Kjarnorka

• 6 – 1 Gerð frumeindar

• Þekktar eru um 100 tegundir öreinda sem settar eru saman úr kvörkum s.s d, u, s, c, b og t-kvarkar.

Kjarnorka

• Róteindir í kjarna eru samkynja hleðslur sem hafa fráhrindikrafta en sterki víxlverkunarkrafturinn vegur upp fráhrindikraftana og heldur öreindunum saman þó áhrif hans nái ekki langt.

• Einnig verkar veiki víxverkunarkrafturinn innan frumeindarinnar en hann heldur róteindum og rafeindunum á sínum stað.

• Þetta kallast einnig kjarnorka.

Kjarnorka

• Milli frumeinda verka einnig rafkraftar og þyngdarkraftar.

• Fjöldi rót- og rafeinda skipta máli um gerð frumeindar.

• Fjöldi róteinda ákvarðar sætistölu frumeindar.

• Samsætur frumefnis segir til um breytilegan fjölda nifteinda í kjarna frumeindar

Kjarnorka

• 6 – 2 Frumeindabreytingar og geislavirkni

• Frumefnabreyting er það þegar frumefni breytist vegna breytinga í kjarna fyrir tilstuðlan náttúrunnar eða manna.

• Sumar kjarnasamsætur frumeinda eru óstöðugar t.d. C-14 og hafa tilhneigingu til að brotna niður þetta kallast geislavirk sundrun og losnar þá orka í formi ljóseinda eða rafeinda.

Kjarnorka

• Þetta gerist með mismunandi hraða sem kallast helmingunartími og er hann hjá C-14 um 5568 ár en hjá U-238 um 4500milj. ár

Kjarnorka

• Alfasundrun losar tvær róteindir og tvær nifteindir úr kjarna.

• Þetta verður í raun helínkjarni.

• Kjarni efnisins sem sundrast missir tvær róteindir og sætistalan verður tveimur lægri en upprunalega efnið.

94Pu (plúton) => 92U (úran)

Kjarnorka

Gammasundrun við kjarnabreytingu losnar gríðarleg orka í formi gammageisla og fylgir því oft alfa- og betasundrun.

Þá á sér ekki stað efnabreyting því einu eindirnar sem losna eru ljóseindir.

Þetta er hægt að framkalla í eindarhraðli.

Kjarnorka

• 6 – 3 Nýting kjarnorku.• Kjarnaklofnun er það þegar

kjarnafrumeindir klofna í tvo minni kjarna.

Kjarnorka

• Kjarnaofnar nota U-235 stangir.

• Hægt er á nifteindunum með hemilefnum s.s. þungavatni og kadmíumstýristöngum sem gleypa nifteindirnar og hægja á keðjuverkuninni.