KLTN O.Đạt

Ch nh v trch nhim do vi phm hp ng theo LTM 2005LI CM N..........................................................................................................................4 DANH MC T VIT TT..................................................................................................5 M U..................................................................................................................................6 Tnh cp thit ca ti.......................................................................................................6 Phm vi nghin cu..............................................................................................................7 Phng php nghin cu......................................................................................................7 Kt cu ca kha lun..........................................................................................................8 Chng 1:.................................................................................................................................9 Trch nhim do vi phm hp ng..........................................................................................9 Trch nhim php l, trch nhim do vi phm hp ng khi nim v mi lin h.......9 Khi nim v trch nhim php l...................................................................................9 Trch nhim do vi phm hp ng................................................................................11 Tin trnh pht trin ca trch nhim do vi phm hp ng theo php lut Vit nam trc khi c Lut thng mi nm 2005...........................................................................13 TNVPH trong c ch tp trung bao cp:...................................................................13 Trch nhim do vi phm hp ng theo B lut dn s nm 1995, Php lnh hp ng kinh t nm 1989 v Lut thng mi nm 1997...............................................14 Nhng vn thuc ni dung ca trch nhim do vi phm hp ng theo LTM 2005. 15 Cc cn c pht sinh trch nhim..................................................................................16 C hnh vi vi phm hp ng ca bn vi phm........................................................16 Bn b vi phm c thit hi xy ra trong thc t.......................................................16 Bn vi phm c li.....................................................................................................16 C mi quan h nhn qu gia hnh vi vi phm hp ng ca bn vi phm v thit hi v ti sn ca bn b vi phm...............................................................................17 Cc cn c min trch do vi phm hp ng................................................................17 Ch ti do vi phm hp ng.........................................................................................17 Chng 2:...............................................................................................................................18 Thc trng cc quy nh ca php lut Vit nam v trch nhim do vi phm hp ng.19 Thc trng cc quy nh ca php lut Vit nam v cc cn c p dng trch nhim hp ng.........................................................................................................................19 Thc trng cc quy nh ca php lut v yu t th nht: C hnh vi vi phm hp ng................................................................................................................................19 Thc trng cc quy nh ca php lut v yu t th hai: c thit hi thc t.............24 Thc trng cc quy nh ca php lut v yu t th ba: C li ca bn vi phm......26 . Thc trng cc quy nh ca php lut v yu t th t: c mi quan h nhn qu gia hnh vi vi phm hp ng v thit hi thc t ca bn b vi phm......................29 Thc trng cc quy nh ca php lut Vit nam v cc cn c min trch do vi phm hp ng trong LTM 2005.................................................................................................31 Thc trng cc quy nh ca php lut v cn c min trch th nht: Cc cn c min trch do tha thun ca cc bn............................................................................32 Min trch do gp bt kh khng...................................................................................33 Min trch do li ca bn b vi phm............................................................................36 Min tr trch nhim do quyt nh ca c quan nh nc c thm quyn................38 Thc trng cc quy nh ca php lut v cc ch ti do vi phm hp ng...................39 Buc thc hin ng hp ng......................................................................................39 Pht vi phm...................................................................................................................45

Nguyn Vn t K53 Lut Kinh Doanh Khoa Lut i hc Quc gia H Ni

1

Ch nh v trch nhim do vi phm hp ng theo LTM 2005Khi nim pht vi phm hp ng............................................................................45 Mc pht vi phm hp ng......................................................................................46 Mi quan h gia pht vi phm v cc ch ti khc.................................................47 Ch ti buc bi thng thit hi..................................................................................48 Tn tht v tinh thn..................................................................................................48 Tn tht do uy tn b gim st v khon li ng l c hng.............................50 Ch ti tm ngng thc hin hp ng.........................................................................51 khi nim tm ngng thc hin hp ng.................................................................51 Tm ngng thc hin hp ng v trng hp bt kh khng.................................51 Thi gian tm ngng thc hin hp ng.................................................................52 Ch ti nh ch thc hin hp ng..............................................................................52 Ch ti hy hp ng.....................................................................................................53 Thc tin p dng cc quy nh ca php lut Vit nam v trch nhim do vi phm hp ng trong LTM 2005............................................................................................................55 Nhng thun li khi p dng cc quy nh ca php lut Vit nam v trch nhim do vi phm hp ng trong LTM 2005.......................................................................................55 V cc cn c p dng trch nhim do vi phm hp ng...........................................55 V cn c min trch nhim do vi phm hp ng......................................................56 V cc ch ti.................................................................................................................56 Nhng kh khn khi p dng cc quy nh ca php lut Vit nam v trch nhim do vi phm hp ng trong LTM 2005.......................................................................................57 Nhng kh khn khi p dng cc quy nh ca php lut v cc cn c p dng trch nhim..............................................................................................................................57 Nhng kh khn khi p dng cc cn c min trch....................................................58 Min trch nhim do li mt phn ca bn c quyn...............................................58 Min trch do li ca ngi th ba...........................................................................59 Nhng kh khn khi p dng cc quy nh v ch ti..................................................59 i vi ch ti buc bi thng thit hi:.................................................................59 i vi ch ti pht vi phm:....................................................................................59 i vi ch ti buc thc hin ng hp ng:........................................................61 i vi ch ti tm ngng thc hin hp ng, nh ch thc hin hp ng, hy b hp ng...............................................................................................................61 Chng 3:...............................................................................................................................62 V chnh sch lp php...........................................................................................................63 Nhn xt chung...................................................................................................................63 Kin ngh............................................................................................................................63 V ni dung lp php.............................................................................................................64 nh hng chung..............................................................................................................64 Cn bng quyn li........................................................................................................64 Kt hp cc bin php....................................................................................................65 Cc vn c th...............................................................................................................65 Buc thc hin ng hp ng......................................................................................65 Bi thng thit hi.......................................................................................................66 Tm ngng thc hin hp ng.....................................................................................66 nh ch, hy b hp ng............................................................................................66 Pht vi phm...................................................................................................................66


2

Ch nh v trch nhim do vi phm hp ng theo LTM 2005p dng php lut..................................................................................................................67 Trnh nhm ln gia cc bin php...................................................................................67 Thng nht p dng php lut............................................................................................67 Kt lun...................................................................................................................................68


3

Ch nh v trch nhim do vi phm hp ng theo LTM 2005

LI CM NTrong sut qu trnh lm kha lun, ti xin gi li cm n su sc ti cc thy c trong Khoa Lut i hc Quc gia H Ni, cc thy c trong b mn Lut Kinh Doanh truyn t nhng kin thc qu gi v to iu kin cao nht h tr sinh vin trong sut qu trnh hc tp ti trng. c bit, ti xin chn thnh cm n ging vin hng dn TS. Phan Th Thanh Thy ngi gip nhit tnh, tn tm hng dn ti trong sut qu trnh nghin cu kha lun ny. Chc c v gia nh lun mnh khe, thnh t v hnh phc. Ti cng khng qun cm n ngi thn trong gia nh v bn b nhng ngi lun bn v ng vin, gip ti trong sut qu trnh lm kha lun ny. Xin chn thnh cm n! Sinh vin Nguyn Vn t


4


DANH MC T VIT TT

Lut thng mi nm 1997 Lut thng mi nm 2005 Trch nhim do vi phm hp ng Trch nhim php l Quy phm php lut B lut dn s nm 2005

LTM 1997 LTM 2005 TNVPH TNPL QPPL BLDS


5


M UTnh cp thit ca tiV tng qut, cuc sng ca con ngi c xy p nn bi cc hp ng v hu ht cc nhu cu sng ca con ngi c p ng thng qua mi quan h vi ngi khc. C th khng nh rng hp ng l mt trong nhng ch nh lu i nht v quan trng nht ca php lut. Ngay t xa xa, khi c s trao i hng ha, hp ng xut hin. V ngy nay, trong nn kinh t th trng, s a dng trong quan h thng mi ko theo s phong ph ca cc dng hp ng. V vy, ch nh hp ng cng ngy cng chim mt a v quan trng trong quan h lut t. Hp ng sinh ra l em li li ch hp php m cc bn mong i thng qua vic thc hin, l si dy gn kt cc ch th trong x hi. p ng cc nhu cu ca cuc sng cng nh trong kinh doanh, khng th thiu c hp ng. Tuy nhin, v nhiu l do khc nhau, khng phi khi no hp ng cng c cc bn thc hin mt cch ng n, y . Hay ni cch khc, c nhng trng hp, mt bn khng thc hin, thc hin khng ng, hoc thc hin khng y ngha v. Lc , c s vi phm hp ng. Khi c s vi phm hp ng, li ch m cc bn mong mun thng qua hp ng khng t c, v hnh vi vi phm ngha v hp ng ny nhiu khi lm pht sinh nhng thit hi cho bn b vi phm. Lc ny, d c thit hi hay khng, rt cn c s can thip ca php lut nhm bo v quyn li ca bn b vi phm, bo v tnh n nh trong quan h hp ng. Ch nh v trch nhim do vi phm hp ng ra i vi ngha . Trong thc tin, c rt nhiu dng vi phm hp ng khc nhau, km theo nhng hu qu m n gy ra cho bn b vi phm cng khc nhau. Chnh v vy, php lut d liu mt lot cc binNguyn Vn t K53 Lut Kinh Doanh Khoa Lut i hc Quc gia H Ni6

1.


php nhm bo v quyn li ca bn b vi phm, buc bn vi phm phi chu trch nhim do hnh vi vi phm hp ng ca mnh gy ra. Vic tm hiu k nhng bin php m php lut a ra thit ngh rt cn thit, v hai l do chnh: Th nht, vic tm hiu r php lut v trch nhim do vi phm hp ng gip cc bn c th tha thun trong hp ng nhng iu khon trch nhim m khng b v hiu theo php lut. Th hai, trong trng hp cc bn khng c tha thun hoc tha thun v hiu, php lut cng a ra cc gii php cho bn b vi phm la chn (trong khun kh php lut) bo v quyn li ca h mt cch hiu qu nht. Vi l do , tc gi la chn ti Ch nh v trch nhim do vi phm hp ng theo Lut thng mi 2005 lm ti cho kha lun tt nghip ca mnh, nhm phn tch cc c s l lun v thc tin v cc bin php (ch ti) trn, ch ra nhng c trng ca tng bin php. Thng qua , tc gi cng a ra nhng nh gi, ch ra xut, kin ngh v nhng phng hng nhm hon thin cc quy nh v trch nhim do vi phm hp ng trong Lut thng mi 20052.

Phm vi nghin cu

Kha lun tp trung nghin cu bn cht, c trng ca cc bin php; phm vi p dng ca mi bin php; mi quan h ca cc bin php vi nhau, thc trng p dng php lut v cc bin php . T , xut nhng kin ngh nhm hon thin php lut v trch nhim do vi phm hp ng trong kinh doanh thng mi3.

Phng php nghin cuKha lun vn dng nhng phng php lun duy vt bin chng v duy vt lch s ca ch ngha Mc Lnin, p dng vo tnh hnh nc ta


7


Ngoi ra, kha lun cng p dng cc phng php nghin cu truyn thng trong khoa hc php l nh : phng php phn tch, tng hp cc kin thc t php lut thc nh v phn tch thc tin nhn thc v nh gi thc trng iu chnh php lut v thc thi php lut; phng php so snh lut hc, phng php i chiu, din gii, quy np.. gii quyt cc vn kha lun4.

Kt cu ca kha lunNgoi li ni u, kt lun, mc lc v danh mc ti liu tham kho, kha lun c kt cu vi 3 chng: CHNG I: Khi qut chung v trch nhim do vi phm hp ng CHNG II: Thc trng cc quy nh ca php lut Vit nam v trch nhim hp ng trong Lut thng mi 2005 CHNG III: Mt s kin ngh nhm hon thin php lut v trch nhim hp ng trong Lut thng mi 2005


8


Chng 1: KHI QUT CHUNG V TRCH NHIM DO VI PHM HP NG

1.1. 1.1.1.

Trch nhim do vi phm hp ngTrch nhim php l, trch nhim do vi phm hp

ng khi nim v mi lin hKhi nim v trch nhim php l Theo t in Ting Vit, trch nhim c hiu theo hai ngha 1. Phn vic c giao cho hoc coi nh c giao cho, phi bo m lm trn, nu kt qu khng tt th phi gnh chu phn hu qu. 2. S rng buc i vi li ni, hnh vi ca mnh, bo m ng n, nu sai tri th phi gnh chu phn hu qu. T nh ngha ny, trch nhim c hiu theo hai ngha: tch cc v tiu cc Theo ngha tch cc, trch nhim lun gn b vi bn phn, vi ngha v, l iu phi lm. V d: con ci c ngha v chm sc cha m lc tui gi sc yu Theo ngha tiu cc, trch nhim l hu qu bt li phi gnh chu v mnh khi c s vi phm m hai bn cam kt (V d: A v B giao kt mt hp ng mua bn. Trong hp ng ny, B thc hin y ngha v ca mnh, cn A th khng thc hin ngha v. iu ny lm pht sinh thit hi cho B. Trong trng hp ny, vic vi phm hp ng ca A


9


lm pht sinh mt trch nhim, trch nhim bi thng thit hi do hnh vi vi phm ngha v ca mnh). Vic thc hin hoc khng thc hin cng vic khng nht thit cn phi c s bo m ca Nh nc bng php lut. Nhng khi cc loi trch nhim c Nh nc iu chnh bng cc QPPL th trch nhim tr thnh bt buc hay cn gi l trch nhim php l. Theo nh ngha trong gio trnh L lun chung v nh nc v php lut ca Khoa Lut i hc quc gia H Ni nm 2007 th trch nhim php l l hu qu ca hnh vi vi phm php lut v c th hin trong vic c quan Nh nc (ngi c chc v) c thm quyn p dng i vi ngi c li trong vic vi phm php lut mt hoc nhiu bin php cng ch (ch ti x l) ca Nh nc do ngnh lut tng ng quy nh ( tr.550). V vy, trch nhim php l ch c p dng khi xy ra hnh vi vi phm php lut, hay ni cch khc, trch nhim php l l hu qu ca hnh vi vi phm php lut. Vic truy cu trch nhim php l ca c quan nh nc hay nh chc trch c thm quyn thc cht l vic p dng nhng bin php cng ch nh nc i vi cc ch th vi phm php lut. Tuy nhin, bn thn trch nhim php l khng phi l s cng ch Nh nc m ch l ngha v phi gnh chu nhng bin php cng ch nh nc do php lut quy nh. T khi nim trn, c th thy trch nhim php l c nhng c im c bn:-

Trch nhim php l ch pht sinh khi c hnh vi vi phm php Trch nhim php l phi do cc c quan Nh nc c thm quyn

lut-

p dngNguyn Vn t K53 Lut Kinh Doanh Khoa Lut i hc Quc gia H 10 Ni


-

Trch nhim mang li hu qu php l bt li cho cc ch th b p Trch nhim php l c mc ch gio dc, phng nga cc hnh

dng vi vi phm php lut Tm li, trch nhim php l l hu qu bt li m ch th vi phm php lut ( c hnh vi xm phm n quyn v li ch hp php ca cc ch th khc) phi gnh chu vi tnh cht l bin php cng ch c php lut quy nh nhm bo v quyn v li ch hp php ca ch th b vi phm1 Trch nhim do vi phm hp ng Trch nhim do vi phm hp ng l mt loi trch nhim php l. mc khi qut, trch nhim do vi phm hp ng mang bn cht v l mt dng c th ca trch nhim dn s. V vy, trch nhim do vi phm hp ng cng mang nhng c im ca trch nhim php l ni chung. Trch nhim do vi phm hp ng c hiu l vic bn vi phm phi gnh chu nhng hu qu bt li mang tnh vt cht do hnh vi vi phm ngha v hp ng ca mnh. Tuy cng l mt dng trch nhim php l nhng do c th ca quan h hp ng nn n cng c nhng c im ring: + Th nht, v thm quyn p dng: nu nh trch nhim php l (TNPL) ni chung ch c p dng bi c quan nh nc c thm quyn th trch nhim do vi phm hp ng (TNVPH) cn c th c p dng bi c quan ti phn phi chnh ph nh c quan trng ti. Khi xut hin vi phm hp ng, bn b vi phm c quyn yu cu bn vi phm thc hin cc hnh thc TNVPH theo tha thun gia hai bn trong hp ng hoc1

Nguyn Thy Phng, Lun vn thc s v Trch nhim do vi phm hp ng mua bn hng ha quc t theo php lut Vit nam

Nguyn Vn t K53 Lut Kinh Doanh Khoa Lut i hc Quc gia H 11 Ni


theo quy nh ca php lut. Nu khng t dn xp c vi nhau, cc bn c th gii quyt tranh chp thng qua ha gii hoc ti Trng ti thng mi m khng nht thit phi gii quyt ti Ta n. + Th hai, v hnh thc p dng: c p dng trong qu trnh k kt v thc hin hp ng khi c hnh vi vi phm hp ng. Hp ng v hiu cng c th lm pht sinh trch nhim nhng l trch nhim ngoi hp ng v thc t cc bn khng tn ti quan h hp ng, nn trch nhim ny khng pht sinh t cc ngha v do cc bn tha thun vi nhau + Th ba, v tnh cht ca TNVPH: mang tnh vt cht hay tnh ti sn. c im chung ca bt k loi trch nhim php l no cng u l s tc ot hay hn ch cc quyn v ti sn hay phi ti sn ca ch th c hnh vi vi phm. Khc bit vi c im chung ny, TNVPH ch buc bn c hnh vi vi phm hp ng phi gnh chu nhng hu qu bt li v ti sn. + Th t, v mc ch p dng cc ch ti: khng ch nhm mc ch gio dc v phng nga vi phm php lut nh trch nhim php l ni chung m mc ch chnh ca vic p dng cc ch ti TNVPH l khi phc li ch vt cht, b p nhng tn tht cho bn b vi phm. Vic p dng cc ch ti ny khng ch mang tnh trng pht i vi bn vi phm m cn tnh ton bo m li ch chnh ng ca bn h, m bo cn bng li ch gia cc bn, iu ny th hin cc quy nh v min gim trch nhim. Thm na, ngha v chng minh tn tht, ngha v hn ch thit hi l ca bn b vi phm. c im ny xut pht t bn cht ca quan h hp ng l quan h mang tnh cht n b ngang gi; khi hp ng b vi phm, iu m cc bn quan tm n nhiu chnh l li ch vt cht ca mnh s c p ng nh th no thng qua vic thc hin cc ch ti do vi phm hp ngNguyn Vn t K53 Lut Kinh Doanh Khoa Lut i hc Quc gia H 12 Ni

Ch nh v trch nhim do vi phm hp ng theo LTM 20051.1.2.

Tin trnh pht trin ca trch nhim do vi phm hp

ng theo php lut Vit nam trc khi c Lut thng mi nm 20051.1.2.1.

TNVPH trong c ch tp trung bao cp:

Trong thi k ny, min bc tin hnh xy dng ch ngha x hi theo c ch k hoch ha tp trung cao . Ch php l v hp ng kinh t giai on ny c ghi nhn ti Ngh nh s 04/TTg ngy 4 thng 1 nm 1960 ca Th tng chnh ph ban hnh iu l tm thi v ch hp ng kinh t, Ngh nh s 54/CP ngy 10 thng 3 nm 1975 ca Chnh ph ban hnh iu l v ch hp ng kinh t v cc vn bn hng dn thi hnh1. c trng c bn ca cc vn bn trn xc nh: ch th tham gia cc quan h hp ng ch yu l cc n v kinh t x hi ch ngha; vic k kt hp ng l nhm thc hin ch tiu k hoch ca Nh nc nn phi da theo nguyn tc bt buc v tun theo cc ch tiu kinh t nh nc. giai on pht trin cao ca c ch tp trung quan liu bao cp, hp ng kinh t tr thnh mt cng c php l ch yu ca Nh nc qun l nn kinh t x hi ch ngha. K kt hp ng l xy dng k hoch, thc hin hp ng l thc hin k hoch v vi phm hp ng l vi phm k lut k hoch.Theo , ch nh trch nhim hp ng c quy nh nhm bo m v cng c k lut hp ng. Theo Ngh nh s 04/TTg ngy 4 thng 1 nm 1960 ca Th tng Chnh ph v Ngh nh s 54/CP ngy 10 thng 3 nm 1975 ca Chnh ph, trch nhim do vi phm hp ng c p dng x l cc hnh vi vi phm vi hai hnh thc l pht hp ng v bi thng thit hi.1

Nguyn Th Dung, p dng trch nhim hp ng trong kinh doanh, NXB Chnh tr Quc Gia H Ni, 2001, tr.18


Ch nh v trch nhim do vi phm hp ng theo LTM 20051.1.2.2.

Trch nhim do vi phm hp ng theo B lut dn

s nm 1995, Php lnh hp ng kinh t nm 1989 v Lut thng mi nm 1997 Sau k i hi ng ln th VI din ra cui nm1986, Nh nc ta c mt quyt nh quan trng: Xa b nn kinh t k hoch ha tp trung, chuyn sang nn kinh t th trng theo nh hng x hi ch ngha. T s thay i ln trong ng li chnh tr, chng ta cng c nhng thay i ng k trong hot ng lp php. Php lnh hp ng kinh t 1989 v Lut thng mi 1997 l nhng c s php l ch yu c th ha quyn t do kinh doanh, t do hp ng ca cc ch th kinh doanh, t tng bc chuyn i t nn kinh t tp trung bao cp, sang nn kinh t th trng c nh hng. Vi vai tr m bo php l cho quyn t do hp ng, ch nh TNVPH cng c nhng im mi so vi TNVPH trong c ch k hoch ha tp trung. Theo quy nh ti Php lnh hp ng v LTM 1997, khi c s vi phm hp ng kinh t v hp ng thng mi, trch nhim hp ng c th c p dng di cc hnh thc: - Buc thc hin ng hp ng - Pht vi phm hp ng - Bi thng thit hi - Hy hp ng Thc ra, ch ti hy hp ng ch c xem l mt hnh thc trch nhim do vi phm hp ng theo quy nh ca LTM 1997. Theo Php lnh hp ng kinh t th bn c quyn li b vi phm ch c quyn n phng nh ch vic thc hin hp ng khi bn kia thc s c s vi phm m khng c quyn n phng tuyn b hy b hp ng (iu 26,27 ca Php lnh ny). Theo quy nh ca Php lnh ny v cc vn bn hngNguyn Vn t K53 Lut Kinh Doanh Khoa Lut i hc Quc gia H 14 Ni


dn thi hnh, vic hy b hp ng do cc bn tha thun bng vn bn. Chnh v vy, hy b hp ng theo Php lnh hp ng kinh t khng mang tnh ch ti v ng nhin khng phi l mt hnh thc trch nhim do vi phm hp ng. Tuy nhin, LTM 1997 li quy nh khc v hy hp ng. Theo LTM 1997 th hy hp ng l mt hnh thc ch ti trong thng mi, theo , bn b vi phm tuyn b hy hp ng nu vic vi phm ca bn kia l iu kin hy hp ng m cc bn tha thun (iu 235) hoc php lut quy nh (iu 63, khon 2 iu 65). Nh vy, hy b hp ng l quyn ca bn b vi phm v Ta n ch c quyn xem xt chp nhn hay khng chp nhn yu cu m thi, m khng c quyn tuyn b hy b hp ng hay buc cc bn phi hy b hp ng k, tr trng hp hp ng c giao kt khng hp php. Mc d hy b hp ng khng do c quan c thm quyn p dng, nhng tuyn b hy hp ng ca mt bn c th c m bo thc hin bng cng ch Nh nc, v vy, LTM 1997 xem hy b hp ng l mt hnh thc trch nhim do vi phm hp ng l hon ton xc ng. Ngoi im khc bit trn, gia hai vn bn ny cn tn ti rt nhiu nhng im bt cp, mu thun nhau. Vic tn ti song song hai vn bn iu chnh v hp ng vi cc quy nh khng thng nht v khi nim v ni dung i vi TNVPH dn n s mu thun v cch hiu v p dng trong qu trnh thc thi lut. Phi n khi c thng nht trong mt vn bn - Lut thng mi 2005, vn ny mi c gii quyt.1.1.3.

Nhng vn thuc ni dung ca trch nhim do vi phm hp ng theo LTM 2005



Trong phn ni dung ca trch nhim do vi phm hp ng, tc gi s i vo nghin cu cc quy nh v cc cn c pht sinh trch nhim do vi phm hp ng; cc cn c min trch nhim v cc ch ti p dng1.1.3.1.

Cc cn c pht sinh trch nhim

a. C hnh vi vi phm hp ng ca bn vi phm: y l yu t u

tin pht sinh trch nhim do vi phm hp ng, th hin di dng hnh ng ( thc hin khng ng, khng y ngha v hp ng ) hoc khng hnh ng ( khng thc hin ). Tuy nhin, ch c coi l hnh vi vi phm hp ng nu hnh vi xy ra t khi hp ng c hiu lc php lut.b. Bn b vi phm c thit hi xy ra trong thc t: Thit hi l s

mt mt hoc gim st v li ch vt cht hoc tinh thn c php lut bo v. Trc y, LTM 1997 yu cu phi c thit hi vt cht. Nh vy c th suy lun l ch tn tht vt cht mi c bi thng. LTM 2005 c s thay i v yu cu c thit hi thc t (khon 2 iu 303) nhng khng th hin r l tn tht v tinh thn c c bi thng hay khng. Nhiu lut gia hin nay cho rng thit hi thc t y phi l thit hi vt cht. Theo tc gi, thit hi thc t y bao gm c thit hi v tinh thn. i vi thng nhn, chnh l thit hi do gim st uy tn kinh doanh hay gim st thng hiu. Vn ny s c phn tch k phn thc trng.c. Bn vi phm c li: Li c hiu l thi ch quan ca mt ch

th i vi hnh vi ca mnh v hu qu do hnh vi gy ra. Bn vi phm hp ng khi thc hin hnh vi ca mnh c kh nng nhn thc trc nhng hu qu do hnh vi gy ra nhng c hoc v thc hin hnh vi .Nguyn Vn t K53 Lut Kinh Doanh Khoa Lut i hc Quc gia H 16 Ni

Ch nh v trch nhim do vi phm hp ng theo LTM 2005d.

C mi quan h nhn qu gia hnh vi vi phm hp ng ca

bn vi phm v thit hi v ti sn ca bn b vi phm. Trong khoa hc php l, hnh vi vi phm hp ng c xem l nguyn nhn v thit hi thc t xy ra l kt qu ca hnh vi vi phm . Xt v hin tng, c th c nhiu hnh vi vi phm, c nhiu thit hi thc t nhng nu gia chng khng c mi lin h th khng ny sinh trch nhim bi thng vi bn vi phm.1.1.3.2.

Cc cn c min trch do vi phm hp ng

Khi mt bn c hnh vi vi phm hp ng th h mc nhin b suy on l c li v phi chu trch nhim trc bn b vi phm. Nhng nu bn vi phm chng minh c mnh khng c li trong vi phm th khng phi chu trch nhim. chng minh mnh khng c li, bn vi phm phi chng minh c mt trong cc cn c min trch c quy nh trong lut v trong hp ng. Cc cn c l: - Trng hp min trch nhim do cc bn tha thun - S kin bt kh khng - Hnh vi vi phm ca mt bn hon ton do li ca bn kia - Hnh vi vi phm ca mt bn do thc hin quyt nh ca c quan qun l nh nc c thm quyn m cc bn khng th bit c vo thi im giao kt hp ng Ngoi bn cn c trn, Cng c vin 1980 cn quy nh mt cn c min trch nhim na, l Do li ca ngi th ba (Khon 2 iu 74). l trng hp do li ca ngi th ba, m ngi th ba khng thc hin ngha v ca mnh do gp phi cc trng hp bt kh khng1.1.3.3.

Ch ti do vi phm hp ng



Ch nh trch nhim do vi phm hp ng c th hin qua cc ch ti c th. y l cc ch ti mang tnh ti sn. Tuy nhin, lut php ca cc nc khc nhau quy nh cc ch ti c th khc nhau Lut thng mi Vit nam nm 1997 quy nh 4 ch ti: Buc thc hin ng hp ng, bi thng thit hi, pht vi phm v hy hp ng Ngoi 4 ch ti trn, lut thng mi Vit nam nm 2005 b sung thm 2 ch ti c th na. l: tm ngng thc hin hp ng v nh ch thc hin hp ng. Ngoi ra, lut cng cho php cc bn c tha thun cc bin php khc nhng khng tri vi cc nguyn tc c bn ca php lut Vit nam, iu c quc t m Vit nam l thnh vin v tp qun thng mi quc t. Vic p dng ch ti no trong cc ch ti ni trn trc ht ph thuc vo s la chn ca bn b vi phm, tuy nhin php lut cng c quy nh nhm hn ch quyn la chn ca cc bn. iu 293 Lut thng mi tr trng hp c tha thun khc, bn b vi phm khng c p dng ch ti tm ngng thc hin hp ng, nh ch thc hin hp ng hoc hy b hp ng i vi vi phm khng c bn

Chng 2:THC TRNG CC QUY NH CA PHP LUT VIT NAM V TRCH NHIM DO VI PHM HP NG V THC TIN P DNG


Ch nh v trch nhim do vi phm hp ng theo LTM 20052.1.

Thc trng cc quy nh ca php lut Vit nam v trch nhim do vi phm hp ngThc trng cc quy nh ca php lut Vit nam v cc cn c p dng trch nhim hp ng

2.1.1.

2.1.1.1. Thc trng cc quy nh ca php lut v yu t th nht: C hnh vi vi phm hp ng Hp ng sinh ra nhm tha mn nhng mc ch ca cc bn, nhng ng thi vic k kt ny cng rng buc cc bn bi nhng ngha v nht nh. BLDS Php c quy nh Hp ng giao kt hp php c gi tr nh lut i vi cc bn giao kt ( iu 1134). Hay ni cch khc, cc bn trong quan h hp ng t to ra lut cho chnh h. Tuy nhin, trong nhiu trng hp, cc bn khng thc hin ng ngha v hp ng. Vi phm hp ng l vic khng thc hin, hay thc hin khng ng, khng y ngha v hp ng v ch th thc hin hnh vi phi chu trch nhim i vi bn b vi phm. Khi xem xt hnh vi vi phm hp ng, ngoi vic xc nh th no l hnh vi vi phm hp ng th cn cn thit phi lm r th no l vi phm c bn, vi phm khng c bn v vi phm trc thi hn v hu qu php l ca cc hnh vi vi phm ny l khc nhau. Th nht, Vi phm c bn v vi phm khng c bn. S phn bit l rt cn thit v hu qu php l ca chng l hon ton khc nhau, v theo LTM 2005, khng c p dng ba ch ti: tm ngng thc hin hp ng, nh ch thc hin hp ng v hy hp ng i vi vi phm khng c bn, tr khi cc bn c tha thun khc. LTM 1997 khng c s phn bit gia vi phm c bn v vi phm khng c bn.Nguyn Vn t K53 Lut Kinh Doanh Khoa Lut i hc Quc gia H 19 Ni


Cc nh lm lut a quy nh v vi phm c bn v vi phm khng c bn vo LTM 2005 nhm m bo cng bng trong hot ng kinh doanh thng mi, trnh trng hp mt bn ly l do c hnh vi vi phm hp ng p dng nhng ch ti nng trong nhng trng hp m s vi phm c coi l khng ng k. Theo khon 13 iu 3 LTM 2005 th vi phm c bn l s vi phm hp ng ca mt bn gy thit hi cho bn kia n mc lm cho bn kia khng t c mc ch ca vic giao kt hp ng. Tuy nhin, tnh n nay vn cha c vn bn hng dn, gii thch r ni hm ca khi nim vi phm c bn hp ng ni trn. Nhiu cu hi xoay quanh khi nim ny vn cha c li gii p: thit hi do hnh vi vi phm hp ng gy ra n mc no th c coi l vi phm c bn hp ng? Mc ch ca cc bn khi giao kt hp ng l g?1 iu ny gy kh khn cho vic p dng. Cng c Vin 1980 cng a ra khi nim v vi phm c bn. Theo , Mt s vi phm hp ng do mt bn gy ra l vi phm c bn nu s vi phm lm cho bn kia b thit hi m ngi b thit hi, trong mt chng mc ng k b mt ci m h c quyn ch i trn c s hp ng, tr phi bn vi phm khng tin liu c hu qu v mt ngi c l tr minh mn cng s khng tin liu c nu h cng vo hon cnh tng t Nh vy, theo Cng c Vin, mt s vi phm hp ng l vi phm c bn nu n gy ra thit hi ng k cho bn b vi phm, lm cho bn b vi phm mt i ci m h ch i t hp ng v bn vi phm phi tin liu c hoc l ra phi tin liu c hu qu . Tuy nhin, thut ng thit hi y c hiu nh th no? Trong nh ngha khi nim vi phm c bn LTM 2005 c thut ng thit1

Ths V S Mnh, bn v khi nim vi phm c bn hp ng theo Cng c Vin 1980



hi. Hin nay, thut ng vi phm c bn c quy nh trong Lut thng mi 2005 ch c s dng trong ba trng hp tm ngng thc hin hp ng, nh ch thc hin v hy hp ng, trong khi ba ch ti ny c th c p dng m khng cn phi chng minh thit hi tn ti hay khng. V vy, thut ng thit hi theo LTM 2005 cn phi c hiu l nhng g khng thun li cho bn b vi phm, khng cn c thit hi ging nh trong trng hp p dng ch ti bi thng thit hi1 T nhng phn tch trn, thit ngh, ch nn coi nhng vi phm c nh hng ln ti hp ng mi l vi phm c bn v Ta n s t mnh thm nh vi phm no l vi phm c bn ty vo trng hp c th. Ngoi ra, trnh nhng kh khn ni trn, trong hp ng, cc bn nn tha thun trc loi vi phm no c th cho php tm dng, nh ch, hay hy hp ng2 Th hai, Vi phm trc thi hn: Loi vi phm hp ng ny ln u tin c xem xt Anh nm 1853 trong v kin ni ting gia Hochster v De La Tour v sau Hoa k v cc nc thuc h thng php lut Anh-M. Nhng cho n nay, php lut Vit nam vn cha thc s nhn nhn loi vi phm ny. LTM 2005 cng cng nhn phn no ch nh ny nhng cn rt d dt. Bi theo khon 2, iu 313 LTM 2005, trng hp mt bn khng thc hin ngha v i vi mt ln giao hng, cung ng dch v l c s kt lun rng vi phm c bn s xy ra i vi nhng ln giao hng, cung ng dch v sau th bn b vi phm c quyn tuyn b hy b hp ng i vi nhng ln giao hng, cung ng dch v sau , vi iu kin l bn phi thc hin quyn ny trong thi gian hp l.1

Xem thm Vn i, Cc bin php x l vic khng thc hin ng hp ng trong php lut Vit nam, NXB Chnh tr Quc Gia H ni, 2010, tr.162 2 Xem Vn i, Vn hy b, nh ch hp ng do b vi phm, Tp ch Nghin cu lp php, S 99/2004. Vn hy b, nh ch hp ng do b vi phm trong B lut dn s Vit nam, Tp ch Khoa hc php l, s 3(22)-2004



LTM 2005 mi ch cp n vn vi phm trc thi hn i vi ngha v giao hng v cung ng dch v nhiu ln ch cha nu ln c quy tc tng qut i vi nhng ngha v khc. C th, c th p dng quy tc v vi phm trc thi hn cho tt c cc hp ng song v. Tin b hn LTM 2005, BLDS 2005 c quy nh tng qut lin quan n vn ny ti mc 7 v Hp ng dn s, c th ti iu 415 1. Bn phi thc hin ngha v trc c quyn hon thc hin ngha v, nu ti sn ca bn kia b gim st nghim trng n mc khng th thc hin c ngha v nh cam kt cho n khi bn kia c kh nng thc hin c ngha v hoc c ngi bo lnh. 2. Bn phi thc hin ngha v sau c quyn hon thc hin ngha v n hn nu bn thc hin ngha v trc cha thc hin ngha v ca mnh khi n hn. Tuy nhin, nu quy nh ca BLDS ch dng li th bn cht ca vn vn cha c gii quyt, bi v nu ch i n khi bn kia c kh nng thc hin ngha v th rt c th thit hi s ln hn rt nhiu v v vy, iu ny c phi l khng tun th mt quy nh khc ca lut ngha v hn ch tn tht 1. Mt khc, BLDS cho php mt bn c quyn hon thc hin ngha v nhng khng cho bit l bn hon thc hin ngha v c hay khng c quyn hy b, nh ch hp ng khi bn kia vn khng c kh nng thc hin ngha v hoc khng c ngi bo lnh 2. LTM 2005 cho php hy hp ng ti khon 2 iu 313 nh ni trn, nhng khng nu ln c mt cch tng qut. V vn ny, c BLDS v LTM 2005 vn cn nhiu hn ch so vi php lut ca nhiu nc. Php lut nhiu nc cho php hay c xu1 2

Gio trnh lut hp ng thng mi quc t, NXB i hc quc gia H Ch Minh, 2005, tr.63 Xem Vn i Sd, tr.152



hng cho php bn phi thc hin trc quyn hy b, nh ch hp ng khi bn kia vn khng c kh nng thc hin ng hp ng mc d hp ng b hon thc hin v bn hon cho bn kia mt khong thi gian hp l khi phc kh nng ny. Theo iu 69 ca Lut hp ng Trung Quc th sau khi hon hp ng, bn hon c quyn hy hp ng khi bn kia vn khng khi phc kh nng thc hin v khng cung cp mt bin php bo m thch ng trong mt khong thi gian hp l. B nguyn tc ca Unidroit v hp ng thng mi quc t cng c quy nh tng t nh vy. C th, ti iu 7.3.4 khi mt bn c th tin rng bn kia s khng thc hin ch yu hp ng th c quyn yu cu bn kia cung cp nhng bin php bo m thc hin tt hp ng, v trong giai on ch i, c quyn hon thc hin ngha v ca mnh. H c th hy b hp ng nu nhng bin php bo m trn khng c cung cp trong khong thi gian hp l. Ti iu 2-609 B lut Thng mi Thng nht ca Hoa k cng c quy nh tng t nu ngi mua c c s nghi ng ngi bn s khng thc hin ngha v hp ng ca mnh th ngi mua c quyn yu cu ngi bn bng vn bn bo m thc hin ngha v khi cha nhn c s tr li ca ngi bn v s bo m thc hin ngha v ca mnh. Nu trong thi hn 30 ngy sau khi nhn c yu cu c c s ca ngi mua m ngi bn khng a ra bo m thc hin ngha v hp ng, ngi mua c quyn hy b hp ng trc thi hn v yu cu bi thng thit hi T nhng phn tch trn, s l bt hp l khi khng cho php mt bn hy hay chm dt hp ng trong khi bit chc l bn kia s khng thc hin hp ng nu n hn thc hin. Mt khc, cng s c li v kinh t khi cho php mt bn hy, hay nh ch hp ng trong trng hp bn kia s vi phm hp ng. V d: nu cho php ngi mua hy hp ng khiNguyn Vn t K53 Lut Kinh Doanh Khoa Lut i hc Quc gia H 23 Ni


bit chc ngi bn s khng thc hin hp ng, s gip ngi mua ch ng tm ngi bn khc c c s lng hng cn mua p ng c nhu cu ca mnh.Thit ngh, t nhng phn tch trn, php lut ta cng nn c nhng quy nh nh vy, nhm b p nhng khim khuyt trong php lut Vit nam cng nh ph hp vi php lut quc t. 2.1.1.2. Thc trng cc quy nh ca php lut v yu t th hai: c thit hi thc t Nhn chung, php lut Vit nam cng nh php lut cc nc Chu u v vn bn php lut thng mi quc t u c quy nh mang tnh nguyn tc chung: c thit hi th mi bi thng. Nu c hnh vi vi phm hp ng nhng khng gy thit hi th khng phi chu trch nhim bi thng. Khc bit i cht, php lut cc nc Common law th ghi nhn trch nhim bi thng ngay c khi ngi c quyn khng c bt k tn tht no hoc khng chng minh c thit hi thc t. Trong trng hp ny, Ta n s cho ngi b thit hi c hng mt khon n b tng trng (hoc danh ngha) l 1USD1. Nhng v c bn, cc thit hi c bi thng theo php lut Common Law cng tng ng vi cc nc theo truyn thng Civil Law v php lut Vit nam. Theo quy nh ca LTM 2005 th thit hi ny bao gm: gi tr tn tht thc t, trc tip m bn b vi phm phi chu v khon li trc tip m bn b vi phm ng l c hng (iu 302 khon 2). Quy nh ny ca LTM ph hp vi php lut cc nc Chu u v php lut thng mi quc t. iu 1149 BLDS Php quy nh V nguyn tc, gi tr khon bi thng cho ngi c quyn bao gm thit hi thc t v phn li nhun1

Ng Huy Cng, gp phn bn v ci cch php lut Vit nam hin nay, NXB T php, 2006, tr.415; Tm hiu php lut Hoa K trong iu kin Vit nam hi nhp kinh t khu vc v th gii, NXB Chnh tr Quc Gia, 2001, tr. 199



l ra ngi c quyn c hng, tr nhng trng hp ngoi l v sa i theo quy nh di y v Ngi c ngha v ch c trch nhim bi thng nhng thit hi c d kin hoc c th c d kin khi giao kt hp ng, tr trng hp ngha v khng c thc hin l do s la di ca ngi c ngha v (iu 1150) Ti iu 7.4.2 B nguyn tc Unidroit cng quy nh tng t Bn c quyn c quyn i bi thng ton b nhng thit hi m mnh phi chu t vic khng thc hin. Thit hi bao gm nhng tn tht m bn ny phi gnh chu v nhng li ch mt i, c tnh n mi khon li cho bn c quyn t mt khon chi ph hay tn tht trnh c Ngoi ra, thit hi c quy nh trong LTM 2005 phi l nhng thit hi thc t, trc tip. Thit hi phi tn ti trn thc t. Bn b vi phm khng th yu cu bn vi phm bi thng nhng thit hi mang tnh gi nh hoc c th xy ra. B nguyn tc Unidroit cng c nhng quy nh tng t (iu 7.4.3). V d: Cng ty A k kt hp ng mua my dt ca Cng ty B, tha thun giao hng vo ngy 15/3/2005. Vic giao my dt cho Cng ty A b chm 3 thng so vi thi hn giao hng quy nh trong hp ng. Cng ty B c ngha v bi thng cho Cng ty A nhng li nhun b mt do hnh vi giao hng mun ny v phi d on trc c my dt s c a vo s dng ngay khi nhn hng. Cng ty B s khng b buc phi bi thng thit hi do mt 1 hp ng l ra c k kt vo ngy 20/5/2005 v thit hi ny khng th d on trc c. V d trn cho thy rng, thit hi mang tnh gi nh s khng th c bi thng, bn b vi phm mun c bi thng phi chng minh c thit hi xy ra l thit hi thc tNguyn Vn t K53 Lut Kinh Doanh Khoa Lut i hc Quc gia H 25 Ni


2.1.1.3. Thc trng cc quy nh ca php lut v yu t th ba: C li ca bn vi phm Li l mt trong nhng cn c quan trng trong vic xc nh trch nhim do vi phm hp ng. V nguyn tc, php lut dn s quy nh ngi c hnh vi tri php lut, gy thit hi th phi chu trch nhim dn s bt lun hnh vi c thc hin do li v hay li c . Khon 1 iu 308 BLDS 2005 quy nh Ngi khng thc hin hoc thc hin khng ng ngha v dn s th phi chu trch nhim dn s khi c li c hoc li v , tr trng hp c tha thun khc hoc php lut c quy nh khc LTM cng c nhng quy nh tng t nh BLDS. Trc kia, theo LTM 1997 th pht sinh trch nhim bi thng th cn c li ca bn vi phm hp ng. C th, iu 230 Lut thng mi 1997 quy nh trch nhim bi thng thit hi pht sinh khi c cc yu t sau y: 1. C hnh vi vi phm hp ng; 2. C thit hi vt cht; 3. C mi quan h trc tip gia hnh vi vi phm hp ng v thit hi vt cht; 4. C li ca bn vi phm hp ng Ngy nay, yu t li tuy khng c quy nh trc tip l iu kin pht sinh trch nhim bi thng trong LTM 2005. C th, theo iu 303 LTM 2005 th trch nhim bi thng thit hi pht sinh khi c cc yu t sau y: 1. C hnh vi vi phm hp ng; 2. C thit hi thc t; 3. Hnh vi vi phm hp ng l nguyn nhn trc tip gy ra thit hi. Nhng yu t li vn c cp mt cch gin tip bng vic quy nh cc trng hp min tr trch nhim ti iu 294 LTM 2005. Cc trng hp min tr ny chnh l cc trng hp m bn vi phm khng c li. Li y c hiu l li suy on.Nguyn Vn t K53 Lut Kinh Doanh Khoa Lut i hc Quc gia H 26 Ni


Tnh suy on th hin ch: khi tham gia giao kt hp ng, cc bn bit v buc phi bit rng mc ch ca hp ng cng quyn li ca mt bn ch c th t c thng qua vic thc hin ng ngha v ca bn kia. iu cng c ngha cc bn nhn thc r rng vic vi phm ngha v ca mnh s em li thit hi cho pha bn kia. Nh vy, bn thn hnh vi vi phm bao hm yu t li trong . Theo , bn b vi phm khng cn phi chng minh li m ch cn chng minh c hnh vi vi phm hp ng ca bn vi phm, cn bn vi phm mun trnh khi trch nhim do vi phm hp ng th phi chng minh mnh khng c li khi thc hin hnh vi vi phm. i chiu so snh th chng ta thy yu t li khng tn ti trong mt s h thng php lut. y, cc h thng php lut ny quan tm n tnh cht ca ngha v. Nu ngha v l cung cp mt kt qu th ch cn khng t c kt qu l bn c quyn c quyn yu cu bi thng thit hi pht sinh. Cn nu l ngha v cn trng, vic p dng trch nhim bi thng pht sinh khi ngi c ngha v khng cn trng1. B nguyn tc Unidroit cng c quy nh tng t ti iu 7.4.1 vic khng thc hin mt ngha v em li cho bn c quyn quyn yu cu bi thng thit hi v theo phn bnh lun ca iu lut ny th Bn c quyn ch phi chng minh vic khng thc hin, c ngha l h khng nhn c nhng g c cam kt. Bn ny c bit khng cn phi chng minh rng vic khng thc hin l do li ca bn c ngha v. Chng c s t nhiu d dng c a ra ty theo ni dung ca ngha v v nht l ty thuc vo ngha v phng tin hay ngha v kt qu1

Xem thm V Vn Mu, Vit nam dn lut lc kho, quyn 2 ngha v v kh c, B quc gia gio dc xut bn, in ln th nht, 1962, tr. 28-31



Php lut Anh, Hoa k cng khng coi li l cn c ch yu xc nh trch nhim do vi phm ngha v hp ng. Di gc php l, hon ton khng cn bit vi phm ngha v thc hin c , v . Php lut Anh, Hoa k cng nhn nguyn tc trch nhim tuyt i hay cn gi l trch nhim khch quan do vi phm hp ng. Cng c Vin khng s dng khi nim li m c nhng quy nh v cn c min tr trch nhim do vi phm hp ng c th. Theo , bn vi phm phi chu trch nhim nu khng chng minh c rng vic vi phm hp ng l do trng hp bt kh khng gy ra Mt bn khng phi chu trch nhim v vic khng thc hin bt k mt ngha v no ca h nu chng minh c rng vic khng thc hin y l do mt tr ngi nm ngoi s kim sot ca h v ngi ta khng th ch i mt cch hp l rng h phi tnh ti tr ngi vo lc k kt hp ng hoc l trnh c hay khc phc c cc hu qu ca n (iu 79 khon 1) Xut pht t quy nh trn, c th ni rng bn vi phm ngha v hp ng b coi l c li nu khng chng minh c rng, vic khng thc hin hay thc hin khng ng ngha v hp ng l do trng hp bt kh khng gy ra Nh vy, php lut thng mi quc t p dng nguyn tc trch nhim ngay c khi khng c li. Nguyn tc ny hon ton c c s v th hin tnh khch quan khi xc nh tnh trch nhim1 V d: Cng ty A (Bn bn) k hp ng bn 2 tn c ph cho Cng ty B (Bn mua). Bn bn thu vn chuyn hng ng thi hn quy nh trong hp ng nhng hng n a ch ca bn mua chm 1 thng so vi thi gian quy nh do li ca bn vn chuyn. Trong trng hp ny, ngi bn

1

Xem: gio trnh lut hp ng thng mi quc t, Sd, tr.67



vn phi chu trch nhim nu khng chng minh c rng hng ha b chm do trng hp bt kh khng. Trng hp ny r rng ngi bn khng c li trong vic giao hng chm, nhng vn phi chu trch nhim, nu khng chng minh c rng, hng ha b chm tr do trng hp bt kh khng. T nhng phn tch trn, c th thy, LTM 2005 c s tng ng vi php lut thng mi quc t. Tuy php lut nhiu nc v php lut thng mi quc t khng s dng khi nim li nh l mt cn c pht sinh trch nhim do vi phm hp ng nhng c th ni rng, bn vi phm hp ng b coi l c li nu khng chng minh c rng vic vi phm hp ng l do trng hp bt kh khng gy ra ( tng ng vi cc cn c min tr trch nhim theo LTM 2005) 2.1.1.4. Thc trng cc quy nh ca php lut v yu t th t: c mi quan h nhn qu gia hnh vi vi phm hp ng v thit hi thc t ca bn b vi phm Trong khoa hc php l, mi quan h nhn qu gia hnh vi vi phm php lut v thit hi xy ra c hiu l gia chng c mi lin h ni ti tt yu. Trong hnh vi vi phm l nguyn nhn, thit hi l kt qu. Hnh vi vi phm trn thc t l nguyn nhn trc tip c ngha quyt nh i vi thit hi xy ra v ch khi no thit hi xy ra l hu qu tt yu ca hnh vi vi phm th ngi vi phm mi phi bi thng thit hi Trong lnh vc hp ng cng vy, ch khi no hnh vi vi phm hp ng ca mt bn l nguyn nhn dn n nhng tn thit, thit hi cho bn kia th bn vi phm mi phi chu trch nhim. Trong trng hp thit hi xy ra khng phi do hnh vi vi phm hp ng ca mt bn gy ra m do nguyn nhn khc th s khng t ra vn bi thng thit hiNguyn Vn t K53 Lut Kinh Doanh Khoa Lut i hc Quc gia H 29 Ni


Theo quy nh ti iu 303 khon 3 Lut thng mi 2005 th mi lin h gia hnh vi vi phm hp ng v thit hi thc t phi l mi lin h trc tip. Mt s thit hi c th do nhiu nguyn nhn gy ra, buc bn vi phm phi chu trch nhim v thit hi th phi chng minh rng thit hi l hu qu trc tip ca hnh vi vi phm m khng phi l hu qu ca cc nguyn nhn khc. Tuy nhin, vic xc nh mi quan h nhn qu trong thc t nhiu khi khng n gin. V d: Nm 2002, Cng ty A v Cng ty B giao kt mt hp ng u t xy lp khu nh xng v h tng sn xut phc v git l. Trong hp ng, hai bn tha thun l n 20/11/2004, Cng ty B phi bn giao mt bng cho Cng ty A. Ngy 25/01/2005, Cng ty A giao kt hp ng v vic lp t dy chuyn my may cng nghip vi Cng ty C. Theo , A phi bn giao mt bng cho C vo ngy 1/3/2005. Trong hp ng cng quy nh rng bn no vi phm s b pht mt khon tin t cc l 100 triu ng. Nhng thc t, n ngy 20/4/2005 Cng ty B mi bn giao c mt bng cho Cng ty A, chnh v vy, Cng ty A phi chu tin pht t cc do khng bn giao c mt bng ng thi hn vi Cng ty C l 100 triu ng. Cn phi lu l vic chm chuyn giao mt bng c Cng ty B lm cng vn xin gia hn nhiu ln v Cng ty A cng ng v yu cu Cng ty B phi chuyn ht ti sn ra khi nh my chm nht n ngy 18/4/2005. Vn t ra y l thit hi ca Cng ty A c mi quan h nhn qu vi vic vi phm hp ng ca Cng ty B khng? y, Ta n a phng cho rng khi Cng ty A gia hn cho Cng ty B chm nht n ngy 18/4/2005 th Cng ty B ch b coi l chm thc hin ngha v sau thi hn trn. Trong tnh hung ny, Cng ty B chm thc hin ngha v l 2 ngy. Tuy nhin, theo hp ng gia Cng ty A v Cng ty C th li bn giao chm mt bng ny khng c mi quan hNguyn Vn t K53 Lut Kinh Doanh Khoa Lut i hc Quc gia H 30 Ni


nhn qu i vi tha thun c t trc gia cng ty A v cng ty B. Do vy, khng c cn c buc Cng ty B phi tr cho Cng ty A khon tin 100 triu m Cng ty A b pht tin t cc theo hp ng vi Cng ty C1 LTM 2005 khng c quy nh c th v vn ny, ta phi i chiu vi BLDS. y cn phi thy, BLDS ch nu trong iu 305 l khi ngha v dn s chm c thc hin th bn c quyn c th gia hn bn c ngha v hon thnh ngha v; nu qu thi hn ny m ngha v vn cha c hon thnh th theo yu cu ca bn c quyn, bn c ngha v vn phi thc hin ngha v v bi thng thit hi. Da vo quy nh ny, ta ch bit B lut cho php bi thng thit hi khi qu thi hn b sung m ngi thc hin vn khng thc hin ng ngha v. B lut khng cho bit l vic gia hn c lm tc mt quyn i bi thng thit hi ca bn c quyn hay khng i vi thit hi do khng thc hin ng thi hn ban u Trong trng hp ny, Cng ty A phi chu pht l do Cng ty B khng tun th ng thi hn ban u. Do , thit hi ny l h qu trc tip t vic khng tun th ng thi hn ban u. Vic gia hn khng lm mt quyn yu cu bi thng thit hi do nhng vi phm ban u gy ra, nn Cng ty A c quyn yu cu bi thng thit hi. T tnh hung ny c th thy, vic xc nh mi quan h nhn qu khng h d dng, cc Ta n phi thc s cn trng trnh lm thit hi n li ch ca cc bn.2.1.2.

Thc trng cc quy nh ca php lut Vit nam v cc cn c min trch do vi phm hp ng trong LTM 2005

1

Tnh hung ny c a ra da vo Bn n s 217/2006/KTPT ngy 20/10/2006 ca Ta phc thm Ta n nhn dn ti cao ti H ni



2.1.2.1. Thc trng cc quy nh ca php lut v cn c min trch th nht: Cc cn c min trch do tha thun ca cc bn Cc bn c th tha thun a vo hp ng nhng trng hp cho php cc bn khng phi chu trch nhim v hnh vi vi phm hp ng. C s ca vic tha nhn cn c ny l da trn quyn t do hp ng gia cc bn, iu khon tha thun v cn c min trch ny c gi tr nh mi iu khon khc ca hp ng. iu ny c th hin qua quy nh ti Khon 6 iu 402 BLDS 2005 (v ni dung hp ng) v im a khon 1 iu 294 LTM 2005 Cng c Vin khng quy nh c th v vic cc bn c c tha thun cc trng hp min trch trong hp ng hay khng nhng cng khng c quy nh no cm cc bn quy nh vn ny trong hp ng. Ti khon 5 iu 79 ca Cng c ny c quy nh Cc quy nh ca iu ny khng cn tr tng bn c s dng mi quyn khc ngoi quyn c bi thng thit hi chiu theo Cng c ny. Theo quy nh ny th cc bn c quyn tha thun v cc trng hp min trch nhim v cc cn c min trch nhim ch c p dng cho ring hp ng . Nh vy, php lut cho php cc bn c t do tha thun v trch nhim do vi phm hp ng, cng tc l cho php cc bn c quyn tha thun v vic min tr trch nhim nu c vi phm hp ng. iu c ngha, cc bn c quyn tha thun v cc trng hp min trch v cc cn c min trch p dng ring cho hp ng v hon ton ph thuc vo s tha thun ca cc bn da trn hon cnh c th ca tng hp ng. Nhng trng hp ny v nhng cn c ny khng phi l cc trng hp min trch nhim do php lut quy nh nh phn tch trn. Khi iu kin l cn c min tr trch nhim do cc bn tha thun xy ra, bn vi phm ng nhin c min trch nhim. V d: Cc bnNguyn Vn t K53 Lut Kinh Doanh Khoa Lut i hc Quc gia H 32 Ni


c th tha thun vi nhau l nu ti thi im giao hng m gi loi hng ha trn th trng thay i 20% so vi thi im k kt hp ng th cc bn c th tha thun li. Nu vic m phn khng thnh m gy thit hi cho mt trong cc bn th pha bn kia khng phi chu trch nhim 2.1.2.2. Min trch do gp bt kh khng Trong c lut Vit nam, nh lp php chp nhn mt cch rt d dt trng hp bt kh khng1. Ngy nay, trng hp ny c quan tm hn. Bn vi phm hp ng s c min trch nhim v vic khng thc hin, thc hin khng ng, khng y cc ngha v ca hp ng do gp phi bt kh khng. Theo quy nh ti iu 161 khon 1 BLDS th s kin bt kh khng l s kin xy ra mt cch khch quan khng th lng trc c v khng th khc phc c mc d p dng mi bin php cn thit v kh nng cho php. LTM 1997 c a ra nh ngha s kin bt kh khng trong lnh vc hp ng. C th theo khon 2, iu 77, trng hp bt kh khng l trng hp xy ra sau khi k kt hp ng, do nhng s kin c tnh cht bt thng xy ra m cc bn khng th lng trc c v khng th khc phc c. Tuy nhin, quy nh ny khng c nhc li trong LTM 2005. iu 294 khon 1 im b LTM 2005 ch quy nh khi xy ra s kin bt kh khng, bn vi phm hp ng c min trch nhim. Theo quy nh ca php lut Vit nam, mt s kin c coi l bt kh khng phi c ba iu kin: Th nht, y phi l s kin xy ra mt cch khch quan. S kin ny c th l s kin t nhin nh thin tai, nhng cng c th do con ngi gy ra nh hnh ng ca ngi th ba.1

V Vn Mu: C Lut Vit nam v t php s, quyn th hai, Si Gn 1975, tr.35



Th hai, y phi l s kin khng th lng trc c. Lut khng ni r l nhng s kin khng th lng trc c phi xy ra sau khi k kt hp ng hay c th xy ra ti thi im k kt hp ng. V mt logic, chng ta ch nn coi l s kin bt kh khng nu n xy ra sau khi k kt hp ng. Cn nu s kin xy ra ti thi im k kt hp ng nhng cc bn cha bit v s kin th gii quyt theo cc quy nh lin quan n giao kt hp ng. Th ba, s vic xy ra khng th khc phc c mc d p dng mi bin php cn thit v kh nng cho php Chnh v vy, ch nhng s kin tha mn cc c im nu trn mi c coi l s kin bt kh khng, thiu mt trong cc c im th khng th xem l s kin bt kh khng c. V d: khng phi khi no ma to, gi ln cng l s kin bt kh khng. Chng ta phi nh gi xem n c thc s l khng th lng trc c hay khng? Nu cc phng tin thng tin i chng thng bo l s c ma to gi ln th iu kin ny khng tha mn. Hn na, nhng thit hi do ma gi c thc s khng th khc phc c khng,. Di y l mt v d v vic xc nh c xy ra s kin bt kh khng trong qu trnh thc hin hp ng hay khng V d: (Phn quyt s 16)1 Hp ng mua bn giy gi ko c k kt gia bn mua (Vit nam) v bn bn (singapore) ngy 29/6/1994. Theo , bn bn bn giy gi ko c in nhn v tn c th cho bn mua theo iu kin CIF Hi Phng: giao hng tng t. M L/C v giao hng t 1: theo Annex 1. M L/C v giao hng t 2 v cc t khc: bn mua s thng bo cho bn bn bng Telex hoc Fax. Thi gian giao hng l 201

Xem: 50 phn quyt trng ti quc t chn lc, Trung tm trng ti quc t Vit nam (VIAC), Nxb H ni, 2002, tr. 117



ngy sau khi m L/C. Hai bn tin hnh giao hng, tr tin t 1 v t 2. Ngy 11/4/1995 bn bn Fax cho bn mua yu cu bn mua m L/C giao hng tip. Ngy 17/5/1995, bn mua Telex ng nhn l hng vo 2 ln: ln u vo gia thng 6/1995, ln sau s bo li sau. Ngy 19/5/1995, bn mua li in cho bn bn t chi nhn l hng nu trn vi l do l ko khng bn c trn th trng H ni, s lng ko sn xut cn rt ln, dy chuyn sn xut ko ngng hot ng nn khng th nhp thm giy gi ko na, l hng vn nm li kho ca bn bn. Bn bn khi kin ra trng ti i bn mua bi thng thit hi. y ban trng ti kt lun gia 2 bn c tha thun mua l hng th ba. Bn mua t chi nhn hng l vi phm hp ng. L do m bn mua nu ra t chi nhn hng khng c y ban trng ti chp nhn l cn c min trch nhim v l do ny khng phi l trng hp bt kh khng v cng khng phi do li ca bn bn. V vy, bn mua phi bi thng thit hi. Qua v d trn c th thy rng, khi vi phm, bn vi phm lun nu ra l do thoi thc trch nhim. Ch khi no hnh vi vi phm hp ng do chnh nhng cn c min trch c quy nh trong hp ng hoc trong php lut gy ra th bn vi phm mi c min trch. Bn b vi phm cn phi cn c vo hp ng v lut p dng bc nhng i hi khng chnh ng ca bn vi phm LTM 2005 c quy nh v ngha v thng bo ca bn vi phm. Theo , bn vi phm hp ng phi thng bo ngay bng vn bn cho bn kia v trng hp c min trch nhim v nhng hu qu c th xy ra (iu 295LTM). Tuy nhin, BLDS Vit nam 2005 li khng c quy nh v thng bo ca ngi vi phm hp ng. S thiu xt ny c th dn n vic bn b vi phm hp ng s gp phi nhng thit hi ln hn, trong khi bn vi phm li c min trch nhim, iu s l khng cngNguyn Vn t K53 Lut Kinh Doanh Khoa Lut i hc Quc gia H 35 Ni


bng i vi bn b vi phm. LTM 2005 quy nh r ti iu 303 l trch nhim bi thng thit hi khng pht sinh trong cc trng hp min trch nhim. Tuy nhin, xt cho cng, quy nh ny khng tha ng. Khi thit hi do yu t khch quan gy ra m cc bn tha thun c vi nhau l tt nht. Cn nu khng tha thun c, chng ta nn quy nh theo hng chia s ri ro. Vic buc bn c quyn hay bn c ngha v gnh chu ton b thit hi c v thin v qu ng cho mt bn. Ngoi ra, vic min trch nhim do s kin bt kh khng s khng c t ra nu nh cc bn c tha thun khc hoc php lut c quy nh khc. V d nh trong hp ng cc bn tha thun r rng rng, bn vi phm hp ng s vn phi chu trch nhim i vi hnh vi vi phm hp ng ca mnh c trong trng hp bt kh khng. Tuy vy, nhng tha thun nh vy l khng nhiu bi bn thn s tha thun cho thy r tnh th bt li ca mt bn giao kt hp ng. Hn na, bo v bn yu th, BLDS cng c quy nh nhm bo v bn ch bit chp nhn hp ng v trong qu trnh giao kt h khng c iu kin thng lng c th chi tit. iu 409, khon 8 BLDS 2005 quy nh Trong trng hp bn mnh th a vo hp ng ni dung bt li cho bn yu th th khi gii thch hp ng phi theo hng c li cho bn yu th 2.1.2.3. Min trch do li ca bn b vi phm Vic khng thc hin, thc hin khng ng, khng y ngha v hp ng l do hnh vi hay s sut ca bn b vi phm th bn vi phm s c min trch nhim i vi hnh vi vi phm . Hay ni cch khc, bn vi phm hp ng s khng phi chu trch nhim nu nh vi phm hon ton do li ca bn c quyn. Lut thng mi 1997 khng quy nh li ca bn b thit hi l cn c min tr trch nhim. Tuy nhin, nhn thc r tm quan trng ca vnNguyn Vn t K53 Lut Kinh Doanh Khoa Lut i hc Quc gia H 36 Ni


ny, cc nh lm lut a vn trn vo BLDS 2005. iu c quy nh ti khon 3 iu 302 BLDS nm 2005 Bn c ngha v khng phi chu trch nhim dn s nu chng minh c ngha v khng thc hin c l hon ton do li ca bn c quyn. hay li Khon 2 iu 448 BLDS 2005 v bi thng thit hi trong thi hn bo hnh quy nh Bn bn khng phi bi thng thit hi nu chng minh c thit hi xy ra do li ca bn mua. ph hp v thng nht vi quy nh ca BLDS, m bo s tng thch vi php lut quc t, LTM 2005 c quy nh v vn ny. C th, hnh vi vi phm ca mt bn hon ton do li ca bn kia l mt trong nhng cn c min trch nhim i vi hnh vi vi phm theo quy nh ti iu 294 khon 1 im c iu 80 Cng c Vin nm 1980 quy nh Mt bn khng c vin dn mt s khng thc hin ngha v ca bn kia trong chng mc m s khng thc hin ngha v l do nhng hnh vi hay s sut ca chnh h. B nguyn tc ca Unidroit v hp ng thng mi quc t cng c quy nh tng t Mt bn khng th i bi thng do bn kia khng thc hin hp ng trong chng mc m vic khng thc hin l do mt hnh vi hay s s sut ca chnh bn ny hoc do mt s kin m bn ny phi chu ri ro (iu 7.1.2) V d: Trong mt hp ng mua bn hoa qu ng hp c quy nh hp hoa qu phi c dn nhn mc do bn mua cung cp. Bn mua c ngha v gi nhn mc cho bn bn ng thi hn quy nh. Tuy nhin, bn mua gi nhn mc chm hn so vi thi gian quy nh lm cho vic giao hng b chm li. Trong trng hp ny, ngi mua khng th buc ngi bn phi chu trch nhim v vi phm hp ng xy ra do li ca ngi muaNguyn Vn t K53 Lut Kinh Doanh Khoa Lut i hc Quc gia H 37 Ni


Theo quy nh trn, ngha v chng minh thuc v bn vi phm hp ng. Theo nguyn tc suy on li, bn vi phm phi chng minh c l mnh khng c li v ng thi chng minh c vic khng thc hin hoc thc hin khng ng ngha v hp ng l do li ca bn c quyn. Bi v, c coi l cn c min trch nhim, li ca bn b vi phm phi l nguyn nhn trc tip gy ra hnh vi vi phm hp ng. V d: Bn A giao hng ng thi hn nhng bn B khng chun b c kho bi lu hng, dn n vic hng ha b h hng. Trong trng hp ny, li hon ton l ca bn B. Bn A cn phi chng mnh l hng ha b h hng hon ton do li ca bn B v s khng phi chu trch nhim v nhng h hng . Tuy nhin, LTM v c BLDS ch quy nh rng, li phi hon ton l li ca bn c quyn, tc l nu li thuc v c hai, th bn vi phm hp ng khng c min hon ton trch nhim trch nhim. Trng hp ny lut cng khng quy nh r trch nhim ca bn vi phm s nh th no. Tc gi cho rng nu nh s vi phm hp ng l do li ca c hai bn giao kt hp ng, tc l c c li ca bn c quyn th bn c ngha v s c gim mt phn trch nhim. 2.1.2.4. Min tr trch nhim do quyt nh ca c quan nh nc c thm quyn Trng hp min trch ny c LTM 2005 quy nh ti iu 294 khon 1 im d. Theo bn vi phm c min tr trch nhim nu hnh vi vi phm ca mt bn do thc hin quyt nh ca c quan qun l nh nc c thm quyn m cc bn khng th bit c vo thi im giao kt hp ng. Quy nh ny khng tn ti trong LTM 1997 nhng xut hin trong Php lnh v hp ng kinh t 1989. Ti iu 24 Ngh nh s 17 ca HBT ngy 16/01/1990 quy nh Bn vi phm hp ngNguyn Vn t K53 Lut Kinh Doanh Khoa Lut i hc Quc gia H 38 Ni


kinh t c xt gim hoc min hon ton trch nhim ti sn do phi thi hnh lnh khn cp ca c quan nh nc do nhng ngi sau y k: Ch tch hi ng b trng; Trng ban ch huy chng lt bo Trung ng; Ch tch y ban nhn dn tnh, thnh ph, c khu trc thuc trung ng. Nh vy, quyt nh ca c quan nh nc trong mt s trng hp cng c coi l c s min tr trch nhim do vi phm hp ng. Quy nh ny ca LTM 2005 l rt tin b, ph hp vi thc tin t php hin nay khi m nhiu quan h hp ng b nh hng do quyt nh ca c quan Nh nc c thm quyn. C s cho vic quy nh cn c min tr trch nhim ny l bn vi phm hp ng hy sinh mt li ch nh hn (li ch ca cc bn trong hp ng) v mt li ch ln hn (li ch ca cng ng, ca x hi). V d: ngy 04-3-2001 gia Cng ty xy dng v pht trin X v b A c k hp ng thu sp, thi hn thu sp l 10 nm, gi tr hp ng l 10 triu ng v b A tr mt ln. Nm 2005, UBND thnh ph Y ban hnh vn bn vi ni dung chnh l: chp thun chuyn giao khu t ch (ni b A thu sp) t Cng ty xy dng v pht trin X sang Cng ty c phn u t v xy dng Z, ng thi chuyn mc ch s dng t trn lm trung tm thng mi dch v. Thc hin quyt nh trn, hp ng ca b A v Cng ty xy dng v pht trin X phi chm dt trc thi hn. Trong trng hp ny, cng ty X c min trch nhim bi thng. Cng ty X ch phi tr li cho b A tin thu sp trn c s gi thu v thi hn cn li ca hp ng.2.1.3.

Thc trng cc quy nh ca php lut v cc ch ti do vi phm hp ng

2.1.3.1. Buc thc hin ng hp ngNguyn Vn t K53 Lut Kinh Doanh Khoa Lut i hc Quc gia H 39 Ni


a.

khi qut v buc thc hin ng hp ng Ch ti buc thc hin ng hp ng c s dng nhm bo v quyn li cho bn b vi phm trong quan h hp ng. Theo quy nh ti iu 297 khon 1 Lut thng mi Vit nam 2005 th buc thc hin ng hp ng l vic bn b vi phm yu cu bn vi phm thc hin ng hp ng hoc dng cc bin php khc hp ng c thc hin v bn vi phm phi chu chi ph pht sinh V d: Cng ty lng thc A k hp ng bn 10 tn go cho Cng ty B. n hn giao hng nhng bn bn khng giao hng hoc giao hng thiu, nh vy bn bn vi phm hp ng. Do , bn mua yu cu bn bn phi giao hng nu hng cha giao, giao hng nh quy nh trong hp ng nu giao hng thiu. Hoc nu bn bn giao hng ha c khuyt tt, hng km phm cht th bn mua yu cu bn bn sa cha khuyt tt ca hng ha hoc thay th hng ha khc ph hp hn. Trng hp nu bn mua nhn hng ha theo ng quy nh trong hp ng nhng khng thanh ton hoc thanh ton chm tin hng cho bn bn th bn bn c quyn yu cu bn mua thanh ton tin hng,.Nhng yu cu ca cc bn chnh l ni dung ca ch ti buc thc hin ng hp ng. Khi p dng bin php buc thc hin ng hp ng, bn yu cu khng cn phi chng minh l mnh c thit hi. Bi l, buc thc hin ng hp ng ch l h qu ca nguyn tc hiu lc rng buc thc hin hp ng hp php m thi. Cc bn phi thc hin nhng g m mnh cam kt. H ch cn chng minh rng li ch h mong i cha c bn c ngha v cung cp. V vn ny, php lut cc nc cng c nhng iu chnh rt khc nhau. cc nc theo truyn thng Civil law, mt quan im lun c nhn mnh rng hp ng c k kt hp php s rng buc cc bn ktNguyn Vn t K53 Lut Kinh Doanh Khoa Lut i hc Quc gia H 40 Ni


c. V vy, khi mt bn vi phm ngha v hp ng, v nguyn tc, bn kia c quyn yu cu buc thc hin ng hp ng. Bin php ny c p dng vi mi hnh vi vi phm. Ngc li i vi cc nc Common law, ch ti bi thng thit hi li c u tin p dng. Vi quan nim cho rng: mi khiu ni ca ngi c quyn khi hp ng b vi phm u nhm mc ch b p nhng thit hi bng tin, nn ch ti bi thng thit hi c p dng rt rng ri1. b. Ni dung ch ti buc thc hin ng hp ng

p dng ch ti buc thc hin ng hp ng vi bn bn

Ti Vit nam, sau khi nh ngha ch ti buc thc hin ng hp ng, iu 297 LTM 2005 quy nh, nu bn bn vi phm ngha v th bn mua c quyn yu cu bn bn thc hin ng ngha v hp ng bng cc cch sau: - Nu vi phm l giao thiu hng khng ng hp ng th buc phi giao theo hp ng - Nu vi phm l chm giao hng th phi thc hin ngha v giao hng - Nu vi phm l giao hng c khuyt tt th phi loi tr khuyt tt ca hng ha hoc thay th bng hng khc nu c s ng ca bn mua - Nu bn bn khng thc hin ngha v giao hng cng loi ng quy nh thay cho hng ha khng ph hp th bn mua c quyn mua hng mi thay th v bn bn phi c ngha v thanh ton. - Nu bn mua t sa cha nhng khuyt tt ca hng ha th bn bn c ngha v thanh ton nhng chi ph lin quan hp l cho bn mua1

Xem Nguyn Th Dung, p dng trch nhim do vi phm hp ng trong kinh doanh, Sd, tr. 153



Khi p dng ch ti ny, bn mua c th gia hn cho bn bn mt thi hn b sung hp l ngi bn thc hin ngha v ca mnh (iu 298 LTM)

p dng ch ti buc thc hin ng hp ng i vi bn mua

Nu bn mua vi phm ngha v hp ng th bn bn c nhng quyn sau: - Yu cu bn mua tr tin, nhn hng hoc thc hin cc ngha v khc ca bn mua c quy nh trong hp ng v lut ny (iu 297 khon 5 LTM) - Gia hn mt thi gian hp l bn mua thc hin ngha v hp ng (iu 298 LTM). Trong trng hp ny, bn bn khng mt quyn yu cu tr tin pht vi phm nu cc bn c tha thun hay i bi thng thit hi do ngi mua chm thc hin ngha v (iu 299 khon 1 LTM)c.

Phm vi p dng ch ti buc thc hin hp ng Khng phi mi hnh vi vi phm hp ng u c th p dng ch ti buc thc hin ng hp ng. Hay ni cch khc, buc thc hin ng hp ng l mt nguyn tc khng tuyt i. Cc h thng lut ghi nhn kh nng buc thc hin ng hp ng dng nh u a ra nhng ngoi l. Tuy nhin, LTM 2005 li khng c nhng quy nh mang tnh tng qut v vn ny v cng khng cp n nhng ngoi l khng p dng ch ti ny. y l mt thiu st ln, cn c b sung trong LTM thi gian ti. Ta c th gp mt s ngoi l ph bin di y: Th nht: Khng th thc hin c Theo B nguyn tc ca Unidroit, buc thc hin ng hp ng khng c p dng trong trng hp khng th thc hin ngha v theo quy nh ca php lut hay trn thc tNguyn Vn t K53 Lut Kinh Doanh Khoa Lut i hc Quc gia H 42 Ni


Php lut Vit nam cng c quy nh theo hng ny nhng khng mang tnh khi qut cao. Chng hn, theo on cui ca khon 1, iu 303, BLDS 2005 nu vt khng cn hoc b h hng th phi thanh ton gi tr ca vt. Nh vy, trong trng hp ny, lut khng th buc bn vi phm buc phi thc hin ng hp ng. Ngoi ra, trong cc trng hp min trch nhim do quyt nh ca c quan qun l nh nc c thm quyn, cc bn cng khng th tip tc thc hin hp ng c. Trong trng hp ny, buc thc hin ng hp ng khng th c p dng theo quy nh ca php lut. Tm li, php lut Vit nam cha c quy nh mang tnh khi qut cao, c l chng ta nn c nhng quy nh r rng v c tnh khi qut cao nh B nguyn tc ca Unidroit: ch ti buc thc hin ng hp ng khng c p dng khi khng th thc hin ngha v theo quy nh ca php lut hay trn thc t Th hai: Mang tnh c nhn Trong mt s trng hp, vic p dng ch ti buc thc hin hp ng thng khng em li kt qu nu nh vic thc hin ny ph thuc vo chnh c nhn ca bn c ngha v. Chnh v vy, B nguyn tc ca Unidroit thm mt ngoi l ny. Theo iu 7.2.2 B nguyn tc ca Unidroit, bin php buc thc hin ngha v khng c p dng khi vic thc hin mang tnh tuyt i c nhn. Chng hn, khi mt ha s A cam kt v cho B mt bc tranh. Trong trng hp ny, ta khng th buc A phi thc hin cam kt trn nu A khng mun, ta ch c th p dng cc bin php khc nh yu cu bi thng thit hi, Th ba:. C gng hay chi ph bt hp lNguyn Vn t K53 Lut Kinh Doanh Khoa Lut i hc Quc gia H 43 Ni


Trong trng hp vic tip tc thc hin ngha v hp ng c th tr nn qu tn km i vi bn c ngha v. Chng hn, A l ngi vn chuyn mt s hng cho B. Do s c nn tu ca A b chm m. Vic trc vt tu c th c tin hnh v s hng trn s c giao cho B. Tuy nhin, vic trc vt tu pht sinh chi ph cng nh c gng rt ln so vi s hng ca B. Trong trng hp ny, im b, iu 7.2.2 B nguyn tc Unidroit khng buc tip tc thc hin hp ng khi vic thc hin ngha v hoc nu c th, cc phng thc thc hin ngha v i hi c gng hoc nhng khon chi ph bt hp l Hng gii quyt ny l rt ph hp, thit ngh, chng ta cng nn quy nh trng hp ngoi l ny trong trng hp Lut thng mi v lut dn s c sa i d. Nng cao tnh kh thi ca ch ti buc thc hin hp ng Tuy nhin, khi buc bn c ngha v thc hin ng hp ng, nhng h khng t nguyn thi hnh th phi x l nh th no? Khng t trng hp, Ta n buc bn vi phm ngha v phi thc hin ng hp ng nhng bn vi phm khng chu thi hnh v bn c quyn v khng c tha mn nn li tin hnh khi kin, tn rt nhiu chi ph thi gian, tin bc, Thc tin xt x Php cho thy, Ta n Php c php p dng ch ti b sung l ch ti pht cho vic chm hay khng thc hin ngha v m Ta n buc bn vi phm phi thc hin. Theo , sau khi buc bn c ngha v tip tc thc hin hp ng, Ta n c th a ra mt hnh pht theo mt n v thi gian (ngy, tun, thng,) i vi trng hp bn vi phm khng thc hin theo yu cu ca Ta n. Ch ti ny c thc tin Php nh gi rt cao v n rt hiu qu: Nu khng mun chuNguyn Vn t K53 Lut Kinh Doanh Khoa Lut i hc Quc gia H 44 Ni


pht th bn c ngha v nn tip tc thc hin hp ng ngay theo quyt nh ca Ta n1 Thc tin xt x Vit nam, Ta n cng p dng bin php trn cho trng hp chm thc hin ngha v thanh ton. Trong trng hp ny, Ta n khng ch buc bn c ngha v phi thc hin ng ngha v thanh ton cho bn c quyn m cn thng quyt nh thm l k t khi c yu cu thi hnh n hp l m bn c ngha v khng thc hin th h cn chu li chm tr. Tuy nhin, ngoi tr ngha v thanh ton, hin nay cc Ta n ch dng li vic tuyn ngi c ngha v tip tc thc hin hp ng m cha i xa hn cc dng ngha v khc. Thit ngh, chng ta nn hc hi kinh nghim ca Php, cho php Ta n a ra mt mc pht b sung trong trng hp bn c ngha v khng chu thc hin ng hp ng 2.1.3.2. Pht vi phma. Khi nim pht vi phm hp ng

Theo iu 226 Lut thng mi 1997 pht vi phm l vic bn c quyn li b vi phm yu cu bn vi phm tr mt khon tin pht nht nh do vi phm hp ng, nu trong hp ng c tha thun hoc php lut c quy nh. Nh vy, theo quy nh ca Lut thng mi 1997 th pht vi phm c th l bin php do php lut quy nh Hin nay, theo quy nh ti iu 300 LTM 2005 th pht vi phm l vic bn b vi phm yu cu bn vi phm tr mt khon tin pht do vi phm hp ng nu trong hp ng c tha thun, tr cc trng hp min trch nhim. y, ch c mt loi pht vi phm, l pht vi phm theo tha thun.1

Xem Vn i, Cc bin php x l vic khng thc hin ng hp ng trong php lut Vit nam, Sd, tr.66



Nh vy, pht vi phm l mt trong nhng ni dung ca hp ng. Pht vi phm khng phi l iu khon bt buc i vi mi hp ng dn s. c th thc hin vic pht vi phm khi c s vi phm hp ng th ti thi im k kt hp ng hoc khi sa i, b sung, ph lc hp ng, cc bn phi tha thun v iu ny1. Cc bn khng c p dng nu khng c tha thun.b. Mc pht vi phm hp ng

Theo iu 301 LTM 2005. mc pht i vi vi phm ngha v hp ng hoc tng mc pht i vi nhiu vi phm do cc bn tha thun trong hp ng nhng khng qu 8% gi tr phn ngha v hp ng b vi phm y, cn lu mc pht ti a l khng qu 8% gi tr phn ngha v b vi phm ch khng phi l 8% gi tr hp ng. iu c ngha l cn phi xc nh mc pht m cc bn tha thun vi 8% gi tr phn ngha v hp ng b vi phm. Ch khi mc th nht cao hn mc th hai th gii hn trn mi c p dng. V d: A tha thun bn cho B 60 b my vi gi l mi b 15 triu. theo hp ng, A giao hng cho B 3 ln vo ngy 15 ca thng, mi ln 20 b. Cc bn tha thun l nu A vi phm th chu pht mt khon tin l 50 triu. Hai ln u bn A giao ng hng, nhng ln th ba khng thc hin ng hp ng. Nh vy, mc pht m cc bn tha thun l 50 triu ng. Nhng y, bn A ch vi phm ngha v giao 20 my. iu c ngha mc pht vi phm khng c qu 8% gi tr phn ngha v hp ng b vi phm y l 8% x 300 triu (20 b x 15 triu) = 24 triu ch khng phi l 8% gi tr hp ng y l 8% x 900 triu (60 b x 15 triu) = 72 triu. Vi v d ny, chng ta thy mc1

Phm Minh Lng, Th Hoa v T Mnh Tun: Hi p php lut v hp ng dn s v gii quyt tranh chp v hp ng dn s, Nxb Cng an nhn dn, H Ni, 2006, tr.22



pht theo tha thun l 50 triu ng nhng mc ti a cho php l 24 triu. Trng hp ny trong thc tin xy ra khng phi l t. i vi trng hp ny, tha thun pht vi phm khng c gi tr, nhng khng c ngha l khng p dng pht vi phm, c quan t tng s ch p dng mc pht ti a cho php.c. Mi quan h gia pht vi phm v cc ch ti khc -

Mi quan h vi hy b hp ng:

Khi cc bn c tha thun pht vi phm hp ng v tha thun ny c gi tr php l th s c hiu lc rng buc cc bn. Vy khi hp ng b hy b th sao? Ch ti pht vi phm c c p dng cng ch ti hy b hp ng khng? Hy b hp ng l ch ti lin quan n s tn ti ca hp ng b vi phm nhng ch ti ny khng m bo quyn li ca bn b vi phm. Bi vic vi phm dn n hy hp ng c th gy thit hi cho bn b vi phm. Do vic p dng ch ti pht vi phm cng vi vic hy b hp ng l hon ton ph hp, vic kt hp ny s gip bn b vi phm hn ch c thit hi pht sinh do hnh vi vi phm gy ra-

Mi quan h vi bi thng thit hi

Pht vi phm l mt ch ti c th p dng khng cn quan tm n thit hi thc t. Bn b vi phm nhn c s tin b thit hi nh d kin m khng phi chng minh thc t mnh c b thit hi hay khng, ch cn chng minh l c hnh vi vi phm theo ng quy nh trong iu khon pht l c quyn i khon tin pht V d: A tha thun xy cho B mt cn nh v hn giao nh l ngy 1/4/2012. Trong hp ng, cc bn tha thun rng, i vi mi tun chm giao nh, A phi tr cho B mt triu ng. Cui cng A ch giao cho B voNguyn Vn t K53 Lut Kinh Doanh Khoa Lut i hc Quc gia H 47 Ni


ngy 29/4/2012. Nh vy, A phi tr cho B khon tin l 4 triu bt k vic B c thit hi hay khng v nu c th bt k thit hi l bao nhiu. Nh vy, khi hp ng c quy nh tin pht cho vic khng thc hin hp ng v khng c quy nh thm g khc th bn vi phm hp ng phi np tin pht cho bn b vi phm, khng ph thuc vo vic bn kia c b thit hi hay khng, b thit hi nhiu hay t. Nu mun cn c vo vic thit hi mi phi np pht th phi quy nh trong hp ng Ngoi ra, trong LTM 2005, bn b vi phm c th p dng hai ch ti cng mt lc. Theo iu 316, mt bn khng b mt quyn yu cu bi thng thit hi i vi tn tht do vi phm hp ng ca bn kia khi p dng cc ch ti khc v theo iu 307 khon 2 trng hp cc bn c tha thun pht vi phm th bn b vi phm c quyn p dng c ch ti pht vi phm v buc bi thng thit hi. Tuy nhin, BLDS 2005 li khng cho php kt hp hai loi ch ti ny nu cc bn khng c tha thun. S khc bit trn c l v Lut thng mi gii hn mc pht vi phm nh nu trn nn cho php kt hp c hai loi ch ti ny. Cn BLDS khng gii hn mc pht vi phm nn vic kt hp hai ch ti ny c th dn n vic bn vi phm phi tr mt khon tin rt ln so vi thit hi thc t. V do vy BLDS khng cho php kt hp nu khng c tha thun khc 2.1.3.3. Ch ti buc bi thng thit hi phn thc trng cc quy nh ca php lut v cn c pht sinh trch nhim do vi phm hp ng, tc gi lm r cc cn c pht sinh trch nhim do vi phm hp ng ni chung. V vy, tc gi s khng nhc li na v ch quan tm n mt s vn sau:a. Tn tht v tinh thn



Bi thng thit hi l mt ch ti c p dng ph bin i vi cc vi phm hp ng, k c do khng thc hin hay thc hin khng ng ngha v hp ng. Theo quy nh ti iu 302 LTM 2005, bi thng thit hi l vic bn vi phm bi thng nhng tn tht do hnh vi vi phm gy ra cho bn b vi phm. Gi tr bi thng thit hi bao gm gi tr tn tht thc t, trc tip m bn b vi phm phi chu do bn vi phm gy ra v khon li trc tip m bn b vi phm ng l c hng nu khng c hnh vi vi phm. S tin bi thng thit hi khng th cao hn gi tr tn tht v khon li ng l c hng. Tuy nhin, thit hi thc t y c th l thit hi v tinh thn hay khng? Trc y, LTM 1997 yu cu phi c thit hi vt cht. Nh vy c th suy lun, ch c thit hi vt cht mi c bi thng thit hi. LTM 2005 c s thay i v quy nh c thit hi thc t(khon 2 iu 303) nhng khng r l tn tht v tinh thn c c bi thng thit hi hay khng? B nguyn tc ca Unidroit chp nhn bi thng tn tht v tinh thn. iu 7.4.2 ca B nguyn tc quy nh thit hi c th l phi tin t v bt ngun c bit t ni au th cht hoc tinh thn v trong phn bnh lun c ghi c th l nhng ni au th xc v tinh thn, tn hi n danh d nhn phm, thit hi v hnh th,cng nh xc phm n danh d hoc uy tn.. Quy tc ny s c th c p dng, trong nhng g lin quan n thng mi quc t, v d cho nhng hp ng k kt vi ngh s, vn ng vin cp cao hoc nhng nh t vn thuc mt cng ty hay mt t chc Hin nay, LTM 2005 cha quy nh r tn tht v tinh thn c c bi thng hay khng, trong khi tn tht ny hon ton c th tn ti tNguyn Vn t K53 Lut Kinh Doanh Khoa Lut i hc Quc gia H 49 Ni


vic khng thc hin ng hp ng. bo v quyn li chnh ng ca bn khng c thc hin ng hp ng v php lut Vit nam ph hp vi php lut th gii, nn cho php bi thng tn tht v tinh thn ngay c i vi lnh vc thng mi nu n thc s tn ti.b. Tn tht do uy tn b gim st v khon li ng l c

hng Khi bn b vi phm hp ng mun i bi thng thit hi th phi chng minh c thit hi xy ra. Tuy nhin, trong thc tin, rt kh khn khi xc nh thit hi do hnh vi vi phm hp ng gy ra, c bit l xc nh khon li ng l c hng. Khon li ng l c hng c hiu l nhng khon li d kin m bn b vi phm ng l c hng nu khng c hnh vi vi phm hp ng. Tuy nhin, php lut Vit nam khng c quy nh v thit hi do uy tn b gim st c c coi l khon li ng l c hng hay khng. iu gy kh khn cho vic xc nh thit hi thc t xy ra lm cn c cho vic bi thng thit hi. Trong thc tin thng mi quc t c trng hp thit hi v uy tn cng c bi thng. Di y l mt v d trng hp thit hi v uy tn thng mi cng c bi thng V d (phn quyt s 4)1: Theo mt hp ng mua bn hng ha quc t, bn bn B (B) cung cp cho bn mua A (B) 150.000 i giy ph n trong thi hn 4 thng. Cng ngy k kt hp ng ny, bn bn B cng k mt hp ng vi cc iu khon ging nh hp ng ny, tr iu khon v gi vi mt cng ty C ca Rumani; theo cng ty ny s cung cp cng mt s lng giy cho bn bn B. Sau bn mua A khng nhn c hng ng nh quy nh (do cng ty C chm giao hng cho bn bn B, giy khng ng quy cch quy nh trong hp ng) nn tin hnh khi kin1

Xem: 50 phn quyt trng ti quc t chn lc, Sd, tr. 36



B ra trng ti i bi thng thit hi, trong c thit hi do mt uy tn. Trong trng hp ny, trng ti xt thy uy tn thng mi ca bn mua A b nh hng khi h khng tha mn c phn ln cc n k vi khch hng do cht lng giy gim st, li nhun b suy gim so vi nhng nm trc . V vy, trng ti quyt nh bn mua A phi c bi thng cho thit hi v uy tn thng mi 2.1.3.4. Ch ti tm ngng thc hin hp nga. khi nim tm ngng thc hin hp ng

Tm ngng thc hin hp ng l mt ch ti do vi phm hp ng mi c LTM 2005 quy nh. Theo quy nh ti iu 308 LTM 2005 th tm ngng thc hin hp ng l vic mt bn tm thi khng thc hin ngha v trong hp ng thuc mt trong cc trng hp sau y: - Xy ra hnh vi vi phm m cc bn tha thun l iu kin tm ngng thc hin hp ng - Mt bn vi phm c bn ngha v hp ng Khi hp ng b tm ngng thc hin th n vn cn hiu lc. V pha mnh, BLDS s dng thut ng hon v cho php mt bn hon hp ng khi mt s iu kin c hi (iu 415). Php lut ghi nhn quyn hon hay tm ngng thc hin hp ng. Vic tm ngng hay hon thc hin hp ng c ngha l bn c ngha v n hn ng l phi thc hin th h c php khng thc hin trong mt thi hn c th no .b. Tm ngng thc hin hp ng v trng hp bt kh khng

V vi phm c bn, tc gi phn tch kh k ti Phn thc trng v cn c pht sinh u tin: c hnh vi vi phm hp ng. Nn trnh lp li, tc gi s khng nhc n na. Mt vn cn lu tm l trong trng hpNguyn Vn t K53 Lut Kinh Doanh Khoa Lut i hc Quc gia H 51 Ni


bn vi phm hp ng do gp phi s kin bt kh khng th bn b vi phm c quyn tm ngng thc hin hp ng hay khng? Theo lut thng mi 2005, tm ngng thc hin hp ng c p dng tr cc trng hp min trch nhim c quy nh ti iu 294 ca Lut ny v ti iu 294, bn vi phm hp ng c min trch nhim trong cc trng hp sau y: a, xy ra s kin bt kh khng.. Nh vy, ta khng th p dng ch ti tm ngng thc hin hp ng i vi bn vi phm do gp phi bt kh khng. Quy nh nh vy l cha hp l. Thit ngh khi A khng giao ti sn do s kin bt kh khng th B c quyn tm ngng thc hin ngha v ca mnh.c. Thi gian tm ngng thc hin hp ng

V ch l tm ngng thc hin hp ng nn ch ti ny ch tn ti trong mt khong thi gian nht nh. Php lut hin hnh khng quy nh c th v thi gian tm ngng thc hin hp ng. Tm ngng thc hin hp ng thc ra l mt bin php t v ca bn c quyn khi bn kia khng thc hin ng hp ng v c mc ch hng bn ny ti vic thc hin ng hp ng. Do , nu bn vi phm thc hin ng hp ng th bin php ny cng chm dt. Hay ni cch khc, bin php ny ko di cho n khi bn vi phm thc hin ng hp ng. Lc , bin php ny s chm dt. Tuy nhin, sau khi tm ngng thc hin hp ng, bn kia vn khng thc hin ng hp ng th bn tm ngng c th p dng cc ch ti khc. Bn tm ngng c th hy b hp ng hay kt hp vi yu cu bi thng thit hi hoc buc tip tc thc hin ng hp ng 2.1.3.5. Ch ti nh ch thc hin hp ng nh ch thc hin hp ng cng l mt trong cc ch ti do vi phm hp ng mi c LTM 2005 quy nhNguyn Vn t K53 Lut Kinh Doanh Khoa Lut i hc Quc gia H 52 Ni


nh ch thc hin hp ng l vic mt bn chm dt thc hin ngha v hp ng thuc mt trong cc trng hp sau y:-

Xy ra hnh vi vi phm m cc bn tha thun l iu kin nh ch hp ng

- Mt bn vi phm c bn ngha v hp ng (iu 310 LTM) Theo quy nh ti iu 311 Lut thng mi th khi hp ng b nh ch thc hin th hiu lc ca hp ng chm dt t thi im mt bn nhn c thng bo nh ch. Cc bn khng phi tip tc thc hin ngha v hp ng. Bn thc hin ngha v hp ng c quyn yu cu bn kia thanh ton hoc thc hin ngha v i ng, ngoi ra, bn b vi phm c quyn yu cu bn vi phm phi bi thng thit hi (iu 312 LTM) Khi p dng ch ti nh ch thc hin hp ng, khc vi ch ti tm ngng thc hin hp ng, ch ti bt buc bn yu cu phi gi thng bo cho bn kia bit v vic nh ch hp ng, nu khng thng bo m gy thit hi th phi bi thng 2.1.3.6. Ch ti hy hp ng Ch ti hy hp ng c th coi l ch ti nng nht trong s cc ch ti do vi phm hp ng. Ch ti ny c quy nh trong Cng c Vin nm 1980, php lut cc nc v c php lut Vit nam Trong thc tin, thng thng khi c vi phm ngha v hp ng th bn b vi phm cha p dng ch ti ny m thng p dng cc ch ti khc, sau , nu khng mang li hiu qu th mi p dng ch ti ny. Khi p dng ch ti hy b hp ng th cc bn khng tip tc thc hin ngha v nh tha thun trong hp ng, ng thi, cc bn c quyn i li li ch do vic thc hin mt phn ngha v tha thun trong hp ng v bn b thit hi c quyn yu cu bn kia bi thng thit hi hoc pht vi phmNguyn Vn t K53 Lut Kinh Doanh Khoa Lut i hc Quc gia H 53 Ni


Theo quy nh ca php lut dn s Vit nam, th mt bn c quyn hy b hp ng v khng phi bi thng thit hi khi bn kia vi phm hp ng l iu kin hy b m cc bn tha thun hoc php lut c quy nh (iu 425 khon 1) Theo quy nh ti iu 312 khon 4 LTM th hy b hp ng c p dng trong trng hp: - Xy ra hnh vi vi phm m cc bn tha thun l iu kin hy b hp ng - Mt bn vi phm c bn ngha v hp ng Nh vy, khc vi cc ch ti khc, ch ti hy b hp ng ch c p dng trong mt s trng hp nht nh, vi mt s loi vi phm nht nh, thng l nhng vi phm nghim trng LTM 2005 quy nh mun p dng ch ti hy b hp ng, bn b vi phm phi thc hin mt s ngha v. l, th nht, bn b vi phm phi a cc bng chng v hnh vi vi phm ca bn kia l iu kin hy b hp ng; th hai, bn b vi phm phi gia hn mt thi gian hp l bn vi phm tip tc thc hin ngha v; th ba, bn b vi phm phi thng bo cho bn vi phm bit v vic hy b hp ng, nu khng thng bo m gy thit hi cho bn kia th phi bi thng. Vic hy b hp ng s lm pht sinh mt s hu qu php l. Quy nh ca php lut Vit nam v vn ny (iu 314 LTM) cng tng t nh quy nh ca Cng c Vin v B nguyn tc ca Unidroit (iu 7.3.5; 7.3.6). V c bn, l cc hu qu sau: Th nht, hy b hp ng gii phng cc bn khi nhng ngha v c quy nh trong hp ng. Ngay sau khi hp ng c hy b, cc bn c gii thot khi tt c cc ngha v tha thun trong hp ng,Nguyn Vn t K53 Lut Kinh Doanh Khoa Lut i hc Quc gia H 54 Ni


tr nhng khon bi thng m bn vi phm phi chu trch nhim ( nu c) Th hai, cc bn phi hon tr cho nhau nhng g nhn c ca nhau. Mi bn c yu cu hon tr nhng g mnh cung cp, ng thi phi hon tr cho bn kia nhng g mnh nhn theo nguyn tc hon tr ton b. Th ba, bn vi phm hp ng m c li th phi bi thng thit hi cho bn kia hoc np pht nu hp ng c quy nh pht vi phm hp ng.2.2.

Thc tin p dng cc quy nh ca php lut Vit nam v trch nhim do vi phm hp ng trong LTM 2005Nhng thun li khi p dng cc quy nh ca php lut Vit nam v trch nhim do vi phm hp ng trong LTM 2005

2.2.1.

2.2.1.1. V cc cn c p dng trch nhim do vi phm hp ng Tuy hp ng sinh ra l t c li ch m cc bn mong i. Nhng trong thc tin, hot ng kinh doanh thng mi khng phi lc no cng din ra theo mun ca cc ch th, h c th gp ri ro bt c khi no, vi phm hp ng xy ra cng khng t. bo v quyn li cho bn b vi phm, ng thi buc bn vi phm phi chu trch nhim do vi phm hp ng th nht thit phi da trn nhng quy nh ca php lut. Trc ht l nhng quy nh v cc cn c p dng trch nhim do vi phm hp ng. Php lut thng mi Vit nam quy nh 4 yu t cu thnh trch nhim do vi phm hp ng. y l nhng quy nh tng i y , cNguyn Vn t K53 Lut Kinh Doanh Khoa Lut i hc Quc gia H 55 Ni


th, ng thi ph hp vi php lut quc t nn to thun li cho vic p dng trch nhim do vi phm hp ng mt cch c hiu qu; mt mt bo v c quyn li ca bn b vi phm, mt khc c tc dng thc y cc quan h thng mi pht trin mnh m 2.2.1.2. V cn c min trch nhim do vi phm hp ng Nh phn tch, khi mt bn c hnh vi vi phm hp ng th h mc nhin b suy on l c li v phi chu trch nhim do hnh vi vi phm hp ng trc bn b vi phm. Nhng nu bn vi phm chng minh mnh khng c li trong vic vi phm hp ng th khng phi chu trch nhim do nhng hnh vi gy ra. Nhng cn c min tr l c s da vo bn vi phm c th c gii thot khi trch nhim do vi phm hp ng. Chnh v vy, nhng cn c ny phi c quy nh trong lut hoc hp ng. Ph hp vi php lut quc t, php lut Vit nam quy nh c th nhng trng hp bn vi phm c min trch nhim do vi phm hp ng. So vi LTM 1997, LTM 2005 c d liu mt cn c min trch nhim mi l hnh vi vi phm ca mt bn do thc hin quyt nh ca c quan qun l nh nc c thm quyn m cc bn khng th bit c vo thi im giao kt hp ng. Quy nh mi ny rt ph hp vi thc tin Vit nam hin nay. iu ny gip cho vic gii quyt cc tranh chp pht sinh do vi phm hp ng c hiu qu. Nu bn vi phm chng minh c hnh vi vi phm ca mnh thuc mt trong cc cn c min trch th s khng phi chu trch nhim do vi phm hp ng. ng thi vic quy nh c th, r rng cc cn c min trch ny cng gip ngn chn vic a ra cc l do thoi thc trch nhim, bc b nhng l do i min trch khng xc ng. 2.2.1.3. V cc ch tiNguyn Vn t K53 Lut Kinh Doanh Khoa Lut i hc Quc gia H 56 Ni


Khc vi LTM 1997 v cc ch ti do vi phm hp ng, LTM 2005 b sung hai hnh thc ch ti mi, l tm ngng thc hin hp ng v nh ch thc hin hp ng. y l mt nt mi trong LTM 2005. So vi ch ti hy b hp ng th hai ch ti ny c nhiu im tng ng v hnh thc: cn c p dng, ngha v thng bo. Tuy nhin, im khc nhau c bn gia ba loi ch ti ny th hin hu qu php l ca chng. V vy, vic b sung hai ch ti ny l ph hp, gip m rng thm quyn la chn ca bn b vi phm khi xy ra vi phm hp ng.2.2.2.

Nhng kh khn khi p dng cc quy nh ca php lut Vit nam v trch nhim do vi phm hp ng trong LTM 2005

2.2.2.1. Nhng kh khn khi p dng cc quy nh ca php lut v cc cn c p dng trch nhim Nh trnh by v phn tch chng 2, cn c u tin xc nh trch nhim do vi phm hp ng l c hnh vi vi phm hp ng. Nhng hu qu php l ca hnh vi vi phm hp ng l khc nhau, ph thuc vo hnh vi vi phm l vi phm c bn hay vi phm khng c bn. LTM 2005 a ra khi nim v vi phm c bn. y l mt trong nhng im mi ca LTM 2005, l mt quy nh ng n, rt c ngha bi hu qu php l ca hnh vi vi phm c bn ngha v hp ng vi hnh vi vi phm khng c bn l hon ton khc nhau. Tuy nhin, khi nim vi phm c bn vn cn rt chung chung, m h v LTM 2005 khng a ra tiu ch no phn bit gia vi phm c bn v vi phm khng c bn. Quy nh ny s gy nhiu kh khn khi p dng trong thc t. Bn b vi phm c th vin c c hnh vi vi phm hp ng yu cu hy b hp ng hoc



nh ch thc hin hoc tm ngng thc hin hp ng mc d vi phm gy ra thit hi khng ng k. Cng theo ni dung trnh by chng 2, khi bn b vi phm hp ng mun i bi thng thit hi th phi chng minh c thit hi thc t xy ra. Tuy nhin, thit hi thc t c bao gm thit hi v tinh thn khng hay ch l thit hi vt cht? Lut khng ni r. Mt khc, trong thc tin, rt kh khn khi xc nh thit hi do hnh vi vi phm hp ng gy ra, c bit l xc nh khon li ng l c hng. Tuy nhin, php lut Vit nam khng c quy nh v thit hi do uy tn b gim st c c coi l khon li ng l c hng hay khng. iu gy kh khn cho vic xc nh thit hi thc t xy ra lm cn c cho vic bi thng thit hi. Trong nn kinh t th trng hin nay, thit hi do uy tn, thng hiu gim st nhiu khi cn ln hn nhiu so vi thit hi vt cht do hnh vi vi phm ca bn c ngha v gy ra. 2.2.2.2. Nhng kh khn khi p dng cc cn c min trcha. Min trch nhim do li mt phn ca bn c quyn

Trong lnh vc hp ng ni chung, BLDS 2005 cng nh LTM 2005 ch cp ti min trch nhim khi vic khng thc hin ng hp ng l hon ton do li ca bn c quyn. Trng hp vic vi phm hp ng do li ca c hai bn (tc bn c quyn c mt phn li) th x l nh th no? lut khng quy nh r. i vi trng hp ny, bn c ngha v ch phi chu trch nhim trong phn do mnh gy ra. Nu phn cn li do bn c quyn gy ra th bn c quyn t chu trch nhim. y c th coi l trng hp min mt phn i vi bn c ngha v. Bn c ngha v c th vin dn li ca bn c quyn yu cu gim trch nhim. Trong thc t, khi bn c quyn c li mt phn th Ta n vn min mt phn trch nhim cho bn c ngha v. Tuy nhin, vic Ta n gii quytNguyn Vn t K53 Lut Kinh Doanh Khoa Lut i hc Quc gia H 58 Ni


nh vy ch yu da trn c s m bo cn bng li ch gia cc bn ch khng c cn c php l r rng. V vy, trong tng lai, LTM nn b sung quy nh v cn c min gim trch nhim ny, nhm m bo li ch ca cc bn trong quan h hp ng.b. Min trch do li ca ngi th ba

Php lut Vit nam, k c BLDS 2005 v LTM 2005 u khng c iu khon no quy nh v li ca ngi th ba l cn c min trch nhim do vi phm hp ng. C th ni y l mt hn ch ca php lut Vit nam ni chung, LTM ni ring so vi Cng c Vin 1980. V d: Cng ty A (ca c) k hp ng bn bt m cho cng ty B (ca o). Xe ch hng ca A trn ng i giao hng cho cng ty B gp tai nn do b mt chic xe ti khc m vo. Hu qu l ton b l hng b h hng. Trong trng hp ny, cng ty A c min trch nhim 2.2.2.3. Nhng kh khn khi p dng cc quy nh v ch tia. i vi ch ti buc bi thng thit hi:

C th ni trong s cc ch ti do vi phm hp ng th buc bi thng thit hi l mt trong cc ch ti c p dng ph bin. Mc ch ca ch ti ny l bi hon nhng tn tht cho bn b vi phm do hnh vi vi phm hp ng gy ra. V vy, khi s dng ch ti ny, bn b vi phm phi chng minh thit hi v mc thit hi, ng thi cng phi chng minh c rng h p dng mi bin php cn thit ngn chn thit hi (iu 304, 305). Tuy nhin, trong thc tin, vic p ng cc yu cu trn khng h n gin. iu ny c th gy cho bn b vi phm nhiu kh khn, v trong mt s trng hp c th bn vi phm s khng phi chu trch nhim bi bn b vi phm kh c th chng minh y nhng thit hi m h phi gnh chub. i vi ch ti pht vi phm:



LTM VN 2005 quy nh gii hn mc pht ti a l 8% gi tr phn ngha v hp ng b vi phm. Quy nh ny bc l nhng hn ch nht nh, lm nh hng n t do ca cc bn trong tha thun giao kt hp ng, nh trong trng hp cc bn mun tha thun mc pht cao nhm mc ch rn e, ngn nga nhng hnh vi vi phm hp ng. Ngoi ra, cng s l khng hp l trong trng hp mt bn thy mc thit hi m h phi chu nu thc hin ng hp ng cn cao hn mc thc hin do np pht th h s c vi phm. V vy, cc bn s phi cn nhc rt k trc khi tha thun mc pht vi phm khi giao kt hp ng, ng thi phi xem xt mi quan h gia pht vi phm vi cc hnh thc trch nhim khc na do php lut quy nh mi c th bo m c quyn li ca cc bn khi c vi phm xy ra. Khi p dng ch ti pht vi phm cn gp phi mt kh khn na l ch ti ny s tr nn v ngha nu cc bn khng c tha thun v pht vi phm. Ngha l nu mt bn vi phm hp ng th bn b vi phm cng khng th p dng lut pht bn vi phm c (iu 307 khon 1). l bi v lut ch khng ch mc pht ti a ch khng bt buc cc bn phi p dng ch ti ny nh mt ch ti ng nhin. Nu xy ra trng hp sau: Cc bn khng tha thun v pht vi phm th bn b vi phm khng c quyn i tin pht m ch c quyn yu cu bi thng thit hi nu nh c thit hi xy ra; nhng c vi phm hp ng nhng khng c thit hi xy ra th cng khng th i bi thng c. Bn b vi phm ch c th p dng cc ch ti khc nh buc thc hin ng hp ng v khng phi khi no vic p dng cc ch ti cng l gii php hiu qu nht. Vy s gii quyt nh th no? Theo tc gi th trnh xy ra cc trng hp tng t th cc bn nn a tha thun pht vi phm vo hp ngNguyn Vn t K53 Lut Kinh Doanh Khoa Lut i hc Quc gia H 60 Ni

Ch nh v trch nhim do vi phm hp ng the

Documents

KLTN O.Đạt