-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
1/88
BY T
TRNG I HC DC H NI
L THTHO
KHO ST TNH HNH DNGTHUC THNG QUA GHI NHN TITRUNG TM DNGMIN
DCH
LM SNG, BNH VIN BCH MAIV C SDLIU BO COTNGUYN CA VIT NAM
KHA LUN TT NGHIP DC S
H NI-2014
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
2/88
BY T
TRNG I HC DC H NI
L THTHO
KHO ST TNH HNH DNGTHUC THNG QUA GHI NHN TITRUNG TM DNGMIN DCHLM
SNG, BNH VIN BCH MAI
V C SDLIU BO COTNGUYN CA VIT NAM
KHA LUN TT NGHIP DC S
Ngi hng dn:
1.PGS.TS. Nguyn Vn on2.DS. Nguyn Mai Hoa
Ni thc hin:1.Trung tm Dng - Min dch
Lm sng Bnh vin Bch Mai2.Trung tm DI & ADR Quc gia
H NI-2014
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
3/88
LI CM N
Trc ht, ti xin c by tlng bit n n PGS.TS. Nguyn Vn on
Gim c Trung tm Dng M in dch lm sng, Bnh vin Bch Mai, Trng
Bmn Dng Trng i hc Y HNi , ngi tn tnh hng dn v gip
ti trong sut qu trnh thc hin kha lun ny.
Ti xin chn thnh cm n TS. Nguyn Hong Anh Ging vin Bmn
Dc lc, Ph gim c Trung tm DI & ADR Quc gia,thy l mt tm gng
sng
vnim am m v cng hin cho khoa hc, mt ngi thy lun tn ty vi sinh
vin
cho ti nhiu kin thc qu bu.
Ti xin gi li cm n su sc ti DS. Nguyn Mai HoaCn bTr ung tm
DI & ADR Quc gia. Ch nhit tnh chbo ti ngay tnhng bc i u
tin,
dnh thi gian cho ti d cho cng vic bn rn. Nhng ng gp ca chtrong
kha
lun ca ti l rt ln, vi ti, chthc sl mt ngi chng knh.
Ti cng xin chn thnh cm n ti ThS. Bi Vn Dn Ging vin Bmn
Dng vM in dch lm sng, Trng i hc Y HNi cng tp thCn by t
ti Trung tm Dng M in dch lm sng, DSCKI I . Nguyn ThHng Thy
Trng Khoa Dc, DS. Nguyn ThHu, ThS. Nguyn ThLM inh Cn b
Khoa Dc, Bnh vin Bch Mai v tp thcn bcng tc tiTrung tm DI
&
ADR Quc gia, c bitti DS. Trn Thy Ngn, DS. TrnThThu Hng, DS.
Trn
Ngn H, DS. Nguyn Hong Anh to mi iu kin thun li ti hon thnh
c kha lun.
Cui cng, ti xin gi li cm n ngia nh v bn bti, nhng ngi
lun st cnh bn ti, ng vin v khch l ti vt qua nhng lc kh khn
trongcuc sng v cng vic hc tp.
H Ni, thng 5 nm 2014Sinh vin
LThTho
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
4/88
MC LC
T VN
.................................................................................................................
1
CHNG 1. TNG QUAN
..........................................................................................
3
1.1. S lc vdng thuc
....................................................................................3
1.1.1. nh ngha vdng
thuc.......................................................................3
1.1.2. Phn loi dng thuc
...............................................................................3
1.1.3. Tnh hnh dng thuc trn thgii v ti Vit
Nam............................6
1.1.4. Cc yu tnguy c nh hng n dng
thuc....................................7
1.1.5. Mt shi chng lm sng dng
thuc.................................................9
1.2. Qun l v iu trdng
thuc...................................................................12
1.2.1. Chn on dng
thuc..........................................................................12
1.2.2. iu trdng thuc
................................................................................12
1.3. Cc thuc c nguy c cao gy
dng............................................................13
1.3.1. Nhm thuc khng sinh
...........................................................................13
1.3.2. Nhm thuc
NSAIDs...............................................................................14
1.3.3. Nhm thuc chng
lao.............................................................................14
1.3.4. Nhm thuc chng ng
kinh.................................................................15
1.3.5. Nhm thuc iu trbnh gout c
hiu...............................................15
1.4. Vi nt vTrung tm DngMin dch lm sng
..................................15
1.5 Vi nt vallopurinol
......................................................................................16
CHNG 2. I TNG V PHNG PHP NGHIN CU ........................
19
2.1. i tng nghin
cu.....................................................................................192.2.
Phng php nghin
cu...............................................................................19
2.3. Chtiu nghin cu
.........................................................................................21
2.4. Xl dliu
....................................................................................................23
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
5/88
CHNG 3. KT
QU..............................................................................................
25
3.1. Kho st tnh hnh dng thuc ti Trung tm DngMin dch
lm sng Bnh vin Bch Mai tthng 6 n thng 11 nm
2013.....................253.1.1. Slng bo co thu nhn
c............................................................25
3.1.2. c im bnh
nhn................................................................................26
3.1.3. Thng tin vphn ng dng
thuc......................................................27
3.1.4. Thng tin vthuc nghi
ng...................................................................30
3.2. Tng kt vcc phn ng dng ca allopurinol trong c sdliu caTrung
tm DI&ADR Quc
gia................................................................................38
3.2.1. Slng bo co dng thuc ca
allopurinol.....................................38
3.2.2. c im bnh nhn dng vi
allopurinol..........................................39
3.2.3. Thng tin
vallopurinol..........................................................................40
3.2.4. Thng tin vphn ng dng vi
allopurinol....................................422
CHNG 4. BN LUN
............................................................................................
49
4.1. Tnh hnh dng thuc ghi nhn ti Trung tm DngMin dchlm sng, Bnh
vin Bch Mai
.................................................................................
49
4.2. Kho st phn ng dng thuc ca allopurinol trong C sdliu
Quc gia vphn ng c hi
....................................................................................
56
KT LUN V XUT
.........................................................................................
61
1. KT LUN
............................................................................................................61
2.
XUT...............................................................................................................62
TI LIU THAM KHO
..............................................................................................
.
PHLC 1: Biu mu bo co ca Trung tm DngMin dch lm sng ........
.
PHLC 2: Phiu thu thp thng tin vallopurinol
................................................. .
PHLC 3: Danh sch cc thuc nghi ngv cc ADR do thuc gy ra
............... .
PHLC 4: Danh sch ADR c bo co v thuc lin quan
........................... .
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
6/88
DANH MC K HIU, CHVIT TT
ADR Phn ng c hi ca thuc (Adverse Drug Reaction)
WHO Tchc Y tThgii (World Health Organization)
AHFS AHFS Drug Information 2013
WAO Tchc Dng thgii (World Allergy Organization)
ICD-10 Bng phn loi quc t bnh tt ln th 10 (International
Classification of Diseases-10)
Trung tm DI &ADR Quc gia
Trung tm Quc gia v thng tin thuc v theo di phn ngc hi ca
thuc
ATC Hthng phn loi thuc da trn c quan gii phu, tc dng
iu tr, tnh cht ha hc ( Anatomical Therapeutic Chemical)
WHO-ART Thut ng phn ng c hi theo WHO (WHO-Adverse
Reaction Terminology )
DRESS Hi chng qu mn do thuc (Drug Rash with Eosinophilia
and Systemic Symptoms)AGEP Ban mn mcp ton thn (Acute Generalized
Exanthematous
Pustulosis)
SJS Hi chng Stevens-Johnson (Stevens-Johnson Syndrome)
TEN Hi chng hoi t thng b nhim c (Toxic Epidermal
Necrolysis Syndrome)
NSAIDs Thuc gim au chng vim khng c cu trc steroid (Non
Steroidal Anti-Inflammatory Drugs)
PRR Proportional Reporting Ratio
https://www.google.com.vn/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=3&cad=rja&uact=8&ved=0CEMQFjAC&url=http%3A%2F%2Fwww.medicinenet.com%2Fnonsteroidal_antiinflammatory_drugs%2Farticle.htm&ei=1fBwU4fbKISpkgXYo4GAAQ&usg=AFQjCNFUm1KrTPw70nwhdJrGfPJRlOxfDw&sig2=pRdJXf2o8JvUJRtSlJsRUQ&bvm=bv.66330100,d.dGIhttps://www.google.com.vn/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=3&cad=rja&uact=8&ved=0CEMQFjAC&url=http%3A%2F%2Fwww.medicinenet.com%2Fnonsteroidal_antiinflammatory_drugs%2Farticle.htm&ei=1fBwU4fbKISpkgXYo4GAAQ&usg=AFQjCNFUm1KrTPw70nwhdJrGfPJRlOxfDw&sig2=pRdJXf2o8JvUJRtSlJsRUQ&bvm=bv.66330100,d.dGIhttps://www.google.com.vn/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=3&cad=rja&uact=8&ved=0CEMQFjAC&url=http%3A%2F%2Fwww.medicinenet.com%2Fnonsteroidal_antiinflammatory_drugs%2Farticle.htm&ei=1fBwU4fbKISpkgXYo4GAAQ&usg=AFQjCNFUm1KrTPw70nwhdJrGfPJRlOxfDw&sig2=pRdJXf2o8JvUJRtSlJsRUQ&bvm=bv.66330100,d.dGIhttps://www.google.com.vn/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=3&cad=rja&uact=8&ved=0CEMQFjAC&url=http%3A%2F%2Fwww.medicinenet.com%2Fnonsteroidal_antiinflammatory_drugs%2Farticle.htm&ei=1fBwU4fbKISpkgXYo4GAAQ&usg=AFQjCNFUm1KrTPw70nwhdJrGfPJRlOxfDw&sig2=pRdJXf2o8JvUJRtSlJsRUQ&bvm=bv.66330100,d.dGIhttps://www.google.com.vn/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=3&cad=rja&uact=8&ved=0CEMQFjAC&url=http%3A%2F%2Fwww.medicinenet.com%2Fnonsteroidal_antiinflammatory_drugs%2Farticle.htm&ei=1fBwU4fbKISpkgXYo4GAAQ&usg=AFQjCNFUm1KrTPw70nwhdJrGfPJRlOxfDw&sig2=pRdJXf2o8JvUJRtSlJsRUQ&bvm=bv.66330100,d.dGI
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
7/88
DANH MC BNG
STT Tn bng Trang
1Bng 2.1. Mc nng ca phn ng dng trn da v ton thntheo WHO
21
2 Bng 2.2. Xc nh cc thnh phn tnh trong cng thc PRR 24
3 Bng 3.1. Mt sc im ca bnh nhn trong nghin cu 26
4 Bng 3.2. Phn loi chn on dng thuc 28
5 Bng 3.3. Mc nng ca phn ng dng 29
6
Bng 3.4. Phn loi thi gian xut hin phn ng dng thuc sau
khi dng thuc nghi ng 29
7 Bng 3.5. Tng hp kt qusau xtr ADR 30
8 Bng 3.6. Phn loi cc nhm thuc nghi ngtheo m ATC 31
9 Bng 3.7. Phn loi thuc nghi nggy theo ng dng 32
10 Bng 3.8. Cc hdc l c bo co nhiu nht 32
11 Bng 3.9. Cc thuc nghi ngc bo co nhiu nht 33
12Bng 3.10. Cc cp thuc v ADR c bo co nhiu nht
3413 Bng 3.11. ADR c bo co v thuc lin quan nhiu nht 36
14 Bng 3.12. Mt sc im ca bnh nhn dng vi allopurinol 39
15 Bng 3.13. Thng tin vliu dng ca allopurinol 40
16 Bng 3.14. nh gi vsph hp chnh ca allopurinol 41
17Bng 3.15. Chnh khng ph hp v khng nh gi c ca
allopurinol42
18 Bng 3.16. Thi gian tim tng xut hin phn ng dng
doallopurinol
43
19Bng 3.17. Biu hin lm sng ca phn ng dng allopurinol
trn cc hc quan43
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
8/88
20Bng 3.18. Cc loi phn ng dng thuc trn da v nim mc do
allopurinol c bo co44
21Bng 3.19. Phn loi mc nng ca phn ng dng doallopurinol
45
22 Bng 3.20. Phc ni khoa xtr phn ng dng do allopurinol 45
23 Bng 3.21. Kt qusau xtr phn ng dng allopurinol 46
24Bng 3.22.nh gi hnh thnh tn hiu phn ng da nghim trng
vi allopurinol47
25Bng 3.23. Thm nh mi lin quan allopurinol-ADR
47
DANH MC HNH V, TH
STT Tn hnh v Trang
1Hnh 3.1. Slng bo co v ly tin theo tng thng ca Trung
tm DngMin dch lm sng v ca Bnh vin Bch Mai25
2 Hnh 3.2. Slng bo co ADR vphn ng dng thuc do
allopurinol
38
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
9/88
1
T VN
Dng thuc l phn ng qu mc, bt thng, c hi cho bnh nhn khi dng
hoc tip xc vi thuc [2]. Khong 1/3 trong tng sphn ng c hi ca thuc
xy ra
bnh nhn nm vin l dng thuc hoc gidng [56], [57]. Cc phn ng
dng
xy ra nhiu mc khc nhau, tmc nhnh nga, pht ban trn da cho n
cc trng hp nng, c the da tnh mng nh sc phn vhoc cc phn ng
trn
da nghim trng nh hi chng Stevens-Johnson, hoi t thng b nhim
cV
vy, vic gim st v xtr kp thi cc phn ng dng thuc ng mt vai tr
quan
trng trong vic m bo an ton cho bnh nhn.
C sdliu bo co ADR tnguyn l mt cng cquan trng pht hin
tn hiu lin quan n an ton thuc ni chung v dng thuc ni ring. Theo
tng kt
bo co ADR ca Trung tm DI & ADR Quc gia nm 2010, phn ng dng
thuc
chim tlkh ln, tuy nhin a sl phn ng nhdpht hin (nga, pht ban
trn
da, my ay), cc phn ng nghim trng t khi c ghi nhn. Trong khi ,
Trung
tm DngMin dch lm sng, Bnh vin Bch Mai l n vu ngnh, tuyn cui
ca cnc vcc bnh dng v bnh tmin. Hng nmTrung tm tip nhn hngtrm bnh
nhn nhp vin iu trdo xut hin dng thuc nng. thc y hot
ng bo co phn ng dng thuc ti Trung tm, Trung tm DI & ADR Quc
gia
phi hp cng Trung tm D ng Min dch lm sng v Khoa Dc, Bnh vin
Bch Mai trin khai hot ng theo di v bo co phn ng dng thuc ghi nhn
trn
bnh nhn ti khm v iu trti Trung tm DngMin dch lm sng. Tthc t
tnh hnh dng thuc ghi nhn c, chng ti la chn mt thuc tiu biu
tm
hiu su hn vphn ng dng ca thuc ny trong C sdliu bo co ADR tnguyn
ca Vit Nam.
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
10/88
2
Trn c s, chng ti thc hin ti Kho st tnh hnh dng thuc ghi
nhn ti Trung tm dngMin dch lm sng, bnh vin Bch Mai v C s
dliu bo co tnguyn ca Vit Nam. Vi 2 mc tiu sau:1.
Kho st tnh hnh dng thuc ghi nhn ti Trung tm DngMin dch lm
sng tthng 6 n thng 11 nm 2013.
2.
Tng kt vcc phn ng dng ca mt thuc tiu biu c la chn tkt
qukho st trn trong C sd liu bo co ADR tnguyn ca Trung tm DI
&
ADR Quc gia giai on 2006 - 2013.
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
11/88
3
CHNG 1. TNG QUAN
1.1. S lc vdng thuc
1.1.1.
nh ngha vdng thucTheo nh ngha ca T chc Y t Th gii (World Allergy
Organization
WHO) (2002), phn ng c hi ca thuc (Adverse Drug Reaction ADR) l
mt
phn ng c hi, khng nh trc v xut hin liu thng dng cho ngi vi
mc ch phng bnh, chn on, iu trbnh hoc lm thay i mt chc nng
sinh
l ca c th. nh ngha ny khng bao gm nhng phn ng xy ra do dng
sai
thuc, dng thuc liu cao v tnh hoc c chch [70], [72].
Phn ng c hi ca thuc thng c phn ra hai loi c bn l ADR typ A
v ADR typ B. Trong , ADR typ A tin lng c v thng phthuc liu
dng,
ngc li, ADR typ B khng on trc c v khng lin quan n c tnh dc l
bit ca thuc [60], [62]. Bn cnh typ A v typ B, cn c ADR typ C
(lin quan
n liu dng v thi gian s dng thuc), ADR typ D (phn ng xut hin
mun),
ADR typ E (lin quan n ngng sdng thuc, phn ng cai thuc) v ADR typ
F
(tht bi trong iu tr) [42], [59].
Dng thuc l v din hnh cho ADR typ B. Theo nh ngha ca Tin
Bch khoa Dc hc (1999), dng thuc l mt loi phn ng phca thuc xy
ra
thng qua hmin dch ca c th[12]. C chdng thuc c ththng qua
trung
gian IgE (phn ng tc th) hoc khng qua trung gian IgE (phn ng mun)
[41], [77].
Dng thuc khng phthuc vo liu lng thuc, c tnh mn cm cho v c mt
s triu chng v hi chng lm sng c trng, thng c biu hin ngoi da v
rt
nga. Nu dng li thuc gy dng hoc hhng vi thuc ny th phn ng d
ng sxy ra nng hn, c thgy tvong [2].
1.1.2.
Phn loi dng thuc
Dng thuc c thphn loi theo din bin lm sng ca phn ng hoc theo
c chmin dch.
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
12/88
4
1.1.2.1.
Phn loi dng thuc theo lm sng
Cn c trn din bin lm sng, d ng thuc cng c nhiu cch phn loi
khc
nhau nh da trn tc xut hin v din bin ca phn ng hoc da trn tn
thngc quan ch v thi gian xy ra phn ng d ng.
- Cn c trn tc xut hin v din bin ca phn ng: Ado phn loi d ng
thuc thnh 3 nhm:
Phn ng d ng cp tnh: cc phn ng pht trin trong vng 1 gi sau
khi
ung hoc tim thuc vo c th. Kiu phn ng gm: sc phn v, my ay cp,
ph
Quincke, cn hen ph qun, thiu mu tan huyt cp, gim bch cu ht.
Phn ng d ng bn cp: cc phn ng pht sinh trong ngy u sau khi
ung
hoc tim thuc. Kiu phn ng d ng ny gm: chng mt bch cu ht, gim
tiu
cu.
Phnng d ng mun: cc phn ng pht trin trong vng vi ngy hoc vi
tun sau khi dng thuc. Kiu phn ng ny gm: vim mch d ng v ban xut
huyt,
cc qu trnh vim khp v hch bch huyt, ni tng khc (vim gan d ng,
vim
thn) (trch theo [9], [16]).
- Cn c trntn thng c quan ch v thi gian xy ra phn ng d ng.
Perin
phn loi d ng thuc thnh 4 nhm sau:phn ng qu mn loi hnh sc phn
v,
phn ng c t bo, phn ng na mun v cc phn ng mun [16], [75].
Phn ng qu mn loi hnh sc phn v: kiu phn ng ny gm: ban , bng
nc dn ti dng tinh hng nhit, my ay ton thn, ph Quincke, tuy lnh
tnh
nhng c th tr nn nguy him khi km theo ph thanh mn, biu hin dng
hen.
Phn ng c t bo: kiu phn ng ny lin quan ch yu n cc tai bin dng-min
dch trn mu.
Phn ng na mun: kiu phn ng ny gm cc tai bin d ng-min dch xy
ra trn ng thn-k thn, c th ch c protein niu hoc i mu nhng cng c
th
pht trin thnh v niu, nhiu khi bnh rt nng.
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
13/88
5
Phn ng mun: kiu phn ng ny l biu hin ca min dch trung gian t
bo
v trn lm sng, ch yu th hin vim da tip xc (trch theo [16]).
1.1.2.2.
Phn loi theo c ch ca qu trnh min dchCn c trn c ch min dch, Gell
v Coombs phn loi d ng thuc thnh 4
typ:
Typ I: Phn ng qu mn tc th: l loi phn ng nhanh, xy ra tc th
ngay
sau khi tip xc vi khng nguyn gy ra do trung gian IgE kch hot cc
t bo mast
v bch cu a baz. Phn ng c th xut hin ng tiu ha (vim ming, li,
tiu chy), trn ng h hp (vim mi, hen), da (my ay, vim da trc vy,
nga
sn), trn mch mu (chong phn v, try mch). Cc thuc c th gy d ng typ
I
bao gm: khng sinh nhmbeta-lactam, rifampicin
Typ II: Phn ng khng th gy c t bo: l nhng phn ng mun, xy ra
qua trung gian khng th IgG v IgM, phc hp khng nguyn-khng th gy
hot ha
h thng b th v lm v t bo. M ch l cc t bo mu, thiu mu do tan
mu,
ban xut huyt gim tiu cu, gim bch cu ht. Cc thuc c th gy d
ng:
primaquin, quinidin, co-trimoxazol
Typ III: Phn ng phc hp min dch: l nhng phn ng mun, xy ra qua
trung gian khng th IgG. Phc hp min dch lng ng ni m mch mu v
gy
cc biu hin lm sng ty theo v tr tn thng nh vim mng tim, vim
mng
phi... Cc thuc c th gy d ng nh khng sinh nhm beta-lactam, cc dn
cht
sulfonamid, streptomycin
Typ IV: Phn ng mun qua trung gian t bo: l nhng phn ng mun, xy
ra
qua trung gian t bo lympho T. Lympho bo T c cm ng tip xc vi
khngnguyn c hiu, to ra tn thng min dch. Biu hin lm sng: vim da d
ng,
vim da tip xc, sn nga. Thuc gy d ng thng gp: dn ch t
phenothiazin, cc
tetracyclin [9], [32]. Ty thuc vo loi t bo T c hot ha v cc loi t
bo khc
tham gia, typ IV c th chia thnh cc phn nhm gm IVa, IVb, IVc, IVd
[42], [68].
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
14/88
6
Ngoi phn loi ca Gell v Coombs, cn c phn loi ca Paupe, Ponvent,
bao
gm 5 typ. Trong , typ I, II, III, IV tng t phn loi ca Gell v
Coombs, typ V l
phn ng d ng thuc cha r c ch hoc cha xc nh [16], [75].1.1.3. Tnh
hnh dng thuc trn thgii v ti Vit Nam
Dng thuc thng gp trn lm sng. Trong mt nghin cu c thc hin
ti mt s bnh vin ca Php, dng thuc chim 14,7% cc trng hp cn
nhp
vin iu trni tr. Trong mt nghin cu khc tin hnh ti Anh, 5% sbnh
nhn
n khm do dng thuc v dng thuc xy ra 10-20% bnh nhn ang iu
trti
bnh vin (trch theo [16]). Nghin cu hi cu trn cc bo co ADR tnguyn
ti
Trung tm Cnh gic dc Italy giai on 1988-2006 cho thy 11,6% trong
tng scc
ADR c phn tch l phn ng dng thuc [41]. Trn thgii, c tnh khong
10-
12% dn smn cm vi mt hay nhiu loi thuc khc nhau [32].
Ti Vit Nam, t ldng thuc cng c ghi nhn trong nhiu nghin cu,
chyu c thc hin ti Trung tm DngMin dch lm sng, Bnh vin Bch
Mai. Nghin cu ca L Vn Khang tng kt tnh hnh d ng thuc ti Trung
tm
trong 10 nm (1981-1990) cho thy, trong s241 bnh nhn c khm v iu
tr
y, c 64,53% bnh nhn dng do khng sinh [11]. Kt qutng tcng c
ghi
nhn trong nghin cu ca Nguyn Vn on v Nguyn Nng An. Trong 25
nm
(1981-2005), Trung tm DngMin dch lm sng, Bnh vin Bch Mai, Bnh
vin
Bch Mai tip nhn 2067 bnh nhn dng thuc, trong , khng sinh lun l
nguyn
nhn chnh (75,71%). Trong 28 nhm thuc gy dng, khng sinh nhm
beta-lactam
chim tlcao nht (63,58%). Cc biu hin lm sng dng thuc rt a dng,
gp
nhiu nht l ban c nga. Hai hi chng Stevens-Johnson
(Stevens-Johnson
Syndrome SJS) v hoi t thng b nhim c (Toxic Epidermal
Necrolysis
SyndromeTEN) ghi nhn c chim tlkhng nh(10,35%), vi tltvong l
6,07% (trch theo [16]).
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
15/88
7
Nhng nm gn y, slng thuc lu hnh trn thtrng ngy cng gia tng
cng vi vic ngi dn t dng thuc phbin trong cng ng, dn n tnh
hnh
dng thuc ngy cng gia tng. Tldng thuc t2% dn snm 1982, n nm1997,
nhiu ni tlny tng ln 5-6% dn s. Nghin cu ca Bmn Dng,
trng i hc Y H Ni (2000-2003) cho thy tldng thuc chung ca cnc
l 7,84% [75].
1.1.4. Cc yu tnguy c nh hng n dng thuc
Cc yu tnguy c nh hng n dng thuc c chia lm 2 nhm yu t:
yu tthuc vthuc (bao gm: bn cht ca thuc, mc tip xc, mn cm
cho,
ng dng thuc) v yu tthuc vbnh nhn (bao gm: tui, gii tnh, cc yu
t
di truyn, cc bnh l mc km, tin sdng thuc) [16], [41], [42], [64],
[77] .
1.1.4.1. Cc yu tthuc vthuc
a-
Bn cht ca thuc
Khi thuc c bn cht l protein sc nhiu khnng gy qu mn [42],
[64].
Tuy nhin, nhiu thuc gy dng li khng lin quan cht chvmt ha hc
[77].
Hu ht cc thuc u l hapten, khi vo c thc thkt hp vi protein huyt
thanh
hoc m tr thnh dnguyn hon chnh, kch thch c th to khng thgy nn
d
ng thuc [16]. Nhiu trng hp cc sn phm chuyn ha ca thuc cng c
tnh
phn ng, gy qu mn trn lm sng [16], [77].
b- Mc tip xc (l iu lng, thi gian dng, tn sut)
Vic thng xuyn tip xc vi thuc lm tng nguy c gp dng thuc [64]
[77]. Mt nghin cu tin hnh ti Bnh vin Bch Mai (2005) cho thy t
ldng
thuc xut hin nhn vin y tbnh vin cao hn nhiu so vi nhm ngi
khng
thuc khi ngnh Y-Dc [26]. Trn bnh nhn, mt sbng chng cho thy nguy
c
gy phn ng qu mn cao hn khi dng thuc liu cao, ko di, tuy nhin,
trn thc t
lm sng yu tny dng nh khng thc squan trng. Vic dng thuc gin
on
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
16/88
8
vi mt liu c bn lm tng nguy c gy phn ng qu mn hn so vi iu
trko
di lin tc [42], [77].
c-
ng dng thucCc ng a thuc vo c thu c khnng gy dng [33]. ng ung
vc bn thng an ton hn tt ccc ng tim [42], [77]. Tim bp c nguy
c
qu mn cao hn tim di da [42]. ng tnh mch c ll ng dng thuc t
gy
qu mn nht, nhng nu gp sc phn vkhi sdng ng dng ny rt nguy him
[77].
d-
H in tng mn cm cho
Khi bnh nhn bdng vi mt loi thuc no , c thbdng vi cc loi
thuc khc c thnh phn ha hc hoc cc sn phm chuyn ha gn tng t
lin
quan n loi thuc ny [37], [42]. Khnng c mn cm cho thay i rt ln ty
theo
tng c thv rt kh don [77].
1.1.4.2. Cc yu tthuc vbnh nhn
a-
Tui vgii
Phn ng dng thuc t gp trem v ngi cao tui v thng xy ra hn
ngi trng thnh [42], [64]. Phnc khnng gp dng thuc cao hn nam
gii
[37], [42]. Tuy nhin, khng c khc bit vbiu hin lm sng v tltvong
gia
hai gii [41].
b- Cc yu tdi truyn (typ HLA, tc acetyl ha)
Mi lin quan gia cc yu tdi truyn v khnng gp dng thuc c
khng nh, tuy nhin mi quan hny rt phc tp lin quan ti nhiu gen v
yu t
mi trng cng tc ng [41], [42]. in hnh trong s l gen HLA-
B*5801,
HLA-B*1502, ln lt lin quan n SJS v TEN gy ra do allopurinol
v
carbamazepin [41], [45].
c-
Cc bnh l mc km (nhim virus EBV, HHV, HI V)
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
17/88
9
Tnh trng bnh l c thnh hng n stin trin ca cc phn ng dng
thuc do lm thay i qu trnh chuyn ha v gy cm ng cc p ng min
dch.
Mt s bnh nhim khun lm tng nguy c qu mn vi thuc nh nhim
virusEpstein-Barr (EBV) [41], [77] virus Herpes ngi (HHV) [41],
[42]. Nhim HIV l
mt trong nhng yu tnguy c lm tng tn sut xut hin phn ng dng thuc,
c
bit l vi mt sloi thuc nh co-trimoxazol, abacarvir [42],
[44].
d-
Tin sdng thuc
Bnh nhn c tin squ mn vi thuc c nguy c dng vi cc thuc mi
khc cao hn so vi ngi khng c tin sdng [42], [64]. Trong gia nh
(b, m,
anh chem rut, con ci) tng bdng thuc hoc c bnh dng (vim mi d
ng, dng thc n) cng l yu tnguy c gy dng thuc [37].
1.1.5. Mt shi chng lm sng dng thuc
1.1.5.1.
My ay
My ay l biu hin phbin v thng l biu hin ban u ca cc trng
hp dng thuc khc. Tn thng c bn bao gm sn, ph v nga. My ay c
chia ra lm 2 loi, my ay cp: cc t my ay din ra trrong vng 6 tun,
my ay
mn tnh: my ay ti pht hng ngy thi gian trn 6 tun. Hi chng my ay
cp
hay gp nht trong dng thuc [2], [37]. Rt nhiu thuc c thgy my ay,
trong
, hkhng sinh beta-lactam l nguyn nhn chyu gy my ay cp [16],
[37].
1.1.5.2. Ph Quincke
Ph Quincke xut hin sau khi dng thuc vi pht n vi gi, chm hn
so
vi my ay. Ph Quinke c biu hin trong da v tchc di da l tng m
sng
n, ng knh t2-10 cm, thng xut hin nhng vng da c tchc lng lo v
c thxut hin nhng vtr c bit khc [2], [37]. Mt sthuc thng gy
ph
Quincke bao gm cc khng sinh (penicilin, ampicilin,
tetracyclin..), thuc gim au
chng vim khng c cu trc steroid (NSAIDs) (aspirin, acid
salicylic,
paracetamol) hoc cc thuc khc nh heparin, insulin [16], [37].
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
18/88
10
1.1.5.3.
Sc phn v
Biu hin lm sng ca sc phn vrt a dng, xy ra rt nhanh sau khi
dng
thuc tvi giy n 20-30 pht. Khi u bng cm gic lthng (bn chn, v mhi,
hong ht), sau l sxut hin nhanh cc triu chng mt hoc nhiu c
quan nh da, tim mch, h hp, tiu havi cc biu hin nga ran khp
ngi,
mch nhanh nh, huyt p tt, kh th, au qun bngTh ti cp bnh nhn
hn
m, nght th, ri lon tim mch, ngng tim v tvong sau t pht [2],
[37]. Cc loi
nhm thuc phbin gy sc phn vbao gm: khng sinh (hbeta-lactam, nht
l
penicilin), thuc gy t, gy m, thuc cn quang[16], [37].
1.1.5.4.
da ton thn
da ton thn l tnh trng da din rng hoc ton thn, gm 2 giai on:
da v bong vy trng [2], [37]. Bnh xut hin sau khi dng thuc 2-3
ngy, trung
bnh 6-7 ngy, i khi 2-3 tun l. Bnh nhn st cao, nga khp ngi, ni
ban v
tin trin nhanh chng thnh da ton thn. da ton thn thng xy ra do
thuc
nh penicilin, ampicilin, cc thuc an thn, gim au, hst[16],
[37].
1.1.5.5. Hng ban nhim sc cnh
Hng ban nhim sc c nh xut hin sau vi gi hoc vi ngy sau dng
thuc. Bnh nhn st nh, mt mi, trn da xut hin nhiu ban lc u , sau
sm
dn, mi, tchi, thn mnh. Bnh sxut hin chnh vtr nu nhng ln sau
li
dng thuc hoc cc thuc ging thuc gy dng [2], [16]. Thuc c thgy
hng ban nhim sc cnh bam gm cc loi khng sinh nhm cyclin
(tetracyclin),
macrolid, sulfamid (sulfamethoxazol, sulfadiazin), cc thuc khc
nh aspirin, cc
thuc dn xut ca acid barbituric [16].
1.1.5.6. Hng ban a dng
Sau dng thuc, bnh nhn mt mi, st v xut hin nhiu dng tn thng
da:
ban , sn, mn nc, bng nc, thng c ban hnh bia bn, tin trin cp tnh
ton
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
19/88
11
thn [2], [16]. Hng ban a dng c thgy ra do cc thuc nh: sulfamid,
tetracyclin,
antipyrin, acid salicyclic [37].
1.1.5.7.
Hi chng Stevens-Johnsonc trng ca hi chng ny l lot cc hc tnhin
(trn 2 hc hay gp mt
v ming) v c nhiu dng tn thng da: bng nc, din tch da tn thng 30%
da c th, c thvim gan, thn, tnh trng bnh nhn rt nng, nhanh
dn ti tvong [2], [37]. Cc thuc c thgy ra TEN nh: carbamazepin,
allopurinol,
paracetamol, co-trimoxazol[16].
1.1.5.9.
Hi chng qu mn do thuc
Hi chng qu mn do thuc (Drug Rash with Eosinophilia and
Systemic
Symptoms DRESS) l biu hin nng ca phn ng dng thuc c t l tvong
cao. Bnh thng xut hin sau 1 n 8 tun sau khi tip xc vi thuc vi cc
triu
chng: mt mi, st cao 390-400C, vim hng, sng hch. Khong 50% bnh
nhn c
biu hin vim gan, 30% bnh nhn tng bch cu i toan . Nhiu thuc c
thgy ra
DRESS bao gm: sulfonamid, phenobarbital, carbamazepin,
allopurinol, sulfasalazin
[16].
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
20/88
12
1.1.5.10.
Ban mn mcp ton thn
Ban mn m cp ton thn (Acute Generalized Exanthematous
Pustulosis
AGEP) l bnh thng xy ra sau vi ngy dng thuc, khi u l mt mi, st
songthng khng cao, ban , nga, sau xut hin nhiu v nhanh mn m nh
v
khun ton thn. C thcn c nhiu dng tn thng khc trn da nh sn, mn
nc,
hng ban a dng v t khi c lot nim mc. Nguyn nhn ca hi chng ny
chyu
l do cc thuc khng sinh (sulfonamid, quinolon, ampicilin),
diltiazem [16].
1.2.
Qun l v iu trdng thuc
1.2.1. Chn on dng thuc
Dng thuc c chn on da trn qu trnh dng thuc (phn ng dng
xy ra sau dng thuc), da trn cc triu chng, hi chng ca dng thuc
(nga l
du hiu quan trng), da trn tin sdng (tin sdng thuc hoc dng c
nhn,
gia nh) v da trn cc xt nghim: c mt xt nghim (+) trln ty theo
thlm
sng hoc loi phn ng (phn ng thot ht tbo mast, tiu bch cu c hiu,
test
chuyn dng lympho bo) [2],[37].
1.2.2. iu trdng thuc
1.2.2.1.
iu trc hiu (gii mn cm)
Gii mn cm c hiu l phng php a tc nhn gy dng (dnguyn) vi
liu tng dn vo c thbnh nhn (bdng vi dnguyn m vn phi tip xc
vi dnguyn trong tng lai) theo ng di da hoc di li cho n khi t
c
mt liu lng nht nh trong mt thi gian vi ngy, vi tun hoc vi thng.
mc
liu ny, cc ln tim nh k sut nm sau sngn chn c tnh trng dng bt
k lc no gp phi dnguyn. Qu trnh gii mn cm c hiu thng mt thi
gian
t2 n 3 nm. Gii mn cm khn cp c thcn thit nu smn cm xut hin
v nu vic iu trbng thuc gy dng l thit yu v khng c thuc khc thay
th.
Cc khng sinh c gii mn cm thnh cng bao gm penicilin,
cephalosporin,
vancomycin, cc thuc khng lao[16], [61].
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
21/88
13
1.2.2.2.
iu trkhng c hiu
Nguyn tc chung
- Khng bnh nhn tip xc vi thuc gy dng, hn chvic sdng thucvi nhng
bnh nhn c c a dng.
- S dng cc thuc chng d ng khng histamin H1. Trng hp d ng
thuc
nng hn, c thkt hp dng corticoid tim truyn, phi hp vi thuc iu
trtriu
chng.
- B nc v in gii (khi c chnh), trong mt strng hp c thcn sdng
thuc li tiu.
- Sdng thuc chng bi nhim (nu c): la chn khng sinh thch hp m
bo
sdng hp l, an ton.
- Nng cao sc khe cho bnh nhn (cung cp dinh dng, bo m thn nhit,
v
sinh c nhn) [9], [37].
1.3. Cc thuc c nguy c cao gy dng
Tt ccc thuc u c khnng gy dng [64], [77]. Tuy nhin, mt sthuc
c kh nng gy phn ng d ng hn thuc khc. Theo T chc D ng Th gii
(WAO), cc thuc c nguy c cao gy d ng bao gm: khng sinh
beta-lactam,
sulfonamid, thuc khng lao, aspirin v cc NSAIDs khc, thuc chng co
git,
allopurinol[77]. Vit Nam, nghin cu ca Nguyn Vn on v cng
svtnh
hnh dng thuc ti Trung tm Dng Min dch lm sng, Bnh vin Bch Mai
giai on 1981-2008 cng cho kt qutng t. Trong , cc nhm thuc gy
dng
vi t l cao ln lt l khng sinh (77,8%), NSAIDs (5,28%), thuc iu tr
lao
(3,78%), thuc chng ng kinh (3,04%), thuc iu trbnh gout (1,5%)
[16].
1.3.1. Nhm thuc khng sinh
Khng sinh lun l nhm thuc c nguy c gy dng cao nht. Kt qunghin
cu trn ca Nguyn Vn on chra, trong nhm khng sinh, nhm
beta-lactam
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
22/88
14
gy dng nhiu nht (45,91%), sau l nhm aminoglycosid (8,33%), nhm
cyclin
(7,23%), nhm phenicol (3,96%) v macrolid (3,69%) [16].
Trong nhm beta-lactam, penicilin v ampicilin l nhng i din gy
dngthuc hng u nhng ngi b d ng vi khng sinh [16]. Khng sinh h
beta-
lactam c thgy ra cbn loi phn ng qu mn, typ I (nh ni may, ph
mch,
hen suyn, sc phn v); typ II (nh thiu mu tn huyt, gim tiu cu);
typ III (nh
bnh huyt thanh, vim mch) v typ IV (nh vim da, pht ban) [42].
Bn cnh penicilin, sulfonamid cng l nhm thng gy ra phn ng dng
thuc [44], [63]. Dng nhm thuc ny thng xy ra mun [27], [63].
Nghin cu
56 ngi bdng cc thuc nhm sulfamid c iu trni tr ti Trung tm
Dng
Min dch lm sng cho thy trong 10 loi thuc gy dng thuc nhm ny,
co-
trimoxazol l thuc gy dng nhiu nht (48,21%). Th lm sng ch yu l
da
ton thn, SJS v TEN [27].
1.3.2. Nhm thuc NSAIDs
Ti Hoa K, c tnh hn 30 triu ngi s dng NSAIDs mi ngy v 111
triu n k hng nm. ADR lin quan n nhm thuc NSAIDs chim 21-25%
tng
sADR c bo co [42]. Ti Vit Nam, vic sdng thuc hst, gim au,
chng
vim cng rt phbin nn tnh trng dng vi nhm thuc xy ra thng xuyn
[16].
Aspirin v cc NSAIDs c thgy ra chui cc phn ng dng nh my ay,
ph
mch, sc phn vv him gp nh vim phi, vim mng no [44].
1.3.3.
Nhm thuc chng lao
Phn ng c hi ni chung v dng thuc ni ring l mt trong nhng vn
quan trng nh hng n vic iu trlao. Cc nghin cu u cho thy phn ng
d
ng trn da khi sdng thuc chng lao rt thng gp. Trong mt nghin cu
tin
hnh ti bnh vin Phm Ngc Thch (2012), c n 47,3% bnh nhn nhp vin
do
xut hin cc phn ng da mc khc nhau nh mn nga, da ton thn, my
ay, ph mch, cho n SJS [14]. Mt nghin cu khc ti Bnh vin Phi Trung
ng
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
23/88
15
(2005) ch ra rng, 7 triu chng lm sng thng gp trong dng thuc chng
lao
bao gm: sn nga, ban , st, sn ph, bong vy trng, lot ming, bng nc,
trong
gp nhiu nht l sn nga v ban [18].1.3.4. Nhm thuc chng ng kinh
Dng l mt phn ng c hi thng gp ca thuc chng ng kinh. Nm
2002, hthng theo di dng thuc in tti mt bnh vin a khoa
Singapore
ghi nhn, thuc chng ng kinh l mt trong hai nhm thuc gy dng nhiu
nht,
cng vi thuc khng sinh [41]. Mt nghin cu v phn ng pht ban khi s
dng
thuc chng ng kinh ca nhm tc gi Pelekanos v cng s(1991) cngcho
thy
cc thuc chng ng kinh l thuc gy d ng ph bin bao gm:
carbamazepin,
phenobarbital, phenytoin, ethosuximid, trong sphn ng do
carbamazepin chim
t l chyu. Cc phn ng dng a s l pht ban trn da, vim da trc vy,
SJS
chim tlnh[58].
1.3.5. Nhm thuc iu trbnh gout c hiu
Bnh gout ngy cng gia tng ko theo sca ghi nhn dng thuc trong
qu
trnh iu trbnh ngy cng gia tng tr thnh mt trong nhng kh khn chnh
khi
iu trgout. Nghin cu dng thuc iu trgout c hiu trn 21 bnh nhn iu
tr
ni tr ti Trung tm DngMin dch lm sng, Bnh vin Bch Mai cho thy
cho
thy, t l s ca dng vi allopurinol chim 28,57%, colchicin chim
14,29%. Tn
sut dng bnh nhn dng ng thi hai thuc cn cao hn (57,14%). Thlm
sng
chyu l da ton thn vi thng tn nhiu c quan ni tng [19].
Allopurinol l
thuc thng gy ra cc phn ng dng da nng nh hng ban nhim sc cnh,
DRESS, SJS v TEN [43].
1.4. Vi nt vTrung tm DngMin dch lm sng
Trung tm DngMin dch lm sng trc thuc Bnh vin Bch Mai, l mt
trung tm u ngnh ca cnc vcc bnh dng v bnh tmin. Tin thn ca
Trung tm l Khoa Dng Min dch lm sng c thnh lp theo quyt nh s
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed?term=Pelekanos%20J%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=1831121http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed?term=Pelekanos%20J%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=1831121
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
24/88
16
481 BYT/Q ngy 18/6/1980 ca BY t. Ngy 26/01/2010, Btrng BY
tra
quyt nh s258/Q-BYT i tn thnh Trung tm DngMin dch lm sng
c th p ng c y , ton din hn nhu cu khm cha bnh cho nhn dntrong bi
cnh hin nay, tlmc cc bnh dng v tmin ngy cng tng cao.
Hng ngy, Trung tm tip nhn mt lng ln bnh nhn d ng thuc n
khm v iu tr. Bn cnh cc bnh nhn gp cc phn ng da thng thng, c
x
tr ti ch, ni y cn tip nhn mt s lng ln bnh nhn gp phn ng dng
nghim trng nh SJS v TEN cn phi nhp vin v iu tr ni tr. Hng
trm
bnh nhn nng do dng thuc c cu sng ti y[75].
1.5. Vi nt vallopurinol
1.5.1. Chnh
iu trlu di tng acid uric mu do vim khp gout mn tnh.
Bnh si thn do acid uric (km theo hoc khng km theo vim khp do
gout).
iu trsi calci oxalat ti pht nam c bi tit urat trong nc tiu trn
800
mg/ngy v 750 mg/ngy.
Tng acid uric mu khi dng ha trliu iu trung th [1].
1.5.2. Chng chnh
Gout cp (nu c t gout cp xy ra trong khi ang dng allopurinol, vn
tip
tc dng allopurinol v iu trt cp ring r).
Tng acid uric huyt n thun khng c triu chng.
Mn cm vi allopurinol [1].
1.5.3. Liu dng Cch dng: Allopurinol dng ng ung hoc ng truyn tnh
mch.
ng truyn tnh mch chdng khi bnh nhn khng dung np c bng ng
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
25/88
17
ung. Liu dng ca alopurinol khc nhau ty theo mc bnh v c iu
chnh
theo p ng v dung np ca bnh nhn.
Liu lng Bnh gout:liu khi u 100 mg/ngy, tng dn sau mi tun thm 100
mg, n
khi nng urat trong huyt thanh gim xung 0,36 mmol/l (6 mg/100 ml)
hoc thp
hn hoc cho ti khi t ti liu ti a khuyn co 800 mg. Liu thng dng mi
ngy
ngi ln trong trng hp bnh nhl 200-300 mg/ngy, gout c sn urat
(tophi)
trung bnh l 400-600 mg/ngy. Liu n 300 mg/ln/ngy, liu trn 300 mg
phi chia
nhiu ln gim nguy c kch ng ddy. Sau khi nng urat huyt thanh c
kim sot, c thgim liu. Liu duy tr trung bnh ngi ln l 300 mg/ngy v
liu
ti thiu c tc dng l 100-200 mg/ngy.
Tng acid uric mu do ha tr liu ung th:phng bnh thn cp do acid
uric
khi dng ha trliu iu trmt sbnh ung th, ngi ln dng allopurinol
600-800
mg/ngy, trong 2-3 ngy trc khi bt u iu trung th. Trong tng acid
uric mu
thpht do ung th hoc ha trliu ung th, liu duy tr ca alopurinol
tng tliu
dng trong bnh gt v c iu chnh theo p ng ca bnh nhn.
Si thn calci oxalat ti pht:bnh nhn c tng acid uric niu: liu khi
u
mi ngy 200-300 mg, iu chnh liu tng hoc gim da vo skim sot acid
uric
niu/24 gi.
Bnh nhn suy thn: Phi gim liu allopurinol theo thanh thi
creatinin.
Trem di 15 tui: mi ngy ung 10-20 mg/kg, ti a 400 mg/ngy. Sau
48
giiu tr, phi iu chnh liu theo p ng ca bnh nhn.
1.5.4. Phn ng c hi ca allopurinolADR thng thng nht ca
allopurinol l ni ban trn da [1], [67] xy ra khong
10% bnh nhn s dng thuc, phn ng ny thng gp hn bnh nhn c bnh
thn v bnh nhn ang sdng thuc li tiu thiazid, c lin quan cht chvi
nng
cao ca oxypurinol trong huyt thanh [39]. Cc ban thng gp nht l
ban dt sn
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
26/88
18
km theo nga, thnh thong gp ban xut huyt [1], [67]. Pht ban, my
ay, nga c
th l ch l du hiu ca qu mn hoc c th l mt phn ca phn ng ton
thn
[39]. Cc phn ng mn cm nghim trng hn c thxy ra bao gm vim da
trcvy, SJS v TEN [1], [38]. Cc triu chng khc ca qu mn bao gm st v n
lnh,
hch to, gim bch cu hoc tng bch cu, tng bch cu eosin, au khp
[38], [67]
vim mch dn n tn thng thn v gan [67]. Phn ng qu mn ca allopurinol
c
thnng, thm ch gy tvong, c bit c nguy c cao nhng bnh nhn suy
gan
hoc thn [1], [67].
Ngoi phn ng trn da, allopurinol cn c thgy cc ADR khc biu hin
trn
nhiu hc quan trong c th: mu, thn kinh, tiu ha, mt, tit niu,
gan,[1], [38],
[39], [67]. Cc ADR ny cng c bo co nhng him gp nh: dcm, bnh thn
kinh
ngoi bin, rng tc, ri lon vgic, ri lon th gic, au bng, tiu chy
[38],
[39], [67]. Bnh nhn gout c th b tng cc t gout cp khi bt u iu
trbng
allopurinol v thng gim sau vi thng [1], [39].
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
27/88
19
CHNG 2.I TNG V PHNG PHP NGHIN CU
2.1. i tng nghin cu
2.1.1.
Ni dung 1: Kho st tnh hnh dng thuc ti Trung tm DngMindch lm sng,
Bnh vin Bch Mai tthng 6 n thng 11 nm 2013
Tt ccc bo co phn ng dng thuc ti Trung tm DngMin dch lm
sng, Bnh vin Bch Mai tthng 6 n thng 11 nm 2013.
2.1.2. Ni dung 2:Tng kt vcc phn ng dng ca allopurinol trong c
s
dliu ca Trung tm DI&ADR Quc gia
Kt qukho st vtnh hnh dng thuc ti Trung tm DngMin dch lm
sng trong 6 thng cho thy allopurinol l thuc dn u gy ra cc phn ng
dng,
kcnhng phn ng nghim trng. Trn c s, chng ti la chn
allopurinol
tng kt cc thng tin lin quan n phn ng dng thuc trong C sdliu
Quc
gia vphn ng c hi.
i tng nghin cu: Tt ccc bo co ADR c lu trti Trung tm DI
& ADR Quc gia t1/2006 n 12/2013. Mi bo co ADR c a vo nghin
cu
tha mn ng thi cc tiu chun la chn sau y:
Thuc nghi ng hoc thuc dng ng thi c m t trong cc bo co l
allopurinol.
ADR trong bo co thuc loi dng thuc.
Mi lin quan gia vic sdng allopurinol v phn ng dng trong bo
co
c nhm chuyn gia ca Trung tm DI & ADR Quc gia nh gi mt trong
ba
mc: chc chn, c khnng hoc c th theo thang phn loi phn ng c hi
ca WHO [4], [74].2.2.
Phng php nghin cu
2.2.1. Ni dung 1: Kho st tnh hnh dng thuc ti Trung tm DngMin
dch lm sng, Bnh vin Bch Mai tthng 6 n thng 11 nm 2013
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
28/88
20
Nhm chuyn mn bao gm cc bc s, dc strc thuc Trung tm Dng
Min dch lm sng, Khoa DcBnh vin Bch Mai v Trung tm DI & ADR
Quc
Gia c thnh lp nhm xy dng cng trin khai hot ng theo di v bo cophn
ng dng thuc ghi nhn trn bnh nhn ti khm v iu trti Trung tm D
ngMin dch lm sng, xy dng biu mu bo co phn ng dng (phlc 1) v
hng dn thu thp thng tin bnh nhn. Cc cn by tti Trung tm
DngMin
dch lm sng trin khai hot ng theo di v in vo biu mu bo co c
xy
dng di shtrca nhm chuyn mn.
Nhm chuyn mn r sot v i chiu thng tin trn bo co vi thng tin
trong bnh n v phng vn trc tip bnh nhn. Trong trng hp thiu thng
tin,
nhm chuyn mn nghcn b y tin bo co bsung cc thng tin cn thit.
Cc bo co c tp hp, lm sch dliu, nhp liu, xl d liu v tng kt kt
quthu c nh k1 ln/tun.
Ton bdliu bo co trong 6 thng c tng hp v a vo nghin cu ca
chng ti kho st, phn tch tnh hnh dng thuc chung ghi nhn ti Trung
tm
DngMin dch lm sng.
2.2.2.
Ni dung 2:Tng kt vcc phn ng dng ca allopurinol trong c s
dliu ca Trung tm DI&ADR Quc gia
Nghin cu c tin hnh ti Trung tm DI & ADR Quc gia theo
phng
php m thi cu dliu. Thng tin tcc bo co ADR c la chn da vo
cc tiu chun trn c thu thp vo mu phiu kho st (phlc 2).
Bo co ADR c sng lc s bl bo co phn ng dng thuc khi biu
hin ADR l n thun ngoi da hoc va c tn thng da, thng tn ton thn,
tn
thng ni tng [32]. Mi trng hp ny sc xem xt, quy kt l phn ng
dng
thuc bi 1 bc schuyn khoa DngMin dch lm sng.
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
29/88
21
2.3.
Chtiu nghin cu
2.3.1. Ni dung 1: Kho st tnh hnh dng thuc ti Trung tm DngMin
dch lm sng, Bnh vin Bch Mai tthng 6 n thng 11 nm 2013 Thng tin
vslng bo co dng thuc
Slng bo co ca tng thng, so snh vi slng bo co ADR ca ton
bBnh vin Bch Mai trong thng tng ng.
Thng tin vc im bnh nhn
-Phn loi bnh nhn theo loi hnh iu trni tr, ngoi tr.
-
Tui, gii tnh.
-
Tin sdng, bnh mc km.
-Chn onbnh chnh: sdng phn loi bnh tt quc tln th10 (ICD10)
ca WHO [5].
Thng tin vphn ng dng thuc
-
Chn on phn ng dng thuc
-Mc nng ca phn ng dng thuc: sdng thang nh gi mc nng
ca phn ng c hi ca WHO [69]. Cth, mc nng ca phn ng dng
trn da v ton thn c nh gi theo 4 mc nh sau:
Bng 2.1. Mc nng ca phn ng dng trn da vton thn theo WHO
Loi phn
ng
Phn ng dng
ton thn cp tnhPhn ng trn da
Mc 1 Nga nhng khng ni ban Ban da, nga
Mc 2 My ay khu tr Nga, ban da lan rng, bong vy kh
Mc 3 My ay ton thn, phQuincke
Mn nc, bong vy t, lot
Mc 4 Sc phn v Vim da trc vy hoc, hng ban a dng,
lin quan n nim mc, hoc SJS, TEN
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
30/88
22
-Thi gian xut hin phn ng d ng thuc: c tnh t ln cui cng dng
thuc nghi ngn khi xut hin biu hin dng thuc u tin.
-
Kt qusau xtr ADR. Thng tin vthuc nghi nggy phn ng dng
-
Tng hp cc ng dng thuc nghi ngc bo co.
-Tng hp cc nhm thuc nghi ngtheo hthng phn loi ATC.
-
Cc hdc l (theo hthng phn loi ATC) c bo co nhiu nht [76].
-Cc thuc nghi ngc bo co nhiu nht.
-Tng hp thuc nghi ngv cc ADR tng ng gy ra do thuc.
-
Tng hp cc ADR c bo co v cc thuc lin quan tng ng .
2.3.2. Ni dung 2:Tng kt vcc phn ng dng ca allopurinol trong c
s
dliu ca Trung tm DI&ADR Quc gia
Thng tin vs lng bo co dng thuc ca allopurinol theo tng nm t
nm 2006 n nm 2013.
Thng tin vc im bnh nhn
-
Tui, gii tnh.
-Bnh mc km v thuc dng ng thi.
Thng tin vphn ng dng
-
Thi gian tim tng xut hin phn ng dng do allopurinol: c tnh
tlc
bt u dng thuc n khi xut hin phn ng.
-
Biu hin lm sng ca cc phn ng dng do allopurinol xp theo hc
quan
chu nh hng da vo thut ngphn ng c hi theo WHO (WHO-Adverse
Reaction TerminologyWHO-ART) [71] .
-Cc loi phn ng dng trn da v nim mc.
-Mc nng ca phn ng dng trn da v nim mc: sdng thang phn loi
ca WHO vmc nng ca bin cc hi [69] (Bng 2.1).
-Xtr ADR v kt qusau xtr.
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
31/88
23
-Thm nh mi lin quan allopurinol-ADR
Thng tin vallopurinol
-
Liu dng: Liu dng 1 ln, tng liu dng trong ngy.-Chnh v nh gi sph
hp v chnh: cn cvo thng tin trong mc
L do dng thuc v cc thng tin lin quan trong mc Cc xt nghim
lin
quan n phn ng trong mu bo co ADR, nh gi sph hp ca chnh
allopurinol theo Dc th Quc gia Vit Nam 2012 [1].
nh gi hnh thnh tn hiu phn ng dng da nghim trng ca
allopurinol
tc sdliu ca Vit Nam
S dng phng php PRR (Proportional reporting ratio) trn c s kt ni
d
liu vbo co allopurinol lin quan ti phn ng dng da nghim trng
vi
ton bdliu vbo co ADR Vit Nam.
Tn hiu sc hnh thnh da trn 2 tiu ch: cn di ca khong tin cy
95%
1 v slng bo co c nh gi 3[46].
2.4.
Xl dliu
Sliu c thu thp v xl bng chng trnh Microsoft Excel 2007 v phn
mm SPSS 16.0.
Mu c i din bng slng v tl%.
ChsPRR c tnh theo cng thc PRR=/(+)
/(+)v cng thc tnh khong tin
cy vi chnh xc 95% (CI 95%) tng ng l:
CI = PRR* exp (1.96 x sqrt(1/a+1/c-1/(a+b)-1/(c+d))).
Vi a, b, c, d c nh ngha trong bng 2x2 sau [46].
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
32/88
24
Bng 2.2. Xc nh cc thnh phn tnh tr ong cng thc PRR
Bo co vphn ng da nghim trng c xc nh l cc bo bo vADRthuc mt trong
cc hi chng sau SJS, TEN, AGEP, DRESS (theo nh ngha ca Tchc ghi nhn
phn ng da nghim trng ca chu u (RegiSCAR)) [78]. ng thi,mi lin quan
gia vic sdng allopurinol v phn ng trn c Hi ng chuyngia ca Trung tm
DI & ADR Quc gia nh gi mt trong ba mc: chc chn, ckhnng hoc c
ththeo thang phn loi phn ng c hi ca WHO [4], [74].
Sbo co c ADRl phn ng danghim trng
Sbo co c ADRkhng phi phn ng d
ng da nghim trng
Tng sboco ADR
Thuc nghi nglAllopurinol
a b a+b
Thuc nghi ngkhng phiallopurinol
c dc+d
Tng a+c b+d a+b+c+d
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
33/88
25
CHNG 3. KT QU
3.1. Kho st tnh hnh dng thuc ti Trung tm Dng Min dch lm
sng Bnh vin Bch Mai tthng 6 n thng 11 nm 20133.1.1. Slng bo co
thu nhn c
Tin hnh thu thp bo co vphn ng dng thuc ti Trung tm Dng
Min dch lm sng, Bnh vin Bch Mai tthng 6 n thng 11 nm 2013, chng
ti
thu nhn c tng s127 bo co. Slng bo co ca tng thng v so snh vi
s
lng bo co ADR ca ton Bnh vin Bch Mai trong thng tng ng c
thhin
trong hnh 3.1.
Hnh 3.1. Slng bo co v ly tin theo tng thng ca Trung tm DngMin
dch lm sng vca Bnh vin Bch Mai
1624 21 26 21 19
27
5136 41 30
48
16
40
61
87
108
127
27
78
114
155
185
233
0
50
100
150
200
250
Thng 6 Thng 7 Thng 8 Thng 9 Thng 10 Thng 11
S lng bo co ca Trung tm D ng Min dch lmsngS lng bo co ca bnh vin
Bch Mai
Bo co ly tin ca Trung tm D ng Min dch lmsngBo co ly tin ca bnh
vin Bch Mai
l
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
34/88
26
Nhn xt:Trong 6 thng, thng 9 c slng bo co cao nht (20,5%), thp
nht l thng
6 (12,6%). Tuy nhin, s lng bo co gia cc thng khng c qu nhiu
skhcbit. Trung bnh mi thng thu nhn c 21,2 3,5 (bo co) trong khi
slng bo
co trung bnh ca ton bnh vin Bch Mai mi thng l 38,8 9,6 (bo co).
S
lng bo co ca Trung tm DngMin dch lm sng chim 54,6% slng bo
co ca ton bBnh vin Bch Mai.
3.1.2.
c im bnh nhn
c im bnh nhn v loi hnh iu tr, gii tnh, tui, tin sdng, bnh
mc km, l do sdng thuc chnh theo m ICD-10 c tm tt trong bng
3.1.Bng 3.1. Mt sc im ca bnh nhn trong nghin cu
c im Phn nhm: sbnh nhn (tl%)
Loi iu tr Ni tr: 98 (77,2%) Ngoi tr: 29 (22,8%)
Gii tnh Nam: 78 (61,4%) N: 49 (38,6%)
Tui* < 12 tui8 (6,3%)
12-18 tui10 (7,9%)
18-60 tui83(65,4%)
> 60 tui25 (19,7%)
Tui trung bnh (nm): 41,3 20,0Tui thp nht (nm): 3Tui cao nht
(nm): 88
Tin sdng C tin sdng34 (26,8%)
Khng c tin sdng93 (73,2%)
Dng do thuc :24 (18,9%)
Dng khng dothuc: 7 (5,5%)
Dng cha rNguyn nhn: 3
(2,4%)
Bnh mc km C bnh mc km21 (16,5%)
Khng c bnh mc km106 (83,5%)
Chn onChnh (theoICD-10)
R00-R99
28 (22,0%)M00-M99
18 (14,2%)J00-J99
17 (13,4%)Khc
64 (50,4%)
(*) ( khng c thng tin vtui ca 01 bnh nhn)
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
35/88
27
Nhn xt:Trong 127 bnh nhn c khm v iu trti Trung tm DngMin dch
lm sng do xy ra phn ng dng thuc, bnh nhn iu trni tr (77,2%) chim
tlvt tri so vi bnh nhn iu trngoi tr (22,8%). Cc trng hp dng
thuc
c bo co thng gp nht nhm i tng t18-60 tui (chim 65,4%). tui
trung bnh ca cc bnh nhn l 41,3 20,0. Bnh nhn chyu l nam gii
(61,4%)
gp gn 2 ln so vi ngii (38,6%). Sbnh nhn c tin sdng chim
tlkhng
nh(26,8%), trong , phn ln l dng do thuc.
Bnh nhn gp phi dng thuc a skhng c bnh mc km (83,5%). S
dng thuc nghi ngvi l do cc triu chng, du hiu v nhng biu hin lm
sngv cn lm sng bt thng, khng phn loi phn khc (R00-R99) chim
tlln
nht (22%). ng th hai l bnh h c-xng-khp v m lin kt (M00-M99)
(14,2%) v bnh vhh hp (J00-J99) ng th3 (13,4%). Slng bo co
dng
thuc vi cc l do khc chim tlnh.
3.1.3. Thng tin vphn ng dng thuc
3.1.3.1. Phn loi chn on dng thuc
Dng thuc c nhiu th, tthnhnh: my ay, n thnng hn, e dan tnh mng nh
sc phn v. Kt quphn loi chn on dng thuc c trnh
by trong bng 3.2.
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
36/88
28
Bng 3.2. Phn loi chn on dng thucChn on Slng Tl%
My ay 48 36,4Hi chng qu mn do thuc 29 22,0
Ph Quincke 21 15,9
Sc phn v 10 7,6
Hi chng StevensJohnson 9 6,8
Hng ban nhim sc cnh 6 4,5
Hng ban a dng 4 3,0Ban mn mcp ton thn 2 1,5
Hoi tthng b nhim c 1 0,8
Khc* 2 1,5
Tng 132 100,0
(*)(bao gm: 1 trng hp ban mn m, 1 trng hp lot ming hng)
Nhn xt:My ay l thdng thuc thng gp nht (36,4%) theo sau l hi chng
qumn do thuc (DRESS) (22,0%) v ph Quincke (15,9%). Nhng phn ng
nghimtrng nh hi chng StevenJonhson (SJS), ban mn mcp ton thn
(AGEP), hoitthng bnhim c (TEN) u c bo co, tuy nhin chim tlthp.
3.1.3.2.
Mc nng ca phn ng dng
Kt qunh gi mc nng ca phn ng dng xy ra trn 127 bnh nhntheo thang
phn loi mc nng ca phn ng c hi ca WHO c trnh by trong
bng 3.3.
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
37/88
29
Bng 3.3. Mc nng ca phn ng dngMc nng Slng Tl%
Mc 2 hoc 3* 44 34,6
Mc 3 29 22,8
Mc 4 54 42,5
Tng 127 100,0
(*)(44 trng hp bo co chghi my ay khng r my ay khu tr hay ton
thnnn khng thphn loi c cthmc 2 hoc 3)
Nhn xt:Sphn ng dng mc nng cao nht (mc 4) chim tlnhiu nht l
iu ng ch (42,5%). Cc phn ng mc 3 cng chim tlkhng nh(22,8%). Tnh
trng my ay (khu tr hoc ton thn) c nh gi mc 2 hoc 3chim khong 1/3
tng sbo co.
3.1.3.3. Thi gian xut hin phn ngThi gian xut hin phn ng dng thuc
c tnh tln cui cng dng
thuc nghi ngn khi xut hin biu hin dng thuc u tin. Phn loi thi
gian
xut hin phn ng thuc theo Ado v cng s(1970) (trch theo [16]). Kt
quphnloi thi gian xut hin phn ng dng thuc sau khi dng thuc trnh by
trong bng3.4.
Bng 3.4. Phn loi thi gian xut hin phn ng dng thuc sau khi dng
thucnghi ng
Thi gian xut hin phn ngsau khi dng thuc
Slng Tl%
Trong vng 1 gi 32 25,2Trong vng 1 ngy 42 33,1Trong vng vi ngy
hoc vi tun 53 41,7
Tng 127 100,0
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
38/88
30
Nhn xt:Cc phn ng dng thuc c bo co chyu xut hin sau khi dng
thuc
trong vi ngy hoc vi tun (41,7%). Sphn ng dng thuc cp tnh (xy ra
trong
vng 1 gisau khi dng thuc) chim tlnhnht (25,2%).
3.1.3.4. Kt qusau xtr ADR
Sau khi xtr ADR, bnh nhn gp phn ng dng thuc c thhi phc honton
nhng cng c nhng trng hp li di chng, thm ch c thgy tvong.Tng hp kt
qusau xtr ADR cho bnh nhn c trnh by trong bng 3.5.
Bng 3.5. Tng hp kt qusau xtr ADRKt qusau xtr ADR Slng Tl%
Hi phc khng c di chng 97 76,4ang hi phc 17 13,4Hi phc c di chng
11 8,7Khng r 2 1,6
Tng 127 100,0
Nhn xt:Sau khi c xtr dng thuc, a sbnh nhn hi phc khng c di
chng
(76,4%). ng ch , c 11 bnh nhn (8,7%) hi phc li di chng.
3.1.4. Thng tin vthuc nghi ng
3.1.4.1.
Phn loi cc nhm thuc nghi ngtheo m ATC
Kt quphn loi cc nhm thuc nghi nggy phn ng dng thuc theo m
ATC c trnh by trong bng 3.6.
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
39/88
31
Bng 3.6. Phn loi cc nhm thuc nghi ngtheo m ATC
M phn loi Nhm thuc Tng T l %
J Khng khun tc dng ton thn 106 57,0M Hc xng 32 17,2
N Hthn kinh 27 14,5
A ng tiu ha v chuyn ha 4 2,2
B Mu v c quan to mu 3 1,6
R Hh hp 3 1,6
H
Cc ch phm hormon dng ng ton
thn, trhormon sinh sn v insulin 2 1,1
S C quan thcm 1 0,5
Khng c m ATC 7 3,8
Khng r thuc nghi ng 1 0,5
Tng 186 100,0
Nhn xt:
Nhm thuc khng khun tc dng ton thn l nguyn nhn chyu gy ra cc
phn ng dng (57%), sau l cc nhm thuc tc dng trn hc-xng
(17,2%)
v nhm thuc tc dng trn hthn kinh (14,5%). Cc nhm thuc cn li cng
c
bo co nhng vi tlnh.
3.1.4.2.
Phn loi thuc nghi ngtheo ng dng thuc
Kt quphn loi thuc nghi nggy phn ng dng thuc theo ng dng
c trnh by trong bng 3.7.
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
40/88
32
Bng 3.7. Phn loi thuc nghi nggy theo ng dngng dng Slng Tl%
Ung 162 87,1Tim, truyn tnh mch 12 6,5
Tim bp 8 4,3
Ngm 1 0,5
Bi ngoi da 1 0,5
Khng r 2 1,1
Tng 186 100,0
Nhn xt:
ng ung l ng dng thuc gy dng nhiu nht (87,1%). Tip theo
l ng tim, truyn tnh mch (6,5%), ng tim bp (4,3%). Cc ng dng
khc
c ghi nhn khng ng k.
3.1.4.3.Hdc l c bo co nhiu nht
Da vo phn loi theo m ATC ca thuc, cc hdc l c bo co nhiu
nht c thng k trong bng 3.8.Bng 3.8. Cc hdc lc bo co nhiu nht
M phnloi
Nhm thuc TngT l
%
J04A Thuc iu trlao 31 16,7J01D Khng khun beta-lactam khc 26
14,0M04A Thuc iu trgout 22 11,8
N02B Thuc gim au v hst khc 14 7,5
J01C Khng khun nhm beta-lactam, cc penicilin 12 6,5N03A Thuc
chng ng kinh 11 5,9
M01AThuc chng vim, chng thp khp khng c cutrc steroid 10 5,4
(Tl% tnh trn tng 186 thuc c sdng trn bnh nhn)
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
41/88
33
Nhn xt:
Nhm thuc iu tr lao (gm cc thuc: ethambutol, pyrazinamid,
isoniazid,
rifampicin) l h dc l c bo co nhiu nht (16,7%). Sau l nhm
thuckhng khun beta-lactam khc (14%) v thuc iu tr gout (allopurinol,
colchicin)
(11,8%). Nhm thuc gim au v hst khc (bao gm cc thuc gim au hst
a
thnh phn, trong u c cha paracetamol) (7,5%) v nhm thuc chng
vim,
chng thp khp khng c cu trc steroid (5,4%) cng c sbo co ng ch
.
3.1.4.4.
Thuc nghi ngc bo co nhiu nht
Cc thuc nghi nggy phn ng dng thuc c bo co nhiu nht c
trnh by trong bng 3.9.
Bng 3.9. Cc thuc nghi ngc bo co nhiu nht
STT Tn thuc Slng Tl%
1 Allopurinol 21 11,3
2 Carbamazepin 8 4,3
3 Pyrazinamid 8 4,3
4 Ethambutol 8 4,3
5 Streptomycin 7 3,8
6 Paracetamol 7 3,8
7 Isoniazid 7 3,8
8 Rifampicin 7 3,8
9 Cefixim 6 3,2
10 Amoxicilin 5 2,7
11 Ibuprofen 5 2,7(Tl% tnh trn tng 186 thuc c sdng trn bnh
nhn)
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
42/88
34
Nhn xt:
Allopurinol dn u vcc thuc nghi nggy phn ng dng thuc c bo
co. Trong 11 thuc thng gp ny c ti 5 thuc l cc thuc dng iu tr
lao(pyrazinamid, ethambutol, streptomycin, isoniazid, rifampicin).
Thuc iu tr ng
kinh c mt i din tng ng l carbamazepin cngc mt trong danh sch
ny.
3.1.4.5.
Cp thuc v ADR c bo co
Chi tit danh sch cc thuc nghi ngv cc ADR do nhng thuc ny gy
ra
c trnh by phlc 3. Bng 3.10 tm tt cc thuc nghi ngc bo co nhiu
nht v ADR lin quan.
Bng 3.10. Cc cp thuc v ADR c bo co nhiu nht
Tn thuc
Slng
bo co
lin quan
n
thuc
ADR gp phi
Slng
ADR
tng
ng
Allopurinol 21 Hi chng qu mn do thuc 15
Hi chng Stevens-Jonhson 4
Hng ban a dng 1
Ban mn mcp ton thn 1
Carbamazepin 8 Hi chng Stevens-Johnson 5
Hi chng qu mn do thuc 2
Hng ban a dng 1
Ethambutol 8 My ay 6Hi chng qu mn do thuc 2
Pyrazinamid 8 My ay 5
Hi chng qu mn do thuc 3
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
43/88
35
Isoniazid 7 My ay 4
Hi chng qu mn do thuc 3
Paracetamol 7 My ay 3My ay + ph Quincke 1
Hng ban nhim sc cnh 1
Hi chng qu mn do thuc 1
Sc phn v 1
Rifampicin 7 My ay 4
Hi chng qu mn do thuc 3
Streptomycin 7 My ay 5
Hi chng qu mn do thuc 2
Cefixim 6 My ay 4
Hi chng qu mn do thuc 1
Ph Quincke 1
Amoxicilin 5 My ay 4
Hng ban nhim sc cnh 1
Ibuprofen 5 Ph Quincke 5
Nhn xt:
C 66 loi thuc nghi nggy dng c thng k. Cc cp thuc-ADR c
bo co rt a dng. Trong , allopurinol, carbamazepin thng c bo co
vi
DRESS v SJS. Cc thuc chng lao thng c ghi nhn vi biu hin my ay
v
DRESS. Cc khng sinh gy ra nhiu thdng khc nhau. Tt ctrng hp
dng
nghi ngdo ibuprofen u l ph Quincke. Paracetamol thng c bo co ADR
vi
nhiu biu hin t nh l ch yu nh my ay n nng hn nh ph Quincke,
DRESS, hng ban nhim sc cnh, kcsc phn v. ng ch trong danh sch
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
44/88
36
trn c thuc nam cng ghi nhn hai ADR nghim trng l DRESS v TEN.
c
bit, corticoid cng c bo co gy dng (betamethason,
methylprednisolon).
3.1.4.6.
Tng hp cc ADR c bo coTng hp cc ADR c bo co nhiu nht v thuc lin
quan c thhin
trong bng 3.11. Chi tit cc ADR c bo co v thuc lin quan trnh by
trong ph
lc 4.
Bng 3.11. ADR c bo co vthuc l in quan nh iu nht
Loi ADRSlng
trng hp
(tl%)
Thuc lin quanS
lng
My ay 75
(38,9%)
Ethambutol 6
Pyrazinamid 5
Streptomycin 5
Rifampicin 4
Isoniazid 4
Amoxicilin 4
Amoxicilin /acid clavunalic 4
Paracetamol 4
Khc 39
Hi chng qu
mn do thuc
41
(21,2%)
Allopurinol 15
Isoniazid 3
Pyrazinamid 3
Rifampicin 3Khc 17
Ph quincke 29
(15,0%)
Ibuprofen 5
Paracetamol/Ibuprofen 4
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
45/88
37
Khc 20
Sc phn v 16
(8,3%)
Metronidazol 2
Spiramycin/Metronidazol 2Terpin hydrat/Codein 1
Acetazolamid 1
Cephalexin 1
Ceftazidim 1
Cefuroxim 1
Esomeprazol 1
Methylprednisolon 1
Ciprofloxacin 1
Paracetamol 1
Penicilin 1
Salbutamol 1
Dextromethorphan 1
Hi chng
Stevens-
Johnson
14
(7,3%)
Carbamazepin 5
Allopurinol 4
Khc 5
Nhn xt:
Cc phn ng dng thuc gp phi c mc tnhn nng, do nhiu thuc
khc nhau gy ra, ch yu biu hin ngoi da. ng u l my ay (38,9%),
vi
nguyn nhn hay gp l thuc chng lao v khng sinh. Sau l DRESS
(21,2%),
trong , sbo co do allopurinol chim tlvt tri. Ph Quincke c tn sut
gp
kh cao (15%) thng c bo co do paracetamol, ibuprofen v khng sinh.
Sc
phn v(8,3%) c thdo nhiu loi thuc gy ra, kcmethylprednisolon cng
l mt
thuc nghi ng. SJS (7,3%) phn ln do allopurinol v carbamazepin gy
ra.
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
46/88
38
3.2.
Tng kt vcc phn ng dng ca allopurinol trong c sdliu ca
Trung tm DI&ADR Quc gia
3.2.1.
Slng bo co dng thuc ca allopurinolKt qukho st vtnh hnh dng thuc
ti Trung tm DngMin dch
lm sng trong 6 thng cho thy allopurinol l thuc dn u gy ra cc phn
ng d
ng, kcnhng phn ng nghim trng. Trn c s, chng ti la chn
allopurinol tng kt cc thng tin lin quan n phn ng dng thuc trong
c s
dliu quc gia vphn ng c hi. Tnm 2006 n ht nm 2013, c tng 62
bo
co vphn ng c hi ca allopurinol, trong c 58 bo co vdng thuc.
56/58
bo co ny c thm nh c mi lin quan gia vic sdng thuc v phn ng
xy
ra. Dliu c tnh ton trn 56 bo co trn. Kt quslng bo co theo
tng
nm c trnh by trong hnh 3.2.
Hnh 3.2. Slng bo co ADR vphn ng dng thuc do allopur inol
Nhn xt:Trong 8 nm, tng sbo co ADR vallopurinol khng nhiu. Trong
, ADR
c bo co ch yu l phn ng dng thuc. Nm 2013, Trung tm DI&
ADR
Quc gia nhn c slng bo co vallopurinol nhiu nht, chim tlvt
tri
so vi cc nm t2006-2012 (67,9%).
1 1 25
2 25
38
0
5
10
15
20
25
30
35
40
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
S
lng
bo
co
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
47/88
39
3.2.2.
c im bnh nhn dng vi allopurinol
Allopurinol c ch nh trn bnh nhn gout mn tnh. Bnh gout gia
tng
theo tui v xy ra thng xuyn hn nam gii so vi ngii, do tui v
giitnh c thlin quan n khnng xut hin ADR. Cc tnh trng bnh l c
thnh
hng n s tin trin ca cc phn ng d ng thuc do lm thay i qu trnh
chuyn ha v gy cm ng cc p ng min dch vi thuc. Tin hnh thu thp
thng
tin trn bnh nhn cho kt qutrong bng 3.12.
Bng 3.12. Mt sc im ca bnh nhn dng vi allopurinol
Gii Slng (tl%)
NamNTng
46 (82,1)10 (17,9)
56 (100,0)TuiTui trung bnh (nm)Tui thp nht (nm)Tui cao nht
(nm)
59,8 15,21790
Bnh mc km* Slng (tl%)
Tng huyt p
i tho ngRi lon lipid muSuy thnKhcTng
12 (36,4)
6(18,2)3(9,1)2 (6,1)
10 (30,3)33 (100,0)
Thuc dng ng thi** Slng (tl%)Thuc iu trtng huyt pColchicinThuc iu
trri lon lipid muKhcTng
13 (16,9)9 (11,7)4 (5,2)
51 (66,2)77 (100,0)
(*) C 24/56(42,9%) bnh nhn c bnh mc km, mi bnh nhn c thmc ng
thi nhiu bnh. (**) C 27/56 (48,2%) bnh nhn sdng thuc ng thi,
trong
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
48/88
40
1 bnh nhn dng nhiu thuc khng r loi, tng sthuc ghi nhn c trn
26 bnh nhn l 77 thuc.
Nhn xt:Trong 56 bnh nhn, bnh nhn nam chim tlchyu (82,1%). tui
trung
bnh ca cc bnh nhn l 59,8 15,2 (nm). Tng huyt p, i tho ng, ri
lon
lipid mu l cc bnh l mc km thng gp bnh nhn gp phn ng dng do
allopurinol. Thuc iu trtng huyt p, thuc iu trri lon lipid mu,
colchicin l
nhng thuc dng ng thi phbin vi allopurinol.
3.2.3. Thng tin vallopurinol
3.2.3.1.
Liu dngLiu dng c thl mt trong nhng yu tnguy c gy xut hin phn ng
d
ng thuc. Tng hp thng tin v liu dng trong cc bo co c thng k
trong
bng 3.13.
Bng 3.13. Thng tin vliu dng ca allopurinolLiu dng
1 ln
S
lng
Tl% Tng liu dng
trong ngy
S
lng
Tl%
150 mg 1 2,3 150 mg 1 2,4200 mg 1 2,3 200 mg 1 2,4
300 mg 39 88,6 300 mg 30 73,2
600 mg 3 6,8 600 mg 7 17,1
Tng 44* 100,0 900 mg 1 2,4
1200 mg 1 2,4
Tng 41** 100,0
(*)(12/56 (21,4%) bo co khng r thng tin vliu dng 1 ln, tl% c
tnh
trn cc bo co c thng tin). (**)(15/56 (26,8%) bo co khng r thng
tin v
tng liu dng trong ngy, tl% c tnh trn cc bo co c thng tin).
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
49/88
41
Nhn xt:a s cc bnh nhn c dng allopurinol mc liu 300 mg/ln
(88,6%),
ng ch c 3/44 (6,8%) bnh nhn dng liu 600 mg/ln. Strng hp thng
tinvliu dng ca allopurinol cha c cp trong bo co ADR chim tlkhng
nh (21,4%).Tng liu dng allopurinol trong ngy ph bin l 300 mg
(73,2%). C
bnh nhn c dng tng liu trong ngy ln n 900 mg hoc 1200 mg/ngy.
Thng
tin vhiu chnh liu cho bnh nhn c suy gim chc nng thn khng c m
t
trong cc bo co.
3.2.3.2.Chnh v nh gi sph hp vchnh
Lm dng thuc hoc dng thuc khng ng chnh lm tng khnng gpADR ni
chung v dng thuc ni ring. Kt qunh gi sph hp ca chnh
dng thuc vi allopurinol theo Dc th Quc gia Vit Nam (2012) c tm
tt
trong bng 3.14.
Bng 3.14. nh gi vsph hp chnh ca all opuri nol
nh gi chnh Slng Tl%
Ph hp 30 53,6
Khng ph hp 24 42,9
Khng nh gi c 2 3,6
Tng 56 100,0
Nhn xt:
T l chnh allopurinol ph hp (53,6%) theo Dc th Quc gia Vit
Nam
2012 cao hn so vi khng ph hp (42,9%) nhng schnh lch gia hai mc
ny
khng nhiu. Mt strng hp khng nh gi c do thng tin ghi nhn trong
boco ADR khng y . Cc chnh khng ph hp v khng nh gi c trnh by
trong bng 3.15.
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
50/88
42
Bng 3.15. Chnh khng ph hp v khng nh gi c ca allopurinol
Chnh Slng
Khng ph hp Tng acid uric n thun khng triuchng
2324
Lao hch 1
Khng nh
gi c
Si thn/st (khng c kt quxt nghim
acid uric mu)
1
2Khng r (l do sdng thuc cha c
cp trong bo co)
1
Nhn xt:
Phn ln cc chnh khng ph hp l iu tr tng acid uric khng km theo
triu chng. Phn l do sdng thuc v cc xt nghim c lin quan n phn
ng
trong 2 bo co ADR cha c in y thng tin nh gi ch nh ca
allopurinol.
3.2.4. Thng tin vphn ng dng vi allopurinol
3.2.4.1.
Thi gian tim tng xut hin phn ng dng do allopurinolPhn ng dng c
thxy ra ngay lp tc sau khi sdng thuc, cng c th
din bin chm hn, sau mt thi gian mi xut hin. Thng tin vthi gian
tlc bt
u dng thuc n khi xut hin phn ng trn nhng bo co ghi r thng tin
c
thhin trong bng 3.16.
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
51/88
43
Bng 3.16. Thi gian tim tng xut hin phn ng dng do all
opurinol
Thi gian tim tng Slng bo co Tl%
< 1 tun 17 38,61 tun-1 thng 21 47,7>1 thng 6 13,6
Tng 44* 100,0Thi gian ngn nht (ngy) 1Thi gian di nht (ngy) 62Thi
gian trung bnh (ngy) 15,316,3
(*) (12/56 (21,4%) bo co khng ghi r thng tin)
Nhn xt:
Phn ng dng do allopurinol xut hin trong khong 9 tun ktkhi bt
u
dng thuc v chyu gp trong 1 thng u sau khi sdng.
3.2.4.2. Biu hin lm sng ca cc phn ng dng do allopurinol
Kt qu thng k biu hin lm sng ca cc phn ng dng theo cc hc
quan c trnh by trong bng 3.17.
Bng 3.17. Biu hin lm sng ca phn ng dng al lopur inol trn cc hc
quanHc quan chu nh hng Slng
Da, nim mc 50
Da, nim mc/Ton thn 2
Da, nim mc/Tiu ha 1
Da, nim mc/Mt 1
Da, nim mc/Mt/Tim mch/H hp 1
Da, nim mc /Tim mch/Thn kinh ngoi vi 1
Tng 56
Nhn xt:
Dng thuc do allopurinol c thbiu hin trn nhiu c quan khc nhau.
Tt
ccc bnh nhn trong nghin cu u c biu hin dng trn da v nim mc.
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
52/88
44
3.2.4.3.
Cc loi phn ng dng trn da v nim mc vi allopurinol
Biu hin trn da v nim mc chim tlchyu trong cc biu hin lm sng
ca dng do allopurinol. Cc loi phn ng dng thuc trn da c tng kt
trongbng 3.18.
Bng 3.18. Cc loi phn ng dng thuc trn da vnim mc do
allopurinol c bo co
Biu hin trn da Tn sut Tl%
Nga 17 23,3
Ban da 16 21,9
Hi chng qu mn do thuc 15 20,5
Hi chng Stevens-Johnson 13 17,8
My ay 4 5,5
Vim da trc vy 3 4,1
Hng ban a dng 1 1,4
Ban mn mcp ton thn 1 1,4
Hi chng TEN 1 1,4
Lot ming 1 1,4
Bng nc 1 1,4
Tng 73 100,0
Nhn xt:
Xt ring phn ng d ng trn da v nim mc, nga (23,3%) v ban da
(21,9%) l hai triu chng thng gp nht. Hai phn ng trn da nghim
trng l
DRESS v SJS chim tlcao, tng ng l 20,5% v 17,8%. Cc biu hin cn li
c
tn sut khng nhiu. ng ch c nhng ADR him v nghim trng nh AGEP,
TEN cng c bo co.
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
53/88
45
3.2.4.4.
Mc nng ca phn ng dng trn da v nim mc
Kt qunh gi mc nng ca phn ng dng thuc do allopurinol theo
thang phn ca WHO c tng hp trong bng 3.19.Bng 3.19. Phn l oi mc
nng ca phn ng dng do allopuri nol
Mc nng Slng Tl%
Mc 1 3 5,4
Mc 2 hoc 3* 1 1,8
Mc 2 15 26,8
Mc 3 3 5,4
Mc 4 34 60,7
Tng 56 100,0
(*)(my ay khng r khu tr hay ton thn khng thphn loi c cthmc
2 hoc 3)
Nhn xt:
Phn ng dng do allopurinol a dng, c thmc nh(mc 1) n
nng (mc 4). c bit, phn ng mc 4 chim tlcao nht (60,7%), tip
l mc 2 (26,8%).
3.2.4.5. Xtr ADR v kt qusau xtr
Tng hp cc hng x tr phn ng dng do allopurinol c ch ra trong
bng 3.20.
Bng 3.20. Phc ni khoa xtr phn ng dng do allopurinol
Xtr Strng hp (tl%)Corticoid 45/56 (80,4%)Khng histamin H1 45/56
(80,4%)Truyn dch 12/56 (21,4%)Khng sinh 4/56 (7,1%)iu trti ch 4/56
(7,1%)Vitamin C 3/56 (5,4%)Khc 4/56 (7,8%)
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
54/88
46
Nhn xt:
iu trvi corticoid v khng histamin l hng xtr phbin khi bnh
nhn
gp phn ng d ng do allopurinol. Truyn dch nng cao th trng cho bnh
nhn
cng thng c s dng. a s cc bnh nhn c iu tr phi hp nhiu bin
php, ty theo mc v biu hin lm sng ca tn thng.
Sau x tr, kt quv tnh trng ca cc bnh nhn c th hin trong bng
3.21.
Bng 3.21. Kt qusau xtr phn ng dng allopur inolKt qusau xtr ADR
Slng Tl%
Hi phc 42 75,0
Cha hi phc 4 7,1
Hi phc c di chng 1 1,8
Khng r 9 16,1
Tng 56 100,0
Nhn xt:
a sbnh nhn hi phc hon ton (75,0%) sau khi c xtr phn ng d
ng v c 1 trng hp (1,8%) bnh nhn hi phc nhng li di chng.
3.2.4.6. nh gi hnh thnh tn hiu phn ng d ng da nghim trng ca
allopurinol tc sdliu ca Vit Nam
Kt quchsPRR ly tin qua cc nm c trnh by trong bng 3.22.
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
55/88
47
Bng 3.22. nh gi hnh thnh tn hiu phn ng da nghim trng vi allopur
inolNm S lng bo co phn ng
da nghim trng doallopurinol
PRR Khong tin
cy 95%
2006 1 43,9 27,1-71,3
2006-2007 1 33,8 8,1-141,5
2006-2008 2 35,6 12,9-98,1
2006-2009 3 24,5 9,5-63,3
2006-2010 3 20,5 7,7-54,9
2006-2011 4 25,5 11,1-58,62006-2012 4 20,7 8,6-50,0
2006-2013 30 45,3 33,9-60,6
Nhn xt :
Trong giai on 2006-2009 tri cho n 2006-2013, kt qu tha mn
cc tiu ch ca phng php PRR (bao gm cn di ca khong tin cy 1 v
s
lng bo co nh gi 3). Nh vy, trong c sdliu bo co ADR ca Vit
Nam,
tn hiu vphn ng da nghim trng do allpurinol trong giai on
2006-2009 tri
cho n 2006-2013 c hnh thnh.
3.2.4.7.
Thm nh mi lin quan allopurinol-ADR
Kt quthm nh mi lin quan gia allopurinol-ADR c trnh by trong
bng
3.23.
Bng 3.23. Thm nh mi lin quan al lopur inol-ADR
Mi lin hAllopurinol-ADR Slng Tl%Chc chn 11 19,6C khnng 33 58,9C
th 12 21,5Tng 56 100,0
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
56/88
48
Nhn xt:Trong nghin cu, phn ln cc bo co dng vi allopurinol c thm
nh
mc c kh nng tng ng 58,9%. Cc bo co c thm nh mc chc
chn chim khong 1/5 tng sbo co.
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
57/88
49
CHNG 4. BN LUN
4.1.
Tnh hnh d ng thuc ghi nhn ti Trung tm D ng Min dch lm
sng, Bnh vin Bch Mai
Bo co ADR ng vai tr quan trng trong hot ng gim st phn ng c
hi
ca thuc ti cc c s khm cha bnh. Bo co ADR t nguyn l bin php n
gin, chi ph thp nn c ng dng rng ri nht hin nay. Tuy nhin, tlbo
co
ADR c ghi nhn so vi thc tcn thp. Mt nghin cu cho thy sADR c
bo co chchim khong 6% tng sADR xy ra trn lm sng [49]. Tng
slng
bo co ADR l mt mc tiu c kvng trong cng tc bo co ADR. C nhiuyu
tcn trti vic bo co ADR, trong , vi cn b t, thiu thi gian in vo
bo co l mt trong nhng nguyn nhn phbin [49]. Do , n gin ha mu
bo
co, cthha cc triu chng, phn ng thng gp ti mt khoa lm sng cth
thun tin hn cho cn by ttrong vic hon thnh bo co ADR gp phn ci
thin
slng v tng cht lng bo co ADR. Hot ng phi hp gia Trung tm Dng
Min dch lm sng, Khoa Dc Bnh vin Bch Mai v Trung tm DI &
ADR
Quc Gia trong theo di v bo co phn ng dng thuc ghi nhn trn bnh
nhn tikhm v iu trti Trung tm DngMin dch lm sng l mt m hnh mi c
thnghim. M hnh c xy dng vi mc ch to ra mng li lin kt, nng
cao
sphi hp gia cc bn lin quan nhm thc y hot ng bo co, hon thin
quy
trnh bo co v gp phn nng cao nhn thc ca nhn vin y t trong vic bo
co
ADR. y cng l c snhn rng ti cc khoa iu trkhc trong bnh vin.
Sau 6 thng trin khai, hot ng ny thu c kt qung ch . Tng s
lng bo co ghi nhn c l 127 bo co. Tlgia slng bo co dng thuc
nhn c mi thng ti Trung tm DngMin dch lm sng so vi slng bo
co ca ton Bnh vin Bch Mai cng thi im l kh cao, trung bnh chim
54,6%.
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
58/88
50
Theo tng kt ca Nguyn Minh Thnh (2010) [13], Trn Nhn Thng
(2013)
[36], Ngc Trm (2013) [8], Trung tm D ng Min dch lm sng trong
cc
nm 2006, 2007, 2008, 2011, 2012 lun nm trong danh sch nhng n vdn
u vslng bo co ADR, trong , cao nht l nm 2007 (c 140 bo co, chim
36,4%
tng sbo co ca bnh vin Bch Mai). Trung tm DngMin dch lm sng l
trung tm u ngnh DngMin dch ca cnc. Hng nm, Trung tm tip nhn
v iu trcho mt lng ln bnh nhn dng thuc, c biu hin a dng tmy
ay, ban cho n cc hi chng nghim trng nh SJS, TENDo , slng bo
co ADR ca Trung tm lun chim t l ln trong tng s bo co ca Bnh
vin
Bch Mai l iu dhiu. Kt qunghin cu ca chng ti tng ng vi tng kt
ca cc tc gitrn. Tuy nhin, ng ch , trong na cui nm 2013, tlgia
sbo
co ca Trung tm DngMin dch lm sng so vi tng slng bo co ca ton
bnh vin cao vt tri (chim khong trn 50%). Thm vo , so vi cc nm
trc,
s lng bo co ca Trung tm cng nh tng sbo co ca ton Bnh vin Bch
Mai cng tng ln ng k. iu ny cho thy, ngoi l do c th ca trung tm
nu
trn, m hnh mi c p dng ti Trung tm pht huy hiu qu.
So vi quy trnh bo co ADR chung ca Bnh vin Bch Mai ktnm 2012,
m hnh trin khai hot ng theo di v bo co phn ng dng thuc c p
dng
ti Trung tm Dng Min dch lm sng cng c stham gia ca khoa lm
sng,
Khoa Dc v Trung tm DI & ADR Quc gia. Tuy nhin, vic phi hp xy
dng
cng trin khai hot ng, mu phiu thu thp thng tin bnh nhn (mu bo co
d
ng thuc) ph hp hn vi c im c th ti Trung tm, to iu kin thun
tin
cho cn by ttrong vic bo co ADR. Thm vo , vic tng cng thu thp
thng
tin bnh nhn thng qua r sot v i chiu thng tin trn mu phiu vi thng
tin
trong bnh n, phng vn trc tip bnh nhn v nghcn by tbsung cc
thng
tin cn thit (1 ln/tun) lm tng ti a lng cng nh tnh chnh xc ca
thng tin.
T, hot ng ny gp phn to thi tch cc cho cn by ttrong bo co
ADR.
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
59/88
51
Mt khc, khi tp hp cc phiu thu thp thng tin bnh nhn, vic lm sch
dliu,
nhp liu, xl dliu v tng kt kt quc thc hin hng thng. Hot ng ny
gip dliu c cp nht nhanh chng hn so vi quy trnh thng quy 3
thng/lnkim tra v gi bo co ADR vTrung tm DI & ADR ang c thc hin
ti Bnh
vin Bch Mai. Nhng u im ny c thgii thch cho stng ln vslng bo
co ADR thu c ti Trung tm DngMin dch lm sng sau khi trin khai
hot
ng phi hp trn. V vy, c thnhn rng m hnh c p dng ti Trung tm D
ngMin dch lm sng cho cc khoa iu trkhc trong bnh vin tng cng
cng tc theo di v bo co ADR.
Cng vi vic xy dng mt m hnh bo co ADR hiu qu, nghin cu ca
chng ti cn ghi nhn c cc kt qung ch thot ng theo di v bo co
phn ng dng thuc ghi nhn trn bnh nhn ti khm v iu trti Trung tm
D
ngMin dch lm sng. Trong nghin cu ca chng ti, cc hdc l c bo
nhiu nht gm khng sinh nhm beta-lactam (20,5%), thuc chng lao
(16,7%), thuc
iu trgout (11,8%). Bn cnh , cc thuc gim au v hst a thnh phn
trong
c cha paracetamol, thuc chng ng kinh, NSAIDs cng l nhng nhm
c
bo co vi tlng k. Kt qutrn tng tnhiu nghin cu tin hnh ti
Trung
tm Min dchMin dch lm sng [15], [16], [23], cng nh nghin cu ca
Phm
Hong Khm ti Khoa Da liu Bnh vin 103 (2011) [30]. Trong , khng
sinh,
NSAIDs, thuc iu trgout, thuc chng ng kinh, thuc chng lao u nm
trong
danh sch cc thuc gy dng vi tlcao nht.
Kt qunghin cu ca chng ti cng vi cc kt qu trong nghin cu ca
Phm Vn Thc, Nguyn ThBch Yn ti Bnh vin Hu nghVit Tip Hi Phng
(1993) [34], Nguyn Nng An(1998) [3], Nguyn Vn on(2004) [23], u
khng
nh khng sinh l thuc gy dng thng gp nht, trong , nhm beta-lactam
l
nguyn nhn hng u. Trong nghin cu ca chng ti, khng sinh c thgy ra
nhiu
thlm sng dng thuc tmy ay, ph Quincke, hng ban nhim sc cnh,
hng
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
60/88
52
ban a dng, cho n DRESS, AGEP, sc phn v. Nhiu nghin cu khi thc
hin
trn tng thlm sng nh: my ay, ph Quinke [20], [22] vim da do dng
thuc
[31], hi chng hng ban nhim sc cnh [28], SJS v TEN [21] cng u cho
thykhng sinh l nguyn nhn phbin ca cc thlm sng ny. Vic sdng khng
hp
l, qu rng ri, khng c kim sot khng sinh c thgp phn lm tng nguy c
d
ng vi nhng thuc ny.
Trong c sdliu bo co ADR ca Trung tm DI & ADR Quc gia,
thuc
chng lao lun l mt trong cc hdc l c bo co nhiu nht, trong ADR
trn da chim tlvt tri [10]. Trong nghin cu ca chng ti, thuc chng
lao l
nhm thuc ng hng thhai vslng bo co. Trong , phn ng dng c
ghi nhn vi cnm thuc chng lao c bn: pyrazinamid, ethambutol,
streptomycin,
isoniazid v rifampicin. My ay v DRESS l hai th lm sng dng thuc
xy ra
vi thuc chng lao ghi nhn c trong nghin cu. Nghin cu ca Phan
Quang
on (1998) cng cho thy my ay, mn nga l cc biu hin thng gp nht
bnh nhn dng thuc chng lao [35].
Theo nhiu nghin cu, NSAIDs nm trong cc nhm thuc gy dng nhiu
nht [24], [30], [36]. Chng ti ghi nhn c phn ng dng ca cc thuc
nhm
NSAIDs trong nghin cu bao gm ibuprofen, meloxicam, diclofenac,
nimesulid v
etoricoxib. i a sphn ng dng xy ra vi cc thuc ny u l ph
Quincke,
tng ng vi kt quca Inomata (2012), trong , NSAIDs l mt nhm thuc
gy
ph Quincke phbin [52]. ng ch , trong cc thuc nhm NSAIDs trn,
chng ti
ghi nhn c trng hp sdng etoricoxib, mt thuc NSAIDs mi c tc dng
c
chCOX-2 gp ban mn m. Etoricoxib c nh gi c t l xy ra cc phn
ng
d ng trn da v cc phn ng d ng ton thn thp hn so vi cc thuc c
ch
COX-2 trc y. Tuy nhin, nhng phn ng d ng trn da nghim trng bao
gm
hng ban nhim sc c nh, SJS v TEN u c bo co vi etoricoxib
[79].
Khc vi cc thuc trong nhm NSAIDs, trong nghin cu ca chng ti, ngoi
ph
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
61/88
53
Quincke, biu hin dng thuc ca paracetamol rt a dng, tnh l chyu
nh
my ay n nng hn nh DRESS, hng ban nhim sc c nh, sc phn v.
Paracetamol ng th6 trong danh sch cc thuc nghi nggy dng. Xut pht
tkt qunh gi nhng trng hp gp phn ng trn da nghim trng lin quan n
vic sdng paracetamol c ghi nhn trong y vn v c sdliu ca Hthng
bo
co cc bin c c hi ca FDA (FAERS), thng 08/2013, C quan Qun l
Dc
phm v Thc phm Hoa K(FDA) cnh bo vnguy c xy ra cc phn ng c hi
trn da tuy him gp nhng nghim trng, thm ch e da tnh mng lin quan
n
vic s dng paracetamol. Ti Vit Nam, Cc Qun l Dc c Cng vn s
687/QLD-K, ngy 14/01/2014 cnh bo nguy c v yu cu cc cng ty ng k,
nh
sn xut thc hin b sung nhn thng tin sn phm v phn ng ph nghim
trng
trn da ca thuc cha hot cht paracetamol [6]. Bn cnh vai trcacn b
y t, vic
tuyn truyn nng cao hiu bit cho ngi dn v s dng thuc paracetamol
cng nh
cc thuc chng vim gim au h st khc gim thiu d ng thuc cn c thc
hin.
ng ch , trong nghin cu ca chng ti, cn c 2 trng hp dng thuc
nam b d ng nghim trng. Mt trng hp gp DRESS, trng hp cn li
bnh
nhn bTEN . Thuc c ngun gc dc liu vn c ngi dn coi l an ton,
tuy
nhin, d liu v phn ng c hi ca loi thuc ny rt ang lu tm. Theo tng
kt
bo co ADR v thuc c ngun gc dc liu ca Trung tm DI & ADR Quc
gia
giai on 2010-2012, s bo co ADR lin quan n nhm thuc ny chim
1,18%
tng s bo co ADR, nhng biu hin d ng da nng v phn ng phn v c
ghi
nhn vi t l ng k (13,9%). Kho st ca Nguyn Th Vn ( 2004) [15],
Nguyn
Vn on (2002) [24] ti Trung tm D ng Min dch lm sng, Bnh vin
Bch
Mai u cho kt qu thuc ng y ng th 3 trong cc nhm thuc gy d ng.
ng
thi, loi thuc ny cng gi v tr th 3 trong cc nhm thuc gy hi chng d
ng
thuc c bng nc (hng ban a dng, SJS, TEN) [17]. Rt kh xc nh v
thuc
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
62/88
54
hoc hot cht no trong tng v, trong tng thang thuc gy d ng, hn na,
ha cht
dng bo qun thuc nam hoc nm mc xut hin trong qu trnh bo qun cng
c
kh nng gy d ng. Do cn tng cng cng tc thay i nhn thc cho cn b yt
v ngi dn v thuc v cch s dng, ng thi cn theo di v bo co y
cc bin c c hi khi dng nhm thuc ny.
c bit, chng ti cng ghi nhn c nhng bo co dng thuc do
corticoid
(betamethason, methylprednisolon). Trong khun kh ti cp b
(1997-1998),
nghin cu ca Bmn Dngtrng i hc Y H Ni cho thy cc thuc khng
histamin v corticoid cng gy dng, vi tl3,41% [3]. Nhm thuc khng
histamin
v corticoid l hai nhm thuc c hiu iu trdng thuc, v vy, nhng
bnh
nhn ny, vic iu trphn ng dng c phn kh khn hn.
Cng vi cc nhm thuc c t l gy d ng cao nh trn, nghin cu ca
chng
ti ghi nhn hai thuc ring l c s lng bo co nhiu nht l allopurinol
v
carbamazepin. Thlm sng dng xy ra vi cc thuc ny thng l cc hi
chng
nng, chyu l DRESS v SJS.
Phn ng c hi trn da lin quan n allopurinol gp phbin, nh hng
ti
2% s ngi c k n thuc ny [54]. Nghin cu ca nhm tc gi i Loan
(2012) v cc phn ng d ng da nghim trng do thuc cng ch ra
allopurinol l
thuc phbin lin quan n DRESS v SJS [43]. Theo mt nghin cu Hoa K,
c
tnh phn ng da nghim trng xut hin trn nhng bnh nhn dng
allopurinol vi t
l0,69/1.000 ngi-nm[53].
Dng vi thuc chng ng kinh l kh thng gp v li hu qunghim
trng. Kt qu nghin cu dng thuc carbamazepin ti Trung tm Dng
Min
dch lm sng, Bnh vin Bch Mai (1999) cho thy SJS l th lm sng dng
hay
gp nht do carbamazepin [25]. Ti mt bnh vin Trung Quc (2011),
carbamazepin
l thuc ng u lin quan n cc phn ng da nghim trng vi thi gian tim
tng
xut hin phn ng sau dng thuc l 14,3 5,8 ngy [50]. Nghin cu khc
ti
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
63/88
55
Malaysia (2010) [45] v kho st ca Sharma v cng sti Chandigarh, n
(2001)
[65] cng ch ra, cc thuc chng ng kinh: phenytoin, phenobarbital v
nht l
carbamazepin l nguyn nhn ca cc phn ng da nghim trng, chng sau
khngsinh. Xt ring SJS/TEN, carbamazepin chim t lcao nht, vi DRESS,
phenytoin
ng hng thhai sau allopurinol [45].
Bn cnh vic tng kt vcc thuc v nhm thuc gy dng, chng ti cng
tng hp c mt skt qung ch vcc phn ng dng thuc. Dng thuc
c nhiu th, tthnhnh: my ay, n thnng hn, e da n tnh mng nh sc
phn v. Kt qunghin cu ca chng ti cho thy, trong cc th lm sng
dng
thuc, my ay l th d ng thuc thng gp nht (36,4%) theo sau l
DRESS
(22,0%) v ph Quincke (15,9%). Sc phn v l th d ng nng nht, nguy c
t
vong cao, c th gy ra bi nhiu thuc, ph bin do khng sinh [16] cng
xut hin
vi t l ng k.Tuy chim tlt hn nhng nhng phn ng dng nghim trng
nh SJS, TEN, AGEP u c ghi nhn.
Kt qunghin cu ti Vit Nam ca Nguyn Vn on(2004) [23], Phm Cng
Chnh (2008) [29] , L Vn Khang(1993) [11], Phm Hong Khm (2011)
[30] cng
chra my ay v ph Quincke l hai thlm sng phbin trn cc bnh nhn gp
d
ng thuc, nht l my ay. SJS, TEN trong nhng nghin cu trn v trong
nghin
cu vdng trn da ti mt bnh vin Trung Quc (2011) cng gp phi vi
tn
sut tng ng m chng ti tng kt c [50]. DRESS trong cc nghin cu
trc
y ti Vit Nam rt t c bo co, cng cha c mt nghin cu ton din no
v
hi chng ny ti nc ta. Tuy nhin trong nghin cu ca chng ti gp phi
vi tl
kh cao, iu ny c thdo thng tin vbo co ADR trc ycn nhiu thiu
st,
vic m tcc triu chng lm sng cha y c thquy kt thnh hi chng c
th. Nghin cu ca chng ti ghi nhn c nhiu hn strng hp DRESS,
cng
nh thlm sng dng him gp l AGEP trc ht l do nghin cu c tin hnh
ti Trung tm DngMin dch lm sng, trung tm u ngnh, tuyn cui cnc
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
64/88
56
vvdng-min dch, bnh nhn gp dng thuc vi nhiu loi hnh a dng. ng
thi, hiu quca m hnh phi hp khoa lm sng khoa Dc Trung tm DI
&
ADR quc gip ghi nhn c nhng hi chng dng him gp.4.2. Kho st phn ng
dng thuc ca allopurinol trong C sdliu Quc
gia vphn ng c hi
Allopurinol ng u danh sch 66 thuc gy dng theo kt qukho st ti
trung tm Dng Min dch lm sng, Bnh vin Bch Mai t thng 6 n thng
11/2013. Hi cu li C sdliu bo co tnguyn ti Trung tm DI & ADR
Quc
gia vdng thuc do allopurinol, chng ti thu c 58 bo co. 56/58 bo
co ny
c thm nh c mi lin quan gia vic sdng thuc v phn ng xy ra.
Trong
, nm 2013, Trung tm DI & ADR Quc gia nhn c s lng bo co v
allopurinol nhiu nht, chim t l vt tri so vi cc nm t 2006-2012
(67,9%).
Trong cc bo co 2013, c mt slng ln cc bo co n ttrung tm Dng
Min dch lm sng, Bnh vin Bch Mai sau khi trin khai hot ng phi hp
vi
Khoa Dc bnh vin Bch Mai v Trung tm DI & ADR Quc gia k t
thng
6/2013. Ngy 11/9/2013, Cc Qun l Khm, cha bnh c cng vn
s789/KCB-
NV cnh bo vphn ng c hi trn da nghim trng do dng thuc allopurinol
[7].
y l nhng yu tgp phn lm cho sbo co dng do allopurinol nm 2013
tng
t bin so vi nhng nm trc .
Trong 56 trng hp dng vi allopurinol, do nh hng ca c im bnh
gout nn bnh nhn nam chim t l ch yu (82,1%) v tui trung bnh ca
cc
bnh nhn l 59,8 15,2 (nm). Tng huyt p, i tho ng, ri lon lipid mu
l
cc bnh l mc km thng gp bnh nhn gp phn ng dng do allopurinol.
Ko
theo , thuc iu tr tng huyt p, thuc iu tr ri lon lipid mu,
colchicin l
nhng thuc dng ng thi phbin vi allopurinol. Kt quny ph hp vi
nghin
cu ca mt nhm tc gikhi tng quan h thng li nhng trng hp qu mn
do
allopurinol c cng btrong giai on 1952-2012 [66].
-
7/24/2019 KLTN-Le Thi Thao-K6420140718
65/88
57
Dng thuc do allopurinol c thbiu hin trn nhiu c quan khc nhau,
hu
ht u c biu hin trn da v nim mc. Phn ng dng trn da v nim mc
do
allopurinol gy ra rt a dng, c thtmc nhnh nga, ban da rt thng gp
nnng hn nh lot ming, bng nc trn da, vim da trc vy, hng ban a dng,
k
cnhng hi chng nghim trng nh SJS, TEN, DRESS, AGEP. Nhng thlm
sng
ny cng c ghi nhn khi theo di ti khoa da liu min nam Sardinia ()
(2012)
trong 10 nm vi allopurinol l nguyn nhn gy phn ng 84/780 bnh nhn
gp
phn ng c hi trn da [40].
DRESS, SJS chim tlcao ng kl 20,5%, 17,8% trong cc trng hp gp
dng chng ti ghi nhn c. Theo thang phn loi mc nng ca bin cc
hi
ca WHO, 60,7% phn ng dng do allopurinol trong nghin cu ca chng
ti
mc 4 (mc nng nht). y l vn ng ch v cng c cp n
trong nhiu nghin cu cc nc khc nhau. Nghin cu EuroSCAR ho Halevy
v
cng stin hnh 6 nc chu u (2008) (o, c, H La, Israel, Php v )
trong
thi gian t thng 4/1997 n thng 12/2001 kt lun rng allopurinol l
thuc c
nguy c gy SJSv TEN cao nht (17,4% sbnh nhn b cc hi chng ny)
[48].
Mt nghin cu c thc hin ti Singapore a ra kt lun tng tvi
tlbSJS,
TEN do allopurinol l 15,3% [51]. Mt nghin cu khc (2008) cng nc
ny tng
hp c 28 trng hp DRESS c lin quan n allopurinol trong hn 4
nm[54].
Nh vy, r rng allopurinol l mt thuc c kh nng gy ra nhng phn ng
da
nghim trng vi t lcao. Nhiu cng trnh nghin cu cc nc khc nhau
nh
Singapore, Malaysia, Trung Quc kt lun iu ny vi t lphn ng da
nghim
trng do allopurinol dao ng trong khong 8,2%-34,62%, ty tng nghin
cu [45],
[50], [55].
Trong c s d liu ca Vit Nam 2006-2013, s trng hp phn ng da
nghim trng (SJS, TEN, AGEP v DRESS) chim tlcao (48,4%). n
