Klauzule generalne w prawie o zwalczaniu nieuczciwej

SECTIO G

A N N A L E SU N I V E R S I TAT I S M A R I A E C U R I E - S K Ł O D OW S K A

LUBL IN – POLON IA

VOL.LXIII,2 2016

UniwersytetMariiCurie-Skł[email protected]

RYSZARDSKUBISZ

Klauzulegeneralnewprawieozwalczaniu nieuczciwejkonkurencji

GeneralClausesinUnfairCompetitionLaw

WPROWADZENIE

Konkurencjaniezależnychprzedsiębiorcówjestfundamentemgospodarkirynkowej.Wceluutrzymaniasięnarynkurywalizująonimiędzysobą,dążącdomaksymalnejsprzedażyswoichtowarówiusługnamożliwiekorzystnychwa-runkach.Imwiększajestnadwyżkapodażynadpopytem,tymbardziejzaostrzasię rywalizacjaprzedsiębiorców.W toku tej konkurencji uczciwymmetodomzachowania dotychczasowej klienteli i pozyskiwania nowych nabywców dlaswoichtowarówiusługnajczęściejtowarzysządziałaniaocharakterzenieuczci-wym.Możnanawetstwierdzić, iżwgospodarceopartejozasadękonkurencjizawszewystępują,chociażbytylkowniewielkimstopniu,nieuczciwesposobypozyskiwaniaklienteli.Iodwrotnie,jeżeliwystępujenieuczciwakonkurencja,togospodarkama,conajmniejwtejczęści,charakterkonkurencyjny.

Upowszechnienie nieuczciwych metod pozyskiwania przez przedsiębiorcówklienteli dla swoich towarów i usług spowodowałoby ograniczenie efektywnościkonkurencji, a tymsamymwypaczyłobymechanizm rynkowy,któryprzecież jestgłównym motorem rozwoju gospodarczego, dlatego konieczne jest zapobieganieizwalczanienieuczciwychdziałańprzedsiębiorcówpodejmowanychwtokurywali-zacjirynkowej,wymierzonychwinteresyinnychprzedsiębiorcówlubkonsumentów.Tencel jest realizowanyprzedewszystkimprzezkompleksnormprawnych,którewswoimcałokształcieokreślasięjakoprawoozwalczaniunieuczciwejkonkurencji1 .

1 Corazczęściej jest również stosowane,wywodzącesięz systemuprawnegoSzwajcarii,określenie„prawouczciwości”.Niewątpliwieoddajeonodobrzeratio legistychnormprawnych.

10.17951/g.2016.63.2.71

RyszardSkubisz72

Przedmiot niniejszego artykułu jest ograniczony do klauzul generalnychwsystemieprawaozwalczaniunieuczciwejkonkurencji.Pełniąonepodstawo-wąrolęwsystemachprawnychwzdecydowanejwiększościpaństwUniiEuro-pejskiej. Umożliwiają, przez swój ogólny charakter, występowanie przeciwkowszystkimdziałaniomrynkowymprzedsiębiorcy,któremają,najogólniejbiorąc,nieuczciwy charakter.W praktyce ich najważniejsze znaczenie należy upatry-waćwmożliwościzwalczaniadziałańrynkowychnieuregulowanych,jakostanyszczególne,wodrębnychprzepisach.Należyjednakmiećnauwadze,żewprawiepaństwdzisiejszejUnii,naprzestrzeniseteklatrozwojuwspółczesnejgospodarkirynkowej,klauzulageneralnaniebyłapowszechnyminstrumentemprzeciwdzia-łania nieuczciwości przedsiębiorcówwpozyskiwaniu i utrzymywaniuklientelidlaswojejofertyrynkowej.Braktakiejklauzuliwniektórychpaństwachwżad-nymrazieniebyłrównoznacznyzakceptacjąnieuczciwejkonkurencji.Zostałybowiemwypracowaneprzezsądyinneinstrumentyprawne,którychcelembyłoeliminowanieniepożądanychzachowańprzedsiębiorcównarynku.

Zmianylegislacyjnewprawieunijnym,wszczególnościdyrektywanr2005/29,istotniewzmocniłyrolęklauzuligeneralnejwprawieozwalczaniunieuczciwejkon-kurencji2.Powołanadyrektywajestaktemustanawiającymobowiązekharmonizacjimaksymalnej iwyczerpującej (zupełnej).Stądpaństwaczłonkowskiesąobowią-zaneimplementowaćregulacjedyrektywydoswojegoprawawewnętrznegowtejsamejpostaci.Dotyczytozarównokrajów,którychsystemyprawnejużwcześniejzawierałyklauzulegeneralne,jakiporządkówprawnych,którenieznałytejinstytu-cji.Transpozycjatejdyrektywywniektórychpaństwachczłonkowskichnapotkaładużetrudności.Wynikałyoneprzedewszystkimzbrakuspójnościkoncepcjidyrek-tywyzutrwalonymoddziesięciolecimodelemzwalczanianieuczciwejkonkurencjiwdanympaństwie.Wrezultacieniektórepaństwaczłonkowskiewydałyodpowied-nieprzepisyzopóźnieniem,jużpodaciezakreślonejprzezdyrektywę.Powydaniuprzepisówtransponującychdyrektywędoprawawewnętrznegotakżepojawiłysięzastrzeżeniawniektórychztychpaństw,zgłaszaneprzezKomisjęEuropejską,codoprawidłowościtranspozycji.

Wniniejszymopracowaniuautordokonujecharakterystykiklauzulgene-ralnychwprawieozwalczaniunieuczciwejkonkurencjiwprawieUniiEuro-pejskiejiprawiekrajowympaństwczłonkowskichUniiEuropejskiej,zeszcze-gólnym uwzględnieniem Polski. Punktem wyjścia jest rozumienie klauzuligeneralnej jako otwartej regulacji, z konieczności niepoddającej się ścisłemu

2 Dyrektywanr2005/29dotyczącanieuczciwychpraktykhandlowychstosowanychprzezprzedsiębiorstwawobeckonsumentównarynkuwewnętrznymorazzmieniającadyrektywęRady84/450/EWG,dyrektywy97/7/WE,98/27/WEi2002/65/WEParlamentuEuropejskiegoiRadyorazrozporządzenie(WE)nr2006/2004ParlamentuEuropejskiego iRady(Dz.U.UE.L.2005.149.22),dalejjako:dyrektywa2005/29.

Klauzulegeneralnewprawieozwalczaniunieuczciwejkonkurencji 73

definiowaniu3. Rdzeniem klauzul generalnych są nieostre terminy odwołują-ce się do kryteriów pozaprawnych przyjętych w społeczeństwie (np. zasadywspółżyciaspołecznego,społeczno-gospodarczeprzeznaczenieprawa,zasadysłuszności,dobreobyczaje,uczciwezwyczajewprzemyśleihandlu,dobrawia-ra, uczciwe praktyki rynkowe, staranność zawodowa, społeczno-gospodarczeprzeznaczenieprawa).Dotychwłaśnieterminówodsyłająklauzulegeneralne.Wnajogólniejszymujęciuteterminymająconajmniejwczęścicharakterak-sjologiczny.Klauzulegeneralnezapośrednictwemtychzwrotówniedookreślo-nychodsyłająnajczęściejdowartościmoralnych(np.słuszności,dobrejwiary).Mogąrównieżodsyłaćdoinnychocenniżmoralne(np.społeczno-gospodarczeprzeznaczenieprawa)4 .

Klauzulageneralna–jaktoprzekonującoujmująprzedstawicieleteoriiprawaL.LeszczyńskiiG.Maroń–możebyćzatemrozumianadwojako.Popierwsze,jakonormawynikającazprzepisuupoważniającegopodmiotstosującyprawodooparcia swojegowyroku,postanowienia czydecyzji nawskazanychkryteriachpozaprawnych.Podrugie,jakonieostry,pozaprawnyzwrot,doktóregoustawo-dawcasięodwołał5.Zapomocąklauzulgeneralnychustawodawcadelegujezatemuprawnieniakonkretyzującenasądy,którewtokusubsumpcjistanufaktyczne-godostanuprawnegonadająkonkretnątreśćtymzwrotommetaprawnym.Sądy(inne organy) korzystają z luzu decyzyjnego, dokonując jednostkowego zasto-sowaniazwrotunieostregowramachklauzuligeneralnej.Niemogąonejednak,podpozoremswobodyinterpretacji,dowolniekształtowaćtreścitychpojęć,ichzakres jest bowiemwyznaczony przedewszystkim przez cele danej regulacji,miejsceklauzuliwustawieorazpodstawowezasadyprocesowe6.Orzekanienapodstawietychklauzulzakładaoczywiściedojrzałośćsądów(ewentualnieinnychorganów).Kluczoweznaczeniemawymógzachowaniabezpieczeństwa(pewno-ści)prawa,któregorealizacjajestwysoceutrudnionaprzyorzekaniunapodstawieamorficznych pojęć (np. dobrych obyczajów, dobrejwiary, uczciwych praktykhandlowych).Sprostanietemuwymogowiwymaganadawaniaprzezjudykaturętrwałychkonturówwymienionymniedookreślonymzwrotom.

3 Częśćliteraturyużywaterminu„klauzulageneralnaodsyłająca”.Jestto,wmoimprzekona-niu,trafnedookreślenieklasycznegoterminu„klauzulageneralna”.Zob.L.Leszczyński,Stosowa-nie generalnych klauzul odsyłających,Kraków2001,s.21in.;L.Leszczyński,G.Maroń,Pojęcie i treść zasad prawa oraz generalnych klauzul odsyłających. Uwagi porównawcze,„AnnalesUMCS.SectioG”2013,Vol.60,nr1,s.81in.orazpowołanetamobszernieorzecznictwoipiśmiennictwo.

4 Zob.Z.Radwański,Z.Zieliński,[w:]System Prawa Prywatnego, t.1:Prawo cywilne – część ogólna,red.M.Safjan,Warszawa2012,s.390in.

5 Zob.L.Leszczyński,G.Maroń,op. cit.,s.83.6 Zob.R.Stefanicki,[w:]System Prawa Prywatnego,t.15:Prawo konkurencji,red.M.Kę-

piński,Warszawa2014,s.107–113orazpowołanetamobszernieorzecznictwoipiśmiennictwo.

RyszardSkubisz74

EWOLUCJAPRAWAOZWALCZANIUNIEUCZCIWEJKONKURENCJIWKRAJOWYCHSYSTEMACHPRAWNYCHWEUROPIE (DODATYWEJśCIAWŻYCIEDYREKTYWY2005/29)

Jak pokazuje praktyka, na przestrzeniXIX iXXw. do czasówwspółcze-snych,wobrociewystępujewielerozmaitychnieuczciwychdziałańprzedsiębior-cówzmierzającychdozdobyciaiutrzymaniaklientelikoszteminnegoprzedsię-biorcy, najczęściej konkurenta. Utrzymanie rynkowego charakteru gospodarkiwymaga eliminowania tych zachowań z praktyki przedsiębiorstwa. Zadanie tonależydopaństwa.Zdzisiejszejperspektywymożnawyróżnić,mając świado-mość istotnegouproszczeniaklasyfikacji,następującemodeleochronyprawnejprzednieuczciwąkonkurencją:common law,romańskiigermański.

W systemie common law, który występuje w krajach z systemem bry-tyjskim, zasady zwalczania nieuczciwej konkurencji zostały wypracowaneworzecznictwiesądowym.Cechącharakterystycznątradycyjnegomodelubry-tyjskiegojestbrakklauzuligeneralnejzakazującejogólnieokreślonychdziałań.Systemskłada się zwieluzakazówwypracowanychprzez sądynaprzestrze-nidziesiątków,anawetseteklat.Pierwotnąpodstawęstanowiłyzasadyequity law.Wkolejnychwyrokachsądyodwoływałysiędowcześniejszychorzeczeńsądóworazogólnieprzyjętych zasad słuszności.W rezultacie, naprzestrzenidługiegookresu,wykształciłosięswoistecase law,czyliprawosędziowskie.Funkcjonowałoono jakozbiórnieskodyfikowanychzasaduczciwej rywaliza-cji rynkowej.Wdrugiej połowieXXw. systemprawnyukształtowanyprzezwyrokisądówzostałjedyniemarginalnieuzupełnionywczęściprzezregulacjekarneiprawnoadmistracyjnepodwpływemprawawspólnotowegolubunijne-go7.WpaństwachczłonkowskichUniiEuropejskiej,zzastrzeżeniemwdroże-nia–wostatnich latach–do regulacji prawakonsumenckiegodyrektywynr2005/29,pozaWielkąBrytaniątakimodelzwalczanianieuczciwejkonkurencjinadalobowiązujewIrlandii,naCyprzeiMalcie.

W systemie romańskimpodstawą zwalczania nieuczciwychmetod pozy-skiwaniaklientówdlaswoichtowarówiusługprzezprzedsiębiorcówstanowiogólnaregulacjaart.1382i1383KodeksuNapoleona8.Stosowniedoart.1382„każdy czyn człowieka, którywyrządzadrugiemu szkodę, zobowiązuje tego,zczyjejwinyzostałdokonany,dojejnaprawienia”,natomiastwedługart.1383„ktowyrządziłdrugiemuszkodęswoimniedbalstwemlublekkomyślnością,jest

7 Zob. charakterystykę systemubrytyjskiego:H.Graf vonWesterholt,Vereinigtes König-reich Großbritannien und Nordirland,München–Köln1981;B.Gadek,Generalna klauzula odpo-wiedzialności za czyn nieuczciwej konkurencji (art. 3 u.z.n.k.),Kraków2003,s.48–52.

8 Zob.F.Zoll,Nieuczciwa konkurencja i jej pokrewne objawy ze stanowiska prawa prywat-nego,Lwów1887s.3.


obowiązanydojejnaprawienia”.Sątoprzepisyocharakterzedeliktowym,któ-reliteraturaprzedmiotukwalifikuje,zpewnymizastrzeżeniami,jakoklauzulestanowiącepodstawęprawaozwalczaniunieuczciwejkonkurencji9.Wychodzącztreścitychdwóchprzepisów,sądyfrancuskiewykształciływXIXiXXw.zło-żonysystemzakazówdotyczącykonkretnychczynównieuczciwejkonkurencji.Wświetle tegoorzecznictwarealizacjazmodyfikowanychprzesłanekumożli-wiawystąpienieprzezposzkodowanegoprzedsiębiorcęzeskargąztytułunie-uczciwejkonkurencji.Wtymsystemie,analogiczniedomodelucommon law,brak jestdotądcałościowej regulacjiprawaozwalczaniunieuczciwejkonku-rencjiwodrębnymakcieprawnym.Uzupełniającycharakter,aleozdecydowa-niemniejszymznaczeniu,mająregulacjeprawakarnego iadministracyjnego.Kwalifikacja norm wynikających z powołanych przepisów, w szczególnościz art. 1383KodeksuNapoleona, jako klauzuli generalnychw ramach prawaozwalczaniunieuczciwejkonkurencjiodróżniatenmodelregulacjiodsystemucommon law, a częściowo upodabnia domodelu germańskiego10. Tenmodelregulacji,pozaFrancją,występujetakżewNiderlandachiweWłoszech.Wtychkrajach, tak jakwsystemiecommon law,normydyrektywynr2005/29 takżezostałytransponowanedoregulacjiprawakonsumenckiego.

Dlasystemugermańskiegocharakterystycznajestustawowaregulacja,któ-raskładasięzklauzuligeneralnejiprzykładowej,najczęściejdośćobszernej,li-stystypizowanychczynównieuczciwejkonkurencji.Teczynyzostaływcześniejwykształconeworzecznictwiejakoniedozwolonezachowanieprzedsiębiorcy,anastępniezostałyustawowouregulowane.Wpływnapraktykęsądówniemiec-kich,wewcześniejszymokresie,miałoorzecznictwosądówfrancuskich.Usta-wowestypizowanietakichczynówjestniewątpliwiepodyktowanedążeniemdoułatwienia pracy sądom, aw szczególności zrealizowaniawymogupewnościprawa.Cechąwspólną zmodelem romańskim jest istnienie klauzuli general-nej.Dozmianyw2004r.,przezokresniemalstulecia(1909–2004),wprawieniemieckimrolęklauzuligeneralnejpełniłprzepis,którystanowił,iżzakazanesądziałaniaocharakterzekonkurencyjnym,sprzecznezdobrymiobyczajami11 . Tenmodelregulacjijestcharakterystyczny,pozaNiemcamiiAustrią,dlawięk-szościbyłychpaństwsocjalistycznych.WystępujerównieżwPolsceodlat20.ubiegłegowieku.

9 Zamiastwielu:E.Ulmer,Die Bekämpfung des unlauteren Wettbewerbs im Spannungsfeld von Europe und Deutschland,„GewerblicherRechtsschutzundUrheberrecht”1973,Nr4,s.138.

10 Zob. charakterystykę systemu francuskiegozamiastwielu:R.Krasser,Frankreich,Mo-nachium–Kolonia1966;J.Schmidt-Szalewska,L’évolution du droit français de la concurrence déloyale,[w:]Księga pamiątkowa ku czci prof. Janusza Szwaji,red.E.Nowińska,M.duVall,Kra-ków2004,s.183.

11 Zob.zamiastwielucharakterystykęsystemuniemieckiego:D.Reimer,Deutschland,Mo-nachium–Kolonia1968;B.Gadek,op. cit.,s.33in.

RyszardSkubisz76

PRAWOOZWALCZANIUNIEUCZCIWEJKONKURENCJI WUMOWACHMIĘDZYNARODOWYCH

Podstawowymaktemwdziedzinieprawawłasnościprzemysłowejjest,wie-lokrotniezmieniana,konwencjaz1883r.oochroniewłasnościprzemysłowej12 . Wujęciukonwencjinormysłużącezwalczaniunieuczciwejkonkurencjiwchodząwobszarprawawłasnościprzemysłowej(art.1ust.2).Zagadnieniezwalczanianieuczciwejkonkurencjijesturegulowanewart.10bisust.2i3tejkonwencji.Nie-wątpliwienakształtart.10bisust.2i3zasadniczywpływmiałapraktykasądówfrancuskichwXIXw.Stosowniedoprzepisuust.2„aktemnieuczciwejkonku-rencjijestkażdyaktkonkurencjisprzecznyzuczciwymizwyczajamiwdziedzinieprzemysłulubhandlu”.Przepisart.10bisust.2jestpowszechniekwalifikowanyweuropejskiejdoktrynieprawajakoklauzulageneralna.Kluczoweznaczeniemaodwołaniesiędo„uczciwychzwyczajów”wprzemyśleihandlu.Równoznacz-nymterminemsąuczciwepraktykirynkoweorazdobreobyczajewdziałalnościkomercyjnej.Zkoleiprzepisart.10bisust.3stanowi:

[…]wszczególnościpowinnybyćzabronione:1)wszelkiedziałaniamogącewjakikolwieksposóbspowodowaćpomyłkęcodoprzedsiębiorstwa,produktówalbodziałalnościprzemysłowejlubhandlowejkonkurenta,2)fałszywedanewwykonywaniuhandlu,mogącenarazićnautratęopi-niiprzedsiębiorstwo,produktybądździałalnośćprzemysłowąlubhandlowąkonkurenta,3)ozna-czenialubdane,którychużywaniewhandlumożewprowadzićodbiorcówwbłądcodorodzaju,sposobuwytwarzania,cech,nadawaniasiędoużycialubilościtowarów.

Przepisart.10ust.3obejmujetrzypostacienieuczciwychzachowańprzed-siębiorcówwtokukonkurowaniaz innymipodmiotami.Stanowiąonenajważ-niejszepodtypydziałańsprzecznychzuczciwymizachowaniamiwrywalizacjirynkowej.Treśćklauzuligeneralnejjestbardzoogólnainiebudziwątpliwości,żeobokwymienionychprzykładowopostaciniedozwolonychzachowańodnosisięonatakżedoinnychdziałańrynkowych,sprzecznychzuczciwymizwyczajamiwprzemyśleihandlu.

Regulacjaart.10bisust.2i3wywarłaogromnywpływnalegislacjęipraktykępaństwEuropy,zwłaszczawpierwszejpołowieXXw.Obecniejejznaczenieniejestjużtakduże.Worzecznictwieilegislacjipaństwwysokoiśredniorozwinię-tychwykształciłsięjużbowiemznaczniebardziejrozbudowanykatalogzakaza-nychnieuczciwychdziałańrynkowych.Jestonajednaknadalpodstawowymak-temprawamiędzynarodowegowdziedziniezwalczanianieuczciwejkonkurencji.Ewentualnazmianaart.10biswlatach70.ubiegłegowiekustałasięniemożliwazewzględunablokadępolitycznąwszelkichpracnadkolejnymitekstamikonwencjiparyskiej.Byłaonaspowodowanaz jednejstronydążeniamipaństwrozwijają-

12 Dz.U.1975.9.51zał.,dalejjako:konwencjaparyska.


cych siędouzyskanianapreferencyjnychwarunkachdostępudonajnowszychtechnologii,azdrugiejstronybrakiemakceptacjidlatychroszczeńpaństwwyso-korozwiniętychorazówczesnychpaństwsocjalistycznych.

Drugimaktemprawamiędzynarodowegoocharakterzeglobalnymjestpo-rozumieniez1994r.wsprawiehandlowychaspektówprawwłasnościintelek-tualnej13.PorozumienieTRIPSreguluje,obokcałościmateriiprawawłasnościintelektualnej,tylkodwaobszary,któreewentualniemożnazaliczyćdoprawaozwalczaniunieuczciwejkonkurencji–ochronęknow-howiochronęgeogra-ficznychoznaczeńpochodzenia.Według jednegopoglądu art. 2 tegoporozu-mienia generalnie odsyła do konwencji paryskiej i dlatego należy łączyć art.10bis z porozumieniemTRIPS.W świetle odmiennego stanowiska przyjmujesiętrafnie,iżart.2porozumieniaTRIPSdotyczyjedyniemateriiuregulowanejwczęściachII–IVtegoporozumienia,którejednaknieobejmująprawaozwal-czaniu nieuczciwej konkurencji14. Dlatego porozumienie TRIPS nie stanowi,z wyłączeniem ochrony know-how i geograficznych oznaczeń pochodzenia,źródłaprawaozwalczaniunieuczciwejkonkurencji.Przepisart.10bisust.2i3należyzatemlokalizowaćpozaporozumieniemTRIPS,coprowadzidownio-sku,żewymienionyprzepiskonwencjiparyskiejjestnadaljedynąnormąpraw-nomiędzynarodowąwpłaszczyźnie globalnej dotyczącą zwalczania nieuczci-wejkonkurencji.

PRAWOOZWALCZANIUNIEUCZCIWEJKONKURENCJI WPRAWIEUNIIEUROPEJSKIEJ

Rozbieżności w regulacjach prawa wewnętrznego państw członkowskichwdziedziniezwalczanianieuczciwejkonkurencjibyłyprzyczynąpodjęcia, jużw latach 60., działańw celu ujednolicenia tego prawaw ramachEuropejskiejWspólnotyGospodarczej.Ostateczniewpłaszczyźniewspólnotowejtedziałaniazakończyłysięniepowodzeniem.Głównąprzyczynąbyłostanowiskoprawnikówbrytyjskich,którzystanowczosprzeciwialisięustanowieniuklauzuligeneralnejwprawiewspólnotowym,anastępniewswoimprawiekrajowym.Wwynikufia-skatychdziałańpodjęto,zakończonepołowicznymsukcesem,próbyuregulowa-niapunktowegoniektórychczynównieuczciwejkonkurencji15.Todoprowadziłoprzykładowodouchwaleniadyrektywyoreklamiewprowadzającejwbłąd16 . Zo-

13 Dz.U.1996.32.143,dalejjako:porozumienieTRIPS.14 Zob.zamiastwielu:F.Henning-Bodewig,Nationale Eigenständigkeit und europäische Vor-

gaben im Lauterkeitsrecht,“GewerblicherRechtsschutzundUrheberrecht”2010,Nr7,s.553–554.15 Zob.R.Skubisz,Polskie prawo o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji z perspektywy prawa

Unii Europejskiej,„PaństwoiPrawo”1996,z.4–5,s.93–94.16 Dyrektywa2006/114/WEParlamentuEuropejskiegoiRadyzdnia12grudnia2006r.doty-

czącareklamywprowadzającejwbłądireklamyporównawczej(Dz.U.UE.L.2006.376.21).

RyszardSkubisz78

stałytakżewydaneinnedyrektywyregulującejedyniewybraneaspektyzwalcza-nianieuczciwejkonkurencji17 .

Niezależnie od powyższych, pomyślnie zakończonych, działań legislacyj-nychTrybunał Sprawiedliwości na podstawie traktatowych norm ustanawiają-cychswobodyjednolitegorynku,zwłaszczaswobodyprzepływutowarówiswo-bodyświadczeniausług,realizowałideęujednoliceniaprawaprzezharmonizacjęnegatywną.Tympojęciemokreśla sięwyrokiTrybunału,w których konkretneprzepisyprawakrajowegopaństwczłonkowskichzostałyuznanezasprzecznezeswobodamitegorynku,copowoduje,żeniemogąbyćstosowane18.Toorzecz-nictwoujednoliciłowpewnymstopniurównieżprawokrajowewobszarzezwal-czanianieuczciwejkonkurencji19,jednakżeniepowołałoono,boniemogłotegouczynić,nowychregulacjiprawnychocharakterzeharmonizacyjnym.

Wceludalszegopogłębieniajednolitegorynkuwewnętrznegoprzezzbudo-waniejednolitejarchitekturyprawnejkoniecznebyłowydanieodpowiednichak-tówprawnychharmonizującychprawopaństwczłonkowskich(harmonizacjapo-zytywna).Ztegopowodunaprzełomieubiegłegoiobecnegostuleciapowróconodoideizharmonizowaniaprzepisówpaństwczłonkowskichwprawieozwalcza-niunieuczciwejkonkurencji.Tainicjatywatakżeniemiałacharakterucałościo-wej regulacjiobejmującejwszystkichuczestnikówgry rynkowej (przedsiębior-cówikonsumentów).Prawodawcaunijnyskorzystałbowiemzwzorcaregulacji

17 Zob.dyrektywa97/7/WEParlamentuEuropejskiegoiRadyzdnia20maja1997r.wspra-wieochronykonsumentówwprzypadkuumówzawieranychnaodległość(Dz.U.L144z4czerw-ca1997r.),s.19;dyrektywa98/27/WEParlamentuEuropejskiegoiRadyzdnia19maja1998r.w sprawie nakazów zaprzestania szkodliwych praktykw celu ochrony interesów konsumentów(Dz.U.L166z11czerwca1998r.),s.51;dyrektywa2002/65/WEParlamentuEuropejskiegoiRadyz dnia 23września 2002 r. dotycząca sprzedaży konsumentom usług finansowych na odległość(Dz.U.L271z9października2002r.),s.16.

18 Zob.wyrokTSUEz dnia 11lipca1974 r.,8/74,Dassonville,Zb.Orz.1974,s.837,wyrokw tłum.D.Miąsika,OrzecznictwoEuropejskiegoTrybunałuSprawiedliwości,poz. 40;wyrokTSUEz dnia 20lutego1979 r.,120/78,Cassis de Dijon,Zb.Orz.1979,s. 649,wyrokw tłum.D.Miąsika,OrzecznictwoEuropejskiegoTrybunałuSprawiedliwości, poz. 42;wyrokTSUEz dnia 24listopada1993 r., sprawypołączoneC-267/91i C-268/91,Keck i Mithouard,Zb.Orz.1993,s.I-6097,wyrokw tłum.D.Miąsika,OrzecznictwoEuropejskiegoTrybunałuSprawiedliwości,poz. 57.

19 PodstawoweznaczeniemapowołanywyżejwyrokTrybunałuSprawiedliwościwsprawieCassis de Dijon,wktórymTrybunałwypracowałkoncepcjęwymogówkoniecznych,uzasadniają-cychbrakzastosowaniawhandlupomiędzypaństwamiczłonkowskimizakazówzart.28TraktatuoUtworzeniuWspólnotyEuropejskiej(obecnieart.36TraktatuoFunkcjonowaniuUniiEuropej-skiej).WśródtychwymogówTrybunałwymieniłuczciwośćtransakcjihandlowychorazochronękonsumenta.WpóźniejszymorzecznictwieTrybunałwskazałzjednejstrony,iżnormydotycząceuczciwościobrotuhandlowegonależyłączyćzart.10bis,alejednocześniezaznaczył,iżniewcho-dząonewzakresprawawłasnościprzemysłowej.Zob.wsprawietejniekonsekwencjiTrybunału:R.Skubisz,[w:]Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską,red.A.Wróbel,t.2,Warszawa2009;Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, red.D.Miąsik,N.Półtorak, t.1,Warszawa2008,s.656–657orazpowołanetamorzecznictwoipiśmiennictwo.


w tych państwach członkowskich,w których odrębnie są regulowane stosunkimiędzyprzedsiębiorcami a konsumentami i stosunkimiędzyprzedsiębiorstwa-mi.Wrezultaciewyróżnionodwiepłaszczyzny:przedsiębiorca–przedsiębiorca(BtB)iprzedsiębiorca–konsument(BtC)–orazwdyrektywieParlamentuEu-ropejskiegoiRadynr2005/29unormowanojedyniestosunkiwtejdrugiejpłasz-czyźnie,nieuregulowanonatomiaststosunkówwpierwszejpłaszczyźnie(BtB).Wostatnimczasiepodjętointensywnewysiłkiwkierunkuzharmonizowaniapra-wa,takżewobszarzestosunkówprzedsiębiorca–przedsiębiorca.Jestdośćpraw-dopodobne,żewokresienajbliższychkilkulatzostanieuchwalonyodpowiedniaktprawaunijnego(najprawdopodobniejdyrektywa),któryuregulujetakżewtejpłaszczyźnierelacjeocharakterzenieuczciwejkonkurencji.

Wzwięzłymujęciudyrektywanr2005/29, jak towynikaz jejpreambuły,zmierzadowzmocnieniaizapewnieniawysokiegopoziomuochronykonsumentaorazjejujednoliceniaprzezzbliżenieprzepisówkrajowych.Podstawowymcelemtejdyrektywyjestzastąpienierozbieżnychklauzulgeneralnychwprawiepaństwczłonkowskichprzezjedenogólnyzakazijegokonkretyzacjęprzezdwarodzajenajpowszechniejszychwobrociegospodarczymtypypraktykhandlowych,prak-tykwprowadzającychwbłądipraktykagresywnych.

Przepis art. 5 ust. 1 dyrektywy nr 2005/29 ustanawia klauzulę generalną.Wmyślart.5ust.1nieuczciwepraktykihandlowesązabronione.Zestrukturydyrektywy i orzecznictwaTrybunałuwynika, że pojęcie nieuczciwychpraktykrynkowych,któresązabronionewświetleart.5ust.1,obejmujetrzykategorie.Wszystkieczynywymienionewtrzechkategoriachsąobjęteklauzulągeneralnąart.5ust.1dyrektywy.

Pierwsząkategoriętworząpraktykiregulowanenormąart.5ust.2dyrekty-wy.Stosowniedotegoprzepisupraktykahandlowajestnieuczciwa,jeżelia)jestsprzecznazwymogamistarannościzawodowejib)wsposóbistotnyzniekształcalubmożewsposóbistotnyzniekształcićzachowaniegospodarczewzględempro-duktuprzeciętnegokonsumenta,doktóregodocierabądźdoktóregojestskiero-wana, lubprzeciętnegoczłonkagrupykonsumentów, jeżelipraktykahandlowajestskierowanadookreślonejgrupykonsumentów.Wedługart.2lit.hstarannośćzawodowaoznaczastandarddotyczącyszczególnejwiedzyistaranności,którychmożnawracjonalnysposóboczekiwaćodprzedsiębiorcy,i/lubogólnązasadędo-brejwiarywzakresiejegodziałalności.Woficjalnejwersjidyrektywywjęzykupolskimjestużytytermin„uczciwepraktykirynkowe”.Nawiązujeondotermi-nologiiwjęzykupolskimstosowanejwart.10bisust.2konwencjiparyskiej,któryzawiera,jakjużwskazano,określenie„uczciwezwyczajewprzemyśleihandlu”.Możnaprzyjąć,żejestonosemantycznietożsamezokreśleniem„uczciweprak-tykirynkowe”.Kryteriumocenyzachowaniaprzedsiębiorcynarynku,natleart.5ust.2,wyznaczastarannośćzawodowaorazdoniosłośćtychdziałańdladecyzjirynkowejkonsumenta.Drugąkategoriętworzą,zgodniezart.5ust.4,wprowa-

RyszardSkubisz80

dzającewbłądlubagresywnepraktyki,którespełniająprzesłankiokreślonewart.6–9tejdyrektywy.Dotrzeciejkategoriinależąnatomiast,zgodniezart.5ust.5,praktykiwymienionewzałącznikunrIdodyrektywy20.Jesttotzw.czarnalistazabronionychnieuczciwychpraktyk21.Sąoneuznanezanieuczciwewkażdychokolicznościach (nieuczciwepraktyki handloweper se).Te praktyki handloweniewymagająbadaniazpunktuwidzeniaart.6–9dyrektywy.Wykazobowiązujejednoliciewewszystkichpaństwachczłonkowskichimożebyćzmodyfikowanywyłącznieprzezzmianędyrektywy.

Zpowyższegowynika,żekwalifikacjazachowaniaprzedsiębiorcyjakonie-uczciwejpraktykirynkowejdokonujesiętrójstopniowo.Najpierwustalasię,czydziałanieprzedsiębiorcywrelacjachzkonsumentamijestobjętelistąpraktykza-kazanychper se(art.5ust.5wzw.zzałącznikiemI).Następnie,wraziebrakutakiejpraktyki,natejliścienależyzbadaćmożliwośćzastosowanianormyart.5ust.4wzw.zart.6–9.Gdytozachowanieniejestobjętezakresemwymienionychprzepisów,sięgasiędoart.5ust.2.Brakzastosowaniatychprzepisówoznaczaw świetle dyrektywy nr 2005/29 legalność określonego sposobu pozyskiwaniaizachowaniaklienteliprzezprzedsiębiorcę.Niemożnaoczywiściewykluczyć,żetozachowaniemożebyćzakazanewświetleinnychprzepisówprawaunijnego.

IMPLEMENTACJAKLAUZULIGENERALNEJDYREKTYWY2005/29 DOPRAWAPAŃSTWCZŁONKOWSKICHUNIIEUROPEJSKIEJ

Implementacjadyrektywydoprawawewnętrznegoprzebiegaławrozma-itysposóbwposzczególnychkrajach.Stosunkowołatwotadyrektywazostałatransponowanawkrajachzsystememcommon law,zostałybowiemprzepro-wadzonenowelizacjeustawyoochroniekonsumentów.ZgodaWielkiejBryta-niinadyrektywęnr2005/29,anastępnieuwzględnieniejejwkonsumenckimprawiekrajowym,jaksięwydaje,byływynikiemzmianypostrzeganiaklauzuligeneralnejprzeztamtejszychprawnikówidecydentówpolitycznych.Tenkom-promisdotyczyłjednakjedyniezgodynaklauzulęgeneralnąwrelacjachprzed-siębiorca–konsument.Nieobejmujeonnatomiast bezpośrednich stosunkówmiędzy przedsiębiorcami. Problem ewentualnej zgody brytyjskiej na klauzu-lęgeneralną,przyzałożeniufiaskaBrexitu,wyłonisięniewątpliwiewokresiepracnadprojektemprzepisówUniiEuropejskiejdotyczącychstosunkówmię-dzyprzedsiębiorcami.

20 Zobtakżemotyw17dyrektywynr2005/29.21 Zob.wyrok zdnia23kwietnia2009 r.w sprawachpołączonychC‑261/07 iC‑299/07

VTB‑VAB i Galatea,Zb.Orz.s.I‑2949,pkt.53–56;wyrokzdnia14stycznia2010r.wsprawieC‑304/08Plus Warenhandelsgesellschaft,Zb.Orz.s.I‑217,pkt.42–45;wyrokzdnia9listopada2010 r.w sprawieC‑540/08Mediaprint Zeitungs- und Zeitschriftenverlag,Zb.Orz. s. I‑10909,pkt.31–34.


Ustawodawcy w krajach z systemem romańskim transpozycję dyrektywyprzeprowadzilirównieżprzezzmianęprzepisówprawaoochroniekonsumentów.Transpozycjaklauzuligeneralnejniesprawiałatrudnościwtychpaństwach,po-nieważsąonetamoddziesięciolecitradycyjnyminstrumentemzwalczanianie-uczciwychdziałańwrywalizacjirynkowej.

Najwięcejproblemówzrodziłynatomiasttranspozycjedyrektywynr2005/29w krajach realizującychmodel germański. Są to bowiemkraje, które na prze-strzeni ostatnich dekadustanowiły równoległą i równorzędną ochronę interesupublicznegoorazprzedsiębiorcówiichklientów,zwłaszczakonsumentów.Dlate-gonajczęściejtranspozycjabyładokonywana,przyzachowaniuzintegrowanegomodelu ochronywymienionej triady interesów, przez dwie klauzule generalne(Niemcy,Austria)bądźprzezjedną,bardzoogólną(Dania,Szwecja).Wpierw-szymprzypadkuklauzuleodnosząsięodrębniedorelacjiprzedsiębiorcy–kon-sumenciimiędzyprzedsiębiorcami.Niemieckaustawazawieraogólnąklauzulęgeneralną(art.3ust.1)ikonsumenckąklauzulęgeneralną(art.3ust.2).Tadrugastanowitranspozycjęart.5ust.1i2dyrektywynr2005/2922.Wustawieszwedz-kiejustawodawcaposłużyłsięogólnymujęciemdotyczącymrównocześnieoby-dwukategoriistosunków.

Charakterystycznejestodstąpienieprzezustawodawcęniemieckiegownaj-nowszym ustawodawstwie od kategorii dobrych obyczajów i wprowadzenieexpressis verbis kryterium nieuczciwości. Ten zabieg legislacyjny był podyk-towany,wopiniiustawodawcy,zbytnimobciążeniempojęcia„dobreobyczaje”elementamiocharakterzemoralnym23.Wynikaztego,żewedługustawodawcyniemieckiegopojęcienieuczciwościwmniejszymstopniulubnawetwogóleniezawierakryteriówmoralnych.Wydajesię,żetakierozumienienieuczciwościjestconajmniejdyskusyjne,abyćmożebłędne.Ustawaniedefiniujenieuczciwościidlategotozadanienależydosądunatlekonkretnychstanówfaktycznych.

KLAUZULEGENERALNEWPRAWIE OZWALCZANIUNIEUCZCIWEJKONKURENCJIWPOLSCE

1. Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji

Wprawiepolskimtradycyjnieobowiązujeodlat20.ubiegłegowiekumodelregulacjizklauzulągeneralną i zdefiniowanyminajważniejszymiczynaminie-

22 Zob.M.Namysłowska,Czarna lista nieuczciwych praktyk handlowych a granice prawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji w Unii Europejskiej,Warszawa2014,s.252in.orazpowoła-netampiśmiennictwo.

23 Zob . ibidem, s. 208 oraz powołane tam uzasadnienie do niemieckiej ustawy z 2008 r.ozwalczaniunieuczciwejkonkurencji.

RyszardSkubisz82

uczciwejkonkurencji24.Wramachzmianustrojowychwlatach90.zostałprzy-gotowany przez zespół pracownikównaukowych z kilku krajowych ośrodkównaukowych projekt nowej ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Tenprojekt,zpewnymizmianamidotyczącymimiędzyinnymiklauzuligeneralnej,zostałprzyjętyprzezSejmwdniu23kwietnia1993r.jakoustawaozwalczaniunieuczciwejkonkurencji25.Wpóźniejszymczasietaustawa,wsposóbniekiedymało przemyślany, była kilkakrotnie zmieniana.Z punktuwidzenia tematu ni-niejszegoartykułuznaczeniemaokoliczność,iżzachowanoklauzulęgeneralnąiprzykładowowymienianepostacienazwanychczynównieuczciwejkonkuren-cji,chociażichlistastopniowoulegałaposzerzeniu.

Przepisart.3ust.1stanowi,żeczynemnieuczciwejkonkurencjijestdziałaniesprzecznezprawemlubdobrymiobyczajami,jeżelizagrażalubnaruszainteresin-negoprzedsiębiorcylubklienta.Art.3ust.2de lege latastanowinatomiast,żeczy-naminieuczciwejkonkurencjisąwszczególnościwprowadzającewbłądoznaczenieprzedsiębiorstwa,fałszyweluboszukańczeoznaczeniepochodzeniageograficznegotowarówalbousług,wprowadzającewbłądoznaczenietowarówlubusług,narusze-nietajemnicyprzedsiębiorstwa,nakłanianiedorozwiązanialubniewykonaniaumo-wy, naśladownictwo produktów, pomawianie lub nieuczciwe zachwalanie, utrud-nianie dostępu do rynku, przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną, a takżenieuczciwalubzakazanareklama,organizowaniesystemusprzedażylawinowejorazprowadzenieluborganizowaniedziałalnościwsystemiekonsorcyjnym.

Wedługart.3ust.1czynemnieuczciwejkonkurencjijestzachowanieprzed-siębiorcy,jeżelisąspełnionenastępująceprzesłanki:a)działanieprzedsiębiorcyjestpodejmowanewtokudziałalnościgospodarczej,b)todziałaniejestsprzecznezprawemlubdobrymiobyczajami,c)naruszainteresyinnegoprzedsiębiorcy–konkurentalubklientów(działaniakonkurencyjne).Przepisart.3ust.2definiu-jestatystycznienajczęściejwystępującewpraktycedziałaniaocharakterzenie-uczciwejkonkurencji.Zczasemorzecznictwowypracowało,napodstawieart.3ust.1,nienazwaneczynynieuczciwejkonkurencji,wykorzystanierenomycudze-goznakutowarowego26orazpasożytowanieprzezprzejmowanierezultatupracyinnegoprzedsiębiorcy27 .

24 Zob.ustawazdnia2sierpnia1926r.ozwalczaniunieuczciwejkonkurencji(Dz.U.z1926r.,nr96,poz.559);A.Kraus,F.Zoll,Polska ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji,Poznań1929.

25 Dz.U.z1993r.,nr47,poz.211zpóźn.zm.,dalejjako:ZNKU.Zob.szerzejopracachnadprojektem:J.Szwaja,A.Kubiak-Cyrul,[w:]Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komen-tarz,red.J.Szwaja,A.Jakubecki,M.Kępiński,Warszawa2013,s.35–36.

26 Zob.wyrokSNzdnia12października2005r.,IIICK160/05,OSNC2006/7–8/132;wyrokSNzdnia20października2005r.,IICK154/05,Lexnr187016;wyrokSNzdnia14października2009r.,VCSK102/09,Lexnr558623.

27 Zob.wyrokSNzdnia2 stycznia2007 r.wsprawieKucharek/VEGETA,VCK311/06;wyrokSNzdnia27lutego2009r.,VCSK337/08,Lexnr488738.


Generalniewszystkieczynyobjętezakresemnormyart.3możnapodzielićnadwiegrupy.Dopierwszejnależąsprzecznezprawem,adodrugiej–sprzecznezdobrymiobyczajami.Wychodzączprzyjętegowtymartykulerozumieniaklau-zuligeneralnej,należyprzyjąć,żeodesłaniedokategoriidobrychobyczajów,jakopojęcianiedookreślonego,pozwalanakwalifikacjęnormywtymzakresie,oboksamegozwrotu,jakoklauzuliniedookreślonej.Zkoleiodesłaniedosprzecznościzprawemniemieści się jużwdefinicjiklauzuligeneralnej.Przepisprawa,doktóregoodsyłaart.3ust.1,mabowiemzawszecharakterokreślony.

Przepisart.3,zgodniewzasadziezjednolitymstanowiskiemdoktryny,reali-zujefunkcjęuzupełniającąikorekcyjną.Niekiedywymieniasięrównieżfunkcjęadaptacyjną28.Wpraktyce zasadnicze znaczeniema funkcja uzupełniająca art. 3ustawy.Polegaonanakonstruowaniuprzezsądywpraktyceorzekanianienazwa-nychczynównieuczciwejkonkurencji.Innymisłowy,dotychstypizowanychczy-nównieuczciwejkonkurencjisądodawanenowe,wypracowaneworzecznictwiesądów.Wkażdymtakimprzypadkuzachowanieprzedsiębiorcynieobjętezakresemart.5–17jestjednaksprzecznezdobrymiobyczajami.Wraziesprzecznościzpra-wemniepowstajenienazwanyczynnieuczciwejkonkurencji,jestonbowiemzde-finiowanyprzezodpowiednienormyprawnewynikającezkonkretnegoprzepisu.

Przepisart.3ust.1realizujetakżefunkcjękorygującąwzakresienazwanychczynów nieuczciwej konkurencji. Konkretne zachowanie przedsiębiorcy możewypełniaćwszystkieprzesłankiprzewidzianedlaokreślonegonazwanegoczynu,aletozachowaniewokolicznościachkonkretnegoprzypadkuniejestsprzecznezdobrymiobyczajami.Wrezultacietakiezachowanieniemożebyćkwalifikowa-nejakodeliktnieuczciwejkonkurencji.

Z powyższegowynika, że kryterium dobrych obyczajów pozwala uzupeł-niaćlistęniedozwolonychzachowańrynkowychprzedsiębiorcyorazkorygować,w konkretnym stanie faktycznym, kwalifikacje nazwanego czynu nieuczciwejkonkurencjijakodozwolonego.

Kluczoweznaczeniedlapraktykizachowaniauczciwegocharakterukonku-rencjimiędzyprzedsiębiorcamimarozumieniepojęcia„dobreobyczaje”.Tenter-minniejestzdefiniowanywustawie.Współczesnadoktrynaprawaijudykaturasądów nadaje mu charakter ekonomiczno-funkcjonalny. Chodzi o zachowanieprzedsiębiorcywtokuzabieganiaowzględyklienteli,znajdującewyrazwnaby-waniutowarulubusługitegoprzedsiębiorcy.Najogólniejbiorąc,tokryteriumpo-winnobyćrozumianejakowyznacznikkonkurowaniaprzedsiębiorcówjakością,cenąiinnymicechamioferowanychtowarówlubusług.Wtokuocenyzgodnościzachowaniaprzedsiębiorcyzdobrymiobyczajamiwłaściwejestobiektywnepo-

28 Zob. zamiastwieluw sprawie funkcji art. 3ustawy: J.Szwaja,K. Jasińska, [w:]Usta-wa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz,red.J.Szwaja,A.Jakubecki,M.Kępiński,s.137–145.

RyszardSkubisz84

dejście. Subiektywneodczucia przedsiębiorcyniemają znaczenia lubmają je-dynieznaczeniepodrzędne29,dlategomożnamówićouczciwościwrozumieniuobiektywnym.

Zwrotniedookreślony„dobreobyczaje”,pozaart.3ust.1,występujejeszczedwukrotniewustawie.Stosowniedoart.16ust.1pkt1zakazanajestreklamasprzecznazprzepisamiprawa,dobrymiobyczajamiorazuchybiającagodnościczłowieka,natomiastprzepisart.16ust.3dozwalanaprowadzeniereklamypo-równawczej,jeżelijestonazgodnazdobrymiobyczajami.Użycietakiegosame-gozwrotuwkilkunormachustawymusipowodowaćistotnetrudnościwpraktycestosowaniaprawa.Problemjesttymbardziejdoniosły,ponieważbliźniaczausta-wa(ustawaonieuczciwychpraktykachhandlowych)równieżoperujepojęciemdobrychobyczajów.

Użyciewart.16ust.1pkt1kryteriumsprzecznościzdobrymiobyczajamipowodujeniespójnośćart.16ust.1pkt1zart.3ust.1ustawy.Przepisart.16ust.1wzakresiedokwalifikacjizachowaniaprzedsiębiorcywtokuprowadzeniareklamyodwołujesiędozwrotuniedookreślonego,którywart.3ust.1umożliwiakwalifikowanie,niezakazanychprzepisamiprawa,wszystkichzachowańprzed-siębiorcynarynkuzpunktuwidzeniaichlegalności.Przyczynątejniespójnościjestpośpiechprzyostatecznejredakcjitegoprzepisu,cospowodowałocałkowitezniekształceniezamysłutwórcówprojektu30.Wskazanausterkalegislacyjnapo-winnabyćusuniętanadrodzeinnychniżjęzykowawykładniprzepisów.Dlate-gonależyodwołaćsiędowykładnisystemowejifunkcjonalnej.Toprowadzidowniosku, iżpojęciedobrychobyczajówpowinnobyćodmiennie rozumianenatlepowołanychprzepisów.Jedynieodejścieodzasadynadawaniatakimsamymterminomw ustawie tożsamej treści pozwala na racjonalną wykładnię art. 16ust.1pkt1wzakresiedobrychobyczajów.Stądzwrot„dobreobyczajeigodnośćczłowieka”wtymprzepisiepowinienbyćrozumianyjakozasadymoralneobo-wiązującewdanymspołeczeństwie.Takapropozycjabyłazgłaszanawtokupracpodkomisjipowołanejwsprawiedyskutowanejustawy.Niezostałaonajednakrozważonazewzględunatempopracparlamentarnych.

Jakwyżejzaznaczono, termin„dobreobyczaje”występuje takżewart.16ust.3ustawy.Tenprzypadekzastosowaniakryteriumdobrychobyczajówtakżeniejestudany.Wszystkieczynynazwanenieuczciwejkonkurencji,cojasnowy-nikazart.3ust.1ustawy,stanowiąegzemplifikacjęzachowaniaprzedsiębiorcyniezgodnegozdobrymiobyczajamiwdziałalnościgospodarczej.Ztegopowodurównieżnatleart.16ust.3należynadaćodmiennerozumieniepojęciu„dobre

29 Zob.zamiastwielu:ibidem,s.159–172orazpowołanetampiśmiennictwoiorzecznictwo.30 Zob. R. Skubisz, [w:]Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, red.

J.Szwaja,Warszawa1994,s.140–144;J.Dudzik,R.Skubisz,[w:]Ustawa o zwalczaniu nieuczci-wej konkurencji. Komentarz,red.J.Szwaja,A.Jakubecki,M.Kępiński,s.693.


obyczaje”.Określaonozbiorczowszystkiewymaganewarunkidozwoleniapo-równaniawreklamieprzezprzedsiębiorcęswojejofertyzpropozycjąrynkowąin-negoprzedsiębiorcy.Jesttozatemużyciesprzeczne,zpunktuwidzeniaadresatówtejustawy,zsemantycznymznaczeniemterminu„dobreobyczaje”.

Użycietakiegosamegoterminuwodniesieniudosamychpojęćwjednymakcieprawnymmożebudzićwątpliwościzpunktuwidzeniamodelowegoiracjonalnegoustawodawcy.Jednakżepostulatjednolitościwprzypadkuklauzulgeneralnych,zewzględunaichniedoskonałość,niemożebyćkonsekwentniezrealizowany31 . Nie oznaczato,żenatledyskutowanejustawynależyzachowaćużyciedobrychoby-czajówwróżnychznaczeniach.Terminyużytewart.16ust.1pkt1iart.16ust.3bezszkodydlacałościustawymogąbyćzastąpioneprzezinneokreślenia.

Wprzypadkusprzecznościzprawemlubdobrymiobyczajamikażdorazowojest konieczne ustalenie istnieniaw konkretnym stanie faktycznymdwóch po-zostałychprzesłanekczynunieuczciwejkonkurencji–prowadzeniaprzezoby-dwapodmiotydziałalnościgospodarczejoraznaruszenialubzagrożeniaintere-sompodmiotuzwcześniejszympierwszeństwemprzez innypodmiot.Dotyczytotylkonienazwanychczynównieuczciwejkonkurencji.Wprzypadkustypizo-wanych czynóww rozdziale 2 ustawy nie należy nakładać przesłanek z art. 3ust. 132.Realizacja konstytutywnych elementównazwanego czynunieuczciwejkonkurencjijużprzesądza,żedanezachowanieprzedsiębiorcyjestczynemnie-uczciwej konkurencji33.Odmienny pogląd34 podważa znaczeniewyodrębnieniaszczególnych(nazwanych)czynównieuczciwejkonkurencji,minimalizujezna-czenie funkcji uzupełniającej i dowartościowuje funkcje korygowania klauzuligeneralnej,wreszciegodziwzasadępewnościprawa (bezpieczeństwaobrotu),ponieważstwarzamożliwośćdowolnejinterpretacji.

Według innego poglądu relacjęmiędzy klauzulą generalną a szczególnymczynemnieuczciwejkonkurencjinależyrozpatrywaćjakolex generalis – lex spe-cialis.Nagruncietegopogląduart.3ust.1umożliwiałby„uzupełnieniebrakują-cych”elementównazwanychczynównieuczciwejkonkurencji.Tenpoglądtakżeniezasługujenaakceptację35.Wprzypadkukażdegostypizowanegoczynunie-uczciwejkonkurencjikoniecznajestrealizacjawszystkichprzesłanek.Brakcho-ciażbyjednejjestrównoznacznyzwyłączeniemzastosowaniaprzepisówtejusta-wy.Wprzypadkustosowaniaart.3ust.1równieżkażdyznienazwanychczynów

31 Z.Radwański,M.Zieliński,op. cit.,s.400.32 Zob.M.Kępiński,Stosunek art. 3 ust. 1 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji do

szczególnych deliktów nieuczciwej konkurencji i przytoczona tam argumentacja(wdruku).33 Taktrafnie:wyrokSNzdnia28października2011r.,IICSK191/2010,OSNC2011,nr6,

poz.71.34 Zob. M. Zdyb, [w:] Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, red.

M.Zdyb,M.Sieradzka,Warszawa2011,s.128in.35 M.Kępiński,op. cit .

RyszardSkubisz86

powinienbyćjednoznaczniewyodrębniony(np.wykorzystanierenomycudzegoznakutowarowego)izawieraćprzesłankiodmiennewstosunkudonienazwanychczynównieuczciwejkonkurencji.

2. Ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym

Transpozycjadyrektywy2005/29doprawapolskiegozostałaprzeprowadzo-naustawąz2007 r.oprzeciwdziałaniunieuczciwympraktykomhandlowym36 . De lege latapolskieprawoozwalczaniunieuczciwejkonkurencjijestzatemure-gulowanedwomaustawami.Niezależnieodtegonormyozwalczaniunieuczciwejkonkurencjisąrównieżrozsianewwieluinnychaktachprawnych(np.wprawieżywnościowym).WpraktycenadalpodstawoweznaczeniemająprzepisyZNKU.Przepisydrugiejustawysąwpraktycenajczęściejpodstawąocenydziałańwpo-stępowaniuprzedUrzędemOchronyKonkurencjiiKonsumentów.

Ustawaonieuczciwychpraktykachrynkowychzawiera takżeklauzulęge-neralną(art.4).Stosowniedotegoprzepisupraktykarynkowastosowanaprzezprzedsiębiorcówwobeckonsumentówjestnieuczciwa,jeżelijestsprzecznazdo-brymiobyczajamiiwistotnysposóbzniekształcalubmożezniekształcićzacho-wanie rynkowe przeciętnego konsumenta przed zawarciem umowy dotyczącejproduktu,wtrakciejejzawieranialubpojejzawarciu.

Przepisart.4wymieniadwiepodstawoweprzesłankinieuczciwejpraktykirynkowej.Sątosprzecznośćzdobrymiobyczajamiorazwpływnadecyzjeprze-ciętnegokonsumentacodonabyciatowaru.

Ustawodawcazdecydowałsięnaużycieterminu„dobreobyczaje”.Jakmoż-namniemać,temuzamysłowitowarzyszyłaintencjazachowaniaspójnościoby-dwuustaw.Narzecztegorozwiązaniazdajesięprzemawiaćrównieżnaturaza-chowańrynkowychprzedsiębiorcy,którenajczęściejrównocześnieoddziałująnainteresyinnegoprzedsiębiorcyikonsumentów.

Użycieokreślenia„dobreobyczaje”wdyskutowanejustawiemożenasuwaćwniosekosprzecznościzdyrektywą2005/29,któraprzecieżoperujeinnymkry-terium–starannościzawodowej.„Starannośćzawodowa”i„dobreobyczaje”nie-wątpliwiesąterminamileksykalnieodmiennymi.Możnazauważyć,żeznaczeniemaprzedewszystkimsemantycznazawartośćtychzwrotów,comożeprowadzićdopoglądu,żeklauzulegeneralne,zewzględunaswojąnieostrość,nieogranicza-jąichzastosowaniadokonkretnejformyzachowaniarynkowegoprzedsiębiorcyw relacjach z konsumentem.W świetle tego poglądu niema rozstrzygającegoznaczenia,czyklauzulageneralnaodwołujesiędo„dobrychobyczajów”czydo„przyzwoitychzwyczajów”,do„dobrychpraktykmarketingowych”,do„staran-nościzawodowej”,do„dobrejwiary”czywreszciedo„uczciwości”.Natlekaż-

36 Dz.U.z2007r.,nr171,poz.1206,dalejjako:UPNPR.


degoztychokreśleńmożnawtakisamsposóbkwalifikowaćzachowanieprzed-siębiorcyjakouczciwelubnieuczciwe.

Ostatecznaocena,wraziewystąpieniazpytaniamiprejudycjalnymi,będziejednakdokonywanaprzezTrybunałSprawiedliwości.Klauzulageneralnawdy-rektywienr 2005/29należybowiemdo tychnorm,któremogąbyćprzedmio-temwykładniTrybunałuSprawiedliwości(art.267TFUE).Wrazieskierowaniapytania prejudycjalnego podstawą oceny Trybunału będzie określenie „staran-nośćzawodowa” jakoustanowionewdyrektywiekryteriumocenyzachowaniaprzedsiębiorcywobeckonsumenta.JeżeliTrybunałprzyjmie,żepojęcie„dobreobyczaje”jestobjętezakresemart.5ust.1dyrektywy,tooczywiścieniemapo-trzeby zmiany art. 4 ust. 1 ustawy. Innymi słowy, takie stanowiskoTrybunałubyłobyrównoznaczneztożsamościąznaczeniastarannościzawodowejzdobrymiobyczajamiwrelacjachprzedsiębiorcyzkonsumentami.Wodmiennejsytuacjibędziekoniecznazmianaustawy.

3. Relacja klauzul generalnych z ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji i ustawy o nieuczciwych praktykach handlowych

Użyciew klauzulach generalnych obydwu ustaw takiego samego terminu(„dobreobyczaje”)byłopodyktowanedążeniemdozapewnieniaspójnościoby-dwuaktówprawnych,tworzącychwprawiepolskimpodstawowytrzonnormpra-waozwalczaniunieuczciwejkonkurencji.Niezależnieodewentualnegozarzutuwadliwej transpozycjidyrektywynr2005/29doprawapolskiego,przezużycieterminu„dobreobyczaje”zamiast„starannośćzawodowa”,praktyczneznaczeniemarelacjaobydwuklauzul.Problemjesttymbardziejistotny,ponieważniezależ-nieodewentualnychzarzutówdotyczącychprawidłowejtranspozycjidyrektywywart.4ust.1UPNPR,przepisyobydwuustaw,zawierającedwieklauzule,będąprzedmiotemwykładniistosowaniaprzezsądyorazUrządOchronyKonkurencjiiKonsumentów.

Zastosowane kryterium dotyczące obyczajów w art. 3 ZNKU i art. 4UPNPRpozwalaustalićwczęścijednolitątreśćnormyzawartejwtychprze-pisach.Zakazujesięwszystkichzachowańrynkowychsprzecznychzdobrymiobyczajami, które bezpośrednio i pośrednio godząw interesy przedsiębiorcy(ZNKU)oraztakich,którebezpośrednioipośredniogodząwinteresykonsu-mentów(UPNPR).DlategoprzystosowaniuZNKUnależyodpowiedniowza-kresiedobrychobyczajówuwzględniaćprzepisyUPNPRiodwrotnie.To jeststosowanie wykluczone jedynie w tych przypadkach, gdy zachowanie godziwyłączniewinteresyprzedsiębiorcyalbowyłączniewinteresykonsumentów37 .

37 Zob.obszernie:R.Skubisz,[w:]System Prawa Prywatnego,t.15:Prawo konkurencji,red.M.Kępiński,Warszawa2013,s.408–414.Zob.również:A.Tischner,Zakaz nieuczciwego naśla-

RyszardSkubisz88

Taka interpretacja pozwala zachować dotychczasowy model zintegrowanejochronyinteresówuczestnikówrywalizacjirynkowejprzedsiębiorcówikonsu-mentów,alerównieżinteresogółu.

UWAGIKOŃCOWE

Obowiązująceprawounijne,zarównopierwotne,jakiwtórne,nieustanawiajednolitegoprawaozwalczaniunieuczciwejkonkurencji.Podstawoweznaczeniew tej dziedziniemanadal prawokrajowe (np. polskie, angielskie, francuskie).Systemykrajowezawierająwczęścipodobnerozwiązania,którewtokustoso-wania, zewzględu nawynikające z członkostwa państwwUE zobowiązania,powinnybyćpostrzeganezunijnejperspektywy.

Klauzulegeneralnesą,zzastrzeżeniemsystemucommon law,nieodłącz-nyminstrumentemzwalczanianieuczciwejkonkurencjiwprawiepaństwczłon-kowskich Unii Europejskiej. Prawo unijne, w zakresie uregulowanym przezdyrektywę nr 2005/29, także operuje klauzulą generalną (klauzula generalnaodsyłająca).

Przydatność klauzuli generalnej w prawie o zwalczaniu nieuczciwej kon-kurencjiwynika z niemożliwego do precyzyjnego ustaleniawszystkichmożli-wychpostacinieuczciwychdziałańprzedsiębiorcypodejmowanychwcelupo-zyskania lubutrzymanianabywcówswoichtowarówiusług.Systembrytyjski,jak zaznaczono, niemaklauzuli generalnej, leczwbrakumożliwości zastoso-wania, chociażbyw drodze pogłębionejwykładni, zasady ustalonejw jednymzwcześniejszychwyrokówzawszesądbrytyjskimożeodwołaćsiędoequity law . Tamożliwośćuzasadnia,byćmoże,twierdzenie,iżequity lawpełnifunkcjępo-dobnądoklauzuligeneralnejwsystemieprawakontynentalnego.

Prawodawca unijny rozpoczął dyrektywą 2005/29 europeizację prawaozwalczaniunieuczciwejkonkurencji.Jakmożnaprzypuszczać,należyoczeki-waćwprzyszłościrównieżodpowiedniejregulacjiwstosunkachBtB.Realizująctozamierzenie,jaksięwydaje,prawodawcaunijnysięgnieponowniedoinstytucjidyrektywy.Nieulegawątpliwości,żenawetwodległymhoryzoncieczasunormyprawakrajowegowtymobszarzeniezostanąwyparteprzezprawounijne.

Granicądozwolonychdziałańwnajogólniejszymujęciujestkryteriumuczci-wościzachowaniaprzedsiębiorcynarynku.Dozwolonesąuczciwe,azabronionesąnieuczciwemetodydziałaniaprzedsiębiorcy.Literalnieklauzulegeneralneod-wołująsięwpaństwachczłonkowskichUniiEuropejskiejdodobrychobyczajów,uczciwych praktyk rynkowych, dobrejwiary, dobrych praktyk rynkowych czy

downictwa w art. 13 u.z.n.k. w kontekście rozbudowanej ochrony postaci produktu w prawie wła-sności intelektualnej z uwzględnieniem prawa UE,[w:]Prawo konkurencji 25 lat: Pierwszy Polski Kongres Prawa Konkurencji,red.T.Skoczny,Warszawa2015,s.701in.


wreszcieuczciwości.Każdeztychokreśleńzawierapraktycznietakąsamątreść,natomiastużyciejednegolubwięcejztychokreśleńwynikazkultury,azwłasz-cza tradycjiprawnejkonkretnegopaństwa.Dyrektywauogólniłaokreślenia jużfunkcjonującewsystemachkrajowychprzezużyciezwrotów„uczciwepraktykirynkowe”i/lub„dobrawiara”.

Stosowanieklauzuligeneralnejzart.5ust.1dyrektywynr2005/29wprzy-padkunowychpostaciaktywnościrynkowejprzedsiębiorcymożewpraktycepo-wodowaćtrudności.MożesięokazaćkoniecznekierowanieprzezsądykrajowepytańprejudycjalnychdoTrybunałuSprawiedliwości(art.267TFUE),ponieważwskazana klauzula generalna może być przedmiotem interpretacji Trybunałuwodpowiedzinapytaniasądówkrajowych.Inaczejniżwodniesieniudoklauzulgeneralnychzawartychw innychdziedzinachprawadyskutowanaklauzulaniejesttakgłębokozakorzenionawsystemieprawnymkonkretnegopaństwaczłon-kowskiego,że tylkosądkrajowytegopaństwa,uwzględniająccałokształtswo-jegosystemuprawnego, jego tradycję i rozumienieokreślonychpojęć,mógłbyzająćkompetentnestanowisko.

Natleart.3ust.1ZNKUcriterium divisionisuczciwychodnieuczciwychzachowańprzedsiębiorcywobecinnegoprzedsiębiorcytradycyjniepełniądobreobyczaje.Zkoleiodwołaniewart. 3do sprzeczności zprawemnieuzasadnianadaniawtymzakresiecałejnormieisamemuzwrotowi„sprzecznośćzprawem”charakteru klauzuli generalnej.Odwołanie się do dobrych obyczajóww art. 4UPNPRtakżepozwalaodróżnićuczciwezachowaniaodnieuczciwychprzedsię-biorcywstosunkudokonsumentów.

Użycietakiegosamegopojęcia(„dobreobyczaje”)wobydwuustawachuła-twiadomaganiesięnapodstawieZNKUzaniechaniaczynów,którenormująin-teresyinnegoprzedsiębiorcy,chociażbygodziłyrównocześniewinteresykonsu-mentów.Iodwrotnie,napodstawieUPNPRjestmożliwepodjęcieodpowiednichdziałańwrazie,gdytozachowanieprzedsiębiorcygodziwinteresykonsumen-tów,nawetjeżelijestrównocześniezagrożenieminteresuinnegoprzedsiębiorcy.

Użycietakiegosamegoterminuwart.3ZNKUiart.4UPNPRumożliwiaodpowiednie odwoływanie sięw toku stosowania jednej ustawy do przepisówdrugiejustawy.Musząbowiemprzyjąć,żeustawodawcastworzyłwtensposóbpomostmiędzydwiemaustawamikonstytuującymisystemzwalczanianieuczci-wejkonkurencjiwPolsce.

BIBLIOGRAFIA

DudzikJ.,SkubiszR.,[w:]Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz,red.J.Szwa-ja,A.Jakubecki,M.Kępiński,Warszawa2013.

Dyrektywa97/7/WEParlamentuEuropejskiego iRadyzdnia20maja1997r.wsprawieochronykonsumentówwprzypadkuumówzawieranychnaodległość(Dz.U.L144z4czerwca1997r.).

Dyrektywa98/27/WEParlamentuEuropejskiegoiRadyzdnia19maja1998r.wsprawienakazów

RyszardSkubisz90

zaprzestaniaszkodliwychpraktykwceluochronyinteresówkonsumentów(Dz.U.L166z11czerwca1998r.).

Dyrektywa2002/65/WEParlamentuEuropejskiegoiRadyzdnia23września2002r.dotyczącasprze-dażykonsumentomusługfinansowychnaodległość(Dz.U.L271z9października2002r.).

Dyrektywa nr 2005/29 dotycząca nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przed-siębiorstwa wobec konsumentów na rynku wewnętrznym oraz zmieniająca dyrektywęRady 84/450/EWG, dyrektywy 97/7/WE, 98/27/WE i 2002/65/WE Parlamentu Europej-skiego i Rady oraz rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady(Dz.U.UE.L.2005.149.22).

Dyrektywa2006/114/WEParlamentuEuropejskiego iRadyzdnia12grudnia2006r.dotyczącareklamywprowadzającejwbłądireklamyporównawczej(Dz.U.UE.L.2006.376.21).

GadekB.,Generalna klauzula odpowiedzialności za czyn nieuczciwej konkurencji (art. 3 u.z.n.k.),Kraków2003.

GrafvonWesterholtH.,Vereinigtes Königreich Großbritannien und Nordirland,München–Köln1981.Henning-BodewigF.,Nationale Eigenständigkeit und europäische Vorgaben im Lauterkeitsrecht,

“GewerblicherRechtsschutzundUrheberrecht”2010,Nr7.KępińskiM.,Stosunek art. 3 ust. 1 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji do szczególnych

deliktów nieuczciwej konkurencji i przytoczona tam argumentacja(wdruku).Konwencjaz1883r.oochroniewłasnościprzemysłowej(Dz.U.1975.9.51zał.).KrasserR.,Frankreich,Monachium–Kolonia1966.KrausA.,ZollF.,Polska ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji,Poznań1929.LeszczyńskiL.,Stosowanie generalnych klauzul odsyłających,Kraków2001.LeszczyńskiL.,MarońG.,Pojęcie i treść zasad prawa oraz generalnych klauzul odsyłających.

Uwagi porównawcze,„AnnalesUMCS.SectioG”2013,Vol.60,nr1.NamysłowskaM.,Czarna lista nieuczciwych praktyk handlowych a granice prawa o zwalczaniu

nieuczciwej konkurencji w Unii Europejskiej,Warszawa2014.Porozumienie z 1994 r. w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej

(Dz.U.1996.32.143).RadwańskiZ.,ZielińskiZ.,[w:]System Prawa Prywatnego,t.1:Prawo cywilne – część ogólna,red.

M.Safjan,Warszawa2012.ReimerD.,Deutschland,Monachium–Kolonia1968.Schmidt-SzalewskaJ.,L’évolution du droit français de la concurrence déloyale, [w:]Księga pa-

miątkowa ku czci prof. Janusza Szwaji,red.E.Nowińska,M.duVall,Kraków2004.SkubiszR.,[w:]System Prawa Prywatnego,t.15:Prawo konkurencji,red.M.Kępiński,Warszawa2013.SkubiszR.,[w:]Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską,red.A.Wróbel,t.2,Warszawa2009.SkubiszR.,[w:]Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz,red.J.Szwaja,Warsza-

wa1994.SkubiszR.,Polskie prawo o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji z perspektywy prawa Unii Euro-

pejskiej,„PaństwoiPrawo”1996,z.4–5.StefanickiR.,[w:]System Prawa Prywatnego,t.15:Prawo konkurencji,red.M.Kępiński,Warsza-

wa2014.SzwajaJ.,JasińskaK.,[w:]Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz,red.J.Szwa-

ja,A.Jakubecki,M.Kępiński,Warszawa2013.SzwajaJ.,Kubiak-CyrulA.,[w:]Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, red.

J.Szwaja,A.Jakubecki,M.Kępiński,Warszawa2013.TischnerA.,Zakaz nieuczciwego naśladownictwa w art. 13 u.z.n.k. w kontekście rozbudowanej

ochrony postaci produktu w prawie własności intelektualnej z uwzględnieniem prawa UE,[w:]Prawo konkurencji 25 lat: Pierwszy Polski Kongres Prawa Konkurencji,red.T.Skoczny,Warszawa2015.

Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską,red.D.Miąsik,N.Półtorak,t.1,Warszawa2008.


UlmerE.,Die Bekämpfung des unlauteren Wettbewerbs im Spannungsfeld von Europe und Deutsch-land,„GewerblicherRechtsschutzundUrheberrecht”1973,Nr4.

Ustawaz2007r.oprzeciwdziałaniunieuczciwympraktykomhandlowym(Dz.U.z2007r.,nr171,poz.1206).

Ustawazdnia2sierpnia1926r.ozwalczaniunieuczciwejkonkurencji(Dz.U.z1926r.,nr96,poz.559).Ustawazdnia23kwietnia1993r.ozwalczaniunieuczciwejkonkurencji(Dz.U.z1993r.,nr47,

poz.211zpóźn.zm.).WyrokSNzdnia12października2005r.,IIICK160/05,OSNC2006/7–8/132.WyrokSNzdnia20października2005r.,IICK154/05,Lexnr187016.WyrokSNzdnia2stycznia2007r.wsprawieKucharek/VEGETA,VCK311/06.WyrokSNzdnia27lutego2009r.,VCSK337/08,Lexnr488738.WyrokSNzdnia14października2009r.,VCSK102/09,Lexnr558623.WyrokSNzdnia28października2011r.,IICSK191/2010,OSNC2011,nr6,poz.71.WyrokTSUEz dnia 11 lipca1974 r.,8/74,Dassonville,Zb.Orz.1974, s.837,wyrokw tłum.

D.Miąsika,OrzecznictwoEuropejskiegoTrybunałuSprawiedliwości,poz. 40.WyrokTSUEz dnia 20 lutego1979 r., 120/78,Cassis de Dijon,Zb.Orz.1979, s. 649,wyrok

w tłum.D.Miąsika,OrzecznictwoEuropejskiegoTrybunałuSprawiedliwości, poz. 42.WyrokTSUEz dnia 24listopada1993 r., sprawypołączoneC-267/91i C-268/91,Keck i Mitho-

uard, Zb. Orz. 1993, s. I-6097, wyrokw tłum. D.Miąsika, Orzecznictwo EuropejskiegoTrybunałuSprawiedliwości,poz. 57.

Wyrokzdnia23kwietnia2009r.wsprawachpołączonychC‑261/07iC‑299/07VTB‑VAB i Gala-tea,Zb.Orz.s.I‑2949,pkt.53–56.

Wyrokzdnia14 stycznia2010 r.wsprawieC‑304/08Plus Warenhandelsgesellschaft,Zb.Orz.s . I‑217,pkt.42–45.

Wyrokzdnia9listopada2010r.wsprawieC‑540/08Mediaprint Zeitungs- und Zeitschriftenverlag,Zb.Orz.s.I‑10909,pkt.31–34.

ZdybM.,[w:]Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz,red.M.Zdyb,M.Sieradz-ka,Warszawa2011.

ZollF.,Nieuczciwa konkurencja i jej pokrewne objawy ze stanowiska prawa prywatnego,Lwów1887.

SUMMARY

Generalclausesinthelawofunfaircompetitionarethesubjectofthisarticle.Theauthorac-knowledgesthatageneralclausecouldbeunderstoodintwoways.Firstofall,asanormresultingfromaprovision,whichauthorizesanentityapplyingthelawtobaseitsdecisiononanon-legalcriterion.Secondofall,atermnotpreciselyformulated.Thenecessityforgeneralclausesinun-faircompetition lawiscausedby the impossibility toaccuratelydetermineallpossible formsofunfairpracticesofthoseentitiesonthemarket,whosegoalistoacquireconsumersfortheirgoods(services).

Keywords:primarylegislation;directive;generalclause;unfaircommercialpractices;mis-leadingpractice;aggressivepractice;goodmanners

STRESZCZENIE

Przedmiotemartykułusąklauzulegeneralnewprawieozwalczaniunieuczciwejkonkurencji.Autorprzyjmuje, iżklauzulageneralnamożebyć rozumianadwojako.Popierwsze, jakonormawynikającazprzepisuupoważniającegopodmiotstosującyprawodooparciaswojegoorzeczenia

RyszardSkubisz92

nakryteriumpozaprawnym.Podrugie,jakosamzwrotnieostry.Koniecznośćklauzuligeneralnejwprawieozwalczaniunieuczciwejkonkurencjiwynikazniemożliwegodoprecyzyjnegoustaleniawszystkichmożliwychpostacinieuczciwychdziałańprzedsiębiorcównarynkuwcelupozyskaniaklientówdlaswoichtowarów(usług).

Słowa kluczowe:dyrektywa;klauzulegeneralne;agresywnepraktyki;dobreobyczaje;nie-uczciwepraktykirynkowe;prawoozwalczaniunieuczciwejkonkurencji

Documents

Klauzule generalne w prawie o zwalczaniu nieuczciwej