Kucuk Trajedyalar T

7/18/2019 Kucuk Trajedyalar T

http://slidepdf.com/reader/full/kucuk-trajedyalar-t 1/50

EDEBÝYAT OYUNKüçük TragedyalarAleksandr PuþkinÝçindekilerAcý Bir Öngörü / Tomris Uyar 9Pinti Þövalye 13Mozart ve Salieri 37Taþtan Konuk 53Veba Sýrasýnda Þölen 95Notlar 107nACI BÝR ÖNGÖRÜ// l 799'da Moskova'da, soylu bir ailenin oðlu olarak dünyaya gelmiþ Aleksandr Sergeyeviç Puþkin. On iki yaþýna kadar özel öðrenim gördükten sonra yalnýzca soylu ailelerin yarýna açýk bir okula gitmiþ. Kýsacasý, o dönemin en elveriþli koþullarýnda yetiþmiþ. Ya iniþsiz-çýkýþsýz çizginin, bu rahatýn sürüp gitmemesi için bir neden yok. Gelgeldim Pusanatçýlarda gördüðümüz, açýklamasýný yapmada güçlük çektiðimiz o garip "huzursuzluk" vdýðý toplumdaki aksaklýklar, nelerin deðiþtirilmesi gerektiði üstüne kafa yormuþ. Kendigüte girmese de, devrimci, özgürlükçü þiirleriyle çaðýnýn ilerici kesimini derinden etke) Çar yönetiminin sakýncalý bulduðu bir aydýn olarak Rusya'nýn güneyinde almýþ soluðu.Puþkin'in "Küçük Tragedyalar"ýný Ingilizceye çeviren Antony Wood,* önsözünde þöyle diyo"Ruslarýn gözünde Puþkin bir tansýktýr. (...) O günden bu yana saðlam çatýsý hiç sallann, bir þoförün, bir yazarýn ya da bir mühendisin ayný kolaylýkla benimsediði bir dile s vermiþtir. Romantik sanatla çaðýmýz duyarlýðý arasýnda kurulmuþ kusursuz bir denge; yayecek sonsuz bir biçem çeþitliliði; en sýradan gündelik konuþmayý sürekli

'Mozart ve, Salieri'yi çevirirken. Rimsky - Korsakov'un hu yapýla dayalý librettosunun (1898) Fransýzca çevirisiyle. Kay Borcnvsky'nin Almanca çevirisinden de (Rodam, 1985) yararlanmaya çalýþtým. T. U.

l lolarak þiirle besleyen ve böylelikle nerdeyse günlük yaþamý þiir katýna yükselten yül."Puþkin, Rus dilinin çatýsýný hemen her dalda verdiði ürünlerle kurmuþ: Trajik ve komik,r, kýsa þiirler, þiir kalýbýnda masallar ve bir roman: uzun ve kýsa öyküler; metinler, , eleþtiriler, tarih yazýlarý...Küçük Tragedyalar, yazarýn tiyatro sanatýna özgün bir katkýsý sayýlýyor. Bu oyunlarý, ysýnda yazmýþ Puþkin; üstelik okurlarýnýn ve kendisinin þiirden çok düzyazýya önem verdiunlarýn Puþkin'in temel özelliklerinin hemen hepsini yansýttýðý, yaygýn bir kaný. Mozari, þairin yaþarken sahneye konan tek oyunu. (Pinti Þövalye, ölümü üstüne gösterimden ka

k'sa, bu dört oyun arasýnda, yazarýn yaþadýðý sürede yayýmlanmamýþ tek yapýtý olma özelPuþkin'in, ingiliz tiyatro geleneðinin büyük ölçüde etkisi altýnda kaldýðý görülüyor. B tragedyasýyla ülkesinin tiyatrosuna Shakespeare geleneðini yerleþtirmeyi uman Puþkin, 9 yýlýnda Barry Conwall'un Dramatik Sahneler adlý yapýtýný okuyunca çarpýlýyor ve yýlla malzemeyi iþlemenin yöntemini bulduðuna inanýyor. Yapýtýn adý önce "Dramatik Araþtýrmauþkin'e göre bu oyunlar, "dramatik taslaklar, dramatik çalýþmalar"... Edebiyat tarihçissky, "dramatik anlar bunlar," diyor, "hem de öyle ölümcül anlar ki 'sonra'larý önemsiz ," (...) "þiirsel yoðunlaþtýrma yönteminin tiyatroya uygulanmasý". Puþkin þiirinden en kleri, Salieri'nin iki monologuyla, Pinti Þövalye'deki Baron'un monologunda bulabiliyoruz.Tragedyalar, 1830 güzünde, yazarýn kolera salgýný çýkýnca kapandýðý yeni malikânesindeovgorod gözaltýnda geçirdiði bir küskünlük döneminde yazýlmýþ. Onlarý Türkçeye çevirirve Puþkin'in yaþamýný düþündüm, aralarýndaki ortak özellikleri saptamaya çalýþtým. Yaza

tarsak, bütün bu kahramanlar, kiþisel özelliklerinden ötürü, yaþadýklarý toplumun genel, ahlak anlayýþýna ters düþen kiþiler; belki ele o yüzden kiþisel tragedyalarýný "gerçeda kalýyorlar. Örnekse: Mozart, dâhilerin kötülük yapamayacaðý inancýný taþýdýðýndan-, rkesi kandýracak o kývrak zekâya sahip olmasýna karþýn son anda açýk sözlü davranmayý s pinti bir babaya ruh cömert-liðiyle karþý çýkan bir oðul olduðundan; Þenliðin Efendisia boyun eðmeyecek bir ahlak anlayýþýný savunduðundan. Bu saptama, onlarý konuþtururken kçe kullanacaðým konusunda yol gösterdi. Puþkin'in "baský öðesi" olarak gördüðü kahramar dille konuþtular ama umarým Puþkin gibi bir dil ustasýnýn yapýtýndaki dil-bütünlüðünt, Don Juan, Albert, Þenliðin Efendisi ise Türkçe konuþurken resmi olmayan gündelik birseçtiler. Böylelikle en azýndan yazarýn amacýna, yani þiirsel dille günlük konuþmayý ba



baðlý kalmýþ oldum, oyun dilinin "hafif bir yapaylýk"tan bir þiirsellik kazanacaðý ilkeBu ilkelere baðlý kaldýðým için, özellikle ölçülü-uyaklý bölümlerde çok zorlandým. Çünkkullanýla, bir çaðrýþým yaratmayacak kadar beylikleþmiþ, bir þiir tadý yaratamayacak kalardý, ister istemez yanm-uyaklara aðýrlýk verdim; yapaylýkla doðallýðýdengelemeye çalýþtým.Bu yapýttaki bütün oyunlar bir tür düello'ya dayalý, Sovyet þair Anna Akhmatova, 1958'dnan bir yazýsýnda Taþtan Konuk'taki özyaþam öðelere dikkati çekmiþ. Veba ile kolera koþin'in bu oyunlarda özyaþamýný bolca kullandýðýný varsayabiliriz. F.F. Seeley, þöyle biryor-. "O dönemde Puþkin evliliðin eþiðindeyken bir öcden korkmaktadýr: Kendisi o ana uan rolünü üstlenmiþtir, ama bundan böyle Don Alvaro rolüne girmek, yani genç ve güzel nu, onun deneyimsizliðine ve karþýsýna çýkabilecek Don Juanlara12karþý savunmak zorundadýr. Karýsý Natalya, týpký Dona Anna gibi, annesinin isteðiyle se erkekle evlenmiþtir. "Bu tragedyada kendini cezalandýrmaktadýr Puþkin." Gerçek yaþamdabi.Bir öngörü bu, acý bir öngörü, I937'de Çar'ýn bir komplosu sonucu, karýsýnýn onurunu kon, bir gün öldürüleceðini mi seziyordu, yoksa düelloda öldürülebilir kiþiliklerin yaþave ataklýða dayandýranlarýn yazgýlarýný paylaþmak mýydý isteði?Shakespeare'in kahramanlarý gibi farklý "bir tek zaaflarýndan ötürü tragedyalarýna sürür bulmayacaksýnýz bu yapýtta. Yazarlarý gibi onlarýn da tek zaaflarý ortak: Erdemleri.Mozart'ýn "Don Juan" operasýný da düþünürsek... Bu acý öngörü çaðýmýza kadar uzanmýyor .

TOMRISUYA'RPinti ÞövalyeSAHNE iBir kulenin içi. Alberl ile Ivan.

ALBERTBugünkü Turnuvaya katýlmalýyým, Ne pahasýna olursa olsun. Miðferim, Ivan.DelinmiþIvan, miðferi ona uzatýr.iyice. Nasýl takarým bunu þimdi? Yeni bir tane gerek. Lanet Delorges!1VANAma sizBunu ödettiniz ona! Atýndan bir savurdunuz, Bütün gün yarý-ölü yattý-sonra da Kendini tbir daha.ALBERTYine de miðferi sapasaðlam; Venedik iþi göðüslüðü de hasar görmedi; Göðsüne gelince, oryenisini almak zorunda deðil. Neden miðferin yükünden kurtarmadým ki onu? istesem çekivim baþýndan, utandým

Dük'ün, soylu hanýmlarýn huzurunda. Lanet Delorges!Keþke beynimi delseydi mýzraðýyla. Üi de bulmam gerek. Geçen çaðrýda, þövalyeler ipeðe kadifeye bürünmüþken, yalnýz ben Zýrn sofrasýnda. Bilmiyordum, öylesine geldim demiþtim. Peki þimdi ne diyeceðim? Ah þu yokk! Nasýl eziyor insanýn içini! - O anda, Delorges'in kunt mýzraðý miðferimi deldiðinde ak, dönüp mahmuzladýðýmda Emir'im kasýrga gibi düþüp peþine Onu atýndan savurduðunda yidüðünde ona; bütün soylu hanýmlar Ayný anda yerlerinden fýrladýlar ya, düþün Clothil ,:Bütün borazanlar ataðýma alkýþ tutarken-Neydi bu cesur davranýþýn altýnda yatan acaba, di caným! Oysa Delinen bir miðfere duyulan öfkeydi - o kadarcýktýO iri övgülere yol açan; pintilikti... Benimki gibi bir babayla ayný çatý altýndaysan, bulaþýyor ister istemez. Nasýl zavallý Emir?[VAN Aksýyor hâlâ. Binilecek durumda deðil.ALBERT

Ne yapalým., peki. O doru atý almak zorundayým. Fazla etmez.IVAN Fazla mý etmez? Meteliðimiz yok ki!ALBERT

Bizim hayýrsýz Salamon ne diyor bu iþe?IVANGüvence göstermezsek beþ kuruþ vermezmiþ artýk.ALBERT Güvence ha! Hay aksi, güvence nerde?IVAN Ben de öyle dedim kendisine.ALBERT IVANVe-?



Kemküm etti iþte.- ALBERTBabam onun kadar zengin, söyledin mi Bir gün o mirasýn bana kalacaðýný?- IVANSöyledim tabii.ALBERT Ne dedi peki?IVAN Kemküm etti yine.ALBERTHey tanrýlar!IVAN Gelip görüþecekmiþ sizinle18 ALBERTBak bu fena haber deðil. Alýkoyanýn onu - fidye ödemek zorunda kalýr.Kapý týklatýlýr. -Kim o? Bezirgan girer

.BEZÝRGANHizmetkârýnýz efendim.ALBERTSevgili dostum benim!Kahrolasý Bezirgan - Saygýdeðer büyük Salamon-Gir lütfen; nedir þu kulaðýma çalýnan-Verrmuþsun güya?BEZÝRGANSoylu Þövalye,inanýn, nasýl isterdim... Ama çareler kesik. Nereden bulurum o parayý? Þövalyelere hizmten büktü belimi. Hiçbiri ödemiyor. Diyecektim ki ilk taksiti alabilseydim, belki...

ALBERTSoyguncu!param olsa, yüzüne bakar mýydým hiç? : inadý bir yana býrak, Salamon; Çýkar þu altýnla Adamlara aratmayayým üstünü.BEZÝRGANKeþke o kadar olsaydý cebimde!Yüz altýn ha!ALBERTBaksana-Eski dostlarý nasýl eli boþ döndürürsün?BEZÝRGAN inanýn ki...

ALBERT

Kes. Demek güvence istiyorsun? Ne gibi bir güvence verebilirim sana-Domuz derisimi? Rehin verilecek þeyim olsa Çoktan vermiþtim zaten. Þeref sözüm,Þövalye sözü yetmiyor mu sana, köpek?BEZÝRGAN 'Sözünüz, sayýn efendim, siz saðken, çok deðerli: Felemenk hazinesini açan büyülü bir anm gibilerin eline tutuþturduðunuzda, (Tanrý esirgesin) ölecek olsanýz- o söz

Denizde yitmiþ bir sandýðýn anahtarý kadar Yarar iþime yarasa yarasa.ALBERTBabamdan fazla yaþamayacak mýyým yani!BEZÝRGANKimbilir Kim hesaplayabilir ömrünü? Bugün körpe tomurcuktur, yarýn topraða karýþýr. ihta taþýnýr mezarýna. Baron zinde bir adam: Tanrýnýn izniyle On yýl da yaþar daha, yirmi,

otuz.ALBERT Saçma! Otuz yýl sonra ben ellime basarým, Bezirgan20O zaman - ne yapayým ki parayý?

BEZÝRGANPara mý?-.Her yaþta iþe yarar para:Genç adam, çevik bir uþak arar onda, Dört dönüp buyruklarýný yerine getirecek; Ihtiyarsr dost bulur onda . Ve gözünün bebeði gibi kollar.ALBERTBabama göre ne dost ne de uþaktýr o, Efendisidir -Doðulu bir köle gibi hizmetindedir,Zi



rli bir köpek gibi. Batakta debelenir,Ateþ yakmaz, kuru ekmekle su o kadar;Gece uyku girmez gözüne, dolanýr, havlar-Mýþýl mýþýl uyuyansa, altýndýr. Yeter ama! Bir gün ben olacaðým o altýnýn efendisi: O gtýnýn gözüne.BEZÝRGANEvet, orasý doðru,Baron'un cenazesinde, kuþkusuz, para akacak Gözyaþýndan çok. Dilerim cömert Tanrý sizi an önce kavuþtursun hak ettiðiniz mirasa.ALBERT BEZÝRGAN Bence siz þimdilik...ALBERT:Amin!Þimdilik ne?BEZÝRGANBir çare düþündüm deALBERTÇare mi?BEZÝRGANYaþlý bir eczacý tanýrým;- ' Yoksul bir Yahudi...ALBERTTefeci yani Senin gibi-ola ki daha namuslu, ha?BEZÝRGANHayýr efendim, ihtiyar Tovy'nin iþi baþka iksirler... Müthiþ etkili hepsi.

ALBERTBEZÝRGANBir bardak suya üç damla -ne rengi var ne tadý-Ne karýn asrisi, ne bulantý... Ölüp gidiz.ALBERT Kaçak zehirci desene!BEZÝRGANALBERTNe demek bu? altýn yerine, bilmemkaç þiþeZehirle mi borçlandýrýyorsun beni?22BEZÝRGANGülün isterseniz. Ama düþündüm de Belki günü dolmuþtur Baron'un...ALBERTNeler duyuyorum? Bir babayý öz oðlu zehirlesin ha! Ne cesaret... Ývan, tut þunu! Bezirg

köpek-Yýlan Bezirgan! Þu direðe astýracaðým seni!BEZÝRGANÞaka etmiþtim, baðýþlayýn!ALBERTIvan, bir ip getir hadi!BEZÝRGAN Þakaydý- þaka gerçekten! Size para getirmiþtim.ALBERT Defol, gözüm görmesin seni!Bezirgan çýkarBabamýn para hýrsý-: Bak neler açtý baþýma! Þu alçak Bezirgan, Ne cesaretle... Bir bardr, Elim kolum tutmuyor... Ivan, nasýl da gerekli o para: Koþ ardýndan, al gel þu altýnlbuk hokkamý ver. O dolandýrýcýya Bir senet yazayým. Gözüme görünmesin bir daha. Kalleþ.zehir kokacak týpký Atasýndan kalan gümüþler gibi...Þarap istemiþtim!

IVANDamlasý kalmadý.Ya ispanya'danALBERT Gönderilen armaðan?IVAN :.Dün gece hasta nalbanta Vermiþtik dibinde kalaný.ALBERTSahi... Su getir öyleyse Rezillik! Kararýmý verdim, Dük'e çýkacaðým Hakkýmý arayacaðým:bam Bir oðula yaraþýr bir yaþam sunacak bana, Mahzendeki fareye yaraþaný deðil.SAHNEBir mahzen



BARONGenç bir hovardanýn nasýl içi giderse Bir yosmayla buluþmanýn öncesinde Ya da el-deðmem, ben de Saatlerce bekledim seyredeceðim þu aný 24 Gözden uzak, mahzenimde, emir kasalarýmý.Þükürler olsun! Altýncý kasaya, bugün, Ki henüz tepeleme dolmadý, bir avuç Daha atacaðýn. Az gibi geliyor, ama servet dediðin Azar azar birikir: Okumuþtum, bir zaman Çarýn bii, avuç avuç. toprak yýðýlsýn buyurmuþ Da, çok geçmeden bir tepe yükseltmiþ baþýný, rmuþ çarýn Oradan bakmasý ýþýklý çadýrlar giymiþ vadiye. Telaþlý gemilerle kýpýr kýpýr Ben de avuç avuç taþýdým bu mahzene Topladýðým vergiyi, burada yükselttim tepemi-Ve bak ülkeme. Ne kaldý Buyruðuma girmeyen, demir pençemin altýna?. Caným çekerse, saraylar yir anda: Orman perileri dans eder eþsiz bahçelerimde; ilham perileri gözüme girme yarýþDeha, cayar özgürlüðünden, buyruðumdadýr, Namus ile durmak bilmeyen emek, büzülüp köþeyeklerler. Bir ýslýðýmla Kana bulanmýþ suç, ürkekçe sokularak yanýma, Elimi yalayacak.Gönlümden geçeni sezmek için, bir ipucu yeter. Benim buyruðumda hepsi, bense hiçbirininarý çoktan aþtým: barýþýðým kendimle; Gücümü biliyorum - bu da yetiyor bana...Altýnlarýna bakar.Az gibi geliyor... insan kaygýlarý denince-Gözyaþlarý, ihanetler, lanetler, yakarýlar-nAðýr bedeli olabilir bu? Dulun biri Þu eski ispanyol altýnýyla borcunu ödedi bugün... Yi hali gözlerimin önünde, Penceremin altýna dizüstü çöküp gün boyu Aðlamýþtý, eteklerin

Yaðmur yaðmýþtý bir ara, kesildi, yine baþladý-Bizimki kýpýrdamadý bile yerinden;istesem kovdurturdum, ama her nasýlsa Kocasýnýn bir borcu olduðu içime doðdu, O yüzse týkýlmak istemiyordu. Bu altýn- aylak bir serseriden. O herif Nasýl ele geçirebilir

u? Çalarak tabii, Issýz bir yolda gece soygunu, ormanda... Burada birikmiþ þu servet unaDökülen onca yaþ; ter ve kanFýþkýracak olsaydý toprak altýndan- ikinci Tufan'la ben de boðulurdum Sýrvermez mahmin dibinde. Vakit tamam.Kasalardan birini açmaya davranýr. Ne zaman altýnlarýmýn önünde durup25Bir kasa açacak olsam ter basar böyle... sanmam- . Korku olsun nedeni (kimden korkacaðým? , Kýlýcým dayanýmda: bu sadýk yardýmcým Altýnýmýn hesabýný vermeye hazýr)rla sarsýlýr... Hekimler ' ,Öldürmekten haz duyduðunu söylüyor kimilerinin ; Anahtarý kilide sokup, hançeri nýnDuyduklarý bu olsa gerek diyorum: hem sevinç Hem dehþet, ikisi içice.

Kasayý açar.Dünya cenneti burada iþte! :Kasaya birkaç avuç altýn atar.Bundan böyle, Yeter ihtiyar, dünyayý arþýnladýðýn, yeter. Verdiðin hizmet, insanlarý hýrslarý doada egemenlik ve huzur uykusuna dalacaksýn. Cennetteki tanrýlara özgü o uykuya... Bgün bayram: mumlar dikilecek bir bir

Açýlan her dopdolu kasanýn önünde,Ben de seyre duracaðým ýþýltýlý servetimi.Mumlan yakar, kasalarý birer birer açmaya baþlar.iþte krallýðým önümde... Göz kamaþtýrýcý!Gücü tartýþýlmaz bir ülke, ve benim buyruðumda; .Mutluluðum, þerefim þaným benim!

Krallýðým... Gelgeldim kim -benden sonra-Sahip olacak bütün bunlara? Kim olacak, oðlum! ' : : :Oðlum dediðim bir baltaya sap olmamýþ budala. .:Serserilerle gününü gün eden oðlum!Gözlerimi yumduðum an -þu lekesiz, safKemerlerden girecek, çevresinde . ..O aç gözlü asalaklar ordusuyla-Þu anahtarlarý çalacak cansýz bedenimden, Her kasayý açýatacak, Delik, atlas ceplerden dökülecek altýnlarým; O, çiðneyip geçecek hazinelerimi, raðý kutsal yaðla sývayacak... Ne hakký var? Bu serveti þansa mý borçluyum ben Zar salln bir kumarbaz gibi? Kim hesaplayabilir, çekilen yoksunluklar, Bastýrýlmýþ tutkular, on



biçme, Onca uyanýk gün, uykusuz gece karþýlýðý, altýnýmýn Kaça patladýðýný bana? Yoksa sayacak yosun tutmuþ yüreðimi, Vicdanýn iliðimi hiç kemirmediðini, vicdan ki Yüreðe geençelerini, vicdan Çaðrýlmayan konuktur, istenmeyen arkadaþ, Zorba alacaklý-geceyi kara kahredip mezarý Ölüyü söküp alan o cadýlar cadýsý... Hiç mi?.. Ey! Sen, servetinin yoln, gel de gör kanla kazanýlmýþ Þu içler acýsý, boþ serveti. Elimden gelseydi Deðerbilmerdim bu mahzeni. Kalkacak gücüm olsaydý mezardan, keþke dönüp Buraya, kasaya oturtulmuþr ruh olup insanlardan koruyabilseydim onu þimdiki gibi.27SAHNE II l lDükün þatosu. Albert; DükALBERTSefaletin utancý, sayýn efendim,Yakamý býrakmýyor uzun süredir, inanýn Yoksa huzurunuza çýkmazdým asla.28 DÜKBiliyorum, doðru söylüyorsun: soylu bir þövalyeBabasýný suçlayacak kadar alçalmazdýKonu can alýcý olmasa.Kaygýlanma sakýn; bu konuþma sýr kalacak,Benle babanýn vicdaný arasýnda.Çaðýrttým kendisini. Ne çok olmuþ görüþmeyeli!Dedemin en yakýn dostlarýndandý.

Çocukken atýna bindirirdi beniKoca miðferini de baþýma tutardýDev bir çan gibi.

Pencereden dýþarý bakarÞu gelen o mu? ALBERT Evet. sayýn efendimiz.DÜKÝçeri geç. Çaðýrýrým seni.Albert. çýkar. Baron odaya girer.Baron,Çok sevindim sizi böyle saðlýklý gördüðüme.BARONNe mutlu, elim ayaðým tutuyor da Buyruðunuza uyabiliyorum hâlâ.DÜKNe kadar oldu sahiGörüþmeyeli? Beni anýmsýyor musunuz?

BARONAnýlarda þu anki kadar canlý yüzünüz, Ne yaman çocuktunuz efendim. Dedeniz Dük: 'Philipana: (hep Philip diye seslenirdi) 'Yirmi yýl sonra, senle ben iki bunak olacaðýz Þu çocyanýnda'. Siz...DÜKGelin tazeleyelim; Dostluðumuzu. Sarayýma uzak kaldýnýz.BARONihtiyarladým, sayýn efendini: ne yerim Olabilir saraylarda? Siz gençsiniz, sevdiðiniz Trnuvalar, þölenler bana göre deðil. Ama Tanrý'nýn emriyle savaþ çýkarsa, sýzlayanKemiklerimle yine atlarým ata, þu titrek kol Uðrunuza kýlýç çekecek gücü bulur.

Yurtseverliðinizi, Baron, yakýndan biliyoruz; Dedemle dosttunuz; babam, çok sayardý siz, Benim gözümde hep cesur, gerçek bir þövalyesiniz-Geçelim þöyle. Çocuklarýnýz var mý?

BARON Sadece bir oðul.DÜKPeki neden hiç görmedim yüzünü? Sarayým Size uygun olmasa da - yaþý ve konumu gereði Tý.BARONOðlum dünyadan kaçar; Vahþidir, huysuz bir yapýsý vardýr.

Yaban geyiði gibi ormanda dolanýr.DÜKBu tür özgürlüðün



Yararý dokunmaz oðlunuza. Eðitimden geçmeli: Saray eðlenceleri, þölenler, danslar. Onu erin.- ayrýca konumuna Uygun bir yaþam saðlayýn...Kaþlarýnýzý çattýnýz, yol yorgunluðu galiba.BARONYorgunluk deðil efendim; utanç bu.Oðlumdan söz etmeye zorluyorsunuz beni. Bilmenizi asla istemediðim bir konu Oðlu sizin lütfunuza layýk deðil, lordum,ilginize de: gençliðini heba ediyor,Günah bataðýnda...DÜKÇok yalnýz kalmýþ; gençlere Aylaklýk da yaramaz, yalnýzlýk da. Bize gönderin: çok geçmeplum dýþý alýþkanlýklarýný.BARONSöylemek zorundayým, efendimiz, baðýþlayýn-Aslýnda katýlamýyorum dediklerinize...DÜKBARON ihtiyar, kalkýyor izninizle...DÜK Öðrenmeliyim önce. ,Neden peki?-NedenleriBARONDÜKBARON Aðýr bir suç...Söðüdüm oðlumdan.Ne oldu da?

DÜKNe yaptý bu oðul?BARON Efendimiz, yalvarýrým...31DÜKUtanýyor musunuz ondan?Çok garip-BARONDoðrusu evet, efendim.DÜK Ne yaptýðýný söyleyin bana.BeniBARONDÜKÖldürmek istedi

Sizi öldürmek ha! Mahkemede hesabýný verir Bu akýl almaz alçaklýðýn.BARONSoylu efendim-Delil sunacak deðilim, apaçýk olsa daÖlmemi istediði - apaçýk kalkýþtýysa da. Beni...DÜKSizine?BARON Beni soymaya!' Albert odaya dalar

ALBERT

Yalan söylüyorsunuz efendim!DÜK

(Albert'e dönerek)Ne cesaretle?BARONBuradasýn ha! Ne cesaret... bir babayla böyle konuþmak! Yalan söylüyormuþum! Hem de Efezin huzurunda! Þövalye deðil miyim ben?ALBERTBARONSen yalancýsýn düpedüz!Yýldýrým ilk defa düþüyor Baþýmýza sanki! Adil Tanrý - hakemimiz kýlýç olacak.Eldivenini fýrlatýr; oðlu, hemen alýr yerden.



ALBERTTeþekkür ederim verdiðin ilk armaðana.DÜKBakýyorum kiZavallý ihtiyar babanýn düello çaðrýsýnýKabul ediyor oðul! Böyle bir dönemde dük olmak!Çýlgýn - seni kaný kaynayan kaplan!(Oðula)Ver o eldiveni bana.Eldiveni Albert'in elinden alýr. ALBERT (bir köþede kendi baþýna)Korkunç.3334DÜKNe derine saplandý pençelerin! Vahþi hayvan Defol! Bir daha da huzuruma çýkma sakýn Benkadar.AJbert çýkar.Yazýklar olsun sana ihtiyar.BARONBaðýþlayýn efendim... Dizlerim titriyor... Dizlerim Duramýyorum... Týkanýyorum... AnahtAnahtarlarým nerede?.. DÜKÖldü! Ne kötü bir dönem!Ne kötü bir yürek!Mozart ve SalieriSAHNEBir oda

SALIERI :Yeryüzünde adalet yoktur derler, Ahrette de olmayacakadalet: Kolayca çözdüðüm basit bir ses dizgesi. Sanat aþkýyla doðmuþum, çocukken Asil oduðumda, Haz yaþlarý boþanýrdý gözümden. Küçük yaþta reddettim kof zevkleri; Müziðe uzadim hepsini, elimin tersiyle ittim. Yalnýzca müziðe verdim kendimi. Gerçi zordu ilk atý adýmlar, ilk yol tekdüzeydi, Ama manîleri aþmayý baþardým. Zenaatý Sanat anýtýnýn kaidsta olarak yetiþtirdim kendimi, kupkuru Uysal bir hüner kattým parmaklarýma, Kulaðýma þesi öldüren, müziði Kadavra gibi kesip biçen. Ahengimi Cebire vurdum. Ve neden sonra, Tiyi avucumun içine alýnca, Yaratma hazzýna býraktým benliðimi Besteler yapmaya baþladým, Zaferi hayal etmedim. Nice zaman,3738Hücremin sessizliðine kapandýktan sonra iki üç gün, aç susuz, belki daha fazla ilhamýn den pay alýp Yaktým eserimi, fütursuzca baktým Düþüncelerimin, yarattýðým seslerin Bir kalarýnda eriyiþine. Ama bundan ne çýkar? Dev sanatçý Gluck Bize o yepyeni, sýrlarýný a

iklerimi böyle silmemiþ miydim, Sevdiðim, gönülden inandýðým ne varsa? Onun gösterdiði iþ miydim, Yolda rastlaþtýðý birinin çizdiði yöne Gözü kapalý atýlan bir yolcu tezliðiyez bir çalýþma hýrsýyla Önemsiz sayýlamayacak bir yer edindim Sanatýn ebediliðinde. Þöhnsanlarýn kalpleri ahenk içindeydi Yarattýklarýmla. Mutluluðu tattým; Emeðimi, baþarýmýtladým Huzurla - baþarýsýný þanýný da Müziðin asilliðinde birleþtiðim dostlarýn. Kýskan Iphigenia'nýn Açýlýþ bölümünü ilk dinlediðimde, Piccini Parisli kulaklarý ehlileþtirdi ,Gözünü kin bürümüþ, ezilip toza belenmiþ Can çekiþen bir yýlan - kim diyebilir bunlarý alieri'ye? Hiç kimse!.. Gelgör ben söylüyorum þimdi Nasýl kýskanýyorum - nasýl. Tanrým, eðer kutsal yetenek, Ölümsüz deha, bunca didinmeyi, köleliði Mükafatlandýrmýyorsa - tUçarý bir serserinin beyninde yeþeriyorsa Sorarým nerde adalet? Ah Mozart. Mozart!Mozart, girer. MOZART

Gördün beni ha! Tüh! Þaka yapacaktým-Þaþýrtacaktým seni.SALIERIBuradaydýn demek...MOZARTYaa,Sana bir þey gösterecektim; yoldaBir handan geçiyordum, bir keman sesi duydum...Bu kadar garip ses duymamýþsýndýr Salieri-Kör bir meyhane kemancýsýndan "Voi che sapete!"ne dersin



Müthiþ! Kendimi tutamadým, getirdim onuEðlendirsin seni hüneriyle. Gel içeri!Kemanýyla ihtiyar bir kör girer Mozart'tan bir þey çalsana.ihtiyar, Don Giovanni'den bir arya çalar. Mozart, gülmekten kýrýlmaktadýr.39SALIERINasýl gülebiliyorsun böyle?MOZART Sen nasýl gülmeyebiliyorsun? tlahi Salieri!SALIERIAsla:iðrenç bir ressam bozuntusunun bana Raphael'den bir Madonna yutturmaya kalkýþmasýna,Dannin kemiklerini sýzlatan taklitçilerin"! Þarlatanlýklarýna nasýl gülmezsem. Hadi yolunar.MOZARTDur bir dakika - sununla saðlýðýma iç.ihtiyar çýkar.Bugün havanda deðilsin anlaþýlan, Salieri. N'apalým. Baþka zaman uðrarým.SALIERINe getirmiþtin bana?MOZARTÖnemli deðil caným. Geçen gece uykusuzlukYakamý býrakmadý yine, bir þeyler geldi aklýma,Þuraya çiziktirdim. Düþünceni soracaktým... Galiba bana ayýracak vaktin yok.

SALIERIÖmürsün Mozart! Benim-Sana ayýracak vaktim yok ha? Otur; dinliyorum.MOZARTPiyanonun baþýna geçmiþtir.Bak þimdi,Gözünün önüne getir... Kimi mi? -Beni, az daha gencini; Ve âþýðým - çok deðil, þöyle ha yanýmda ya da dost - ne dersen -Mutluyum... Derken bir mezar beliriyor,

Ya da ansýzýn çöken karanlýk, öyle bir þey. Dinle.

Çalar.SALIERIBana bir eseri getirirken, yolda durup Bir meyhane kemancýsýný dinledin ha! Mozart, Ke

ndine yaraþmýyorsun sen.MOZARTBeðendin mi?SALIERINe incelik! Ne derinlik - ne cesur bir asalet!Sen bir tanrýsýn, Mozart; farkýnda deðilsin,Bense farkýndayým, hem de nasýl.MOZARTSaçma! Belki de... kimbilir?Ama açlýktan geberiyorum, tanrýlýðým katýnda.SALIERIBirlikte yemeðe Altýn Aslan'a gidelim-hadi.MOZART

Sað ol. Ama karýma haber vereyim önce: Yemeðe gelmeyeceðimi.Çýkar.SALIERISözünü unutma...Kaderin akýþýný deðiþtiremem gerçi-Ama bana düþtü görev, onu hemen durdurmalýyým, Yoksa hepimizin felaketi olacak, Bütün mmüzik çömezlerinin,Yalnýz ben gibi vasat bir þöhretin olsa neyseHem, Mozart yaþayýp yeni doruklara týrmansNe çýkar? Müzik mi geliþir? Hayýr asla:Yine düþüþ kaydeder, onun varisi yok ki.



Peki yararý ne bize? Olsa olsa bir melek saflýðýylaÞarkýlar serpiyor gökten, biz zavallý dünyalýKullarda kanatsýz bir tutku uyansýn diyeUçup gidiveriyor sonra... Býrak uçsun öyleyse!Ne kadar tez kanatlansa o kadar iyi.iþte zehir, Ýsora'mýn ölüm armaðaný,Onsekiz yýldýr cebimde-hayatýn sýk sýkZonklayan bir yaraya, döndüðü yýllarda, sýk sýkSafdil bir düþmanla birlikteyken bileKulak vermemiþtim þeytanýn sesine,Oysa korkak deðilim, haksýzlýk ta yüreðimeiþlemiþse de, sönmüþse de yaþama þevkim.Ölüm susuzluðu ilk bastýrdýðýnda, bekledimDüþündüm: Neden ölecek misim ki? Belki hayatYeni, beklenmedik armaðanlar sunacak;Belki o büyük haz çalacak kapýmý,ilham perileriyle yaratýcýlýk geceleri:Belki büyük eserler doðacak yeni bir Haydn'danSevineceðim... nefret ettiklerimle baþbaþaykenDüþündüm: ola ki, daha beter bir hasým çýkar karþýma,Belki daha beter bir haksýzlýk gelir baþýmainsafsýz gökler katýndan- o zaman biliyorum,Isora'nýn deðerli armaðaný, yaya býrakmaz beni.Haklýymýþým iþte! Sonunda gerçek hasmýmý buldum:

ikinci bir Haydn hazla dolduruyor içimi!Vakteriþti. Ey aþkýn kutsal armaðaný,Dostluk kâsesi seninle dolacak bugün!SAHNE IIBir hanýn özel bölmesi. Bir piyano. Mozart ile Salieri bir masaya oturmuþlardýr.SALIER1Karamsarlýk akýyor üstünden.MOZART Benim mi? Boþversene.SALIERIMozart - daha önce böyle dalgýn görmedim seni: Birinci sýnýf bir yemek, nefis bir þarapkaþ çatýyorsun.MOZART

Requiem'im... ona takýldý kafam.SALIERI Requiem mi? Ne zaman baþladýn?MOZARTÞeyÜç hafta oluyor. Çok garip bir olay... Söylemedim miydi sana?SALIERI44Hayýr. MOZARTDinle öyleyse.Üç hafta önce, eve geççe dönmüþtüm. Biri arayýp beni sormuþ - her ne içinse. Bütün gececeði var benimle? Ertesi gün Ayný adam ben yokken gelmiþ yine. Bir gün sonra oðlumla oyn-Çaðýrdýlar: karalar giymiþ biri önümde eðildi, Bir Requiem ýsmarlayýp kayýplara karýþ O günden bu yana Karalar giyen adam bir daha görünmedi; Sevindim doðrusu - Requiem bit

i bitmesine De ayrýlmak istemezdim ondan. Ne var ki...SALIERIMOZART Utanýyorum söylemeye...SALIERIEvet neyi?MOZARTHer yerde, gece gündüz, o karalý adam Gölgem gibi izliyor beni. Þu anda Yanýmýzda oturuki.Evet?SALIERI



Yeter!Ne çocuksu korkular bunlar? Beaumarchais- ' Derdi ki bana: "Azizim Salieri, Yeise kapýlmak istemiyorsan: Ya Has üzümden bir þampanya açtýr Ya da yeniden oku Figaro'yuMOZARTSahi, Beaumarchais;Senin dostundu zamanýnda, biliyorum. Tarare'ni ona adamýþtýn-müthiþ bir þey; Þöyle bir yken hep mýrýldanýnm-La la la la... Salieri, söyle doðru mu? Gerçek mi Beaumarchais'ninni zehirlediði?SALIERIKabýna sýðmaz neþesi Kaldýrmazdý o tür bir hileyi.MOZARTO da bir dâhi demek,Senle ben gibi. Dehayla fesatElele gitmez. Deðil mi?SALIERI Öyle mi sence?(Kendi kendine) Þimdi...Zehri Mozart'ýn bardaðýna boþaltýr. içelim hadi.MOZARTSaðlýðýna, dostum:46Bizi birleþtiren baða-Mozart ve Salieri'ye Uyumdan doðma kardeþlere.içer. SALIERIKaldýrmadým kadehimi.Dur-dur bir dakika... Daha benDinle, Salieri,

MOZART (Peçetesini masaya atarak)Yeter - tamam. Piyanoya doðru gider.iþte bizim Requiem.(Çalar.) Aðlýyor musun yoksa?SALIERIBu gözyaþlarýnýTatmamýþtým önceden: sevinç ve acý kaplýyor içimi, Sanki üzücü bir görevi tamamlamýþým mizlemiþ kökünden Yangýsý azmýþ bir bacaðý. Mozart dostum, Aldýrma bu göz yaþlarýna... Sürdür çalmayý þu an, müzikle doldur içimi...

MOZARTKeþke herkes böylesine algýlasaydý Uyumun gücünü! Ama yoo çünkü o zaman dünya Bana mýsýeksinimlere; Sanat özgürlüðünün ardýna düþerdi herkes Biz mutlu seçkin aylaklar bir avu

Yararý küçümseyen, kibirli güzellik keþiþleriDi mi? -keyifsizim biraz- gidip yatayým.iyi geceler sana!SALIERIiyi geceler.(Tek basýnadýr)Bundan böyle uzun uyuyacaksýn Mozart!Haklý mý acaba? Deha ile fesat Elele gitmezmiþ güya; Dahi deðilim ben... Doðru deðil. Bti desek sözgelimi; Basit bir mahalle dedikodusu muydu-yoksa Vatikan'ý yaratan da bir katil deðil miydi?Taþtan KonukLEPORELLO: O statua gentilissima Del gran' Commendatore!.. ...Alý, Padrone!Don GiovanniSAHNE

Don Juan ile LeporelloDONJUANHava kararmadan mola verelim. Madrid'teyiz, sonunda! Yakýnda bu sokaklarda gezineceðim yine. Þapkamý kaþlarýma devirip, býyýðýmý pelerine gizleyip. Ne dersin? Bir tanýyaLEPORELLOKolay iþ deðil Don Juan'ý tanýmak! Yýðýnla benzeri dolaþýyor ortalýkta!DONJUAN Peki kim tanýyabilir sence?Sahi mi?LEPORELLORastladýðýmýz ilk bekçi, Sarhoþ kemancý, sokaktaki çingene kýzý-Sizin gibi pervasýz bir



tuðu kolu ustalýkla gizleyen.DON JUANTanýnsam da büyük dert deðil. Kralla karþýlaþmayayým yeter-yoksa52lKorktuðum kimse yok Madrid'te.LEPORELLOBakýn- Kral nasýlsa öðrenecek yarýn Don Juan'ýn izinsiz döndüðünü: Ne yapacak o zaman?DON JUANGeri yollar yine.Kafamýn uçurulacaðýný hiç sanmam. Devlet'e ihanetle suçlanmýyorum: Kral, sürgüne gönderrdu beni-Yalnýzca ölünün ailesinden kurtarmak istedi.LEPORELLOiyi ya, siz de güveni seçmeliydiniz!DON JUANYapma,Sýkýntýdan patlýyordum orada. Ne halk ama-Ne tatil beldesi! Gök desen- sýrf duman! Helear! Yoo budala Leporello, Öleceðimi bilsem, en çirkin Endülüs köylüsünü Deðiþmem oranýnBaþta Gözümü boyadýlar - derin mavi gözleri, solgun Tenleri, uysallýklarý - açýkçasý, fun, çabuk kavradým, metelik etmezler-Ruhsuz yaratýklar, taþ bebekler, Sýra bizim dilberde!.. Burayý tanýdýn mý?LEPORELLOTabii- Aziz Antoin manastýrý, sýk sýk Uðrardýnýz: nasýl unutabilirim ki? Korudaki atlarana düþerdi,Nankör bir iþ, inanýn, siz çok daha Hoþ vakit geçirirdiniz benden.

DON JUAN(düþünceli)Zavallý Inez!Yaþamýyor artýk... Nasýl severdim onu!LEPORELLOEvet,Kara gözlü Inez, anýmsýyorum. Üç ay Sürmüþtü- kýlpayý sýyýrtmýþtýnýz beladan!DON JUANAh o Temmuz akþamlan... Garip bir biçimde Çekerdi beni, hüzünlü gözleri, solgun dudaklak güzel bulmazdýn onu galiba. Ne tuhaf... Gerçekten de güzel denemezdi Ona, hem de hiç.lnýz gözleri. O gözler. Ah, onun bakýþý gibi bir bakýþ Görmemiþtim daha önce. Bir de sesesi gibi titrek ve zayýf Kocasý da alçaðýn, zorbanýn tekiymiþ, Öðrendiðimde iþ iþten g!

LEPORELLO Ne yani? Baþka kadýnlar oldu ondan sonra.DONJUANLEPORELLO Yaþadýðýmýz sürece daha baþkalarý da54Olacak doðru.Laura!DONJUANLEPORELLO Madrid'te olduðumuza göre - kim þimdi?DON JUANHemen arayacaðým onu.LEPORELLOHa þöyle!DONJUAN Kimse varsa- doðru pencereye.LEPORELLO

Size yakýþan da bu. Keyfimize bakalým. Unutalým ölüleri. Bakýn, biri geliyor karþýdan.Bir rahip girer. RAHÝPOnun gelme saati. Kim var orada? Dona Anna ailesinden misiniz?LEPORELLO Yok caným, biz yürüyüþe çýkmýþtýk da.DON JUAN Kim bu beklediðiniz? RAHÝPSöyleyin bize-Dona Anna tabii; Kocasýnýn mezarý þuracýkta.DON JUANDona AnnaDe Solva olmasýn? Komutan'ýn karýsý, Kim öldürmüþtü onu... Çýkaramýyorum þimdi.,



RAHÝPTanrý tanýmaz, kaný bozuðun biri, Don Juan.

LEPORELLODemek öyle! Don Juan'ýn ünü Manastýrlarý bile tutmuþ anlaþýlan-Din adamlarý övgüler düzUtanç bilmez,RAHÝPTanýr mýsýnýz onu?LEPORELLOYüzünü bile görmedim. Neredeymiþ þimdi?RAHÝPSürgünde.LEPORELLOTanrý'ya þükür. Ne kadar uzakta olsa, o kadar iyi. Hovardanýn gözünün yaþýna bakmayacakDON JUAN Ne biçim kara çalma LEPORELLO5556Susun! Özellikle öyle söyledim...DONJUAN Demek- Komutan burada gömülü?RAHÝP :Ne yazýk ki. Dul karýsýnýn yaptýrdýðý Þu anýtýn altýnda yatýyor; karýsý, her gün Gelip ruhuna.DON JUAN Bir duldan beklenmez ya! Güzel kadýn mý bari?RAHÝP

Kadýn çekiciliði ilgilendirmemen bir rahibi,Ama yalan söylemek de günah; onun güzelliði karþýsýnda Bir aziz bile elpençe durur.DONJUANKomutan'ýn kýskançlýðý boþuna deðilmiþ. Dona Anna'sýný kilit altýnda tutardý,Hiçbirimiz göremezdik yüzünü. Neler verirdim. iki çift laf edebilmek uðruna onunla...RAHÝPSakýn, Dona Anna erkeklerle asla konuþmaz.DON JUAN Ya sizinle- peder?RAHÝPO baþka: Rahibim ben.Ah, geldi iþte.Dona Anna girer. DONA ANNA izin verin gireyim, sayýn peder.RAHÝP Derhal Senora: sizi bekliyordum.

Dona Anna, rahibi izler LEPORELLONasýl bir kadýn sizce?Evet?DON JUANGöremedim Çalýlar arasýnda- yalnýzca minik bir topuk .LEPORELLOSizin için yeterli. Hýzlý düþgücünüz, Sanatçýnýn kaleminden ustadýr, tamamlar resmi; Nedir: Ayak da olabilir kaþ da.DON JUANDinle, Leporello Onu tanýmakta kararlýyým.LEPORELLOEvet- kocayý kesip biçer ki dulunGözyaþlarýný görsün. Böyledir benim efendim! Utanç nedir bilmez!

DONJUANHava karardý. Ay doðmadan,Gölgeleri ýþýða boðmadan Madrid'e varmýþ oluruz.57LEPORELLOBir ispanyol soylusuHýrsýz gibi beklesin geceyi aydan korksun! Ne boktan hayat bu! Býktým usandým, Tanrým, man kurtulacaðým?58SAHNE IILaura'nýn evinde akþam yemeði.



BÝRÝNCÝ KONUKHiç böyle kusursuz söylememiþtin, Laura, Parçanýn hakkýný verdin doðrusu!ÝKÝNCÝ KONUK Sanat diye buna derler!ÜÇÜNCÜ KONUK. ; Ne güçlüydü yorumun!LAURAEvet iyiydim, her sözcükte, her davranýþta, Kendimi esine býraktým bugün, belleðimin tuudaklarýmdan çýkanlar, yürektendi...BiRiNCi KONUKÞu anda gözlerin ýþýl ýþýl, yanaklarýn Parlýyor, tutku daha yerli yerinde-Durduk yerde Hadi, bir þeyler söyle bize.59LAURAGitarýmý verin.Þarký söyler.BÜTÜN KONUKLAR Bravo! Bravo! Müthiþ! Olaðanüstü!

BÝRÝNCÝ KONUKGüzel büyücü, çaldýn kalplerimizi Yaþamýn tadlarý denince, müziði Yalnýzca aþk aþabilirSenin somurtkan Carlos bile canlandý- Bak.iKiNCi KONUK Ne güzel þarký! Kiminmiþ sözleri?LAURADon Juan'ýn.DON CARLOS Don Juan'ýn ha!

LAURAEvet bir süre önce yazmýþtý bunlarý Sadýk dostum benim, hercai sevgilim.DON CARLOSRezilin biridir Don Juan tepeden týrnaða, Sen de-sýrýlsýklam budalasýn.

LAURANe o, çýldýrdýn mý?

Çaðýrayým da gör adamlarýmý, þimdi, Uçursunlar beyzade ispanyol kafaný

DON CARLOS(Ayaða kalkar.) Çaðýr tabii, canýn istiyorsa.BiRiNCi KONUK ' Lütfen Laura-

Kýzmayýn Don Carlos. Unuttu bir an-LAURAJuan'ýn düelloda, hakkýyla defterini durduðunu' Mü kardeþinin? Nesi ayýptý bunun CarlosDON CARLOS Parlamakla aptallýk ettim.

LAURAYa! Aðzýyla söylüyor. Barýþacaðýz demek.DON CARLOS Baðýþla beni Laura- anlaþana ;Bu ad huylandýrýyor beni.LAURAPeki benim ne suçum var, sorarým, O ad dilime ara sýra takýlýyorsa?KONUKLARÖfkeni kanýtlaman gerekmiyor, Laura, Bir þarký daha söyle bize.LAURAPeki,

iyi geceler niyetine. Hava karardý bile. Hangi þarký olsun?.. Bir dakika.l(Þarkýyý söyler) BÎR AÐIZDAN" Nefis! Harika!62LAURAiyi geceler, beylerKONUKLARiyi geceler, sevgili Laura.Konuklar giderler. Laura, Don Carlos'u durdurur.Hýrçýn Carlos! Kal benimle! hoþlanýyorum senden; Sövgülerinle Juan'ý anýmsattýn bana, D



DON CARLOSDon Juan... Tanrýnýn þanslý kulu, Çok sevmiþtin onu.

LAURAÇok hem de.DON CARLOSYa þimdi? LAURAÞu anda mý? Yoo iki kiþiyi birden sevemem. Þimdi seni. DON CARLOSSöylesene Laura-kaç yaþýndasýn? .LAURAOn sekiz.DON CARLOSGençsin... beþ altý yýl sürer bu gençlik. Bir altý yýl daha erkekler üþüþür çevrene; Öveni, Gönlünü çelmeye çalýþýrlar serenadlarla, Gece kuytuda birbirlerini haklarlar uðrunk bitti mi, çukura kaçacak gözlerin, Kýrýþacak þu gözkapaklarý, þu saça ak düþecek; Ýhtzaman?LAURAO zaman ne?Neler söylüyorsun? Nerden çýktý þimdi?Hep bunlar mý düþüyor aklýna?Balkona çýkalým hadi. Gökyüzü

Pýrýl pýrýl; hava yumuþak, durgun- akþamLimonla defnenin kokusunu getiriyor-,Ay, ýþýðýyla yýkýyor kopkoyu laciverdi-Bekçi haykýrýyor uzaktan: 'Sakin bir gece!'Oysa ta kuzeyde bir yerde -Paris'te-Belki fýrtýna bulutlarýyla kaplýdýr gök.Yaðmur yanýyordur, sert bir rüzgâr... Bize ne?Hadi sevgili Carlos'um, emrediyorum-gülümse!DON CARLOS Tatlý þeytan seni!Kapý vurulur. DON JUANLaura! Gelsene!63(Þarkýyý söyler) biR AÐIZDANNefis! Harika!

62LAURAiyi geceler, beylerKONUKLARiyi geceler, sevgili Laura.Konuklar giderler. Laura, Don Carlos'u durdurur.Hýrçýn Carlos! Kal benimle! hoþlanýyorum senden; Sövgülerinle Juan'ý anýmsattýn bana, D DON CARLOSDon Juan... Tanrýnýn þanslý kulu, Çok sevmiþtin onu.

LAURAÇok hem de.DON CARLOS

Ya þimdi? LAURAÞu anda mý? Yoo iki kiþiyi birden sevemem. Þimdi seni. DON CARLOS.Söylesene Laura-kaç yaþýndasýn?LAURAOn sekiz.DON CARLOSGençsin... beþ altý yýl sürer bu gençlik. Bir altý yýl daha erkekler üþüþür çevrene; Öveni, Gönlünü çelmeye çalýþýrlar serenadlarla, Gece kuytuda birbirlerini haklarlar uðrun



k bitti mi, çukura kaçacak gözlerin, Kýrýþacak þu gözkapaklarý, þu saça ak düþecek; Ýhtzaman?LAURAO zaman ne?Neler söylüyorsun? Nerden çýktý þimdi?Hep bunlar mý düþüyor aklýna?Balkona çýkalým hadi. GökyüzüPýrýl pýrýl; hava yumuþak, durgun- akþamLimonla defnenin kokusunu getiriyor-,Ay, ýþýðýyla yýkýyor kopkoyu laciverdi-Bekçi haykýrýyor uzaktan: 'Sakin bir gece!'Oysa ta kuzeyde bir yerde -Paris'te-Belki fýrtýna bulutlarýyla kaplýdýr gök.Yaðmur yaðýyordur, sert bir rüzgâr... Bize ne?Hadi sevgili Carlos'um, emrediyorum-gülümse!DON CARLOS Tatlý þeytan seni!Kapý vurulur. DON JUANLaura! Gelsene!6366Yerde yatan gövdeyi inceler. Yaþýyor ha!.. Kýlýcý kalbine saplamýþsýn, lanet, olsun! Taar- þu üçgen yara da kanamýyor. Soluk almýyor artýk. Buna ne diyeceksin?DON JUAN Belayý kendi aradý.LAURAAyný hikâye.

Tam benim Don Juan'ým: hep muzýrlýk peþinde Ama biç suçlu deðil... Ne zaman geldin?DON JUAN Bu akþam, gizlice -Daha affedilmedim.LAURAMadrid'e gelir gelmez Laura'yý özledin ha? Çok dokunaklý doðrusu. Yalan atma! Geçerken dün, tanýdýn, o kadar.DON JUANSevgili Laura,Leporello'ya sor istersen.Kent dýþýnda kalýyorum- felaket bir han... Madrid'teysem, Laura uðruna.

Laura'yý öper.LAURACaným benim!.. Dur. bir dakika -ceset! Ceset ne olacak?

Pelerinime sarýp götürürüm Bir kavþaða atýveririm onu.LAURAÇok dikkatli ol Kimse görmesin. Biraz önce Gelmedin iyi ki! Dostlarýn Yemekteydiler b

rada -demin Gittiler, O sýrada gelseydin!Çoktandýr aþýk mýsýn ona?LAURA Kimi soruyorsun? Ne hakla!DON JUANKonuþ bakalým-Aklýna esip kaç kere aldattýnSürgüne gönderilmiþ sevgilini?LAURAYa sen, pis hovarda?

DON JUAN Anlat... Neyse, sonra konuþuruz bunu.67DON JUAN Þimdilik dursun. Tan aðarmadanSAHNE IIIKomutan 'ýn mezarýDON JUAN iþler yolunda. Don Carlos'u öldürmek Bahtsýzlýðýndan sonra, rahip kimlianastýrda, her gün görebiliyorum Alýmlý dulu, buna karþýlýk o da 68 Sanýrým iye kadarBeylik nezaket. Yetti artýk: Bugün Konuþmayý deneyeceðim onunla, Söze nasýl girsem? 'Cü'... 'Lütfen, Senora'... Amma saçma! Ne geçerse -içimden, onu söylerim, bir aþk þarkýsý. Nerdeyse gelir. Komutan. Onsuz sýkýlýyor anladýðým kadarýyla. Heykele bakarsan, adam



! Ne omuzlar! Herkül sanki! Oysa saðkenUfak tefek bir adamdý rahmetli;Parmak ucunda eriþemezdi þu heykelin burnuna. Escorial'ýn arkasýnda buluþtuðumuz gün Basaldýrdý, kýlýcýma bir hamle, derkenÇivilenmiþ yusufçuk gibi çakýldý,Cesurdu yine de, gururlu, kararlý... Ah! iþte bizimki geliyor.

DonaAnna girerDONA ANNARahip buradaymýþ. Peder, Korkarým böldüm düþüncelerinizi-Özür dilerim.DON JUANAsýl ben özür dilemeliyim Sizden Senora. Korkarým, engelliyorum, Acýnýzýn dýþa vurulmas

DONA ANNAHayýr,Benim acým derinlerde, sizin yanýnýzda ancak Cennete eriþebilir duacýklarým-Peder,Yalvarýrým sesinizle katlim bana.DON JUANBen... mi dua edeceðim Dona Anna'yla birlikte! Ne haddime! Lekeli dudaklarým nasýl mýrýnýr O saf dualarýnýzý- Bana düþen, saygýyla gözlemek Baþýnýzý hafifçe eðip. simsiyah saan Bir melek gizlice geliyor bu mezara. Ve ben coþup kabaran yüreðimde Dua bulamayýnca,düþünüyorum, ne yamanmýþ. Buz gibi mermeri cennetin soluðuyla Böylesine ýlýnan, aþkýn gnan o kulun talihi...

69DONA ANNANe tuhafÞeyler söylüyorsunuz!70DON JUANSenora?DONA ANNAUnuttunuz galiba.DON JUANNeyi?Günahkâr çýðlýðý buraya yakýþmayan Zavallý bir rahip olduðumu mu?DONA ANNAÞey ben... Anlamamýþýmý...

DON JUANBiliyorsunuz pekâlâ!Biliyorsunuz,DONA ANNANeyi?DON JUANRahip falan olmadýðýmý-Dizlerinize kapanýyorum, baðýþlayýn.DONA ANNA Tanrým, baðýþla! Kalkýn, yalvarýrým... Kimsiniz?DON JUANUðursuz bir tutkunun umutsuz kurbaný. DONA ANNA Tanrým! üstelik mezar baþýnda ediyorsunuz bu sözleri!Gidin burdan.

DON JUANBir dakikanýzý alacaðým. Dona Anna.DONA ANNAYa bir gelen olursa!DON JUANKapýlar kapandý. Bir dakikacýk!DONA ANNA Peki- ne istiyorsunuz benden?DON JUANBýrakýn da öleyim .:Þu an dizlerinizin dibinde- býrakýn da



Kutsal saydýðýnýz topraða karýþmasýn topraðým, -Ötede yatayým -kapýdaki kemerin altýnda usul adýmlarýnýz Giysini?, belki, bu soylu mezara geldiðinizde Saçlarýnýzý döküp yas t DONA ANNADelisini?, siz!DON JUANÖlümü dilemek mi delilik, Dona Anna? Deli olsaydým, yaþama tutunmayý dilerdim, Aþkýn memek için yüreðinize; Deli olsaydým, pencerenizin altýnda beklerdim Gecelerce, seranaddayku girmezdi gözünüze;.. Deli olsaydým, önünüze atardým kendimi-Gizlenip sessizce acý ç . . '72DONA ANNASessizce dediðinizBu mu?DON JUANÝnanýn, Dona Anna, yazgýnýn oyununa Çýkýp geldim sýðýnaðýmdan- yoksa Öðrenemeyecektiniz

DONA ANNA Çoktandýr âþýk mýsýnýz bana?DON JUANÇoktan mý. yenilerde mi-Bilemem. Ama bu aþk baþladý baþlýyalý Geçen her arým deðerini öenenin anlamýný da.DONA ANNA Gözü-kara birisiniz... Gidin.DON JUANGözü -kafa mý?DONA ANNAKorkuyorum.

Söylediklerinizden.DON JUANSusarým öyleyse: lütfen kovmayýnSizi görmekten baþka mutluluk tanýmayaný.Büyük umutlar beslemiyorum, hiçbir þeyistemiyorum, ama ille de yaþayacaksamGörmeliyim sizi.- DONA ANNAGidin-yeri deðil burasý Bu tür konuþmalarýn. Evime gelin Yarýn akþam. Söz verin, saygýlkleyeceðim sizi; çok erken gelmeyin. Kapýmý çalan pek yok da Dul kalalýberi...DON JUANAziz Dona Anna!Dilerim, cömert Tanrý yüreðinize su serper, Sizin þu zavallý yüreðe serptiðiniz gibi.

DONA ANNAHadi artýk.DON JUANBir dakikacýk daha -yalvarýrým.AnlaþýlanBen gideceðim... dua etmeyecek kadar Karýþtý kafam uçarý sözlerinizle; Nicedir, nicedirum bunlarý-Yarýn, bekleyeceðim sizi.DON JUANOlamaz, inanamam, Bahtým birden yüzüme gülecek ha!.. Yarýn sizi göreceðim: Hem de gizlilýsýz, Baþka bir yerde!7374 DONA ANNA Yarýn, yarýn evet, Adýnýz neydi?DON JUAN

Diego de Calvado.DONA ANNA Görüþürüz, Don Diego.Çýkar.DON JUANLeporello!Leporello girer,LEPORELLOBuyurun efendim?DON JUANAh sevgili Leporello!



Kabýma sýðamýyorum! 'Yarýn akþam' Yarýn, LeporeJlo! 'Çok erken gelmeyin... Git. hazýrlLEPORELLODemek Dona Anna'yla konuþtunuz? O gönlünüzü aldý... siz onu kutsadýnýz?DON JUANHayýr Leporello -bir çaðrý aldým!Düþün-ondan bir çaðrý!LEPORELLOÇaðrý ha!Dul deðil mi! Hepsi birbirinin eþi.DON JUANAh mutluluk! Þakýmak geliyor içimden, dünyayý kucaklamak!LEPORELLO Peki, Komutan ne diyecek bu iþe?DON JUANKýskanýr mý sence? Hiç sanmam; Ölünce durulmuþtur deliþmenliði,LEPORELLO O kadarýný bilemem: heykeline bakýn.DON JUANNe varmýþ?:LEPORELLOSanki öfkeyle süzüyor sizi.DON JUANGit de rica et, Leporello, Yarýn akþam bana bir uðrasýn-Yani Dona Anna'ya.LEPORELLOHeykele rica mý!Niyeymiþ o?

DON JUANLaf olsun diye deðil herhalde-76Sor bakalým, yarýn akþam gelebilir miymiþ Dona Anna'nýn evine -ama çok erken olmasýn-Nöilir miymiþ kapýnýn dýþýnda?LEPORELLO Dikkat edin bence! DoN JUANSen git sor.Kimle þakalaþtýgýnýza.LEPORELLOÞey ben...DON JUANHadisene.LEPORELLO Ey kusursuz, görkemli heykel, size N

açizane soruyor efendim Don Juan, Gelebilir miydiniz... Yoo ödüm kopuyor!DON JUANÖdlek! Azýcýk beklesene...LEPORELLOYoo olmaz Þimdi soracaðým.Efendim Don Juan, gelebilir misiniz diyorYarýn akþam dul eþinizin evine,Ayrýca dikilip kapýnýn önünde... falan...Heykel, baþýyla evet der.DON JUANNe oluyor?LEPORELLO Sonumuz geldi!DON JUAN

Bir þey mi var?LEPORELLO (Baþýný sallayarak)DON JUAN Neden sallýyorsun baþým?Þey... heykel!LEPORELLODON JUANHeykel salladý da!Sersem!LEPORELLO Siz konuþsanýz onunla.DON JUAN



Beni izle, tabansýz.(Heykele bakarak)Sayýn Komutaným, yarýn akþam buyurunuz Dul eþinizin evine orada olacaðým Kapýnýn dýleceksiniz, deðil mi?(Heykel, yine baþýný sallar.)Baþýný sallýyor bu heykel!77LEPORELLODON JUANGördünüz...Tüyelim!78SAHNE IVDona Atina'nýn evinde bir oda. Don Juan ile Dona Anna girerler.DONAANNASizi aðýrlamaya hazýrým. Don Diego; Ama korkarým, bir dulun kasvetli konuþmasý Sýkacak atamadým; Nisan gibi Yaþlarla gülücükler içice. Neden susuyorsunuz?DON JUANSevinçten dilim baðlandý sanýrým; Dona Anna'yla baþbaþayým, burada. Talihli ölünün mezak görüþüm bu, diz çökmemiþ olarak Mermerden eþinizin önünde.DONA ANNADemek kýskançlýk Mezarda da býrakmýyor kocamýn peþini, Don Diego?DON JUANKýskanmak bana düþmez. Onu siz seçtiniz.

79Hayýr,80Don Alvaro'ya annem verdi beni. Zengin bir adamdý Alvaro.DON JUANAyrýca talihli!Bomboþ hazineler açmýþ bir tanrýçanýn önüne. Bu yüzden de Cennet keyfi sürüyor hâlâ! Ah ne büyük zevkle Ünümü, servetimi, her þeyimi sererdim Ayaklarýnýza, tatlý bir bakýþ olurdu kutsal emriniz, Bir bakýþta okurdum esintilerinizi. Hepsini önceden sezerdim, yeter ki Kesintisiz, büyülü bir an olsun yaþamýnýz... Ama Ne yazýk ki, tam tersiymiþ yDONAANNASusun lütfen; günah iþliyorum Dün Diego, Sözlerinizi dinlemekle asla sevemem sizi. dul, Ölene kadar sadýk kalmalý eþine. Bilseydiniz, nasýl severdi beni Alvaro! Yoo, Alvaolsa, kulaðýný týkardý kuþkusuz Bir kadýnýn aþk itiraflarýna Karýsýnýn ölümünden sonra:

ik yeminine.DON JUANAcý çektirmeyin bana Kocanýzdan söz ederek, Dona Anna. Yeterince çektirdiniz zaten, bu ayý Kendim isledim belki de.DONA ANNANasýl olur?Sizin kutsal baðlarýnýz yok anlaþýlan; dürüst Bir aþk besliyorsunuz bana. Cennet katýnd DON JUANSize karþý dürüst mü! Hey Tanrým!Beni kandýrdýðýnýzý düþünemiyorum-Ne tuhaf.Don Diego;DONA ANNA . Yanlýþ mýDON JUAN

Bir þey diyemem.DONA ANNA Ama açýklamýnýzý istiyorum,DON JUANHayýr, yapamam.DONA ANNAisteðime boyun eðmek bu mu! Ne demiþtiniz? Kölem olacaktýnýz sözümona! Kýzdýrýyorsunuz ; Neler çevirdiniz arkamdan?DON JUANSöyleseydim,Ölünceye kadar benden nefret ederdiniz.



DONA ANNAEtmeyeceðimHemen, þu an baðýþlayacaðým sizi bilmem Gerekiyor çünkü.8182DON JUAN - .Ama böylesine kara. ölümcül bir sýrrý Öðrenmemeniz bence en iyisi.DONA ANNAAcý çektiriyorsunuz bana. Kara ve ölümcül bir sýr mý? Neymiþ o? Ne Zararýnýz dokunabilitanýmam Düþmanlarýný da yok... Bir kiþi dýþýnda: Kocamý öldüren adam.DON JUAN(Kendi kendine)Çattý aydýnlanma aný! (Dona Anna ya)Söyleyin bana: þu zavallý, bahtsýz Don Juan Herhalde tanýyordunuz onu?DONA ANNAYüzünü hiç görmedim.DON JUANKin mi besliyorsunuz ona?DONA ANNATanrý bilir ya, Don Diego. sanýrým Unutturmaya çalýþýyorsunuz sorumu..Emrediyorum.DON JUAN Þu anda karþýnýza çýksaydý...DONA ANNAHançerimi çekipSaplardým hainin yüreðine.

Çekin hançerinizi hadi Yüreðim emrinizde.DONA ANNADon Diego!DON JUAN .Don Juan'ým ben.Kocanýzý öldürdüm evet, hiç De piþman deðilim.Neler duyuyorum?DONA ANNA Yalan söylüyorsunuz.DON JUANDONA ANNA Olamaz, hayýr, hayýr!DON JUAN Ben Don Juan'ým ve size aþýðým.DONA ANNA

(Yere yýðýlýr) Þey... Baþým dönüyor... Neredeyim?DON JUANDona Anna!Neyiniz var? Kalkýn toparlanýn Don Diego Köleniz, ayaklarýnýza kapanýyor bakýn.DONA(Bitkin bir sesle) Can düþmanýndýnýz benim Elimden aldýnýz..,Býrakýn beni lütfen!neyim varsaDON JUANEþsiz yaratýk! Bedelini ödemeye hazýrým: þurada Dizlerinin dibindeyken ver karariçin yaþayayým mý, öleyim mi...DONA ANNABu, Don Juan iþte.DON JUAN

Don Juan'ý size. hiç kuþkusuz, acýmasýz Bir canavar olarak tanýtmýþlar Dona Anna. Belyalan deðildir dedikleri;Belki, zorlanýp yorgun düþmüþ bir vicdanda Kötülük aðýr basar az da olsa. Uzun bir süreydim Sefahat'in: Ah, Dona Anna. sizi göreliberi iliklerime kadar deðiþtim size duyduðaþkla Erdeme aþýk oldum ve neden sonra Titreyen dizlerimle eðiliyorum önünde.DONA ANNADon Juan'ýn güzel konuþtuðu bilinir; ayrýca Hýnzýr bir ayartýcýymýþ. duyduðum kadarýylata kendisi. Kaç zavallý kadýný düþürdünüz aðýnýza?DON JUAN ' Þimdiye kadar hiçbirini sevmedim ki.DONA ANNA



Sevdiði ilk kadýn mýyým sizce? Bende yeni bir kurban aramýyor mu?Yani Don Juan'ýnDON JUAN . -Aklýmdan sizi kandýrmak geçseydi, Açýkça çýkar mýydým karþýnýza, hele siz Adýmý duymayaile?DONA ANNAKim tanýr sizi - kimbilir?.. Ne cesaretle Geldiniz buraya? Biri tanýþa ölüm kesin.DON JUANÖlüm ne ki? Sizinle geçecek tatlý bir saate Yüksünmeden verirdim ömrümü.DONAANNAHer þeyi Göze almýþsýnýz nasýl çýkacaksýnýz görünmeden?DON JUAN(Onun ellerim öperek)Demek zavallý Don Juan'ýn yaþamý umrunuzda! Demek Dona Anna'nýn kutsal ruhu, kin an beslemiyor bana?Keþke besleyebilseydim!Ayrýlmalýyýz artýk.86Bilemem:DON JUAN Bir daha ne zaman buluþuruz?DONAANNADON JUAN Yarýn mý desek?DONA ANNANerede?DON JUAN

Bu evdeDONAANNA Yufka yürekliyim, çok hem.DON JUANBir af Öpücüðü. DONA ANNA Buradan gitmeniz gerek.DON JUANÞöyle serin, soðuk biröpücük..DONA ANNANasýlda üsteliyorsunuz! Peki, peki. Kapýyý çalan kim?.. Saklan, Don Juan.DON JUAN Elveda sevgilim.Çýkar, koþarak geri döner. Ah!DONAANNAO da ne? Ah!..

Komutanýn heykeli girer. Dona Anna bayýlýr.HEYKEL Çaðrýnýza uyup geldim.DON JUAN .Tanrým, baðýþýný eksik etme üstümüzden!HEYKEL Tiril tiril titriyor Don Juan.Rahat býrak onu. Her þey bitti.87DON JUANYoo geldiðinize sevindim.HEYKEL Elini ver bana.DON JUANTaþ el. nasýl da kenetleniyor avucuma! Býrak beni, koyver býrak elimi... Ölüyorum Si Ah Dona Anna!

Don Juan ile Heykel, belirsizliðe gömülürler.Veba Sýrasýnda ÞölenWilson 'un tragedyasý Veba Kenti'den

Bir sokak, Bardaklarla tepeleme dolu bir sofra. Kadýnlý erkekli içenler kalabalýðý.DELÝKANLIÞimdi, hepimizin tanýdýðý birini anmak için kalkýyorum ayaða, soylu Efendim, O ki nükleleriyle, Þakacýlýðý, derin gözlemleriyle(Canevinden vururdu bizi)Nasýl þenlendirirdi soframýzý, þimdilerdeEn parlak aydýnlara çöken karanlýðýný Konuðumuz Veba'nýn. kovardý yüreklerden. Daha iki



lkýþ tutarken Olur mu bu eðlenti sýrasýndaJackson'ý anmamak! iskemlesi þuracýkta Bomboþ duruyor, dönmesini bekliyor sankiCoþkun haz adamýnýn, oysa o Yeraltýnýn soðuk dünyasýnda yatýyor þimdi... Bundan b

, ölülerin Topraðýna seslense de, çoðumuz saðýz daha, Gerek yok karalar baðlamamýza; öyleyse Çýnla neþeyle, Hep birlikte içelim anýsýna Aramýzdaymýþ gibi.ÞENLÝÐÝN EFENDÝSÝ ilk ölen oydu içimizden. Hayýr, sessizce içelim anýsýna.DELÝKANLIPeki öyleyse, sessizce!Sessizce kadeh kaldýrýrlar91ÞENLÝÐÝN EFENDÝSÝSesin, sevgili Mary, sizin türkülerin Yabanýl kusursuzluðunu iletiyor bize; Bir þarký slü, usul olsun, sonra . Þenliðe doðru koþ. doludizgin, Düþlerden günlük dünyaya geçerMARY(Þarkýsýný söyler)Bu ülkede bir zamanlarNe verimliymiþ toprak;O günlerde PazarlarýDolarmýþ kutsal tapýnak;Kalabalýk dersliklerdeGeçilmezmiþ cývýltýdan,Parýldarmýþ tarlalardaiþlek orak, iþlek týrpan.

Þimdiyse bomboþ kilise;Dersliklere yok uðrayan;Karanlýk koru ýpýssýz;Rüzgâra savrulmuþ ürün;Kül olmuþ yapýlar gibiuðursuz sokaklar, tek tek;Her þey sessiz, her þey suskunObur tabutu saymazsak Omuzlarda, hep ölüler; Ya saðlarýn çýðlýklarý; Huzur içinde yatsýsin Tanrý. Kalmýyor ki gömecek yer; Günün taze ölüleri Saflarý sýklaþtýrýyorÜrkütülmüþ sürü gibi. .Baharda, kara topraðaGenç yaþta girmekse yazgýmUnutma, tek sevincimdin.

Bir zamanlarki sevgilim,Yakýnýma gelme n'olur,Dokunma Jenny'ne sakýn,Öpme ölü dudaklarý,Beni uðurla uzaktan.Sonra çek git buralardan;Arayan sýðýnak bulur,Bakarsýn çektiðin acý Zaman geçtikçe azalýr.Ama Veba biter bitmezBul mezarýmýn yerini;Cennetin kapýlarýnda Tutacak sözünü Jenny.ÞENLÝÐÝN EFENDÝSÝ Teþekkürler Mary, bu acýklý þarký için! Anlaþýlan, çok eskiden yoklami, bugün O yaban cennette çaðlayan ýrmaklardan Acý aðýt sesleri yükselir olmuþ; Cesuru götüren O yýldan kalan tek silik aný. þu yalýn, Acý-tatlý türkülerde... Bu ezgi Yüreðe ir þey Böylesine aðulayamaz bir þenliði!

MARYKeþke kimseler duyýnasaydý sesimi Yoksul evimdeki ana -babamdan baþka!93Bayýlýrlardý Mary'ciðin þarkýlarýna;Seslin, sanki bizim eþikten eriþiyor þimdi-0 kýzýn sesi çok daha tatlýydý; saf Bir yüreLOuISAModasý geçmiþ bir türkü! Ama bazý safdiller günümüzde de, aþýrý duyarlý Kadýnýn yaþ dökr! Kýz, yaþlý gözlerini dayanýlmaz sanýyor Besbelli -ama tam þu anda Gülmek gelseydi aksaçardý. Walsingham. içli kuzey dilberlerini övüyor ya-Bir aðýt tutturuyor hemen. Nefrerum Þu sarý iskoç, saçlarýndan!ÞENLÝÐÝN EFENDÝSÝ



Durun! Bir dakika-Tekerlek sesleri duyuyorum.Bir Zenci'nin sürdüðü, ceset yýðýlý bir araba geçer.Louise - bayýlmýþ ha -Konuþmasýný duyan, erkek ruhlu sanýrdý onu. Sertler, uysallardan daha zayýf oluyor anlazil korkunun yuvasý da tutkulu yüreklerde! Mary, yüzüne biraz su serp onun.MARYGel tasamýn, utancýmýn kardeþi,Þöyle yaslan göðsüme.LOuISA (ayýlarak)Kara yüzlü, ak gözlü bir ifrit Arabadan el etti bana. cesetler üstüsteydi,

Dili, tüylerimi ürpetti... Bir düþ müydü?Ölü arabasý gerçekten geçti mi?DELÝKANLIKendine gel, Louisa!Her ne kadar yalnýz bizimse de bu sokak. Ölümün týrpanýndan kaçýp sýðýndýðýmýz, Kaygýsýeçecek Ne zaman isterse, býrakacaðýz geçsin! Hadi Walsingham, kavgalara son vermek adAyrýca kadýn -bayýlmalarýna- bir þarký, n'olur! Þöyle gür, canlý bir þarký söyle lütfenGümbür gümbür bir Baküs þarkýsý olsun Fýþkýrsýn kadehlerin köpüðünden.ÞENLÝÐÝN EFENDÝSÝO þarkýlarý bilmem;Veba'yý kutlayan bir þarký söyleyeceðim-Dün yazdým, ayrýldýðýmýzda. Uyaklý yazmaya can ha önce tadmadýðým bir duygu! Dinleyin: Þarkýya nasýl uygun düþüyor boðuk sesim.BiR AÐIZDAN

Veba'yý kutlayan bir þarký ha! Dinleyelim! Veba'yý kutlayan þarký! Aferin!ÞENLÝÐÝN EFENDÝSÝ(Þarkýyý söyler) Koca Kýþ bir davranýp daÜstümüze savurursailkel silahlarýný, tipi, kar, buz-Onu þenlikle esrik karþýlarýz.9596Ordusuyla kara EceÖvünüyor gündüz gece,Çaldýðý ölülerden gelip aþka... Ne gelir elden yakarmaktan baþka?; Dönsün Veba kapýmýzdan,Kýþ da umut kessin bizden!Hep içelim, kadehlerimiz kalksýn

Kesin egemenliðine Veba'nýn.Kekre, yýrtýcý bir tad varKýzýþtýðýnda düþmanlar,Uçurum, sularýn kara öfkesi, Kasýrga, Veba'nýn keskin kokusu.Bizleri sindiren neyse Ölümlüsün diye diye,Bir kavrayabilsek onun özünü- ;;Sevinci buluruz, ölümsüzlüðü!Gelsin Veba'ya övgüler-Gözdaðýna kim aldýrýr!Hep içelim, taþsýn kadehlerimiz, Tütsün buðusuyla Gül güzeli Kýz!

ihtiyar bir rahip girer.Þölen deðil küfür bu! Tanrý'dan korkmazlar! Ne hakla bozarsýnýz ölümün yaydýðý sessizliÞenlikle, þarkýlarla! Yakýnlarýný yitirenlerin, sapsarý Yüzleri aðýtlarý arasýnda Tanrý

! Mezarlýðýn huzurunu kaçýrýyor gürültü-patýrtýnýz, Sarsýlýyor kefensiz ölülere serpilen toprak! Dualarýyla kutsamasaydý ihtiyarlar o koskoca Toplu mezarý, bir þeytan sürüsü gelmiþ derlamýþ bir kafirin ruhunu, ta derinineitmiþ kara topraðýn, alaylý kahkahalarla.SESLERNe ustaca anlatýyor bize cehennemi! Yoluna ihtiyar, yoluna hadi!RAHÝPKesin, yalvarýrým,Bizim için can veren Isa adýna;



Dönün bu günah yolundan, bir günKavuþmayý umuyorsanýz cennette yakýnlarýnýza-Evlerinize daðýlýn!ÞENLÝÐÝN EFENDÝSÝEvlerimiz çok gamlý-Gençlik neþeyi sever oysa!RAHÝP,Ey Walsingham...Üç hafta önce öpmüþtün annenin cesedinin Aðýt yakarak kapanmýþtýn üstündiyemezsin Oðlunun düzenlediði bu küfür þenliðine, Çýlgýnca þarkýlarla yükselen sesine,? . Gel benimle!ÞENLÝÐÝN EFENDÝSÝNeden son vereceksin ki þölenimize? Seninle gelemem: beni burada tutan, Umutsuzluk,geçmiþin korkunç anýlarý, Yasa-tanýmazlýðýmýn bilinci, Ve evimin karanlýðýndan duyduðumi (Tanrý baðýþlasýn) o yitik Ama o güzel yaratýðýn... Hayýr, anamýn ruhu Beni kýpýrdata sesini duyuyorum, beni kurtuluþa... Sana teþekkür borçluyum... Güle güle, ihtiyar; Ardelecek varsa, lanet olsun ona!SESLERAferin, bravo soylu Efendimize! Bak Peder, vaaz buna derler. Yoluna!Matilda'nýn aziz ruhu çaðýrýyor seni!ÞENLÝÐÝN EFENDÝSÝ(Kalkarak)Andiç bakalým, þu buruþuk elini kaldýrýp O suskun adýn, sonsuza kadar, yattýðý yerde Kaleyebilseydim BU gösteriyi onun ölümsüz gözlerinden Beni saf, gururlu, özgür sanýrdý, crdu kollarýmda... Neyim ben þimdi? Sen ey ýþýðýn kutsal çocuðu, görüyorum, tahtýn DüþküKADIN SESÝ Çýlgýn mý ne! Ölmüþ karýsýný sayýklýyor!ÞENLÝÐÝN EFENDÝSÝ

Peder, Tanrý aþkýna, býrak beni!RAHÝPYüce Tanrý, baðýþlasýn seni Elveda oðlum.Rahip çýkar. Þölen sürmektedir. Þenliðin Efendisi, derin düþüncelere dalmýþtýrNOTLAR100Sayfa 13: Pinti Þövalye. Bitiriliþ tarihi: 23 Ekim 1830. Sayfa 37: Mozart ve Salieri.Bitiriliþ tarihi: 26 Ekim 1830. Sayfa 45: Þalteri: "Kabýna sýðmaz neþesi kaldýrmazdý/0 e" Sevil Berberi ile Figaro'nun Düðünü'nün yaratýcýsý-nýn siyasal yaþamý çok karmaþýktý'ya gizli hizmetlerde bulundu. Devrim sýrasýnda, Ulu-sal Güvenlik Örgütü adýna çalýþtý.e-rerek canýný kurtardý.Sayfa 47: Salieri: "... Buonarotti..." Michelangelo'nun "Çarmýba-Gcriliþ"i yaratýrken,

aha gerçekçi olabilme adýna modelini öldürdüðü yolundaki söylentiye bir gönderme. Sayfauk. Bitiriliþ tarihi: 4 Kasým 1830 Sayfa 60: Birinci Konuk: "Yaþamýn tadlarý denince, malnýzca aþk aþabilir: o da ezgidir ya..." Puþkin'in, 1828'de. Polon-yalý piyanist Szymaska'nýn bir albümüne yazdýðý dizeler.Sayfa 72: Don Juan: "Çoktan mý, yenilerde mi/Bilemem..." F.F. Seeley, Don Juan'ýn bu sölerinin, Dona Anna'yla geçen sahne boyunca söylediði en içten sözler olduðunu belirtiyo ana kadar söylediklerinden çok daha inandýrýcý; biryalýnlýða varma çabasý. Sayfa 89: Veba Sýrasýnda Þölen. Puþkin, Wilson'dan yaptýðý çeviö Kasým 1830'da tamamlamýþtý.Sayfa 99: "Rahip, keder içinde uzaklaþýr." Wilson'un özgün metni 90 dize daha sürüyor, Walsingham, fahiþe Ma-ry'ye þöyle sesleniyor: "... dingin, bilinçli bir ruhla/And içiym, seveceðim seni!" Puþkin'in özgün merinde yap-týðý deðiþiklikler, kendi yorumlarýný getirmek amacýný ta-EDEBÝYAT OYUN

Küçük TragedyalarAleksandr PuþkinÝçindekilerAcý Bir Öngörü / Tomris Uyar 9Pinti Þövalye 13Mozart ve Salieri 37Taþtan Konuk 53Veba Sýrasýnda Þölen 95Notlar 107nACI BÝR ÖNGÖRÜ// l 799'da Moskova'da, soylu bir ailenin oðlu olarak dünyaya gelmiþ Aleksandr Sergeye



viç Puþkin. On iki yaþýna kadar özel öðrenim gördükten sonra yalnýzca soylu ailelerin yarýna açýk bir okula gitmiþ. Kýsacasý, o dönemin en elveriþli koþullarýnda yetiþmiþ. Ya iniþsiz-çýkýþsýz çizginin, bu rahatýn sürüp gitmemesi için bir neden yok. Gelgeldim Pusanatçýlarda gördüðümüz, açýklamasýný yapmada güçlük çektiðimiz o garip "huzursuzluk" vdýðý toplumdaki aksaklýklar, nelerin deðiþtirilmesi gerektiði üstüne kafa yormuþ. Kendigüte girmese de, devrimci, özgürlükçü þiirleriyle çaðýnýn ilerici kesimini derinden etke) Çar yönetiminin sakýncalý bulduðu bir aydýn olarak Rusya'nýn güneyinde almýþ soluðu.Puþkin'in "Küçük Tragedyalar"ýný Ingilizceye çeviren Antony Wood,* önsözünde þöyle diyo"Ruslarýn gözünde Puþkin bir tansýktýr. (...) O günden bu yana saðlam çatýsý hiç sallann, bir þoförün, bir yazarýn ya da bir mühendisin ayný kolaylýkla benimsediði bir dile s vermiþtir. Romantik sanatla çaðýmýz duyarlýðý arasýnda kurulmuþ kusursuz bir denge; yayecek sonsuz bir biçem çeþitliliði; en sýradan gündelik konuþmayý sürekli

'Mozart ve, Salieri'yi çevirirken. Rimsky - Korsakov'un hu yapýla dayalý librettosunun (1898) Fransýzca çevirisiyle. Kay Borcnvsky'nin Almanca çevirisinden de (Rodam, 1985) yararlanmaya çalýþtým. T. U.

l lolarak þiirle besleyen ve böylelikle nerdeyse günlük yaþamý þiir katýna yükselten yül."Puþkin, Rus dilinin çatýsýný hemen her dalda verdiði ürünlerle kurmuþ: Trajik ve komik,r, kýsa þiirler, þiir kalýbýnda masallar ve bir roman: uzun ve kýsa öyküler; metinler, , eleþtiriler, tarih yazýlarý...Küçük Tragedyalar, yazarýn tiyatro sanatýna özgün bir katkýsý sayýlýyor. Bu oyunlarý, ysýnda yazmýþ Puþkin; üstelik okurlarýnýn ve kendisinin þiirden çok düzyazýya önem verdi

unlarýn Puþkin'in temel özelliklerinin hemen hepsini yansýttýðý, yaygýn bir kaný. Mozari, þairin yaþarken sahneye konan tek oyunu. (Pinti Þövalye, ölümü üstüne gösterimden kak'sa, bu dört oyun arasýnda, yazarýn yaþadýðý sürede yayýmlanmamýþ tek yapýtý olma özelPuþkin'in, ingiliz tiyatro geleneðinin büyük ölçüde etkisi altýnda kaldýðý görülüyor. B tragedyasýyla ülkesinin tiyatrosuna Shakespeare geleneðini yerleþtirmeyi uman Puþkin, 9 yýlýnda Barry Conwall'un Dramatik Sahneler adlý yapýtýný okuyunca çarpýlýyor ve yýlla malzemeyi iþlemenin yöntemini bulduðuna inanýyor. Yapýtýn adý önce "Dramatik Araþtýrmauþkin'e göre bu oyunlar, "dramatik taslaklar, dramatik çalýþmalar"... Edebiyat tarihçissky, "dramatik anlar bunlar," diyor, "hem de öyle ölümcül anlar ki 'sonra'larý önemsiz ," (...) "þiirsel yoðunlaþtýrma yönteminin tiyatroya uygulanmasý". Puþkin þiirinden en kleri, Salieri'nin iki monologuyla, Pinti Þövalye'deki Baron'un monologunda bulabiliyoruz.Tragedyalar, 1830 güzünde, yazarýn kolera salgýný çýkýnca kapandýðý yeni malikânesinde

ovgorod gözaltýnda geçirdiði bir küskünlük döneminde yazýlmýþ. Onlarý Türkçeye çevirirve Puþkin'in yaþamýný düþündüm, aralarýndaki ortak özellikleri saptamaya çalýþtým. Yazatarsak, bütün bu kahramanlar, kiþisel özelliklerinden ötürü, yaþadýklarý toplumun genel, ahlak anlayýþýna ters düþen kiþiler; belki ele o yüzden kiþisel tragedyalarýný "gerçeda kalýyorlar. Örnekse: Mozart, dâhilerin kötülük yapamayacaðý inancýný taþýdýðýndan-, rkesi kandýracak o kývrak zekâya sahip olmasýna karþýn son anda açýk sözlü davranmayý s pinti bir babaya ruh cömert-liðiyle karþý çýkan bir oðul olduðundan; Þenliðin Efendisia boyun eðmeyecek bir ahlak anlayýþýný savunduðundan. Bu saptama, onlarý konuþtururken kçe kullanacaðým konusunda yol gösterdi. Puþkin'in "baský öðesi" olarak gördüðü kahramar dille konuþtular ama umarým Puþkin gibi bir dil ustasýnýn yapýtýndaki dil-bütünlüðünt, Don Juan, Albert, Þenliðin Efendisi ise Türkçe konuþurken resmi olmayan gündelik birseçtiler. Böylelikle en azýndan yazarýn amacýna, yani þiirsel dille günlük konuþmayý babaðlý kalmýþ oldum, oyun dilinin "hafif bir yapaylýk"tan bir þiirsellik kazanacaðý ilke

Bu ilkelere baðlý kaldýðým için, özellikle ölçülü-uyaklý bölümlerde çok zorlandým. Çünkkullanýla, bir çaðrýþým yaratmayacak kadar beylikleþmiþ, bir þiir tadý yaratamayacak kalardý, ister istemez yanm-uyaklara aðýrlýk verdim; yapaylýkla doðallýðýdengelemeye çalýþtým.Bu yapýttaki bütün oyunlar bir tür düello'ya dayalý, Sovyet þair Anna Akhmatova, 1958'dnan bir yazýsýnda Taþtan Konuk'taki özyaþam öðelere dikkati çekmiþ. Veba ile kolera koþin'in bu oyunlarda özyaþamýný bolca kullandýðýný varsayabiliriz. F.F. Seeley, þöyle biryor-. "O dönemde Puþkin evliliðin eþiðindeyken bir öcden korkmaktadýr: Kendisi o ana uan rolünü üstlenmiþtir, ama bundan böyle Don Alvaro rolüne girmek, yani genç ve güzel nu, onun deneyimsizliðine ve karþýsýna çýkabilecek Don Juanlara12



karþý savunmak zorundadýr. Karýsý Natalya, týpký Dona Anna gibi, annesinin isteðiyle se erkekle evlenmiþtir. "Bu tragedyada kendini cezalandýrmaktadýr Puþkin." Gerçek yaþamdabi.Bir öngörü bu, acý bir öngörü, I937'de Çar'ýn bir komplosu sonucu, karýsýnýn onurunu kon, bir gün öldürüleceðini mi seziyordu, yoksa düelloda öldürülebilir kiþiliklerin yaþave ataklýða dayandýranlarýn yazgýlarýný paylaþmak mýydý isteði?Shakespeare'in kahramanlarý gibi farklý "bir tek zaaflarýndan ötürü tragedyalarýna sürür bulmayacaksýnýz bu yapýtta. Yazarlarý gibi onlarýn da tek zaaflarý ortak: Erdemleri.Mozart'ýn "Don Juan" operasýný da düþünürsek... Bu acý öngörü çaðýmýza kadar uzanmýyor .

TOMRISUYA'RPinti ÞövalyeSAHNE iBir kulenin içi. Alberl ile Ivan.ALBERTBugünkü Turnuvaya katýlmalýyým, Ne pahasýna olursa olsun. Miðferim, Ivan.DelinmiþIvan, miðferi ona uzatýr.iyice. Nasýl takarým bunu þimdi? Yeni bir tane gerek. Lanet Delorges!1VANAma sizBunu ödettiniz ona! Atýndan bir savurdunuz, Bütün gün yarý-ölü yattý-sonra da Kendini tbir daha.ALBERTYine de miðferi sapasaðlam; Venedik iþi göðüslüðü de hasar görmedi; Göðsüne gelince, or

yenisini almak zorunda deðil. Neden miðferin yükünden kurtarmadým ki onu? istesem çekivim baþýndan, utandýmDük'ün, soylu hanýmlarýn huzurunda. Lanet Delorges!Keþke beynimi delseydi mýzraðýyla. Üi de bulmam gerek. Geçen çaðrýda, þövalyeler ipeðe kadifeye bürünmüþken, yalnýz ben Zýrn sofrasýnda. Bilmiyordum, öylesine geldim demiþtim. Peki þimdi ne diyeceðim? Ah þu yokk! Nasýl eziyor insanýn içini! - O anda, Delorges'in kunt mýzraðý miðferimi deldiðinde ak, dönüp mahmuzladýðýmda Emir'im kasýrga gibi düþüp peþine Onu atýndan savurduðunda yidüðünde ona; bütün soylu hanýmlar Ayný anda yerlerinden fýrladýlar ya, düþün Clothil ,:Bütün borazanlar ataðýma alkýþ tutarken-Neydi bu cesur davranýþýn altýnda yatan acaba, di caným! Oysa Delinen bir miðfere duyulan öfkeydi - o kadarcýktýO iri övgülere yol açan; pintilikti... Benimki gibi bir babayla ayný çatý altýndaysan, bulaþýyor ister istemez. Nasýl zavallý Emir?

[VAN Aksýyor hâlâ. Binilecek durumda deðil.ALBERTNe yapalým., peki. O doru atý almak zorundayým. Fazla etmez.IVAN Fazla mý etmez? Meteliðimiz yok ki!

ALBERTBizim hayýrsýz Salamon ne diyor bu iþe?IVANGüvence göstermezsek beþ kuruþ vermezmiþ artýk.ALBERT Güvence ha! Hay aksi, güvence nerde?IVAN Ben de öyle dedim kendisine.ALBERT IVANVe-?Kemküm etti iþte.

- ALBERTBabam onun kadar zengin, söyledin mi Bir gün o mirasýn bana kalacaðýný?- IVANSöyledim tabii.ALBERT Ne dedi peki?IVAN Kemküm etti yine.ALBERTHey tanrýlar!IVAN Gelip görüþecekmiþ sizinle18 ALBERT



Bak bu fena haber deðil. Alýkoyanýn onu - fidye ödemek zorunda kalýr.Kapý týklatýlýr. -Kim o? Bezirgan girer

.BEZÝRGANHizmetkârýnýz efendim.ALBERTSevgili dostum benim!Kahrolasý Bezirgan - Saygýdeðer büyük Salamon-Gir lütfen; nedir þu kulaðýma çalýnan-Verrmuþsun güya?BEZÝRGANSoylu Þövalye,inanýn, nasýl isterdim... Ama çareler kesik. Nereden bulurum o parayý? Þövalyelere hizmten büktü belimi. Hiçbiri ödemiyor. Diyecektim ki ilk taksiti alabilseydim, belki...ALBERTSoyguncu!param olsa, yüzüne bakar mýydým hiç? : inadý bir yana býrak, Salamon; Çýkar þu altýnla Adamlara aratmayayým üstünü.BEZÝRGANKeþke o kadar olsaydý cebimde!Yüz altýn ha!ALBERTBaksana-Eski dostlarý nasýl eli boþ döndürürsün?BEZÝRGAN inanýn ki...

ALBERTKes. Demek güvence istiyorsun? Ne gibi bir güvence verebilirim sana-Domuz derisimi? Rehin verilecek þeyim olsa Çoktan vermiþtim zaten. Þeref sözüm,Þövalye sözü yetmiyor mu sana, köpek?BEZÝRGAN 'Sözünüz, sayýn efendim, siz saðken, çok deðerli: Felemenk hazinesini açan büyülü bir anm gibilerin eline tutuþturduðunuzda, (Tanrý esirgesin) ölecek olsanýz- o söz

Denizde yitmiþ bir sandýðýn anahtarý kadar Yarar iþime yarasa yarasa.ALBERTBabamdan fazla yaþamayacak mýyým yani!BEZÝRGAN

Kimbilir Kim hesaplayabilir ömrünü? Bugün körpe tomurcuktur, yarýn topraða karýþýr. ihta taþýnýr mezarýna. Baron zinde bir adam: Tanrýnýn izniyle On yýl da yaþar daha, yirmi, otuz.ALBERT Saçma! Otuz yýl sonra ben ellime basarým, Bezirgan20O zaman - ne yapayým ki parayý?

BEZÝRGANPara mý?-.Her yaþta iþe yarar para:Genç adam, çevik bir uþak arar onda, Dört dönüp buyruklarýný yerine getirecek; Ihtiyarsr dost bulur onda . Ve gözünün bebeði gibi kollar.ALBERTBabama göre ne dost ne de uþaktýr o, Efendisidir -Doðulu bir köle gibi hizmetindedir,Zirli bir köpek gibi. Batakta debelenir,

Ateþ yakmaz, kuru ekmekle su o kadar;Gece uyku girmez gözüne, dolanýr, havlar-Mýþýl mýþýl uyuyansa, altýndýr. Yeter ama! Bir gün ben olacaðým o altýnýn efendisi: O gtýnýn gözüne.BEZÝRGANEvet, orasý doðru,Baron'un cenazesinde, kuþkusuz, para akacak Gözyaþýndan çok. Dilerim cömert Tanrý sizi an önce kavuþtursun hak ettiðiniz mirasa.ALBERT BEZÝRGAN Bence siz þimdilik...



ALBERT:Amin!Þimdilik ne?BEZÝRGANBir çare düþündüm deALBERTÇare mi?BEZÝRGANYaþlý bir eczacý tanýrým;- ' Yoksul bir Yahudi...ALBERTTefeci yani Senin gibi-ola ki daha namuslu, ha?BEZÝRGANHayýr efendim, ihtiyar Tovy'nin iþi baþka iksirler... Müthiþ etkili hepsi.ALBERTBEZÝRGANBir bardak suya üç damla -ne rengi var ne tadý-Ne karýn asrisi, ne bulantý... Ölüp gidiz.ALBERT Kaçak zehirci desene!BEZÝRGANALBERTNe demek bu? altýn yerine, bilmemkaç þiþeZehirle mi borçlandýrýyorsun beni?22BEZÝRGANGülün isterseniz. Ama düþündüm de Belki günü dolmuþtur Baron'un...

ALBERTNeler duyuyorum? Bir babayý öz oðlu zehirlesin ha! Ne cesaret... Ývan, tut þunu! Bezirgköpek-Yýlan Bezirgan! Þu direðe astýracaðým seni!BEZÝRGANÞaka etmiþtim, baðýþlayýn!ALBERTIvan, bir ip getir hadi!BEZÝRGAN Þakaydý- þaka gerçekten! Size para getirmiþtim.ALBERT Defol, gözüm görmesin seni!Bezirgan çýkarBabamýn para hýrsý-: Bak neler açtý baþýma! Þu alçak Bezirgan, Ne cesaretle... Bir bardr, Elim kolum tutmuyor... Ivan, nasýl da gerekli o para: Koþ ardýndan, al gel þu altýnlbuk hokkamý ver. O dolandýrýcýya Bir senet yazayým. Gözüme görünmesin bir daha. Kalleþ.

zehir kokacak týpký Atasýndan kalan gümüþler gibi...Þarap istemiþtim!IVANDamlasý kalmadý.Ya ispanya'danALBERT Gönderilen armaðan?IVAN :.Dün gece hasta nalbanta Vermiþtik dibinde kalaný.ALBERTSahi... Su getir öyleyse Rezillik! Kararýmý verdim, Dük'e çýkacaðým Hakkýmý arayacaðým:bam Bir oðula yaraþýr bir yaþam sunacak bana, Mahzendeki fareye yaraþaný deðil.SAHNEBir mahzenBARON

Genç bir hovardanýn nasýl içi giderse Bir yosmayla buluþmanýn öncesinde Ya da el-deðmem, ben de Saatlerce bekledim seyredeceðim þu aný 24 Gözden uzak, mahzenimde, emir kasalarýmý.Þükürler olsun! Altýncý kasaya, bugün, Ki henüz tepeleme dolmadý, bir avuç Daha atacaðýn. Az gibi geliyor, ama servet dediðin Azar azar birikir: Okumuþtum, bir zaman Çarýn bii, avuç avuç. toprak yýðýlsýn buyurmuþ Da, çok geçmeden bir tepe yükseltmiþ baþýný, rmuþ çarýn Oradan bakmasý ýþýklý çadýrlar giymiþ vadiye. Telaþlý gemilerle kýpýr kýpýr Ben de avuç avuç taþýdým bu mahzene Topladýðým vergiyi, burada yükselttim tepemi-Ve bak ülkeme. Ne kaldý Buyruðuma girmeyen, demir pençemin altýna?. Caným çekerse, saraylar yir anda: Orman perileri dans eder eþsiz bahçelerimde; ilham perileri gözüme girme yarýþ



Deha, cayar özgürlüðünden, buyruðumdadýr, Namus ile durmak bilmeyen emek, büzülüp köþeyeklerler. Bir ýslýðýmla Kana bulanmýþ suç, ürkekçe sokularak yanýma, Elimi yalayacak.Gönlümden geçeni sezmek için, bir ipucu yeter. Benim buyruðumda hepsi, bense hiçbirininarý çoktan aþtým: barýþýðým kendimle; Gücümü biliyorum - bu da yetiyor bana...Altýnlarýna bakar.Az gibi geliyor... insan kaygýlarý denince-Gözyaþlarý, ihanetler, lanetler, yakarýlar-nAðýr bedeli olabilir bu? Dulun biri Þu eski ispanyol altýnýyla borcunu ödedi bugün... Yi hali gözlerimin önünde, Penceremin altýna dizüstü çöküp gün boyu Aðlamýþtý, eteklerin

Yaðmur yaðmýþtý bir ara, kesildi, yine baþladý-Bizimki kýpýrdamadý bile yerinden;istesem kovdurturdum, ama her nasýlsa Kocasýnýn bir borcu olduðu içime doðdu, O yüzse týkýlmak istemiyordu. Bu altýn- aylak bir serseriden. O herif Nasýl ele geçirebilir u? Çalarak tabii, Issýz bir yolda gece soygunu, ormanda... Burada birikmiþ þu servet unaDökülen onca yaþ; ter ve kanFýþkýracak olsaydý toprak altýndan- ikinci Tufan'la ben de boðulurdum Sýrvermez mahmin dibinde. Vakit tamam.Kasalardan birini açmaya davranýr. Ne zaman altýnlarýmýn önünde durup25Bir kasa açacak olsam ter basar böyle... sanmam- . Korku olsun nedeni (kimden korkacaðým? , Kýlýcým dayanýmda: bu sadýk yardýmcým Altýnýmýn hesabýný vermeye hazýr)rla sarsýlýr... Hekimler ' ,Öldürmekten haz duyduðunu söylüyor kimilerinin ; Anahtarý kilide sokup, hançeri nýn

Duyduklarý bu olsa gerek diyorum: hem sevinç Hem dehþet, ikisi içice.Kasayý açar.Dünya cenneti burada iþte! :Kasaya birkaç avuç altýn atar.Bundan böyle, Yeter ihtiyar, dünyayý arþýnladýðýn, yeter. Verdiðin hizmet, insanlarý hýrslarý doada egemenlik ve huzur uykusuna dalacaksýn. Cennetteki tanrýlara özgü o uykuya... Bgün bayram: mumlar dikilecek bir bir

Açýlan her dopdolu kasanýn önünde,Ben de seyre duracaðým ýþýltýlý servetimi.Mumlan yakar, kasalarý birer birer açmaya baþlar.iþte krallýðým önümde... Göz kamaþtýrýcý!

Gücü tartýþýlmaz bir ülke, ve benim buyruðumda; .Mutluluðum, þerefim þaným benim!Krallýðým... Gelgeldim kim -benden sonra-Sahip olacak bütün bunlara? Kim olacak, oðlum! ' : : :Oðlum dediðim bir baltaya sap olmamýþ budala. .:Serserilerle gününü gün eden oðlum!Gözlerimi yumduðum an -þu lekesiz, safKemerlerden girecek, çevresinde . ..O aç gözlü asalaklar ordusuyla-Þu anahtarlarý çalacak cansýz bedenimden, Her kasayý açýatacak, Delik, atlas ceplerden dökülecek altýnlarým; O, çiðneyip geçecek hazinelerimi, raðý kutsal yaðla sývayacak... Ne hakký var? Bu serveti þansa mý borçluyum ben Zar salln bir kumarbaz gibi? Kim hesaplayabilir, çekilen yoksunluklar, Bastýrýlmýþ tutkular, onbiçme, Onca uyanýk gün, uykusuz gece karþýlýðý, altýnýmýn Kaça patladýðýný bana? Yoksa

sayacak yosun tutmuþ yüreðimi, Vicdanýn iliðimi hiç kemirmediðini, vicdan ki Yüreðe geençelerini, vicdan Çaðrýlmayan konuktur, istenmeyen arkadaþ, Zorba alacaklý-geceyi kara kahredip mezarý Ölüyü söküp alan o cadýlar cadýsý... Hiç mi?.. Ey! Sen, servetinin yoln, gel de gör kanla kazanýlmýþ Þu içler acýsý, boþ serveti. Elimden gelseydi Deðerbilmerdim bu mahzeni. Kalkacak gücüm olsaydý mezardan, keþke dönüp Buraya, kasaya oturtulmuþr ruh olup insanlardan koruyabilseydim onu þimdiki gibi.27SAHNE II l lDükün þatosu. Albert; DükALBERTSefaletin utancý, sayýn efendim,



Yakamý býrakmýyor uzun süredir, inanýn Yoksa huzurunuza çýkmazdým asla.28 DÜKBiliyorum, doðru söylüyorsun: soylu bir þövalyeBabasýný suçlayacak kadar alçalmazdýKonu can alýcý olmasa.Kaygýlanma sakýn; bu konuþma sýr kalacak,Benle babanýn vicdaný arasýnda.Çaðýrttým kendisini. Ne çok olmuþ görüþmeyeli!Dedemin en yakýn dostlarýndandý.

Çocukken atýna bindirirdi beniKoca miðferini de baþýma tutardýDev bir çan gibi.Pencereden dýþarý bakarÞu gelen o mu? ALBERT Evet. sayýn efendimiz.DÜKÝçeri geç. Çaðýrýrým seni.Albert. çýkar. Baron odaya girer.Baron,Çok sevindim sizi böyle saðlýklý gördüðüme.BARONNe mutlu, elim ayaðým tutuyor da Buyruðunuza uyabiliyorum hâlâ.DÜK

Ne kadar oldu sahiGörüþmeyeli? Beni anýmsýyor musunuz?BARONAnýlarda þu anki kadar canlý yüzünüz, Ne yaman çocuktunuz efendim. Dedeniz Dük: 'Philipana: (hep Philip diye seslenirdi) 'Yirmi yýl sonra, senle ben iki bunak olacaðýz Þu çocyanýnda'. Siz...DÜKGelin tazeleyelim; Dostluðumuzu. Sarayýma uzak kaldýnýz.BARONihtiyarladým, sayýn efendini: ne yerim Olabilir saraylarda? Siz gençsiniz, sevdiðiniz Trnuvalar, þölenler bana göre deðil. Ama Tanrý'nýn emriyle savaþ çýkarsa, sýzlayanKemiklerimle yine atlarým ata, þu titrek kol Uðrunuza kýlýç çekecek gücü bulur.

Yurtseverliðinizi, Baron, yakýndan biliyoruz; Dedemle dosttunuz; babam, çok sayardý siz, Benim gözümde hep cesur, gerçek bir þövalyesiniz-Geçelim þöyle. Çocuklarýnýz var mý?BARON Sadece bir oðul.DÜKPeki neden hiç görmedim yüzünü? Sarayým Size uygun olmasa da - yaþý ve konumu gereði Tý.BARONOðlum dünyadan kaçar; Vahþidir, huysuz bir yapýsý vardýr.

Yaban geyiði gibi ormanda dolanýr.DÜKBu tür özgürlüðünYararý dokunmaz oðlunuza. Eðitimden geçmeli: Saray eðlenceleri, þölenler, danslar. Onu

erin.- ayrýca konumuna Uygun bir yaþam saðlayýn...Kaþlarýnýzý çattýnýz, yol yorgunluðu galiba.BARONYorgunluk deðil efendim; utanç bu.Oðlumdan söz etmeye zorluyorsunuz beni. Bilmenizi asla istemediðim bir konu Oðlu sizin lütfunuza layýk deðil, lordum,ilginize de: gençliðini heba ediyor,Günah bataðýnda...DÜKÇok yalnýz kalmýþ; gençlere Aylaklýk da yaramaz, yalnýzlýk da. Bize gönderin: çok geçme



plum dýþý alýþkanlýklarýný.BARONSöylemek zorundayým, efendimiz, baðýþlayýn-Aslýnda katýlamýyorum dediklerinize...DÜKBARON ihtiyar, kalkýyor izninizle...DÜK Öðrenmeliyim önce. ,Neden peki?-NedenleriBARONDÜKBARON Aðýr bir suç...Söðüdüm oðlumdan.Ne oldu da?DÜKNe yaptý bu oðul?BARON Efendimiz, yalvarýrým...31DÜKUtanýyor musunuz ondan?Çok garip-BARONDoðrusu evet, efendim.DÜK Ne yaptýðýný söyleyin bana.BeniBARON

DÜKÖldürmek istediSizi öldürmek ha! Mahkemede hesabýný verir Bu akýl almaz alçaklýðýn.BARONSoylu efendim-Delil sunacak deðilim, apaçýk olsa daÖlmemi istediði - apaçýk kalkýþtýysa da. Beni...DÜKSizine?BARON Beni soymaya!' Albert odaya dalar

ALBERT

Yalan söylüyorsunuz efendim!DÜK(Albert'e dönerek)Ne cesaretle?BARONBuradasýn ha! Ne cesaret... bir babayla böyle konuþmak! Yalan söylüyormuþum! Hem de Efezin huzurunda! Þövalye deðil miyim ben?ALBERTBARONSen yalancýsýn düpedüz!Yýldýrým ilk defa düþüyor Baþýmýza sanki! Adil Tanrý - hakemimiz kýlýç olacak.Eldivenini fýrlatýr; oðlu, hemen alýr yerden.ALBERT

Teþekkür ederim verdiðin ilk armaðana.DÜKBakýyorum kiZavallý ihtiyar babanýn düello çaðrýsýnýKabul ediyor oðul! Böyle bir dönemde dük olmak!Çýlgýn - seni kaný kaynayan kaplan!(Oðula)Ver o eldiveni bana.Eldiveni Albert'in elinden alýr. ALBERT (bir köþede kendi baþýna)Korkunç.



3334DÜKNe derine saplandý pençelerin! Vahþi hayvan Defol! Bir daha da huzuruma çýkma sakýn Benkadar.AJbert çýkar.Yazýklar olsun sana ihtiyar.BARONBaðýþlayýn efendim... Dizlerim titriyor... Dizlerim Duramýyorum... Týkanýyorum... AnahtAnahtarlarým nerede?.. DÜKÖldü! Ne kötü bir dönem!Ne kötü bir yürek!Mozart ve SalieriSAHNEBir odaSALIERI :Yeryüzünde adalet yoktur derler, Ahrette de olmayacakadalet: Kolayca çözdüðüm basit bir ses dizgesi. Sanat aþkýyla doðmuþum, çocukken Asil oduðumda, Haz yaþlarý boþanýrdý gözümden. Küçük yaþta reddettim kof zevkleri; Müziðe uzadim hepsini, elimin tersiyle ittim. Yalnýzca müziðe verdim kendimi. Gerçi zordu ilk atý adýmlar, ilk yol tekdüzeydi, Ama manîleri aþmayý baþardým. Zenaatý Sanat anýtýnýn kaidsta olarak yetiþtirdim kendimi, kupkuru Uysal bir hüner kattým parmaklarýma, Kulaðýma þesi öldüren, müziði Kadavra gibi kesip biçen. Ahengimi Cebire vurdum. Ve neden sonra, Tiyi avucumun içine alýnca, Yaratma hazzýna býraktým benliðimi Besteler yapmaya baþladým, Zaferi hayal etmedim. Nice zaman,3738Hücremin sessizliðine kapandýktan sonra iki üç gün, aç susuz, belki daha fazla ilhamýn

den pay alýp Yaktým eserimi, fütursuzca baktým Düþüncelerimin, yarattýðým seslerin Bir kalarýnda eriyiþine. Ama bundan ne çýkar? Dev sanatçý Gluck Bize o yepyeni, sýrlarýný aiklerimi böyle silmemiþ miydim, Sevdiðim, gönülden inandýðým ne varsa? Onun gösterdiði iþ miydim, Yolda rastlaþtýðý birinin çizdiði yöne Gözü kapalý atýlan bir yolcu tezliðiyez bir çalýþma hýrsýyla Önemsiz sayýlamayacak bir yer edindim Sanatýn ebediliðinde. Þöhnsanlarýn kalpleri ahenk içindeydi Yarattýklarýmla. Mutluluðu tattým; Emeðimi, baþarýmýtladým Huzurla - baþarýsýný þanýný da Müziðin asilliðinde birleþtiðim dostlarýn. Kýskan Iphigenia'nýn Açýlýþ bölümünü ilk dinlediðimde, Piccini Parisli kulaklarý ehlileþtirdi ,Gözünü kin bürümüþ, ezilip toza belenmiþ Can çekiþen bir yýlan - kim diyebilir bunlarý alieri'ye? Hiç kimse!.. Gelgör ben söylüyorum þimdi Nasýl kýskanýyorum - nasýl. Tanrým, eðer kutsal yetenek, Ölümsüz deha, bunca didinmeyi, köleliði Mükafatlandýrmýyorsa - tUçarý bir serserinin beyninde yeþeriyorsa Sorarým nerde adalet? Ah Mozart. Mozart!

Mozart, girer. MOZARTGördün beni ha! Tüh! Þaka yapacaktým-Þaþýrtacaktým seni.SALIERIBuradaydýn demek...MOZARTYaa,Sana bir þey gösterecektim; yoldaBir handan geçiyordum, bir keman sesi duydum...Bu kadar garip ses duymamýþsýndýr Salieri-Kör bir meyhane kemancýsýndan "Voi che sapete!"ne dersinMüthiþ! Kendimi tutamadým, getirdim onu

Eðlendirsin seni hüneriyle. Gel içeri!Kemanýyla ihtiyar bir kör girer Mozart'tan bir þey çalsana.ihtiyar, Don Giovanni'den bir arya çalar. Mozart, gülmekten kýrýlmaktadýr.39SALIERINasýl gülebiliyorsun böyle?MOZART Sen nasýl gülmeyebiliyorsun? tlahi Salieri!SALIERIAsla:iðrenç bir ressam bozuntusunun bana Raphael'den bir Madonna yutturmaya kalkýþmasýna,Dan



nin kemiklerini sýzlatan taklitçilerin"! Þarlatanlýklarýna nasýl gülmezsem. Hadi yolunar.MOZARTDur bir dakika - sununla saðlýðýma iç.ihtiyar çýkar.Bugün havanda deðilsin anlaþýlan, Salieri. N'apalým. Baþka zaman uðrarým.SALIERINe getirmiþtin bana?MOZARTÖnemli deðil caným. Geçen gece uykusuzlukYakamý býrakmadý yine, bir þeyler geldi aklýma,Þuraya çiziktirdim. Düþünceni soracaktým... Galiba bana ayýracak vaktin yok.

SALIERIÖmürsün Mozart! Benim-Sana ayýracak vaktim yok ha? Otur; dinliyorum.MOZARTPiyanonun baþýna geçmiþtir.Bak þimdi,Gözünün önüne getir... Kimi mi? -Beni, az daha gencini; Ve âþýðým - çok deðil, þöyle ha yanýmda ya da dost - ne dersen -Mutluyum... Derken bir mezar beliriyor,

Ya da ansýzýn çöken karanlýk, öyle bir þey. Dinle.

Çalar.

SALIERIBana bir eseri getirirken, yolda durup Bir meyhane kemancýsýný dinledin ha! Mozart, Kendine yaraþmýyorsun sen.MOZARTBeðendin mi?SALIERINe incelik! Ne derinlik - ne cesur bir asalet!Sen bir tanrýsýn, Mozart; farkýnda deðilsin,Bense farkýndayým, hem de nasýl.MOZARTSaçma! Belki de... kimbilir?Ama açlýktan geberiyorum, tanrýlýðým katýnda.SALIERI

Birlikte yemeðe Altýn Aslan'a gidelim-hadi.MOZARTSað ol. Ama karýma haber vereyim önce: Yemeðe gelmeyeceðimi.Çýkar.SALIERISözünü unutma...Kaderin akýþýný deðiþtiremem gerçi-Ama bana düþtü görev, onu hemen durdurmalýyým, Yoksa hepimizin felaketi olacak, Bütün mmüzik çömezlerinin,Yalnýz ben gibi vasat bir þöhretin olsa neyseHem, Mozart yaþayýp yeni doruklara týrmansNe çýkar? Müzik mi geliþir? Hayýr asla:Yine düþüþ kaydeder, onun varisi yok ki.Peki yararý ne bize? Olsa olsa bir melek saflýðýyla

Þarkýlar serpiyor gökten, biz zavallý dünyalýKullarda kanatsýz bir tutku uyansýn diyeUçup gidiveriyor sonra... Býrak uçsun öyleyse!Ne kadar tez kanatlansa o kadar iyi.iþte zehir, Ýsora'mýn ölüm armaðaný,Onsekiz yýldýr cebimde-hayatýn sýk sýkZonklayan bir yaraya, döndüðü yýllarda, sýk sýkSafdil bir düþmanla birlikteyken bileKulak vermemiþtim þeytanýn sesine,Oysa korkak deðilim, haksýzlýk ta yüreðime



iþlemiþse de, sönmüþse de yaþama þevkim.Ölüm susuzluðu ilk bastýrdýðýnda, bekledimDüþündüm: Neden ölecek misim ki? Belki hayatYeni, beklenmedik armaðanlar sunacak;Belki o büyük haz çalacak kapýmý,ilham perileriyle yaratýcýlýk geceleri:Belki büyük eserler doðacak yeni bir Haydn'danSevineceðim... nefret ettiklerimle baþbaþaykenDüþündüm: ola ki, daha beter bir hasým çýkar karþýma,Belki daha beter bir haksýzlýk gelir baþýmainsafsýz gökler katýndan- o zaman biliyorum,Isora'nýn deðerli armaðaný, yaya býrakmaz beni.Haklýymýþým iþte! Sonunda gerçek hasmýmý buldum:ikinci bir Haydn hazla dolduruyor içimi!Vakteriþti. Ey aþkýn kutsal armaðaný,Dostluk kâsesi seninle dolacak bugün!SAHNE IIBir hanýn özel bölmesi. Bir piyano. Mozart ile Salieri bir masaya oturmuþlardýr.SALIER1Karamsarlýk akýyor üstünden.MOZART Benim mi? Boþversene.SALIERIMozart - daha önce böyle dalgýn görmedim seni: Birinci sýnýf bir yemek, nefis bir þarap

kaþ çatýyorsun.MOZARTRequiem'im... ona takýldý kafam.SALIERI Requiem mi? Ne zaman baþladýn?MOZARTÞeyÜç hafta oluyor. Çok garip bir olay... Söylemedim miydi sana?SALIERI44Hayýr. MOZARTDinle öyleyse.Üç hafta önce, eve geççe dönmüþtüm. Biri arayýp beni sormuþ - her ne içinse. Bütün gececeði var benimle? Ertesi gün Ayný adam ben yokken gelmiþ yine. Bir gün sonra oðlumla oy

n-Çaðýrdýlar: karalar giymiþ biri önümde eðildi, Bir Requiem ýsmarlayýp kayýplara karýþ O günden bu yana Karalar giyen adam bir daha görünmedi; Sevindim doðrusu - Requiem biti bitmesine De ayrýlmak istemezdim ondan. Ne var ki...SALIERIMOZART Utanýyorum söylemeye...SALIERIEvet neyi?MOZARTHer yerde, gece gündüz, o karalý adam Gölgem gibi izliyor beni. Þu anda Yanýmýzda oturuki.Evet?SALIERIYeter!

Ne çocuksu korkular bunlar? Beaumarchais- ' Derdi ki bana: "Azizim Salieri, Yeise kapýlmak istemiyorsan: Ya Has üzümden bir þampanya açtýr Ya da yeniden oku Figaro'yuMOZARTSahi, Beaumarchais;Senin dostundu zamanýnda, biliyorum. Tarare'ni ona adamýþtýn-müthiþ bir þey; Þöyle bir yken hep mýrýldanýnm-La la la la... Salieri, söyle doðru mu? Gerçek mi Beaumarchais'ninni zehirlediði?SALIERIKabýna sýðmaz neþesi Kaldýrmazdý o tür bir hileyi.MOZART



O da bir dâhi demek,Senle ben gibi. Dehayla fesatElele gitmez. Deðil mi?SALIERI Öyle mi sence?(Kendi kendine) Þimdi...Zehri Mozart'ýn bardaðýna boþaltýr. içelim hadi.MOZARTSaðlýðýna, dostum:46Bizi birleþtiren baða-Mozart ve Salieri'ye Uyumdan doðma kardeþlere.içer. SALIERIKaldýrmadým kadehimi.Dur-dur bir dakika... Daha benDinle, Salieri,MOZART (Peçetesini masaya atarak)Yeter - tamam. Piyanoya doðru gider.iþte bizim Requiem.(Çalar.) Aðlýyor musun yoksa?SALIERIBu gözyaþlarýnýTatmamýþtým önceden: sevinç ve acý kaplýyor içimi, Sanki üzücü bir görevi tamamlamýþým mizlemiþ kökünden Yangýsý azmýþ bir bacaðý. Mozart dostum, Aldýrma bu göz yaþlarýna... Sürdür çalmayý þu an, müzikle doldur içimi...

MOZART

Keþke herkes böylesine algýlasaydý Uyumun gücünü! Ama yoo çünkü o zaman dünya Bana mýsýeksinimlere; Sanat özgürlüðünün ardýna düþerdi herkes Biz mutlu seçkin aylaklar bir avu Yararý küçümseyen, kibirli güzellik keþiþleriDi mi? -keyifsizim biraz- gidip yatayým.iyi geceler sana!SALIERIiyi geceler.(Tek basýnadýr)Bundan böyle uzun uyuyacaksýn Mozart!Haklý mý acaba? Deha ile fesat Elele gitmezmiþ güya; Dahi deðilim ben... Doðru deðil. Bti desek sözgelimi; Basit bir mahalle dedikodusu muydu-yoksa Vatikan'ý yaratan da bir katil deðil miydi?Taþtan KonukLEPORELLO: O statua gentilissima Del gran' Commendatore!.. ...Alý, Padrone!

Don GiovanniSAHNEDon Juan ile LeporelloDONJUANHava kararmadan mola verelim. Madrid'teyiz, sonunda! Yakýnda bu sokaklarda gezineceðim yine. Þapkamý kaþlarýma devirip, býyýðýmý pelerine gizleyip. Ne dersin? Bir tanýyaLEPORELLOKolay iþ deðil Don Juan'ý tanýmak! Yýðýnla benzeri dolaþýyor ortalýkta!DONJUAN Peki kim tanýyabilir sence?Sahi mi?LEPORELLORastladýðýmýz ilk bekçi, Sarhoþ kemancý, sokaktaki çingene kýzý-Sizin gibi pervasýz birtuðu kolu ustalýkla gizleyen.

DON JUANTanýnsam da büyük dert deðil. Kralla karþýlaþmayayým yeter-yoksa52lKorktuðum kimse yok Madrid'te.LEPORELLOBakýn- Kral nasýlsa öðrenecek yarýn Don Juan'ýn izinsiz döndüðünü: Ne yapacak o zaman?DON JUANGeri yollar yine.Kafamýn uçurulacaðýný hiç sanmam. Devlet'e ihanetle suçlanmýyorum: Kral, sürgüne gönderrdu beni-Yalnýzca ölünün ailesinden kurtarmak istedi.



LEPORELLOiyi ya, siz de güveni seçmeliydiniz!DON JUANYapma,Sýkýntýdan patlýyordum orada. Ne halk ama-Ne tatil beldesi! Gök desen- sýrf duman! Helear! Yoo budala Leporello, Öleceðimi bilsem, en çirkin Endülüs köylüsünü Deðiþmem oranýnBaþta Gözümü boyadýlar - derin mavi gözleri, solgun Tenleri, uysallýklarý - açýkçasý, fun, çabuk kavradým, metelik etmezler-Ruhsuz yaratýklar, taþ bebekler, Sýra bizim dilberde!.. Burayý tanýdýn mý?LEPORELLOTabii- Aziz Antoin manastýrý, sýk sýk Uðrardýnýz: nasýl unutabilirim ki? Korudaki atlarana düþerdi,Nankör bir iþ, inanýn, siz çok daha Hoþ vakit geçirirdiniz benden.DON JUAN(düþünceli)Zavallý Inez!Yaþamýyor artýk... Nasýl severdim onu!LEPORELLOEvet,Kara gözlü Inez, anýmsýyorum. Üç ay Sürmüþtü- kýlpayý sýyýrtmýþtýnýz beladan!DON JUANAh o Temmuz akþamlan... Garip bir biçimde Çekerdi beni, hüzünlü gözleri, solgun dudaklak güzel bulmazdýn onu galiba. Ne tuhaf... Gerçekten de güzel denemezdi Ona, hem de hiç.lnýz gözleri. O gözler. Ah, onun bakýþý gibi bir bakýþ Görmemiþtim daha önce. Bir de se

sesi gibi titrek ve zayýf Kocasý da alçaðýn, zorbanýn tekiymiþ, Öðrendiðimde iþ iþten g!LEPORELLO Ne yani? Baþka kadýnlar oldu ondan sonra.DONJUANLEPORELLO Yaþadýðýmýz sürece daha baþkalarý da54Olacak doðru.Laura!DONJUANLEPORELLO Madrid'te olduðumuza göre - kim þimdi?DON JUANHemen arayacaðým onu.LEPORELLOHa þöyle!

DONJUAN Kimse varsa- doðru pencereye.LEPORELLOSize yakýþan da bu. Keyfimize bakalým. Unutalým ölüleri. Bakýn, biri geliyor karþýdan.Bir rahip girer. RAHÝPOnun gelme saati. Kim var orada? Dona Anna ailesinden misiniz?LEPORELLO Yok caným, biz yürüyüþe çýkmýþtýk da.DON JUAN Kim bu beklediðiniz? RAHÝPSöyleyin bize-Dona Anna tabii; Kocasýnýn mezarý þuracýkta.DON JUANDona AnnaDe Solva olmasýn? Komutan'ýn karýsý, Kim öldürmüþtü onu... Çýkaramýyorum þimdi.,RAHÝP

Tanrý tanýmaz, kaný bozuðun biri, Don Juan.

LEPORELLODemek öyle! Don Juan'ýn ünü Manastýrlarý bile tutmuþ anlaþýlan-Din adamlarý övgüler düzUtanç bilmez,RAHÝPTanýr mýsýnýz onu?LEPORELLOYüzünü bile görmedim. Neredeymiþ þimdi?RAHÝP



Sürgünde.LEPORELLOTanrý'ya þükür. Ne kadar uzakta olsa, o kadar iyi. Hovardanýn gözünün yaþýna bakmayacakDON JUAN Ne biçim kara çalma LEPORELLO5556Susun! Özellikle öyle söyledim...DONJUAN Demek- Komutan burada gömülü?RAHÝP :Ne yazýk ki. Dul karýsýnýn yaptýrdýðý Þu anýtýn altýnda yatýyor; karýsý, her gün Gelip ruhuna.DON JUAN Bir duldan beklenmez ya! Güzel kadýn mý bari?RAHÝPKadýn çekiciliði ilgilendirmemen bir rahibi,Ama yalan söylemek de günah; onun güzelliði karþýsýnda Bir aziz bile elpençe durur.DONJUANKomutan'ýn kýskançlýðý boþuna deðilmiþ. Dona Anna'sýný kilit altýnda tutardý,Hiçbirimiz göremezdik yüzünü. Neler verirdim. iki çift laf edebilmek uðruna onunla...RAHÝPSakýn, Dona Anna erkeklerle asla konuþmaz.DON JUAN Ya sizinle- peder?RAHÝPO baþka: Rahibim ben.Ah, geldi iþte.

Dona Anna girer. DONA ANNA izin verin gireyim, sayýn peder.RAHÝP Derhal Senora: sizi bekliyordum.Dona Anna, rahibi izler LEPORELLONasýl bir kadýn sizce?Evet?DON JUANGöremedim Çalýlar arasýnda- yalnýzca minik bir topuk .LEPORELLOSizin için yeterli. Hýzlý düþgücünüz, Sanatçýnýn kaleminden ustadýr, tamamlar resmi; Nedir: Ayak da olabilir kaþ da.DON JUANDinle, Leporello Onu tanýmakta kararlýyým.LEPORELLO

Evet- kocayý kesip biçer ki dulunGözyaþlarýný görsün. Böyledir benim efendim! Utanç nedir bilmez! DONJUANHava karardý. Ay doðmadan,Gölgeleri ýþýða boðmadan Madrid'e varmýþ oluruz.57LEPORELLOBir ispanyol soylusuHýrsýz gibi beklesin geceyi aydan korksun! Ne boktan hayat bu! Býktým usandým, Tanrým, man kurtulacaðým?58SAHNE IILaura'nýn evinde akþam yemeði.BÝRÝNCÝ KONUK

Hiç böyle kusursuz söylememiþtin, Laura, Parçanýn hakkýný verdin doðrusu!ÝKÝNCÝ KONUK Sanat diye buna derler!ÜÇÜNCÜ KONUK. ; Ne güçlüydü yorumun!LAURAEvet iyiydim, her sözcükte, her davranýþta, Kendimi esine býraktým bugün, belleðimin tuudaklarýmdan çýkanlar, yürektendi...BiRiNCi KONUKÞu anda gözlerin ýþýl ýþýl, yanaklarýn Parlýyor, tutku daha yerli yerinde-Durduk yerde Hadi, bir þeyler söyle bize.



59LAURAGitarýmý verin.Þarký söyler.BÜTÜN KONUKLAR Bravo! Bravo! Müthiþ! Olaðanüstü!

BÝRÝNCÝ KONUKGüzel büyücü, çaldýn kalplerimizi Yaþamýn tadlarý denince, müziði Yalnýzca aþk aþabilirSenin somurtkan Carlos bile canlandý- Bak.iKiNCi KONUK Ne güzel þarký! Kiminmiþ sözleri?LAURADon Juan'ýn.DON CARLOS Don Juan'ýn ha!

LAURAEvet bir süre önce yazmýþtý bunlarý Sadýk dostum benim, hercai sevgilim.DON CARLOSRezilin biridir Don Juan tepeden týrnaða, Sen de-sýrýlsýklam budalasýn.

LAURANe o, çýldýrdýn mý?

Çaðýrayým da gör adamlarýmý, þimdi, Uçursunlar beyzade ispanyol kafaný

DON CARLOS

(Ayaða kalkar.) Çaðýr tabii, canýn istiyorsa.BiRiNCi KONUK ' Lütfen Laura-Kýzmayýn Don Carlos. Unuttu bir an-LAURAJuan'ýn düelloda, hakkýyla defterini durduðunu' Mü kardeþinin? Nesi ayýptý bunun CarlosDON CARLOS Parlamakla aptallýk ettim.

LAURAYa! Aðzýyla söylüyor. Barýþacaðýz demek.DON CARLOS Baðýþla beni Laura- anlaþana ;Bu ad huylandýrýyor beni.LAURAPeki benim ne suçum var, sorarým, O ad dilime ara sýra takýlýyorsa?KONUKLARÖfkeni kanýtlaman gerekmiyor, Laura, Bir þarký daha söyle bize.

LAURAPeki,iyi geceler niyetine. Hava karardý bile. Hangi þarký olsun?.. Bir dakika.l(Þarkýyý söyler) BÎR AÐIZDAN" Nefis! Harika!62LAURAiyi geceler, beylerKONUKLARiyi geceler, sevgili Laura.Konuklar giderler. Laura, Don Carlos'u durdurur.Hýrçýn Carlos! Kal benimle! hoþlanýyorum senden; Sövgülerinle Juan'ý anýmsattýn bana, D

DON CARLOSDon Juan... Tanrýnýn þanslý kulu, Çok sevmiþtin onu.

LAURAÇok hem de.DON CARLOSYa þimdi? LAURAÞu anda mý? Yoo iki kiþiyi birden sevemem. Þimdi seni. DON CARLOS



Söylesene Laura-kaç yaþýndasýn? .LAURAOn sekiz.DON CARLOSGençsin... beþ altý yýl sürer bu gençlik. Bir altý yýl daha erkekler üþüþür çevrene; Öveni, Gönlünü çelmeye çalýþýrlar serenadlarla, Gece kuytuda birbirlerini haklarlar uðrunk bitti mi, çukura kaçacak gözlerin, Kýrýþacak þu gözkapaklarý, þu saça ak düþecek; Ýhtzaman?LAURAO zaman ne?Neler söylüyorsun? Nerden çýktý þimdi?Hep bunlar mý düþüyor aklýna?Balkona çýkalým hadi. GökyüzüPýrýl pýrýl; hava yumuþak, durgun- akþamLimonla defnenin kokusunu getiriyor-,Ay, ýþýðýyla yýkýyor kopkoyu laciverdi-Bekçi haykýrýyor uzaktan: 'Sakin bir gece!'Oysa ta kuzeyde bir yerde -Paris'te-Belki fýrtýna bulutlarýyla kaplýdýr gök.Yaðmur yanýyordur, sert bir rüzgâr... Bize ne?Hadi sevgili Carlos'um, emrediyorum-gülümse!DON CARLOS Tatlý þeytan seni!Kapý vurulur. DON JUANLaura! Gelsene!

63(Þarkýyý söyler) biR AÐIZDANNefis! Harika!62LAURAiyi geceler, beylerKONUKLARiyi geceler, sevgili Laura.Konuklar giderler. Laura, Don Carlos'u durdurur.Hýrçýn Carlos! Kal benimle! hoþlanýyorum senden; Sövgülerinle Juan'ý anýmsattýn bana, D DON CARLOSDon Juan... Tanrýnýn þanslý kulu, Çok sevmiþtin onu.

LAURA

Çok hem de.DON CARLOSYa þimdi? LAURAÞu anda mý? Yoo iki kiþiyi birden sevemem. Þimdi seni. DON CARLOS.Söylesene Laura-kaç yaþýndasýn?LAURAOn sekiz.DON CARLOSGençsin... beþ altý yýl sürer bu gençlik. Bir altý yýl daha erkekler üþüþür çevrene; Öveni, Gönlünü çelmeye çalýþýrlar serenadlarla, Gece kuytuda birbirlerini haklarlar uðrunk bitti mi, çukura kaçacak gözlerin, Kýrýþacak þu gözkapaklarý, þu saça ak düþecek; Ýht

zaman?LAURAO zaman ne?Neler söylüyorsun? Nerden çýktý þimdi?Hep bunlar mý düþüyor aklýna?Balkona çýkalým hadi. GökyüzüPýrýl pýrýl; hava yumuþak, durgun- akþamLimonla defnenin kokusunu getiriyor-,Ay, ýþýðýyla yýkýyor kopkoyu laciverdi-Bekçi haykýrýyor uzaktan: 'Sakin bir gece!'



Oysa ta kuzeyde bir yerde -Paris'te-Belki fýrtýna bulutlarýyla kaplýdýr gök.Yaðmur yaðýyordur, sert bir rüzgâr... Bize ne?Hadi sevgili Carlos'um, emrediyorum-gülümse!DON CARLOS Tatlý þeytan seni!Kapý vurulur. DON JUANLaura! Gelsene!6366Yerde yatan gövdeyi inceler. Yaþýyor ha!.. Kýlýcý kalbine saplamýþsýn, lanet, olsun! Taar- þu üçgen yara da kanamýyor. Soluk almýyor artýk. Buna ne diyeceksin?DON JUAN Belayý kendi aradý.LAURAAyný hikâye.Tam benim Don Juan'ým: hep muzýrlýk peþinde Ama biç suçlu deðil... Ne zaman geldin?DON JUAN Bu akþam, gizlice -Daha affedilmedim.LAURAMadrid'e gelir gelmez Laura'yý özledin ha? Çok dokunaklý doðrusu. Yalan atma! Geçerken dün, tanýdýn, o kadar.DON JUANSevgili Laura,Leporello'ya sor istersen.Kent dýþýnda kalýyorum- felaket bir han... Madrid'teysem, Laura uðruna.

Laura'yý öper.

LAURACaným benim!.. Dur. bir dakika -ceset! Ceset ne olacak?Pelerinime sarýp götürürüm Bir kavþaða atýveririm onu.LAURAÇok dikkatli ol Kimse görmesin. Biraz önce Gelmedin iyi ki! Dostlarýn Yemekteydiler b

rada -demin Gittiler, O sýrada gelseydin!Çoktandýr aþýk mýsýn ona?LAURA Kimi soruyorsun? Ne hakla!DON JUANKonuþ bakalým-Aklýna esip kaç kere aldattýnSürgüne gönderilmiþ sevgilini?

LAURAYa sen, pis hovarda?DON JUAN Anlat... Neyse, sonra konuþuruz bunu.67DON JUAN Þimdilik dursun. Tan aðarmadanSAHNE IIIKomutan 'ýn mezarýDON JUAN iþler yolunda. Don Carlos'u öldürmek Bahtsýzlýðýndan sonra, rahip kimlianastýrda, her gün görebiliyorum Alýmlý dulu, buna karþýlýk o da 68 Sanýrým iye kadarBeylik nezaket. Yetti artýk: Bugün Konuþmayý deneyeceðim onunla, Söze nasýl girsem? 'Cü'... 'Lütfen, Senora'... Amma saçma! Ne geçerse -içimden, onu söylerim, bir aþk þarkýsý. Nerdeyse gelir. Komutan. Onsuz sýkýlýyor anladýðým kadarýyla. Heykele bakarsan, adam ! Ne omuzlar! Herkül sanki! Oysa saðken

Ufak tefek bir adamdý rahmetli;Parmak ucunda eriþemezdi þu heykelin burnuna. Escorial'ýn arkasýnda buluþtuðumuz gün Basaldýrdý, kýlýcýma bir hamle, derkenÇivilenmiþ yusufçuk gibi çakýldý,Cesurdu yine de, gururlu, kararlý... Ah! iþte bizimki geliyor.

DonaAnna girerDONA ANNARahip buradaymýþ. Peder, Korkarým böldüm düþüncelerinizi-Özür dilerim.DON JUAN



Asýl ben özür dilemeliyim Sizden Senora. Korkarým, engelliyorum, Acýnýzýn dýþa vurulmas

DONA ANNAHayýr,Benim acým derinlerde, sizin yanýnýzda ancak Cennete eriþebilir duacýklarým-Peder,Yalvarýrým sesinizle katlim bana.DON JUANBen... mi dua edeceðim Dona Anna'yla birlikte! Ne haddime! Lekeli dudaklarým nasýl mýrýnýr O saf dualarýnýzý- Bana düþen, saygýyla gözlemek Baþýnýzý hafifçe eðip. simsiyah saan Bir melek gizlice geliyor bu mezara. Ve ben coþup kabaran yüreðimde Dua bulamayýnca,düþünüyorum, ne yamanmýþ. Buz gibi mermeri cennetin soluðuyla Böylesine ýlýnan, aþkýn gnan o kulun talihi...69DONA ANNANe tuhafÞeyler söylüyorsunuz!70DON JUANSenora?DONA ANNAUnuttunuz galiba.DON JUANNeyi?Günahkâr çýðlýðý buraya yakýþmayan Zavallý bir rahip olduðumu mu?

DONA ANNAÞey ben... Anlamamýþýmý...DON JUANBiliyorsunuz pekâlâ!Biliyorsunuz,DONA ANNANeyi?DON JUANRahip falan olmadýðýmý-Dizlerinize kapanýyorum, baðýþlayýn.DONA ANNA Tanrým, baðýþla! Kalkýn, yalvarýrým... Kimsiniz?DON JUANUðursuz bir tutkunun umutsuz kurbaný.

DONA ANNA Tanrým! üstelik mezar baþýnda ediyorsunuz bu sözleri!Gidin burdan.DON JUANBir dakikanýzý alacaðým. Dona Anna.DONA ANNAYa bir gelen olursa!DON JUANKapýlar kapandý. Bir dakikacýk!DONA ANNA Peki- ne istiyorsunuz benden?DON JUANBýrakýn da öleyim .:Þu an dizlerinizin dibinde- býrakýn daKutsal saydýðýnýz topraða karýþmasýn topraðým, -Ötede yatayým -kapýdaki kemerin altýnda

usul adýmlarýnýz Giysini?, belki, bu soylu mezara geldiðinizde Saçlarýnýzý döküp yas t DONA ANNADelisini?, siz!DON JUANÖlümü dilemek mi delilik, Dona Anna? Deli olsaydým, yaþama tutunmayý dilerdim, Aþkýn memek için yüreðinize; Deli olsaydým, pencerenizin altýnda beklerdim Gecelerce, seranaddayku girmezdi gözünüze;.. Deli olsaydým, önünüze atardým kendimi-Gizlenip sessizce acý ç . . '72DONA ANNASessizce dediðiniz



Bu mu?DON JUANÝnanýn, Dona Anna, yazgýnýn oyununa Çýkýp geldim sýðýnaðýmdan- yoksa Öðrenemeyecektiniz

DONA ANNA Çoktandýr âþýk mýsýnýz bana?DON JUANÇoktan mý. yenilerde mi-Bilemem. Ama bu aþk baþladý baþlýyalý Geçen her arým deðerini öenenin anlamýný da.DONA ANNA Gözü-kara birisiniz... Gidin.DON JUANGözü -kafa mý?DONA ANNAKorkuyorum.Söylediklerinizden.DON JUANSusarým öyleyse: lütfen kovmayýnSizi görmekten baþka mutluluk tanýmayaný.Büyük umutlar beslemiyorum, hiçbir þeyistemiyorum, ama ille de yaþayacaksamGörmeliyim sizi.- DONA ANNAGidin-yeri deðil burasý Bu tür konuþmalarýn. Evime gelin Yarýn akþam. Söz verin, saygýlkleyeceðim sizi; çok erken gelmeyin. Kapýmý çalan pek yok da Dul kalalýberi...DON JUAN

Aziz Dona Anna!Dilerim, cömert Tanrý yüreðinize su serper, Sizin þu zavallý yüreðe serptiðiniz gibi.DONA ANNAHadi artýk.DON JUANBir dakikacýk daha -yalvarýrým.AnlaþýlanBen gideceðim... dua etmeyecek kadar Karýþtý kafam uçarý sözlerinizle; Nicedir, nicedirum bunlarý-Yarýn, bekleyeceðim sizi.DON JUANOlamaz, inanamam, Bahtým birden yüzüme gülecek ha!.. Yarýn sizi göreceðim: Hem de gizlilýsýz, Baþka bir yerde!7374

DONA ANNA Yarýn, yarýn evet, Adýnýz neydi?DON JUANDiego de Calvado.DONA ANNA Görüþürüz, Don Diego.Çýkar.DON JUANLeporello!Leporello girer,LEPORELLOBuyurun efendim?DON JUANAh sevgili Leporello!Kabýma sýðamýyorum! 'Yarýn akþam' Yarýn, LeporeJlo! 'Çok erken gelmeyin... Git. hazýrl

LEPORELLODemek Dona Anna'yla konuþtunuz? O gönlünüzü aldý... siz onu kutsadýnýz?DON JUANHayýr Leporello -bir çaðrý aldým!Düþün-ondan bir çaðrý!LEPORELLOÇaðrý ha!Dul deðil mi! Hepsi birbirinin eþi.DON JUANAh mutluluk! Þakýmak geliyor içimden, dünyayý kucaklamak!



LEPORELLO Peki, Komutan ne diyecek bu iþe?DON JUANKýskanýr mý sence? Hiç sanmam; Ölünce durulmuþtur deliþmenliði,LEPORELLO O kadarýný bilemem: heykeline bakýn.DON JUANNe varmýþ?:LEPORELLOSanki öfkeyle süzüyor sizi.DON JUANGit de rica et, Leporello, Yarýn akþam bana bir uðrasýn-Yani Dona Anna'ya.LEPORELLOHeykele rica mý!Niyeymiþ o?DON JUANLaf olsun diye deðil herhalde-76Sor bakalým, yarýn akþam gelebilir miymiþ Dona Anna'nýn evine -ama çok erken olmasýn-Nöilir miymiþ kapýnýn dýþýnda?LEPORELLO Dikkat edin bence! DoN JUANSen git sor.Kimle þakalaþtýgýnýza.LEPORELLOÞey ben...DON JUAN

Hadisene.LEPORELLO Ey kusursuz, görkemli heykel, size Naçizane soruyor efendim Don Juan, Gelebilir miydiniz... Yoo ödüm kopuyor!DON JUANÖdlek! Azýcýk beklesene...LEPORELLOYoo olmaz Þimdi soracaðým.Efendim Don Juan, gelebilir misiniz diyorYarýn akþam dul eþinizin evine,Ayrýca dikilip kapýnýn önünde... falan...Heykel, baþýyla evet der.DON JUANNe oluyor?

LEPORELLO Sonumuz geldi!DON JUANBir þey mi var?LEPORELLO (Baþýný sallayarak)DON JUAN Neden sallýyorsun baþým?Þey... heykel!LEPORELLODON JUANHeykel salladý da!Sersem!LEPORELLO Siz konuþsanýz onunla.DON JUANBeni izle, tabansýz.

(Heykele bakarak)Sayýn Komutaným, yarýn akþam buyurunuz Dul eþinizin evine orada olacaðým Kapýnýn dýleceksiniz, deðil mi?(Heykel, yine baþýný sallar.)Baþýný sallýyor bu heykel!77LEPORELLODON JUANGördünüz...Tüyelim!78



SAHNE IVDona Atina'nýn evinde bir oda. Don Juan ile Dona Anna girerler.DONAANNASizi aðýrlamaya hazýrým. Don Diego; Ama korkarým, bir dulun kasvetli konuþmasý Sýkacak atamadým; Nisan gibi Yaþlarla gülücükler içice. Neden susuyorsunuz?DON JUANSevinçten dilim baðlandý sanýrým; Dona Anna'yla baþbaþayým, burada. Talihli ölünün mezak görüþüm bu, diz çökmemiþ olarak Mermerden eþinizin önünde.DONA ANNADemek kýskançlýk Mezarda da býrakmýyor kocamýn peþini, Don Diego?DON JUANKýskanmak bana düþmez. Onu siz seçtiniz.

79Hayýr,80Don Alvaro'ya annem verdi beni. Zengin bir adamdý Alvaro.DON JUANAyrýca talihli!Bomboþ hazineler açmýþ bir tanrýçanýn önüne. Bu yüzden de Cennet keyfi sürüyor hâlâ! Ah ne büyük zevkle Ünümü, servetimi, her þeyimi sererdim Ayaklarýnýza, tatlý bir bakýþ olurdu kutsal emriniz, Bir bakýþta okurdum esintilerinizi. Hepsini önceden sezerdim, yeter ki Kesintisiz, büyülü bir an olsun yaþamýnýz... Ama Ne yazýk ki, tam tersiymiþ yDONAANNASusun lütfen; günah iþliyorum Dün Diego, Sözlerinizi dinlemekle asla sevemem sizi.

dul, Ölene kadar sadýk kalmalý eþine. Bilseydiniz, nasýl severdi beni Alvaro! Yoo, Alvaolsa, kulaðýný týkardý kuþkusuz Bir kadýnýn aþk itiraflarýna Karýsýnýn ölümünden sonra:ik yeminine.DON JUANAcý çektirmeyin bana Kocanýzdan söz ederek, Dona Anna. Yeterince çektirdiniz zaten, bu ayý Kendim isledim belki de.DONA ANNANasýl olur?Sizin kutsal baðlarýnýz yok anlaþýlan; dürüst Bir aþk besliyorsunuz bana. Cennet katýnd DON JUANSize karþý dürüst mü! Hey Tanrým!Beni kandýrdýðýnýzý düþünemiyorum-Ne tuhaf.Don Diego;

DONA ANNA . Yanlýþ mýDON JUANBir þey diyemem.DONA ANNA Ama açýklamýnýzý istiyorum,DON JUANHayýr, yapamam.DONA ANNAisteðime boyun eðmek bu mu! Ne demiþtiniz? Kölem olacaktýnýz sözümona! Kýzdýrýyorsunuz ; Neler çevirdiniz arkamdan?DON JUANSöyleseydim,Ölünceye kadar benden nefret ederdiniz.DONA ANNA

EtmeyeceðimHemen, þu an baðýþlayacaðým sizi bilmem Gerekiyor çünkü.8182DON JUAN - .Ama böylesine kara. ölümcül bir sýrrý Öðrenmemeniz bence en iyisi.DONA ANNAAcý çektiriyorsunuz bana. Kara ve ölümcül bir sýr mý? Neymiþ o? Ne Zararýnýz dokunabilitanýmam Düþmanlarýný da yok... Bir kiþi dýþýnda: Kocamý öldüren adam.DON JUAN



(Kendi kendine)Çattý aydýnlanma aný! (Dona Anna ya)Söyleyin bana: þu zavallý, bahtsýz Don Juan Herhalde tanýyordunuz onu?DONA ANNAYüzünü hiç görmedim.DON JUANKin mi besliyorsunuz ona?DONA ANNATanrý bilir ya, Don Diego. sanýrým Unutturmaya çalýþýyorsunuz sorumu..Emrediyorum.DON JUAN Þu anda karþýnýza çýksaydý...DONA ANNAHançerimi çekipSaplardým hainin yüreðine.Çekin hançerinizi hadi Yüreðim emrinizde.DONA ANNADon Diego!DON JUAN .Don Juan'ým ben.Kocanýzý öldürdüm evet, hiç De piþman deðilim.Neler duyuyorum?DONA ANNA Yalan söylüyorsunuz.DON JUANDONA ANNA Olamaz, hayýr, hayýr!

DON JUAN Ben Don Juan'ým ve size aþýðým.DONA ANNA(Yere yýðýlýr) Þey... Baþým dönüyor... Neredeyim?DON JUANDona Anna!Neyiniz var? Kalkýn toparlanýn Don Diego Köleniz, ayaklarýnýza kapanýyor bakýn.DONA(Bitkin bir sesle) Can düþmanýndýnýz benim Elimden aldýnýz..,Býrakýn beni lütfen!neyim varsaDON JUANEþsiz yaratýk! Bedelini ödemeye hazýrým: þurada Dizlerinin dibindeyken ver karariçin yaþayayým mý, öleyim mi...DONA ANNA

Bu, Don Juan iþte.DON JUANDon Juan'ý size. hiç kuþkusuz, acýmasýz Bir canavar olarak tanýtmýþlar Dona Anna. Belyalan deðildir dedikleri;Belki, zorlanýp yorgun düþmüþ bir vicdanda Kötülük aðýr basar az da olsa. Uzun bir süreydim Sefahat'in: Ah, Dona Anna. sizi göreliberi iliklerime kadar deðiþtim size duyduðaþkla Erdeme aþýk oldum ve neden sonra Titreyen dizlerimle eðiliyorum önünde.DONA ANNADon Juan'ýn güzel konuþtuðu bilinir; ayrýca Hýnzýr bir ayartýcýymýþ. duyduðum kadarýylata kendisi. Kaç zavallý kadýný düþürdünüz aðýnýza?DON JUAN ' Þimdiye kadar hiçbirini sevmedim ki.DONA ANNASevdiði ilk kadýn mýyým sizce? Bende yeni bir kurban aramýyor mu?

Yani Don Juan'ýnDON JUAN . -Aklýmdan sizi kandýrmak geçseydi, Açýkça çýkar mýydým karþýnýza, hele siz Adýmý duymayaile?DONA ANNAKim tanýr sizi - kimbilir?.. Ne cesaretle Geldiniz buraya? Biri tanýþa ölüm kesin.DON JUANÖlüm ne ki? Sizinle geçecek tatlý bir saate Yüksünmeden verirdim ömrümü.DONAANNAHer þeyi Göze almýþsýnýz nasýl çýkacaksýnýz görünmeden?



DON JUAN(Onun ellerim öperek)Demek zavallý Don Juan'ýn yaþamý umrunuzda! Demek Dona Anna'nýn kutsal ruhu, kin an beslemiyor bana?Keþke besleyebilseydim!Ayrýlmalýyýz artýk.86Bilemem:DON JUAN Bir daha ne zaman buluþuruz?DONAANNADON JUAN Yarýn mý desek?DONA ANNANerede?DON JUANBu evdeDONAANNA Yufka yürekliyim, çok hem.DON JUANBir af Öpücüðü. DONA ANNA Buradan gitmeniz gerek.DON JUANÞöyle serin, soðuk biröpücük..DONA ANNANasýlda üsteliyorsunuz! Peki, peki. Kapýyý çalan kim?.. Saklan, Don Juan.DON JUAN Elveda sevgilim.Çýkar, koþarak geri döner. Ah!

DONAANNAO da ne? Ah!..Komutanýn heykeli girer. Dona Anna bayýlýr.HEYKEL Çaðrýnýza uyup geldim.DON JUAN .Tanrým, baðýþýný eksik etme üstümüzden!HEYKEL Tiril tiril titriyor Don Juan.Rahat býrak onu. Her þey bitti.87DON JUANYoo geldiðinize sevindim.HEYKEL Elini ver bana.DON JUAN

Taþ el. nasýl da kenetleniyor avucuma! Býrak beni, koyver býrak elimi... Ölüyorum Si Ah Dona Anna!Don Juan ile Heykel, belirsizliðe gömülürler.Veba Sýrasýnda ÞölenWilson 'un tragedyasý Veba Kenti'den

Bir sokak, Bardaklarla tepeleme dolu bir sofra. Kadýnlý erkekli içenler kalabalýðý.DELÝKANLIÞimdi, hepimizin tanýdýðý birini anmak için kalkýyorum ayaða, soylu Efendim, O ki nükleleriyle, Þakacýlýðý, derin gözlemleriyle(Canevinden vururdu bizi)Nasýl þenlendirirdi soframýzý, þimdilerdeEn parlak aydýnlara çöken karanlýðýný Konuðumuz Veba'nýn. kovardý yüreklerden. Daha ikilkýþ tutarken Olur mu bu eðlenti sýrasýnda

Jackson'ý anmamak! iskemlesi þuracýkta Bomboþ duruyor, dönmesini bekliyor sankiCoþkun haz adamýnýn, oysa o Yeraltýnýn soðuk dünyasýnda yatýyor þimdi... Bundan b, ölülerin Topraðýna seslense de, çoðumuz saðýz daha, Gerek yok karalar baðlamamýza; öyleyse Çýnla neþeyle, Hep birlikte içelim anýsýna Aramýzdaymýþ gibi.ÞENLÝÐÝN EFENDÝSÝ ilk ölen oydu içimizden. Hayýr, sessizce içelim anýsýna.DELÝKANLIPeki öyleyse, sessizce!Sessizce kadeh kaldýrýrlar91ÞENLÝÐÝN EFENDÝSÝ



Sesin, sevgili Mary, sizin türkülerin Yabanýl kusursuzluðunu iletiyor bize; Bir þarký slü, usul olsun, sonra . Þenliðe doðru koþ. doludizgin, Düþlerden günlük dünyaya geçerMARY(Þarkýsýný söyler)Bu ülkede bir zamanlarNe verimliymiþ toprak;O günlerde PazarlarýDolarmýþ kutsal tapýnak;Kalabalýk dersliklerdeGeçilmezmiþ cývýltýdan,Parýldarmýþ tarlalardaiþlek orak, iþlek týrpan.

Þimdiyse bomboþ kilise;Dersliklere yok uðrayan;Karanlýk koru ýpýssýz;Rüzgâra savrulmuþ ürün;Kül olmuþ yapýlar gibiuðursuz sokaklar, tek tek;Her þey sessiz, her þey suskunObur tabutu saymazsak Omuzlarda, hep ölüler; Ya saðlarýn çýðlýklarý; Huzur içinde yatsýsin Tanrý. Kalmýyor ki gömecek yer; Günün taze ölüleri Saflarý sýklaþtýrýyorÜrkütülmüþ sürü gibi. .Baharda, kara topraða

Genç yaþta girmekse yazgýmUnutma, tek sevincimdin.Bir zamanlarki sevgilim,Yakýnýma gelme n'olur,Dokunma Jenny'ne sakýn,Öpme ölü dudaklarý,Beni uðurla uzaktan.Sonra çek git buralardan;Arayan sýðýnak bulur,Bakarsýn çektiðin acý Zaman geçtikçe azalýr.Ama Veba biter bitmezBul mezarýmýn yerini;Cennetin kapýlarýnda Tutacak sözünü Jenny.ÞENLÝÐÝN EFENDÝSÝ Teþekkürler Mary, bu acýklý þarký için! Anlaþýlan, çok eskiden yoklami, bugün O yaban cennette çaðlayan ýrmaklardan Acý aðýt sesleri yükselir olmuþ; Cesuru

götüren O yýldan kalan tek silik aný. þu yalýn, Acý-tatlý türkülerde... Bu ezgi Yüreðe ir þey Böylesine aðulayamaz bir þenliði!MARYKeþke kimseler duyýnasaydý sesimi Yoksul evimdeki ana -babamdan baþka!93Bayýlýrlardý Mary'ciðin þarkýlarýna;Seslin, sanki bizim eþikten eriþiyor þimdi-0 kýzýn sesi çok daha tatlýydý; saf Bir yüreLOuISAModasý geçmiþ bir türkü! Ama bazý safdiller günümüzde de, aþýrý duyarlý Kadýnýn yaþ dökr! Kýz, yaþlý gözlerini dayanýlmaz sanýyor Besbelli -ama tam þu anda Gülmek gelseydi aksaçardý. Walsingham. içli kuzey dilberlerini övüyor ya-Bir aðýt tutturuyor hemen. Nefrerum Þu sarý iskoç, saçlarýndan!ÞENLÝÐÝN EFENDÝSÝDurun! Bir dakika-Tekerlek sesleri duyuyorum.

Bir Zenci'nin sürdüðü, ceset yýðýlý bir araba geçer.Louise - bayýlmýþ ha -Konuþmasýný duyan, erkek ruhlu sanýrdý onu. Sertler, uysallardan daha zayýf oluyor anlazil korkunun yuvasý da tutkulu yüreklerde! Mary, yüzüne biraz su serp onun.MARYGel tasamýn, utancýmýn kardeþi,Þöyle yaslan göðsüme.LOuISA (ayýlarak)Kara yüzlü, ak gözlü bir ifrit Arabadan el etti bana. cesetler üstüsteydi,



Dili, tüylerimi ürpetti... Bir düþ müydü?Ölü arabasý gerçekten geçti mi?DELÝKANLIKendine gel, Louisa!Her ne kadar yalnýz bizimse de bu sokak. Ölümün týrpanýndan kaçýp sýðýndýðýmýz, Kaygýsýeçecek Ne zaman isterse, býrakacaðýz geçsin! Hadi Walsingham, kavgalara son vermek adAyrýca kadýn -bayýlmalarýna- bir þarký, n'olur! Þöyle gür, canlý bir þarký söyle lütfenGümbür gümbür bir Baküs þarkýsý olsun Fýþkýrsýn kadehlerin köpüðünden.ÞENLÝÐÝN EFENDÝSÝO þarkýlarý bilmem;Veba'yý kutlayan bir þarký söyleyeceðim-Dün yazdým, ayrýldýðýmýzda. Uyaklý yazmaya can ha önce tadmadýðým bir duygu! Dinleyin: Þarkýya nasýl uygun düþüyor boðuk sesim.BiR AÐIZDANVeba'yý kutlayan bir þarký ha! Dinleyelim! Veba'yý kutlayan þarký! Aferin!ÞENLÝÐÝN EFENDÝSÝ(Þarkýyý söyler) Koca Kýþ bir davranýp daÜstümüze savurursailkel silahlarýný, tipi, kar, buz-Onu þenlikle esrik karþýlarýz.9596Ordusuyla kara EceÖvünüyor gündüz gece,Çaldýðý ölülerden gelip aþka... Ne gelir elden yakarmaktan baþka?; Dönsün Veba kapýmýzdan,

Kýþ da umut kessin bizden!Hep içelim, kadehlerimiz kalksýnKesin egemenliðine Veba'nýn.Kekre, yýrtýcý bir tad varKýzýþtýðýnda düþmanlar,Uçurum, sularýn kara öfkesi, Kasýrga, Veba'nýn keskin kokusu.Bizleri sindiren neyse Ölümlüsün diye diye,Bir kavrayabilsek onun özünü- ;;Sevinci buluruz, ölümsüzlüðü!Gelsin Veba'ya övgüler-Gözdaðýna kim aldýrýr!Hep içelim, taþsýn kadehlerimiz, Tütsün buðusuyla Gül güzeli Kýz!

ihtiyar bir rahip girer.

Þölen deðil küfür bu! Tanrý'dan korkmazlar! Ne hakla bozarsýnýz ölümün yaydýðý sessizliÞenlikle, þarkýlarla! Yakýnlarýný yitirenlerin, sapsarý Yüzleri aðýtlarý arasýnda Tanrý ! Mezarlýðýn huzurunu kaçýrýyor gürültü-patýrtýnýz, Sarsýlýyor kefensiz ölülere serpilen toprak! Dualarýyla kutsamasaydý ihtiyarlar o koskoca Toplu mezarý, bir þeytan sürüsü gelmiþ derlamýþ bir kafirin ruhunu, ta derinineitmiþ kara topraðýn, alaylý kahkahalarla.SESLERNe ustaca anlatýyor bize cehennemi! Yoluna ihtiyar, yoluna hadi!RAHÝPKesin, yalvarýrým,Bizim için can veren Isa adýna;Dönün bu günah yolundan, bir gün

Kavuþmayý umuyorsanýz cennette yakýnlarýnýza-Evlerinize daðýlýn!ÞENLÝÐÝN EFENDÝSÝEvlerimiz çok gamlý-Gençlik neþeyi sever oysa!RAHÝP,Ey Walsingham...Üç hafta önce öpmüþtün annenin cesedinin Aðýt yakarak kapanmýþtýn üstündiyemezsin Oðlunun düzenlediði bu küfür þenliðine, Çýlgýnca þarkýlarla yükselen sesine,? . Gel benimle!ÞENLÝÐÝN EFENDÝSÝNeden son vereceksin ki þölenimize? Seninle gelemem: beni burada tutan, Umutsuzluk,geçmiþin korkunç anýlarý, Yasa-tanýmazlýðýmýn bilinci, Ve evimin karanlýðýndan duyduðum



i (Tanrý baðýþlasýn) o yitik Ama o güzel yaratýðýn... Hayýr, anamýn ruhu Beni kýpýrdata sesini duyuyorum, beni kurtuluþa... Sana teþekkür borçluyum... Güle güle, ihtiyar; Ardelecek varsa, lanet olsun ona!SESLERAferin, bravo soylu Efendimize! Bak Peder, vaaz buna derler. Yoluna!Matilda'nýn aziz ruhu çaðýrýyor seni!ÞENLÝÐÝN EFENDÝSÝ(Kalkarak)Andiç bakalým, þu buruþuk elini kaldýrýp O suskun adýn, sonsuza kadar, yattýðý yerde Kaleyebilseydim BU gösteriyi onun ölümsüz gözlerinden Beni saf, gururlu, özgür sanýrdý, crdu kollarýmda... Neyim ben þimdi? Sen ey ýþýðýn kutsal çocuðu, görüyorum, tahtýn DüþküKADIN SESÝ Çýlgýn mý ne! Ölmüþ karýsýný sayýklýyor!ÞENLÝÐÝN EFENDÝSÝPeder, Tanrý aþkýna, býrak beni!RAHÝPYüce Tanrý, baðýþlasýn seni Elveda oðlum.Rahip çýkar. Þölen sürmektedir. Þenliðin Efendisi, derin düþüncelere dalmýþtýrNOTLAR100Sayfa 13: Pinti Þövalye. Bitiriliþ tarihi: 23 Ekim 1830. Sayfa 37: Mozart ve Salieri.Bitiriliþ tarihi: 26 Ekim 1830. Sayfa 45: Þalteri: "Kabýna sýðmaz neþesi kaldýrmazdý/0 e" Sevil Berberi ile Figaro'nun Düðünü'nün yaratýcýsý-nýn siyasal yaþamý çok karmaþýktý'ya gizli hizmetlerde bulundu. Devrim sýrasýnda, Ulu-sal Güvenlik Örgütü adýna çalýþtý.e-

rerek canýný kurtardý.Sayfa 47: Salieri: "... Buonarotti..." Michelangelo'nun "Çarmýba-Gcriliþ"i yaratýrken, aha gerçekçi olabilme adýna modelini öldürdüðü yolundaki söylentiye bir gönderme. Sayfauk. Bitiriliþ tarihi: 4 Kasým 1830 Sayfa 60: Birinci Konuk: "Yaþamýn tadlarý denince, malnýzca aþk aþabilir: o da ezgidir ya..." Puþkin'in, 1828'de. Polon-yalý piyanist Szymaska'nýn bir albümüne yazdýðý dizeler.Sayfa 72: Don Juan: "Çoktan mý, yenilerde mi/Bilemem..." F.F. Seeley, Don Juan'ýn bu sölerinin, Dona Anna'yla geçen sahne boyunca söylediði en içten sözler olduðunu belirtiyo ana kadar söylediklerinden çok daha inandýrýcý; biryalýnlýða varma çabasý. Sayfa 89: Veba Sýrasýnda Þölen. Puþkin, Wilson'dan yaptýðý çeviö Kasým 1830'da tamamlamýþtý.Sayfa 99: "Rahip, keder içinde uzaklaþýr." Wilson'un özgün metni 90 dize daha sürüyor, Walsingham, fahiþe Ma-ry'ye þöyle sesleniyor: "... dingin, bilinçli bir ruhla/And içiy

m, seveceðim seni!" Puþkin'in özgün merinde yap-týðý deðiþiklikler, kendi yorumlarýný getirmek amacýný ta-EDEBÝYAT OYUNKüçük TragedyalarAleksandr PuþkinÝçindekilerAcý Bir Öngörü / Tomris Uyar 9Pinti

Documents

Kucuk Trajedyalar T