• KOAH’da erken ve geç hastalık KOAH’da erken ve geç hastalık evresinde evresinde Pulmoner Pulmoner RehabilitasyonRehabilitasyon Etkinliğinin Etkinliğinin DeğerlendirilmesiDeğerlendirilmesi

Atatürk Göğüs Hastalıkları Göğüs Cerrahisi Eğitim Atatürk Göğüs Hastalıkları Göğüs Cerrahisi Eğitim Araştırma Hastanesi/ AKCİĞER REHABİLİTASYONU ve Araştırma Hastanesi/ AKCİĞER REHABİLİTASYONU ve

EVDE BAKIM MERKEZİEVDE BAKIM MERKEZİ

Dr. Pınar Ergün, Dr. Ülkü Yılmaz Turay, Dr. Pınar Ergün, Dr. Ülkü Yılmaz Turay, Dr. Dicle Kaymaz, Dr. Yurdanur Erdoğan,Dr. Dicle Kaymaz, Dr. Yurdanur Erdoğan,

Fzt. Neşe Demir, Fzt. Ebru Çanak, Dr. Atalay ÇağlarFzt. Neşe Demir, Fzt. Ebru Çanak, Dr. Atalay Çağlar

PULMONER PULMONER REHABİLTASYONREHABİLTASYON

Kronik solunum hastalığı olan semptomatik ve Kronik solunum hastalığı olan semptomatik ve günlük yaşam aktivitesi azalmış tüm olgularda günlük yaşam aktivitesi azalmış tüm olgularda standart tedavi yaklaşımı olarak önerilen, kanıta standart tedavi yaklaşımı olarak önerilen, kanıta dayalı, multidisipliner ve kapsamlı bir tedavi dayalı, multidisipliner ve kapsamlı bir tedavi yaklaşımıdır.yaklaşımıdır.

ATS/ERS Am J. Resp Crit . Care Med 2006

GOLD GOLD

FEV1 düzeyi %80’in altında olan tüm KOAH’lı FEV1 düzeyi %80’in altında olan tüm KOAH’lı olgularda olgularda Pulmoner RehabilitasyonuPulmoner Rehabilitasyonu tedavi yaklaşımı olarak önerir.tedavi yaklaşımı olarak önerir.

Evre 1:Evre 1: FEV1≥ %80 FEV1≥ %80Evre 2:%50 Evre 2:%50 ≤≤ FEV1 FEV1<<%80%80Evre 3:%30Evre 3:%30≤≤ FEV1 FEV1<<%50%50Evre 4:FEV1Evre 4:FEV1<<30 veya solunum yetmezliği veya 30 veya solunum yetmezliği veya

sağ kalp yetmezliğisağ kalp yetmezliği

AMAÇAMAÇ

• Stabil KOAH’lı olgularda erken ve geç hastalık Stabil KOAH’lı olgularda erken ve geç hastalık evresinde evresinde Pulmoner RehabilitasyonunPulmoner Rehabilitasyonun etkinliğini değerlendirmekti.etkinliğini değerlendirmekti.

Gereç ve Yöntem 1Gereç ve Yöntem 1

• AGHH Pulmoner Rehabilitasyon ve Evde Bakım AGHH Pulmoner Rehabilitasyon ve Evde Bakım merkezinde değerlendirilen 30 stabil KOAH’lı olgu merkezinde değerlendirilen 30 stabil KOAH’lı olgu GOLD’a göre evrelere ayrıldı ve tüm olgulara 8 GOLD’a göre evrelere ayrıldı ve tüm olgulara 8 hafta, haftada 2 gün, 1.5 saat yoğun hafta, haftada 2 gün, 1.5 saat yoğun pulmoner rehabilitasyonpulmoner rehabilitasyon uygulandı. uygulandı.

• Erken evre (GrupI:Evre1+2) 10 hastaErken evre (GrupI:Evre1+2) 10 hasta

• Geç evre (Grup II:Evre 3+4) 20 hastaGeç evre (Grup II:Evre 3+4) 20 hasta

Gereç ve Yöntem 2Gereç ve Yöntem 2

Pulmoner rehabilitasyonPulmoner rehabilitasyon programının başında ve 8 programının başında ve 8 hafta sonrasında olguların;hafta sonrasında olguların;

Dispne algılanmasıDispne algılanması: MRC, Modifiye Borg : MRC, Modifiye Borg skalası ile skalası ile

Egzersiz KapasitesiEgzersiz Kapasitesi:: Artan hızda mekik Artan hızda mekik yürüme testi (AHMYT) ve Dayanıklılık mekik yürüme testi (AHMYT) ve Dayanıklılık mekik yürüme testi (DMYT) ileyürüme testi (DMYT) ile

Yaşam Kalitesi: Yaşam Kalitesi: St. George Solunum Anketi St. George Solunum Anketi (SGRQ), Kronik Solunum Anketleri(KSHA) (SGRQ), Kronik Solunum Anketleri(KSHA) ile ile değerlendirildideğerlendirildi..

Uygulanan Uygulanan Pulmoner RehabilitasyonPulmoner Rehabilitasyon programı bileşenleri:programı bileşenleri:

Egzersiz eğitimiEgzersiz eğitimi (Hastaya özel reçetelendi) (Hastaya özel reçetelendi)

Alt ve üst ekstremite güçlendirmeAlt ve üst ekstremite güçlendirme

Endurans eğitimiEndurans eğitimi; aralıklı, sürekli; aralıklı, sürekliSolunum kas egzersizleriSolunum kas egzersizleriEKSEKSNefes darlığı ile baş edebilme yöntemleriNefes darlığı ile baş edebilme yöntemleri

Nutrisyonel değerlendirme-Nutrisyonel değerlendirme- destekdestek

Psikolojik değerlerdirme-Psikolojik değerlerdirme- destekdestek

Hasta ve ailesinin eğitimiHasta ve ailesinin eğitimi

Grup I (Evre 1+2) hasta verileri: (n=10)

Yaş : 59.80 ± 7.8

Sigara:43.10 ± 27.46 pak/yıl

ParametrelerParametreler PR öncePR önce PR sonraPR sonra

FEV1 (%)FEV1 (%) 75.50 75.50 ±± 11.9011.90

78,3078,30±±18.5918.59

FVC (%)FVC (%) 91.3091.30±±23,8623,86 91.6091.60±±25.7225.72

FEV1/FVC (%)FEV1/FVC (%) 57.5057.50±±17.3917.39 58.9058.90±±18.8318.83

MRCMRC 1.51.5±±1.171.17 1.31.3±±1.151.15

SGRDQ( Semptom)SGRDQ( Semptom) 46.1046.10±±25.825.8 48.9248.92±±24.724.7

SGRDQ (Aktivite)SGRDQ (Aktivite) 62.2262.22±±18.1218.12 49.1049.10±±31.4131.41

SGRDQ ( Etki)SGRDQ ( Etki) 28.7528.75±±22.3622.36 32.3932.39±±25.8225.82

SGRDQ (Total)SGRDQ (Total) 40.2840.28±±21.0121.01 41.3541.35±±25.9725.97

KSHA (Total)KSHA (Total) 92.5092.50±±13.0013.00 108.10108.10±±12.712.700

AHMYT( Mesafe)AHMYT( Mesafe) 256256±±120.75120.75 271271±±99.9399.93

DMYT( Süre)DMYT( Süre) 8.258.25±±5.565.56 9.589.58±±6.836.83

AHMYT( Düzey)AHMYT( Düzey) 6.96.9±±3.383.38 7.97.9±±3.033.03

Grup II (Evre 3+4) hasta verileri:(n=20)Grup II (Evre 3+4) hasta verileri:(n=20)

Yaş: 62.45Yaş: 62.45±±7.277.27

Sigara:40.9Sigara:40.9±±29.5429.54

ParametrelerParametreler PR öncePR önce PR sonraPR sonra

FEV1(%)FEV1(%) 29.8529.85±±9.009.00 37.3037.30±±18.4218.42

FVC(%)FVC(%) 49.4549.45±±13.9713.97 55.8055.80±±19.3319.33

FEV1/FVC(%)FEV1/FVC(%) 46.7046.70±±7.867.86 45.8545.85±±8.918.91

MRCMRC 3.353.35±±1.261.26 2.302.30±±1.381.38

SGRDQ(Semptom)SGRDQ(Semptom) 74.1074.10±±20.0620.06 61.3461.34±±21.6221.62

SGRDQ(Aktivite)SGRDQ(Aktivite) 79.4179.41±±20.7520.75 80.2980.29±±16.7716.77

SGRDQ(Etki)SGRDQ(Etki) 59.4259.42±±25.5425.54 50.7650.76±±20.4820.48

SGRDQ(Total)SGRDQ(Total) 67.9267.92±±21.4321.43 60.4660.46±±18.4318.43

KSHA(Total)KSHA(Total) 73.3573.35±±24.5524.55 89.0589.05±±20.0420.04

AHMYT(Mesafe)AHMYT(Mesafe) 176.00176.00±±110.42110.42 179.50179.50±±86.4186.41

DMYT(Süre)DMYT(Süre) 4.04.0±±4.084.08 4.14.1±±4.104.10

AHMYT(Düzey)AHMYT(Düzey) 4.954.95±±3.283.28 5.005.00±±2.672.67

Sonuç 1Sonuç 1

Grup I (Evre 1+2)’de ki olgulardaGrup I (Evre 1+2)’de ki olgularda Pulmoner RehabilitasyonPulmoner Rehabilitasyon sonrası;sonrası;

• KSHA ile değerlendirilen yaşam kalitesi KSHA ile değerlendirilen yaşam kalitesi toplam skorunda anlamlı değişiklik saptandıtoplam skorunda anlamlı değişiklik saptandı

(92.50(92.50±±13.00 , 108.1013.00 , 108.10±±12.70 , p<0.05).12.70 , p<0.05). • MRC ve Modifiye Borg skoru ile değerlendirilen MRC ve Modifiye Borg skoru ile değerlendirilen

dispne algısında saptanan değişimler dispne algısında saptanan değişimler istatistiksel anlamlı düzeye ulaşmadı.istatistiksel anlamlı düzeye ulaşmadı.

• Egzersiz kapasitesindeki artışlar istatiksel Egzersiz kapasitesindeki artışlar istatiksel anlamlı düzeye ulaşmadı.anlamlı düzeye ulaşmadı.

Sonuç 2Sonuç 2

Grup II (Evre 3+4)’de ki olgularda Grup II (Evre 3+4)’de ki olgularda Pulmoner RehabilitasyonPulmoner Rehabilitasyon sonrası;sonrası;

• MRC ile değerlendirilen dispne MRC ile değerlendirilen dispne algılamasıalgılaması

• St.GRDQ semptom skoru ve KSHA St.GRDQ semptom skoru ve KSHA toplam skorlarında istatistiksel anlamlı toplam skorlarında istatistiksel anlamlı değişiklik saptandı.değişiklik saptandı.

• Egzersiz kapasitesinde saptanan artışlar Egzersiz kapasitesinde saptanan artışlar istatiksel anlamlı düzeye ulaşmadı.istatiksel anlamlı düzeye ulaşmadı.

TARTIŞMATARTIŞMA

Erken hastalık evresinde, egzersiz Erken hastalık evresinde, egzersiz kapasitesindeki artışın istatistiksel anlamlı kapasitesindeki artışın istatistiksel anlamlı düzeye ulaşamamasında olası nedenler 1:düzeye ulaşamamasında olası nedenler 1:

• Hastaya ilişkin nedenlerHastaya ilişkin nedenler ; ;

AHMYT’İ ile değerlendirilen başlangıç egzersiz kapasitesi AHMYT’İ ile değerlendirilen başlangıç egzersiz kapasitesi (256(256±± 126m) olup, düzeylerinin çok düşük olmaması. 126m) olup, düzeylerinin çok düşük olmaması.

Geç hastalık evresindeki olgularla karşılaştırıldığında da Geç hastalık evresindeki olgularla karşılaştırıldığında da egzersiz kapasitesinin daha iyi olmasıegzersiz kapasitesinin daha iyi olması

Hasta sayısının azlığıHasta sayısının azlığı

Teste ilişkin nedenler ;Teste ilişkin nedenler ; AHMYT’i PR programlarına aday olguların egzersiz AHMYT’i PR programlarına aday olguların egzersiz

kapasitesinin değerlendirilmesinde uygunluk ve geçerliliği kapasitesinin değerlendirilmesinde uygunluk ve geçerliliği gösterilmiştir. 6 DYT’ine göre hastaya ait faktörlerden daha gösterilmiştir. 6 DYT’ine göre hastaya ait faktörlerden daha az etkilenen standart bir yöntemdir.az etkilenen standart bir yöntemdir.

Teste ilişkin nedenler ekarte edilmiştirTeste ilişkin nedenler ekarte edilmiştir..

Erken hastalık evresinde, egzersiz Erken hastalık evresinde, egzersiz kapasitesindeki artışın istatistiksel anlamlı kapasitesindeki artışın istatistiksel anlamlı düzeye ulaşamamasında olası nedenler 2:düzeye ulaşamamasında olası nedenler 2:

Egzersiz şiddetinin uygunluğu ;Egzersiz şiddetinin uygunluğu ; Egzersiz reçetelendirilmesinde AHMYT’i ile Egzersiz reçetelendirilmesinde AHMYT’i ile

hesaplanan peak VO2’nin %85’indeki yoğunluklar hesaplanan peak VO2’nin %85’indeki yoğunluklar esas alınmakla birlikte bu yoğunluklar hasta esas alınmakla birlikte bu yoğunluklar hasta toleransına göre modifiye edilmiştir.toleransına göre modifiye edilmiştir.

PR program süresi;PR program süresi; Rehberlerde 4-12 hf’lık Rehberlerde 4-12 hf’lık Pulmoner RehabilitasyonPulmoner Rehabilitasyon

programlarının etkinlikte önemli olduğu , uzun programlarının etkinlikte önemli olduğu , uzun süreli programlarda kazanımların daha uzun süreli programlarda kazanımların daha uzun süreli olduğu gösterilmiştir. Bizim süreli olduğu gösterilmiştir. Bizim uygulamalarımızda direkt gözetimli ayaktan uygulamalarımızda direkt gözetimli ayaktan takipli 8 haftalık Pulmoner rehabilitasyon takipli 8 haftalık Pulmoner rehabilitasyon programları uygulanmıştır.programları uygulanmıştır.

Geç hastalık evresinde, Geç hastalık evresinde,

Ayaktan takipli pulmoner

rehabilitasyon programlarının

etkinliğinin incelendiği diğer

birçok çalışma ile uyumludur.

Geç hastalık evresinde

ileri fonksiyonel kayıp düzeylerinin

sorumlu olabileceği düşünülmektedir

•Dispne algılamasında azalma,

•Günlük yaşam aktivitelerinde artış

•Egzersiz kapasitesinde artış olmakla birlikte istatistiksel anlamlı seviyeye ulaşamamıştır.

TeşekkürlerTeşekkürler