Embed Size (px)
DESCRIPTION
Relatiemagazine CED-Groep
Citation preview
SPECIAL OPBRENGSTGERICHT WERKEN
Robuuste aanpak ontketent kleine revolutie
Gericht doelen stellen & systematisch werken
Met Onderwijscontinuüm niveau waarborgen
FEBRUARI 2011JAARGANG 9
NUMMER 1
INFORMATIEBLAD RELATIES CED-GROEP
N I E U W S N I E U W S N I E U W S
2 3
’Opbrengstgericht werken’ is een cyclisch proces van doelen stellen, planmatig en resul-
taatgericht werken, leeropbrengsten meten, evalueren, bijsturen en weer nieuwe doelen
stellen. Door zo te werk te gaan, kunnen scholen de taal- en rekenprestaties van hun leer-
lingen verhogen. In de SPECIAL van deze KlasseApart doen wij verslag van bezoeken aan
scholen die goede resultaten boeken en hun werkwijze graag willen uitdragen.
Zo zetten we onze schreden richting Gorinchem waar directeur Harry Vendel van basis-
school De Tweemaster uitlegt waarom professionalisering van het schoolteam zo belang-
rijk is bij opbrengstgericht werken. We zijn in Oud-Beijerland bij intern begeleider Simone
Roelfsema van basisschool De Tandem. Zij vertelt hoe het team ondanks grote inspan-
ningen onvoldoende resultaat boekt. Tot zij Marald Mens van de CED-Groep om advies
vragen... We praten op het Rotterdamse Wolfert College met locatiedirecteur Geoffrey van
Melick over de ’Robuuste Aanpak’ van het taalbeleid op deze school. Om te horen hoe goed
’Lezen is top’ werkt, bezoeken we in Rotterdam twee sbo-scholen: Van Heuven Goedhart en
Sonnevanck. Tenslotte reizen we af naar De Vondelschool in Aerdenhout, waar intern bege-
leider Ellen Hafkamp uit de doeken doet waarom de school in zee gaat met het ’Onderwijs-
continuüm’ als route voor datagestuurd en opbrengstgericht werken.
R e d a c t i O n e e l
i n h O u d
c O l O F O n
Alles is te lerenPostbus 8639
3009 AP Rotterdam
010 4071599
www.cedgroep.nl
bezoekadres:
Dwerggras 30
3068 PC Rotterdam
Opbrengstgericht werken
klasseApart is een drie
keer per jaar verschijnend
informatieblad van de
CED-Groep over (nieuwe)
diensten, producten en
aspecten van educatieve
dienstverlening in de
praktijk; bestemd voor
scholen, onderwijsinstel-
lingen en overige relaties.
ISSN 1571-660
jaargang 9
nummer 1
februari 2011
redactieWillem Bijl
Lot Hannik
Cees Hereijgens
Toni van Oortmerssen
Carolien Rebel
Elly van der Zel
redactie-adresCED-Groep
Postbus 8639
3009 AP Rotterdam
websitewww.cedgroep.nl
foto’s voor- en achterpaginaJan van der Meijde
vormgevingPressure Line, Rotterdam
drukGoos, Ouderkerk a/d IJssel
oplage 10500
KlasseApart gratis ontvangen?Mail uw adresgegevens naar:
SPECIAL OPBRENGSTGERICHT WERKEN
6 Chris Struiksma: ‘Het is goed om hoge verwachtin-
gen van kinderen te hebben’8 De Tweemaster, Gorinchem: Opbrengstgericht werken is meer
dan leerresultaten boeken10 De Tandem, Oud-Beijerland: Gericht doelen stellen en daar
systematisch aan werken12 Wolfert College, Rotterdam: Robuuste aanpak ontketent
kleine revolutie14 Vondelschool, Aerdenhout: Onderwijscontinuüm inzetten om
niveau te waarborgen
3 NIEUWS
5 NEDERLANDS ONDER ANDEREN Krachtig programma voor inburgeraars
15 MAGiTO
15 SPOT Ernst Keijsers
16 Van Heuven Goedhart en Sonnevanck, Rotterdam: Positieve benadering en planma-
tige aanpak doen wonderen
18 NIEUW IN WEBWINKEL
19 AGENDA Cursussen, studiedagen, workshops en conferenties
20 DE WERKDAG VAN YVET VAN NOORDT
Nieuwe aanvraagronde Lerarenbeurs
Kenniscentrum Begrijpend Lezen
Onderwijsgedichten 1591-2010
Plezier verzekerd met deze bundel
onderwijsgedichten. Samengesteld door
Theo Magito en Henk Sissing met een
voorwoord van Gerdi Verbeet.
> www.uitgeverijdouane.nl.
Soms moet het werkelijk stil zijn...
Leraren kunnen weer een
Lerarenbeurs aanvragen bij de
Informatie Beheer Groep. De
aanvraagronde is dit jaar van
1 april tot en met 13 mei. De
regeling is sinds vorig schooljaar
structureel geworden en op een
aantal punten veranderd. In totaal
is voor 2011 een bedrag beschik-
baar van ongeveer 1 miljoen euro.
Informatie over cursussen, te vol-
gen met een Lerarenbeurs, staat
op www.cedgroep.nl/cursussen.
Hoe breng je belangrijke kennis en praktijker-
varing rond begrijpend lezen bij elkaar en hoe
maak je die bereikbaar voor professionals?
CED-Groep en Erasmus Universiteit bundel-
den, samen met Rijksuniversiteit Leiden hun
krachten in het nieuwe Kenniscentrum Be-
grijpend Lezen. De afgelopen herfst gehouden
conferentie ’Begrijpend Lezen op de kaart’ was
het eerste – succesvolle – wapenfeit. Recentelijk
ging de website de lucht in.
> Willem van der Horst,
> www.kcbegrijpendlezen.nl
Sinds 2010 kunnen zeer zwakke scholen voor primair onderwijs een beroep doen op ondersteuning van de Vliegende Brigade. Dit is een team van gecertificeerde onderwijsadviseurs dat in opdracht van OCW de zeer zwakke scholen helpt om zo snel mogelijk van het predicaat ’zeer zwak’ af te komen.
Als schoolbesturen hun belangstelling kenbaar gemaakt hebben, komt de Vliegende
Brigade langs voor de intake. De rapportage van de Inspectie van het Onderwijs en
– indien aanwezig – de analyse van de PO-Raad zijn belangrijke ingrediënten om in
overleg met het bestuur tot een plan van aanpak te komen.
Datagestuurd Vervolgens gaat een gecertificeerde adviseur met schoolteam en directie aan de slag
om de school te ondersteunen bij de uitvoering van het verbeterproces. Uitgangspunt
is het concept van datagestuurde onderwijsverbetering van de CED-Groep, waarbij
resultaten op het gebied van leerlingprestaties en verbeterprocessen nauwkeurig
worden gepland en gevolgd.
Enorme opstekerDe Vliegende Brigade is nu actief op 52 scholen voor primair en speciaal onderwijs in
het hele land. De eerste tien scholen hebben inmiddels de inspectie weer op bezoek
gehad en te horen gekregen dat zij niet meer ’zeer zwak’ zijn. Dat is voor die scholen
en hun bestuur een enorme opsteker. Ze hebben keihard gewerkt aan hun verbeter-
proces. De Vliegende Brigade heeft hen daarbij ondersteund, maar de uitvoering ligt
in handen van het schoolteam en de directie. Dat is een felicitatie waard!
N I E U W S N I E U W S N I E U W S
4 5
NEDERLANDS ONDER ANDERENKrachtig programma voor inburgeraars
tekst Connie van der Zel
Nederlands Onder Anderen (NOA)
is een educatief programma voor
inburgeraars met het profiel
Maatschappelijke Participatie*.
Met een combinatie van een
interactief computerprogramma,
groepslessen en individuele
begeleiding worden zij voorbereid
op het inburgeringsexamen.
KlasseApart wilde weten of het
programma goed werkt en ging
kijken op het Albeda College.
Ebru Surucu is docent inburgering op het Al-
beda College. Zij begeleidt momenteel vijftien
cursisten die met NOA werken. ‘Als ik mijn
cursisten uitleg hoe we aan het werk gaan,
vergelijk ik het inburgeringsexamen met een
rijexamen. Daarbij moet je ook eerst laten
zien dat je de theorie beheerst om vervolgens
achter het stuur te kruipen om te tonen dat je
de theorie ook in praktijk kunt brengen.’
Praktijksituaties‘De kracht van NOA’, vervolgt Ebru, ‘is de link
tussen theorie en praktijk. Op de computer
leren de cursisten de theorie aan de hand van
herkenbare praktijksituaties. Neem bijvoor-
beeld het onderdeel ’actief in mijn woonom-
geving’. Eerst kijken de cursisten naar een
filmpje met herkenbare situaties. Vervolgens
gaan ze aan de slag met oefeningen die hier-
op gebaseerd zijn. Ze moeten woorden leren
als wijkgebouw, vrije tijd, cursus en biblio-
theek; dialogen oefenen als ’hoe vraag je naar
informatie over wat je kunt doen in de wijk?’.
Daarna oefenen de cursisten in het zoeken
van informatie in een folder of op een website
en met het invullen van een aanmeldings-
formulier. In totaal maken ze kennis met 24
praktijksituaties. De geleerde theorie wordt
getoetst in een elektronisch praktijkexamen,
waarbij de taalvaardigheid centraal staat.’
PortfolioAl is NOA gebaseerd op praktijksituaties, de
echte praktijk is toch anders. Daarom moeten
de cursisten ook een portfolio maken met
tien ’bewijzen’ van participatie en burger-
schap. Een bewijs bestaat bijvoorbeeld uit
een inschrijfformulier van de bibliotheek,
ingevuld door de cursist. Daarnaast moeten
de cursisten bij het praktijkexamen twee as-
sessments doen. Hierbij moeten zij tonen dat
zij zich in een bepaalde situatie goed kunnen
redden. Rond de 24 praktijksituaties van NOA
wordt in de les dan ook druk geoefend met
rollenspellen om de ’echte’ praktijk zo goed
mogelijk na te bootsen. Want als de cursisten
deze praktijksituaties goed beheersen, zijn de
assessments goed te doen.
TrotsEbru: ‘Twee cursisten van mijn groep zijn al
geslaagd voor het elektronisch praktijkexa-
men. Daar ben ik heel trots op. We zijn nu nog
druk aan het oefenen voor de assessments,
maar met de basis die zij door NOA hebben
meegekregen gaat het vast lukken!’
Op de computer leren de cursisten de theorie aan de hand van herkenbare praktijksituaties.foto Jan van der Meijde
Meer weten?
Yolaine de Wit
010 4071569
CED-Groep Toonaangevend in taalonderwijs
Ontwikkeling,
begeleiding,
advisering, scholing
Blik op rekenen
Rekenonderwijs met
opbrengst
Leerlijnen in perspectief Leerlijnen in relatie tot
uitstroombestemming
Ontwikkelingsper-spectievenHet beste uit elke
leerling
Stap voor stap werken aan gedrag
Datagestuurd en
opbrengstgericht
Datagestuurd en opbrengstgericht werken
Allemaal Sociaal Over sociale
competentie,
waarden & normen
Pedagogische kwaliteit in beweging
Innovatie voor
professionele
kinderopvang
(o tot 12 jaar)
Vraag deze folders en brochures aan bij:[email protected]
* Voor het inburgeringsexamen kiest elke kan-
didaat zi jn eigen profiel : OGO (Ontwikkelings-
gericht Onderwijs) , Werk, Maatschappelijke
participatie of Ondernemerschap.
NOA is sinds juni 2010 op de markt en
wordt inmiddels landelijk door diverse
grote ROC’s en andere opleidingsin-
stituten gebruikt. De methodiek is van
ITpreneurs en de content is ontwikkeld
in samenwerking met de CED-Groep.
Nieuwe en gratis folders en brochures!
Burgerschap in het s(b)oOp zoek naar informatie en lesmateriaal voor sociale competentie in het speci-
aal onderwijs? Ga naar de ’Kenniskring Burgerschap in het so’ van Kennisnet.
Wel eerst gratis lid worden via Esther van Efferen ([email protected]).
Vervolgens kun je alles wat je nodig hebt downloaden. Ook bij de CED-Groep
zijn veel materialen gratis te downloaden. Het project Sociale Competentie in
het Speciaal Onderwijs levert veel nuttige materialen op voor het s(b)o. Zo is
bij de methode ’Kinderen en … hun sociale talenten’ een katern met voorberei-
dingslessen ontwikkeld en bij de werkwijze ’Portfolio Sociale Competentie’ een
aangepast boekje met handleiding voor leerlingen met speciale onderwijsbe-
hoeften zoals adhd.
> www.cedgroep.nl
Wat werkt echt?Het ministerie van OCW heeft tien miljoen euro beschikbaar gesteld voor wetenschappelijk onder-
zoek, teneinde vast te stellen wat wel en niet werkt in het onderwijs. De CED-Groep gebruikt een deel
van dit geld voor het meten van de effecten van de methode ’Kinderen en ... hun morele talenten’ op
burgerschapscompetenties en burgerschapsgedrag. Aan dit onderzoek doen 45 scholen in heel Ne-
derland mee. De CED-Groep heeft ook een aandeel in de aanvraag van de Hogeschool Rotterdam voor
een onderzoek naar Nieuwsbegrip in het voortgezet onderwijs: wat zijn de effecten van motiverende
teksten en begrijpend leesinstructie op tekstbegrip in het vmbo?
> www.onderwijsbewijs.nl
Meer toezicht vve De CED-Groep adviseert gemeenten en instellingen bij
de uitvoering van de afgelopen jaar aangenomen wet
OKE (Ontwikkelingskansen door Kwaliteit en Educa-
tie). Hiermee stelt de overheid extra kwaliteitseisen aan
peuterspeelzalen en kinderdagverblijven die voorschoolse
educatie aanbieden. De instellingen moeten onder andere
een programma aanbieden dat zich richt op taal, rekenen,
motoriek en sociaal-emotionele ontwikkeling. Daarnaast
dienen zij een jaarlijks plan op te stellen voor bijscholing
van hun beroepskrachten.
> Anja de Rooij, [email protected]
> www.wetoke.nl
SPECIAL OPBRENGSTGERICHT WERKEN
6 7
van elkaar, over de school als geheel en over
de school in vergelijking met andere scholen.’
Maar als die knop eenmaal om is, belooft
Chris, dan wordt het teamsgewijs doornemen
van zo’n analyse een feestje (lees voorbeelden
in deze special, red.).
Verschillende niveausEen school die besluit datagestuurd op-
brengstgericht te gaan werken moet volgens
Chris beleid maken op grond van hoge ver-
wachtingen van kinderen: ‘Er moet een plan
komen met daarin heldere en haalbare doelen,
waar vervolgens consequent en gestructu-
reerd aan gewerkt wordt. Door aanhoudend
te monitoren of doelen gehaald zijn, kunnen
op grond daarvan plannen zo nodig bijgesteld
worden.’ Chris benadrukt dat de leraar daarbij
niet overvraagd mag worden: ‘Een leerkracht
kan niet eindeloos veel verschillende niveaus
in zijn klas behappen. Drie is het maximum.
Elke groep heeft een middenmoot van de helft
van de leerlingen, een kwart doet het beter en
een kwart heeft meer nodig dan de midden-
moot. Met drie zogenaamde onderwijsarran-
gementen kan de hele groep aan zijn trekken
komen.’
Vinger aan de polsChris benadrukt dat een besluit om datage-
stuurd opbrengstgericht te gaan werken door
het hele team gedragen moet worden. Het
vraagt immers van iedereen dat er anders
tegen onderwijs aangekeken gaat worden:
‘Een werkgroep met de directeur, intern
begeleider, eventueel een datacoördinator en
minimaal één leerkracht houdt de vinger aan
de pols en stuurt waar nodig op klasse- of
schoolniveau bij. De rol van de directeur is
essentieel. Het team moet de verandering
dragen, de directeur moet hem uitdragen.’
BlauwdrukVolgens Chris vraagt een dergelijke omslag
de nodige inspanning maar levert het alle
betrokkenen ook veel winst op: ‘De leerkracht
heeft scherper zicht op het resultaat van
zijn inspanningen en kan indien nodig tijdig
bijsturen. De directie heeft een blauwdruk
van het onderwijsaanbod van de school. En
het bestuur krijgt een planningsinstrument
waarmee op inhoudelijke onderwijskwaliteit
kan worden gestuurd.’
Balletje hooghoudenEn de leerling? Wordt die met deze sterke
focus op beheersing van de basisvaardighe-
den niet heel erg ’geplaagd’ met eindeloze
oefeningen met cijfers en letters? Chris: ‘Los
van het feit dat ook kinderen graag resultaat
boeken, wil ik er het volgende over zeggen.
Als kinderen bij voetbal eindeloos een balletje
hoog moeten houden of bij muziek telkens
hetzelfde muziekstuk moeten oefenen, hoor
je niemand klagen. Ik vraag me af waarom
dergelijke inspanningen dan niet op school
mogen worden gevraagd.’
tekst Ronald Buitelaar
‘De basis op orde, de lat omhoog’.
Met deze woorden vatte onderwijs-
minister Marja van Bijsterveldt haar
aanpak voor de komende jaren sa-
men. Het is een uitspraak die onder-
zoeker Chris Struiksma van de CED-
Groep van harte onderschrijft: ‘Het
is goed om hoge verwachtingen van
leerlingen te hebben.’ KlasseApart
sprak met hem over opbrengstge-
richt werken.
Het beleid van de overheid is erop gericht
de basisvaardigheden van leerlingen op het
gebied van taal en rekenen te verbeteren.
In de Kwaliteitsagenda Primair Onderwijs
(2007) van het ministerie van Onderwijs wordt
opbrengstgericht werken daarbij als een van
de speerpunten genoemd. Volgens een defi-
nitie van de Inspectie van het Onderwijs is er
sprake van opbrengstgericht werken als een
school systematisch en doelgericht werkt aan
het maximaliseren van de prestaties van haar
leerlingen. Onderzoeker Chris Struiksma van
de CED-Groep is het met die definitie eens,
maar wil er nog wel iets aan toevoegen: ‘Da-
tagestuurd werken hoort daar onlosmakelijk
bij. Datagestuurd Opbrengstgericht Passend
Onderwijs; doel en middel bij elkaar.’
PopulatieChris legt uit waarom het goed is om zoveel
belang te hechten aan opbrengstgericht
werken: ‘We moeten af van het idee dat
populatiekenmerken bepalend zijn voor de
leeropbrengsten. Opbrengstgericht werken
kan daarbij helpen, omdat toetsgegevens
niet alleen gebruikt worden om te kijken hoe
leerlingen het gedaan hebben, maar ook om
het onderwijs voor de komende periode te
plannen. Op die manier gaan toetsgegevens
over onderwijs en niet meer over leerlingen.’
Bovenmatig scorenChris wijst erop hoe belangrijk het is dat
wordt ingezien dat onderwijs bepalend is en
niet de populatie: ‘Er zijn scholen met een
relatief ’moeilijke’ populatie die veel betere
resultaten behalen dan andere scholen met
een vergelijkbare populatie. Het kan dus niet
aan de populatie liggen. Het moet aan het
onderwijs liggen. School doet ertoe.’
Aantoonbaar omhoogAls een school bereid is datagestuurd op-
brengstgericht te werken, moet er volgens
Chris wel een knop om worden gezet: ‘De
cijfers gaan dan niet meer over individuele
leerlingen, maar zeggen iets over de groep,
over de verschillende groepen ten opzichte
foto Jan van der Meijde
Dr. Chris Struiksma kwam in 1987 bij de CED-Groep werken omdat hij daar in staat
werd gesteld de vertaalslag van wetenschap naar praktijk te maken: ‘Het is zonde als
wetenschappelijke inzichten de school niet bereiken. Elke bijdrage aan het leersucces
van leerlingen is welkom.’ Chris verwijst naar onderzoek waaruit blijkt dat leersucces
een belangrijke ’beschermende’ factor is voor jongeren: ‘Succes op school zorgt voor
minder uitval, minder drugsgebruik en een betere eindkwalificatie.’ Chris heeft dys-
lexie als hoofdgebied, maar is daarnaast drijvende kracht achter ontwikkelingen als het
onderwijscontinuüm* en opbrengstgericht werken. Zijn motto: ‘Lezen gaat voor, want
niet kunnen lezen frustreert het hele onderwijsproces’.
Chris Struiksma:
Meer weten?
Chris Struiksma
010 4071505
‘Rol van directeur is essentieel’
* Zie de bijdrage ’Vondelschool zet Onderwijs-
continuüm in om niveau te waarborgen’ op
pagina 16.
Ad Oskam
‘Het is goed om hoge verwachtingen van kinderen te hebben’
SPECIAL OPBRENGSTGERICHT WERKEN
8 9
tekst Ronald Buitelaar
Wie denkt dat opbrengstgericht werken alleen gaat over het boeken van
hogere resultaten van leerlingen doet het concept tekort. Minstens zo
belangrijk is de invloed ervan op de verdere professionalisering van het
schoolteam. Directeur Harry Vendel van basisschool De Tweemaster in
Gorinchem legt uit waarom.
Basisschool De Tweemaster is een samen-
werkingsschool in de binnenstad van Gorin-
chem. De school telt zo’n 140 leerlingen en
staat in een impulsgebied*. Drie jaar geleden
begon de school aan een verbeterproject
voor taal en lezen. De gedachte was dat het
onderwijs in deze vakken niet alleen een
opfrisbeurt mocht hebben, maar ook profes-
sioneler aangepakt kon worden.
Langdurige relatieDirecteur Harry Vendel deed voor de begelei-
ding van het traject een beroep op Margo van
den Berg: ‘Ik kwam bij Margo uit omdat onze
school een langdurige relatie met de CED-
Groep heeft en wij bijzonder tevreden zijn over
de wijze waarop we in de loop der jaren door
haar begeleid zijn.’
ActualiserenHet traject bestaat naast een ’updating’ van
het aanvankelijk leesonderwijs uit de aanpak
van het voortgezet technisch lezen en het
begrijpend lezen. Zeer recent werd daar
woordenschatontwikkeling aan toegevoegd.
Harry legt uit dat het actualiseren van het
aanvankelijk leesonderwijs vooral te maken
heeft met, hoe tegenstrijdig dat ook mag
klinken, de ervarenheid van de betrokken
leerkrachten: ‘Ook voor uitstekend op elkaar
ingespeelde leerkrachten als de juffen van
groep 3 is het goed om van tijd tot tijd kennis
te nemen van nieuwe inzichten.’
Onder de loepWaarmee hij niet gezegd wil hebben dat de
resultaten in groep 3 onder de maat waren:
‘Integendeel, de dip in het lezen zat juist na
groep 3 en heeft ons ertoe gebracht om ook
‘Het vraagt veel van je team, maar levert ook zoveel op’
Meer weten?
Margo van den Berg
010 4071529
* Impulsgebied: postcodegebied met veel huis-
houdens met een laag inkomen of een uitkering
foto Jan van der Meijde
het voortgezet leesonderwijs eens kritisch
onder de loep te nemen.’ Met als resultaat
de aanschaf van Estafette, een methode die
volgens de uitgever ’naadloos’ aansluit op
het in de onderbouw gebruikte Veilig Leren
Lezen. Harry: ‘Margo is een voorstander van
het maken van veel leeskilometers en dat is
precies wat deze methode biedt.’
LeerkrachtvaardighedenHoewel de school op het moment dat dit
interview plaatsvindt in spannende afwach-
ting is van de eerste opbrengsten is het al wel
duidelijk dat het voortgezet technisch lezen
een enorme boost heeft gekregen. Harry: ‘We
merken dat leerlingen die vroeger een hekel
aan lezen hadden er weer plezier in hebben
gekregen.’ Volgens Harry moeten de toename
van het leesplezier en de verwachte verbe-
tering van de opbrengsten echter niet alleen
op het conto van de leesmethode geschreven
worden: ‘Het succes laat zich mede verklaren
door de toegenomen leerkrachtvaardigheden
en het feit dat de school gemiddeld zo’n vier
uur per week aan lezen besteedt.’
Open communicatieBij alle euforie over de verbeterde leespres-
taties wil Harry nog wel benadrukken dat de
inzichten die met opbrengstgericht werken
zijn opgedaan hun uitwerking hebben op
meer terreinen dan het taal/leesonderwijs:
‘We hebben ons een werkwijze eigen gemaakt
waarin we controleren of we gestelde doelen
halen en aanpassingen doen als de toetsre-
sultaten laten zien dat er uitval voorkomt.’
Volgens Harry is het daarbij van groot belang
om open met elkaar te durven communi-
ceren: ‘Er is een professionele en veilige
sfeer op school waarin vrijuit met elkaar van
gedachten gewisseld wordt over resultaten,
doelen en werkwijzen.’
GeheimGevraagd naar ’het geheim’ van die werkwijze
vat Harry Vendel het graag nog eens samen:
‘Durf te investeren in goede methodes. In
ons geval was dat Estafette, een methode
voor voortgezet lezen. Niet goedkoop maar
wel bijzonder effectief. Zorg voor goede en
professionele begeleiding, want juist die
zorgt ervoor dat de leerkrachtvaardigheden
worden opgevijzeld, waardoor ook leerlingen
(opnieuw) gemotiveerd worden. En wees open
naar elkaar in het analyseren van de gege-
vens en ondersteun elkaar zodat er niemand
buiten de boot valt.’
Passie en gedrevenheidDe waarschijnlijk belangrijkste tip bewaart hij
voor het laatst: ‘Wees ambitieus en ga er met
het hele team voor, want alleen met vereende
kracht ben je in staat om iets te
bereiken.’ Voor een directeur die
dit jaar met pensioen gaat, geeft
het blijk van een opmerkelijke
betrokkenheid. Vanwaar nog die
passie en gedrevenheid? Harry:
‘Het enthousiasme dat ontstaat
als je met z’n allen iets bereikt, geeft zo’n
enorme kick. Het vraagt veel van je team,
maar het levert ook zoveel op’
Opbrengstgericht werken is meer dan
leerresultaten boeken
SPECIAL OPBRENGSTGERICHT WERKEN
10 11
Gericht doelen stellen en daar systematisch aan werken tekst Ronald Buitelaar
Als de onderwijsresultaten na een moeizaam fusieproces bij de verwachtingen achter blijven, besluit het
team van basisschool De Tandem in Oud-Beijerland alles op alles te zetten om opnieuw de lijn omhoog te
vinden. Wanneer blijkt dat inzet alleen niet voldoende is, wordt de hulp van de CED-Groep ingeroepen.
Basisschool De Tandem staat middenin een
buitenwijk van Oud-Beijerland, een dorp in de
Hoeksewaard. De school ontstond een aantal
jaar geleden uit een fusie van twee afzonder-
lijke scholen. Intern begeleider Simone Roelf-
sema maakte het hele proces mee en zag hoe
de twee teams na een moeizaam fusieproces
succesvol integreerden tot een team, maar er
niet in slaagden de zo vurig gewenste onder-
wijskundige verbeterslag te maken. Roelfse-
ma: ‘Collega’s deden hun uiterste best, maar
raakten teleurgesteld omdat hun inspannin-
gen onvoldoende rendement opleverden.’
SchuldvraagAls het schoolteam op zoek gaat naar oor-
zaken, denkt het die in eerste instantie in
externe factoren te vinden. Simone: ‘We heb-
ben ondermeer de ‘slechte’ spellingsmethode
de schuld gegeven en raakten er op een zeker
moment zelfs van overtuigd dat de tegenval-
lende resultaten vooral te maken moesten
hebben met de problematiek bij leerlingen:
adhd, pdd/nos, scheidingen, dyslexie. Dat
moest wel tot mindere resultaten leiden.’
Harder werkenIn de veronderstelling dat de gesignaleerde
problemen om meer inzet van de leerkrach-
ten vragen, besluit het schoolteam nog
harder te gaan werken. Simone: ‘Iedereen
werkte keihard, maar de resultaten bleven
hetzelfde of liepen zelfs terug.’ Een consta-
tering die tot grote vertwijfeling bij het team
leidt. Simone: ‘Toen het team zich begon af te
vragen wat er nog meer gedaan kon worden
om het tij te keren, wisten we dat de tijd rijp
was voor een andere aanpak.’
ConfronterendDie andere aanpak wordt de school binnen-
gebracht door onderwijsbegeleider Marald
Mens van de CED-Groep. Marald begint met
het in kaart brengen van de wijze waarop er
op De Tandem onderwijs wordt gegeven. Hij
bezoekt lessen, spreekt met leerkrachten en
inventariseert hoe de school tot resultaten
komt. Een proces dat volgens Simone gerust
‘confronterend’ genoemd mag worden: ‘Het is
natuurlijk niet niks om na jaren waarin je als
leerkracht op jouw manier onderwijs verzorgd
hebt, tot de conclusie te moeten komen dat er
verbeteringen mogelijk zijn.’
Kennis van zakenSimone prijst de wijze waarop Marald dit pro-
ces begeleid heeft: ‘Marald heeft niet alleen
heel veel kennis van zaken, maar weet het
ook goed te brengen. Zo komt hij niet zelf met
oplossingen voor gesignaleerde problemen,
maar laat hij deze uit de mensen zelf komen.’
Hoewel er geen al te grote tekortkomingen
uit de inventarisatie naar voren komen en de
inspanningen tot gemiddelde scores leiden,
wordt wel geconstateerd dat er genoeg moge-
lijkheden zijn om de resultaten te verbeteren.
Gericht doelen stellen en daar systematisch
aan werken is daarbij een belangrijke voor-
waarde. Omdat de school al eerder aan de
slag gegaan was met het lees- en rekenon-
derwijs, kiest het team voor spelling om zich
de nieuwe werkwijze eigen te maken. Simone:
‘We hebben SMART*-doelen gesteld en zijn
met elkaar in gesprek gegaan over zaken die
aangepast moesten worden.’
EyeopenersGesprekken die tot onverwachte inzichten
leiden. Simone: ‘We kwamen er achter dat
er onvoldoende instructie gegeven werd en
concludeerden dat drie korte instructie-
momenten effectiever waren dan één keer
een lange instructie. Ook kwamen we tot de
verrassende ontdekking dat spellingsregels
niet in elke klas op dezelfde wijze uitgelegd
werden, zodat zwakkere leerlingen geen
houvast hadden. En verder waren er tal van
eyeopeners die te maken hadden met de ef-
fectieve besteding van de lestijd. Jarigen niet
in de les langs laten komen. Geen gesprek-
ken met ouders aan het begin van de les. Niet
accepteren dat er te laat gekomen wordt.’ Dit
heeft meer lestijd opgeleverd.
DialoogOm de aandacht van leerlingen beter vast te
houden, wordt besloten meer te variëren in de
wijze van oefenen en wordt zoveel mogelijk de
dialoog met de leerlingen gezocht. Simone:
‘Door leerlingen bijvoorbeeld zelf oplossingen
te laten verzinnen, zet je niet alleen álle leer-
lingen aan het werk, maar betrek je hen ook
veel nauwer bij het onderwijsproces en zie je
hun motivatie toenemen.’
FlowEen motivatie die aanstekelijk blijkt te
werken. Simone: ‘We zien dat niet alleen de
kinderen steeds enthousiaster aan de slag
gaan, maar dat er ook nieuw elan ontstaat bij
leerkrachten, ouders en zelfs grootouders.
Opeens is iedereen in een flow.’ Simone
twijfelt er dan ook niet aan dat de resultaten
inmiddels omhoog zijn gegaan. Toch houdt zij
een slag om de arm: ‘In februari hebben we
zekerheid.’
De Tandem besloot om meer te variëren in de wijze van oefenen en zoveel mogelijk de dialoog met de leerlingen te zoeken. foto Jan van der Meijde
Meer weten?
Marald Mens
06 53523582
* SMART = Specifiek, Meetbaar, Acceptabel,
Realistisch en Tijdgebonden
‘Opeens is iedereen in een flow’
SPECIAL OPBRENGSTGERICHT WERKEN
12 13
tekst Marijke Nijboer
Op het Wolfert College aan de Schiekade in Rotterdam merkten docenten
zo’n vijf jaar geleden dat leerlingen steeds minder begrepen van de lesstof.
Tegelijkertijd werden de examens steeds taliger. De resultaten gingen dan
ook naar beneden. Er moest iets gebeuren. Al zoekend ontstond de basis
voor hun ’Robuuste aanpak’.
De school besloot dat het onderwijs taliger
moest worden: elke les moest een taalles
zijn. Taalcoördinator Frans van der Hilst koos
de ISK-afdeling aan de Graaf Florisstraat als
proeftuin voor een andere aanpak van het
taalonderwijs. Hij gebruikte het programma
Nederlands als tweede taal, maar gaf hier
een contextgerichte draai aan. De docenten
werd gevraagd om de lessen om te zetten in
hun eigen vaktaal.
Het team werd een jaar lang bijgeschoold.
‘De docenten waren heel positief, maar de
nieuwe afspraken werkten maar tijdelijk,’
vertelt locatiedirecteur Geoffrey van Melick.
‘Na pakweg een half jaar was er weinig meer
merkbaar van de nieuwe koers.’ Hoe kon dit?
Geoffrey: ‘We concludeerden dat de school-
leiding veel meer eigenaar moest worden
van het taalbeleid en zich faciliterend moest
opstellen. Taalbeleid is in feite: bijsturen op
het gedrag van docenten. Het hanteren van de
taal in de les is bijvoorbeeld een vast onder-
deel van de functioneringsgesprekken.
Het team praatte maar liefst een jaar over
hoe de taalachterstand bij kinderen kon
worden weggewerkt. Daarna ontwikkelden de
docenten zelf lesmateriaal. ‘Dit hoorde bij het
proces,’ zegt Geoffrey. ‘Er bestond vast al wel
een geschikte methode, maar de docenten
wilden zelf aan de slag. We moesten door die
fase heen.’
WeerstandDe docenten van beide locaties, een groep van
een kleine dertig man, ging de schoolbanken
in voor een cursus, gegeven door Frans van
der Hilst en Ineke van der Zwaal van de CED-
Groep. ‘Omdat de cursisten toen al direct
aangaven dat ze als professionals gezien wil-
den worden, groeide bij ons het besef dat we
vraaggestuurd, vanuit de docenten moesten
gaan interveniëren. Dit werd de eerste stap
in de ontwikkeling van de Robuuste aan-
De succesvolle leeshoek is één van de onderdelen van de Robuuste aanpak op het Wolfert College. foto Jan van der Meijde
pak.’ Iedereen bouwde mee aan het nieuwe
taalbeleidsplan en stap voor stap groeide een
nieuwe aanpak.
De school voerde Nieuwsbegrip in, een
methode die de leesvaardigheid stimuleert
met teksten over actualiteiten. De leerlingen
mochten niet langer in werkboeken schrijven:
de schriften werden in ere hersteld, en daarin
moesten héle zinnen worden genoteerd. Alle
leerlingen in de onderbouw krijgen weke-
lijks een uur extra Nederlands en er is een
leeshoek ingericht. In elk lokaal hangt het
Stappenplan Lezen, en ligt een overvloed aan
leesboeken in het Nederlands, Engels, Duits
en Frans. Zo kunnen de klassen lezen tijdens
overgebleven momenten.
Alle vakleerplannen zijn inmiddels herschre-
ven volgens hetzelfde format. Docenten van
de mavo-bovenbouw besloten om alle toetsen
net zo vorm te geven als het centraal eind-
examen. Verder zijn er programma’s aange-
schaft die remediëren én verrijken. Zo worden
leerlingen beter bediend.
OlievlekDe taaldocenten, zegt Geoffrey, vormden de
lijn naar de andere collega’s. ‘Dat werd een
ROBUUSTE AANPAK ONTKETENT KLEINE REVOLUTIE
Meer weten?
Ineke van der Zwaal
0612422670
www.robuustlezen.nl
Robuuste aanpakHet programma Robuuste aanpak taal/
lezen is een samenhangend pakket van
maatregelen om het lezen te bevorderen.
Het steunt op zes pijlers: toetsing en
voortgangsgesprekken, curriculum, uit-
breiding leertijd, didactiek en professio-
nalisering van docenten, stimuleren van
het (buitenschoolse) lezen en inbedding
in schoolbeleid. Het is een datagestuur-
de aanpak. Er wordt allereerst gekeken
naar de toetsresultaten taal/Lezen.
Vervolgens worden daar door de school
passende maatregelen bij gekozen,
gebaseerd op de zes pijlers.
‘De schriften werden in ere hersteld’
olievlek. Uiteindelijk waren Frans en Ineke
toehoorders en gebeurde het in het veld.
Mensen veranderden van onbewust onbe-
kwaam in bewust onbekwaam. Nu zijn er al
veel collega’s bewust bekwaam als het gaat
om het gestructureerd toepassen van de
gekozen weg.’
De school wil dat de verandering dit keer
beklijft. ‘Wij hebben gekozen voor een-
heid en structuur, en die heel consequent
doorgevoerd. Taalbeleid maakt inmiddels een
wezenlijk onderdeel uit van ons schoolplan,
is gestructureerd en doelgericht omschre-
ven in het jaarplan en is onderdeel van onze
hele werkwijze. Er zit nu samenhang in alle
processen. Dat is noodzakelijk, want in de
hectiek van de strijd vergeten mensen wel
eens waar ze mee bezig zijn.’
De locatiedirecteur: ‘We zijn nu vier jaar bezig
met dit proces en maken nog steeds vorderin-
gen. Het is een rijpingsproces met ingrijpende
resultaten. Bij ons staat de leerling centraal.
We bieden structuur, zijn resultaatgericht en
onze mensen praten weer over het onder-
wijs. Ze zetten samen resultaten neer. De
Robuuste aanpak is een van de instrumenten
waardoor we nu zijn waar we zijn.’
Wie ben je? Ernst Keijsers onderwijsadviseur wereldoriëntatie en begrijpend lezen [email protected] 010 4071753/0622788713
MAGiTO
SOS in de RidderzaalStatig interieur met een imposant balken ge-
welf: de Ridderzaal. Dit keer geen troonrede,
maar wel een minister die warme woorden
van dank spreekt over de scheidend voorzit-
ter. En tegelijk woorden van zorg spreekt.
Over niveaus en resultaten, over een top-5
en kenniseconomieën, over inzet en toezicht.
Het klinkt als een wellevend SOS... als we nu
niet ingrijpen, gaat het echt fout!
De voorzitter dankt met een betoog over
’Verwachtingsvol Onderwijs’, een mooi en
belangrijk thema. Dat collectief educatief
optimisme in een team belangrijk is voor de
prestaties van de leerlingen. En dat dat onder
andere voorspeld wordt door de kwaliteit van
het schoolgebouw en het onderhoud.
Mijn gedachten dwalen weg naar het SOS
Kinderdorp Meru in Kenia, dat wij als CED-
Groep ondersteunen. Een liefdevol thuis voor
vooralsnog 96 weeskinderen. Met zwemles,
een groentetuin en een kleuterschool. Ook
voor de kinderen uit de buurt… collectief
educatief optimisme!
Inmiddels spreekt een essayist de Ridder-
zaal toe over het razendsnel verdwijnen van
historisch besef en krijgen wij aan het eind
een dichtbundel:
Wat wilt gij van uw kind?
Wat wilt gij van uw kind? Een Mensch, geschikt
voor ‘t Leven?
Een goed Gereedschap voor een werkkring, voor
een ambt?
Wat dezen noodig is, moet haastig ingestampt;
Wat genen, als een zalf, geduldig ingewreven.
(Nicolaas Beets)
SPOTDagelijks doorkruisen CED-adviseurs het hele land.Wie zijn zij? Waar zijn ze? Wat is hun werk?
Waar ga je naar toe? Naar een bijeenkomst van Nieuwsbegrip On Tour in het centrum van Zwolle. Wat ga je daar doen? Er wachten daar 75 leerkrachten op een voorlichting over Nieuwsbegrip XL. Ik hoop ze enthousiast te maken voor de nieuwe aanpak van begrijpend lezen. De actuele teksten en differentiatiemogelijkheden van Nieuwsbegrip XL zijn een geweldig instrument om de leerlingen te motiveren en de leerresultaten te verbeteren. Waar ben je nu? Ik stap net uit de trein. De organisatie hier is perfect dus ik hoef dit keer niet te slepen met scherm en beamer in mijn camperbusje. Je motto? Nieuwsgierige leerkrachten komen verder.
SPECIAL OPBRENGSTGERICHT WERKEN
Vondelschool zet Onderwijscontinuüm in om niveau te waarborgen
De Vondelschool is een buurtschool met zo’n
350 leerlingen; voornamelijk van hoogopge-
leide ouders. De kinderen gaan naar musea
en het theater en krijgen van huis uit veel
mee. De school scoort prima, en toch besloot
het team in zee te gaan met het Onderwijs-
continuüm (OC). Ellen: ‘Door meer uitda-
ging kunnen sommige leerlingen nog meer
worden gemotiveerd. We willen niet te snel
tevreden zijn. Onze resultaten zijn goed, maar
wij willen niet achteroverleunen. Wij willen uit
kinderen halen wat erin zit.’
Arrangementen Dit schooljaar is het team begonnen met
de voorbereidingen, onder begeleiding
van Wijnand Gijzen van de CED-Groep. De
rekenresultaten zijn geanalyseerd en het
team is voorgelicht over het OC. ‘We gaan
arrangementen maken voor de verschillende
groepen,’ vertelt Ellen, ‘en sturen op de
opbrengsten die we voor die groepen willen.’
De resultaten worden gekoppeld aan de uit-
stroombestemmingen: vmbo, havo en vwo.
De Vondelschool zal werken met drie arran-
gementen: een gevorderd-, een basis- en een
intensief arrangement. Ellen: ‘Van een extra
arrangement voor zeer intensieve instructie
zal maar sporadisch gebruik worden ge-
maakt.’ De school zal zich allereerst richten
op rekenen. Die keuze lag enigszins voor
de hand, omdat bij dit vak al in drie niveaus
wordt gedifferentieerd. De Vondelschool wil in
elk geval haar huidige niveau handhaven.
Concentratieproblemen Ellen ziet in de lagere groepen steeds meer
kinderen die problemen hebben op het gebied
van concentratie en werkhouding. Ze denkt
dat hierbij een rol kan spelen dat kinderen
eerder doorstromen naar groep 3. ‘Ze zijn
jonger en speelser.’ Maar ook in de hogere
groepen neemt de concentratie af. ‘Kinderen
veranderen; misschien doordat ook de maat-
schappij is veranderd.’
Dat is een reden temeer om in te zetten op
verbetering van de kwaliteit. Dit schooljaar
worden de rekenarrangementen op papier
gezet. Het maken van arrangementen voor
andere vakken zal daarna waarschijnlijk snel-
ler verlopen.
Ellen: ‘Door het werken met groepsplannen
zal er ook meer aandacht komen voor de
leerlingen in de basisgroep. Vanuit het OC
gaan we ook voor hen eigen doelen stellen,
en daar heel gericht naar toewerken. Ik hoop
dat er door het werken met het OC ook meer
discussie ontstaat over wat we kunnen doen
met de pluskinderen.’
Meer weten?
Wijnand Gijzen
0612431674
Onderwijscontinuüm in een notendopHet Onderwijscontinuüm (OC) helpt
scholen om datagestuurd en opbrengst-
gericht te gaan werken. Vanuit de leer-
opbrengsten worden verbetertrajecten
uitgezet op groeps- en schoolniveau.
Het leerlingvolgsysteem wordt gebruikt
om sturing te geven aan het onderwijs.
Met het OC verbeteren scholen hun kwa-
liteit en bereiden ze zich voor op passend
onderwijs.
De Vondelschool gaat zich allereerst r ichten op rekenen. foto Vondelschool
tekst Marijke Nijboer
De Vondelschool in Aerdenhout scoort bovengemiddeld, maar
koos toch voor het Onderwijscontinuüm®. Ruim 85 procent van
de leerlingen stroomt uit naar havo en vwo. Intern begeleider
Ellen Hafkamp: ‘We willen kwalitatief goed onderwijs.’
14 15
16 17
Lezen is Top
Stil lezen op de Van Geuven Goedhartschool: er wordt niet gepraat en gelopen, niemand gaat naar de wc en er komen geen buitenstaanders de klas binnen. foto’s Jan van der Meijde
De bibliotheek van de Sonnevanckschool is gerenoveerd door pabo-studenten
POSITIEVE BENADERING EN PLANMATIGE AANPAK DOEN WONDEREN
tekst Marijke Nijboer
Twintig minuten stillezen, liefst in een doodstille klas: hoe zou dat uit-
pakken? Op de Rotterdamse sbo-scholen Van Heuven Goedhart en Son-
nevanck hadden ze er een hard hoofd in. Maar binnen afzienbare tijd zagen
leerlingen het stillezen als een onderdeel van hun vaste routine. Na afloop
vertellen ze graag over hun boek, óók de zeer zwakke lezers.
Dat komt mede door de heldere regels,
denkt intern begeleider Marja Schellenberg.
‘Tijdens het stillezen wordt er niet gepraat
en gelopen, niemand gaat naar de wc en er
komen geen buitenstaanders de klas binnen.’
Wie wil, mag na het stillezen vertellen over
z’n boek. Ook de leerkracht leest tijdens het
stillezen, en vertelt waardoor hij is gegrepen.
De Van Heuven Goedhart en de Sonnevanck
kozen voor Lezen is Top (LIST) omdat het
leesonderwijs een impuls kon gebruiken. Een
aantal jaren geleden bereikte de gemiddelde
sbo-leerling een leesniveau tussen groep vier
en vijf van het basisonderwijs, en dat was op
deze scholen niet anders.
LeesplezierMary Gerritse, die vanuit de CED-Groep
LIST-scholen begeleidt: ‘We sturen aan op
zoveel mogelijk leesplezier. Kinderen kiezen
een boek dat ze leuk vinden, welk AVI-niveau
het heeft is minder belangrijk. We zorgen er
wel voor dat kinderen voldoende uitgedaagd
worden. Als ze op hun tenen moeten staan,
blijken ze meer op te steken.’ Er hoeft niet
altijd extra leestijd te worden ingeroosterd.
‘Maar je moet er wel op letten dat je leestijd
effectief wordt besteed.’
De zwakkere lezers lezen eerst in duo’s hard-
op. Daarbij worden kinderen met verschillen-
de leesniveaus aan elkaar gekoppeld, omdat
dat stimuleert. Als twee kinderen achterin de
klas rommelen in plaats van lezen, beent de
leerkracht er niet heen, maar probeert hij ze
non-verbaal weer naar hun boek te sturen. Je
moet de klas een beetje kunnen loslaten, zegt
Marja: ‘Als de hele klas leest, gaan die twee
vaak ook vanzelf weer aan het lezen.’
Ook belangrijk: positief blijven. De leerkracht
geeft de twee rommelaars achteraf niet op
hun kop, maar zegt: ik zag dat je niet las. Hoe
komt dat, is het boek niet leuk?
OmmezwaaiDe introductie van LIST betekende een om-
mezwaai voor het leesonderwijs. Marianne
Geraets, intern begeleider op de Sonnevanck:
‘Bij het aanvankelijk lezen werkten we net
zolang aan dezelfde letter totdat vrijwel
iedereen deze beheerste. De zwakkere lezers
bepaalden het tempo. Dat gaf sommige
kinderen, die al waren vastgelopen op een
reguliere basisschool, wéér een gevoel van
mislukking.’ Nu wordt vastgehouden aan de
planning, waarbij veel wordt herhaald met de
zwakkere lezers. Kinderen komen zo sneller
tot een hoger technisch leesniveau.
Leerkrachten vinden de instructieroutines
van LIST erg handig. Bij het aanvankelijk
lezen komen bijvoorbeeld dagelijks dezelfde
zes blokjes terug: spellen, ondersteund lezen,
duolezen, zelfstandig lezen, luisteren naar
voorlezen en creatief schrijven.
Gedichtjes Over dat laatste onderdeel vertelt Erica
Duiser, leesspecialist van de Van Heuven
Goedhart: ‘Wij hebben kinderen gedichtjes
laten schrijven. Als dat niet lukte met woor-
den, mochten ze een tekeningetje gebruiken.
Iedereen droeg z’n eigen gedicht voor.’ Marja:
‘Als het leuk is, gaat dáár de energie in zitten,
en niet in probleemgedrag.’
De twee scholen lieten hun bibliotheek
renoveren door pabo-studenten. Er werden
nieuwe titels aangeschaft, waarbij de studen-
ten erop letten dat er een evenwichtige col-
lectie ontstond. De kinderen houden allemaal
een leeslogboekje bij. ‘Het is belangrijk dat
de leerkracht weet wat kinderen graag lezen,
en dat hij de kinderliteratuur bijhoudt,’ zegt
Mary.
Resultaten Twee keer per jaar wordt de voortgang ge-
toetst. Marianne is zeer tevreden over de re-
sultaten. Na een half jaar werken met LIST is
90 procent van haar schoolverlaters minimaal
één AVI-niveau vooruitgegaan. ‘Sommigen
zelfs twee of drie niveaus. Dat is heel goed als
je bedenkt dat onze meeste kinderen zwakke
lezers zijn.’
Lezen is Top Lezen is Top (LIST) verbetert de lees-
prestaties en bevordert de leesbeleving
van leerlingen in het regulier en spe-
ciaal basisonderwijs. Dit initiatief van
Hogeschool Utrecht, met de CED-Groep
als mede-uitvoerder, gaat ervan uit dat
vrijwel alle kinderen vlot kunnen leren
lezen, mits ze voldoende tijd krijgen
en de juiste instructie ontvangen. LIST
werkt planmatig: van techniek naar be-
grip en beleving; van hardop naar stil-
lezen; van remediëren naar preventie
en vroegtijdig ingrijpen; van methode
naar didactiek.
Meer weten?
Mary Gerritse
010 4071731
’Als lezen leuk is, leer je het sneller’
AGENDA
18 19
Kijk voor het complete aanbod op www.cedgroep.nl/cursussen
start 16 maart
Filosoferen met kinderen Door te filosoferen leren kinderen hun eigen denk-
vaardigheden te ontwikkelen en actief bezig te zijn
met persoonlijke zingeving. Oefening in denk- en
dialoogvaardigheden kan men op allerlei kennis–en
levensgebieden gebruiken.
start 21 maart
Ins en outs van de 1-zorgroute Bestemd voor intern begeleiders die zich uitge-
breid willen oriënteren op de 1-zorgroute. Deel-
nemers krijgen hele concrete handvatten om met
de 1-zorg route te werken. Speciaal aan de orde
komen: HGPD, HGW en CLB.
start 24 maart
Onderwijsassistent Leescompetent Voor onderwijsassistenten die meer willen weten
over het leesproces, leesbevordering en leesproble-
men bij leerlingen. Met de opgedane kennis kunnen
zij veel gerichter helpen bij het leren lezen.
30 maart
Maak van kinderen enthousiaste lezers Hoe krijg je voor elkaar dat kinderen vaker en
gemotiveerder een leesboek pakken? Een cursus vol
tips en suggesties voor leerkrachten van groep 4 t/m
8. Na deze middag zijn zij in staat om kinderen veel
plezier te laten beleven aan het lezen van boeken.
start 20 april
Middenkadertraining Deze cursus is bedoeld als steun in de rug voor al die
mensen die op middenkaderniveau werkzaam zijn.
Er vindt steeds een koppeling plaats tussen de theo-
rie en de eigen situatie in de praktijk. Daarbij speelt
de balans is tussen kennis en vaardigheden mee.
11 mei
Gesprekken met ouders over (vermoedens van) kindermishandelingCentraal staat het oefenen in het voeren van
gesprekken met ouders rondom (vermoedens van)
kindermishandeling of huiselijk geweld. De deelne-
mers oefenen deze gesprekken in kleine groepen.
Daarbij wordt ook een trainersacteur ingezet.
StudieMiddaGen en WORKShOPS cuRSuSSen
BinnenKORt
16 maart studieochtend Aan de slag met Nieuwsbegrip Basis
17 maart licentietraining Taakspel bso + kleuters
30 maart studiemiddag Rekenen en autisme
30 maart studiemiddag Verdriet en rouw in het onderwijs
30 maart studiedag Lezen en spellen voor het ZML
30 maart studiemiddag (H)erkennen van kindermishandeling
8 april workshopdag Aan de slag met Schatkist
25 mei studieochtend Aan de slag met Nieuwsbegrip Basis
25 mei studiemiddag Nieuwsbegrip invoeren als methode voor begrijpend lezen
Vanaf 16 februari
Nieuwsbegrip on tour Nieuwsbegrip trekt weer door het hele land. Gratis voorlichtingsbijeenkomsten
in Amsterdam, Roermond en Rotterdam.
www.cedgroep.nl/cursussen
16 maart
Ontbijtsessie Opbrengstgericht werken voor het management Tussen 8.30 en 12.00 uur worden deelnemers tijdens een uitgebreid ontbijt ge-
informeerd over opbrengstgericht werken. Zij krijgen antwoorden op concrete
vragen als: wat wordt er van mijn school verwacht? Daarnaast vinden er twee
praktijkgerichte workshops plaats. Na afloop weten de deelnemers hoe zij als
leidinggevende hun medewerkers kunnen motiveren voor opbrengstgericht
werken en hoe zij dit een plaats geven in hun eigen organisatie.
www.cedgroep.nl/opbrengst
1 april
LerarenbeursDe nieuwe aanvraagronde voor een lerarenbeurs voor studiejaar 2011-2012 is
van 1 april 2011 tot en met 13 mei 2011.
www.ib-groep.nl
6 april
Conferentie Met gedrag aan de slag Een landelijke conferentie over opbrengstgericht werken aan gedrag, georga-
niseerd door CED-Groep en Eduniek. Deelnemers krijgen meer zicht op moge-
lijkheden voor planmatig en systematisch werken aan gedragsverbetering van
leerlingen en leraren.
www.cedgroep.nl/opbrengst
13, 19 en 20 april
Conferenties met een robuuste opbrengst Dit voorjaar zijn er drie conferenties waarbij de opbrengsten van het project
Robuuste aanpak worden gepresenteerd. Op 13, 19 en 20 april zijn de conferen-
ties in Rotterdam voor respectievelijk speciaal, voortgezet en basisonderwijs.
www.cedgroep.nl/cursussen
NIEUW IN WEBWINKEL
SAMEN SPELEN MET BABy’S KALIBER KOMPASHulpmiddel bij professionalisering
WIJZER ONDERWIJS: ANGST EN DEPRESSIE
KNUFFELS Uitgave Plancius-project
WIJZER OVER BANGE KINDEREN
Een publicatie voor pedagogisch
medewerkers die werken met kin-
deren van 0 tot 24 maanden.
Na een theoretisch hoofdstuk volgt
een deel met praktische suggesties
voor het ontwikkelen en verbete-
ren van de interactievaardigheden.
Hierbij wordt per leeftijdsgroep
uitgelegd welke interactievaardigheden mogelijk zijn. Iedereen
weet dat baby- en peuteropvang veel meer is dan verzorging al-
leen. Deze kleine kinderen hebben aandacht nodig en genieten
van samen spelen, zingen en praten. De pedagogisch medewerker
bepaalt in sterke mate de kwaliteit van de kinderopvang. Hij of zij
moet het kind kunnen geven wat het nodig heeft voor de ontwik-
keling. Als professional is het belangrijk dat je bewust kunt kiezen
voor een bepaalde manier van handelen.
Een goede leraar blijft werken aan zijn
vakbekwaamheid. Het valt echter niet
altijd mee om er de tijd voor te vinden
en doelgericht te werk te gaan. Kaliber
Kompas biedt uitkomst. Er staan allerlei
suggesties in voor verschillende soorten
professionalisering, gekoppeld aan een
handig stappenplan. Bovendien sluit het
aan bij het werken met het Persoon-
lijke Ontwikkelingsplan (POP) en het
bekwaamheidsdossier. Tot nu toe is er
een Kompas voor taal, rekenen, sociale
competentie en burgerschap en voor
ouderbetrokkenheid. Meer informatie:
Er is weer een nieuwe aflevering in de
reeks Wijzer Onderwijs, bestaande uit
drie delen vol informatie en tips. De
map is bedoeld voor leerkrachten in
het (speciaal) onderwijs die te maken
hebben met leerlingen die te kampen
hebben met angsten of depressies.
> De Wijzer ’Angst’ beschrijft de
theoretische achtergrond van angst en
angststoornissen en geeft daarbij her-
kenbare voorbeelden. Verder bevat deze
Wijzer praktische aanwijzingen hoe angstgevoelens van leerlingen een
plek kunnen krijgen bij de leerlingzorg op school, zowel op individueel
niveau als op het niveau van de groep en de school.
> Het Protocol ’Aanpak Schoolweigering door Angst’ gaat nader in op
schoolweigering door angst. In een helder stappenplan met uitgebreide
toelichting biedt dit protocol handvatten voor het signaleren en aanpak-
ken van schoolweigering door angst.
> De Wijzer ’Depressie’ bespreekt de theoretische achtergrond en de
signalen in de klas die op een depressie kunnen wijzen. Deze Wijzer
geeft daarnaast aan hoe je met leerlingen om kunt gaan die aan een
depressieve stemming lijden. Er gaat ook aandacht naar het inrichten
van de leerlingzorg voor deze groep leerlingen.
‘Even voorstellen – mijn naam is
Bo. Ik ben de nieuwe knuffel voor
kleintjes tot 36 maanden. Als mijn
begeleider mij wakker maakt, ga
ik gelijk aan de slag. Ik neem de
kinderen mee op avontuur door
de seizoenen en de feestdagen.
Ik laat ze alles bekijken, horen,
voelen en ruiken.’
In dit boek heeft Bo de hoofdrol in de 45 activiteiten die aanslui-
ten bij de leerlijn ’sensomotorische ontwikkeling voor leerlingen
met een IQ tot 35’. Op een bijgeleverde dvd legt Lindai Booger-
man (Ieniemienie uit Sesamstraat) de technieken van het pop-
penspel uit. Zij verzorgt ook een training voor de gebruikers van
’Knuffels’. Zie hiervoor www.cedgroep.nl/cursussen – trainingen
voor speciaal onderwijs.
Deze Wijzer bestaat uit een
bundeling van columns over dit
onderwerp.
Deze publicaties zijn te bestellen op:www.cedgroep.nl/webwinkel
Hoe ga je ermee om in de klas?
Ik start vandaag met een cursus voor taalcoördinatoren in opleiding
in het vergadercentrum van de CED-Groep aan het Dwerggras. De
cursisten zijn al behoorlijk ver in het maken van een taalbeleids-
plan voor hun school. Vandaag is het onderwerp technisch lezen.
Op naar de volgende afspraak. Ik maak de laatste tijd veel
kilometers sinds ik ook scholen bezoek voor de Vliegende Bri-
gade (zie NIEUWS op pagina 3, red.). Zo zie je nog eens wat van
Nederland. Zouden er geen zeer zwakke scholen zijn in het
buitenland die ook begeleiding willen van de CED-Groep?
Nog een les Nieuwsbegrip én koffie, zo gaat de middag snel om.
In de middag naar basisschool De Pantarijn in Rotterdam:
observeren bij gemotiveerde leerkrachten die hun begrijpend
leeslessen willen verbeteren.
Na de observaties met de leerkrachten nabespreken wat er
al goed gaat in de groepen en waar nog winst te halen valt.
Lang leve het digitale tijdperk. Powerpoints en digitale
schoolborden maken mijn werk een stuk makkelijker.
foto’s Jan van der Meijde
Yvet van Noordtis organisatie- en innovatieadviseur bij de CED-groep, werkzaam bij het Kenniscentrum Begrijpend Lezen en begeleider voor de Vliegende Brigade.
DE WERKDAG VAN yVET VAN NOORDT
