Plavske kuleStare kamene kule u Plavu i Gusinju su jedinstvena
pojava u arhitekturi ovog podneblja. Uske i visoke, sa malim
otvorima i uskim pukarnicama, kule predstavljaju najinteresantniji
primjer stambeno odbrambenih graevina u Crnoj Gori. Najstarija i
najljepa meu njima je Redepagia kula, podignuta krajem 17. vijeka u
centru Plava, sa karakteristinim okovima - natkrivenim drvenim
balkonima podignutim iznad pukarnica. Prva dva sprata sazidana su
od kamena koji na nekim mjestima dostie i metar debljine. Kasnije
je dozidan i trei sprat od drveta koji je sluio za stanovanje,
ukraen bogatim duborezom, dolapima, minderima, ilimima i lijepo
rezbarenim rafovima. Kule su esto i spolja bile ukraavane
kaligrafskim natpisima i geometrijskim figurama.
Plavske damijeU samom centru Plava, jedna preko puta druge
nalaze se dvije jedinstvene damije, prva i poslednja velika damija
koje je Otomansko carstvo podiglo u ovom dijelu Evrope. Carska
damija iz 15. vijeka je najznaajniji i najstariji vjerski objekat u
Plavu. Podignuta na uzdignutom platou nekadanjeg utvrenog
Dizdarevog grada, ova damija plijeni originalnom arhitekturom,
kombinacijom kamene i drvene gradnje i bogatim duborezom. Damija
Sultanija, sa visokom betonskom munarom od 41,5 metra, jedna je od
najveih damija u ovom dijelu Crne Gore. Sagraena poetkom 20.
vijeka, zidali su je preko deset godina uveni debranski majstori.
Ubrzo je pretvorena u kolu, a potom i u stanicu milicije,
komunalnu, socijalnu i vatrogasnu slubu. Damija Sultanija je 2005.
godine obnovljena i vraena joj je prvobitna namjena.
Plavsko jezeroOdmah uz sam grad nalazi se uveno Plavsko jezero,
najvee ledniko jezero u Crnoj Gori iz kog izvire moni Lim. Mnogi ga
porede sa morem, a ono je nekada privlailo vie turista nego bilo
koja primorska destinacija u blizini. Opkoljeno visokim planinama
koje se u njemu ogledaju, nijanse Plavskog jezera mijenjaju se u
zavisnosti od poloaja sunca,
godinjeg doba, priobalne vegetacije i sjenke koju baca Visitor.
Dubine i do 9 metara, ljeti se ovdje moete kupati, zimi esto i
klizati, a ako se odluite za ribolov, moda uhvatite kapitalne
primjerke mladice, pastrmke ili tuke. Izraunato je da se voda
Plavskog jezera, veoma bogata ribom, godinje promijeni ak 82
puta.
Botanika bata VelemunNajbolji nain da upoznate bogatu floru
prokletijskih planina, pa ak i one rijetke visokoplaninske biljke
do kojih stiu samo najhrabriji planinari, je da posjetite botaniku
batu Velemun u selu Brezojevice. Na povrini od 520 m2 moete vidjeti
preko 350
biljnih vrsta, meu kojima su i brojne endemine i zatiene vrste,
kao i neke novootkrivene, sa jo uvijek nedovoljno istraenih
Prokletija. U pratnji tvorca i vlasnika ove jedinstvene botanike
bate saznaete mnoge zanimljive detalje o biljkama iz ovih predjela,
kao i o ivotu na ovim velianstvenim ali surovim planinama. Ako se
odluite da krenete put Visitora u ijem podnoju
se nalazi Velemun, na 1642 metra nadmorske visine naii ete na
jedno od najljepih lednikih jezera Visitorsko jezero, poznato po
nekadanjem ploveem ostrvu koje je danas sraslo sa obalom.
Manastir Svete Trojice u BrezojevicamaNa samo nekoliko
kilometara od Plava, u podnoju brda Gradac, na lijevoj obali Lima
nalazi se manastirski kompleks Svete Trojice u Brezojevicama.
Smatra se da je ovaj manastir, koji je vjekovima bio centar
duhovnog i kulturnog ivota
pravoslavnog stanovnitva ovog kraja, podignut jo u 13. vijeku.
Iako vie puta razaran i obnavljan, manastir Svete Trojice sauvao je
neke od najljepih radova zidnog slikarstva iz 16. vijeka u
Polimlju. Crkva koja svojim izgledom podsjea na stare primorske
hramove, graena je u vizantijskom stilu kao jednobrodna kamena
graevina. Zvonik je podignut na brdu Gradac, a ne uz crkvu kao to
je to uobiajeno, da bi poruke i obavjetenja bre stizali do
stanovnitva.
GusinjeSakriveno izmeu strmih padina Prokletija i Visitora, na
920 metara nadmorske visine nalazi se Gusinje, stara varo koja je
do danas sauvala duh prolih vremena. I sada se ovdje mogu vidjeti
uski kaldrmski sokaci, mali duani, stare kamene kule i kue malih
prozora i doksata bogato ukraene duborezom. Gusinje je bilo poznato
jo u 14. vijeku kao karavanska stanica na putu od primorja za Pe i
Carigrad. Vremenom se naselje razvilo u bogat trgovaki, zanatski i
upravni centar Gornjopolimske nahije. Za razliku od veine mjesta u
okolini, Gusinje je planski graeno. itavo naselje je koncentrisano
oko jedne polukrune ulice sa centralnim trgom iz koje se zrakasto
ire ostale ulice povezane na krajevima jednom krunom ulicom.
Gusinjske damije i crkveMalo je mjesta u svijetu koja u istoj
ulici imaju damiju, pravoslavnu i katoliku crkvu. Jedno od njih je
Gusinje, gdje se na glavnom drumu, u rasponu od jednog kilometra,
nalaze uvena Vezirova damija i skoro itav vijek stare, crkva svetog
ora i crkva svetog Antuna. U samom centru varoi izvija se vitko
drveno munare najstarije i najpoznatije gusinjske damije - Vezirove
damije. Pretpostavlja se da ju je podigao skadarski vezir Mahmut
paa Buatlija polovinom 18. vijeka, iako narodno predanje kae da je
mnogo starija. Na ulazu u damiju, u bogato izrezbarenom soferluku,
nalazi se vitrina
sa kameniima koji uvaju tajnu o velikoj sui koja je 1917. godine
zahvatila itav kraj.
Gusinjski Ali paini izvoriGusinje je najpoznatije po svojim
izvorima. Malo iznad grada, u podnoju Prokletija naii ete na
nesvakidanji prizor, kao da sama zemlja vri od mnotva malih izvora
koji izbijaju direktno iz tla i kamena. To su po ljepoti uveni
Gusinjski ili Ali-paini izvori na kojima se svakog ljeta okuplja
preko 15.000 Plavljana i Gusinjana iz itavog svijeta na
najmasovnijim zaviajnim susretima u Crnoj Gori. Jo jedno krako
vrelo izuzetne ljepote nalazi se u blizini. Kod sela Vusanje, na
1010 metara nadmorske visine, sakriveno je u gustoj umi Oko
skakavice (Oko - Syni Skakavcit) ili Savino oko. A, ako krenete
dalje privui e vas huk jednog od najveih i najljepih vodopada na
Prokletijama, trideset metara visokog vodopada rijeke Grlje.
MurinoOva mala varo na Limu okruena gorostasnim planinama jo s
poetka prolog vijeka privlaila je turiste koji su se divili
netaknutoj prirodi, uivali u istom vazduhu, gostoprimstvu domaina i
uvenoj izvorskoj vodi sa Malevke. Iznad Murina se uzdie planina
akor sa istoimenim planinskim prevojem koji je vjekovima bio
najvaniji i najkrai put koji je povezivao itav region. Tuda su
prolazili karavani, putnici namjernici ali i mnoge vojske. Nigdje
kao na akoru neete vidjeti toliko spomenika, grobova i obiljeja
koji svjedoe o tekoj i burnoj prolosti ovog kraja. Tu se nalazi i
selo Velika koje je, da bi se zatitilo od turskih zuluma, polovinom
19. vijeka postalo francuski protektorat. U selu se nalazi i crkva
Svetog Velikomuenika Kirika i Julite podignuta u znak sjeanja na
mnogobrojne rtve iz Drugog svjetskog rata.
Dobro doli!Nalazite se u Plavu, u podnoju najvie crnogorske
planine, na mjestu na kom izvire moni Lim. I dok uivate u udesnim
planinskim pejzaima i kristalno bistrim jezerima, ne zaboravite da
se nalazite u kraju bogate istorije gdje su se stotinama godina
ukrtali putevi razliitih kultura, vjera i naroda.
Kulturna ruta Plava vodi vas do najzanimljivijih mjesta u kraju,
na kojima ete otkriti kako se ivjelo u starim kamenim kulama, gdje
se nalazi ulica u kojoj su jedna damija i dvije crkve, zato je
najbolje pecanje na Plavskom jezeru i kako je malo selo na akoru
postalo francuski protektorat. Saznaete i zato su kue u Plavu imale
malu drvenu jabuku na krovu i gdje se to nalazio utvreni Dizdarev
grad.
ZAKORAITE U ISTORIJU PLAVA!
Vie informacija o kulturnoj ruti i pomo u organizaciji ture
moete dobiti u Turistikoj organizaciji Plava
Radno vrijeme: ljeti: ponedeljak subota od 08h do 20h zimi:
ponedeljak petak od 08h do 16h
Adresa: Racina bb, 84325 Plav
Tel.+382 (0) 51 250 151E-mail: [email protected] stranica:
www.toplav.me
Iako ne postoji obiljeena biciklistika staza, itavu trasu rute,
mogue je obii planinskim biciklom.
Turistika organizacija Plav
Racina bb, 84325 PlavTel.+382 (0) 51 250 151E-mail:
[email protected] stranica: www.toplav.me
Hoteli
Hotel / Restoran Kula Damjanova****Vojno selo bb, PlavTel: +382
(0)51 255 350, +382 (0)67 638 311E-mail: [email protected]
www.kuladamjanova.com Hotel / Restoran Ecco village Aqua**Latek bb,
PlavTel: +382 (0)69 051 532, +382 (0)69 889 759E-mail:
[email protected] www.aqua-plav.me
Hotel / Restoran Rosi**, Bedluci bb, GusinjeTel: +382 (0)51 256
646 E-mail:
[email protected]
Restorani Nacionalne kuhinje
Restoran Belle Ami, Racina bb PlavTel: +382 (0)51 252 727, Fax:
+382 (0)51 251 088E-mail: [email protected]
Restoran Napolis, Bedluci bb GusinjeTel: +382 (0)51 256 732,
+382 (0)69 035 430
Restoran Krojet, Ali-paini izvori bb, Gusinje Tel: +382 (0)51
258 921, +382 (0)68 432 587E-mail:
[email protected]
Kako stii - Transport
Avio transport: najblii aerodrom je u Podgorici (202 km)Voz:
najblia eljeznika stanica je u Bijelom Polju (77km)
www.zcg-prevoz.meAutobus: dobro povezan autobuskim linijama sa svim
gradovima u regionu, Autobuska stanica Plav, tel: +382 (0) 51 251
371Automobil: magistralnim putem od Podgorice (192 km), od Berana
(42 km), od Bijelog Polja (77 km), od Kolaina (115 km), od Beograda
(392 km)
REGIONALNA RAZVOJNA AGENCIJABjelasica, Komovi &
Prokletije
Peinski crteiJedna od tri pronaene peine sa crteima u Crnoj Gori
nalazi se na planini Vezirova brada u blizini Gusinja. Na 1300
metara nadmorske visine, u izuzetno nepristupanoj peini Grebaji moe
se vidjeti bijelom bojom nacrtan prizor lova na jelene. Ovaj crte
nastao je u 8. vijeku prije nove ere i to je najstariji do sada
pronaeni crte iz gvozdenog doba. Neto mlaa je gravura na kamenom
bloku pronaena na planini Popadiji u blizini naputenog katuna
Volunica. Na njoj je prikazana scena borbe mukarca i ene sa vukom
koji je napao dijete. Pretpostavlja se da ova gravura, nazvana
Velika Majka (Magna mater), potie iz srednjeg bronzanog doba, oko
600 godina prije nae ere.
Jezero sreeKau da je Hridsko jezero na Prokletijama jedno od
najljepih planinskih jezera u Evropi. Toliko je lijepo da se
vjeruje da su ga stvorili bogovi i podarili umskim vilama da u
njemu uivaju. Kada su ga otkrili ljudi, vile su morale da odu, a
bogovi su od tuge i bijesa osuli munje i gromove po okolnim
planinama i proklevi ih, pretvorili njihove vrhove u goli kr. Od
tada se planina zove Prokletije, a iza vila je ostalo jezero sa
kristalno bistrom, ljekovitom vodom. Zovu ga i jezero sree jer se
vjeruje da kupanje u njemu donosi ljepotu, zdravlje i ljubav, a da
bi se elja ostvarila, posle kupanja treba baciti komad nakita u
vodu. Ako je vjerovati legendi, prie o tome uo je i pohlepni
trgovac iz Plava, pa je kriom nou doao na jezero i krenuo da kupi
dragulje i bisere koje su djevojke ostavljale posle kupanja. Izaavi
na obalu krenuo je da broji blago, ali je sa prvim odsjajem srebra
na mjeseini potpuno obnevidio. Trgovac je uplaen poeo da rida na
sav glas, a njegov eho raznio se itavom planinom. Od tada se jezero
zove (H)Ridsko.
www.montenegro.travel
Eko katun Grebaje**Dolina Grebaja, GusinjeTel: +382 (0)69 044
572www.ekokatungrebaje.me
Hotel / Restoran Gusinjska Kula**arijska 2, Gusinje+382 (0)51
256 651
evapiAko elite da probate jedan od najpoznatijih balkanskih
gurmanluka nalazite se na pravom mjestu! U plavskim i gusinjskim
evabdinicama evapi imaju poseban ukus! Ovaj uveni specijalitet sa
rotilja pravi se od mljevenog mesa sa dodatkom bijelog i crnog luka
i razliitih zaina. Najee se slui u lepinjama ili somunima
natopljenim sosom od prenja, a ovdje ete uz njih dobiti i sitno
sjeckani crni luk i kajmak.
