67

แผนการจดการเรยนร รายวชาเพมเตมวทยาศาสตร วทยาศาสตรกบ

ความงาม

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ระดบมธยมศกษาตอนตนเรอง ผวหนง

เวลา 2 คาบ

ผลการเรยนร

1. ระบและบรรยายลกษณะโครงสรางของผวหนง ผม เลบ ปากและฟน

2. บรรยายวธการดแล และบำารงรกษา ผวหนง ผม เลบ ปากและฟน

เพอใหมความงามอยเสมอ

จดประสงคการเรยนร

1. บรรยายลกษณะและหนาทของโครงสรางของผวหนง

2. บรรยายวธการดแลและบำารงรกษาผวหนง เพอใหมความงามอย

เสมอ

สาระสำาคญ

ผ ว ห น ง ม โ ค รง ส ร า ง เ ป น ช น ป ร ะ ก อ บ ด ว ย ช น ห น ง ก ำา พ ร า

(Epidermis) และชนหนงแท (Dermis) โดยมไขมน (Hypodermis)

อยใตชนหนงแท แตละชนมผลตอความงาม เชน การผลดเซลลผวอยาง

สมำาเสมอทชนหนงกำาพรา ทำาใหผวสดใสเปลงปลงโดยเฉพาะในชวงวยรน

วทยาศาสตรกบความงาม ผวหนง (โครงสรางรางกายทเปนพนฐานความงาม)

68

ตอมไขมนในชนหนงแท ทำาหนาทผลตซบม ชวยเคลอบผวหนงปองกนการ

สญเสยความชมชนและเคลอบเสนผมและขนใหเงางาม

ความเขาใจทคลาดเคลอน

คนสวนใหญเชอวาสวมสาเหตมาจากปจจยทางพนธกรรมและ

ฮอรโมน แตจากการวจยทางการแพทยพบวานอกจากสาเหตดงกลาวแลว

การเกดสวยงมสาเหตจากการรกษาความสะอาดของผวหนา และอาหารท

รบประทานดวย (Tan, Vasey, and Fung., 2001)

ความรพนฐาน

เซลลและองคประกอบของเซลล ระบบหมนเวยนเลอด

การจดกจกรรมการเรยนร

1. ครและนกเรยนอภปรายรวมกน โดยใหนกเรยนสงเกตผวของ

ตนเองและเพอนในกลม เชน สผว ความเรยบเนยนของผวหนง

ความชมชนของผว ระบความเหมอนหรอแตกตางของผวหนง

ของแตละคน และลกษณะของผวหนงในแตละบรเวณของ

รางกาย แลวตอบคำาถาม ดงน

-ลกษณะภายนอกของผวหนงนกเรยนแตละคน เหมอนหรอแตก

ตางกนอยางไร

-ลกษณะผวหนงแตละบรเวณของรางกาย เหมอนหรอแตกตาง

กนอยางไร

วทยาศาสตรกบความงาม ผวหนง โครงสรางรางกายทเปนพนฐานความงาม

69

จากการสงเกตและประสบการณของนกเรยน ควรสรปไดวา

ผวหนงของแตละคน และแตละบรเวณมความแตกตางกน เชน ส

ผว ความเรยบเนยนของผวหนง ความชมชนของผว เปนตน คร

นำาเสนอประเดนคำาถามวา เพราะเหตใดผวของแตละคน และ

ผวหนงแตละบรเวณของรางกายจงมลกษณะแตกตางกน เพอนำา

เขาสการศกษาโครงสรางของผวหนง

2. ครใหนกเรยนสงเกตผวหนงของตนเอง (อาจใชแวนขยายชวย)

กบสงทสงเกตเหนจากภาพโครงสรางและสวนประกอบผวหนง ใน

ใบความรท 1 ผวหนง และการดแลสขภาพผวหนง รวมกน

อภปราย โดยใชประเดนอภปรายดงตวอยาง

โครงสรางของผวหนงมลกษณะเปนอยางไร และประกอบ

ดวยอะไรบาง

แนวคำาตอบ ผวหนงมโครงสรางเปนชน ประกอบดวย ชน

หนงกำาพรา ชนหนงแท แตละชนพบองคประกอบดงน

- ชนหนงกำาพรามชองเปดของตอมเหงอ เสนขน และรขม

ขน

- ชนหนงแทพบตอมไขมน ตอมเหงอ ปมรากผม เสน

ประสาท และหลอดเลอด

วทยาศาสตรกบความงาม ผวหนง (โครงสรางรางกายทเปนพนฐานความงาม)

70

จากการสงเกตและอภปราย นกเรยนควรสรปไดวา บรเวณ

ชนหนงกำาพราพบ เสนขน ชองเปดของตอมเหงอ และรขมขน

บรเวณชนหนงแทพบ ตอมไขมน ตอมเหงอ ปมรากผม และครให

ความรเพมเตมวา ผวหนงมโครงสรางเปนชน ในชนหนงกำาพรา

พบชองเปดของตอมเหงอ และชองวางรอบเสนขนเรยก รขมขน

และชนหนงแทพบตอมเหงอ ตอมไขมน ปมรากผม เสนประสาท

และหลอดเลอด นอกจากนใตชนหนงแทยงพบไขมนสะสมอยเปน

ชน

3. ครใหนกเรยนอานรายละเอยดในใบความรท 1 เพอใหนกเรยน

สรปเปนองคความรวา ผวหนงประกอบดวยโครงสรางเปนชน คอ

ชนหนงกำาพรา (Epidermis) และชนหนงแท (Dermis) และม

ไขมน (Hypodermis) ซงไมจดวาเปนชนของผวหนงอยใตชน

หนงแท ชนหนงกำาพราประกอบดวยเซลลเรยงกนเปนชนบางๆ

หลายชน ทสำาคญคอ ชนลางสดซงเปนชนของเซลลทยงมชวต ม

การเรยงตวเปนชนเดยวและสามารถแบงตวสรางเซลลผว

ทดแทนไดตลอดเวลา ชนบนสดเปนชนของเซลลทตายแลวและม

โปรตนเคราตน (Keratin) ซงมสมบตกนนำามาแทรกแทนทไซโท

พลาสซม เซลลชนนจะหลดลอกออกเปนขไคลและถกแทนทดวย

เซลลชนลางทแบงตวขนมาแทนททกๆ 28 วน ดงนนหากเซลล

วทยาศาสตรกบความงาม ผวหนง โครงสรางรางกายทเปนพนฐานความงาม

71

ผวมอตราการแบงเซลลเพอผลดเซลลผวอยางสมำาเสมอ ผวจะ

สดใสเปลงปลง ชนหนงกำาพรามความหนาโดยเฉลยประมาณ

0.4 - 1.5 มลลเมตร ความหนาของชนหนงกำาพราจะแตกตาง

กนไปในแตละบรเวณของรางกาย บรเวณฝามอและฝาเทา ชน

หนงกำาพราจะมความหนามาก ไมมขนและรขมขน จงไมมตอมไข

มนและชองเปดสำาหรบตอมไขมน แตจะมตอมเหงอเปนจำานวน

มาก สวนบรเวณอนๆ ของรางกายผวหนงชนหนงกำาพราจะบาง

กวาโดยเฉพาะบรเวณใบหนาผวหนงจะบางมาก แตสามารถพบ

โครงสรางและองคประกอบของผวหนงครบ ไดแก ตอมไขมน

ตอมเหงอ ชองเปดของตอมเหงอและรขมขน

4. ครประเมนการเรยนรของนกเรยนโดยใชคำาถาม ตวอยางคำาถาม

และแนวคำาตอบเปนดงน

เพราะเหตใดผวหนงชนนอกจงมสมบตกนนำาไดด

แนวคำาตอบ ผวหนงชนนอกสดมสมบตกนนำาไดเนองจาก

เปนชนของเซลลทไมมชวต ไซโทพลาซมสลายไป และมเครา

ตนซงมสมบตกนนำามาแทรกอยแทน

การสรางเซลลทดแทนชนหนงกำาพราทกๆ 28 วน มผลด

อยางไร

วทยาศาสตรกบความงาม ผวหนง (โครงสรางรางกายทเปนพนฐานความงาม)

72

แนวคำาตอบ การสรางเซลลทดแทนชนหนงกำาพราทำาใหเกด

การผลดเซลลผวใหมอยเสมอ เมอเซลลผวชดเกามอายมาก

และหมองคลำาหลดลอกไปเปนขไคล เซลลชดใหมเจรญมา

แทนท ทำาใหผวหนงดสดใส

5. ครใหนกเรยนอภปรายรวมกนในกลม โดยการอานและจบใจ

ความสำาคญเกยวกบสผวจากใบความรท 2 เรอง การจำาแนก

กลมคนตามสผวหนง และ สผวตามธรรมชาตของมนษยใน

ภมภาคตางๆ ของโลก และคนควาขอมลเพมเตมจากแหลงอนๆ

โดยครกำาหนดประเดนใหศกษา ตวอยางประเดนทควรศกษาและ

แนวคำาตอบอาจเปนดงน

สผวของมนษยจดจำาแนกไดกกลม ใชเกณฑใดในการจำาแนก

และคนไทยสวนมากมสผวอย ในกลมใด

แนวคำาตอบ สผวจำาแนกเปน 6 กลม โดยใชความไวตอ

แสงแดดเปนเกณฑในการจำาแนก โดยคนไทยจดอยในกลม 5

สผวเปลยนแปลงไดหรอไม

แนวคำาตอบ สผวอาจเปลยนแปลงได เชน เมอไดรบการกระ

ตนดวยแสงแดดจะทำาใหสผวเขมขน

เพราะเหตใดสผวของแตละคนจงแตกตางกน

วทยาศาสตรกบความงาม ผวหนง โครงสรางรางกายทเปนพนฐานความงาม

73

แนวคำาตอบ แตละคนมสผวแตกตางกน เพราะมยนทควบคม

สผวแตกตางกน นอกจากนการอยในสภาพแวดลอมทแตก

ตางกน เชน ผททำางานกลางแดดกบผททำางานในรม กมผล

ทำาใหสผวแตกตางกนดวย

ตำาแหนงทางภมศาสตรมผลตอสผวของมนษยหรอไม อยางไร

แนวคำาตอบ ประชากรในประเทศทอยใกลเสนศนยสตรมแนว

โนมมสผวเขมกวาประชากรในประเทศทอยหางจาก

เสนศนยสตร

6. ครใหนกเรยนนำาความร มาอภปรายตอบคำาถาม ดงน

โทนสผวของคนในภมภาคตางๆ ของโลกเหมอนหรอตางกน

อยางไร

แนวคำาตอบ แตกตางกน เพราะแตละภมภาคมชาตพนธซงม

ลกษณะทางพนธกรรมของสผวแตกตางกน และแตละ

ภมภาคไดรบแสงแดดแตกตางกน คนทอยในประเทศทอย

ใกลเสนศนยสตรไดรบแสงแดดทมความเขมมากกวา จงม

แนวโนมทจะมสผวเขมกวาคนทอยในประเทศทอยไกลจาก

เสนศนยสตร

สผวเกดขนไดอยางไร

วทยาศาสตรกบความงาม ผวหนง (โครงสรางรางกายทเปนพนฐานความงาม)

74

แนวคำาตอบ สผวเกดจากสของเมลานนทสะสมในชนผวหนง

สผวจะเปนอยางไรขนอยกบชนดของเมลานน และจำานวนเม

ลานน

ปจจยใดบางทมผลตอสผว

แนวคำาตอบ พนธกรรม และสงแวดลอม เชน แสงแดด

แสงไฟ

คนทมผวขาวกบผวคลำามโอกาสไดรบอนตรายจากแสงแดด

เหมอนหรอแตกตางกนอยางไร เพราะเหตใด

แนวคำาตอบ คนผวขาวมโอกาสไดรบอนตรายจากแสงแดด

มากกวา เพราะมเมลานนทผวหนงนอยกวา อนตรายจาก

แสงแดดเกดจากรงสอลตราไวโอเลตในแสงแดด เมลานนม

สมบตดดซบรงสอลตราไวโอเลต รงสจงผานเขาไปสมผสกบ

ผวหนงไดนอย ดงนนคนทมผวขาวจงมโอกาสไดรบอนตราย

จากแสงแดดไดมากกวาคนผวคลำา

7. ครและนกเรยนอภปรายรวมกนเพอใหไดขอสรปวาสผวเปน

ลกษณะทกำาหนดโดยยนทไดรบการถายทอดมาจากบรรพบรษ

ลกษณะสผวทปรากฏขนอยกบชนดของเมลานน และจำานวนเมลา

นนทสะสมในชนผวหนง สผวอาจเขมขนไดเมอถกกระตนโดย

แสงแดด โดยแสงแดดกระตนใหรางกายสรางเมลานนมากขน

วทยาศาสตรกบความงาม ผวหนง โครงสรางรางกายทเปนพนฐานความงาม

75

เพอลดอนตรายจากรงสอลตราไวโอเลต หรอยว ในแสงแดด

เนองจากเมลานนมสมบตชวยดดซบรงสยวได คนทมผวขาวม

โอกาสไดรบอนตรายจากรงสยวในแสงแดดมากกวาคนทมผว

คลำา เนองจากผทมผวคลำามปรมาณเมลานนมากกวา

8. ครนำาเขาสกจกรรม ผวหนาของฉน โดยใหนกเรยนสงเกต

ลกษณะผวหนาของตนเองโดยใชกระจกเงากบผวหนาของคน

อนๆ แลวใชคำาถามวาผวหนาของนกเรยนมลกษณะเหมอนกน

หรอแตกตางกนกบเพอนอยางไร จากนนใหนกเรยนปฏบต

กจกรรมในใบกจกรรมท 1 ผวหนาของฉน

9. ครใหนกเรยนรวมกนสรปผลของการทำากจกรรมท 1 ซงควรได

ขอสรปวา ผวหนาของแตละคนมลกษณะแตกตางกน ซงสามารถ

ตรวจสอบโดยใชกระดาษซบมนซบบรเวณใบหนาในแตละบรเวณ

สามารถจำาแนกกลมของผวหนาไดเปน 4 กลม ดงน ผวแหง ผว

ธรรมดา ผวผสม ผวมน สำาหรบลกษณะผวหนาของนกเรยนสวน

ใหญจะอยในกลมผวมน

10. ครใหนกเรยนอภปรายรวมกนในกลม โดยการอานและจบใจ

ความสำาคญในใบความรท 1 เรอง ผวหนง และการดแลสขภาพ

ผวหนง โดยครกำาหนดประเดนใหศกษา ตวอยางประเดนทศกษา

และแนวคำาตอบอาจเปนดงนวทยาศาสตรกบความงาม ผวหนง (โครงสรางรางกายทเปนพนฐานความงาม)

76

ในชนหนงแทพบองคประกอบอะไรบาง

แนวคำาตอบ ในชนหนงแท พบตอมเหงอ ตอมไขมน ปม

รากขน หลอดเลอด และใยประสาท

ซบมมความสำาคญตอความงามอยางไร

แนวคำาตอบ ซบมชวยเคลอบผวหนงปองกนไมใหผวหนง

สญเสยความชมชน และเคลอบเสนผมและขนใหเงางาม

11. ครใหนกเรยนอภปรายรวมกน โดยการศกษาตารางแสดงกลม

ของผวหนาจำาแนกตามการทำางานของตอมไขมน เพอสรปเกยว

กบการจำาแนกลกษณะของผวหนา ลกษณะของผวหนาแตละกลม

และเกณฑทใชจำาแนกกลมของผวหนา จากประเดนคำาถาม

ตาราง กลมของผวหนาจำาแนกตามการทำางานของตอมไขมน

กลมของผว

หนา

ลกษณะและการทำางานของตอมไขมน

ผวแหง ตอมไขมนหลงซบมนอย ทำาใหผวแหง ขาดความชมชน

ผวธรรมดา ตอมไขมนทำางานเหมาะสม ผวหนาชมชนพอเหมาะ

ผวผสม ตอมไขมนหลงซบมมากบรเวณหนาผาก จมกและคาง

ผวบรเวณดงกลาวจงมความมนมากกวาบรเวณอนๆ

บนใบหนา

วทยาศาสตรกบความงาม ผวหนง โครงสรางรางกายทเปนพนฐานความงาม

77

ผวมน ตอมไขมนหลงซบมมากเกนความจำาเปน ทำาใหผวม

ความมนมาก

ประเดนคำาถามและแนวคำาตอบ เปนดงน

ผวหนาจำาแนกเปนกกลม อะไรบาง แตละกลมมลกษณะ

อยางไร

แนวคำาตอบ ผวหนาจำาแนกเปน 4 กลม ดงน

ผวแหง ตอมไขมนหลงซบมนอย ทำาใหผวแหง ขาดความ

ชมชน

ผวธรรมดา ตอมไขมนทำางานเหมาะสม ผวหนาชมชนพอ

เหมาะ

ผวผสม ตอมไขมนหลงซบมมากบรเวณหนาผาก จมกและ

คาง ผวบรเวณดงกลาวจงมความมนมากกวาบรเวณอนๆ

บนใบหนา

ผวมน ตอมไขมนหลงซบมมากเกนความจำาเปน ทำาใหผวม

ความมนมาก

การจำาแนกกลมผวหนา ใชเกณฑใดในการจำาแนก

แนวคำาตอบ การจำาแนกกลมผวหนา ใชการทำางานของ

ตอมไขมนเปนเกณฑในการจำาแนก

วทยาศาสตรกบความงาม ผวหนง (โครงสรางรางกายทเปนพนฐานความงาม)

78

12. ใชคำาถามเพอนำาเขาสกจกรรมในใบกจกรรมท 1 ผวหนาของ

ฉน โดยใชคำาถามวา นกเรยนทราบหรอไมวาผวหนาของนกเรยน

อยในกลมใด ใหนกเรยนทำากจกรรม ทดสอบผวหนาของตนเอง

ในการตรวจสอบผวหนา หลงการลางหนาดวยนำาเปลา ควรอยใน

ทรม ไมทำากจกรรมททำาใหเหงอออกมาก

13. ครและนกเรยนรวมกนอภปรายเพออธบายสาเหตทลกษณะ

ของผวหนาของคนมความแตกตางกน โดยใชประเดนคำาถาม

ดงน

ชนหนงแทของผวหนงแตละสวนบนรางกาย มองค

ประกอบเหมอนหรอแตกตางกนอยางไร

แนวคำาตอบ ชนหนงแทของผวหนงแตละสวนบนรางกาย

อาจมองคประกอบตางกน เชน บรเวณฝามอและฝาเทาไมม

ขนจงไมมปมรากขน ตอมไขมน บรเวณหนามความมน

มากกวาผวกายแสดงวามตอมไขมนมากกวา เปนตน

โครงสรางใดมผลตอความแตกตางของผวหนาของแตละ

คนมากทสด และมผลอยางไร

วทยาศาสตรกบความงาม ผวหนง โครงสรางรางกายทเปนพนฐานความงาม

79

แนวคำาตอบ ตอมไขมนในชนหนงแท ตอมไขมนสรางซบม

การทำางานของตอมไขมนของแตละคนทไมเทากน ทำาใหผว

หนาของแตละคนมความมนและความชมชนแตกตางกน

14. ครใหนกเรยนอภปรายรวมกนในกลม โดยการอานและจบใจ

ความสำาคญเกยวกบไขมนใตชนหนงแทในใบความรท 1 โดยคร

กำาหนดประเดนใหศกษาดงน

ไขมนใตชนหนงแทมประโยชนอยางไร

แนวคำาตอบ ไขมนใตชนหนงแททำาหนาทเปนฉนวนความ

รอน รบแรงกระแทกปองกนอวยวะภายใน และทำาให

ผวหนงเคลอนไหวไดไมตดแนนกบโครงสรางใตผวหนง

ไขมนใตชนหนงแทมผลตอความงามอยางไร

แนวคำาตอบ ไขมนใตชนหนงแทยงมผลในดานความ

สวยงาม เชน บรเวณแกม หากไมมไขมนรองรบอาจทำาให

ใบหนาไมไดรปสวยงาม หรอหากมไขมนสะสมตามสวน

ตางๆ ของรางกายมากเกนไป อาจทำาใหรปรางไมไดรป

สวยงาม

จากการอภปราย การตอบคำาถาม ในตอนน ควรไดขอสรปวาชนไขมน

เปนชนทอยใตชนผวหนง ชนไขมนมความหนามากนอยแตกตางกนใน

แตละคนและในแตละสวนของรางกาย คนทมนำาหนกเกนมกพบวามไขมนวทยาศาสตรกบความงาม ผวหนง (โครงสรางรางกายทเปนพนฐานความงาม)

80

สะสมในสวนนเปนชนหนา ชนไขมนทำาหนาทเปนฉนวนความรอน รบแรง

กระแทกปองกนอวยวะภายใน และทำาใหผวหนงเคลอนไหวไดไมตดแนนกบ

โครงสรางใตผวหนง นอกจากนยงมผลในดานความสวยงาม เชนบรเวณ

แกม หากไมมชนไขมนรองรบจะทำาใหรปหนาไมสวยงาม

15. ครตรวจสอบความรเดมของนกเรยนเกยวกบสขภาพผวหนง

โดยใชคำาถามดงตวอยาง

นกเรยนเคยมปญหาสขภาพผวหนงหรอไม อยางไร ถาม

นกเรยนมวธการดแล รกษา อยางไร

แนวคำาตอบ คำาตอบขนอยกบประสบการณของนกเรยน

เนองจากนกเรยนอยในวยรน ดงนนคำาตอบของนกเรยนจะ

เกยวของกบ สว สผวและกลนตวเปนตน

15. ครใหนกเรยนอภปรายรวมกนในกลม โดยการอานและจบใจ

ความสำาคญเกยวกบสขภาพผวหนงจากใบความรท 1 โดยคร

กำาหนดประเดนใหศกษาดงน

สวเกดขนไดอยางไร นกเรยนมวธการดแลไมใหเปนสวได

อยางไร

แนวคำาตอบ สว เกดจากซบมอดตนบรเวณรขมขน และ

เมอจบตวกนแนนจะเกดเปนหวสว หากมแบคทเรยมาเจรญ

เตบโตในบรเวณดงกลาวจะเกดการตดเชอเรยกวา สว

วทยาศาสตรกบความงาม ผวหนง โครงสรางรางกายทเปนพนฐานความงาม

81

อกเสบ การปองกนสวจงควรรกษาผวหนา เลบมอ ผม

เสอผาและผาสำาหรบเชดหนาใหสะอาดอยเสมอ เมอเปนสว

อาจจำาเปนตองใชผลตภณฑรกษาสว เพอใหหวสวนม หลด

ลอกและยบยงการเจรญเตบโตของแบคทเรย

กลนตวเกดขนไดอยางไร นกเรยนมวธการดแลไมใหเกด

กลนตวไดอยางไร

แนวคำาตอบ กลนตวเกดจากการหมกหมมของจลนทรยกบ

คราบเหงอและไขมนบนผวหนง จลนทรยจะยอยคราบไขมน

และโปรตนทสะสมอย เกดสารทมกลนเหมน การปองกน

กลนตวทดทสดคอการทำาความสะอาดรางกายดวย

ผลตภณฑทำาความสะอาด เพอขจดสงสกปรกหมกหมม

16. ครและนกเรยนอภปรายปญหาสขภาพผวหนงและวธดแล

สขภาพผวหนง ตวอยางประเดนการอภปรายและแนวคำาตอบอาจ

เปนดงน

เพราะเหตใดวยรนจงเปนสวมากกวาวยอน

แนวคำาตอบ เนองจากชวงวยรนเปนวยทรางกายหลง

ฮอรโมนเพศสง ซงมผลกระตนการทำางานของตอมไขมนใต

ชนผวหนงใหผลตซบมออกมามาก วยรนจงมโอกาสเปนสว

มากกวาวยอน วทยาศาสตรกบความงาม ผวหนง (โครงสรางรางกายทเปนพนฐานความงาม)

82

เพราะเหตใดจงไมควรสมผสใบหนาบรเวณทเปนสว

แนวคำาตอบ อาจกอใหเกดการตดเชอจลนทรยทตดมากบ

มอ เสนผม หรอเสอผา และเปนสาเหตทำาใหสวเกดการ

อกเสบ

รางกายสวนใดบางทมกพบปญหากลน และทบรเวณดง

กลาวมปจจยอะไรทสงเสรมใหเกดกลน

แนวคำาตอบ บรเวณใตวงแขน เทา และขอพบ มกพบ

ปญหากลน เนองจากบรเวณดงกลาวอบชน มเหงอออก

มาก จงเกดการสะสมสงสกปรกและการเจรญของจลนทรย

ทำาใหเกดกลนตว

จากการทำากจกรรม อภปรายและตอบคำาถาม และการสบคนขอมล

เพมเตมจากแหลงตางๆ นกเรยนควรสามารถสรปไดวา ผวหนงม

โครงสรางแบงเปนชนตางๆ องคประกอบทสำาคญในชนผวหนงไดแก ตอม

ไขมน ตอมเหงอและเมลานน สผวเกดจากสของเมลานนทสะสมในชนหนง

กำาพรา เมลานนชวยลดอนตรายจากแสงแดดโดยการดดซบรงส

อลตราไวโอเลต สขภาพผวทดคอผวทสะอาด ไมเปนโรคผวหนง ปญหา

สขภาพผวหนงทสำาคญในชวงวยรน ไดแก สวและกลนตว ซงสามารถดแล

ไดดวยการรกษาความสะอาดของรางกายอยางสมำาเสมอ

การวดและประเมนผล

วทยาศาสตรกบความงาม ผวหนง โครงสรางรางกายทเปนพนฐานความงาม

83

1. ประเมนองคความรเกยวกบโครงสรางของผวหนงและการดแล

รกษาความสะอาดผวหนง โดยใหผรบการอบรมเขยนสรปตาม

ความเขาใจ

2. ประเมนจากการมสวนรวมในการทำากจกรรม การตอบคำาถาม และ

การอภปราย

3. ประเมนจากการบนทกผลการทำากจกรรมและการตอบคำาถาม

ทายกจกรรมในใบกจกรรม

4. ประเมนจากการการนำาเสนอผลงานในแบบตางๆ

เกณฑการประเมนการมสวนรวมในการทำากจกรรม

รายการประเมน ระดบ

คณภาพ

ไมใหความสนใจในคำาถามทครถาม แตสนใจกบสง

อนทไมเกยวของกบการทำากจกรรมการเรยนร

ไมมการตอบ หรอ ถามคำาถาม หรอ รวมแสดง

ความคดเหน เมอมการถามคำาถาม หรอ อภปราย

เกยวกบประเดนตางๆ ระหวางการทำากจกรรมการ

เรยนร

ตองปรบปรง

หรอ 1

วทยาศาสตรกบความงาม ผวหนง (โครงสรางรางกายทเปนพนฐานความงาม)

84

เกณฑการประเมนการมสวนรวมในการทำากจกรรม

รายการประเมน ระดบ

คณภาพ

ใหความสนใจในการทำากจกรรม แตไมมการตอบ

หรอ ถามคำาถาม หรอ รวมแสดงความคดเหน

เมอมการถามคำาถาม หรอ อภปรายเกยวกบ

ประเดนตางๆ ระหวางการทำากจกรรมการเรยนร

พอใช หรอ 2

ใหความสนใจและมความกระตอรอรนในการถาม

และตอบ และรวมแสดงความคดเหนบาง เมอม

การถามคำาถาม หรอ การอภปรายเกยวกบ

ประเดนตางๆ ระหวางการทำากจกรรม

ด หรอ 3

ใหความสนใจและมความกระตอรอรนในการถาม

และตอบ และรวมแสดงความคดเหนเกอบทกครง

เมอมการถามคำาถาม หรอ การอภปรายเกยวกบ

ประเดนตางๆ ระหวางการทำากจกรรม

ดมาก หรอ 4

เกณฑการประเมนการนำาเสนอ

รายการประเมน ระดบ

คณภาพ

มการใชขอมลในการนำาเสนอทไมถกตอง ไมมการ ตองปรบปรง

วทยาศาสตรกบความงาม ผวหนง โครงสรางรางกายทเปนพนฐานความงาม

85

เกณฑการประเมนการนำาเสนอ

อางองแหลงทมา การพดไมชดเจน ฟงแลวไม

เขาใจ บคลกทนำาเสนอไมเหมาะสม และสอทใชใน

การนำาเสนอไมสอสารประเดนทตองการนำาเสนอ

หรอ 1

การนำาเสนอมการพดทผฟงเขาใจไดบาง มขอมลท

ถกตองและสนบสนนประเดนทนำาเสนอบาง

บคลกทนำาเสนอเหมาะสม สอทใชนำาเสนอสามารถ

สอสารเนอหาตางๆ ได แตไมครบถวน สมบรณ

พอใช หรอ 2

มการพดชดถอยชดคำา เขาใจไดงาย เนอหาทนำา

เสนอหรอโตวาท มความเปนเหตเปนผลและเชอม

โยงกนเปนสวนใหญ มการใชขอมลทถกตอง และ

มการอางองแหลงทมา และขอมลนน สอดคลอง

กบหวขอทนำาเสนอ หรอ ในกรณการโตวาท ขอมล

นน สนบสนนประเดนทกลาวถง มบคลกทเหมาะ

สมในการนำาเสนอ และมการใชสอการนำาเสนอทม

ประสทธภาพ ผฟงสามารถเขาใจเนอหาในสอทนำา

เสนอ

ด หรอ 3

มการพดชดถอยชดคำา ผฟงเขาใจไดสมบรณ

ตลอดการนำาเสนอ เนอหาทนำาเสนอหรอโตวาท ม

ดมาก หรอ 4

วทยาศาสตรกบความงาม ผวหนง (โครงสรางรางกายทเปนพนฐานความงาม)

86

เกณฑการประเมนการนำาเสนอ

ความเปนเหตเปนผลและเชอมโยงกนอยางด ม

การใชขอมลทถกตอง และมการอางองแหลงทมา

และขอมลนน สอดคลองกบหวขอทนำาเสนอ หรอ

ในกรณการโตวาท ขอมลนน สนบสนนประเดนท

กลาวถง มบคลกทเหมาะสมในการนำาเสนอ และม

การใชสอการนำาเสนอทมประสทธภาพ ผฟง

สามารถเขาใจเนอหาในสอทนำาเสนอไดทงหมด

สอ วสด อปกรณ และสารเคม

รายการ จำานวน/

กลม

แวนขยาย 1 อน

กระจกเงา ขนาดประมาณ 3 นว x 5 นว 1 แผน

กระดาษซบมน 15 แผน

คอมพวเตอรทเชอมตอเครอขายอนเทอรเนต 2 เครอ

ง/หอง

เอกสารอางอง

วทยาศาสตรกบความงาม ผวหนง โครงสรางรางกายทเปนพนฐานความงาม

87

Jerry K.L. Tan, Kirsten Vasey, and Karen Y. Fung. “Beliefs and perceptions of patients with acne”. Journal of the American Academy of Dermatology. 44 (3) March 2001, p 439–445.

ชอ-สกล

............................................................................................. เลขท .............. ชน ม. 1/ ..........

ใบกจกรรม ผวหนาของฉน

จดประสงค

ทำาการตรวจสอบ และระบกลมของผวหนาได

รายการวสดอปกรณ

รายการ จำานวน/

กลม

กระดาษซบมน 15 แผน

วธทำากจกรรม

วทยาศาสตรกบความงาม ผวหนง (โครงสรางรางกายทเปนพนฐานความงาม)

88

1. ลางหนาดวยนำาเปลา ซบหนาใหแหงดวยผาสะอาด ทงไวอยาง

นอย 50 นาท โดยทระหวางนนนกเรยนตองไมทำากจกรรมทตอง

ใชพลงงานมาก

2. ใชกระดาษซบมนมาซบบนใบหนา 3 บรเวณ คอ บรเวณแกมทง 2

ขาง และบรเวณทโซน คอหนาผากและจมก โดยใชกระดาษซบมน

บรเวณละ 1 แผน สงเกตและบนทกผลบรเวณทกระดาษซบมน

ตดบนผวหนาและปรมาณไขมนทตดบนกระดาษซบมน

3. วเคราะหและจำาแนกกลมผววาเปนกลมใด ผวธรรมดา ผวแหง

ผวผสม หรอผวมน โดยใชเกณฑดงน

- ผวแหง ไมมนำามนตดกระดาษซบมน ทง 3 บรเวณทว

ใบหนา

- ผวธรรมดา มนำามนตดกระดาษซบมนเลกนอย ทง 3

บรเวณทวใบหนา

- ผวผสม มนำามนตดกระดาษซบมนมากเฉพาะบรเวณทโซน

- ผวมน มนำามนตดกระดาษซบมนมาก ทง 3 บรเวณทว

ใบหนา

ตวอยางผลการทำากจกรรม

วทยาศาสตรกบความงาม ผวหนง โครงสรางรางกายทเปนพนฐานความงาม

89

การวเคราะหผลจากการทดสอบ สรปไดดงน

ผวแหง ไมมนำามนตดกระดาษซบมน ทง 3 บรเวณทวใบหนา

ผวธรรมดา มนำามนตดกระดาษซบมนเลกนอย ทง 3 บรเวณ

ทวใบหนา

ผวผสม มนำามนตดกระดาษซบมนมากเฉพาะบรเวณทโซน

ผวมน มนำามนตดกระดาษซบมนมาก ทง 3 บรเวณทวใบหนา

คำาถามทายกจกรรม

การจำาแนกกลมผวหนา ใชเกณฑใดในการจำาแนก ผวหนาจำาแนก

เปนกกลม แตละกลมมลกษณะอยางไร

แนวคำาตอบ การจำาแนกกลมผวหนา ใชการทำางานของตอมไขมน

เปนเกณฑในการจำาแนก การวเคราะหผลจากการทดสอบ ผวหนา

จำาแนกเปน 4 กลม แตละกลมมลกษณะดงน

วทยาศาสตรกบความงาม ผวหนง (โครงสรางรางกายทเปนพนฐานความงาม)

กระดาษซบมนทไมมกระดาษซบมนทมนำามนกระดาษซบมนทม

90

1. ผวแหง ไมมนำามนตดกระดาษซบมน ทง 3 บรเวณ

ทวใบหนา

2. ผวธรรมดา มนำามนตดกระดาษซบมนเลกนอย ทง

3 บรเวณทวใบหนา

3. ผวผสม มนำามนตดกระดาษซบมนมากเฉพาะ

บรเวณทโซน

4. ผวมน มนำามนตดกระดาษซบมนมาก ทง 3

บรเวณทวใบหนา

ใบความรท 1 ผวหนง และการดแลสขภาพผวหนง

วทยาศาสตรกบความงาม ผวหนง โครงสรางรางกายทเปนพนฐานความงาม

91

โครงสรางและสวนประกอบของผวหนง

ผวหนงประกอบดวยโครงสรางเปนชน คอ ชนหนงกำาพรา

(Epidermis) และชนหนงแท (Dermis) และมไขมน (Hypodermis)

ซงไมจดวาเปนชนของผวหนงอยใตชนหนงแท ชนหนงกำาพราประกอบดวย

เซลลเรยงกนเปนชนบางๆ หลายชน ทสำาคญคอ ชนลางสดซงเปนชนของ

เซลลทยงมชวต มการเรยงตวเปนชนเดยวและสามารถแบงตวสรางเซลล

ผวทดแทนไดตลอดเวลา ชนบนสดเปนชนของเซลลทตายแลวและมโปรตน

เคราตน (Keratin) ซงมสมบตกนนำามาแทรกแทนทไซโทพลาซม เซลลชน

นจะหลดลอกออกเปนขไคลและถกแทนทดวยเซลลชนลางทแบงตวขนมา

แทนททกๆ 28 วน ดงนนหากเซลลผวมอตราการแบงเซลลเพอผลดเซลล

ผวอยางสมำาเสมอ ผวจะสดใสเปลงปลง ชนหนงกำาพรามความหนาโดย

เฉลยประมาณ 0.4 - 1.5 มลลเมตร ความหนาของชนหนงกำาพราจะแตก

ตางกนไปในแตละบรเวณของรางกาย บรเวณฝามอและฝาเทา ชนหนง

กำาพราจะมความหนามาก ไมมขนและรขมขน จงไมมตอมไขมนและชองเปด

สำาหรบตอมไขมน แตจะมตอมเหงอเปนจำานวนมาก สวนบรเวณอนๆ ของ

วทยาศาสตรกบความงาม ผวหนง (โครงสรางรางกายทเปนพนฐานความงาม)

92

รางกายผวหนงชนหนงกำาพราจะบางกวา โดยเฉพาะบรเวณใบหนาผวหนง

จะบางมาก แตสามารถพบโครงสรางและองคประกอบของผวหนงครบ

ไดแก ตอมไขมน ตอมเหงอ ชองเปดของตอมเหงอและรขมขน

ชนหนงแท มความหนาประมาณ 1-2 มลลเมตร มคอลลาเจนและอ

ลาสตนแทรกอย ทำาใหผวหนงมความยดหยนและอมนำา โครงสรางสำาคญท

พบในชนหนงแทคอ ตอมเหงอ (Sweat gland) ตอมไขมน

(Sebaceous gland) ปมรากขน (Hair follicle) หลอดเลอด

(Blood vessel) และใยประสาท (Nerve fiber) ตอมเหงอมชองเปดท

ชนหนงกำาพราเพอปลอยเหงอออกมานอกรางกาย สวนตอมไขมนทำาหนาท

ผลตซบม (Sebum) และปลอยออกสภายนอกทางรขมขน ซบมทำาหนาท

เคลอบผวหนงปองกนไมใหผวหนงสญเสยความชมชน และชวยเคลอบ

เสนผมและขนใหเงางาม นอกจากนซบมทำาหนาทเคลอบชนหนงกำาพรา เมอ

ผสมกบเหงอจะทำาใหผวหนงมความเปนกรดออนๆ มคาความเปนกรด-เบส

ระหวาง 4.5-6.0 ซงเปนผลดชวยยบยงการเจรญเตบโตของจลนทรย

ชนไขมนเปนชนทอยใตชนผวหนง เปนชนทมไขมนสะสมประมาณ

ครงหนงของไขมนทงหมดในรางกาย พลงงานสวนเกนจะถกเปลยนเปนไข

มนสะสมในชนน ประโยชนของชนไขมนคอทำาหนาทเปนฉนวนความรอน รบ

แรงกระแทกปองกนอวยวะภายใน และทำาใหผวหนงเคลอนไหวไดไมตดแนน

กบโครงสรางใตผวหนง นอกจากนชนไขมนใตผวหนงยงมผลในดานความ

วทยาศาสตรกบความงาม ผวหนง โครงสรางรางกายทเปนพนฐานความงาม

93

สวยงาม เชน บรเวณแกม หากไมมชนไขมนรองรบจะทำาใหรปหนาไม

สวยงาม ชนไขมนมความหนามากนอยแตกตางกนในแตละคน และในแตละ

สวนของรางกาย คนทมนำาหนกเกนมกพบวามไขมนสะสมในสวนนเปนชน

หนา

สว เกดจากตอมไขมนสรางซบมออกมามากและอดตนบรเวณรขม

ขน หากซบมจบตวกนแนนจะเกดเปนหวสวอดตนรขมขน หากมแบคทเรย

มาเจรญเตบโตในบรเวณดงกลาวจะเกดการตดเชอ เรยกวา สวอกเสบ วย

รนมกเปนสวเนองจากเปนวยทปรมาณฮอรโมนเพศสงและไปกระตนการ

ทำางานของตอมไขมน การปองกนสวจงควรรกษาผวหนา เลบมอ ผม

เสอผาและผาสำาหรบเชดหนาใหสะอาดอยเสมอ ออกกำาลงกายเพอเพมการ

แลกเปลยนออกซเจน สารอาหาร และขบของเสยออกจากผว หากนกเรยน

เปนสวไมควรสมผสหรอบบสว เมอเปนสวอาจจำาเปนตองใชผลตภณฑ

รกษาสว เพอใหหวสวนม หลดลอกและยบยงการเจรญเตบโตของ

แบคทเรยซงเปนสาเหตของสวอกเสบ

กลนตว เกดจากการหมกหมมของจลนทรยกบคราบเหงอและไขมน

บนผวหนง จลนทรยจะยอยคราบไขมนและโปรตนทสะสมอย เกดสารทม

กลนเหมน กลนตวเกดขนไดทกสวนของรางกายโดยเฉพาะบรเวณทอบชน

และมเหงอออกมาก การทเหงอออกเปนเรองปกตเมอมการออกกำาลง การ

ปองกนกลนตวทดทสดคอการทำาความสะอาดรางกายดวยผลตภณฑวทยาศาสตรกบความงาม ผวหนง (โครงสรางรางกายทเปนพนฐานความงาม)

94

ทำาความสะอาด เพอขจดสงสกปรกหมกหมม ไมควรกงวลเรองกลนตวเมอ

ตองออกกำาลงกาย เพราะการออกกำาลงกายทำาใหมสขภาพแขงแรงและรป

รางสมสวน สวนกลนตวทอาจเกดขน สามารถปองกนหรอขจดไดดวยการ

ทำาความสะอาด นอกจากการรกษาความสะอาดแลวผลตภณฑหลายชนด

สามารถระงบกลนตวได เชน นำาหอม สารสมและผลตภณฑระงบเหงอ

ใบความรท 2 การจำาแนกกลมคนตามสผวหนง และ สผวตามธรรมชาต

ของมนษยในภมภาคตางๆ ของโลก

วทยาศาสตรกบความงาม ผวหนง โครงสรางรางกายทเปนพนฐานความงาม

95

เมลานน (Melanin) เปนสารสททำาใหเกดสผว สรางโดยเซลลทเรยกวา

เมลาโนไซต (Melanocyte) ซงเปนเซลลทมชวตอยในชนหนงกำาพราชน

ลางสดทตดกบชนหนงแท สผวของมนษยขนอยกบชนดและปรมาณของ

เมลานนทถกสรางขน เมลานนมอย 2 ชนด ไดแก

1. ยเมลานน เปนเมลานนชนดทใหสดำาและสนำาตาล พบมากในคน

เอเชยและคนผวคลำา

2. ฟโอเมลานน เปนเมลานนชนดทใหสแดงหรอสเหลอง พบมาก

ในคนผวขาว

โดยธรรมชาต มนษยมสผวแตกตางกน องคการอนามยโลกจงได

จำาแนกกลมคนตามสผวตามธรรมชาตออกเปน 6 กลม ตามความไวตอ

การตอบสนองตอแสงแดดดงตาราง ซงมพนฐานมาจากการจำาแนกกลมส

ผวของ Thomas B. Fitzpatrick ผเชยวชาญดานผวหนง

ตาราง การจำาแนกกลมคนตามสผวหนง

กล

มสผวหนง

ลกษณะเฉพาะทสงเกตไดเมอถก

แสงแดด1 ผวขาวถงขาวมากหรอซด

ผมแดง หรอ บลอนด

นยนตาสฟา มกมกระทผว

ผวหนงไวตอแสงแดดมาก ดงนน

ผวหนงจะถกแสงแดดเผาจนเกด

อาการไหมแดดกอน จงไมทนเกดผวส

วทยาศาสตรกบความงาม ผวหนง (โครงสรางรางกายทเปนพนฐานความงาม)

96

กล

มสผวหนง

ลกษณะเฉพาะทสงเกตไดเมอถก

แสงแดด

หนา โดยเฉพาะอยางยง

บรเวณแกม จมก และหนา

ผาก

แทน

2 ผวขาว ผมแดงหรอบลอน

ด นยนตาสฟา สเขยวหรอ

สนำาตาลเทา

ผวหนงจะเกดอาการไหมแดดไดงาย

เกดผวสแทนไดยาก แตผวหนงไวตอ

แสงแดดนอยกวากลมท 13 ผวขาวอมเหลอง สนยนตา

และผมหลากหลาย พบได

ในหลายเชอชาต จงพบได

ทวไป

ผวหนงเมอไดรบแสงแดด จะคอยๆ

เปลยนเปนสแทน และถกแดดเผา

ออนๆ ทนตอแสงแดดไดนานมากกวา

กลมท 24 ผวสนำาตาลหรอผวสองส

หรอผวดำาแดง

ผวหนงจะทนตอแสงแดดไดนานขน

กวากลมท 3 เกดผวสแทนไดงาย มก

ไมพบอาการไหมแดดหรอพบนอย

5 ผวสนำาตาลเขม เชน ชาว

ตะวนออกกลาง

ผวหนงจะทนตอแสงแดดไดนานกวา

กลมท 4 เกดผวสแทนไดงาย มกไม

พบอาการไหมแดด

6 ผวสดำาหรอสหมก เชน ชาว

แอฟรกา

ผวหนงทนตอแสงแดด จะไมเกด

อาการไหมแดด เกดผวสแทนไดแต

วทยาศาสตรกบความงาม ผวหนง โครงสรางรางกายทเปนพนฐานความงาม

97

กล

มสผวหนง

ลกษณะเฉพาะทสงเกตไดเมอถก

แสงแดด

มองไมเหนเนองจากเมดสผวทดำากลบ

ไว

ทมา: องคการอนามยโลก, 1994.

สผวตามธรรมชาตของมนษยเปนลกษณะทกำาหนดโดยยนทไดรบ

การถายทอดมาจากบรรพบรษ คนในครอบครวเดยวกนและประชากรใน

ประเทศเดยวกนจะมสผวคลายกน แตประชากรในทวปทแตกตางกนของ

โลก เชน ทวปแอฟรกาและทวปยโรป จะมสผวแตกตางกน ยนกำาหนด

วทยาศาสตรกบความงาม ผวหนง (โครงสรางรางกายทเปนพนฐานความงาม)

สผวตามธรรมชาตของมนษยใน

1

98

ลกษณะสผวทปรากฏไดโดยการกำาหนดชนดและปรมาณของเมลานนท

สราง สผวอาจเขมขนไดเมอถกกระตนโดยแสงแดด โดยแสงแดดกระตนให

รางกายสรางเมลานนมากขนเพอลดอนตรายจากรงสอลตราไวโอเลต หรอ

ยว ในแสงแดด เนองจากเมลานนมสมบตชวยดดซบรงสยวได

คนทมผวขาวมโอกาสไดรบอนตรายจากรงสยวในแสงแดดมากกวา

คนทมผวคลำา เนองจากผทมผวคลำามปรมาณเมลานนมากกวานนเอง เมอ

พจารณาสผวตามธรรมชาตของประชากรทอยในทวปตางๆ ของโลก พบวา

ประชากรในทวปใกลเสนศนยสตรมแนวโนมทจะมสผวเขมกวาประชากรท

อยในทวปอนๆ ของโลก เพราะไดรบแสงแดดทเปนปจจยกระตนมากกวา

วทยาศาสตรกบความงาม ผวหนง โครงสรางรางกายทเปนพนฐานความงาม