7/30/2019 Krk_Kl

1/57

TURK MILLET!, NlIlAYET YETMt YILEVVELlNE KADAR, DONYA'NIN EN BUYUKDEVLETLERtNDEN BlRlYDl. YEMEN'DENORTA AVRUPA OVAIARINA KADAR HER TARAFTA

O'NUN ANLI BAYRAGI DALGALANMAKTAYDI. OGUNKU TOPRAKLARIMIZ UZERtNDE BUGUNYiRMiDEN FAZLA DEVLHTClK KURULMUTUR. BUKAYIPLAR, TEKNtK GELl$MEYE ZAMANINDAAYAK UYDURAMAYIIMTZLA, BUNUN BtR NE-TlCESt OLAN AACILIK DUYGUSUNA KAPILMAMIZyOzunden ortaya CIKMI$TIR.

BU DURUM Hlg UPHEStZ ?ElTLl tC VE DIAMlLtN ESERtYDt. BOYLE OLDUGU HALDE,BtRgOK KOTO NlYETL! KtMSE KABAHATl, BlZl,BtZ YAPAN YUCE DlNlMlZ, SAGLAM AHLAKIMEVE AN'ANELERtMlZE YUKLEYEGELMtLERDtR.BUNLAR, NE YAZIK Kl; YUZ YILI A?AN BtR ZA-MANDANBERI ORTALIKTA KOL GEZtP YAYDIKLA-RI YANLI FlKlRLERtN SlSLENDtRDtGt ORTAMDA,IIERTURLU YIKICI FlKRtN BlNBlR TUZAGlNI KU-RARAK BtRCOK MASUM VATAN EVLADINI, MtLLlBENLlK VE IMANLARINDAN SOGUTABtLMlLER-DtR!..

BU TUZAKLARIN EN KORKUNCU DA MUHAK-KAK Kl; YALAN - YANLI TARlHt YAYINLARDIR.BUNU DlKKATE ALAN YAYINEVlMlZ KURU-LUUNDAN BERt ClDDl TARlH YAYINLARINA HU-SUSi BlR AGIRLIK VERMtTtR.

GAYEMlZ, VATAN COCUKIARININ SAF DtMAGVE GONULLERlNE, ONLARIN UFKUNU AYDINLA-TACAK BUYUK VE ULVi DUUNCELERtN ILK TO-HUMLARINI ATABlLMEKTtR! ..

Sebil Yaymevi

ISBN 975 - 7480 - 21 - 5

Kadir Misiroglu

ir Sebil Yayimdir

7/30/2019 Krk_Kl

2/57

KIRIK KILIQ

7/30/2019 Krk_Kl

3/57

Copyriht Sebil Yayinevi

ISBN 975 - 7480 - 21 - 5

KADIR MISIROGLU

KIKILICUgQncCI Basim

Sebil YayineviBab-i Air Cad. Vilayet Han Kat: 1

Cagaloglu - istanbulTel: 526 38 96 - 527 20 99

7/30/2019 Krk_Kl

4/57

Sebil Yayinlan UmumT NuKapak TertibiDizgiBaskiCild

167NECATi ONATUKAZTANITIMKAPTAN OFSETJRFAN MUCELLiDHANESi

TAKDiM

Elinizde tuttugunuz bu kitap, kaderin act bir mey-vasidir. 1972 Hazirani'nda ~ hikayesi uzun surecekbir macera He - Eskiehir Askeri Cezaevi'netikilmistik. Burada son derecede agir sartlar altinda

uzayip giden mevkufiyetimiz esnasinda bize en gug gelen, sev-gili kitaplanmizdan ayri kalmis olmamizdi.

Gergekten burada ne dogru durust ziyaretgilerimizlegdrusebiliyor ve ne de okumak istedigimiz bir kitabi cezaevinesokabiliyorduk. Bu memnuiyet, Kur'an-i Kerim'e bile samildi.Halbuki bizim galismalartmiz pek gok kaynaga muracaati ge-rektiriyordu. Bu sebeple bize ancak oturup roman yazmakkalmisti.

Osmanli Tarihi'ni kronolojik olarak romanlastirmak ta-savvuru, ite bu sartlar ve bu mecburiyetlerin eseri olarakdogmustur. Bununla beraber, ilk nazarda "gocuk kitabi" tarzmdadusunulen bu eserler, fiihakika bu nam altinda tab venesredilmislerse de - ihtimal - temadi eden meslekihususiyetimiz yuzunden pek de gocuk seviyesinde bir huviyete

7/30/2019 Krk_Kl

5/57

kavuturulamami$tir. B6yle olmasina ragmen, onlan bir kereyaymevimizi "Qocuk Kitaplan Serisi" iginde nesretmis fakat,daha ziyade, dikkatini geken buyukler tarafindan okundukiannasahid olmusuzdur. Bu sebepledir ki, bu defa onlan, normalebadda basarak imanli Turk gengliginin istifadesine ar-zediyoruz. Ahval musaid olmadikga - basiangigtaki ta-sawurumuza uygun olarak - bu seriyi devam ettirmemize^imkan olmadigi meydandadir. Biz, daha ziyade yakin tarih mev-zuulan He itigali kendimize vazife addetmi bulundugumuzdanbu gibi kadim tarih He ugra?maya firsat bulabilecegimizisanmiyoruz. Yine de her ?ey/' Cenab-i Hakk'm Him ve takdirinehavale ederiz.

Eskiehir Askeri CezSevi'nde yazilan bu ug kitabm sonderecede ig paralayan serait altmda vucuda geldigini tahmingug olmasa gerektir. Biz bu husustaki tafsilati ilerideneredilecek olan "Bir Muhakemenin MuhSkemesi" isimligalismamiza havale ederek, sizi Osmanli Tarihi'nin ku-rulusundan "Timur Gailesi"ne kadar devam eden vekSyii Hebasbasa birakiyoruz.

Kadir Misiroglu28 Ocak 1978

Bostanci - Istanbul

ITHAFAziz dostum Osman Topba Bey'in Sevgili oglu

Omer Faruk Topba'abuyuyiince okumasi igin.

Kadir MISIROGLU

7/30/2019 Krk_Kl

6/57

JQiNDEKiLER

I - KABUL OLAN DUA 9II - YASLI ZAFER 19

III - iKi KUCUK DOST 38IV - KURBAGA HASAN 51V - KifQUK VALl 62VI - BiRE DOGAN, BlRE DOGAN 80VII - ASlL DOSMAN 87VIII - QAL QOBAN QAL , 92IX - SON FIRSAT 99X-KIRIKKIUC 105

KABUL OLAN DUA

Kari tepelerin arkasinda batmaya hazirlanan Gune,"Kosova" iizerine son turuncu isjklanni gonde-riyordu. Artik sabahki kizgmhgi kalmami, lath birmeltemle birlikte aksam serinligi de baslamiti.

Sabahtan beri bir an dump dinlenmemis. ve namazlanni dahiat ustunde Tma ile yani kas gdz iaretleriyle kilmi olan gaziler,nihayet yer yer kagimaya balayan dumana son ve kat'i dar-belerini indiriyorlardi. Onlarin, rengarenk sanklanyla dusmankuvvetleri uzerine atilislan uzaktan ruzgarda dalgalanan bir lalebahgesini andinyordu.

Gazilerin "Allah!.. Allah!.." nidalan, Haglilann"Hurra!.. Hurra!.." diye boguk haykinslan, gelik kiliglannsert tulga ve zirhlar uzerine inisjerinden gikan tok madeni ses-ler, at kisnemeleri ve yarali iniltileri birbirine kaniyor ve karidaglarda yankilaniyordu. Gunein son ve zayif isiklan, keskinve panltili kiliglarla, yer yer birikinti haline gelen duman kanlariuzerinde kizil akisler meydana getirirken, tabiatla birlikte" H ag 1 1 1 a r "in talihleri de kararrnaya basliyordu.

7/30/2019 Krk_Kl

7/57

10 KIRIK KILig

Takvimler, 1389 Yilinin 15 Hazirani'ni gdsteriyordu. Or-dusunu duman karsjsinda bir hilal eklinde mevzilendirmi bu-lunan Osmanh Bakumandani Suitan Birinci Murad, merkezkesiminde yer almi ve "Otag-i HCimayun" denilengadinni sava sahasina hakim birtepeye kurdurmutu. YanindaSadrazam Qandarli Ali Paa ile Timurta Paa oldugu haldesavasj bu tepeden idare ediyordu.

Osmanli Ordusu'nun, Rumeli askerinin yer aldigi sagkanadina ehzSde Bayezid, Anadolu askerinin yer aldigi solkanadma ise, ehzSde Yakub kumanda ediyordu. Her ikisi debirbirinden yigit olan bu iki yetimi evladmm "BirleikHagli Ordusu"nu buyuk dirayetle imha edisjni seyredenSultan Murad'm gogsii gururla kabanyordu.

Yalniz - her nedense - otaginm dnunde beyaz bir atCizerinde hareketsiz duran PSdiah'in halinde ahilmami birdurgunluk vardi. Savasj ve hatta zaferi bile kaniksamis.gorunuyordu. Kayitsiz ve lo bakisjanni, uzaga gevirmiti.

Gergekten bu yaa gelinceye kadar pek gok savas. idareetmi ve sayisiz zafer kazanmiti. Bu sebeple an ve erefedoymusju. Fakat O'nun bu durgunlugu, zafere doymu ve onukaniksamis. olmakla izh edilebilir gibi degildi. Bu durumyanindaki pa?alara bile garip ve mfinali gelmekteydi. O'nun bukadar derin bir duunceye daldigmi higbir zamangdrmemisjerdi. Bu yuzden Padiah'in bu uzun sukutunu bir turtiiizah edemiyor, buna ragmen de kendisine higbir ey sormayacesaret gosteremiyorlardi.

Bu sebeple iki saate yakin bir zamandan beri hepsi de su-suyorlardi. Boyle bir duruma alikin olmayan paalara bumiiddet oldugundan da daha uzun gelmiti. Onlarla Padiaharasmda bu muddet zarfinda gSyet kisa bir konuma gegmi, oda oyle olmutu:

Dumanm heriiiz direnmekte oldugu bir siradaydi. SehzSde

KADlR MISIROGLU 11

Yakub'un kumanda etmekte oldugu sol tarafa dalgin dalgin bak-makta olan Padiah'm yuz hatlari Sniden asabT bir ekil almiti.Bunu goren Pasa'lar orada bir fevkaladeligin cereyan etmekteoldugunu farketmi ve nazarlarmi o tarafa gevirmilerdi.Hakikaten arkasmi bir meelige vermi olan sol cenah, sonbir gayretle topatianan dumanm agir tazyiki karsjsinda daya-namayip gerilemeye balamiti. Sehzade Yakub, buyuk bir gay-retle mevkiini korumaya galisjyor, fakat dumanin agirhucumlanna karsi koyamiyordu. Bu hali goren Birinci Murad,yanina gagirdigi bir yenigeri erine u emri vermiti:

" Tez var git, Sehzade BSyezid'e sdyle, acele kardesjninimdadina yetisin!.. Aradan be dakika gegmemiti ki; yenigeribu emri SehzSde BSyezid'e ulatirmiti. Fakat BSyezid'inkardeine yardim edebilmesi igin sava sahasini bir batandiger baa ortasindan yanp gegmesi gerekiyordu.

Sehzade Bayezid'in bu maksadla diiman saflannasaldirdigtni goren Sirp Krali Lazar, yirmi bin Bonak askeriniO'nun uzerine saldirtmisti.

Daha once Karamanogullan'na kari yapilan bir savatayine Rumeli askerine kumanda etmi olan Sehzade Bayezid'easker tarafindan son derecede gevik hareket etmesinden dolayi"Y i Id i rim" adi takilmiti. Bu unvana hakli olarak sahipoldugunu bir.kere daha isbat etmek imkanini bulan SehzadeBayezid, bu yirmi bin Bonak askerini darmadaginik ederekkardeinin imdadina yetimiti. O'nun arkasmdan Yahya Bey,Kara Mukbil Bey, Evranuz Bey ve Sarica Paa gibi diger ku-mandanlar da sol cenahin yardimma kousmu, bunun uzerinegerileyen ehzade Yakub toparlanarak yeniden dumanasaldirmaya baslamiti.

Artik saflar birbirine girmi ve kiyasiyla bir vurumabalamiti. Turkler, Onlarm "Rumeli" dedikleri Avrupa top-raklarmdan atmak igin toplanan bu muazzam "Hagli Ordusu"

7/30/2019 Krk_Kl

8/57

12 KIRIK KILIQ

ite yok olmak uzereydi. Tepeden tirnaga zirha buriinmus ol-malan higbir fayda vermiyordu. Birerbirer, budanan agagdallangibi devrilen duman askerlerinin sahipsiz kalan atlan,ki$neyerek saga sola kagisjyorlardi. Halbuki ancak altmis. binkisjye varan Osmanli Ordusu'nun birkag misli bir kuvvete sahipolan Haghlar, "Kosova"ya ne umitlerle gelmisjerdi.

Sirp Krali Lazafin tevikleriyle kurulan bu "Birlesjk Hagli Or-dusu"na "Bulgarlar", "Macarlar", "Arnavutlar" ve "Ulahlar"gonullu olarak katilmi?lardi. Siir'atle teekkiil eden bu muazzamOrduya kumanda eden Sirp ve Bosna Krallan galip gele-ceklerinden o kadar emindiler ki; Sultan Murad'i tutup getirecekolana, buyiik mukafatlar bile vaad etmilerdi. Fakat iste heniizakam karanligi bastirmadan maglup ve perian bir haldekacismaya baslamisjardi. Biiyiik ve iddiah konusmalannaragmen, birtekgun biledayanamamisjardi!..

Babasi Orhan GSzi'nin ani dlumu iizerine Osmanli tahtinaotuz dort yainda gegmis. olan Sultan Murad sjmdi altmis. yediyasjndaydi. Fakat hala giicii kuvveti yerindeydi. Gergektenbembeyaz sakallan olmasa, bir delikanli zannolunacak kadargeng ve dingti.

Tahta, hig ummadigi bir zamanda gegmiti. Bu mevkiinhakkini vermeye pek de hazir degildi. Once, Turk Ordusu'nu ilkdefa Rumeli yakasina gegirerek onunla arka arkaya birbirindenparlak zaferler kazanan agabeysi Suleyman Paa, feci bir kazasonunda ehid olmutu. O'nun arkasindan da bu aciyadayanamayip babasi Orhan Gazi az bir zaman sonra vefatetmisji. Bu suretle devlet yuku omuzlanna gdken Sultan Muradhazirliksiz olmasina ragmen, bu yuku seref ve cirayetle taimive ordusunu zaferden zafere koturarak ulkesini bir hayligeniletmiti.

Gergekten "yigit" veya "kahraman" manasindaki"Hiidavendigar" lakabiyla anilan Sultan Murad'm dirayet ve

KADlR MISIROGLU 13

idaresi altindaki Turk Ordusu, Rumeli'de ba ddndurucu birsiir'atle ilerlemiti. Bundan endieye kapilan "Balkan Kavimleri"birgok kereler Birlesjk Hagli Ordulan tekil ederek Turkler'inuzerine saldirmilar fakat bunlann hepsi de yalgin kayalaragarpan hirgin dalgalar gibi dagihp pargalanmisji. Ancak bu seferyenilen "Hagli Ordusu" bunlann en buyiiguydu. Hakikaten buzafer, Sultan Murad'm sjmdiye kadar kazandigi zaferlerin enereflisiydi. Qunku Hiristiyanlar igin artik Turkleri Rumeli'densokup atmanin higbir imkani kalmiyordu!..

Fakat tuhafi uydu ki; bu neticeden tamamiyle emin bulunanSultan Murad'm o nurani yuzunde, kagan duman askerini sey-rederken bile en kiiguk bir memnuniyet alSmeti gdrulmiiyordu.Sanki kazandigi bu muhteem zaferden hig de memnun ol-mamiti. Dalgin ve los, bakilarla, ogullan BSyezid'le YakubBey'lerin dumani kovalayilanni seyrediyor ve higkonumuyordu. Sadece bir ara SehzSde BSyezid'in dumankuvvetlerini yararak kardesjnin imdadina yetitigi goriince:

'" Bu, ancak O'nun yapabilecegi bir iti!.. Askerler O'na se-bepsiz yere "Yildirim" admi takmamilar!.. diye minldanmiti.

O zaman yanindaki Sadrazam Candarli Ali Paa'nm zih-ninde bir sual belirmiti. Acaba, artik bir hayli ihtiyarlami bu-lunan Padiah, kendisinden sonra yerine gegmeye hangioglunun daha layik oldugunu gdrmek igin mi onlari ordunun ikiyan kanadina kumandan tayin etmisji?!. Yoksa deminden beribunu mu duunuyordu? Bu dusunceyle zihninden iki Sehzadeyikarilatirmaya koyulan Ali Paa birden Padiah'in cevap bek-ler gibi bir eda ile kendisine dogru baktigmi fark etmis. ve derhaltoparlanarak:

" Evet, SultanimL. Allah O'nu devlete ve milletebagilasm!.." diye bir cevap yetitirmiti.

Timurla Paa da bu sdzu tasdik makammda bami sal-lamiti.

7/30/2019 Krk_Kl

9/57

14 KIRIK KILIQ

Ali Pasa bu konusmadan Padisah'm Sehzade Bayezid'ikardesinden daha fazla begenmekte oldugunu anlamisti. Fakatsimdi her ugii de alabildigine susuyorlardi. Pasalar, Padisah'mderin bir keder ve dusiince iginde oldugundan tamamiyie emin-diler. Fakat bunu O'na nasil sorabilirlerdi?!.

Mehter takimi zafer marslan galmaya baslayinca atindaninen Padisah, hemen yanibasindaki otagina dogru yurumeyebasladi. Pasalar da O'nu takip ettiler:

Qadmna girince tahtina gegip oturan Sultan Murad,yumuak bir bas ve el hareketiyle Pasalara da oturmalanniisSret etti. Yine hig konusmuyorlardi.

Padisah'm dusunce ve kederini merak eden Qandarli AliPasa'nin artik sabri tiikenmisti. Butun cesaretini toplayarak:

" Sultamm, cur'etimi bagislayimz ama boylesine sevi-nilecek bir gunde bu derecede iizulmenizin sebebi nedir?!. Aca-ba caninizi sikan bir hatamiz mi oldu?!." deyince Padisahdaldigi derin duuncelerden siynlir gibi oldu. Bu (edakar silaharkadama bir cevap vermek luzum ve zaruretini hissetti. Fakatyine de:

" Hayir Paa Hazretleri!.. Hig kimsenin bir hatasinigormedim. Herkes bu devlete hizmet igin elinden geleniyapmitir. Yarm Allah huzuruna vardigimizda hepinizin yuzu akolsun!.." dedi ve yine sustu.

Anlailan Padiah uziintusunun sebebini agiklamak is-temiyordu. Bunu farkeden Ali Paa biraz daha ileri giderek:

" Sultanim!.. Cumlemiz ugrunuza baimizi vermeyehazinz!.. Allah akina soyleyiniz, sizi kederlendiren her neysegaresine bakalim!.. Boylesi-^ iizuntuye gark olmanizagonliimuz razi degildir!.." diye ilave etti.

Ali Paa, gergekten dogru soyliiyordu. Butiin Paalar, bunamh bakumandanlan igin balanni vermeye hazir olduklannibirgok kanh garpimada defaatle isbat etmilerdi. Bunu gok iyi

KADlR MISIRCKSLU 15

bilen Padiah, Ali Paa'nm hatinni kirmakla, sirnni agiklamakarasmda kararsiz kaldi. Bir muddet duundukten sonra:

" Paa Hazretleri!.." dedi. "Ben, bu savata Sehadeterbetini igmek erefine nail olacagimi umit etmekteydim.Diinyaya gelmi ve geleceklerin en dogru sOzlusti dun akambunu bana mujdelemiti. Fakat ite siz de goruyorsunuz ki;sava bitti, fakat ben hayatta kaldim. Rahat doegimde can ver-mek istemiyorum. Bu kadar savaa girdim. Butun arzum, ehidolup, ahrette Allah'in huzuruna kanli elbiselerimle gikmaktir.Artik evlatlanm da yetiti. Sonra bu devlet sahibsiz degildir!..ite sizler de varsiniz!.."

Bu sOzlerin son kismmi giiglukle iitebilecek derecede yavasbir sesle s6ylemi olan Padisah, yine dalmiti. O kadar ki, AliPasa'nin:

" DevletlumL Bunun igin uzulmeyiniz!.. Bu din ve devletigin hep birlikte daha nice savasjara girecegiz!.. Hepimizin deson arzusu sehid olmaktir. Fakat henuz o giinlere gok zamanvar!.. Devlet bizden hizmet bekler!.. Sizsiz biz ne yapabiliriz!.."diye verdigi kariligi duymamisti bile!..

Hakikaten savas gununden bir gun evvel "Kosova" Sah-rasi'na gelen Sultan Murad, savas igin gerekli miizakerelerdensonra gadinna gekilmis fakat sabaha kadar uyumamisti. ArtikSehzadelerinin yetistigini, ordunun basina gegebileceklerinidusundugunden bu seferin kendisinin son seferi olacagmi he-sap ediyordu. Yasi da bir hayli ilerlemisti. Otuz yili aan an vesereflerle dolu Bakumandanligina sehadetle son vermek is-tiyordu. Bunun igin seccadesi Cizerinde sabahlami ve elleriniyuce Rabbine agarak soyle yalvarmisti:

" Ya Rabbi!.. Bedir sehidlerinin islam'a temel olanmubarek kanlan hakki igin!.. Bedir sehid ve gazilerinin sanhserdan ve butun varliklan serefine halk eyledigin Kainatin Efen-disi Muhammed Mustafa Aleyhisselam hakki igin!.. Kerbela

7/30/2019 Krk_Kl

10/57

16 KIRIK KILIQ

sehidleri hakki iginl.. Ugrunda canimizi fedaya hazir oldugumuzyiice Kur'an hakki iginl.. Bana bu savasta ehidlik nasib eyle!..Ta ki, Ba yastikta can vermeyeyim!.. Ahrette senin huzurunakanli elbiseleriyle gikacak olan islam ehidleri zumresinekatilayim!.."

Gergekten sehidler, kefenle degil de iizerlerindeki kanli el-biseleriyle gomulurler. Ahrette de Cenab-i Hakk'm huzuruna, osekilde gikacaklardir.

Bunlari diisunen ve sehid olmayi btiyuk bir arzuyla dileyenSultan Murad o gece kanli gdz yasjari dokerek seccadesininuzerinde sabahlamis ve yuce Rabbine yalvarmiti.

Bir ara, yorgun ve aglamaktan kizarmis. gozlerine uykubastirmis. ve bir anlik bir sayiklama gegirmisti. Bu esnadaruyasmda Peygamber Efendimizi gdrmus, ve O nur ummaniyuce varliktan, duasinm kabul edildigi mujdesini almiti.

Bu riiyadan buyuk bir heyecanla uyanan Sultan Muradkalkip abdest tazelemis. ve sonra da ukur secdelerine ka-panmisti.

Bir riiyada Peygamber Efendimiz gorunurse o ruyanin mut-laka gergekleecegini biliyordu. Seytan, riiyada bile O yucevarligm ekline giremedigi igin boyle riiyalara umitle baglanmaktabiiydi. Bunlari duunen Sultan Murad'in kalbi seving ve heye-canla dolmutu.O gun akama kadar buyuk bir sabirsizlikla riiyasiningergeklesmesini bekleyen Sultan Murad, akam uzeriumitsizlige kapilmis. ve derin bir duunceye dalmiti. Oyle yaPeygamber Efendimizin mujdesinin gergeklememesi nasilmumkun olabilirdi!.. Sultan Murad'in havsalasi bunu bir ttirtflalmiyordu. ite sava bitmi fakat kendisi hayatta kalmili!..

Bu du?uncelerle zihni birkag saatten beri karmakansjk olanSultan Murad yine derin bir dusunceye dalmisti.

Otagin dnundeki birtakim guriiltu ve munakaalar tizerine

KADiR MISIROGLU 17

basmi kaldirarak gadirin yari agik kapisindan dian bakti.Paalann bin firlayip gadirin oniine gikmi, aniden elini kilicinaatmisti. Oyle ya, hig koca Padisah'm gadirmin Oniinde gurultupatirti yapilabilir miydi?!. Bu sirada Padisah'm yanina girmek is-teyen bir Sirpli, muhafizlarla munakaa ediyor, ve dyle di-yordu:

" Birakm beni!.. Kotu bir niyetim yoktur!.. Ben elgiyim!..Mujdeye geldim. Sirp Krali'ni yakaladilar, ite getiriyorlar!.."

Sapkasmi gikarip eline almiti. Hiirmetkar bir tavn vardi.Kiyafetinden bir Sirp asilzadesi oldugu belli oluyordu. Mu-hafizlar kendisine mani olurlarken gadirin iginden bu manzarayiseyreden Sultan Murad:

" Birakm gelsin!.." diye seslendi.Muhafizlar kenara gekilerek bu garip elgiye yol verdiler. Ken-dine elgi siisu veren ve Sirp Krah'nin yakalandigma dair

mujdeyi vermek iizere Padiah'in huzuruna kabul olunmasini is-teyen bu Sirpli Milo admda bir asilzadeydi.

Verilen musaade uzerine kenara gekilmis. olan iki siramuhafizin arasmdan gegerek Padiah'm gadirmdan igeri girdi.Padiah'a yaklainca hurmet gosteriyormu gibi egildi. Fakategilmesiyle birlikte aniden atilarak son derecede gevik bir hare-ketle kuaginm arasmdan gikardigi egri bir hangeri var kuv-vetiyle o buyuk kumandanin tarn kalbine sapladi.

Qadirm igindekilerin bir anlik askmligmdan istifade ederekkagmaya yeltenen Mi!o gadirdan dian ug ddrt adim atmayakalmadan uzerine uuen yenigerilerin kilig ve hanger darbelerialtmda hemen oracikta gebertildi. Yenigeriler:

" Tut!.."" Yakala!.."" AIL."" HainL"

gibi kisa feryatlarla Milo'un isjni bitirirken, gadirin iginde artik

7/30/2019 Krk_Kl

11/57

18 KIRIK KILIQ

son nefesini vermekte olan Sultan Murad'in gitgide kisilan birsesle:

" EshedCi enla ilahe illllah ve ehedu enne Muhammed-en abduhu ve ResuluhuL" diye "Kelime-i ehadet" getirdigiisitiliyordu.

buyuk kumandanm otuz yildir higbir dusman karsisindaegilmemis olan mubarek basi, tahtin kenarma yikilmis,gbgsunden sicak ve temiz kani yere dogru akmaya baslamisti.Nurlu yCizunde biraz onceki kederli ifadeden higbir iz kal-mamisti. Yesil, bademT gdzleri kapanirken dudaklan halakipirdiyor, "Kelime-i ehadet"i tekrarlamaya gali?tigianlailiyordu. Yuzunu tath bir ifade kaplamisti. Sonsuz bir hazve saadete gark oldugu anlasjhyordu. Oyle ya, artik duasi kabulolmus, yuce Peygamberimizin kendisine verdigi mijjdegergeklemisti!.. Artik O da "ila-yi kelimetullah" yani Kur'an-iKerTm'i kommak ve yiiceUmek igin can verip Ahrette Allah'm hu-zuruna kanli elbiseleriyle gikacak olan sehitler kafilesinekatilmislil..

19

YASLI ZAFER

Sultan Murad'in son nefesini vermek uzere oldugunugdren Sadrazam Ali Paa, ndbetgi subayini gagirarakona u emri verdi." Derhal etraftaki askerler arasinda bir "hafiz"mevcud olup olmadigini aratir ve kimi bulursan alip buraya ge-

tir!.."Subay: Basiistune Pasa Hazretleri!.." diyerek selam verip

gadirdan gikti.Askerlerin gogu kumandanlanyla birlikte kagan dusman kuv-

vetlerini kovalamakta olduklarmdan gadirm civarmda pek azkimse vardi. Bunlar da Padisah'm muhafazasina aynlmis olanbir avug yenigeriydi.

Nobetgi subayi birkag dakika sonra erler arasindan"h &i iz" oldugunu sdyleyen temiz yuzlii bir gengle igeri girdigizaman Ali Paa ile Timurta"Pasa, Padisahi itina ile kucaklannaalip tahttan indirerek alelacele ddsek haline getirilmis birtakim

7/30/2019 Krk_Kl

12/57

20 KIRiK KILIQ KADlR MISIROGLU 21

brtulerin uzerinde kibleye dogru yatirmis. bulunuyorlardi.Mubarek nasi uzerine temiz ve beyaz bir garsaf brtulmus, aldigihanger yarasindan akan temiz kani bu ortiiden disanya vur-mustu. Hig kimscde ses yoktu. Adeta iaretle konuuyorlardi.Sanki Baskumandanlarmi uyandirmaktan korkuyorlardi. Oysaki; 0, goktan ebedi uykusuna dalmis, asil ruhunu yiice Rabbineteslim etmistiL

Sadrazamin iaretiyle ehidin bas. ucuna gbmelen hafizefendi, dokunakli bir sesle "YSsin Suresi"ni okumaya basladi.Bu sirada Sadrazam Ali Pasa, okunan Kur'an'i dinlemek uzereyere gdmelmeye hazirlanan Timurtas Pasa'nin elinden tutarak:

" Gel Pasa kardesim!.. Bizim derhal halledilmesi gerekenba?ka bir isimiz var!.." diyerek O'nunla gadirin dnune dogruyurudu.

Disan gikarken de ndbetgi subayina kendisi gelinceye kadarigeriye kimseyi sokmamalarini ve baka hafizlar da bulunarakKur'an okunmaya devam olunmasini emretti.

Sadrazamin gadin Padisah'mkine gok yakin kurulmustu. AliPasa, Timurta Paa'yla birlikte bu gadirdan igeriye girerken deemir subayina derhal Kazasker Efendi'nin buldurulmasmi veyanina getirilmesini, baka higbir kimsenin de gadirdan igeriyesokulmamasim siki siki tenbihledi.

Biraz sonra Kazasker Cendereli Kara Halil Efendi bulunmus.ve Sadrazamin gadinna getirilmisji. Kazasker Efendi igeri girdigisirada Paalar, Sehzade Bayezid'le Yakub'dan hangisininPadiah ilan edilmesinin daha dogru olacagi mevzuunda hara-retli bir muzakereye dalmis. bulunuyorlardi.

"Kazaskerlik", "Seyhulislamlik" makami kuruluncaya kadarOsmanli Devleii'nde en yuksek ilmT ve adit makamdi. Kazasker,biitun kadilar yani hakimlerle din adamlannin en buyuk amiriydi.Osmanli Devleti'nde kuruluundan itibaren din adamlannin reyve gdruleri sorulmadan higbir ciddi karar alinamazdt. Din

adamlannin yapilacak iin islam Hukuku demek olan "Seriafeuygui gdriilup gbrulmedigine dair verdikleri bu yazili cevaplara"Fetvt;" denirdi. Fetvalan dnceleri Kazaskerler, sonralan iseSeyhLliriamlar vermilerdi.

Osmanli Devleti'nde ta Osman Gazi zamanindan beri ilmeve alimljre buyuk bir ehemmiyet verilirdi. Bata Padi?ah olmakuzere har rutbeden devlet adamlan, kendilerine Allah'in emir-lerini bildiren din adamlanna hurmette kusur etmezlerdi.

Bu yiizden, Kazasker Efendi selam vererek Sadrazamingadinndan igeri girdigi zaman, Paalar derhal ayaga kalkarakO'nu karsjladilar. Ali Paa, kendisini ayagina gagirttigi igin dziirdiledikten sonra:

" Efendi HazretleriL" dedi. "Durum musaid olsaydi, bensizin bulundugunuz yere gelirdim. Fakat zaman dar!.. Qok aceleolarak ehemmiyetli bir mes'ele hakkinda mutereken derhal birkarara varmak mecburiyetindeyiz!.."

Kazasker Efendi, Padiah'a yapilan suikasdi dgrenmiti. Busebeple Sadrazamin "ehemmiyetli bir mes'ele" sdzuyle neyikasdettigini derhal anlamisti. Buna ragmen yine de:

" Ne hususta Pasa Hazretleri?!." diye sormaktan kendinialamadi.

Sadrazam Ali Pasa anlatmaya basladi ve:" Biliyorsunuz," dedi. "Suttan Murad Efendimiz Hazretlerifeci bir suikasd sonunda sehid olmu bulunuyor. ehzadelerin

higbirinin henuz bu durumdan haberi yoktur. Onlar u andakagan dumani kovalamakla mesguller. Fakat birkag saate var-maz gelirler. Her ikisi de babalannm yerine gegmek ister ve bu-nun igin birbirleriyle gatismaya kalkiirlarsa halimiz nice olur!..Bu takdirde her birinin emrindeki asker, birsadakat borcu olarakkendi kumandani igin kilica davranir. ite o zaman binbirgugliikle kurulmu ordumuzu kendi ellerimizle mahvetmis olu-ruz!.. Bu yuzden, mes'ele gayet naziktir. Gergi dusmanda,

7/30/2019 Krk_Kl

13/57

22 KIRIK KILIQ

Padisahimizin sehadetini ogrense dah. .. jndan istifadeyekalkisacak mecal kalmadi. Fakat yine de bir an bile bassiz kal-mak bence nig de dogru olmaz!.,imdi hep birlikte iki sehzadeyi terazinin birer kefesine koya-lim. Hangisinin padiahliga layik olduguna karar verirsek onabir haberci salarak durumu bildirelim ve kendisini gagirip tahtagikarahm. Ondan sonra da digerinin garesine bakanz!.."

Sadrazam AN Paa sdzlerinin bu noktasinda biraz du-rakladiktan sonra Timurta Paa'ya dbndu ve:

" Ne dersiniz Pasa Hazretleri!.. Bu iki ehzadenin acabahangisi padisahhga daha layiktir?!." diye sordu.

Timurtas. Paa, sakallanni Rumeli savaslarmda agartmistecrubeli bir kumandandi. Son derecede ileriyi gbrur bir devleladamiydi. Hesabini kill kirk yararak yapar ve daima devlet vemilletinin menfaatini gbzetirdi. Gerektiginde Allah yolunda vedevleti ugrunda canmi fedaya daima hazirdi. Fikri so-ruldugunda, siikunetle ve tane tane konuur, dusuncelerinde deekseriya isabet ederdi.

Simdi ise, gok sevdigi bakumandaninm bu ani ehadetikarisinda daha da durgunlamiti. Bir muddet bos bakislaiiaAli Paa'yi suzdukten sonra isteksiz bir ekilde:

" Siz bilirsiniz Paa Hazretleri!.." dedi. "Nasil munasibgdrurseniz dyle yapiniz!.."

Zaten pek az konusan Timurta Paa'nin bu defa tees-suriinden hig konusmak istemedigi anlasiliyordu. Fakat AliPaa:

" Hayir Pasa kardeim. Kanaatinizi agikga sdyle-melisiniz!.. Allah'a ve millete kari mes'uluz. Qzulmektehaklisiniz!.. Sizi anliyorum. Ama dlenle oliinmez!.. Vazifemiziyapmaliyiz!.. isabetli bir segim yapmazsak bundan dogacak za-rarlann vebali bizim iizerimizde kalir!.." dedi.

Bu "vebal" sozu Timurta Paa'y konumaya ve bir fikir

KADlR MISIR06LU 23

beyanina mecbur etti. Zira vebalden yani mes'uliyet altina gir-mek ve gunah kazanmaktan gok korkardi. Bu yuzden sakin bireda ile sdze balayarak:

" Pasa kardeim!.." dedi. "Madem dyleyse, sdyleyeyim.Her iki sehzade de son derecede iyi yetismislerdir. Bu makamaher ikisi de layiktir. Fakat bence Sehzade Yakub'a habergdnderip buraya gagirarak O'nu Padisah ilan etmelidir!..

Gergi Bayezid yaga daha buyuktCir. Bu bakimdan da hakO'nundur denilebilir. Fakat bu kadar muhim degildir!.. Dev-letimizin kurucusu Osman Gazi Hazretleri de kardeslerinin enkugugii oldugu halde babasmin yerine gegmiti. Orhan GSziHazretleri ise, agabeyisi Alaeddin Paa dururken Padiaholmustu!.."

Timurta Paa, bir an durakladiktan sonra sdzlerine devametti:

" Boyle duunmemin bir sebebi de udur: SehzadeBSyezid her bakimdan mukemmeldir. Fakat bence biraz fazlasert ve magrurdur. Bu da Padisahlik igin buyuk bir mah-zurdur.

Biliyorsunuz ki; biz Allah yolunda garpisan bir milletiz. Mu-vaffakiyetimiz de ancak Allah'in yardimiyladir, Allah yolundayuruyenlere ise gurur, asla yakimaz!..

Buna bir de asiri sertligi ekleyerek ortaya gikacak durumu birhesab ediniz! Korkarim ki; Sehzade Bayezid sertligi ve gururuyuzunden hig kimseye danisip gdrusmeye luzum hissetmedenpek gok ani karar verir ve devleti helake gdturur!..

Sehzade Yakub ise, askerlikge pek de agabeyisinden gerikalmamakla beraber, huyca rahmetli babasma daha gokbenzer. Yani ancak icabettiginde kullanacagi muvazenli bir sert-ligi vardir. Benim duuncelerim bunlardir. Yine de siz bi-lirsiniz!.." diyerek basmi dnune egdi.

Sadrazam Ali Paa O'ndan bu cevabi beklemiyordu. Bu

7/30/2019 Krk_Kl

14/57

24 KIRIK KILig

yiizden O'nu hayret ve alaka ile dinledikten sonra:" Pasa kardeim!.." dedi. "Pek gGzel sdylersin! Fakat ka-

bul etmek gerektir ki, ehzade Bayezid askerlikge kardesjndengok ustundur. Daha bugunkii savata bile bunu isbat ederekkardesini mutlak bir rnaglubiyetten kurtardigina hep birliktesahid olmadik mi!.. Hatta bunu goren Sultan Murad Efendimizbile:

" Bu ancak O'nun yapabilecegi bir isti. Askerler O'na se-bepsiz yere "Yildinm" adini takmamisjar!" diyerek takdirlerinibelirtmemisjer miydi?!.

Bu sekilde sdze baslayan Sadrazam Ali Pasa, SehzadeBeyazid'm istirak eltigi savaslardaki parlak basanlarini bir binarkasma hikaye ederek O'nu padiah ilan etmenin daha dogruolacagini isbat etmoyo galisjyordu.

Bu sirada Paalarm bu konusmalanni hemen hemen hiesdze kanmadan dinlomekte olan Kazasker Efendi'ye de onceTimurtas. Pasa'nin sozleri gok dogru g6zukmutu. Fakat AliPaa, Sehzade Bayezid'in meziyetlerini anlattikga iginden O'nahak vermeye balamiti. Hatta Ali Paa, Sultan Murad'insaghginda Sehzade Bayezid'e daha gok kiymet verdigini veO'nu daha ziyade begendigini soyleyince kendisi de AliPaa'nm bu goruunii dogrulayan bazi muahedelerinihatirlamiti. Bu yiizden Bayezid'i segmek kendisine Sultan Mu-rad'in yerine getirilmesi gereken bir vasiyeti gibi geimiti.

Kazasker Efendi, dusuncelerinin bu noktasinda hayalleredalmisti. Artik Ali Pasa'nin ne sbyledigini farkinda bile degildi.Gozlerinin dnunde Sehzade Bayezid'in sekiz yil evvel Bursa'daicra edilen dugun merasimi ve Sultan Murad'in o gunku mem-nun ve mes'ud hali canlanmiti.

Gergekten Sehzade Bayezid'in Germiyanoglu SuleymanSah'm kizi Devlet Hatun'la evlenisj sirasinda Bursa'da yapilandugiin merasimi peri masallannda bile gdrulmemi derecede bir

KADiR MISIROGLU 25

ihtisam iginde cereyan etmiti.Merkezi "Kutahya" oian Germiyan Beyligi, Sultan Murad'in

tahta gegtigi sirada kuvvetge Osmanli Devleti'ne hemen hemendenkti. Fakat Osmanhlar Rumeli'de ust uste birbirinden parlakzaferler kazanarak arazilerini bir hayli genisjetince "AnadoluBeylikleri'nce korkulacak bir varlik haline gelmislerdi.

Germiyan Beyligi, Osmanli Devleti'yle Karaman Beyligiarasmda sikisjp kalmiti. Karamanogullan, Konya ve yoresinesahip olduklanndan kendilerini "Selguklu Devleti"nin tabii birvarisi sayiyor ve bata Osmanlilar olmak uzere butun AnadoluBeylikleri'ne dumanhk guduyorlardi.

Fazladan olarak da bu sirada Germiyanlilar, Karaman Bey-ligi'ne kari isparta ybresinde hukiim siiren "Hamidogullan"nayardim etmisjerdi. Bu yiizden de Karamanogullan'ndangekinmekteydiler.

Sultan Murad ise yiizunu Batiya gevirmisti. Rumeli'de kuffarakari ust uste zaferler kazaniyor ve Anadolu Beylikleri'ne karsjson derecede dostane bir siyaset takib ediyordu.

Bu sebeplerle Osmanogullanyla bir akrabalik tesis etmek is-teyen Germiyanoglu Suleyman Sah, ulkesinin ileri gelenalimlerinden biri olan ishak Fakih'in bakanligi altinda segkinkimselerden kurulu bir heyeti kiymetli hediyelerle o siradaEdirne'de bulunan Sultan Murad nezdine gbndermisji. Bu heyet,Suleyman ah'in kizi Devlet Hatun'u Sehzade Bayezid'e zevce-lige teklif etmis ve bu kabul edildigi takdirde gelinin geyizi olmakuzere "Kutahya", "Simav", "Tavanli" ve "Egri6z" kalelerinin deOsmanlilara veriiecegini bildirmisti.

Sultan Murad bu teklifi memnuniyetle kabul etmi, hemenBursa'ya gelerek dugun hazirliklarma balamiti. ButiinMusluman devletlerin ileri gelenlerine davetgiler gonderilerekmuhtesem bir dugun programi hazirlanmiti.

Aradan bir ay bile gegmeden hazirliklar ikmal edilmi, gelini,

7/30/2019 Krk_Kl

15/57

26 KIRIK KILIQ KADlRMISIROGLU 27

gidip getirmek igin Bursa'dan muazzam bir kafile yola gika-rilmisti. Binden fazla segkin insanin teskil ettigi bu kafileyi Ku-tahya ehri'nin varoslannda karsilayan Germiyanoglu Suley-man ah, misafirlerinin gegecegi butun yollan kiymetli halilarladdetmisti.

Kazasker Efendi de bu misafirler arasinda oldugu igin herseyi, en ince teferruatina kadar hatirliyordu.

KCitahya'da birgok ziyafetlerle agirlandiktan sonra tekrar yolagikan kafile bu defa ug bin kisjden fazlaydi. En dnde beyaz birat uzerine bindirilmis olan gelin gidiyordu. Atin butun koumlansom altindandi. Suleyman Sah, bu gelin alayina dahil olanlarahil'atler giydirmis, hepsini ihsan ve hediyelere gark etmisti. Yolboyunca halkin hayranlik ve alaka duygulanyla, cokuntezahiirati iginde ilerloyon gelin alayinin zenginlik ve ihtiami,seyredenlerin gdzlerini kamastmyordu.

Bursa, her taraftan gelen misafirlerle tiklim tiklim dolmustu.Akla durgunluk verecek derecede zengin hediyelerle gelenMusluman devletlerin elgileri, Sultan Murad'a birbiri ardindan,getirdikleri hediyeleri sunuyorlardi.

Memluk Sultam'nin elgisi, egerleri gok kiymetli taslarlasuslenmis cins arap atlan, digerleri de ondan geri kalmayankiymetli hediyeler getirmislerdi. Anadolu Beyliklerinin elgileri ise,gdz kamastinci hediyelerle adeta birbirinden baskin gikmak iginyanmislardi.

Fakat asil hayal dtesi kiymetli hediyeleri Osmanli ileri gelenbey ve kumandanlan takdim eylemislerdi. Bunlar arasinda Ev-renuz Bey'inkiler hepsinden daha muhtesemdi.

Evrenuz Bey, her biri digerinden daha geng ve guzel, yuzukiz yuzu erkek ikiyuz esir takdim etmisti. Bunlar tek sira halindeSultan Murad ve segkin davetliler dniinde resmi gegityapmislardi. Erkek esirlerin ilk onu ellerinde igleri duka altunudolu gumi'js. tepsiler taiyordu. Miiteakip O'nun ellerinde ise

yine igleri gumus akgelerle dolu tepsi ve sahanlar vardi. Geri ka-lan sekseni de ellerinde, uzerleri kiymetli tasjarla islenmi sa-han, masrapa, ibrik, legen ve samdan gibi altin ve giimustenma'mul kiymetli eyalar oldugu halde davetlilerin dnundenbuyiik bir intizamla gegmislerdi.

Bundan sonra davetlilerin dnunden gegen yuz geng ve guzelesir kiz ise, erkek esirleri bile golgede birakacak bir servet veihtiamla resmi gegidi tamamlayarak seyircilerin takdir ve hay-ranliklarmi uzerlerinde toplamislardi.

Bu kiymetli hediyeler, Osmanli Devleti'nin zenginlik veihtiamini butun yabanci elgilerin gdzu dnunde ortaya koymaktave bir Osmanli Paasi'nin bile komu devletlerden daha zenginoldugunu gdstermekteydiLSultan Murad, sonsuz bir haz ve sSadet igindeydi. Takdimedilen hediyelerden kendine higbir sey alikoymamisti. EvrenuzBey'in yiizu kiz, yuzu erkek olan iki yuz esirini, elleri uzerindetaidiklan muazzam servetle birlikte Memluk Sultani'na ve-rilmek uzere Misir elgisine, Misir'dan gonderilen cins atlarlakiymetli egerleri de Evrenuz Bey'e teslim ve hediye etmiti.Diger hediye getirenlere de daha kiymetli hediyelerle mukabeleetmisti. Onlarin hediyelerini de alimlerle diger ileri gelen kim-selere ve fakirlere dagitmisti.

Zihni, bu muhteem dugunGn debdebesiyle megul olan Ka-zasker Efendi, Sultan Murad'in Sehzade Bayezid'e daha buyiikbir sevgi ve alaka duyduguna artik tamamen kanaat getirmisti.Belki daldigi bu hayal alemine daha da devam edecekti. FakatSadrazam Ali Paa bu sirada Sehzade Bayezid hakkindakikonusmasmi bitirip de:

" Siz ne dersiniz Efendi HazretleriL" diye kendisine hitabedince daldigi alemden ayrilip:

" Dogru sdylersiniz Paa Hazretleri!.. Bence de SehzadeBSyezid Hazretleri babasinm yerine gegmeye daha layiktir. Ka-

7/30/2019 Krk_Kl

16/57

28 KIRIK KILig

naatimce Sultan Murad Efendimiz de sag olsalardi O'nu tercihederlerdi" dedi.

Ali Paa bu cevaptan memnun kalmiti. Tekrar TimurtasPaa'ya ddndu ve:

" Siz Pasa Hazretleri, Sehzade Bayezid Hazretleri'nde bi-raz fazla "sert ve gururlu olmak" gibi iki zaaf gdruyorsunuz. Bun-da tamamiyle haklisiniz. Fakat unutmamak gerektir ki; dev-letimizin ddrt tarafi dCismanla gevrilidir. Bu bakimdan disipliniayakta tutacak olan sertlige biraz da ihtiyag oldugunu kabul et-mek mecburiyetinde degil miyiz?!.

Gurura gelince, dusiinunuz ki; Sehzade Bayezid Hazretleriheniiz otuz yalannda bir gengtir. Zamanla savaslarda pisip ol-gunlasir ve bu zaafmi da yener kaatindeyim.

Vakit azaldi. Sehzadeler, neredeyse dusman takibindenddnerler. Unutmayiniz ki; her birinin emrinde ordumuzun biryansi vardir. ikisi de Padisah olmak ister ve bu ugurda bir-birleriyle gatisirlarsa ne yapanzL Nice masum kanlari ddkuliirbir hesab ediniz!.. Daha fazla gecikmeye gelmez. Artik bir ka-rara varmaliyiz. Yoksa sonraki pismanlik fayda vermez. Elimizicabuk tutmahyiz" dedi.

Bunu uzerine Timurtas Paa:" Dogru sdylersin Pasa kardesim!.. Tedbiriniz yerindedir.

Allah, devlet ve millet igin hayirli etsin!.." diyerek Ali Paa'yi.tas-dik etti. Kazasker Efendi de ayni goruse katilinca Ali Paa el-lerini birbirine garparak kapidaki emir subayini gagirdi ve:

" Derhal atma atla!.. En kestirme yollardan SehzadeBayezid Hazretleri'ne ula!.. Sultan Murad Efendimizin sehidoldugunu bildir!.. Acele buraya yetismesini sdyle!.. YoldaSehzade Yakub'a veya adamlarma rastlarsan agzini siki tutuphigbir ey hissettirme!.." emrini verdi.

Emir Subayi:" Ba ustuno Pasa Hazretleri!.." diyerek gadirdan dian

KADlR MISIR06LU 29

gikti.Atma atlayip yarim saat zarfinda, en kestirme yollardan

Sehzade Bayezid'e ulasan emir subayi O'na aci haberi vermioti.Pasalar Sehzade Bayezkfe haber saldiktan sonra Sultan

Murad'm mubarek nasi bulunan gadira ddnmiis, balar;nionune egerek hattzlann okuduklan Kur"an-i Kerim'i dinlemeyekoyulmuslardi.

Aradan az bir zaman gegmisti ki; Sehzade Bayezid yanindaileri gelen kumandanlardan Saruca Paa ile Evrenuz Beyoldugu halde gadirdan igeri girdi.

Bu anda ehzade'nin ah u figani ile hafizlann yanik sesleribirbirine karisti. Babasmin mubarek nai uzerine kapanmi,higkinklarini zabtedemiyordu!..

Sadrazam Ali Paa, Sehzade'ye dogru egilerek yava birsesle:" Efendimiz!.. Kul taifesi arasinda aczinizi gdstererek ah u

figan eylemek sizlere yakismaz!.. Metin olunuz ve gegip u tah-ta oturunuz ki "biat" edip Padisahligmizi ilan edelim!.." diyefisildayinca Sehzade BSyezid acele olarak gagnlismdaki asilsebebi kavrayarak dogruldu ve goz yalarmi zabtederek gegiptahtaoturdu!..

7/30/2019 Krk_Kl

17/57

30

9 adinn civannda o anda kumandan ve erlerden pek azkimse bulundugundan "biat merSsimi" on dakikaiginde bitmisti.Bu merasim yeni Padisah'in segilisini kabul etmekmanasina gelen bir nev'T segimdi. Biat merasiminde yeniPadisah tahtina oturur, dizinin uzerine konulan uzunca bir salinucu tahtin kenanndan sarkitilirdi. Hazir bulunanlar tek sira ha-linde Padisahi selamlayarak dnunden geger ve bir ucu tahtinkenannda sarkitilan sail dper gibi yaparlardi. Bunun manasi;"Senin Padisahhgim kabul ediyorum!" demekti.

Padisah'in dnunden dnce alimler gegerdi. Bunlar. bir ucutahtin kenanndan sarkitilan sail dpmez ve selam verirken deegilmezlerdi. Padisah da onlar gegerken kendilerine hiirrnetinigostermek igin yaga kalkardi.

Tahtin dnunden bu sekilde alimlerden sonra kumandanlargegerdi. Sonra da erler ve diger hazir bulunanlar!.. Bu suretlemerasim tamamlanmca en yuksek rutbeli din alimi yiiksek seslebir dua okur, herkes "amin!.." derdi. Bundan sonra da askere

KADiR MISIROGLU 31

"Culusiye" denilen bahsisler dagitilirdi.Bu defa da yine bdyle oldu. Kazasker Efendi duasini "El -

fatiha!" diyerek bitirince merasim tamamlanmisti. Neferler birerikier, dianya giktilar. Qadirda artik Padisah olan SultanBayezit ile Pasalar basbasa kaldilar.

Dusman takibindeki ehzade Yakub ve diger kumandan veerler neredeyse ddnmek uzereydiler. Qadirin disinda mes'aleve giraglar yakilmiti. Askerler zafer senligi yapiyordu. Qogalanseslerden dusmanin takibindeki erlerin bazilarinm ddnduguanlasiliyordu. Kimi Sultan Murad'm ehadeti haberini duyuncaagliyor, kimi Yildinm Bayezid'in tahta gegtigini ogrenince se-vinerek zater senligine katihyordu.

Qadirin agik kapisindan bu durumu gdren Ali Pasa, vazi-fesinin henuz bitmedigini anlayarak yeni Padisah'a ddndii ve:

" Efendimiz!.." dedi. "Her seyden ehemmiyetli olan husus,devlet ve milletimizin bekasidir. Bu da, ordumuzdaki birlik veberaberlige baglidir. Bence ilk yapilacak is, biraderiniz YakubBey mes'elesini halletmektir!.."

Ali Paa, sdzlerinin bu noktasinda bir an duraklayarakgdzlerini diger paalar uzerinde gezdirdi. Onlann higbirisinin oana kadar bu mesele uzerinde diisunmemis olduklan yuz ifa-delerinden anlasiliyordu. Esasen hepsi de sevinmekle uzulmekarasinda saskin ve mutereddittiler. Bir tarafta Suttan MuradHazretleri'nin mubarek nasi yatiyor, diger taraftanda yeniPadisah, muazzam Osmanli Tahti'nda bir dirayet ve cesaretheykeli halinde dimdik oturuyordu.

Ali Pasa sdzlerine devamla:" Sehzade Yakub Hazretleri'nin Padisahliginizi kabul et-

meyerek emrindeki askerlerle karsi koymaya kalkisabileceginihesap etmek mecburiyetindeyiz!.. O takdirde birbirimizi kirarakbiraz evvel perTsan eyledigimiz dumana giilung oluruz!.."dedi.

7/30/2019 Krk_Kl

18/57

32 KIRIK KILIQ

Padisah dalgin ve duunceli gdrunu/ordu. Sadrazama hitabederek:

" Pasa HazretleriL. Dusundugun tedbir nedir?" diye sordu.Bunun iizerine Ali Pasa daha agik konusmak luzum ve ih-

tiyacini hissetti ve:" SultanimL" dedi. "Tedbir odur ki, Sehzade Yakub'a

acele bir haberci gdndererek Sultan Murad Efendimizin ken-disini gagirttigmi bildirelim. Geldiginde gadirda tertibat olarakO'nu yay kirisiyle bogduralim!.."

Ali Pasa sdziinii bitirir bitirmez Padisah'in yuzune bakti.O'nun bu tedbirden pek memnun olmadigi belli oluyordu. Mu-hakkak ki, tahta geger gegmez ilk icraat olarak kardes kaniddkmok istemiyordu. Endiseli bir sekilde:

" Baska bir gare bulamaz miyiz, Pasa Hazretleri?!." diyesordu.

Pasalann hepsi de basjarmi bnlerine egmis susuyorlardi. Busuale yine Ali Pasa cevap verdi:

" Sultaniml Anhyorum ki; kardes kani ddkmek is-temiyorsunuz. Haklisiniz!.. Bu, kolay karar verilebilecek bir isdegildir. Belki de bas kaldinp isyan etmez diye dusiinuyor-sunuz. Fakat bir de aksi ihtimali dusununuzL O takdirdeddkulecek masum kanlan ve devletimizin karsilasacagi teh-likenin biliyukluguyle kardesinizin kanini sdyle bir mukayese edi-niz!.. Boyle bir tehlikenin muhtemel olup olmadigi igin de"Sehzade Savci Bey vak'asi"ni hatirlamak kafidir!.."

Ali Paga'nin hatirlattigi "Savci Bey vak'asi" o ana kadarkardesi Yakub Bey'in canina kiymak istemeyen ve bu ise baskabir hal garesi arayan Padiah'm zihnine takilmiti.

Sehzade Savci Bey de Yildinm BSyezid'in kardesiydi. SultanMurad'in tahta gegtigi sirada Bizans Krali bulunan Beinci Yu-annis, Rumeli'deki Turk ilerleyisini durdurmak igin yardimsaglamak uzere bazi Hiristiyan devletleri ve Papalik nezdinde

KADlR MISIROGLU 33

macerali birkag seyahat yapmisti. Bunlardan eli bos ddndugugibi bir seferinde de ugradigi, yolu uzerindeki Venedik'te eski birborcundan dolayi tevkif ve hapsedilmisti. Esaretten kurtulmakigin seyahate gikarken yerine vekil biraktigi buyuk oglu And-ronik'e haber gdndererek para istemisti. Andronik'in hazinedepara mevcud olmadigini bildirmesi iizerine Selanik Valisi olandiger oglu Manuel'e muracaat etmis ve ancak O'nun gdnderdigibir miktar parayi vererek canini kurtarabilmisti.

istanbul'a dondukten sonra kendisini esaretten kurtaran ogluManuel'i saltanat ortagi yapmisti. Seyahatten eli bos ddnduguigin de Osmanhlar'la anlasarak onlann Rumeli'deki fetihlerini ka-bul etmis ve kendilerine savaslarda asker vermeyi de taahhudetmisti.

Daha sonra, 1363 Yilmda imzalanan bu anlasmayi ihl^ilettiginden uguncii oglu Teodoras'u Turkler'e rehin vermeksuretiyle anlamayi yenilemiti.

ikinci oglu Manuel'i kendisine saltanat ortagi yapmasmakizan Andronik, babasinin, yaptigi anlasma geregince, bir kisimaskerleriyle Sultan Murad'in emrinde ve Anadolu'da bu-lunmasindan istifade ederek isyan etmisti. Fakat tuhafi uyduki; bu sirada Rumeli'de bulunan Savci Be/i de kandirarak, O'nuda babasina karsi isyan ettirmisti. Babalanna, karsi isyan edenbu iki asi Sehzade kuvvetlerini birlestirmislerdi. Derhal Rume-li'ye gegen Sultan Murad bunlann etrafindaki kuwetleridagitmis, kagan asi sehzadeler, Dimetoka'ya siginmislardi. Sul-tan Murad bunlann yakalanmasi isini Sehzade BSyezid'ehavale etmisti.

BayezirJ, kisa siiren bir garpismadan sonra asileri yaka-layarak babasina getirmisti. Devletin birlik ve beraberligi uzerinetitreyen Sultan Murad, Andonik'i babasina teslim etmis, kendisehzadesi Savci Bey'i ise gdzlerine mil gektirdikten sonradldurtmusju. Halbuki son derecede merhametliydi. Buna

7/30/2019 Krk_Kl

19/57

34 KIRIK KILK?

ragmen devlete isyan ederek birligi tehlikeye koyan ve birgokmSsumun kaninin akmasma sebep olan 6z oglunu bile asla af-fetmemisti!..

Bunlari hatirlayan yeni Padisah, Ali Pasa'ya hak verir gibiolmustu. Fakat yine de kardesjne kiymak istemedigi belli oluyor-du. Qunku Savci Bey devlete fiilen isyan etmiti. Halbuki YSkubBe/in ne yapacagi henuz belli degildi. Belki de isyan et-

; meyecekti. Ama ya ederse?!. iste Padisahi bu noktadu?iinduruyordu. Ustelik O'nun isyan edip etmeyecegini an-lamak igin uzun boylu duunup tasmmaya vakit de yoktu.ehzade Yakub, diisman takibinden mutlaka ddnmtis, olmaliydi.u anda belki de oraya gelmek iizere yoldaydi.

Padisah'in bu tereddudiinii yuziinden anlayan Ali Paa:" Sultanim!.." dedi. "Size bu teklifi yapmamiz sirf devletin

birlik ve dirligini diisjjndugumuz igindir. Yoksa ki; haa SehzSdeHazrelleri'ne bir kasdimiz yoktur. Bunu sahst bir sebeple de is-tiyor degiliz. Eger bunu saglamak igin ben kulunuzun kellesinivurmak gerektigine kani olursaniz, bunda dahi tereddud et-meyiniz!.. Devlet millet sag olsun, der kanimizi helal ederiz!..Duuncenizde yanilmis olursaniz katledilen, masum oldugu iginAllah huzuruna tertemiz gikar!.. Siz de niyetiniz uzere mes'ul ol-mazsmiz. Ama duuncenizde isabet varsa buyiik bir fitnednlenmisolur!..

Padisahlar bu gibi hallerde firtmaya tutulmus bir gemininkaptanina benzerler. Eger kaptan, bir kisim malini denizeddkerek gemisini kurtarmak imkani varken o bir kisim mailesirger de cesur ve fedakar davranmazsa gemiyi igindekilerlebirlikte batinr!.. Benim bildigim budur. Ama siz daha dogrudusunursunuz. Padisahlara Allah'in ilhami vardir. Ferman si-zindir!.."

Ali Paa artik susmustu. Padiah, bir hayli ikna olmasinaragmen yine de tereddud gegiriyor, bir turlii kardesine kiymak

KADIR MISIROGLU 35

istemiyordu. Diger Pasalara ddnerek:" Siz ne dersiniz Paalanm!.." dedi.Pasalar, o ana kadar dnlerine egik duran baslarmi

kaldirdilar. Hepsi de pek gok savalara girmis, sakallarmi devletve millet yolunda agartmis tecrubeli kumandanlardi. Ali Pasa'yican kulagiyle dinlemis ve vicdanen O'na hak vermislerdi. Onlarda kisa kisa cevaplarla Sadrazamin gorusune katildiklanni bil-dirdiler. Bunu uzerine Kazasker Efendi'ye ddnen Padisah:

" Fetva verir misiniz Efendi Hazretleri?!." diye sordu.Kazasker Efendi'nin "Evet" manasinda basini sallamasi

uzerine de:" PekalaL Pekala!.. Allah cumlemizin gunahlanni af-

fetsin!.." diye minldandi.Sadrazam Ali Paa, bu kararin icabini yerine getirmek igingadirdan dian gikarken ilk karan, kendi dz kardesinin idamina

dair olan yeni Padisah kaderin bu zorlu mecburiyetiyle karikariya gelmenin ve baka bir hal yolunun bulunamamasinmizdirabiyla kahrolarak boanan sicak gdz yasjanni zap-tedemiyordu!..

7/30/2019 Krk_Kl

20/57

36

Ertfisi gun "Kosova" Sahrasi'nda, sabah namazindansonra saf baglayip namaza duran gazilerin bnunde ikiehid duruyordu. Bunlardan biri, duasi kabul olupehadet serbetini igen Sultan Murad, digeri ise, O'nun

talihsiz sehzadesi Yakub Bey'di!..Yeni Padiah'm, nihayet katline razi oldugu Yakub Bey'e

gonderilen haberci O'na yolda rastlamisji. Yorgun argmdiiman takibinden donmekte olan Yakub Bey'e, babasmin der-hal huzuruna gelmesini emrettigi bildirilince silah arkadaslannaddnerek:

" Siz yavas yavas. geliniz!.. beni Gazi babam gagirtmisj.."diyerek atini mahmuzlamiti.

Kendisine terliplenen tuzaktan habersizdi._ Son sur'atledlume gittigini asla bilmiyordu!..

Gece karanhginda babasmin gadin diye O'nu Sadrazamingadirma sokmu?lar, igeri girdigi anda iizerine atilari cellatlargeng Sehzadeyi yay kiriiyle bogmulardi!..

Cenaze namazi kilindiktan sonra Bursa'ya dogru yolagikanlan baba ogul bu iki tabutun arkasindan bakakalan gaziler,goz yasjanni tutamiyorlardi. Bir gun evvel hakikaten buyuk bir

KADiR MISIROGLU 37

zafer kazanmislardi. Fakat bu zaferin sevincini bir tdrlfl his-sedemiyorlardi. Yureklerinde bir keder dugumleniyor, tarif edile-mez aci ve buruk bir hisle sarsiliyorlardi.

Suttan Murad, sehadeti nihayet kendisi arzu etmisti. FakatSehzade Yakub'un gencecik yata isyan etmek ihtimali var diyebogdurulmasmi bir turlu hazmedemiyorlardi. Pek tabi? her-kesden, Ali Pasa kadar devletin birlik ve beraberligi endisesiylehareket ederek hislerine hakim olmasi beklenemezdi.

Bu yuzden bu, "Birinci Kosova Harbi"nin galipleri, ka-zandiklan buyuk zaferin hazzini tam manasiyla his-sedemiyorlardi. Arkasindan bakakaldiklan iki miibarek ehidinkivrilan yollarda bir gorunCip bir gdzden kaybolarak Bursa'yadogru yol alan tabutlan, zaferlerinin san ve erefi iizerine bir bu-lut golgesi gibi diismus ve onu matlatirmisti. Gergekten bir gunonce pek biiyiik bir zafer kazanmisjardi. Fakat bu, bir "yaslizafer"di!..

7/30/2019 Krk_Kl

21/57

38

-

III

iKl KUCUK DOST

Bursa Sarayi, etrafi yuksek duvarlarla gevritmis genis.ve bakimli bir bahgenin igine insa edilmisti. Taht Sa-lonu" ile diger birgok yuksek Devlet dairesini ihtivaeden bir merkez bina vardi. Bunun etrafinda da

bahgenin surasma burasina serpilmis birgok sjrin ve sa-natkarane yapilmis bina yer aliyordu. Turk isgi ve ustalarmin 6zemekleriyle meydana getirilmis olan bu binalar, Turk tas ve tah-ta oymaciligmin en guzel drnekleriydi. Bu bunlardan biri de"Enderun" denilen saray mektebi idi.

Bu mekteple Saray mensuplarmin gocuklanyla, "YenigeriOcagfna kaydolan Hiristiyan gocuklan okutulur veyetistirilirlerdi.

Sdgul'te kurulan kuglik "Osmanli Beyligi" kisa zamanda kuv-vetlenip genisleyerek hududlan Marmara sahillerine varan kud-retli bir devlet haline gelmisti. Buradan, Ortian Gazi'nin buyukoglu Suleyman Pasa kumandasmda Canakkale Bogazigegilerek Avrupa topraklanna ayak basilmiti. Bu buyuk hamle,

KADiR MISIROfiLU 39

Turkler'in dnune yeni bir fetih sahasi agmisti. Bu saha, onlarm"Rumeli" dedikleri Dogu Avrupa topraklanydi. Burada List ustebirbirinden parlak zaferler kazaniliyordu. Halki, Bizanszulumlerinden usanmis olan koca memleketler, kolayca Os-manli idaresi attina girmeye baslamislardi.

Ancak, bu muazzam fetih hareketi, genis kadrolu bir orduyaihtiyag g osteriyor, Osmanli Devleti'nin niifusu ise, buna kafi gel-miyordu. Bu yuzden yeni fethedilen yerlerdeki kimsesizHiristiyan gocuklanni toplayarak Musliiman terbiyesiyle yetistirip"Yenigeri" adiyla yeni bir ordu sinifi kurulmasi duunulmustu.

Her yaz, Rumeli'ye giden bir heyet, davullar galip, tellallarbagirtarak kimsesiz Hiristiyan gocuklanni toplayip Bursa'yagetiriyordu. Bunlar, merasimle siinnet ettirildikten sonra Ende-run'da askerlik gagina kadar tarn bir Miisluman gocugu gibiyetistirilirlerdi.

Bu sekilde Enderun'da yetistirilerek Osmanli Ordusu'nakatilan Miislumanlastinlmis Hiristiyan gocuklanndan kuruluYenigeri Sinifi'nin mevcudu, Birinci Sultan Murad zamanindakiKosova Meydan Muharebesi'nde henuz sadece bin kisi kadardi.Bdylesine azhk olmalanna ragmen, iyi yetistirilmis olmalan vesavaslarda daima Padisahm muhafazasina memur olarakO'nun etrafinda yer almalan sebebiyle kendilerinden her yerdegokga ve dvguyle bahsedilmekteydi.

Yenigeriler, son derece siki bir disiplin altinda yetitirilir,savas san'atiyla birlikte dim bilgileri de ogrenirlerdi. Enderun'unkuguk mescidinde bes vakit namazlanni cemaatle kilarlardi.Cunku buraya alinan gocuklar arasinda yedi yasindan kugukolani bulunmazdi. Zaten her Musliiman gocugu, en geg yediyasinda muntazaman namaz kilmaya baslardi. Dersler ve silahtalimleri de, namaz vakitlerine gbre ayarlanmiti.

Talimlerde hakiki fakat kuguk silahlar kullanilirdi. Kiliglar, kal-kanlar, giirzler ve her gesit savas aletleri onlarm kul-

7/30/2019 Krk_Kl

22/57

40 KIRIK KILIQ

lanabilecekleri buyuklukte olurdu. CocukL. er yii bir yas dahaalip vucudga serpildikge bu silahlar da biraz daha buyukleriyledegisjirilirdi.

Saray bahgesinin hemen her tarafi gesitli agaglar ve nadidegigeklerle bezenmis oldugu halde Enderun'un dniinde gakildoenmis geni bir meydanlik vardi. Silah talimleri buradayapilirdi. Bir simf diarda talimdeyken digerleri de igeride gesitlidersler gdrurlerdi. Bu dersler, tarih, cografya, hesap ve hendese(geometri) gibi birsavagiya yarayan ilimlerle islamiyet'e aitti.

Bir gun, Enderun'un dniindeki gakil ddeli meydanliktaiigiincu sinifta okuyan gocuklann kihg kalkan talimleri vardi. Busimfta okuyan gocuklann en biiyugii on iki, en kiigCigu de onyasmdaydi.

Kilig kalkan dersini veren, Firuz Bey adinda son derecedesert ve disiplini seven bir hocaydi. Firuz Bey, karayagrz bir Ana-dolu gocuguydu. Birgok savalara girmis. ve ustiin baanlar ka-zanmiti. Vucudunun gdriinen yerlerinde bile bazi yara izlerivardi. Bunlardan sag kasrnin uzerindeki O'nun yiizune daha er-kekge bir ifade kazandinyordu. Bunun, Kosova Meydan Mu-harebesi'nde aldigi soyleniyordu.

Talebeleri arasinda, O'nun hatir igin hocalik ettigi duyul-mutu. Soylentiye gore Firuz Bey, Sadrazam Ali Pasa'mn em-rine kari gelmemek igin sava meydanlanndan ayrilarak ho-calik etmeyi mecburen kabul etmis imisj.. Atalari Ertugrul Gaziile birlikte Sdgut'e ilk gelenlerdenmi!.. Ailesinde pek gok ehidve gazi varmis, deniliyordu.

Mektebin en itibarh hocasi olan Firuz Bey, gocuklann ken-disinden en fazla gekindikleri bir kimseydi. Halbuki O'nunsjmdiye kadar higbir talebeyi dovdiigu hatta azarladigi bilegdrulmemiti. Buna ragmen O'nu her gdrenin kalbi urpertiylegarpardi. Kendisiyle konuurken hig kimse O'nun gatik kasji vehig gulmeyen gehresine bakmak cesaretini asla gdsteremezdi.

KADlR MISIROGLU 41

Ordunun yeni bir sefere ugurlandigi bir gun, talebenin birisiFiruz Bey'i tesadufen muallimler odasinda tek basina oturmuaglarken gdrmustu. Bu haber, kisa bir zamanda butun mektebeyayilmi ve herkes O'nun artik seferlere katilamadigi iginhirsmdan agladigina hukmetmisti. Muhakkak ki; O, bu mekteptekendisini zincire vurulmus yarali bir arslan gibi hissediyordu.Pek az konusur ve daima son derecede asabi gdriinurdu. Sankidinmeyen bir ig sizisi gekiyordu!..

gun, gocuklan bahgede ikiser ikier elestirerek onlara kiligkullanmasmi ve kalkanla rakibin kilicindan korunmasinidgretiyordu. Herkes bir taraftan karsismdakine hucum ediyor,diger taraftan da kalkaniyla kendisini korumaya galiiyordu.Qelik kiliglann kalkanlar iizerine inmesinden gikan sert madenTsesler, birbirine kansjyor ve karsj binalarda yankilaniyordu.

Firuz Bey, birbirleriyle vuru?an gocuklar arasinda dolasiyorve gdrdugii hatalan duzeltiyordu. O, bdyle gocuklann hare-ketlerini kontrol ede ede siralarm bir bama vardiginda. dburbasta iki gocuk silahlan birakarak kiyasiya yumruklamayabaslamisjardi.

Kavgacilann biri, digerine nazaran daha iri yari go-zukuyordu. Rakibini altma almi, kafasini gakil tasjannasurtuyordu. Alttakinin burnundan bir kan fikirmaya balamis vebu kan, soluk ve gilli yiizune yayilmisti. Oldukga ciliz ve rakibin-den kiiguk gdrunuluydu.

Qocuklar, bir arada onlarin etrafmda toplanarak ddvuuseyre koyulmuslardi. Alta dusmus olan ciliz gocugun akan kan-larmi gdrdOkleri halde higbirisi bunlan ayirmayi diiu-nemiyordu!.. Sanki ortada eglenceli bir oyun oynaniyordu. Biranda Firuz Bey gibi sert bir hocanin dersinde olduklanni bileunutuvermisjerdi. Ustelik hig birisi, kavganin ne sebeple ortayagiktigmi bilmedigi gibi, kimin hakli, kimin haksiz oldugundan dahaberleri yoktu. Buna ragmen:

7/30/2019 Krk_Kl

23/57

42 KIRIK KILIQ

" VurL"" Yasa!.."" Varol!.." gibi sbzlerle bagnsjyor ve kavgayi kizisjmyor-

lardi.Bu sesler her an biraz daha azalan kihg ve kalkan

akirtismin ustiine gikip da Firuz Bey'in kulagina vannca, bir-den arkasina donup bakti. Obur bastaki gocuklann talimi birakipbir oraya toplastiklanni gorunce o tarafa ydneldi. Yavas yavas.ve vakur adimlarla yiiriiyordu. Once talim sirasmda iki gocugunkazara birbirlerini yaraladiklanni sanmiti. Ciinkii boyle vak'alarsik sik ortaya gikardi. Gergi elerin herhangi birinin hatasindanistifade ederek karsjsmdakini yaralamasi siddetle yasakti. Fakatbazan kasdi olmaksizm boyle vak'alann zuhurettigi oluyordu.

Firuz Bey, kalabaliga dogru yaklashkga kavgayi sey-redenlerden kendisini gdrenler birer ikier hemen esjerinikarsjlanna alarak higbir sey olmami? gibi talimlerinebaliyorlardi. Bbylece kalabalik agilip dagilinca ortada sadecekavgacilar kalmisU. Firuz Bey onlari gbrmii? fakat yuruyuuniikat'iyyen hizlandirmamisji.

O, kavga yerine vardiginda hala hirsini alamami olanustteki gocuk, alttakinin kan ve tozlara bulasmi kuguk basjnigakil talanna garpmaya devam ediyordu. Birden, etraftaki kala-baligm dagilmi olmasi ve bagnmalann kesilmesi dikkatinigekmi olacak ki; baini kaldirmca, Firuz Bey'in o, ige urpertiveren sert bakilanyla karilamiti.

Derhal korku ve heyecanla dogruldu. Once toz ve topragabulami ve urasi burasi berelenip gizilmi ellerine bakti. Son-ra egilip kuguk kege kulahini alarak silkeleyip bama gegirdi. Neyapacagmi ve ne soyleyecegini kestiremiyordu. Kavgayi tama-men gdrmu olan Fiaiz Bey, acaba kendisine ne yapacakti?!.

imdi diger gocuk da yava yava ve giiglukle dogrularakustunii bami kontrol etmeye balamiti. Toz, toprak ve kanlara

KADlR MISIROGLU 43

bula?mi olan elbiseleri bazi yerlerinden yirtilmi?, mintanininbutun dugmeleri kopmutu. Aglamamak igin kendini giigluklezaptediyordu. Kuguk ve sari sagli bai birkag yerinden zede-lenmi, akan kanlan gilli yiizune dogru yayilmiti. Tarnmanasiyla bitik bir haldeydi.

sirada bu kavgaci iki gocugu Firuz Bey'in gazabindan kur-taran ans eseri bir hadise oldu. Gergekten Emir Buharf Haz-retleri aniden orada belirmis, iizgun bir gehre ile Firuz Bey'dengocuklara ne oldugunu soruyordu. Arkasinda sekiz onyaslarmda gozuken iyi giyimli bir gocuk vardi. Bu da, YildinmBayezid'in buyuk oglu ehzade Ertugrul'du.

Firuz Bey, bunlann her ikisini de gayet iyi taniyordu. Qunku,bir kere ehzade Ertugrul'un da kilig kalkan hocasiydi. Emir Bu-harT Hazretlerini ise, koca Bursa'da tanimayan bir tek fert bileyoktu. O, devrin en buyuk din alimiydi. Asil adi emseddin Meh-med oldugu halde halk arasinda Emir Buhar? diye taniniyordu.Camiye giderken ahali O'nu gbrmek igin yollara ddkulurdu.Herkes keramet sahibi olduguna inanmaktaydi.

Ayni zamanda Bursa Kadisi'ydi. Vazifesini ifa ederken higbirtesire kapilmaz ve adaletten asla ayrilmazdi. O'nun icabindaYildinm Bayezid gibi sert bir hiikumdara bile kafa tutabildiginibutun ahali bilmekteydi. Gergekten bir davada YildinmBayezid'in ahidligini kabul etmemiti. Bunun igin O'nun bevakit namazini muntazaman cemaate devam ederek kilmama-smi ileri surmutu.

Firuz Bey, sjmdi Padiah'm bile kendisinden gekindigi bubuyuk velinin yaninda bu iki kavgaci gocugu nasil ceza-landirabilirdi!.. Qocuklarm bu hareketini hocalik otoritesine karigiriilmis buyuk bir tecavuz olarak gbruyordu. Emir BuharT Haz-retleri'nin o anda oraya gelmesine cani sikilmisti. Fakat hisleriniyine de o buyuk veliye hissettirmemeye galiarak:

" HigL Kavga etmiler efendim!.." dedi.

7/30/2019 Krk_Kl

24/57

44 KIRIK KILIQ

Emir BuharT Hazretleri:" Sebep neymis?" diye sordu.Kavgamn sebebini henuz Firuz Bey de bilmiyordu. Buyiizden gocuklara ddnerek:" Nigin ddvutunuz?" diye sordu." !.. !.."Firuz Bey sesini biraz daha yukselterek:" Nigin ddvustiinuz? Sdylesenize!.." diye sualini tekrarladi.Qocukfarm ikisinin de korku ve heyecandan soluklan ke-

silmisti. Baslanni dnlerine egmis susuyorlardi. Diger gocuklarhadiseyi unutmus gibi talimlerine devam ediyor, bir taraftan dagdz ucuyla olup bitenleri takip ediyorlardi.Sordugu suale o an igin cevap alamayacagmi anlayan Firuz

Bey gocuklara:" Gidip su kanlanmzi yikayip da gelin bakahm!.. Sizinlesonra gbrusecegim!.." diyerek eliyle mektebin sebiiini isaretetti.Bu, "Sizinle sonra gdriisecegim!.." sdzii aslmda muthis bir

tehdiddi. Fakat gocuklar, o am atlattiklan igin igten ige yine dememnun olmuslardi. Buyuk gocuk hemen sebile yonelerek ora-dan uzaklasti. Kugiigunde adim atacak gug, takat yoktu. Belkide kan kaybmdan bayilmak uzere bulunuyordu. Zaten solukolan yuzii daha da soluklasmis, adeta bembeyaz olmustu. Bumanzarayi goren Sehzade Ertugrul bir adim ileri gikarak:" Muallim Bey!.." dedi "izin verirseniz O'nunla ben mesgulolayim. Baksaniza zavallmin yuruyecek hali kalmamis!.."Firuz Bey:" Ne dersiniz?" gibilerden manali bir ekilde Emir BuharT

Hazretleri'nin yuzune bakti. Bu bakism manasini derhal kav-rayan buyuk veli, sehzadeye, Firuz Bey yerine kendisi cevapverdi:

" Pekil.Ve ilave etti:

KADiR MISIRO^LU 45

" Kanlarmi iyice temizledikten sonra O'nu mektebin heki-mine (doktor) gotur de yaralanna merhem sursun!.. isin bitincede ders odasma gel!.. Ben seni orada bekleyecegim!.."

Zira onlar da bu sirada ders yapmak igin Enderun'daki hu-susi odalanna gidiyorlardi.

Her sabah kusjuk vakti, Saray'm kadmlara mahsus olupadina "Harem" denilen kisminin bitisigindeki "SehzSdelerDSiresi"ne gelen Emir BuharT Hazretleri, buranin buyuk salo-nundaki sedirinde be on dakika kadar istirahat ederdi. Busirada 0, kendisine sunulan bir nar veya gul serbetini iginceyekadar Sehzade de hazirlanir, sirma islemeli cuz kesesini boy-nuna asarak gelip hocasmm hurmetle elini operdi. Sonra daEnderun'daki odalanna gitmek iizere bahgeye gikarlardi.

Sehzadeler Dairesi ile Enderun'un arasi iig ddrt yuz metrekadardi. Bu mesafeyi her gun hocasmm iki adim gerisindeyurijyen SehzSde Ertugrul, Emir BuharT Hazretleri'yle talim sa-hasinin kenarmdan gegerek Enderun'a gelir ve burada ogle na-mazma kadar ders okurdu. Ogleden sonra Sehzade baka ho-calarla askerlik derslerine galiir, Emir BuharT Hazretleri deKadilik Dairesi'ndeki isjnin baina doner ve orada dnune get-irilen davalara bakardi.

Simdi hocasindan yarah gocukla mesgul olmak musaadesinikoparan Sehzade sevingle:

" Bas iistune Efendi Hazretleri!.." diyorck adetaatilircasma yarali gocuga yapiti. O'nu belinden kavramayagalisarak bir kolunu omuzuna gekti. Cocugun kolu Sehzade'ninboynundan aagiya gikik gibi sarkmi, basi da omuzuna yas-lanmiti. Sehzade'nin sirma isjemeli ipekli elbiselerine degocuktan kan ve toz toprak bulasmisti.

Onlann arkalanndan bakakalan ve Sehzade'nin gdsterdigibu algak gdnulluluge hayran olan Firuz Bey:

" Efendi Hazretleri" dedi. "Sehzade Hazretleri'ne nigin

7/30/2019 Krk_Kl

25/57

46 KIRIK KILIQ

musaade buyurdunuz?!. Bakiniz elbiseleri kirlenecek. Bu isigocuklardan herhangi birine de yaptirabilirdik!.."

Emir BuharT Hazretleri:" Hakhsiniz!" dedi. "Fakat Sehzade'nin gocuga nasil sevgi

ve merhamet dolu bir nazarla baktigini farketmediniz mi?!Varsin elbiseleri kirlensin!.. Zaran yok. Yardim ve merhametduygulan korelmesin de!.."

Bu cevap uzorine sdzu degisjiren Firuz Bey, gocuklann gecegunduz mahpus gibi daima mektepte kaldiklan iginsikildiklarmdan ve higbir eglenceleri olmadigmdan bahsedinceEmir BuharT Hazrotlori:

" Neden haftada bir gun olsan "Karag6z"u getirip kuklaoynatarak gocuklan eglendirmiyorsunuz?" dedi.

Firuz Bey, hayrotlo biiyiik Veli'nin yuziine bakti ve:" Karagoz'u seyretmek caiz midir, Efendi Hazretleri?!."

diye sordu. Emir BuharT, Karagoz'un oyunlarinm birgok ibret-lerle dolu oldugunu, bunun sanildigi gibi sirf bireglence olmayipinsanlan giildurup eglendirirken duundiirup ders de verdiginianlatmaya koyuldu. O'nun soylediklerine gore Karagoz'un per-desi bu dlumlu dunya aleminin ta kendisiydi. Oyunlan da, insan-lan n hayat ve dusuncelerinin aksayan taraflarmi gdster-mekteydi.

iki hoca, Karagoz uzerinde bdylece konusa konua mektebindnune dogru yiiriirlerken ehzade de yarah gocugu sebilindnune kadar tasiyip gdturmustu.

Qocugu kenara oturttuktan j.nra avucunu su doldurarak hertarafini iyice sildi. Sonra cebinden ipek bir gevre gikardi. Bunun-la O'nun sari saglan ve kuguk, gilli yuzunii kuruladi. Ucu arkayakivrik kege kulahini iyice silkeledikten sonra basina oturttu.

Serin suyu yiizune serptikge yavas. yava kendine gelen

KADiR MISIROGLU 47

gocuk, bir ara masmavi ve parlak gdzlerini minnettar dolu bireda ile Sehzadeye gevirmi ve tebessiim etmiti. Sehzade butebessiimu gorunce kugiicuk kalbi, bir hayat kurtarmiscasinaheyecanla dolmutu. Yarali gocugun kendine geldigini gorunceaklina, O'na sorulacak birgok sual gelmisti. Qunku merak ettigipek gok sey vardi. Her seyden once adi neydi?.. Nigin kavgaetmislerdi?!. Kendisini dbven gocuk kimdi?!. Dengi olmadigihalde O'na nigin satasmiti?!.

Qocugun tebessumiine mukabele eden Sehzade, bunaragmen sadece:

" Gegmi olsun, karde!.." demekle yetindi.Zira O'nu konuturarak yormayi simdilik dogru bulmamisti.

Cocuk kendisini herhalde tanimis olmaliydi. Her gun Enderun'agelip giderken O'na uzaktan olsun gormus olmasi gerekirdi.

Cocuk:" Sagolun iyi kalbli Sehzademiz!.." diye mukabele edince

bundan emin olmustu.imdi O'nun kendiliginden biraz daha konumasini istiyordu.

Fakat gocuk konusmaya hig de niyetli gdzukmuyordu. thtimalddvuldugu igin ciliz vucudu gibi gururu da incinmisti.

Sehzade iini bitirirken yine de birkag hususu dgrenmek me-rakini yenemedi ve:

" Adm ne senin kardes?!." diye sordu.Cocuk bitkin bir sesle once:" Hasan!.." dedi.Sonra bir sey hatirlamis gibi hafifge dogrulmaya galisti, kege

kulahini duzeltti ve:" Bana Yenigeri Hasan derler!.." diye ilave etti.Halbuki yenigeri olabilmesi igin daha Enderun'da yillarca

okumasi gerekirdi. Kimbilir daha sjmdiden o kendini nasil

mm m m fill]

7/30/2019 Krk_Kl

26/57

48 KIRIK KILIQKADiR MISIROGLU 49

gdruyorduLSehzade:" Memnun oldum. Benimki de ErtugrulL" dedi ve ilave

etti:

" Peki o kavga ettigin kimdi?"Cocugun yuzu birdenbire eksidi. O'nu hatirlamak caninisikmiti. Cevap vermek istemiyordu. Fakat ehzade'nin ken-disine bakarak cevap bekledigini gdrunce:

" Tilki Hakki... Bizim sinifin en ahlaksizidir o!.." dedi. Son-ra aralarmdaki konusma sdylece uzayip gitti:

" Tilki Hakki mi?!."" Evet."" Peki ama nigin Tilki Hakki demisler O'na?"" ey!.. Tilki gibi kurnaz ve ahlSksizdir da onun igin! Sizinanlayacagmiz bizim smifta herkesin bir lakabi vardir. Bunu ar-

kadaslar takar, ISkaplann hepsi bir hayvan adidir. Ama onunki,en fenSsi!.. Qflnkfl o ahlaksiz, adi gocugun biridir!.."" Sana da bir lakab taktilar mi?"" !.., !.."" Sdylesene!.."Cocuk art ik bir tiirlu cevap vermiyordu. Cam fena halde

sikilmisa benziyordu. Sehzade acaba O'na gok kotu bir ad mitakmislar diye bir muddet duiindukten sonra:

" Peki nigin kavga ettiniz?" diye yeni bir sual sordu.Qocuk yine susuyordu. Sehzade sualini birkac kere tek-rarlamisa da asla bir cevap alamami?ti. Bu defa O'nuuzdugunii dii$unen SehzSde:

" Peki Yenigeri Hasan!.. Kalk artik gidelim dedi.Hasan yavaga dogruldu. El ele tutustular ve tekrar gozgdze geldiler. iki gocugun saf kalbleri artik birbirine ismmis ve

kaynamisti. Hasan, Sehzade'ye tekrar tekrar tesekkur ettiktensonra me'yus bir ifade ile:" Bir daha bulusamayiz degil mi?" diye sordu.Sehzade:" - Ne munasebet, istersen her gun bulusabiliriz. Buna kirnmani olabilir?" deyince:Hasan:" Muallimlerimiz" diye karsilik verdi.Sehzade:" Hayir" dedi ve eliyle gdstererek ilave etti:" Bak su karsiki daire benim kaldigim yerdir. Firsat bu-lursan sabahlan nah su pencerenin altina gelip beni gagirl. He-men kosargelirim!.."" Bizi oralara sokmazlar ki!.."" Agaglann arasma saklanarak sokulursun. Istersen sukoca igde agacina tirman!.. zaman benim yatak odami bilegorursun. Ben de perdeleri kasden agik birakirim!.."" Ama oradan sana seslenince baskalan da duyar. O za-man benim halim nice olur?"" Dalian hisirdat istersen!.."" Yok olmaz!.. Onu duyarlar."Hasan bir miiddet duundu. Sonra atilarak:" - Bak aklima bir gare geldi. Ben agaca gikip dallannarasma saklandiktan sonra agag kurbagasi gibi viyaklanm. Sende o sesi isitince disan gikarsin!.." Sen bir kurbaga gibi ses gikarabilir misin?"" Hem de nasil!.. Bizim koyde pek goktular!.."Hasan'in bu sozu sdyledikten sonra gdzleri dolu doluolmustu. Fakat el ele tutusmus, onlerine bakarak mektebe dog-ru yurumekte olduklar.ndan Sehzade bu hali farkedememisti '

7/30/2019 Krk_Kl

27/57

50 KIRIK KILig

Hasan'in yedi yasinda ayrildigi kdyiinde kimsesiz bir anacigivardi. O kdy gok uzaklardaydi. Bir gun orduyla sefere gikmaknasib olunca, Sofya'nin bir koyundeki zavalli anacigmi mutlakaarayip bulacak ve O'nu da razi edip Muslumanliklasereflendirecekti!.. Qiinkii artik Musliimanlardan baskasinincennete giremeyecegini dgrenmisti.

O bunlan diisunurken, Sehzade de Hasan'a arkadaslarinmtaktigi adin ne oldugunu ve bugiinkii kavganin sebebini tahminetmeye galisiyordu. Qiinkii Hasan bu iki suale cevap ver-memisti. Ama bunlan bir gun mutlaka dgrenecekti. Qiinkii artikyabanci degil, birbirlerinden hrgbir sirlanni saklamayacak "ikikugiik dost" olmulardi!..

51

IV

KURBAGA HASANehzade Ertugrul, kugiik Hasan'i mektebin hekimine

gdtiirdiikten sonra vedalasip O'ndan ayrildi. Dersodasina geldiginde Emir Buhari Hazretleri her gun kul-landiklan sedef kakmali rahlenin baina oturmus hafif

bir sesle Kur'an-i Kerim okuyordu. Sehzade kapiyi yavasgakapadiktan sonra bir minder ahp, hocasmin karisina oturdu.Minnacik ellerini dizlerinin iizerine koyarak basini 6niine egipokunan Kur'an'i dinlemeye koyuldu.

Emir Buhart Hazretleri'nin okudugu sure, az sonra bitmisti."SadakallahulazTym" diyerek Kur'an-i Kerim'i kapadi. SehzadeErtugrul, derhal ayaga kalkti. Kur'an-i Kerim'i besmele ile elinealdi. Hurmetle dpup basma gotiirdukten sonra raftaki yerinekoydu. Sonra da ciiz kesesinden gikardigi ders kitabini rahleninuzerine birakti. Bu bir "Fikih" yani islam Hukuku kitabiydi.

Her derste oldugu gibi yine, kitabini rahlenin uzerine agmisolmasina ragmen ehzade'nin cani hig de ders yapmak is-

7/30/2019 Krk_Kl

28/57

52 KIRIK KILIQ

temiyordu. Zihni, kiigiik Hasan'in cevap vermedigi sualleretakilmisji.

Bunu farkeden Emir BuharT Hazretleri, dirsegini rahleyedayayarak dogruldu ve:

" Sehzadem senin halinde bir durgunluk var!.. Yoksadovulen gocuga mi uziiliiyorsun?!" diye sordu.

Derse karsi dikkatsizligi anlasildigi igin mahgup olanSehzade, basjm hafifge onune egdi. Kugiik beyaz yuzii, hafifgepembelemisti.

Bu hareketin "evet" demek oldugunu derhal farkeden hocasi,dersi, O'nu teselli edecek bir sohbete gevirmeyi uygun bularak:

" Nigin ddgusmii!er?" diye sordu.Sehzade basini kaldirmadan:" HigL"dedi.Emir BuharT Hazretleri bu hassas ve iyi yurekli talebesini

konuturup avutmak istiyordu. Bu yiizden sualini tekrarladi." Nasil hig!.. Kendisine sormadin mi?"Sehzade cevap verdi:" Sordum."" Eee!.."" Higbir cevap vermedi!.."Bir an ikisi de sustular. Sonra yine Emir BuharT Hazretleri'nin

sual sormaya baslamasiyla aralanndaki konusma sbyle devametti:

" O'nu hekime gbturdun mu?"" Evet!.."" Yaralan derin rniydi?"" Oldukga."" Vah!.. Vah!.."" Rakibi mektebin en kbtii gocuguymu!.. Siz de gordunuz

ya, ondan hem daha buyuk ve hem de daha giiglu kuvvetliydi."" Peki O da akrani olmayan, kendinden buyuk bir gocukla

KADlR MISIR06LU 53

nigin kavgaya tutusmus byleyse!.. Belli ki; dayak yiyecek, barizekasini kullanarak isin iginden siynlsaydi!.."

" Ne gibi efendim?"" Basbayagi zekasini kullansaydi iste!.."" Hig sirf zeka He, Cistun bilek gucune karsi konulur mu?"" Aaa!.. Oyle mi saniyorsun!.. Bak istersen sana bunu is-

bat eden bir hikaye anlatayim!.."Bu teklifi memnuniyetle kabul eden Sehzade minderini biraz

daha rahleye yaklastirarak dinlemeye hazirlanirken Emir BuhartHazretleri de dnundeki kitabi kapayarak arkaya yaslanmis veanlatmayabalamiti:

" Mevlana Hazretleri'ni biliyorsun. Sana evvelce O'ndanbahsetmistim."

" Evet."" ite O'nun "Mesnevi" adinda son derecede kiymetli bireseri vardir. Bunda insanlara ders ve ibret olarak birgok alakagekici hikaye yer almitir. Bunlardan biri de imdi sana an-latacagim hikayedir ki; zeka kuvvetinin vucud kuvvetini daimaalt edebilecegine gok guzel bir misaldir."

SehzSde Ertugrul, Hocasinin anlatacagi hikgyeyi merak et-meye balamisti. Heyecanla:

" Buyurun Efendi Hazretleri!.. Sizi dinliyorum" dedi.Emir Buharl Hazretleri cubbesinin eteklerini dizlerinin

uzerine toplayarak minderine daha rahat bir sekilde yerlesti veanlatmayabaladi:

" Bir memlekette guzel bir vadi varmis. Bu vadide gesitlihayvanlar gayet mes'ud bir hayat surerlermis. Vadinin, sulangur ve berrak bir deresi varmi. Her taraf yemyesilmis. Etraftakisebze ve meyveler, butun hayvanlara bol bol yetiyormus. Buyiizden aralannda higbir kavga olmaz ve kimse, kimseyi in-citmezmis.

Fakat guniin birinde bu vadiye bir arslan dadanmi ve hay-

7/30/2019 Krk_Kl

29/57

54 KIRIK KILig KADiR MISIRChSLU 55

vancagizlara rahat ve huzur vermez olmus:.. Her gun buraya biryol ugruyor ve kimi pengesine gegerirse pargalayip karninidoyuruyormus. Vadide artik dirlik, diizen kalmamis. Hayvanlarbu zalim arslandan usanmislar. Hig birinin gucu ona karsi koy-maya kafi gelmiyormus. Her an hucuma ugramak korkusuylahayat kendilerine adeta zehir olmus!..

Nihayet bir araya toplanarak bu belaya karsi bir garedusiinmusler. Her hayvan ayri bir fikir ileri surmus. Nihayet til-kinin su diisuncesi hepsine uygun gbriinmus. Tilki demis ki:

" Hepimizin her gun Slum korkusuyla yasamasindansaarslana yem olmak igin aramizda bir sira tesbit edelim. Sirasigelen kendi ayagi ile gidip teslim olarak arslanin karnini doy-ursun. Varip bu fikrimizi O'na da anlatahm. Umanm ki; bbyle ya-parsak hem o avini higbir zahmete katlanmadan eldeedeceginden teklifimizi kabul eder ve hem de biz siramizi bi-lecegimiz igin her an Plum korkusu gekmekten kurtuluruzL

Sirayi tesbit igin de aramizda kur'a gekeriz. Bu takdirdeherkes, ancak bir tek gun yani kur'a kendisine geldiginde korkuve aci geker. Diger gunlerini emin ve rahat gegirir!.."

Topluca arslanin yanma giderek bu karari bildirmisler ve:" Bu, senin igin de daha hayirlidir. Qiinku artik avini elde

etmek igin higbir zahmete katlanmazsm!.." diye ilave etmisler.Arslan bunlann sdzune inanmamis ve:" Ben" demis "Hazir yemeye aliskin degilim. Rizkimi zah-met gekerek, aim teri ile elde etmek bana daha gok zevk verir.

Hadi diyelim ki; teklifinizi kabul edip de butun gun arka ustu ya-tayim. Fakat sizin sozunuze nasil guvenebilirim. Bu yaa kadarhepinizden gdrmedigim hile algaklik kalmamitir. Siz, sirasmdainsanlardan bile kurnaz ve hilekarsiniz!.."

Hayvanlar, teklifleri kabul olunursa kendisinin nzkinda bir ek-silme olmayacagma sdz vermisler. Sadece devamli bir oliimkorkusundan kurtulmak igin bu karara vardiklarmi izah etmisjer,

ve:" Eger" demiler "Sdzumuz dogru gikmazsa bizden is-

tedigin sekilde intikam alabilirsin. Buna kirn mani olabilir!.. Se-ninle kirn boy olgusebilir ve kirn senin emrine karsi gelebilir!.."

Bu sdzler arslana makul gelmis ve bunu bir kere denemektetayda gdrmus.

Hayvanlar vadilerine ddnmusler ve kararlarmi tatbikebaslamilar. Her gun sirasi gelen gidip arslana teslim olarakonun karnini doyuruyormus. Hal bdyle devam ederken arslanayem olma sirasi tavsana gelmis. Tavsan arkadasjanna demiski:

" Musaade ederseniz, ben arslanin yanma biraz ge-cikerek gitmek istiyorum. Qunkii o zalimin serrinden hem ken-dimi ve hem de sizleri kurtaracak bir hile dusundiim!.."

Hayvanlar bir agizdan ona gikismis ve:" Minnacik bir tavsansin!.. Koca arslana sen ne yapa-

bilirsin!.. Haydi, korkakhgin ICizumu yok, ordu bozuculuk etme!..Bizi de, kendini de kurtarayim derken o canavar hayvani-kizdinp uzerimize saldirtacaksin!.." demisler.

Tavan itiraz etmis ve demis ki:" Bu isin sonu yoktur. Bu gidisle arslan hepimizi yiyip bi-

tirecek. Beni korkuyor sanmayinL Gergi korkmuyor da degilim.Amma bu dusuncem korku eseri degildir. Ben siram gelinceyekadar boyuna dusundum ve bu aman vermez hasmimizi yokedecek bir hile tertipiedim. Musaade edin!.. Bakin neticedehepiniz nasil memnun kalacaksiniz!.."

Hayvanlar yine itiraz etmisler. Kendisinden daha kuvvetliolanlarm bile sirasi gelince verilen karara uyarak gidip arslanateslim olduklanni sdyleyerek tavsana mizikgilik etmemesini ih-tar etmisler.

Bu suretle munakasa bir hayli uzaymca, tavsanm arslaninyanma gecikerek gitmek hususundaki arzusu kendiliginden

7/30/2019 Krk_Kl

30/57

56 KIRIK KILIQ

gergeklesmis. Bu yiizden artik lafi daha fazia uzatmayarak yolagikmis. Yolda da mahsus yavas yuruyerek bir hayli gecikmisolarak arslanin yanina varmi.

Arslan tavani gorunce dfkeyle kukremis ve: Ben bu algaklann sdzlerinde durmayacaklannisdylememis miydim!.. Sdyle bakalim nigin zamaninda gelmedinde beni agliktan kivrandirdm?.." diye bagirmis.Tavsan ellerini kavusturup arslani hiirmetle selamladiktansonra dziirdilemis ve:" Sizin emrinize karsi gelmek benim gibi bir acizin aklininkdsesinden bile gegmez!.. Ne haddime!.. Ama ben elde ol-mayan sebeplerden dolayi geciktim." demis.Arslan tavana daha da beter kizmis ve:" Ozriin kabahatinden de biiyuk" demi. "Neden yoldabaz/ aksilikler olacagim hesap ederek ona gore biraz erken dav-ranmadin. Senih derhal kafam koparmaliyim. Benden kork-madm mi?!. Yumruk kadar bir tavsansin, bu ne ciir'et!.. Bir dekarsima gikmi birtakim yalanlarla beni aldatmaya galii-

yorsun!.. Nasil olsa seni pargalayacagim. Ama once guzel bircezS dusunmeliyim ki, arkadalanna da ibret olsun!.."Tavsan arslana demis ki;" Dilediginiz cezayi veriniz!.. Sizin emrinize kirn kanji ge-

lebilir. Hele ben neyim ki!.. Fakat sdzlerimi dinlerseniz karligikarsiniz. Ben yolda bir aksilik olabilecegini de hesaba katarakerken davranmitim. Ta kuluk vakti yola giktim. Hatta sirf be-nimle karnimzin iyice doymayacagini da hesaba katarakyanima bir tavsan daha almistim. Yan yolda dnumuzu bir baskaarslan kesti. Canimiza kasdetti, ona sizden bahsettim ve bizedokunmasmin kendisi igin iyi olmayacagini sdyledimL"

Tavsani dikkatle dinlemeye koyulan arslan onun sdzunukeserek:" Peki benim adimi duyunca sizi serbest birakmadi mi?"

KADlR MISIROGLU 57

diye sormus." Bilakis" demi. Sizin adinizi duyunca kiistahga gulerek,

"0 da kirn oluyor. Bu daglarm krali benim!.. Sizi birakmam!.."dedi. Ben de eger korkmuyorsa size meydan okudugunu bil-dirmem igin bana musaade etmesini diledim."

" Hay hay!.." dedi ve Have etti; diye tavan anlatmaya de-vam etmi:

" Yalniz bir sartim var!.. Arkadasini burada alikoyacagim.Eger geri gelmezsen onu yerim. Krahniza da sdyle buradangegip onun yanina gidecek her hayvani yakalayip yiyecegim.Kabadayi ise buyursun gelsin!.. Yoksa agliktan geberir!.."

Tavan sozlerini bitirince arslan hirsmdan kiikremeyebalami ve:

" Hemen dnume duiip beni oraya gotur ki; o kustahincanini cehenneme yollayayim!.." demi.Tavsan cevap vermi:" Hay hay!.. Zaten baska gare de yok. Eger bunu yap-

mazsaniz artik bizim vadiden buraya higbir hayvan gelemez!..Qunkii o kiistah yolu kapadi."

Bunun Cizerine tavan arslanin dnune dusmu, onu ken-disine meydan okuyan diger arslanin yanina gdturmek uzereyola koyulmus.

Tavan arslani bir kuyunun basina getirmi ve biraz uzaktadurarak:

" iste o burada!" demis.Arslan tavsana:" Nigin geri gekiliyorsun?" diye dfkeyle kukremi.Tavan diger arslandan korktugunu beyan edince:" Gel benimle, bana guvenmiyor musun ki; yanimda bir

bakasindan korkuyorsun!.." diyerek onu kendine dogru gekmisve kuyunun basjna gegip bakmis.

Kuyudaki durgun suda kendi aksini gdren arslan hiimla

7/30/2019 Krk_Kl

31/57

58 KIRIK KILIQ

kiikremis. Qiinku bunun bir gdriintii oldugunu kizginliktan far-kedememi. Kuyuda yanindaki tavanm da gdruntiisii be-lirdiginden onu da diger tavsan sanmisj.. Tavanin dogrusdyledigine inanmi. Kendisine meydan okuyan rakibinipargalayacagi iimidiyle kuyuya dalmi. Dalis. o dali!.. Ahmakhayvan, derin kuyunun iginde debelene debelene garesizlikiginde bogulmus gitmis!.. Hayvanlar tavanm bu hileyi diisuniipbulan parlak zekasi sayesinde zorlu bir hasimdan kurtularakeski mes'ut hayatlanna devama basjamisjar."

Emir BuharT Hazretleri hikayesini bitirdigi zaman SehzadeErtugrul'un parlak yesil gozleri iil isjldi. O'nun, bu hikayeninverdigi dersi gok iyi kavradigini farkeden Emir BuharT kalinkdstekli saatini gikarip bakti. Henuz Kadilik Dairesi'ne gitmesigereken vakit gelmemisli. Talebesinin anlattiklarma memnunkaldigini goriince:

" ehzadem" dedi. "istersen sana bir baka hikaye dahaanlaiayim!.."

ehzade Ertugrul memnuniyetle:" Lutfedersiniz Efendi Hazretleri!.." diye karilik verdi.Emir BuharT Hazretleri bunun uzerine baka bir hikaye an-

latmaya baladi:" Medreseyi bitirerek hoca olan bir kimse, bir camide

imamlik etmek iizere i ararken yolu bir kdye dumu. Namazvaktiymi?. Bu hoca da kdyun camiine giderek namazini kilmi.Namazdan sonra bir hoca efendinin, kursuye gikarak vaaz et-meye baladigini gdrunce:

" Bakalim nasil vaaz edecek!" diyerek oturup dinlemeyekoyulmu.

Bir muddet dinledikten sonra cam fena halde sikilmayabalami. Qiinku kursiideki hocanm sdzleri tahammul edilir gibidegilmis. Adam sagma sapan, agzina ne gelirse sdyluyormu.Higbir eyden haberi olmayan cemaat da bu cahili bilgili bir in-

KADlRMISIROGLU 59

san zannettiklerinden O'nun sdylediklerini zevkle dinliyormu.Bizim hoca vaazin sonuna kadar kendini zor zabtetmi.

Vaaz biter bitmez ayaga kalkarak:" Ey MuslumanlarL" demi. "Bu sizin hoca diye din-

lediginiz adamin butun sdzleri yanlistir. islamiyet'e uymayan bir-takim bo laflarla sizleri kandinyor. Ben bu kadar sene med-resedeokumu..."

Adam sdzlerini tamamlayamami?. Qunku caminin igi biranda kanivermi.

Kursiideki hoca:" Bu serseri, cahil yabanci da nereden gikti. Atin u

kustaht dian!.." diye baginyormu.Cemaat, hig yillardan beri kdylerinde bulunan Vaiz etendiyi

boylesine karaiayan bir yabanciya inanir mi?!. Hep birlikteadamcagizin uzerine cullanmisjar. Tekme tokat, zavalliyicamiden dian atmilar.

Ustii bai yirtik, ka?i gdzii morarmi bir halde tekrar mezunoldugu medreseye ddnen adamcagizi suklum piiklum gbren ho-casi sormu:

" Hayrola!.. Bu ne hal?!. Sana ne oldu?.."Zavallicik baindan gegenleri bir bir anlatinca:" Ya!.." demi. "Demek bdyle oldu!.."Sonra Have etmi:" Evlat, sen dint ilimleri okudun ama siyaset ilminiokumadin. Eger onu da okumus. olsaydm bu hal basjna gel-

mezdi. Simdi tekrar burada kal da biraz da siyaset ilmi oku!.."Bu teklifi kabul eden bizim hoca, yeniden medreseye kay-

dolarak bir iki yil da siyaset ilmi okumus. Siyaset ilmini deokuyup bitirdigi gun hocasi kendisine demis. ki:

" Tekrar o kdye git!.. Bakalim ayni cahil hoca oradamidir!.. Oradaysa artik siyaset derslerinde dgrendiklerine gorehareket edersin!.."

7/30/2019 Krk_Kl

32/57

60 KIRIK KILIQ

Hocasinin elini operek medreseden aynlmi?. Once kiyafetinisonra da hatirlanip taninmamasi igin sakal ve biyiginm seklinidegisjirerek yine ayni kdye gitmi. Namaz vakti cemaatinarasina kanip eski vaizin kiirsuye gikip gikmayacaginigbzetlemeye koyulmus.

Hakikaten namazdan sonra ayni cahil hoca, kursuye gikarakyine sagma sapan bir vaaza baslami. Bu sefer vaazi sabir vedikkatle dinlemis. Sonra, tarn vaizin kursuden inecegi siradaayaga kalkarak:

" Ey MusliimanlarL" demi. "Yillarca rnedresede dirsekguruttiim. Pek gok vaiz efendi gdrdum. Fakat bu sizinkdyunuzdeki gibi bilgili ve yiiksek bir Slime higbir yerde rast-lamadim!.."O bu sdzleri sbylerken cemaat kendisini can kulagi ile din-lemeye basjamis. Kursuden tnmek iizere olan hoca da mem-nuniyelinden dileri gorunurcesine tebessum ediyormu. de-vamla:

" Boyle kiymetli bir liocanm kdyunuzde bulunmasi sizinigin biiyiik bir ereftir. Bu gibi kimseler, Allah'in veli kullandirlar.Her kimin uzerinde bdyle mubarek bir hoca efendinin sa-kallanndan bir tek kil bulunsa, ona cehennemin bir kapisi ka-panir. Eger iki kil bulunursa iki cehennem kapisi kapanir. Egerug..."

Adam yine sozunu tamamlayamami. Qunkii cemaatkursudeki hocayi aagi alip sakallanni koparmaya balami.Hocanm bagnmasiyla cemaatin itiip kakimalan birbirinekansmis.

Az sonra yolunmus. kaza ddnen cahil hoca, tasi taragi top-layarak o kdyden kagmaya mecburolmusj.."

Hikaye bittigi zaman SehzSde Ertugrul gulmemek igin ken-dini zor tutuyordu. Tekrar saatine bakan Emir BuharT Hazretleri:

" Eh, artik vakit geldi. Hadi kalkahm!.. Dersi yann telafi

KADiR MISIROGLU 61

ederiz!.." dedi.Emir Buhari Hazretleri ile SehzSde Ertugrul ders odasindan

giktiklan zaman kapinin onunde Firuz Bey'le karsjlasjilar. O dadersten gikmt, muallimler odasina gidiyordu. Selamlatiktansonra, hatinna sabahki kavga gelen Emir BuharT Hazretleri:

" Firuz Beyefendi" dedi. "Sabahki kavganin sebebi ney-mi. Ogrenebildin mi?"

Firuz Bey:" Evet," dedi. Bu gocuklarda tuhaf bir adet turedi. Bir-

birlerine isim takiyorlar. Kendilerine kag kere bunun kdtu bir eyoldugunu anlattimsa da kar etmedi. Bilmem hangisi dtekine "til-ki" demi. O da dburune "kurbaga" deyince kavgayatutumular. Bu gocuklarla ugramak gok zor vesselam!.."

Emir Buhart Hazretleri:" Ha oyle mi?!." der gibi basjni sallarken arkasmdaki

ehzade Ertugrul gulmemek igin dudaklanni isinyordu. Demekki, Hasan'in lakabi "kurbaga" imi. Tevekkeli degil penceresininoniine gelince kurbaga taklidi yapacagini sdylemiti. iginden:

" Kurbaga!.." "Kurbaga Hasan" diye sdyleniyor vegulmemek igin kendisini zorzaptediyordu!..

I f , ., .

7/30/2019 Krk_Kl

33/57

62

KGgClK VALi

Sabahin erken saatinde uyanan ehzdde Ertugrul, sonderecede heyecanliydi. Biitiin geceyi adeta uykusuzgegirmili. Qiinkii bir giin once seferden donen babasiYildinm Bayezid:

" Yarin kusluk vakti, hocasi ile birlikte yamma gelsin!.."diye haber gbndererek O'nu taht salonuna gagirtmisji.Ddrt yas, dort ay ve dort gunliikken Emir Buhar? Haz-

retlerinin dniinde "Besmele" gekerek derse baslamis olanSehzade, tahsilini bitireli bir hafta oluyordu. Artik on ugunciiyasmin igindeydi. Viicutga da bir hayli gelisjp serpilmisti. De-likanlilik gagi baslamak iizereydi. Agir bir dint ve askeri tahsilgormus, fikren de bir hayli gelimiti.

Adet oldugu uzere tahsilini bitiren Sehzadelere, resmi bir va-zife verilir ve yavas yavas devlet idaresine alismalan saglanirdi.Sagdan soldan bunu duymus olan ehzade Ertugrul, babasininseferden donmesini dort gdzle beklemiti.

Tahta giktigi gunden beri Anadolu ve Rumeli arasinda adetamekik dokuyarak bir cepheden digerine koan YiWirimBayezid'in bazan aylarca bile Bursa'ya ugramadigi oluyordu.Fakat bu defa iyi bir tesadiif eseri olarak ehzade'nin tahsilini

KADlR MISIR06LU 63

bitirmesinden bir hafta sonra Bursa'ya donmtitu. B6yle olduguhalde bu bir hafta ehzade'ye yine de pek uzun gelmisti.

ehzadeler Dairesi'nin geni ve kubbeli hamammi bir gunewel akamdan iyice yaktirmi, sabahleyin kalkar kalkmaz daguzelce yikanmiti. Sonra en yeni elbiselerini giyinerek sabahnamazini kilmi, kendisini almaya gelecek olan Emir BuharTHazretleri'ni beklemeye koyulmutu.

Fakat vaktt bir turlu gegmek bilmiyordu. Buyuk salondaki"endam aynasi"nin karisina gegerek ustiinu baini kontroleden Sehzade, imdi iki kath bir heyecan duyuyordu. Bir ta-raftan resmi vazifeye tayin edilecegini umid ederek artikgocukluktan gikmi sayilacagina seviniyor, diger taraftan dagoktan beri hasretini gektigi babasini gorecegi igin kiigiik kalbiheyecanla garpiyordu.

Hakikaten bu yaa kadar babasinin yuzunii pek azgtirebilmiti. Qunkij, bir yandan Rumeli'deki fetihlere devamederken diger yandan da birgok beyliklere aynlmi bulunanAnadolu'da Tilrk Bit1igiBni kurmaya galisan Yildinm Bayezid,durup dinlenmeden yildinm hiziyla bir cepheden digerinekouyor ve at ustiinden inmiyordu.

Daha tahta geger gegmez karsjsina bir yigin mes'elegikmiti. Bir kere Rumeli'de guvenligi saglamak igin Sirplilanntarn bir itaat altina alinmalan gerekmiti. Diger yandan daAnadolu'daki diger Turk beyliklerinde Osmanlilar aleyhine birhava esmeye baslamiti. Yakub Qelebi'nin Oldurulmesinibahane ederek guya O'nun intikamini almak maksadiyla Os-manli hududlanna tecavuzler balamiti.

Osmanli mulkune kari giriilen bu tecavuz hareketleri, dahaziyade Karamanogullan'nin bitip tukenmek bilmeyen tah-riklerinin eseriydi. Anadolu Beylikleri, Osmanli Devleti'ne karsiartik dylesine dumanca bir tavir almislardi ki; aralannda Os-manlilara en dost bilinen Germiyan Beyligi'nin basmdaki YakubBey bile ewelce kizkardesj Devlet Hatun'un geyizi olarak ve-rilmi bulunan yerleri geri almaya kalkimiti.

7/30/2019 Krk_Kl

34/57

64 KIRIK KILIQ

Bu durumu gdren Yildirim Bayezid, gerekli tertibati alarakRumeli isjerini siir'atle yoluna koyduktan sonra derhal Ana-dolu'ya