Galerija “Centar ” | maj 2011

DUŠAN JEKNIĆk o n c e p t 4M

| Umjetnost, kao složen i specifičan izraz duševnog života čovjeka imala je različita naučna i stručna tumačenja sa aspekta filozofije, psihoanalize, psihologije, sociologije, antroplogije, semiologije...Tako je slikar i sociolog kulture Dušan Jeknić svoju istinu o njenom smisaonom karakteru i suštini našao u filozofsko-logičkim paradigmama – mašti, imaginaciji, halucinaciji, kreativnosti i stvaranju.

U kompleksnom konceptu MMMM – 4 M, koji prezentuje na ovoj izložbi, fenomen umjetnosti objašnjava i likovno interpretira preko tri značenja Logosa: Prvi – stvaranje svijeta, Drugi – logika života, stvaranja i umiranja i Treći – forma umjetničkog djela – kreativnost, mašta, stvaranje. Ako je kreativnost kombinatorika i razvoj misli, a stvaranje proizvod duha, onda je njegova izložba jedinstven primjer ovoj pretpostavci.

Ono što nas prvo zaintrigira u nazivu izložbe MMMM je multiplicirano slovo M. Prateći umjetnikova razmišljanja o prirodi umjetničkog čina, možemo ga povezati sa univerzalnom mantrom „OM“ – prvobitnim zvukom koji se čuo u trenutku nastanka svemira, izvorom cijele kreacije, u kojoj zvuk M označava podsvjesne aspekte uma i kauzalnu dimenziju Svemira.

U svom konceptu Jeknić slovo M uzima kao literarnu odrednicu posebnih idejnih i likovnih cjelina.

Prvo M posvećeno je muzama koje posmatra u kontekstu arhetipskog modela stvaranja duhovnog svijeta. Zapravo, on polazi od pretpostavke da se srž umjetničkog čina nalazi u izvoru nadahnuća – njegovoj muzi koja je metafora za Svestvoritelja Boga oca, i simbol ljepote i duhovnog života nakon stvaranja svijeta.

Drugo M odnosi se na maštu, mentalnu aktivnost, koja je osnov umjetničke kreativnosti. On je doživljava kao fantaziju – imaginaciju – proizvod duha, koja dobija podsticaj od osjetilnog objekta, jer, kako kaže Aristotel, bez (osjetne) slike duša ne može nikad spoznavati. Jeknić inspiraciju nalazi u gravurama nepoznatih autora koji su ilustrovali djela Markiza de Sada, čija se izopačena mašta svodila na filozofiju koja negira sve osim zločina, razbludnosti i perverzija. Jeknić prvom M – u kojem je sadržan simbol duhovne ljepote – dobra dodaje M – simbol duhovne ružnoće – zla, formirajući tako dualistički princip na kojem počiva Univerzum.

M i M u dijalektičkoj sintezi stvaraju i održavaju život kao vječnu tajnu otvaranjem prostora trećem konstruktu koncepta MMMM posvećenom muzici – apsolutnoj muzici, moćnom sredstvu izražavanja osjećanja koja dolazi iz dubine čovjekovog

bića. Kao apstraktna kategorija, ona upućuje na svaralačku imaginaciju preko koje se artikuliše auditivno. Jeknić je doživljava kao rekvijem – misu za mrtve, u kojoj se smjenjuju dramatično i lirsko nadahnuće muzâ Melpomene i Euterpo.

Četvrto M – misterije obuhvata neobjašnjive i neprirodne fenomene, kao dva lica jedne tajne koja počiva na stvarnosti. Jeknić ne tumači misterije kao paranormalne pojave, već se oslanja na definiciju filozofije kao nauke koja se bavi razumjevanjem misterija, života i stvarnosti. Kao primjere misterija on uzima poznate ličnosti i objekte koji u svojoj jedinstvenosti i specifičnosti posjeduju, po njemu, najveće ljudske i umjetničke tajne: Kain, Homer, Bojs (humanista ne nacista), Rodenova skulptura Iris.

Polazeći od umjetnikovog stava da Mašta predstavlja vrednosnu-opredjeljujuću kvalifikaciju u evoluciji likovne forme, kao fenomena koji pripada čovjekovom stvaralaštvu, on je različite sadržaje Koncepta MMMM likovno realizovao ekspresivnim crtežima (kombinovane tehnike – olovka, krejon, tuš, ugalj, sprej) na kojima postiže harmonične odnose između kiontrapunktova bijelog kao praznine i crnog kao artikulisane senzacija koja definiše formu i simulira kretanje i ritam.

Likovi muza, čiji su obrisi urezani pout kameje, relizovani su čistim, lirskim crtežom, kao i oni iz fantazmi Markiza de Sada. Umjetnik akcenat stavlja na kosi, psihofizičkom središtu u kojem su sabrani božanski i ljudski duhovni ekvivalenti, i koja a priori sakriva čovjekove moći, vrline i mane. Dok je kosu muza oblikovao vitalističkim linearnim kadencama, u onoj De Sadovih likova ukomponovao je ekspresivno naglašene simplegme nagih ljudskih tjelesa. U vizuelizaciji apstraktnog fenomena muzike autor je koristio realni instrument (leautu), notne sisteme i linerane polifonije koji prate akorde neke imaginarne, samo umjetniku dostupne melodije. U četvrtom konstruktu M – misterije, vodeći se njihovim psihološkim značenjem, unutar zgusnute i slojevite mase konkretizuje likove i volumene tonskim odnosima crnog i naglašenim linearnim kontrapunktovima.

Majstorski relizovanim crtežom i likovnim vokabularom kojim Dušan Jeknić izražava imaginarne i apstraktne kategorije svojih promišljanja, predstavljaju umjetnika respektabilnog intelektualnog i kreativnog prosedea koji progresivnom numerologijom konstante M razvija svoje ideje unutar duhovnog demijurga mantre „OM“.

Ljiljana Zekovićistoričar umjetnosti

Cetinje, maj 2011.

| iz ciklusa MISTERIJE

| iz ciklusa MISTERIJE

Dušan Jeknić _____________________

| iz ciklusa MUZE

| iz ciklusa MISTERIJE

Dušan Jeknić _____________________

| iz ciklusa MUZE

| iz ciklusa MUZIKA

Dušan Jeknić _____________________

| iz ciklusa MUZIKA

Dušan Jeknić _____________________

| iz ciklusa MUZIKA

| iz ciklusa Mašta Markiza de Sada

Dušan Jeknić _____________________

| iz ciklusa Mašta Markiza de Sada

| DUŠAN JEKNIĆ

1949. Rođen od oca Milorada i majke Milosave 1969. Završio Pedagošku akademiju u Nikšiću 1976. Završio Fakultet likovniih umjetnosti u Beogradu 1977. Član ULUCG - Podgorica 1978. Izabran za predavača na Nastavničkom fakultetu u Nikšiću 1981. Magistrirao na fakultetu Likovnih umjetnosti u Beogradu 1982. Izabran za profesora na Filozofskom fakultetu u Nikšiću 1992. Organizator likovne kolonije Mediteranski zdravstveni centar, Igalo Pored slikarstva crteža i grafike bavi se mozaikom. 1995. Mozaik izveden u poslovnoj zgradi “Zeta-trans”, Podgorica

Nagrade:

1978. Otkupna nagrada likovnog salona Herceg Novi 1980. Prva nagrada za slikarstvo, likovni salon Nikšić 1985. Otkupna nagrada ULUCG, Titograd

Samostalne izložbe:

1981. Beograd, Galerija FLU 1985. Nikšić, Galerija Centra za kulturu 1985. Titograd, Galerija Doma omladine “Budo Tomović” 1989. Nikšić, Galerija “Forum” 1984. Podgorica, Umjetnički paviljon 1994. Igalo, Galerija KC “Dr Simo Milošević” 1994. Nikšić, Galerija Dvorac 1994. Sombor, Galerija Salona Likovna Jesen 1994. Vrbas, Galerija Kulturnog centra 1995. Novi Sad, Galerija Kulturnog centra 1995. Beograd, Galerija SULUJ-a

Grupne izložbe:

1978. Titograd, Izložba ULUCG 1978. Herceg Novi, Likovni salon 1978. Cetinje, Likovni salon ,,13 novembar” 1979. Titograd, Izložba ULUCG Titograd 1979. Nikšić, Društvo likovnih umjetnika1980. Titograd, Izložba ULUCG 1980. Nikšić, Izložba likovne kolonije Nikšić 1980. Cetinje, Likovni salon ,,13 novembar” 1980. Nikšić, Septembarski likovni salon 1980. Štutgart, Savremena crnogorska likovna umjetnost 1980. Hamburg, Savremena crnogorska likovna umjetnost 1980. Manhajm, Savremena crnogorska likovna umjetnost 1981. Cetinje, Likovni salon ,,13 novembar” 1981. Titograd, Izložba ULUCG 1982. Titograd, Izložba ULUCG 1983. Titograd, Izložba ULUCG 1984. Titograd, Mladi crnogorski likovni stvaraoci 1984. Titograd, Izj,ožba U LUCG 1985. Sarajevo, Umjetnost 80-tih 1985. Titograd, Savremeni crnogorski crtež 1987. Tuzla, Jugoslovenski portret “Tuzla 87” 1987. Titograd, Izložba ULUCG 1987 Nikšić, Profesori -likovni stvaraoci 1988. Kumanovo, Zbratimeni umetnici 1989. Titograd, Izložba ULUCG 1991. Podgorica, Izložba ULUCG 1995. Igalo, Povodom jugoslovenskog filmskog festivala Herceg Novi 1995. Nikšić, Iz kolekcije centra za kulturu Nikšić 1998. Nikšić, Umjetnici svijeta za Tibet 1999. United Arab Emirates, Sharjah art museum 2000. Shany - Pariz, College Jackues Cartier 2002. Pariz, Europ art 2003. United Arab Emirates, Sharjah art museum 2004. Paris, College Jacks Cartier 2004. Beauvais College Jacks Cartier 2005. d’Amiens College Jacks Cartier

Kontakt:Nikšić, Veselina Masleše 4

Telefon: 040/31-769, Atelje 069/438-200

www.csucg.co.me | Izdavač: Centar savremene umjetnosti Crne Gore | Za izdavača: Milenko Damjanović | Štampa: DPC, Podgorica | maj 2011.