Upload
ced-groep
View
223
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
CED-Groep, onderwijs, docenten, leerkrachten, po, so, vo, jonge kind advies
Citation preview
SPECIAL COACHING EN FEEDBACK Digitale coaching bevalt Wijkschool De Gorzen
Nieuwsbegrip afstemmen op je doelen
Niftarlake College kijkt waar nog winst valt te behalen
INFORMATIEBLAD RELATIES CED-GROEP
FEBRUARI 2015
NUMMER 1 JAARGANG 13
N I E U W S N I E U W S N I E U W S
2 3
Nu Passend onderwijs is ingevoerd, is het nog belangrijker dat leerkrachten en leraren
kunnen omgaan met verschillen. Feedback en coaching zijn uitstekende manieren om hen
daarin te trainen. Wijkschool De Gorzen in Schiedam koos voor Taakspel om meer rust en
structuur in de school te brengen. ‘Taakspel is heel praktisch, gericht op gedragsverande-
ring én verweven met de normale lessen,’ verklaart leerkracht Jasmijn Dormael deze keuze.
De school wordt langs digitale weg gecoacht bij de implementatie. Via Skype bespreken de
leerkrachten met hun coach de in de klas gemaakte video-opnames.
De Auris Ammanschool in Dordrecht, een so-school voor kinderen met spraak-, taal-,
en gehoorproblemen, slaagt er steeds beter in om kinderen op hun uitstroomniveau te
brengen. De school zet hiervoor Nieuwsbegrip in. In samenspraak met de adviseur van de
CED-Groep ontdekte het team dat het nodig was om al in de onderbouw de zelfstandigheid
van kinderen te stimuleren, zodat zij beter in niveaugroepjes aan de slag kunnen.
Een eenmalige kwaliteitsinjectie is op lange termijn van minder waarde, vond het Niftarlake
College in Maarssen. De school koos voor een duurzame aanpak: het trainen van afde-
lingsleiders en schoolopleiders, zodat zij kwaliteitsverbetering tot een voortdurend proces
kunnen maken. Ook de kinderopvang werkt aan kwaliteitverbetering. Kinderopvangorgani-
satie Vlietkinderen ervaart dat de NCKO-Kwaliteitsmonitor daarbij een heel nuttige rol kan
spelen. De monitor maakt duidelijk wat de sterke en zwakkere kanten van de opvang zijn
en op welke punten de kwaliteit verder kan worden verbeterd. De CED-Groep verzorgt de
bijbehorende trainingen.
Verder in dit nummer aandacht voor Spelling langs de lijn, de nieuwe spellingmethode voor
het po en s(b)o. Bij de scholen die met deze werkwijze experimenteerden schoten de resul-
taten omhoog. Een tweede nieuwkomer is Sil op school. Deze methode voor de kleutergroe-
pen bestrijkt alle ontwikkelingsgebieden.
R E D A C T I O N E E L
I N H O U D
C O L O F O N
Postadres: Postbus 8639
3009 AP Rotterdam
LOCATIE MAARTENSDIJK
Postadres: Postbus 25
3738 ZL Maartensdijk
Feedback en coaching
klasseApart is een drie keer per jaar verschijnend informa-tieblad van de CED-Groep over (nieuwe) diensten, producten en aspecten van educatieve dienstverlening in de praktijk; bestemd voor scholen, onder-wijsinstellingen en overige relaties.ISSN 1571-660jaargang 13, nummer 1februari 2015
redactieFrank BrouwerLot HannikMarijke Nijboer (eindredacteur)
Carolien RebelElly van der Zel
redactie-adresCED-Groep Postbus 86393009 AP [email protected]
website www.cedgroep.nlfoto voorpagina Jan van der Meijdevormgeving Pressure Linedruk MediaCenter Rotterdamoplage 14.000
KlasseApart gratis ontvangen?Mail uw adresgegevens naar:[email protected]
KlasseApart februari 2015 nummer 1 KlasseApart februari 2015 nummer 1
De CED-Groep traint professionals en adviseert beslissers in onderwijs en kinder-opvang. En ontwikkelt innovatieve educatieve producten. Dat is wat we doen. Maar niet wat we zijn. Bij de CED-Groep zijn we van alle onderwijsmarkten thuis. We zijn innovatief en hebben een grote passie voor kansen voor kinderen. Maar voor alles zijn we trots op resultaat. Als het een professional lukt om kinderen het beste uit zichzelf te laten halen, hebben wij echt iets bereikt.
CED-Groep bereikt
Volg ons
www.cedgroep.nl
Binnenschoolse opvang voor vluchtelingen
Conferentie Didactiek vo/vso
Conferentie Jonge Kind
SPECIAL FEEDBACK EN COACHING
6 De rol van feedback en coaching ‘Waarom doe ik wat ik doe?’
8 Uitdaging op de Auris Amman-school
Nieuwsbegrip afstemmen op je onderwijsdoelen
10 Digitale coach wérkt Taakspel: eindelijk rust in de
kleutergroep
12 Niftarlake College, Maarssen Waar valt nog winst te behalen?
3 Nieuws
14 ‘Wat doen we goed, wat missen we nog?’
NCKO-Kwaliteitsmonitor meet kwaliteit kinderopvangorganisatie
16 MAGiTO
16 SPOT op Mick Wildschut
17 De 600ste Vreedzame School
18 Spelling langs de lijn Snel goede resultaten bij nieuwe
methode
20 Sil op School Leerkrachten putten uit eigen
creativiteit
22 Gemeente Amersfoort positief over VVE-monitor
23 Agenda en cursussen
24 De werkdag van Joyce Staring
Van scholen wordt verwacht dat zij
resultaat- en doelgericht werken en hun
onderwijs zo inrichten dat leerlingen hun
talenten maximaal kunnen ontplooien.
Excellente docenten hebben daarbij
een sleutelrol. Maar hoe bereik je als
docent die excellentie? Daarover gaat
de conferentie ‘Didactiek, de leraar als
professional’ op 5 maart aanstaande in
Maartensdijk. De conferentie is bedoeld
voor leerkrachten, docenten, intern
begeleiders, coördinatoren en managers
uit het vo en vso. Harm Klifman houdt een
inleiding over een nieuw elan voor het
leraarschap. Tevens zijn er workshops
over kwaliteitsverbetering didactiek, feed-
back in de klas, leren met tablets, omgaan
met gedrag, leren leren, Teach Like a
Champion en Breinsleutels.
Meer informatie over het programma kunt
u verkrijgen bij Ed Olijkan,
Inschrijven:
www.cedgroep.nl/conferentiedidactiek
Heel wat kinderen beginnen met een
achterstand aan het basisonderwijs,
waardoor hun schoolcarrière van het begin
af aan niet optimaal verloopt. Vandaar
dat veel beleidsmakers en wetenschap-
pers ervoor pleiten om de ontwikkeling
van jonge kinderen in de kinderopvang en
de onderbouw van het primair onderwijs
planmatig te stimuleren. Zo profiteren deze
kinderen daadwerkelijk van het onderwijs
dat zij ontvangen en kunnen zij vervolgens
goed participeren in de maatschappij.
Wat maakt dat vroegkinderlijke stimule-
ring werkt en hoe kan opbrengstgericht
spelen, werken en leren hieraan bijdragen?
Antwoord op deze vragen krijgt u tijdens de
conferentie Stimuleren van jonge kinderen
in Capelle aan den IJssel op woensdagmid-
dag 11 maart.
Meer informatie:
www.cedgroep.nl/conferentiejongekind
U ondervindt het wellicht binnen uw gemeente of bestuur: het aantal vluchtelingen uit
met name Syrië, Irak, Somalië en Eritrea is groot en neemt nog steeds toe. De kinde-
ren van deze vluchtelingen moeten onderwijs krijgen, maar dat is niet altijd eenvoudig
te realiseren. En natuurlijk moeten ook andere nieuwkomers Nederlands leren. Som-
mige gemeenten of besturen hebben hiervoor schakelklassen opgericht. Vaak komt
de leerling echter terecht op een reguliere school.
Bij het onderwijs aan nieuwkomers doet zich een aantal knelpunten voor. Dat geldt
met name voor de financiën, de toetsing (woordenschattoets), het lesmateriaal/de
methodiek en monitoring. De CED-Groep denkt op landelijk niveau mee over snelle en
praktische oplossingen. Wij hebben veel methodieken ontwikkeld voor NT2-onderwijs.
Onze adviseurs kunnen directies en leerkrachten begeleiden bij het vormgeven van
goed onderwijs en de opzet van logistiek om dit goed te regelen.
Bij vragen kunt u contact opnemen met uw accountmanager of met Maaike Dalhuizen
via [email protected]. Dit voorjaar beleggen wij een veldbijeenkomst over de
aanpak. Wilt u een uitnodiging ontvangen? Meldt u dan aan bij Maaike Dalhuizen.
Taalaanpak voor groep 7 en 8Zijn uw talentvolle leerlingen uitgekeken op de gewone methode? Of wilt u leerlingen bijspij-
keren op het gebied van taal? Met Taal in Uitvoering werken leerlingen van groep 7 en 8 samen
aan een concrete eindopdracht waarvoor ze een bepaalde taaltaak moeten (leren) uitvoeren. Zij
verzamelen bijvoorbeeld tips om met geld om te gaan en maken hiervan een scheurkalender.
Taal in Uitvoering bestaat uit tien modules op twee niveaus. Iedere module is een op zichzelf
staande lessenserie van vier à vijf lesuren. Een module bevat leerlingmateriaal en een docen-
tenhandleiding. Taal in Uitvoering is bedoeld voor leerlingen in groep 7 en 8 van het reguliere
basisonderwijs. U kunt de tien modules los inzetten naast de taalmethode.
www.cedgroep.nl/webwinkel
foto Jan van der Meijde
N I E U W S N I E U W S N I E U W SN I E U W S N I E U W S N I E U W S
4 5KlasseApart februari 2015 nummer 1 KlasseApart februari 2015 nummer 1
Nieuw: Samen vooruit
In deze uitgave onder andere:
Ouder-kindportretten • Leren omgaan met tijd • Brusjes • Veilig op internet
1e editie, december 2014
Magazine voor ouders van kinderen in het Rotterdamse S(B)O
Teach Like a Champion - Het jonge kind
Samen vooruit is een nieuwe uitgave van de CED-Groep, bestemd voor ouders van kinderen
in het Rotterdamse s(b)o. Bijzonder is dat het blad samen met ouders en leerkrachten wordt
gemaakt. Het eerste nummer verscheen afgelopen december. De tweede editie verschijnt
dit voorjaar.
Het blad wil ouders inspireren om betrokken te zijn bij wat het kind op school leert en geeft
meer inzicht in wat zij van de school mogen verwachten.
In het decembernummer staan interviews met diverse ouders. Het blad geeft tips over hoe
je kinderen zelfstandiger kunt maken en kunt leren omgaan met tijd. Er is een quiz over het
ontwikkelingsperspectief en er zijn leestips voor broers en zusjes.
Bent u geïnteresseerd? Download de tips of bekijk voorbeeldpagina’s van het magazine op
www.cedgroep.nl/samenvooruit
Veel leerkrachten zijn al geïnspireerd geraakt door de 49 didactische technieken van Teach
Like a Champion. Uit het werkveld kwamen echter geluiden dat dit boek niet op elk vlak van
toepassing is voor de jongste kinderen. Het lesgeven aan jonge kinderen vraagt vaak om een
andere benadering.
Daarom schreven wij een speciale publicatie en trainingen voor nulgroepen en het kleuteron-
derwijs. Dit pakket inspireert en ondersteunt leerkrachten van deze jongste groepen, zodat zij
hun eigen vaardigheden versterken en het beste uit de leerlingen halen. Teach Like a Cham-
pion - Het jonge kind is te bestellen via www.cedgroep.nl/webwinkel.
Wilt u meer informatie, of bent u geïnteresseerd in een training op locatie? Neem dan contact
op met Liesbeth Stout-Kreuk, [email protected]
Voor meer informatie over de basiscursus, zie www.cedgroep.nl/teachtrainingen
@Teachnederland
www.facebook.com/teachnederland
Tien praktische technieken om jonge kinderen te laten schitteren
Even denken…Onder de titel ‘Even denken…’ verschenen twee nieuwe uitgaven:
• Even denken… Denkgesprekken met kinderen
• Even denken… Vragenlijst Denkprocessen
‘Even denken… Denkgesprekken met kinderen’ is een herziene
versie van het boek DGM in de praktijk, het handboek voor Denk-
stimulerende Gespreksmethodiek. Het boek bevat uitgeschreven
activiteiten met suggesties voor denkvragen, die prikkelen tot
nadenken en praten. Er zijn denkvragen op vier niveaus. De
vragen op de hogere niveaus doen een beroep op de taal-denk-
ontwikkeling. Voorop staat dat de kinderen plezier beleven aan
de activiteiten.
Vragenlijst DenkprocessenOok nieuw is ‘Even denken… Vragenlijst Denkprocessen (VLDP)’.
De VLDP is onlangs opnieuw uitgebracht na een normeringson-
derzoek. U kunt de diagnostische toets gebruiken om de com-
municatievaardigheden van kinderen te testen.
Meer informatie: www.cedgroep.nl/webwinkel
Veel waardering voor Nieuwsbegrip Scholen waarderen Nieuwsbegrip over het algemeen hoog.
Dat blijkt uit een groot gebruikersonderzoek naar de tevreden-
heid over Nieuwsbegrip en Nieuwsrekenen, waaraan ruim 2700
leerkrachten en docenten deelnamen. De lessen worden vooral
gebruikt in de groepen 5 t/m 8 op de basisschool en leerjaar 1
en 2 in het voortgezet onderwijs. De meeste gebruikers hanteren
Nieuwsbegrip Basis wekelijks. Nieuwsbegrip XL wordt door circa
65% gebruikt, vaak een paar keer per week. Nieuwsbegrip Basis
krijgt als gemiddeld rapportcijfer een 8; Nieuwsbegrip XL een
bijna even hoog rapportcijfer.
Een derde van de leraren plant Nieuwsrekenen wekelijks in.
Scholen gebruiken Nieuwsrekenen voor zowel leerlingen die extra
oefening nodig hebben, als leerlingen die meer uitdaging kunnen
gebruiken. Driekwart van de gebruikers vindt dat Nieuwsrekenen
toegevoegde waarde heeft bij gebruik naast de reguliere methode.
Nieuwsrekenen krijgt een 8.
Veel deelnemers zouden graag zien dat Nieuwsbegrip en Nieuws-
rekenen worden uitgebreid, bijvoorbeeld met verbeteringen en
uitbreidingen voor de digibordtools en andere digitaliseringen.
Ook is er veel vraag naar speciaal materiaal voor NT2/ISK, groep
1, 2 en 3, en voor dyslectische leerlingen. Voor kleutergroepen is
er inmiddels het nieuwe programma Sil op school (zie ook pagina
20). Verder start in de loop van dit schooljaar een pilot ‘Nieuwsbe-
grip Engels’ en onderzoeken we of de XL-lessen vaker gemaakt
kunnen worden.
@nieuwsbegrip
www.facebook.com/nieuwsbegrip
Passend onderwijs in de klasPassend onderwijs invoeren doe je als
leerkracht niet in je eentje. Dat doe
je met de hele school en alle andere
scholen in het samenwerkingsverband.
Toch kan individuele scholing fijn zijn
als je bepaalde kennis wil uitbreiden
of bepaalde didactische vaardigheden
wilt oefenen.
De CED-Groep heeft alle cursussen
uit het open aanbod die te maken heb-
ben met Passend onderwijs bij elkaar
gezet, zodat ze gemakkelijker zijn te
vinden. Op www.cedgroep.nl/passend
vindt u bijvoorbeeld de basiscursus
Passend omgaan met verschillen in
de klas, Omgaan met leerlingen met
hechtingsproblemen en Werken met
ontwikkelingsperspectieven.
SCOL: nieuwe stappen in sociale competentieZo’n 2000 scholen in Nederland werken met de SCOL (sociale competentie observatielijst).
Het instrument heeft zijn waarde bewezen voor het onderwijs en vooral voor de ondersteuning
van de sociale ontwikkeling van kinderen. In november 2014 werden gebruikers van de SCOL
op de hoogte gebracht van nieuwe mogelijkheden van het instrument. De SCOL is namelijk
uitgebreid met een overzicht dat leerkrachten ondersteunt bij het indelen van leerlingen in
subgroepen. Ook wordt gebouwd aan een functie die directeuren, ib’ers en leerkrachten inzicht
geeft bij het interpreteren van de SCOL-scores op school- en groepsniveau. Wegens het succes
van de eerste bijeenkomst wordt deze binnenkort herhaald. Wilt u een uitnodiging ontvangen?
Mail dan naar [email protected].
Trainingen NieuwsbegripSteeds meer gebruikers van het programma Nieuwsbegrip geven aan meer over de achter-
gronden van Nieuwsbegrip, begrijpend lezen en leesstrategieën te willen weten. De CED-
Groep organiseert daarom masterclasses Nieuwsbegrip bij de scholen zelf op locatie. De
Masterclasses bestaan uit een serie trainingsbijeenkomsten voor scholenteams en een aantal
klassenconsultaties. Het volgen van de masterclasses staat garant voor goed werken met
Nieuwsbegrip en een effectieve aanpak van begrijpend lezen op uw instelling.
Nieuwe leerkrachten die voor het eerst met Nieuwsbegrip gaan werken, kunnen kiezen uit de
cursussen die op individuele basis worden gegeven.
Voor meer informatie over de trainingen, zie: www.nieuwsbegrip.nl/trainingen-cursussen
Denkgesprekken met kinderen
SPECIAL COACHING EN FEEDBACK
6 7
tekst Ronald Buitelaar
Met de komst van Passend onder-
wijs groeit de behoefte bij leraren
om nog beter te kunnen omgaan
met verschillen. De vraag is hoe zij
hierbij ondersteund kunnen wor-
den. Unitmanager Hanke Geurts en
onderzoeker Marije Boonstra van
de CED-Groep leggen uit dat feed-
back en coaching een belangrijke rol
spelen.
KlasseApart februari 2015 nummer 1 KlasseApart februari 2015 nummer 1
Hanke Geurts ( l ) en Marije Boonstra: ‘Klassenconsultatie is een krachtig instrument. ’foto Jan van der Meijde
Meer weten?
Hanke Geurts
Marije Boonstra
[email protected] is te vergelijken met tuinieren,
zegt Marije Boonstra. ‘Als de planten in de
tuin niet groeien, vraag je je af wat je moet
doen om ervoor te zorgen dat ze dat wel
gaan doen.’ Een goede leraar weet net als
een zorgzame tuinman om te gaan met de
verschillen in zijn ‘tuin’.
Het belang van deze vaardigheid wordt on-
derstreept door de wet Passend Onderwijs,
die op 1 augustus 2014 van kracht werd. De
Onderwijsinspectie benadrukte het belang
nog eens door er in het meeste recente
Onderwijsverslag op te wijzen dat ‘goed op
een leerling afgestemd onderwijs en pas-
sende ondersteuning en begeleiding staat of
valt met de professionaliteit van de leraar.’
De inspectie vindt het belangrijk dat leraren
de gelegenheid krijgen en de verantwoor-
delijkheid nemen om zich hierin te profes-
sionaliseren, met name waar het gaat om de
differentiatievaardigheden en het bieden van
ondersteuning aan leerlingen.
Dat komt Marije Boonstra en Hanke Geurts
van de CED-Groep bekend voor: ‘Wij hebben
aan leerkrachten en directeuren gevraagd
aan welke ondersteuning zij behoefte heb-
ben en daarbij prijkt onveranderlijk het
(leren) omgaan met verschillen bovenaan het
wensenlijstje. Niet zo verwonderlijk, want de
combinatie van opbrengstgericht werken en
een zwaardere leerlingenpopulatie vraagt
bepaalde vaardigheden.’
Verschillende brillen Om aan die behoefte tegemoet te komen ont-
wikkelt de CED-Groep momenteel ondersteu-
ningsaanbod. Dat gebeurt in samenspraak
met het onderwijsveld en met gebruikmaking
van wetenschappelijke inzichten. Leraren
leren om door verschillende ‘brillen’ naar het
eigen gedrag en dat van leerlingen te kijken.
Zo zijn zij beter in staat om hun handelen
waar nodig bij te stellen. Marije geeft een
voorbeeld: ‘Prinsesjesgedrag komt niet uit de
lucht vallen. Het is vaak het gevolg van slecht
ontwikkelde plannings- en organisatievaar-
digheden. Als je zulk gedrag door de neu-
ropsychologiebril bekijkt, kun je je leerling
ondersteunen bij de planning en organisatie
van haar gedrag, in plaats van het af te doen
als verwendheid.’
Het helpt als je gedrag van leerlingen leert
begrijpen en gaat zien dat je als leerkracht
veel mogelijkheden hebt om dat gedrag te
beïnvloeden, zegt Marije. ‘De ‘‘brillen’’ zorgen
ervoor dat de leerkracht vanuit verschillende
invalshoeken leert kijken. Als de ene “bril” je
niet vooruit kan helpen zijn er andere “bril-
len” waarmee je wel verder kunt.’
De ondersteuning die de CED-Groep hiervoor
ontwikkelt vormt een aanvulling op bestaande
middelen. Marije: ‘Feedback krijgen is voor
leraren niet nieuw. Van hun leerlingen krijgen
ze die vooral in de vorm van toetsresultaten
en leerlinggedrag. Zelf krijgen ze feedback via
bijvoorbeeld begeleidings-, functionerings-
en boordelingsgesprekken. Aan dat arsenaal
voegen we een instrument toe dat op basis
van gedrags- en motivatieleer en neuropsy-
chologie meer inzicht geeft in het eigen en
leerlinggedrag. ‘ Hanke: ‘Inzicht in gedrag van
jezelf en dat van je leerlingen geeft hand-
vatten om de resultaten van je onderwijs te
verhogen. Leraren moeten zich meer gaan
afvragen waarom ze doen wat ze doen.’
SchakelenHanke en Marije beklemtonen dat het ontwik-
kelingstraject geen receptenboekje oplevert
dat in een ‘laboratorium’ bedacht is, maar
een in de praktijk ontwikkeld hulpmiddel
waarmee leraren zich bewuster worden van
hun eigen rol en handelingsmogelijkheden.
Hanke: ‘Leren zien wat er in een groep ge-
beurt is de eerste stap. Minstens zo belang-
rijk is de vervolgstap: wat ga ik als leerkracht
met die kennis doen? Hoe pas ik mijn pedago-
gisch- didactisch handelen zo aan dat leer-
lingen zich verder ontwikkelen en resultaten
omhoog gaan?’ Marije: ‘Klassenconsultatie is
een krachtig instrument omdat leraren elkaar
feedback geven en veel van elkaar opsteken.
Ad Oskam
Via klassenconsultatie kunnen de effecten
van het handelen voor het voetlicht worden
gebracht. Een adviseur kan met de leerkracht
reflecteren op die effecten.’ Hanke en Marije
zijn van mening dat leerkrachten moeten zien
dat alles wat in de klas gebeurt van belang
is: ‘Wij willen dat zij zich bewuster worden
van wat er met individuele leerlingen en met
de groep als geheel gebeurt, wat hun eigen
reacties daarop zijn en welke effecten dat
geeft. Als leerkrachten zich daarvan bewust
worden zullen zij eenvoudiger schakelen tus-
sen verschillende interventies. Dat geeft rust
en schept ontwikkelingskansen.’
Andere vormen van feedback, zoals
intervisie, peer learning en het geven van
feedback aan leerlingen zijn verwerkt
in andere producten van de CED-Groep.
Bekende voorbeelden zijn Teach Like
a Champion, Breinsleutels, Return en
vormen van coaching.
DE ROL VAN COACHING EN FEEDBACK
‘Waarom doe ik wat ik doe?’
8 9
Meer weten?
Hélène Dongelmans
KlasseApart februari 2015 nummer 1 KlasseApart februari 2015 nummer 1
SPECIAL COACHING EN FEEDBACK
Tekst Marijke Nijboer
Taal speelt een hoofdrol op de Auris Ammanschool in Dordrecht, een so-school voor kinderen met spraak-, taal-,
en gehoorproblemen en/of een stoornis in het autismespectrum. Met behulp van coaching lukt het steeds beter
om Nieuwsbegrip zo in te zetten, dat kinderen op hun uitstroomniveau terechtkomen.
Op een school als deze is het extra belangrijk
dat de taallessen effectief en aansprekend
zijn en dat de kinderen plezier krijgen in
lezen. Dat laatste lukt al goed, zegt CED-
adviseur Hélène Dongelmans: ‘De school
heeft een pakkende leesomgeving, wat goed
is voor zowel het technisch als het begrijpend
lezen.’ Samen met haar werkt het team aan
een passende aanpak voor begrijpend lezen.
Aanvankelijk werd daarbij de methode Taal-
trapeze ingezet, nu Nieuwsbegrip.
De school heeft twee groepen 6-7. Eén heeft
als uitstroomniveau het vmbo. De andere
groep, van Rob Leeneman, koerst af op het
praktijkonderwijs. Hélène kwam voor de
herfstvakantie bij hem in de klas kijken.
Rob: ‘Ik wilde voorlopig klassikaal werken
Leerlingen werken in duo’s en wennen zo langzaam aan het zelfstandig functioneren. foto Jan van der Meijde
Nieuwsbegrip afstemmen op je onderwijsdoelen
aan Nieuwsbegrip omdat veel leerlingen
nog moeite hadden met zelfstandig werken.
Hélène benadrukte dat het dan niet zou
lukken om iedereen op z’n uitstroomniveau
te laten komen.’ Zij coacht
Rob nu bij het differen tiëren
en denkt met het team mee
over hoe alle leerlingen
zelfstandiger kunnen leren
werken.
Na de herfstvakantie
deelde Rob niveaugroepen
in. ‘Nieuwsbegrip is voor
sommige kinderen pittig.
Degenen die zich aardig redden, werken in
tweetallen. Met de kinderen die nog zwak zijn
in technisch lezen, werk ik na een klassikale
start aan de instructietafel.’ Ook deze leerlin-
gen opereren af en toe even in een duo, zodat
ze langzaam zelfstandiger worden.
Nieuwsbegrip heeft geen eigen editie voor het
so en sbo. Hélène: ‘Maar je kunt de leerlingen
heel goed, op basis van toetsresultaten, op
hun eigen niveau laten werken. De uitdaging
is dat leerkrachten zelf in plaats van volgend,
doelen stellend gaan werken. Dat is vaak een
eyeopener voor scholen. Je stemt je doel af op
het uitstroomniveau van je leerlingen, zodat de
aansluiting met het vervolgonderwijs goed is.’
KlassenmanagementDe Ammanschool werkt met het directe
instructiemodel. Hélène sluit daar met haar
coaching op aan. ‘Ik geef niet alleen concrete
tips, maar kijk ook met het management naar
wat hun rol moet zijn bij de verdere professio-
nalisering, en met de leerkracht naar zijn klas-
senmanagement.’ Ook Nieuwsbegrip wordt
door middel van het directe instructiemodel
neergezet.
De coaching leidde al tot verschillende aanpas-
singen. Om de zelfstandigheid te bevorderen,
leren kinderen nu al in de middenbouw om zelf
in te loggen in Nieuwsbegrip. Intern begeleider
Tineke Alblas: ‘We maken ze nu ook eerder
vertrouwd met andere vaardigheden en werk-
vormen. Dan kunnen ze daarmee later in de
hogere groepen beter uit de voeten.’ De Am-
manschool gebruikt Nieuwsbegrip XL. Tineke:
‘Daardoor gebruiken we meer coöperatieve
werkvormen, werken kinderen op verschil-
lende manieren samen aan een opdracht en
UITDAGING OP DE AURIS AMMANSCHOOL:
kunnen ze ook zelfstandig achter de computer
of thuis opdrachten afmaken.’
Hélène houdt door middel van klassenobser-
vaties de vinger aan de pols en komt daarna
met suggesties. Tineke draait
mee en neemt de coaching
straks over. Tineke: ‘Tijdens
zo’n nagesprek moet je iemand
anders voor de klas hebben.
Volgend jaar gaan we daar in de
roosters rekening mee houden,
zodat alle betrokkenen ook bij
de nagesprekken kunnen zijn.’
Directe feedbackRob is blij met de directe feedback. ‘Die-
zelfde dag kun je alles nog goed terughalen.’
Hij vindt het ook belangrijk dat Hélène de
doelgroep van de school kent. ‘Een deel van
de leerlingen heeft naast een spraak- of
taalstoornis ook een stoornis in het au-
tistisch spectrum. Zij weet dat je met hen
soms op een andere manier moet omgaan.’
Goede coaching is op maat, vindt ook Tineke.
‘Hélène weet welke methodes wij gebruiken,
kent onze logopediste, weet hoe belangrijk
woordenschat voor ons is.’
Tineke: ‘Een goede coach luistert naar je,
bespreekt met je waar je tegenaan loopt en
houdt je een spiegel voor. En dat allemaal
gericht op het halen van het uitstroomniveau
van de leerlingen.’
Zij ziet resultaten. ‘Het begrijpend lezen gaat
vooruit, het technisch lezen zelfs met spron-
gen. We komen steeds een stapje verder. Je
moet minimaal twee jaar investeren om je
een nieuwe werkwijze echt eigen te kunnen
maken.’
De lerende houding werkt als een olievlek.
Tineke: ‘We bespreken nu ook in de bouwver-
gaderingen hoe we differentiëren. Collega’s
gaan naar de NOT en doen verslag in de
teamvergadering. Leerkrachten wisselen on-
derling uit hoe ze dingen aanpakken. We zien
steeds meer collegiale consultatie.’
www.nieuwsbegrip.nl
Het begrijpend lezen gaat vooruit, het technisch lezen zelfs met sprongen
SPECIAL COACHING EN FEEDBACK
10 11
Tekst Karin van Breugel
Te weinig rust in de school en onvoldoende grip op het gedrag van
de kinderen. Ruim twee jaar geleden was dit het beeld op Wijkschool
De Gorzen in Schiedam. Inmiddels is Taakspel ingevoerd en is de rust
terug. Yvon Vonk en Jasmijn Dormael, leerkrachten in de kleutergroep,
vertellen over hun ervaringen en over het invoeringstraject. De digitale
coaching die daarbij werd ingezet bevalt hen erg goed.
Taakspel kleuters: eindelijk rust in de klas
KlasseApart februari 2015 nummer 1 KlasseApart februari 2015 nummer 1
Meer weten?
Ria van der Sar
De kinderen worden met complimentjes gestimuleerd om gewenst gedrag te vertonen. foto’s Jan van der MeijdeLeerkracht Yvon Vonk: ‘ Ik benoem het gedrag dat ik wil zien. ’
DIGITALE COACH HELPT BIJ INVOERING
Ruim twee jaar geleden was het voor alle
leerkrachten duidelijk dat het roer om moest
op Wijkschool De Gorzen. ‘In de groepen, op
het speelplein en in de gangen was het dik-
wijls onrustig. Ik had destijds samen met Jas-
mijn een groep van dertig kleuters. Aan het
eind van de middag waren we soms letterlijk
schor. Er moest iets gebeuren om ons hoofd
boven water te houden,’ vertelt Yvon Vonk.
Het team onderzocht verschillende mo-
gelijkheden en koos uiteindelijk voor een
schoolbrede invoering van Taakspel. Jasmijn
Dormael: ‘Taakspel is heel praktisch, gericht
op gedragsverandering én verweven door de
normale lessen. Juist bij de normale lessen
wilden we het gedrag veranderen.’
De kinderen spelen Taakspel drie keer per
week in kleine groepjes. De leerkracht stelt
na elke vakantie nieuwe groepjes samen op
basis van twee weken gericht observeren.
Wanneer de kinderen Taakspel gaan doen,
krijgt elk groepje zeven fiches. Iedereen
moet zich aan de regels van het spel houden.
Yvon en Jasmijn hebben die samen met de
kinderen bedacht. Tijdens de kring zijn er drie
(positief gestelde) regels: ‘ik zit goed op mijn
stoel’, ‘ik ben stil als iemand anders praat’ en
‘ik steek mijn vinger op als ik iets wil zeggen’.
Als de kinderen tijdens de werkles Taakspel
doen, gelden andere regels.
Passende beloningYvon legt uit hoe het werkt met die fiches:
‘Als een kind zich niet aan de regels houdt,
haal ik een fiche weg. Ik hoef helemaal niet
te zeggen waarom ik dat doe, de kinderen
wéten wat ze niet goed doen. De crux is dat
ik het gedrag dat ik wél wil zien expliciet
benoem. Dus als ik bij het blauwe groepje een
fiche weghaal omdat een kind op zijn stoel
zit te draaien, zeg ik bijvoorbeeld: ‘‘Ik zie dat
het gele groepje heel netjes op zijn stoel zit.
Fijn!’’ Alle kinderen krijgen graag dat soort
complimentjes en gaan vanzelf óók het ge-
wenste gedrag vertonen. Dat werkt echt.’
De kinderen mogen ook zelf bepalen welke
beloning ze krijgen als ze Taakspel goed heb-
ben gespeeld. ‘We kennen in de kleutergroep
een dag- en een weekbeloning. De dagbelo-
ning is bijvoorbeeld iets simpels als een high
five, de weekbeloning zou kunnen bestaan uit
een filmpje kijken op vrijdagmiddag.’
Online coaching Het invoeringstraject van Taakspel bestaat uit
een combinatie van trainingen en coaching.
De eerste coachingssessies van Yvon en Jas-
mijn vonden gewoon in de groep plaats. Aan
coaching op de werkvloer kleven echter ook
nadelen. Zo moet tijdens de nabespreking ie-
mand de klas overnemen en leerkrachten zijn
zich niet altijd bewust van bepaald gedrag.
Dan is het wel eens moeilijk om de feedback
van de coach goed te plaatsen.
Om deze bezwaren te ondervangen, introdu-
ceerde de CED-Groep de digitale coach. ‘Een
vondst!’, zeggen Yvon en Jasmijn. Jasmijn
legt uit hoe het werkt: ‘Tijdens Taakspel
staat achterin de klas videocamera. Ik mail
de filmopname naar Ria van der Sar van de
CED-Groep, zodat zij hem kan bekijken. Zelf
kijk ik de opname ook terug. Op een speciaal
observatieformulier turf ik bijvoorbeeld hoe
vaak ik een kind corrigeer of een compli-
mentje geef. Voor het coachinggesprek met
Ria gebruiken we Skype. De bespreking van
de video-opnamen is zó leerzaam! Je wordt
heel erg geconfronteerd met je eigen gedrag.
Als je eenmaal ziet wat je niet goed doet, dan
dóé je het gewoon niet meer!’
Yvon en Jasmijn zijn inmiddels gecertificeerd
Taakspel-leerkracht. Nog steeds spelen zij
Taakspel slechts drie keer per week, zodat er
geen ‘verzadiging’ optreedt. Maar de regels
gelden inmiddels bij alle kringen en werk-
lessen. ‘Er zijn op groepsniveau nauwelijks
gedragsproblemen meer. Daardoor heb ik
zelf ook meer rust om af en toe even aan te
schuiven bij een groepje of een individueel
kind. Ook op de gangen, tijdens de overblijf en
op het schoolplein is er nu rust. Ja, Taakspel
werkt echt!’, besluit Jasmijn.
www.taakspel.nl
SPECIAL COACHING EN FEEDBACK
12 13
Meer weten?
Brigit te van Hilst
Wat gaat goed, waar valt nog winst te behalen?
KlasseApart februari 2015 nummer 1 KlasseApart februari 2015 nummer 1
Het Niftarlake College in Maarssen is een
brede scholengemeenschap voor mavo,
havo en atheneum. De school startte in 1975
als havo, kreeg er drie jaar later een athe-
neumafdeling bij en in 1991 ook een mavo-
afdeling. De school telt op dit moment bijna
1500 leerlingen die uit Maarssen en wijde
omgeving komen en groeit nog steeds. De
groei van de school, maar ook de toegeno-
men aandacht voor opbrengstgericht werken,
heeft de behoefte aan verbetering van het
onderwijsproces doen toenemen.
Ineke Feenstra is naast docent biologie ook
schoolopleider. Zij houdt zich samen met een
aantal collega’s bezig met de begeleiding van
nieuwe en zittende docenten. Ineke vertelt
waarom de school aan het verbeterproces
begon: ‘De afgelopen jaren maakten interne
en externe signalen duidelijk dat de inspan-
ningen van docenten niet opleverden wat we
ervan verwachtten. Kort gezegd kwam het
erop neer dat docenten zich het vuur uit de
sloffen renden, maar leerlingen onvoldoende
werden geactiveerd.’ Om die ontwikkeling
een halt toe te roepen werd de CED-Groep
gevraagd een begeleidingstraject te verzor-
gen. Vanuit de gedachte dat verbetering in de
klas begint bij optimaal toegeruste leraren is
aandacht gegeven aan de kwaliteit van feed-
back en coaching.
VerbeterdoelRichard Spithoven, adviseur van de CED-
Groep, legt uit hoe de kwaliteit hiervan is ver-
beterd. ‘Om te voorkomen dat het proces van
kwaliteitsverbetering mét de adviseurs van
de CED-Groep de school weer zou verlaten,
hebben we afdelingsleiders en schooloplei-
ders getraind in het voeren van feedback- en
coachinggesprekken. In beide gevallen wordt
er oplossingsgericht gewerkt, maar de invals-
hoeken verschillen. Afdelingsleiders geven
feedback door te benoemen wat goed gaat en
vast te stellen waar nog winst te behalen valt.
Zij geven aan wat het verbeterdoel moet zijn.
Docenten bepalen zelf hoe zij dat doel berei-
ken. De gesprekken die schoolopleiders voe-
ren zijn meer coachend van aard. In dat geval
stellen leraren zelf vast wat zij nog willen
verbeteren. De gesprekken met de schoolop-
leider zijn bedoeld ter ondersteuning.’
Harde en zachte kantGuido Bastiaans is afdelingsleider mavo en
sinds het begin van dit schooljaar werkzaam
bij Niftarlake. Hij werd door Richard getraind
en maakte daarbij kennis met de kijkwijzer,
een instrument waarmee lessen op een vaste
wijze bekeken en beoordeeld kunnen worden.
De kijkwijzer is samen met de school opge-
steld, zodat het draagvlak maximaal is. Guido
realiseert zich dat zijn verhouding tot leraren
een andere is dan die van de schoolopleiders:
‘Ik stuur vanuit de ‘‘harde’’ kant op kwaliteit.’
Toch denkt hij niet dat zijn klassenbezoeken
en gesprekken docenten afschrikken: ‘Ik
merk weinig van weerstand, maar maak dan
ook altijd helder wat het doel van het gesprek
is. Ik kom niet om een snel oordeel te vellen,
Guido Bastiaans en Gosien van der Poel: ‘Posit ief en oplossingsgericht , dat werkt het beste. ’ foto Jan van der Meijde
Tekst Ronald Buitelaar
De school verbeteren met een eenmalige kwaliteitsinjectie biedt op
korte termijn soelaas, maar is op lange termijn van minder waarde.
Het Niftarlake College in Maarssen koos voor een meer duurzame
aanpak: het trainen van afdelingsleiders en schoolopleiders, zodat
zij kwaliteitsverbetering tot een voortdurend proces kunnen maken.
De CED-Groep verzorgde de trainingen.
maar wil samen met de leraar kijken waar
ontwikkeling mogelijk is.’ Hij werkt dan ook
graag samen met de schoolopleiders: ‘Zij
voeren de gesprekken vanuit de zachte kant,
maar feitelijk zijn we beide met hetzelfde
bezig: kwaliteitsverbetering.’
Gescheiden wereldenGosien van der Poel knikt instemmend. Zij
is lerares Nederlands en schoolopleider. Zij
weet dat de gesprekken die afdelingsleiders
voorheen met collega’s voerden, volledig los
stonden van de gesprekken met schooloplei-
ders: ‘Dat waren strikt gescheiden werelden.
Met de invoering van het oplossingsgericht
coachen en feedback geven is daar verande-
ring in gekomen.’ Gosien: ‘We beseffen al-
NIFTARLAKE COLLEGE KIEST VOOR OPLOSSINGSGERICHT COACHEN EN FEEDBACK
lemaal dat het van groot belang is om op zo’n
grote school als de onze met gelijke mond te
spreken en met gelijke blik te kijken. Dit jaar
alleen al mochten we twintig nieuwe docen-
ten verwelkomen. Dan moet je vanaf het be-
gin met dezelfde intentie op kwaliteit sturen.
Positief en oplossingsgericht. Dat werkt tien
keer beter dan een negatieve insteek.’
14 15
Meer weten?
Lonneke van Dijk
NCKO-KWALITEITSMONITOR MEET KWALITEIT KINDEROPVANGORGANISATIE
KlasseApart februari 2015 nummer 1 KlasseApart februari 2015 nummer 1
Het spelmateriaal kan het beste op oog- en
reikhoogte worden gelegd, zodat kinderen
er zelfstandig mee aan de slag kunnen. De
groepsruimtes moeten zo worden ingedeeld
dat kinderen worden uitgedaagd om zelf op
onderzoek uit te gaan. In de werkwijze kan je
bovendien meer rekening houden met cul-
turele achtergronden. Die aandachtspunten
vloeien bij Vlietkinderen voort uit de inzet van
de NCKO-Kwaliteitsmonitor. Op basis hiervan
werken alle teams aan verbeteringen, op een
manier die bij hun locatie past.
In het pedagogisch werkplan is er nu aan-
dacht voor culturele diversiteit. Ook zijn er
materialen aangeschaft waarin kinderen uit
verschillende culturen zich kunnen her-
kennen. ‘We lezen voor uit boekjes waarin
mensen uit verschillende culturen een rol
spelen,’ noemt Yvette Korporaal (regiomana-
ger Vlietkinderen) als voorbeeld.
De organisatie scoorde goed op onder andere
pedagogisch beleid, buitenruimte, creatieve
vorming en breng- en haalmomenten.
Betrouwbare nulmeting Yvette en haar collega Fréya Verhagen-Bruin
(coördinator Vlietkinderen Tussenschoolse
Opvang Lusthof en pedagogisch medewerker
van Vlietkinderen Naschoolse Opvang Het
Spektakel) noemen de NCKO-Kwaliteitsmo-
nitor een mooi meetinstrument. ‘Het maakt
duidelijk waar je als organisatie staat,’ vindt
Fréya. Zij nam de monitor dit jaar af. ‘We
werkten al aan de kwaliteit van pedagogisch
Het spelmateriaal is op ooghoogte gelegd, zodat kinderen er zelfstandig mee aan de slag kunnen.foto Jan van der Meijde
Tekst Ineke Westbroek
Hoe staan we ervoor als kinderopvangorganisatie, wat doen we goed, wat kan beter? De kwaliteitsmonitor van
het Nederlands Consortium Kinderopvang Onderzoek (NCKO) maakt duidelijk wat de sterke en zwakkere kanten
van de opvang zijn en op welke concrete punten de kwaliteit verder kan worden verbeterd. Kinderopvangorga-
nisatie Vlietkinderen (regio Leidschendam-Voorburg en Den Haag) werkt naar aanleiding van de uitkomsten van
deze kwaliteitsmonitor aan een verbeterplan.
medewerkers met video-interactie. We had-
den behoefte aan een betrouwbare nulmeting
over de manier waarop wordt omgegaan met
de kinderen. Daarnaast wilden we andere
zaken in kaart brengen, zoals de inzet van de
materialen.’ Volgend jaar gaat Vlietkinderen
de meting nog een keer uitvoeren. ‘Wat doen
we goed, wat missen we nog?’ schetst Fréya.
‘Daarvan willen wij een duidelijk overzicht.’
Pedagogisch moment Om de kwaliteitsmonitor te kunnen invoe-
ren, volgde Fréya de NCKO-training, die de
CED-Groep aanbiedt aan vestigingsmanagers
en staf- en beleidsmedewerkers. De training
leerde haar om op een andere manier naar de
organisatie te kijken. ‘Je leert objectief meten
aan de hand van punten. Bij een ruimte kijk
je bijvoorbeeld hoe je hoeken effectiever kunt
benutten en hoe je materialen op een handi-
ger manier kunt opstellen. Je gaat objectief
kijken wat er daadwerkelijk gebeurt in een
groep, zonder dat in te kleuren en je eigen
mening toe te voegen.’
De training leerde haar om ook als pedago-
gisch medewerker bewuster met kinderen
om te gaan. ‘Voorheen was ik sneller geneigd
zelf dingen op te ruimen na een activiteit, nu
laat ik de kinderen meehelpen. Elk moment is
een pedagogisch moment. Bij het naar buiten
gaan duurt het langer als kinderen zonder
hulp hun jassen aantrekken. Dat moet dan
maar. Dan eten we wel een kwartier later.’
‘Wat doen we goed, wat missen we nog?’
Werken met de NCKO-kwaliteitsmonitorDe Kwaliteitsmonitor brengt de kwaliteit
binnen een kinderopvangorganisatie op
relatief eenvoudige wijze in kaart, met
behulp van de handleidingen Kwaliteit
Van de Leefomgeving, Structurele Kwa-
liteit en Interactievaardigheden. Aan de
hand van observatielijsten van het NCKO-
Kwaliteitsmodel worden onder andere
pedagogisch beleid, ruimte, inrichting,
materialen, programma, pedagogische
ondersteuning, groepsgrootte en groeps-
stabiliteit doorgelicht.
Om te werken met de kwaliteitsmonitor
maakt de CED-Groep leidinggevenden en
kwaliteitsmedewerkers in de kinderop-
vang vertrouwd met het instrument. De
training leert cursisten om de pedago-
gische kwaliteit op de groepen op een
deskundige en gerichte manier in kaart
te brengen en geeft hen handvatten om
pedagogisch medewerkers te begeleiden
in het opdoen van kennis en ervaring met
de kwaliteitsmonitor. Daarnaast is er
aandacht voor het maken van een imple-
mentatieplan/verbeterplan.
www.cedgroep.nl/ncko
16 17KlasseApart februari 2015 nummer 1 KlasseApart februari 2015 nummer 1
Onderwijs is mensenwerk. En onderwijzen bestaat
uit een veelvoud van interacties, een voortdu-
rende stroom van communicatie. Van klassikale
instructie tot een individuele aanwijzing. Van een
compliment voor een leerling tot het formuleren
van regels voor de hele groep. Wat zeg je wan-
neer? En tegen wie? En op welke wijze? Hoe kijk
je erbij? Wie een volledige les opneemt en vervol-
gens nauwgezet analyseert, zal talloze vormen
en varianten van communicatie tussen leerkracht
en leerlingen waarnemen. Vooral ook omdat alles
wat je doet communicatie is. Ook zwijgen.
Het belangrijkste instrument dat een leraar tot de
beschikking heeft, is dan ook het eigen gedrag.
Natuurlijk zijn de gebruikte methoden en de
inrichting van de klas ook van belang. En is de
ene groep leerlingen niet hetzelfde als de andere
groep. Maar uiteindelijk is het gedrag van de leer-
kracht het meest bepalend voor hoe een groep
leerlingen zich gedraagt. Hoe taakgericht en
geconcentreerd er bijvoorbeeld wordt gewerkt. Of
hoe rommelig en chaotisch. De leerkracht is met
het eigen gedrag als het ware de dirigent. Kan
hij of zij de ‘orkestleden’ tot optimale prestaties
brengen? En het uiteindelijke resultaat als een
prachtig geheel laten klinken?
Gedrag en communicatie zijn ingewikkelde
verschijnselen, vooral omdat je intentie niet altijd
goed overkomt. Het gaat niet alleen om wat je be-
doelt, maar vooral om wat er door de ander wordt
begrepen. Wat de reactie is op jouw eigen gedrag.
Spiegeltje, spiegeltje aan de wand…
Zelfkennis is dan ook de mooiste en belangrijkste
kennis voor een leerkracht. En daar heb je ande-
ren voor nodig!
Theo Magito is algemeen directeur/bestuurder
van de CED-Groep.
@magitoT
Spiegeltje, spiegeltje aan de wand…
De 600ste
SPOT
MAGiTO
Tekst Marijke Nijboer
De Huibersschool in Amsterdam Slotervaart
is de 600ste Vreedzame School. De school
combineerde dat heuglijke feit met de opening
van een nieuwe aanbouw en maakte er op 8
januari een echt feest van. Leerlingen leidden
hun ouders rond door de vernieuwde school
en ook collegascholen en connecties uit de
buurt kwamen langs. De school onthulde
meteen ook haar nieuwe logo.
Over de keuze voor Vreedzame School zegt
adjunct-directeur Angelique Post: ‘Wij merk-
ten dat de opvoeding en het leren omgaan
met elkaar steeds meer bij de school komt te
liggen. Iedereen deed erg z’n best, maar er
was geen echte rode draad. Wij waren daarom
op zoek naar een geschikte methode. Zelf
had ik al ervaringen met Vreedzame School
opgedaan op een andere school. Het leek een
logische keuze, omdat deze werkwijze steeds
meer de toekomst gaat worden. Neem de
Amsterdamse stadsdelen: die gaan Vreed-
zame Wijken ook steeds meer op de kaart
zetten. Wij staan helemaal achter de filosofie
van Vreedzame School. Het team was ook snel
overtuigd.’
In november volgden de leerkrachten een
studiedag, verzorgd door Mirjam van der Ven
de CED-Groep. Zij gaat ook de verdere bege-
leiding op zich nemen. Angelique: ‘Iedereen is
razend enthousiast en wil graag beginnen. We
zijn heel blij dat we een eenduidige methode
hebben gevonden om te gaan werken aan een
goed pedagogisch klimaat. Ook de ouders
staan achter deze keuze. We hebben hen wat
filmpjes laten zien over Vreedzame School en
zij zijn heel blij dat we op deze manier gaan
werken. Natuurlijk gaan wij bij de verdere
voorlichting over dit programma ook onze
website en Facebookpagina betrekken.’
De Huibersschool heeft een stuurgroep
ingesteld, die het programma verder gaat
uitwerken. Angelique: ‘Ik volg momenteel een
schoolleidersopleiding. Als praktijkopdracht
heb ik gekozen voor ‘‘educatief partnerschap’’.
Ik bekijk hoe je ouders zoveel mogelijk kan
betrekken bij de school om de ontwikkeling
van leerlingen te verbeteren. In dat kader heb
ik een stappenplan gemaakt voor het betrek-
ken van ouders bij de Vreedzame school.’
www.vreedzameschool.nl@vreedzameschool
Wie ben je en wat doe je?Mick Wildschut, onderwijsadviseur/orthopedagoog bij de CED-Groep,
locatie Maartensdijk.
Ik adviseer leerkrachten en ouders over kinderen met leer- en ge-
dragsproblemen naar aanleiding van onderzoeken, observaties en
gesprekken. Daarnaast coach ik leerkrachten en doe ik consultaties en
groepsonderzoeken naar intelligentie. Dit laatste met als doel onder-
presterende leerlingen, begaafde leerlingen en degenen met leerpro-
blemen vroegtijdig op te sporen.
Waar kom je vandaan en waar ga je naar toe?Vandaag ging ik rechtstreeks vanuit mijn woonplaats Zeist naar de
Oranje Nassauschool in Nijkerk. Daar werk ik de hele dag. Deze school
heeft naast een flexibel contract voor leerlingzorg ook een aantal vaste
dagen gecontracteerd. Op die dagen doe ik leerlingonderzoeken, obser-
vaties, intakes en eindgesprekken, consultaties en ib-overleg. Links van
mij zie je directeur Ben Hiemstra, en rechts Nanda Schouten, intern
begeleider bovenbouw.
Wat ga je daar doen?Deze dag staat in het teken van afname van een aantal intelligentie-
onderzoeken en didactische onderzoeken bij leerlingen. Daarnaast
denk ik mee met ib’er Nanda over een Passend onderwijsaanbod voor
bepaalde leerlingen en optimalisering van de aanpak van die leerlingen
in de klas. Het is interessant om te zien hoe de school zich positioneert
in de ontwikkelingen rond Passend onderwijs. In dit proces denk ik mee
en adviseer ik.
Wat is je motto?In het boek Candide ou l’optimisme van Voltaire staat een zin die me
altijd is bijgebleven: ‘Il faut cultiver son jardin’. Vrij vertaald: je kunt
een kleine bijdrage leveren aan een betere wereld door dicht bij huis te
beginnen.
Vreedzame School
18 19KlasseApart februari 2015 nummer 1 KlasseApart februari 2015 nummer 1
‘In tien weken van citoniveau IV naar II’ Tekst Renate Mamber
De CED-Groep heeft sinds de zomer een nieuwe spellingmethode voor het primair en speciaal
(basis)onderwijs: Spelling langs de lijn. Bij de scholen die de afgelopen jaren met deze werk-
wijze experimenteerden schoten de resultaten omhoog. Leerkracht Joost de Bruijn van OBS
Ekenrooi in Waalre: ‘We zijn in tien weken van cito-niveau IV naar II gegaan.’
RESULTATEN VERBETEREN MET NIEUWE SPELLINGMETHODE
Meer weten?
Audrey Machielsen
Spelling langs de lijn kwam voort uit de
dagelijkse praktijk van de schoolbegeleiding.
Audrey Machielsen, adviseur bij de CED-
Groep: ‘We zagen dat er behoefte was aan een
spellingmethode die nog beter aansloot op de
referentieniveaus en de tussendoelen van de
leerlijn. We hebben gekeken naar wat er echt
toe doet in zo’n spellingles, gezien vanuit de
wetenschap, en we hebben alle poespas eruit
gelaten.’
SimpelAudrey en haar collega Mary Gerritse kwamen
tot een methode met een simpel lesmodel. De
opbouw van de les is steeds hetzelfde. Audrey:
‘Na een korte instructie met veel aandacht
voor het klankbeeld, volgt een visueel dictee.
De kinderen leren om zichzelf daarbij kritisch
te controleren. Daarna doen ze een auditief
dicteetje met de buurman, een dictweetje
genoemd, en dan volgt een doelgerichte
opdracht.’
Opbrengstgericht werken is als uitgangs-
punt genomen. De methode is uitgewerkt in
de arrangementen basis, verdiept en (zeer)
intensief.
Volgens Audrey is de leerkracht cruciaal voor
een goede uitvoering. ‘Het is belangrijk goed
te plannen en alle didactische principes toe
te passen. Alle toetsuitslagen zijn een effect
van wat je als leerkracht doet. Daar moet je je
onderwijs op durven aanpassen.’
OBS Ekenrooi in Waalre ging vorig schooljaar
al met de werkwijze aan de slag. ‘We zochten
naar een methode die met kleine aanpassin-
gen de resultaten omhoog kon krijgen,’ vertelt
leerkracht Joost de Bruijn. ‘We hadden bij een
andere school uit ons samenwerkingsverband
gezien dat dat met deze werkwijze lukte.’
OnvoorstelbaarJoost paste de werkwijze in maart 2014 toe in
groep 7. ‘Ik ben in vijf à zes minuten klaar met
het geven van de instructie,’ vertelt hij. ‘Dan
heb ik onder andere de voorkennis geacti-
veerd en de spellingregel uitgelegd. Daarna
gaan de kinderen zelf aan het werk en heb ik
tijd om de klas rond te lopen en waar nodig te
helpen.’
Tot zijn verrassing maakte zijn groep in tien
weken een grote sprong. ‘Het lijkt onvoorstel-
baar, maar de groep is twee niveaus gestegen,
van een groepsgemiddelde Cito IV naar II. Die
succeservaring wordt me niet meer afgeno-
men en ook de kinderen zijn heel blij en trots.’
SBO Sonnevanck in Rotterdam deed mee in
de pilotfase van de methode en zag de spel-
lingresultaten ook stijgen. ‘Ons doel is dat 75
procent van de kinderen het niveau haalt van
eind groep 6/midden groep 7,’ vertelt intern
begeleider Marianne Geraets. ‘Maar er zijn
zelfs kinderen die het niveau van groep 8
halen, terwijl dat voorheen niet gebeurde.’
Structuur De werkwijze is volgens Marianne eenvoudig
en verloopt volgens een vast stramien. ‘Onze
kinderen zijn gebaat bij structuur en dui-
delijkheid. Dat brengt rust en veiligheid. De
kinderen zijn nu echt 35 minuten geconcen-
treerd aan het werk. Je ziet dan ook minder
gedragsproblemen, omdat de kinderen
gefocust zijn en minder worden afgeleid door
andere factoren.’
De lessen zijn gemakkelijk af te stemmen op
de onderwijsbehoeften, vindt ze. ‘Onze leer-
lingen stromen uit naar vmbo met en zonder
leerwegondersteuning en praktijkonderwijs.
Je kunt met deze methode eenvoudig op twee
of drie niveaus werken. Kinderen die daar
behoefte aan hebben krijgen meer onderwijs-
tijd, terwijl andere leerlingen meer uitdaging
kunnen krijgen.’
De school kreeg bij de ontwikkeling en
invoering van de methode begeleiding van de
CED-Groep. Dat heeft volgens Marianne een
meerwaarde. ‘Er zit een duidelijke handlei-
ding bij de methode, maar zeker als je net
Spelling langs de lijn is ontwikkeld door de makers van Spelling in de lift. De methode is
verkrijgbaar via www.cedgroep.nl/webwinkel. In 2015 verschijnen bij Spelling langs de
lijn een webbased instructie en een digitale oefensetting van alle oefenbladen.
Ontspannen oefenen met de buurman ti jdens een ‘dictweetje’ foto Jan van der Meijde
begint met opbrengstgericht werken is het
fijn als je daarin ondersteuning krijgt. Het
vereist toch een andere manier van denken
en werken.’
Wat haar naast de stijgende resultaten ook
opvalt aan de methode is de reactie van de
kinderen. ‘Voorheen hoorde je nog wel eens
‘spellen is saai’, maar nu is spellen weer leuk
geworden.’
www.cedgroep.nl/spellinglangsdelijn
20 21KlasseApart februari 2015 nummer 1 KlasseApart februari 2015 nummer 1
SIL OP SCHOOLWeg met de routine: leerkrachten putten uit eigen creativiteitTekst Marijke Nijboer
Tien jaar lang werkten de kleutergroepen van de Margrietschool in Zwijn drecht met de methode Ik & Ko.
Tot tevredenheid, maar de leerkrachten waren toe aan iets nieuws. Zij ervaren Sil op school als een veel
vrijere methode. De extra speelruimte vraagt echter wel om meer eigen inbreng.Het digibord is een belangrijk hulpmiddel bij Sil op school. Op de foto Inge Markus met een deel van groep 1. foto’s Jan van der Meijde
‘We wilden eens wat anders, na al die jaren
werken met Ik & Ko,’ vertelt leerkracht Inge
Markus (groep 1). ‘Vanuit het vrij strakke
keurslijf van Ko zijn we overgestapt op Sil op
school.’
Haar collega Laura Berkhout (groep 2): ‘Sil
is digitaal, dat is erg prettig. En deze me-
thode voelt vrijer. Wij zijn goed opgeleid, we
weten wat we kunnen. Het is heerlijk om het
programma meer naar eigen inzicht te kun-
nen aanvullen. Je moet daar even je weg in
vinden, maar het levert wel wat op.’
Voor de zomervakantie probeerden beide
leerkrachten een thema uit en dat beviel
goed. ‘Het programma is veelzijdig en de
doelen worden goed aangegeven,’ vindt Inge.
‘Wij doen zo’n zeven activiteiten per week.
Daarbij zitten vaak een werkvorm met kleine
groepen, een creatieve opdracht, muziekles
en een bezoek, bijvoorbeeld aan een kinder-
boerderij.’ Soms buigen ze een activiteit om.
‘We moesten bijvoorbeeld op bezoek bij een
bakker. Daar moet je op zo’n moment wel tijd
voor hebben.’
Zintuigen aansprekenVolgens Laura zitten er verrassende elemen-
ten in het programma. ‘Sil spreekt allerlei
zintuigen aan. De kinderen moesten bij-
voorbeeld voelen welke kerstvoorwerpen er
onder een doek in een mandje lagen en die
beschrijven aan de anderen. We hebben een
instructiefilmpje bekeken en vervolgens
kerstkransjes gebakken. En er was een link
naar het liedje ‘Ik ben een kerstbal’, waarin
Bert en Ernie zingen over hoe zij zichzelf
weerspiegeld zien in een kerstbal. Daarna
zingen ze over allemaal andere voorwerpen
waarin kinderen zich weerspiegeld kunnen
zien. Dat lied is een groot succes in de klas.’
De thema’s van Sil op school spelen in op
de actualiteit. Zo haakte ‘Feest’ aan bij de
Kinderboekenweek en was er vorig schooljaar
aandacht voor het WK voetbal en de Olympi-
sche Spelen. Laura: ‘Je weet drie weken te-
voren wat het thema is. Je moet dan snel aan
de slag om de spullen te verzamelen, maar ik
ben blij met de afwisseling.’
Bij elk thema kan de leerkracht de bijbeho-
rende woordkaarten uitprinten en ophangen.
‘Die kaarten zijn perfect,’ vindt Inge. Op haar
prikbord hangen de woorden van ‘kerst’,
met bijbehorende plaatjes: lichtjes, zilver,
goud, engel, kerstkaart… ‘Ik heb ze maandag
aangeboden in de kring. Dinsdag heb ik de
kaartjes opgehangen en woensdag hebben
we alle woorden herhaald. Als we vervolgens
in de lessen zo’n woordje weer tegenkomen,
roept dat herkenning op.’
Elkaar coachenToch zien beide leerkrachten ook een paar
verbeterpunten. Laura vindt dat bij sommige
onderdelen het verschil tussen de gemak-
kelijke en moeilijke versie wat groter mag
zijn. Beide leerkrachten vinden dat de uitjes
en de activiteiten in kleine groepjes wat veel
tijd kosten.
Inge zou nog wat meer ‘echte groep 1-
activiteiten’ willen zien: ‘Nu moet je Sil hier
en daar wat aanvullen. Wij lossen dat op
door elkaar te coachen.’ Lonneke van Dijk,
adviseur van de CED-Groep, reageert: ‘Wij
schrijven dit programma met de doelen voor
groep 1 en 2 in ons hoofd. Maar de ene groep
1 is de andere niet. Als een leerkracht toch
onderdelen mist, is het aan haar om verder te
differentiëren.’
Het programma is niet tot in detail ingevuld
en vraagt dus om enige zelfwerkzaamheid.
Inge: ‘Sil op school lijkt niet op bestaande
programma’s. We moesten wel even uitzoe-
ken hoe het werkt.’ Zij hadden het zichzelf
wat gemakkelijker kunnen maken door de
bijbehorende training te volgen. Lonneke: ‘De
training gaat in op hoe je het programma kunt
inzetten, hoe je het desgewenst kunt aanpas-
sen en welke vaardigheden je nodig hebt.’
Inge en Laura werken echter al jaren met
kleutergroepen en dankzij die ervaring komen
ze er samen wel uit. ‘Je gaat flexibel denken
en daar heb je veel profijt van,’ vindt Inge.
Als voorbeeld noemt ze de BOSOS-lijsten,
waarmee zij en haar collega de ontwikkeling
van kinderen volgen. ‘Daar staat steeds een
bepaalde vaardigheid centraal. Wij proberen
dan een bijpassende activiteit van Sil in te
roosteren. Toen de kinderen een bal moesten
gooien, lieten wij ze bijvoorbeeld gooien met
‘‘pakjes van sint’’. Zo slaan we twee vliegen in
één klap.’
www.silopschool.nl
Meer weten?
Lonneke van Dijk
SIL OP SCHOOLSil op school is een nieuw, digitaal programma voor kleutergroepen. Alle ontwikkelingsgebieden komen aan de orde: taalstimulering, woordenschatontwikkeling, rekenen, motoriek en de sociaal-emotionele ontwikkeling. Elk schooljaar zijn er acht thema’s, ontleend aan de kleuteractualiteit. Afgezien van de poppen Sil en Lis is het programma helemaal digitaal. Leerkrachten kunnen de handleidingen, be-schrijvingen van de activiteiten en voorleesverhalen downloaden en de bijbehorende prenten tonen op het smartboard.
De pop Sil wordt in de klas ingezet .
AGENDA
STARTDATA CURSUSSENSTUDIE(MID)DAGEN EN WORKSHOPS
BINNENKORT
wo 25/02 Werken met Nieuwsbegrip in het basisonderwijsdi 03/03 Aandachts- en gedragsproblemen in het vo en mbowo 11/03 Nieuwsbegrip: Omgaan met verschillen in de groep, po/sodo 12/03 Taakspel intervisiebijeenkomst voor interne taakspelbegeleiders, vowo 18/03 Passend omgaan met verschillen in de klas, po/so/vowo 18/03 Kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong, podo 19/03 Taakspel intervisiebijeenkomst Licentiehouderswo 25/03 Leerlingen met autisme in po/sowo 01/04 Werken met Nieuwsbegrip met nieuwkomers, powo 08/04 Werken met Knuffels, kov en zmlvrij 17/04 Verantwoord plannen en borgen voor directies powo 20/05 Een zml-leerling in de klas, powo 20/05 Werken met Nieuwsbegrip in het so
HET JONGE KINDwo 11/02 Doelgericht werken aan begrijpend
luisteren voor 3-7 jarigen
wo 04/03 Werken met peilingsactiviteiten
do 12/03 NCKO module 1+2
wo 18/03 Aan de slag met Sil op school
wo 8/04 Werken met knuffels
wo 10/06 Drama is leuk en stimulerend
PO EN SOwo 11/02 Onderwijsassistent, gedrags-
competent
wo 11/02 Basiscursus Teach Like a Champion
wo 04/03 Omgaan met (pre)pubers (10–14 jaar)
wo 04/03 Heldere communicatie
do 05/03 Interne coach DGM
wo 11/03 Het Lerende brein
wo 11/03 Coöperatieve leerstrategieën
Wo 25/03 In vertrouwde handen
wo 01/04 Nieuwsbegrip: omgaan met
verschillen in de groep
wo 01/04 Zwakke rekenaars in de bovenbouw
di 07/04 Vernieuwde masterclass Opbrengst-
gericht werken in 4D,
wo 08/04 Coach Structureel Coöperatief
Leren
wo 08/04 Verdiepingscursus Teach Like a
Champion po: planning
wo 08/04 Basiscursus Teach Like a Champion
di 14/04 Aan de slag met woordenschat, po/so
di 21/04 Middenkadertraining po/so,
Rotterdam
di 19/05 Vernieuwde masterclass Opbrengst-
gericht werken in 4D, bao Roermond
wo 20/05 Werken met Nieuwsbegrip in het so
VO EN MBOdi 03/03 Aandachts- en gedragsproblemen in
het vo en mbo
do 05/03 Training Mentorvaardigheden C
wo 11/03 Nieuwsbegrip: omgaan met
verschillen in de groep
wo 08/04 Werken met Nieuwsbegrip in vo en
mbo
Bekijk het complete aanbod op
www.cedgroep.nl/cursussen www.facebook.com/cursusbureau
@cursusced
do 5 maart, MaartensdijkConferentie Didactiek vo/vsoHoe bereikt de leraar de maximale leerwinst bij zijn leerlingen en wat is het aandeel van didactiek daarin? Er zijn workshops over kwaliteitsverbetering didactiek, het geven van feedback, ICT in dienst van het onderwijs, omgaan met gedragsproblemen, Teach Like a Champion en Breinsleutels. De conferentie is bestemd voor docenten en managers in het vo en vso. www.cedgroep.nl/conferentiedidactiek
wo 11 maart, MiddelburgWorkshop Durven we nog te spelen in groep 1 en 2? Hoe kunnen we zo goed mogelijk de ontwikkeling van jonge kinderen stimuleren door middel van spelend leren en mét een opbrengstgerichte bril?www.cedgroep.nl/spelendleren
wo 11 maart, Capelle aan den IJsselConferentie Stimuleren van jonge kinderen, wat werkt echt?Wat maakt dat vroegkinderlijke stimulering werkt en hoe kunnen opbrengstge-richt spelen, werken en leren hieraan bijdragen? Op deze middag verzorgt keynote speaker Betsy van de Grift een prikkelende presentatie over het breinleren van jonge kinderen. Er zijn diverse deelsessies, bijvoorbeeld over het toezichtskader, de zin en onzin van opbrengstgericht werken, de werking van het brein bij jonge kinderen en lerende organisaties. www.cedgroep.nl/conferentiejongekind
ma 23 maart – wo 25 maart, LunterenConferentie School aan Zet De conferentie is bedoeld voor bestuurders, directeuren, ib’ers en leraren uit het primair en speciaal onderwijs. De CED-Groep verzorgt diverse presentaties, o.a. over De Betere Basisschool, Lead Like a Champion, Return: feedback van leerlingen. www.cedgroep.nl/agenda
za 18 – zo 26 april, New YorkStudiereis Teach Like a ChampionDe ‘Uncommon Schools’ waar Teach is ontstaan, zijn ongelooflijk succesvol qua opbrengst en onderwijsplezier! Vele klanten hebben gevraagd naar de ervaringen van de Nederlandse Teachtrainers tijdens de bezoeken en trainingen in New York en Albany. Ervaren is krachtiger dan vertellen. Daarom nodigt de CED-Groep u graag uit om met ons af te reizen naar New York voor een unieke Teachervaring! Voor gepas-sioneerde directeuren, mt-leden en Teach-coördinatoren in het basisonderwijs.
Kijk voor meer informatie op www.cedgroep.nl/agenda.
22 23KlasseApart februari 2015 nummer 1 KlasseApart februari 2015 nummer 1
Gemeente Amersfoort positief over VVE-monitor Tekst Karin van Breugel
Hoe doen kinderen het in voor- en vroegschoolse voorzieningen? En hoe loopt de uitvoering van het beleid?
Op die vragen moet de VVE-monitor in Amersfoort antwoord geven. De CED-Groep voert de monitor sinds
een jaar uit.
‘Alle gemeenten in Nederland zijn verplicht
om de ontwikkeling te volgen van risicokinde-
ren die gebruikmaken van voor- en vroeg-
schoolse educatie. Dat is vastgelegd in de
bestuursafspraken die wij met het ministerie
hebben gemaakt,’ vertelt Nynke Koenen,
beleidsadviseur bij de gemeente Amersfoort.
De gemeente vroeg de CED-Groep om de
monitor uit te voeren. Nynke: ‘We zochten
een ervaren partner met veel expertise over
kinderopvang en onderwijs, die voor ons ook
een inhoudelijke sparringpartner kan zijn.’
Zicht op groeiDe monitor bestaat uit twee delen. Om te
beginnen is er een monitor die de taal- en re-
kenontwikkeling van kinderen volgt. Hiervoor
worden de citotoetsgegevens gebruikt. ‘Het
is altijd een heel gedoe om van alle scholen
en kinderopvanglocaties alle toetsgegevens
aangeleverd te krijgen. Dat verzorgt de CED-
Groep. Dat scheelt ons veel tijd.’ Op basis van
de nulmeting in 2012/13 heeft de gemeente-
lijke VVE-werkgroep ambities geformuleerd.
Ofwel: welke groei wil men bij kinderen zien?
De monitor vindt een aantal jaren achtereen
plaats, zodat duidelijk wordt of de ambities
ook daadwerkelijk worden gerealiseerd.
Kwaliteit op de werkvloerDe tweede monitor heeft betrekking op de
uitvoeringspraktijk. Nynke: ‘Met de betrok-
ken voorschoolse instellingen hebben we
afspraken gemaakt over het VVE-beleid.
Speerpunten zijn bijvoorbeeld: verbeteren van
de kwaliteit van pedagogisch medewerkers,
creëren van een doorgaande ontwikkelings-
lijn en verhogen van ouderbetrokkenheid. De
tweede monitor geeft inzicht in de kwaliteit
van de uitvoering. Ofwel, hoe loopt het op de
werkvloer? Dat is belangrijk om de uitvoering
te kunnen verbeteren.’
Echte verbeteringenNynke: ‘De CED-Groep neemt ons veel werk
uit handen en is een pro-actieve en meeden-
kende sparringpartner. Ze bieden niet alleen
een rapport aan, maar gaan ook in gesprek
over wat we met de bevindingen kunnen doen.
Dat leidt tot échte verbeteringen.’
Jaarlijkse VVE-dagDe bevindingen van beide monitoren worden
ook gebruikt voor een conferentie op woens-
dag 11 februari, die de gemeente organiseert
voor VVE-professionals. De CED-Groep ver-
zorgt de inhoudelijke en logistieke organisatie
van alle workshops. ‘Vorig jaar was het thema
opbrengstgericht werken, omdat de monitor
duidelijk had gemaakt dat men hier echt nog
mee worstelt. Ook de onlangs afgenomen
monitor biedt weer allerlei aanknopings-
punten voor interessante workshops die
aansluiten bij hetgeen er in Amersfoort moet
gebeuren.’
www.cedgroep.nl/vvemonitor
Meer weten?
Monique Jeurissen
foto’s Jan van der Meijde Joyce Staring is consulent onderwijsondersteuning zieke leerlingen bij de [email protected]
DE WERKDAG VAN JOYCE STARING
Om 8 uur rijd ik thuis weg om op tijd in Bunschoten te zijn voor de ontvangst van een aantal KPN-medewerkers. Zij gaan het contact mogelijk maken tussen een zieke leerling en zijn school.
Tussendoor check ik even snel mijn mail en bel ik een school voor een afspraak. Daarna ga ik op weg naar de volgende leerling.
Groot overleg met ouders, ib’er, leerkrachten en het samen-werkingsverband over de begeleiding van een zieke leerling. Daarna rijd ik weer naar huis.Hoera! Het contact is gelegd!
Ik geef een uurtje instructie aan een chronisch zieke leerling in IJsselstein.De KPN-installateurs bereiden alles voor om via het sys-
teem ‘Klasgenoot’ contact te kunnen maken met de leerling thuis. Deze krijgt een laptop met webcam. In de klas wordt een roterende camera geplaatst. Zo kan de zieke leerling toch deelnemen aan het schoolleven. Een prachtig initiatief van het KPN Mooiste Contact Fonds.