Dvanaesto predavanje:

Knjigovodstveno evidentiranje nabavke osnovnih

sredstava

7.5.2019. 1dr Danica Jović

Pojam osnovnih sredstva (prema udžbeniku)

Osnovna sredstva obuhvataju nekretnine, postrojenja, opremu i nematerijalna

ulaganja.

Karakteristike osnovnih sredstva:

u poslovnom procesu se koriste (troše) duže od godinu dana (koeficijent obrta

je manji od 1),

u poslovni proces ulaze celokupnom vrednošću (u celini),

ne troše se jednokratno, već proizvode ekonomske koristi (proizvode i usluge)

u dužem vremenskom periodu,

njihova vrednost smanjuje se postepeno, sve dok ne postanu neupotrebljiva

bilo zbog fizičke istrošenosti bilo zbog tehnološke zatarelosti i

zadržavanju svoj prvobitni oblik.

Odnos između osnovnih sredstava i sredstava za rad:

nematerijalna ulaganja (patenti, licence, koncesije, zaštitni znak, gudvil ...) i

sitan inventar.

7.5.2019. 2dr Danica Jović

Vrste osnovnih sredstva (prema udžbeniku)

Kriterijum: oblik u kojem su mogu nalaziti:

osnovna sredstva u obliku stvari i

osnovna sredstva u obliku prava.

Kriterijum: odnos prema procesu proizvodnje:

osnovna sredstva u pripremi,

osnovna sredstva u funkciji (u upotrebi) i

osnovna sredstva van funkcije (van upotrebe).

7.5.2019. 3dr Danica Jović

Osnovna sredstva u pripremi (prema udžbeniku)

Odluka o nabavci osnovnih sredstava:

koja osnovna sredstva se nabavljaju,

kolika je njihova predračunska vrednost i iz čega se sastoji i

iz kojih izvora će ova nabavka biti finansirana.

Od trenutka prvog ulaganja u nabavku osnovnog sredstva do trenutka njegovog

aktiviranja (uključivanja u upotrebu) evidentiranje se vrši na računima:

Osnovna sredstva u pripremi,

Potraživanja za avanse po osnovu investicija i

Potraživanja po osnovu zajedničke izgradnje osnovnih sredstava (Obaveze po

osnovu zajedničke izgradnje osnovnih sredstava.

7.5.2019. 4dr Danica Jović

Osnovna sredstva u funkciji (u upotrebi)

(prema udžbeniku)

Sva osnovna sredstva koja se koriste za obavljanje delatnosti preduzća čine

osnovna sredstva u funkciji.

Osnovna sredstva u fuknciji obuhvataju:

zemljišta koja služe u privredne srvhe,

šume,

građevinske objekte,

opremu,

dugogodišnje zasade,

osnovno stado,

materijalna prava (nematerijalna ulaganja) i

ostala osnovna sredstva.

7.5.2019. 5dr Danica Jović

Osnovna sredstva van funkcije (van upotrebe)

(prema udžbeniku)

Sva osnovna sredstva koja su zbog svoje fizičke porabaćenosti ili moralne

zastarelosti postala neupotrebljiva – ne mogu se koristiti za obavljanje delatnosti

preduzeća.

Osnovna sredstva van fukncije izazivaju troškove po osnovu osiguranja,

otpisivanja i eventualnog održavanja.

Osnovna sredstva van fukncije trebalo bi:

osposobiti i ponovo uključiti u upotrebu, a ako to nije moguće:

prodati,

ustupiti – pokloniti drugim preduzećima ili

rashodovati.

Gibici usled rashodovanja delimično otpisanih OS, prodaje OS po ceni koja je niža

od njihove knjigovodstvene vrednosti i nastalih šteta od kojih preduzeće nije

osigurano knjigovodstveno se evidentiraju na računu Ostali rahodi.

Dobici usled rashodovanja delimično otpisanih OS, prodaje OS po ceni koja je viša

od njihove knjigovodstvene vrednosti knjigovodstveno se evidentiraju na računu

Ostali prihodi.7.5.2019. 6dr Danica Jović

Osnovna sredstva van funkcije (van upotrebe)

Knjigovodstveni tretman osnovnih sredstava van funkcije zbog njihove fizičke

porabaćenosti ili moralne zastarelosti, a za koje je uprava donela odluku da ih

proda regulisan je MSFI 5 Stalna sredstva namenjena prodaji i prestanak

poslovanja.

Stalna sredstva namenjena prodaji prema MSFI 5 imaju karakter obrtnih sredstava.

7.5.2019. 7dr Danica Jović

Knjigovodstvene evidencije osnovnih sredstava

Knjiga inventara,

Glavna knjiga,

Pomoćna knjiga osnovnih sredstava i

Reversne knjige.

7.5.2019. 8dr Danica Jović

Knjiga inventara (Knjiga osnovnih sredstava)

Knjiga inventara – obavezan oblik analitičke evidencije koji se isključivo vodi kao

povezana knjiga. Nije dozvoljeno voditi je u slobodnim listovima.

Knjiga inventara se otvara prilikom osnivanja preduzeća, a zaključuje se u trenutku

njegove likvidacije ili stečaja.

Knjiga inventara:

1) inventarni broj,

2) nomenklaturni broj,

3) naziv OS sa opisom,

4) naziv dobavljača i njegovo sedište

5) broj i datum dokumenta o prijemu OS (Zapisnik o prijemu OS),

6) procenjeni vek trajanja OS,

7) datum otpočinjanja korišćenja OS (stavljanja u upotrebu),

8) nabavna vrednost,

9) datum prodaje ili rashodovanja i

10) napomene (primedbe).

7.5.2019. 9dr Danica Jović

Glavna knjiga

Evidencija po grupama osnovnih sredstava samo po vrednosti.

7.5.2019. 10dr Danica Jović

Pomoćna knjiga OS (Analitička evidencija OS)

Za svako osnovno sredstvo se otvara poseban račun:

1) inventarni broj,

2) nomenklaturni broj,

3) naziv,

4) naziv i sedište dobavljača,

5) datum aktiviranja osnovnog sredstva,

6) promene vrednosti i vrednost OS i

7) drugi podaci uslovljeni vrstom osnovnog sredstva.

7.5.2019. 11dr Danica Jović

Reversne knjige

Neobavezni oblik evidencije osnovnih sredstava.

Reversna knjiga:

u kojim organizacionim delovima preduzeća se nalazi osnovno

sredstvo i

koje lice je za to osnovno sredstvo zaduženo.

Zašto su važni podaci koji se nalaze u reversnim knjigama? ili Čime

je motivisano vođenje reversnih knjiga?

Visoka pojedinačna vrednost osnovnih sredstava i obezbeđenje

kontinuiteta poslovanja preduzeća.

7.5.2019. 12dr Danica Jović

Ulaganja u osnovna sredstava

Dve faze:

1) nabavka osnovnih sredstava i

kupovinom,

izgradnjom i

na ostale načine.

2) izmirenje obaveza po osnovu nabavljenih osnovnih sredstava.

isplatom sa tekućeg računa,

iz odobrenih kredita i

kombinacijom prethodna dva načina.

7.5.2019. 13dr Danica Jović

Kupovina osnovnih srdstava

kupovina novih osnovnih sredstava i

kupovina korišćenih osnovnih sredstava

7.5.2019. 14dr Danica Jović

Kupovina novih osnovnih sredstava koja se odmah

po prijemu mogu uključiti u upotrebu

7.5.2019. 15dr Danica Jović

Osnovna sredstva

Tekući račun

Dobavljači

Dugoročni krediti

So)

Kupovina novih osnovnih sredstava koja pre

uključivanja u upotrebu zahtevaju montažu

7.5.2019. 16dr Danica Jović

Osn. sred. u pripremi

Tekući račun

Dobavljači

Dugoročni krediti

So)

Osnovna sredstva

Kupovina korišćenih osnovnih sredstava

Problem određivanja vrednosti po kojoj treba izvršiti evidentiranje ovakvih

sredstava:

na računu Osnovna sredstva po inicijalnoj nabavnoj vrednosti,

na IVOS iznos koji inicijalnu vrednost OS svodi na iznos koji je plaćen.

Kupac korišćenog osnovnog sredstva može preuzeti obavezu po osnovu

dugoročnih kredita iz kojih je kod preduzeća prodavca finansirana nabavka ovih

osnovnih sredstava.

Šta je uslov da kupac korišćenog osnovnog sredstva može da pruzme obavezu po

kreditu?

Saglasnost poverioca (banke ili drugog preduzeća).

7.5.2019. 17dr Danica Jović

Izgradnja osnovnih sredstava

angažovanjem drugog preduzeća ili

u sopstvenoj režiji.

7.5.2019. 18dr Danica Jović

Izgradnja OS angažovanjem drugog preduzeća

Preduzeće koje pribavlja osnovno sredstvo izgradnjom uz angažovanje

građevinskog preduzeća je investitor.

Građevinsko preduzeće angažovano za izgradnju osnovnog sredstva je izvođač

radova.

Često investitor pre otpočinjanja radova isplaćuje izvođaču radova ugovorom

definisan iznos – avans.

Fakture koje izvođač radova ispostavlja investitoru nazivaju se privemene i

konačna obračunska situacija (privremena i konačna situacija).

Privremene i konačna obračunska situacija su fakture koje izvođač radova šalje

kupcu. Ove fakture sadrže podatke o vrsti, obimu i vrednosti izvršenih radova od

početka izgradnje do momenta sastavljanja konkretne situacije.

Privremene i konačna situacija uvek glase na bruto iznos.

Kakav je uticaj činjenice da situacije glase na bruto iznos na njihovo

knjigovodstveno evidentiranje?

Uvek se od iznosa na koji glasi neka situacija glasi, osim prve, oduzima iznos po

prethodnoj situaciji i razlika knjiži kao povećanje vrednosti objekta u izgradnji i

obaveza prema izvođaču radova.7.5.2019. 19dr Danica Jović

Izgradnja OS u sopstvenoj režiji

Preduslovi:

postojanje posebne organizacione jedinice u okviru preduzeća ili njegova

kadrovska i tehnička osposobljenost za izvođenje građevinskih radova i

vrednost koja nije veća od zakonom definisane.

Priznavanje prihoda po osnovu izvršenih radova vrši se u visini nastalih troškova -

cene koštanja na računu Aktivirani sopstveni učinci (Prihodi po osnovu aktiviranih

sopstvenih učinaka).

Ovakav tretman je u skladu za zahtevima kog računovodstvenog načela?

Načela opreznosti – princip realizacije.

Tretman rashoda po osnovu izgradnje građevinskih objekata u sopstvenoj režiji

uslovljen je metodom obračuna periodičnog rezultata, ali sr ti rashodi, bez obzira

na primenjeni metod obračuna periodičnog rezultata, uvek iskazuju (priznaju) u

visini nastalih troškova.

7.5.2019. 20dr Danica Jović

Izgradnja zajedničkih OS

Evidentiranje nabavke zajedničkih osnovnih sredstava vrši se u knjigovodstvima

svih preduzeća koja učestvuju u nabavci zajedničkih osnovnih sredstava srazmerno

učešću uloženih sredstava u vrednosti zajednički nabavljenog osnovnog sredstva.

Ugovorom se, pored ostalog, određuje preduzeće na koje se prenose sva prava i

obaveze u odnosu na treća lica.

Karakteristični računi su:

Potraživanja za zajednička osnovna sredstva i

Obaveze za zajednička osnovna sredstva.

7.5.2019. 21dr Danica Jović

Prijem osnovnih sredstava bez naknade

7.5.2019. 22dr Danica Jović

Osnovna sredstva IVOS

Ostali prihodi

Inicijalna NV Otpisana vr.

Sadašnja vr.