Konferencja dla nauczycieli języka polskiego

Podstawa programowa kształcenia ogólnego

z komentarzem

Szkoła podstawowa

19 kwietnia 2017

1

Kształcenie w szkole podstawowej

Osiem lat – dwa etapy edukacyjne:

• I etap:

Klasa 1-3: etap wczesnoszkolny

• II etap:

Klasa 4–8: kl. 4–6 i 7–8

Kształcenie ogólne w SP – wybrane cele:

1. Wprowadzanie ucznia w świat wartości.

2. Wzmacnianie poczucia tożsamości indywidualnej, kulturowej,

narodowej, etnicznej.

3. Formowanie poczucia godności własnej osoby i szacunku do

godności innych osób.

4. Rozwijanie kreatywności, innowacyjności, przedsiębiorczości.

5. Rozbudzanie ciekawości poznawczej.

6. Ukazywanie wartości wiedzy.

7. Kształtowanie postawy otwartej wobec świata i innych ludzi.

3

Najważniejsze umiejętności w ramach

kształcenia ogólnego:

• Sprawne komunikowanie się w języku polskim.

• Poszukiwanie, porządkowanie, krytyczna analiza oraz

wykorzystanie informacji z różnych źródeł.

• Rozwiazywanie problemów z wykorzystaniem technik

mediacyjnych.

• Praca w zespole i społeczna aktywność.

• Aktywny udział w życiu kulturalnym szkoły,

środowiska lokalnego oraz kraju.

Czytelnictwo

• Wyposażenie w kompetencje czytelnicze potrzebne do

krytycznego odbioru utworów literackich i innych

tekstów kultury.

• Zamiłowanie do czytania oraz podejmowania

indywidualnych prób twórczych.

• Rola biblioteki.

• Ważne, by zainteresować ucznia czytelnictwem

właśnie na poziomie szkoły podstawowej.

Niepełnosprawność

Uczniom z niepełnosprawnością, w tym

z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu

lekkim, nauczanie dostosowuje się do ich

możliwości psychologicznych oraz tempa uczenia

się.

Wybór form indywidualizacji nauczania powinien

wynikać z rozpoznania potencjału każdego

ucznia.

Zadania szkoły – kształcenie

i wychowywanie uczniów

• Edukacja zdrowotna (postawy prozdrowotne,

zachowania higieniczne, bezpieczne dla

zdrowia własnego i innych uczniów,

profilaktyka, prawidłowego odżywianie się,

aktywność fizyczna).

• Rozwijanie postaw obywatelskich,

patriotycznych i społecznych uczniów.

• Zajęcia z doradztwa zawodowego.

Metoda projektu

• Indywidualne lub zespołowe.

• Z pomocą nauczyciela.

• Nauczyciel indywidualizuje technikę pracy i różnicuje

wymagania.

• Obejmuje jeden lub więcej przedmiotów.

• Współdziałania szkoły ze środowiskiem lokalnym oraz

rodzicami.

• Wskazane korzystanie z technologii informacyjno-

-komunikacyjnej.

Opis wiadomości i umiejętności zdobytych

przez ucznia SP

Język efektów uczenia się, zgodnie z Polską

Ramą Kwalifikacji: ustawa z dnia 22 grudnia

2015 roku o Zintegrowanym Systemie

Kwalifikacji (Dziennik Ustaw z 2016 roku,

pozycja 64 z późniejszymi zmianami).

Lektury z języka polskiego

• Pozycje obowiązkowe i uzupełniające

(do wyboru przez nauczyciela).

• Trzon to wybrane dzieła klasyki polskiej

i światowej oraz literatura dla dzieci

i młodzieży.

• Mają pomóc we wzbogacaniu słownictwa oraz

przestrzeganiu normy poprawnościowej.

Wybrane lektury kl. 4–6

• Obowiązkowe: Akademia pana Kleksa, Mikołajek…,

Opowieści z Narnii. Lew, czarownica…, Pan Tadeusz (fragm.),

Katarynka, Hobbit, W pustyni i w puszczy, Wybrane mity,

legendy i baśnie, fragm. Biblii, wiersze: Herbert, Kamieńska,

Miłosz, Mickiewicz, Gałczyński, Różewicz, Twardowski.

• Uzupełniające (dwie w roku szkolnym): Tajemniczy ogród,

Alicja…, Księga dżungli, Król Maciuś…, Janko Muzykant,

Ania z Zielonego Wzgórza, Sposób na Alcybiadesa.

11

Wybrane lektury kl. 7–8

• Obowiązkowe: Zemsta, fraszki, pieśni, treny,

Kamienie na szaniec, Balladyna, Latarnik, Syzyfowe

prace, Quo vadis, Mały książę, wiersze: Baczyński,

Barańczak, Norwid, Leśmian, Szymborska,

Wierzyński.

• Uzupełniające: Pamiętnik z powstania warszawskiego,

Krzyżacy, Przekroczyć próg nadziei, Stary człowiek i

morze, Oskar i pani Róża.

Wybrane treści nauczania kl. 4–6

• Kształcenie literackie i kulturowe: świat przedstawiony,

komiks, spektakl, adaptacja, przekazy audiowizualne, fikcja,

gatunki, środki, fabuła, narracja, własne sądy.

• Kształcenie językowe: części mowy/zdania, rola i formy

czasownika, związki wyrazowe, typy wypowiedzeń, mówiony

i pisany, sytuacja komunikacyjna, etykieta.

• Tworzenie wypowiedzi: elementy retoryki, redakcja notatek,

selekcjonowanie informacji.

• Samokształcenie: głośne i ciche czytanie, korzystanie ze

słowników i zasobów bibliotecznych, udział w życiu

kulturalnym regionu.

Wybrane treści nauczania kl. 7–8

• Kształcenie literackie i kulturowe: rodzaje i gatunki literackie, komizm,

ironia, konteksty (biograficzny, filozoficzny, kulturowy), interpretacje dzieł

sztuki (obraz, rzeźba, fotografia), nawiązania w popkulturze do kultury

wysokiej.

• Kształcenie językowe: fonetyka, słowotwórstwo, wyrazy złożone, akcent,

imiesłowy, mowa zależna i niezależna, zróżnicowanie środowiskowe i

regionalne, treść i zakres wyrazu.

• Tworzenie wypowiedzi: środki retoryczne, perswazja i manipulacja.

• Samokształcenie: prezentacja wyników swojej pracy, rozwijanie

krytycznego myślenia, pogłębianie wiedzy, uczestnictwo w projektach.

Komentarz do podstawy programowej

język polski na II etapie edukacyjnym – cz. I

• Wymagania z nowej podstawy = wymagania egzaminacyjne

• Cele kształcenia = wymagania ogólne

• Treści nauczania = wymagania szczegółowe

• Powrót do uporządkowanej wiedzy

• Funkcjonalne podejście do nauki o języku

• Integralne traktowanie języka i komunikacji oraz literatury i kultury

• Po raz pierwszy w sposób systemowy – elementy retoryki

• Teksty literackie puktem wyjścia do refleksji (dobro ucznia i jego

wszechstronny rozwój)

• Konieczność dostosowania programów nauczania do potrzeb i możliwości

zespołu klasowego

Podstawowe założenia nowej podstawy

• Przedmiot język polski to czynnik kulturotwórczy

(poczucie tożsamości narodowej, tradycja a współczesność,

wiedza i umiejętności, podmiotowość ucznia).

• Przedmiot język polski to czynnik aksjologiczny

(dostrzeganie wartości w kulturze, uwrażliwienie na piękno,

odróżnianie dobra od zła).

• Przedmiot język polski to czynnik społeczny

(zaistnienie ucznia na rynku pracy, interpretacja komunikatów,

wyobraźnia, kreatywność, przewidywanie, komunikowanie

w mowie i piśmie, odczytywanie intencji odbiorcy).

Na poziomie treści – wymagań szczegółowych

• stara podstawa programowa (od 2009):

trzy obszary (odbiór wypowiedzi i wykorzystanie

informacji, analiza i interpretacja tekstów kultury,

tworzenie wypowiedzi).

• nowa podstawa programowa (od 2017):

cztery obszary (kształcenie literackie i kulturowe,

kształcenie językowe, tworzenie wypowiedzi,

samokształcenie).

17

Kształcenie literackie i kulturowe

• Czytanie utworów literackich.

• Odbiór tekstów literackich.

Łączenie metodologii, dialog ucznia z tekstem i innymi

tekstami kultury, samopoznanie poprzez interpretację

tekstu (konfrontacja oczekiwań czytającego z tekstem,

odkrywanie tego, co w tekście niejasne,

urzeczywistnianie dzieła w odbiorze). Dany tekst ma

mieć coś do powiedzenia swojemu odbiorcy – młody

człowiek odnajduje tę prawdę i się wobec niej opowiada.

Kształcenie językowe

• Gramatyka języka polskiego.

• Zróżnicowanie języka.

• Komunikacja językowa i kultura języka.

• Ortografia i interpunkcja.

Poprzednio (za szeroko, rozmyte granice – psychologia,

lingwistyka, socjologia, nie zdefiniowano pojęcia świadomości

językowej). Uczeń ma poznać język dla samej wiedzy, ale

w ujęciu praktycznym (funkcjonalna refleksja, praktyczna

kompetencja).

Tworzenie wypowiedzi

• Elementy retoryki.

• Mówienie i pisanie.

• Kształcenie językowe.

Świadomość używanych środków, argumentacja, intonacja,

intencje nadawcy i odbiorcy.

Retoryka: tradycja oratorsko-komunikacyjna (słuchanie, pytania,

argumenty) i retoryczno-kompozycyjna (poprawny gramatycznie i

logiczny styl wypowiedzi).

Samokształcenie

• Samodzielność w organizowaniu warsztatu pracy.

• Posługiwanie się technologią informacyjną oraz zasobami

internetowymi.

• Korzystanie z informacji z różnych źródeł (z poszanowaniem

praw autorskich).

• Korzystanie z zasobów bibliotecznych.

• Korzystanie ze słowników ogólnych języka polskiego oraz

specjalnych (np. terminów literackich), uczestnictwo

w projektach edukacyjnych, życiu kulturalnym regionu,

wykładach, konkursach.

• Rozwijanie umiejętności prezentacji wyników własnej pracy.

Rola nauczyciela w samokształceniu

• Minimalizacja interwencji.

• Ograniczenie rozkazodawstwa.

• Organizowanie zespołowego dochodzenia do rozwiązań.

• Stosowanie metod nauczania kształtujących samodzielność

intelektualną, kreatywność i umiejętność przetwarzania danych.

Samokształcenie uruchamia: samokontrolę, samoocenę

i autokorektę.

Wnioski i rekomendacje dla nauczycieli

• Wybór tekstów prowadzi do zintegrowanego rozwoju

i zakorzenienia w tradycji.

• Integralne traktowanie języka i komunikacji oraz literatury

i kultury.

• Systemowe wprowadzanie elementów retoryki.

• Wyeksponowanie samokształcenia uczniów.

• Powrót do ekspresji plastycznej, dramatycznej, ruchowej –

ćwiczenia twórcze, rozwój umiejętności polonistycznych –

redakcyjnych, językowych.

• Dialog z uczniami (nauczyciel – uczniowie – teksty).

Dziękuję za uwagę!!!