Upload
cao-toa
View
217
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
7/30/2019 Ky Thuat Do Luong Ch2
1/20
Gio trnh: kthuto lng 1 Dnh cho sinh vin nhm ngnh k thut
Bin son: PGS.TS. Nguyn Hu Cng Khoa in t -i hc K thut CN
Version1 - Thng 8 nm 2009
27
Chng 2
CC CCU CH TH
2.1. Ccu o cin
2.1.1. L lun chung v ccu o cin
2.1.1.1. Khi nim
Ccu o cin l dng co m s ch ca n l i lng t l vi i lngo lin tc, trong tn hiu vo l dng in hoc in p v tn hiu ra l gc quay
ca kim ch th. i lng cn o s trc tip bin i thnh gc quay ca kim ch th,
tc l thc hin vic chuyn i nng lng in t thnh nng lng chc lm quay
kim ch thi mt gc :
= f(x), x l i lng vo.
Ccu o cin bao gm hai phn: phn tnh v phn quay. Ty theo phng
php bin i nng lng in t ngi ta chia thnh ccu o kiu tin, in t,in ng, cm ng v tnh in.
2.1.1.2. Cc chi tit ckh chung ca ccu o cin
a) Trc v tr
Trc v tr l b phn quan trng trong cc chi tit ckh ca cc ccu o c
in, m bo cho phn ng quay trn trc c gn cc chi tit ca phn ng nh kim
ch th, l xo phn, khung dy.
b) B phn phn khng
B phn phn khng bao gm l xo phn khng hoc dy cng hoc dy treo.
Mc ch to ra mmen phn khng.
c) Kim chth gc quay
Kim ch th gc quay c gn vi trc quay. di chuyn ca kim trn thang
chia t l vi gc quay . Ngoi ra c th ch th gc quay bng nh sng.
7/30/2019 Ky Thuat Do Luong Ch2
2/20
Gio trnh: kthuto lng 1 Dnh cho sinh vin nhm ngnh k thut
Bin son: PGS.TS. Nguyn Hu Cng Khoa in t -i hc K thut CN
Version1 - Thng 8 nm 2009
28
Hnh 2.1a. Mt s ccu phn khng
d) Thang chia
Hnh 2.1b. Thang chia
Thang chia l mt khc thang o, xc nh gi tr ca i lng o. C
nhiu loi thang chia khc nhau ty thuc vo cp chnh xc v bn cht ca ccu
o.
e) B phn cn du
B phn cn du c tc dng rt ngn qu trnh dao ng ca phn ng, xc lp
v tr cn bng nhanh chng trong ccu o.
a) Ccu cn du kiu khng kh b) Ccu cn du kiu
cm ng
Hnh 2.2. Mt s ccu cn du thng gp
Gng
L xo phn khng Dy cng Dy treo
7/30/2019 Ky Thuat Do Luong Ch2
3/20
Gio trnh: kthuto lng 1 Dnh cho sinh vin nhm ngnh k thut
Bin son: PGS.TS. Nguyn Hu Cng Khoa in t -i hc K thut CN
Version1 - Thng 8 nm 2009
29
Thng thng c hai loi cn du c s dng, l cn du kiu khng kh v
cn du kiu cm ng.
2.1.2. Phng trnh c tnh ca ccu o cin
2.1.2.1. Cc mmen tc ng ln phn ng ccu
a) Mmen quay
Khi c dng in chy trong ccu o, trong n s tch lu mt nng lng in
t, nng lng ny c bin thnh cnng lm quay phn ng i mt gc no ,
thc hin mt cng chc:
dA = Mqd
trong : dA l lng vi phn ca cng chc;
Mq l mmen quay;
d l lng vi phn ca gc quay.
Theo nh lut bo ton nng lng:
dWe = dA
vi dWe l lng vi phn ca nng lng in t
Vy ta c: Mq = edWd. (2-1)
b) Mmen phn
Di tc dng ca mmen quay, nu khng c g cn li th phn ng ca c
cu s quay i mt gc ln nht c th c c. V vy ngi ta to ra cc mmen
phn t l vi gc quay nhcc b phn phn khng l l xo xon, dy cng hoc
dy treo.
Ta c: Mp = D; (2-2)vi D l h s ph thuc vo kch thc vt liu ch to l so, dy cng hoc dy treo.
Khi mmen quay cn bng vi mmen phn th phn ng ng yn
Mq = Mp = D.
c) Mmen ma st
i vi cc dng c dng trc tr ta phi xt n nh hng ca mmen ma st
gia trc v , mmen ma st c tnh theo cng thc kinh nghim
7/30/2019 Ky Thuat Do Luong Ch2
4/20
Gio trnh: kthuto lng 1 Dnh cho sinh vin nhm ngnh k thut
Bin son: PGS.TS. Nguyn Hu Cng Khoa in t -i hc K thut CN
Version1 - Thng 8 nm 2009
30
Mms = K.Gn
(2-3)
trong K l h s t l, G l trng lng phn ng, n = (1,3 1,5).
d) Mmen cn duKhi trc quay dn n kim ch th quay theo cho ti v tr cn bng ri mi dng
li, do phn ng c qun tnh v b l xo ko li nn kim s dao ng ri mi ng
yn, kh khn cho vic c kt qu, cho nn phi c b phn n nh dao ng kim
hay cn gi l b phn cn du.
B phn cn du phi c ch to sao cho
mmen cn du c tr s t l vi tc quay ca
phn ng
Mcd = pd
dt
vi p l h s t l ph thuc vo c im cu to
ca b phn cn du. T biu thc trn ta thy khi
phn ng v tr cn bng thd
dt
= 0, nh vy
mmen cn du ch chng li s dao ng ca phn ng m khng lm nh hng
n kt quo lng.
2.1.2.2. Phng trnh cn bng phn ng ca ccu o
Theo nh lut chc: i vi mt vt chuyn ng quay, o hm bc nht ca
mmen ng lng theo thi gian bng tng cc mmen tc ng ln vt quay y. Do
, phng trnh cn bng mmen ca ccu o c dng:
2
i i2
d d dJ M J M
dt dt dt
= =
trong : J l mmen qun tnh ca phn ng;
Mi l tng cc mmen tc ng ln phn ng ca ccu, bao gm:
Mq =edW
d; Mp = D; Mms = K.G
n; Mcd = p
d
dt
.
Thay cc i lng trn vo phng trnh, ta c:
2
q p ms cd2
dJ M M M M
dt
=
Hnh 2.3. S dao ng ca kim
7/30/2019 Ky Thuat Do Luong Ch2
5/20
Gio trnh: kthuto lng 1 Dnh cho sinh vin nhm ngnh k thut
Bin son: PGS.TS. Nguyn Hu Cng Khoa in t -i hc K thut CN
Version1 - Thng 8 nm 2009
31
2
p ms q2
d dJ p M M M
dtdt
+ + = . (2-4)
Phng trnh trn chnh l phng trnh chuyn ng cbn ca phn ng c
cu. Gii phng trnh ny ta tm c (t). Tu theo quan h gia J, P, D m ccu
dao ng hay khng dao ng v quyt nh tnh n nh v thi gian o ca ccu.
2.1.3. Ccu o tin
2.1.3.1. Loi c mt khung dy ng
a. Cu to
Phn tnh gm: nam chm vnh cu, cc t, li st non, trong khe hkhng
kh gia cc t v li st l u nhau.
Phn ng gm: khung dy, l xo phn, kim ch th.
Hnh 2.4. Ccu o tin
b. Nguyn l lm vic
Xt khi ta cho dng in mt chiu I chy vo khung dy, di tc dng ca t
trng nam chm vnh cu trong khe hkhng kh, cc cnh ca khung dy s chu
tc dng mt lc:
F = BlWI
Kim ch th
Cc t
Li st non
Khung dy
L xo
phn khng
Nam chmvnh cu
7/30/2019 Ky Thuat Do Luong Ch2
6/20
Gio trnh: kthuto lng 1 Dnh cho sinh vin nhm ngnh k thut
Bin son: PGS.TS. Nguyn Hu Cng Khoa in t -i hc K thut CN
Version1 - Thng 8 nm 2009
32
trong : B l tr s cm ng t trong khe hkhng kh; l l chiu di tc dng ca
khung dy; W l s vng dy; I l tr s dng in.
Ta thy hai cnh ca khung dy cng chu tc dng ca lc F nhng ngc chiu
nhau nn s to ra mmen quay:
q
dM 2F B. .d.W.I B.S.W.I
2= = =l (2-5)
trong : d l kch thc ngang ca khung dy;
S = dl l thit din b mt khung dy.
Mmen phn ca l so: MP = D..
Vy phn ng s cn bng khi:
q P I
B.S.WM M B.S.W.I D I C .I
D= = = = . (2-6)
y IB.S.W
C constD
= = gi l nhy ca ccu theo dng in.
Ta thy t l bc nht vi I.
c.c im v ng dng
c im:
- u im:
+ Dng c c nhy cao v khng i trong ton thang o;
+ chnh xc cao, t chu nh hng ca t trng ngoi, tiu th nng
lng t;
+ V t l bc nht vi I nn thang chia ca ccu u.
- Nhc im:
+ Ch to kh khn, gi thnh t;
+ Do khung dy phn ng nn phi qun bng dy c kch thc nh
dn n kh nng qu ti km;
+ Cho c dng mt chiu. Tht vy, khi ta cho dng xoay chiu i =
Imsint vo khung dy, ta c mmen quay tc thi theo thi gian: mq(t) =
B.S.W.i = B.S.W. Imsint.
7/30/2019 Ky Thuat Do Luong Ch2
7/20
Gio trnh: kthuto lng 1 Dnh cho sinh vin nhm ngnh k thut
Bin son: PGS.TS. Nguyn Hu Cng Khoa in t -i hc K thut CN
Version1 - Thng 8 nm 2009
33
T T
qTB q m
0 0
1 1M m (t)dt B.S.W.I sin tdt 0
T T= = = .
Vy mun o cc i lng xoay chiu ta phi kt hp vi b chnh lu.
ng dng:
Dng ch to ampemet, volmet o trong mch mt chiu; ch to ommet, in k
c nhy cao; dng lm ccu ch khng trong cc ng h vn nng, trong cc cu
o
2.1.3.2. Loi c hai khung dy ng (Logomet tin)
a. Cu to
- Phn tnh ging nh ccu mt khung dy nhng khe hkhng kh gia cc tv li st non l khng u nhau.
- Phn ng ta t hai cun dy cho nhau 60o, gn cng trn trc quay v ln
lt cho dng in I1 v I2 chy qua sao cho chng sinh ra hai mmen quay ngc
chiu nhau. Phn ng khng c l xo phn.
Hnh 2.5. Logomet tin
Khung dy 1
Khung dy 2I1I2
7/30/2019 Ky Thuat Do Luong Ch2
8/20
Gio trnh: kthuto lng 1 Dnh cho sinh vin nhm ngnh k thut
Bin son: PGS.TS. Nguyn Hu Cng Khoa in t -i hc K thut CN
Version1 - Thng 8 nm 2009
34
b. Nguyn l lm vic
Khi ta cho cc dng mt chiu I1, I2 chy vo cc cun dy ng, di tc dng
ca t trng nam chm vnh cu s to ra cc mmen quay M1, M2 vi:
Mq1 = B1.S1.W1.I1;
Mq2 = B2.S2.W2.I2.
V khe hkhng kh l khng u nn cm ng t B ph thuc v tr ca khung
dy ng:
B1 = f1() Mq1 = f1().S1.W1.I1;
B2 = f2() Mq2 = f2().S2.W2.I2.
V khng c l xo phn nn phn ng s cn bng khi M1 = M2. Ta c:
f1().S1.W1.I1 = f2().S2.W2.I2.
Vy
1 1 1 2
2 2 2 1
f ( ).S .W I
f ( ).S .W I
=
.
Gii phng trnh ny ta tm c quan h: 2
1
If
I
=
. (2-7)
c.c im v ng dng
c im:
Tng t nh ccu mt khung dy trn nhng c chnh xc cao hn, cng
sut tn tht thp, nhy rt cao, t bnh hng ca t trng ngoi. Gc lch t
l vi t s hai dng in i qua cc khung dy, iu ny thun li khi o cc i
lng vt l thng phi cho thm ngun ngoi. Nu ngun cung cp thay i nhng
t s hai dng in vn c gi nguyn do vy m trnh c sai s.ng dng:
c dng ch to cc ommet, megommet.
2.1.4. Ccu o in t
Thc cht cng gm hai loi l ccu o in t thng thng v logomet in
t, tuy nhin loi logomet in t hin nay t s dng nn ta khng xt.
7/30/2019 Ky Thuat Do Luong Ch2
9/20
Gio trnh: kthuto lng 1 Dnh cho sinh vin nhm ngnh k thut
Bin son: PGS.TS. Nguyn Hu Cng Khoa in t -i hc K thut CN
Version1 - Thng 8 nm 2009
35
2.1.4.1. Cu to
a) Ccu in t loi ht
b) Ccu in t loi y
Hnh 2.6. Ccu o in t
Ccu gm hai loi chnh nh hnh 2.6: kiu cun dy dt (ccu o in t loi
ht) v kiu cun dy trn (ccu o in t loi y). Ccu cun dy dt c phn
tnh l cun dy dt cho dng in cn o i qua, cn phn ng l mt l thp t
lch tm c th quay trong khe hcun dy tnh. Kiu cun dy trn c phn tnh l
Kim ch th
Khung dy
Trc quay
Ccu cndu
L thp di ng
L xo
phnkhng
I
kim ch l so
7/30/2019 Ky Thuat Do Luong Ch2
10/20
Gio trnh: kthuto lng 1 Dnh cho sinh vin nhm ngnh k thut
Bin son: PGS.TS. Nguyn Hu Cng Khoa in t -i hc K thut CN
Version1 - Thng 8 nm 2009
36
cun dy trn bn trong gn mt l thp. Phn ng cng l mt l thp gn trn trc.
Ngoi ra cn c b phn cn du, l xo phn, kim ch th.
2.1.4.2. Nguyn l lm vic
Khi cho dng in chy vo cun dy tnh, trong lng cun dy s c mt t
trng. i vi cun dy dt t trng ny ht l thp vo trong lng cun dy tnh,
cn i vi cun dy trn th t trng s t ho hai l thp, khi hai l thp c cng
cc tnh nn y nhau. C hai trng hp trn s lm cho phn ng quay i mt gc
. Ta xt c th nh sau:
- Khi cho dng in mt chiu chy vo cun dy tnh:
Ta c mmen quay:
Mq =edW
d;
vi We l nng lng in t trng tch lucun dy
We =2
1LI
2
trong L l in cm ca cun dy v ph thuc vo ; I l dng in chy trong
cun dy.
Vy mmen quay:
Mq =2
1 dLI
2 d. (2-8)
- Khi cho dng in xoay chiu vo cun dy:
Gi s i = Imaxsin t. Lc mmen quay tc thi s l:
Mq(t) =2 2max
1 dLI sin t
2 d
.
Mmen quay trung bnh:
Mqtb =T T
2 2q max
0 0
1 1 dL 1M (t)dt I sin ( t)
T 2 d T=
dt
Mqtb =2
2
1I
d
dL
vi I l tr hiu dng ca dng hnh sin.
Ti v tr cn bng Mq = Mp;
7/30/2019 Ky Thuat Do Luong Ch2
11/20
Gio trnh: kthuto lng 1 Dnh cho sinh vin nhm ngnh k thut
Bin son: PGS.TS. Nguyn Hu Cng Khoa in t -i hc K thut CN
Version1 - Thng 8 nm 2009
37
Mq = D2
1 dLI
2D d =
. (2-9)
Vy ccu o in t c tho c c dng mt chiu v dng xoay chiu.
2.1.4.3.c im v ng dng
c im:
- u im:
+ C cun dy phn tnh nn c th qun bng dy kch thc ln nn
kh nng qu ti tt.
+ D ch to, gi thnh h.
+ C tho c ci lng mt chiu v xoay chiu.
- Nhc im:
+ Gc quay t l vi bnh phng ca dng in nn thang chia khng
u (hnh dng l thp c ch to sao chodL
dgim theo gc quay
thang chia c th tng i u).
+ chnh xc thp do c tn hao trong li thp.
ng dng:
Ch yu o dng, p xoay chiu tn s cng nghip.
2.1.5. Ccu o in ng
2.1.5.1. Loi c mt khung dy ng
a) Cu to
Ccu gm hai cun dy. Cun dy tnh c tit din ln, t vng dy v thng
chia lm hai phn on. Phn ng l mt khung dy c nhiu vng dy v tit dinnh. Ngoi ra cn c kim ch th, b phn cn du, l xo phn.
7/30/2019 Ky Thuat Do Luong Ch2
12/20
Gio trnh: kthuto lng 1 Dnh cho sinh vin nhm ngnh k thut
Bin son: PGS.TS. Nguyn Hu Cng Khoa in t -i hc K thut CN
Version1 - Thng 8 nm 2009
38
cun dy tnh
cun dy ng
Hnh 2.7. Ccu o in ng
b) Nguyn l lm vic
- Xt khi cho cc dng in mt chiu I1 v I2 vo cc cun dy phn tnh v
ng, trong lng cun dy tnh s tn ti mt t trng. T trng ny tc ng ln
dng in chy trong cun dy ng v to ra mmen quay:
Mq =edW
d.
Nng lng t trng tch lu trong lng cun dy l:
2 2
e 1 1 2 2 12 1 2
1 1
W L I L I M I I2 2= + +
trong L1, L2 l in cm ca cc cun dy v chng khng ph thuc vo gc quay
; M12 l h cm ca hai cun dy, thay i khi phn ng quay.
Mmen quay
Mq =e 12
1 2
dW dMI I
d d=
. (2-10)
- Xt khi hai dng in a vo cc cun dy l dng in xoay chiu th mmen
quay tc thi c tnh:
Mq(t) =12
1 2
dMi i
d.
Gi s i1 = I1msint v i2 = I2msin(t ).
Do phn ng c qun tnh khng kp thay i theo gi tr tc thi cho nn thc
t ly theo gi tr mmen trung bnh trong mt chu k:
7/30/2019 Ky Thuat Do Luong Ch2
13/20
Gio trnh: kthuto lng 1 Dnh cho sinh vin nhm ngnh k thut
Bin son: PGS.TS. Nguyn Hu Cng Khoa in t -i hc K thut CN
Version1 - Thng 8 nm 2009
39
MqTB = T
o
q dt)t(MT
1
=T
121m 2m
0
1 dMI I sin t sin( t ) dtT d
=12
1 2
dMI I cos
d
vi l gc lch pha gia hai dng in; I1, I2 l cc gi tr hiu dng ca dng in
ln lt chy trong cc cun dy tnh v ng.
Tm li, trong mi trng hp ta u c:
12q 1 2 1 2
dMM I I cos K.I .I .cos
d= =
. (2-11)
Khi Mq = Mp12
1 2
dMI I cos
d
= D.
Vy 12 1 2 1 1 21 dM
I I cos K .I .I .cosD d
= =
. (2-12)
c)c im v ng dng
c im :
- u im:
+ chnh xc cao v khng c tn hao trong li thp.
+ C tho c ci lng mt chiu v xoay chiu.
- Nhc im:
+ D chu nh hng ca t trng ngoi.
+ Kh nng qu ti km v khung dy phn ng kch thc nh.+ Cu to phc tp, t tin.
+ Thang chia khng u (tr khi ch to wattmet).
ng dng:
+ Ch to cc ng ho dng, p xoay chiu c tn s cao hoc yu cu
chnh xc cao.
+ Ch yu ch to ng ho cng sut tc dng v phn khng.
7/30/2019 Ky Thuat Do Luong Ch2
14/20
Gio trnh: kthuto lng 1 Dnh cho sinh vin nhm ngnh k thut
Bin son: PGS.TS. Nguyn Hu Cng Khoa in t -i hc K thut CN
Version1 - Thng 8 nm 2009
40
2.1.5.2. Loi c hai khung dy ng (logomet in ng)
a) Cu to
Phn tnh gm mt cun dy c chia lm hai na. Trong lng cun dy tnh c
hai cun dy ng gn trn trc quay cng vi kim ch th, khng c l xo phn.
Hnh 2.8. Logomet in ng
b) Nguyn l lm vic
Khi cho cc dng in xoay chiu i, i1, i2 ln lt chy vo cun dy tnh v cc
cun dy ng, trong lng cun dy tnh s c mt t trng. T trng ny s tcng ln dng in chy trong cc cun dy ng sinh ra cc mmen Mq1, Mq2
1q1 1 1
2q2 2 2
dMM I.I cos I, I
d
dMM I.I cos I, I
d
=
=
vi M1, M2 l h s h cm gia cun dy tnh v ln lt cc cun dy ng.
Ngi ta b tr sao cho cc mmen ny ngc chiu nhau, vy khi cn bng phnng, ta c Mq1 = Mq2
1 21 1 2 2
1 2 2
2
1 1
dM dMI.I cos I, I I.I cos I, I
d d
dM I cos I, I
d .dM
I cos I, I
d
=
=
i1
i
i2
Cun dy tnhKhung dy ng
7/30/2019 Ky Thuat Do Luong Ch2
15/20
Gio trnh: kthuto lng 1 Dnh cho sinh vin nhm ngnh k thut
Bin son: PGS.TS. Nguyn Hu Cng Khoa in t -i hc K thut CN
Version1 - Thng 8 nm 2009
41
Gii phng trnh trn, ta c:
=
11
22
cosI
cosIf (2-13)
vi I1,I2 l cc gi tr hiu dng ca cc dng in i1, i2; 1, 2 l gc lch pha gia
dng in i, i1 v i, i2.
c)c im v ng dng
Ging nh c cu mt khung dy ng nhng ch yu ch to ng ho
cos 1 pha, 3 pha cho li in xoay chiu.
2.1.5.3. Ccu o st in ng v logomet st in ng
a) Ccu stin ng
Gm cun dy tnh, mch t nhm to ra t trng trong khe h khng kh.
Khung dy ng c gn vi trc quay cng kim ch th, l xo phn v b phn cn
du. Gc quay c tnh:
1 2 1 2KI I cos(I , I )= (2-14)
b) Logomet stin ng
Gm mch t c cu to sao cho to nn khe hkhng kh khng u, phn ng
gm hai khung dy t cho nhau 60o v gn trn trc quay cng vi kim ch th. Gc
quay c tnh:
2 2
1 1
I cos(I, I )f
I cos(I, I )
=
(2-15)
Hnh 2.9. Ccu st in ng Hnh 2.10. Logomet st in ng
i2
i1
i1
i
i2
7/30/2019 Ky Thuat Do Luong Ch2
16/20
Gio trnh: kthuto lng 1 Dnh cho sinh vin nhm ngnh k thut
Bin son: PGS.TS. Nguyn Hu Cng Khoa in t -i hc K thut CN
Version1 - Thng 8 nm 2009
42
c)c im ng dng
- C tho dng mt chiu hoc xoay chiu. T trng qua khung dy ln nn t
chu nh hng ca t trng ngoi.
- Ccu o st in ng khc vi ccu o in ng ch c mch t lm
bng vt liu st t. V vy ngoi nhng sai s nh ccu o in ng, cn c thm
sai s do s c mt ca mch t gy nn. l sai s do t tr ca mch t, sai s do
tnh phi tuyn ca ng cong t ha B = f(H) khi dng co lm vic ch khc
nh mc. Xt khi ch to wattmet, do c mch t nn sai s gc ca wattmet st in
ng cng khc vi wattmet in ng. Trong ccu st in ng gc lch pha gia
t thng v dng in s ln hn nhiu so vi ccu in ng.
- Thng dng ch to cc dng co dng, o p, cng sut v gc lch pha.Ampemet v volmet st in ng thng ch to di dng dng co t ghi, loi
lp bng v mang xch chu va p.
Ccu o st in ng ng dng ph bin l ch to wattmet. So vi wattmet
in ng, wattmet st in ng cng kch thc c mmen quay ln hn v nhy
cao hn, nhng c nhc im l sai s ln hn.
2.1.6. Ccu o cm ng
2.1.6.1. Cu to
Ccu cm ng c cu to nh Hnh 2.11.
Hnh 2.11. Ccu o cm ng
1. Cun dy 1; 2. Cun dy 2; 3. Ccu cn du; 4. a nhm v trc quay
Ix1Ix2
F1F2
M12
M21
2
14
7/30/2019 Ky Thuat Do Luong Ch2
17/20
Gio trnh: kthuto lng 1 Dnh cho sinh vin nhm ngnh k thut
Bin son: PGS.TS. Nguyn Hu Cng Khoa in t -i hc K thut CN
Version1 - Thng 8 nm 2009
43
2.1.6.2. Nguyn l lm vic
Khi cho dng in i1 vo cun dy 1 th cun dy 1 to ra t thng 1 xuyn qua
a nhm, dng in i2 vo trong cun dy 2 to ra t thng 2 cng xuyn qua a
nhm.
T thng 1 cm ng trn a nhm sc in
ng e1 chm pha hn 1 mt gc /2.
T thng 2 cm ng trn a nhm sc in
ng e2 chm pha hn 2 mt gc /2.
V a nhm c coi nh rt nhiu vng dy
t st nhau, cho nn E1, E2 s
to ra trn
a nhm
cc dng in xoy ix1 v ix2 chm pha hn so vi e1
v e2 cc gc 1 v 2 v ngoi in trthun cn c
thnh phn cm ng, tuy nhin do cc thnh phn
cm ng rt nh nn ta gi thit cc gc 1 v 2
0.
Do c s tng h gia t thng 1, 2 vi cc dng in ix1 v ix2 m sinh ra cc
lc F1 v F2 v cc mmen tng ng lm quay a nhm.
Ta xt cc mmen thnh phn nh sau:
M11 l mmen sinh ra do 1 tc ng ln ix1
M12 l mmen sinh ra do 1 tc ng ln ix2
M21 l mmen sinh ra do 2 tc ng ln ix1
M22 l mmen sinh ra do 2 tc ng ln ix2.
Gi tr tc thi ca mmen quay M1t do s tc ng tng h gia 1 v dng tc
thi ix1 l:
M1t = C1ix1
vi C l h s t l.
Gi s: 1 = 1m sint
ix1 = Ix1m sin(t )
vi l gc lch pha gia 1 v ix1, ta c:
M1t = C1mIx1m sint sin(t ).
Hnh 2.12. th vect
7/30/2019 Ky Thuat Do Luong Ch2
18/20
Gio trnh: kthuto lng 1 Dnh cho sinh vin nhm ngnh k thut
Bin son: PGS.TS. Nguyn Hu Cng Khoa in t -i hc K thut CN
Version1 - Thng 8 nm 2009
44
V phn ng c qun tnh cho nn ta c mmen l i lng trung bnh trong
mt chu k T:
M =
T T
1t 1m x1m
0 0
1 1
M dt C I sin t sin( t )dtT T=
= C1Ix1cos.
Nu ta coi cc gc 1 v 2 0, xt ln lt cc mmen trn
M11 = C111Ix1 cos (1, Ix1) = C111Ix1 cos (/2) = 0
M12 = C121Ix2 cos (1, Ix2) = C121Ix2 cos (/2 + ) = C121Ix2 sin
M21 = C212Ix1 cos (2, Ix1) = C212Ix1 cos (/2 ) = C212Ix1sin
M22 = C222Ix2 cos (2, Ix2) = C222Ix2 cos (/2) = 0.
Nh vy mmen quay s l tng cc mmen thnh phn M12 v M21 c du
ngc li:
Mq = M12 + M21
do vy mmen tng s ko a nhm v mt pha duy nht:
Mq = M12 + M21 = C121Ix2 sin+ C212Ix1sin
Nu dng in to ra 1 v 2 l hnh sin v a nhm l ng nht(ch c in trthun) th cc dng in xoy Ix1 v Ix2 s t l vi tn s v t thng sinh ra n, tc l:
Ix1 = C3f1; Ix2 =C4f2.
Do vy Mq = C121 C4 f2 sin+ C212 C3f1 sin
= (C12C4 + C21C3) f12 sin
= Kf12sin
vi K = C12C4 + C21C3 l hng s ca ccu o cm ng.Tm li ta c: Mq = Kf12sin (2-16)
Nu c l xo phn, mmen phn ca l so: MP = D., khi cn bng phn ng ta c:
= K112sin. (2-17)
2.1.6.3.c im v ng dng
iu kin c mmen quay l phi c t nht hai t thng hoc hai thnh phn
ca cng mt t thng lch pha nhau v khng gian v thi gian. Mmen quay cc i
khi sin= 1, c ngha l gc lch pha gia hai t thng 1 v 2 l /2.
7/30/2019 Ky Thuat Do Luong Ch2
19/20
Gio trnh: kthuto lng 1 Dnh cho sinh vin nhm ngnh k thut
Bin son: PGS.TS. Nguyn Hu Cng Khoa in t -i hc K thut CN
Version1 - Thng 8 nm 2009
45
Mmen quay ph thuc vo tn s v in trca a nhm nn khi tn s thay
i hoc nhit thay i th chnh xc khng cao.
Ccu c ng dng ch yu ch to cng to nng lng tc dng v
phn khng trong li in xoay chiu.
2.2. Ch th s
2.2.1. Khi nim v nguyn l cbn ca ch th s
Trong nhng nm gn y xut hin v s dng rng ri cc ch th s, u vit
ca ch th s l thun li cho vic c ra kt qu, ph hp vi cc qu trnh o lng
xa, qu trnh tng ho sn xut, thun li cho nhng i thoi gia my v ngi.
S khi ca ch th s c th tm tt nh sau:
Hnh 2.13. S khi ca ch th s
i lng o x(t) qua b bin i thnh xung (BX), s xung N t l vi ln
x(t) c a vo b m ho (MH), b gii m (GM) v b hin s. Cc khu m ho,
gii m, b hin s to thnh b ch th s.
2.2.2. Ch th s
C nhiu loi ch th s khc nhau nhng ph bin hin nay vn dng ch th s
n phng in nhiu cc v ch th s ghp 7 thanh bng it pht quang hoc tinh
th lng.
2.2.2.1. Chthn phng in nhiu cc
Ch th l mt n nng c mt anot v 10 katot. Anot thng t in p220V - 250V. Katot c ch to bng dy Cr-Ni un thnh hnh cc ch s t 0 - 9.
Mi katot l mt con s.
Khi c in p gia anot v mt katot no n s phng in, katot s sng
ln v con s xut hin.
- u im ca ch th ny l hnh dng cc con sp.
- Nhc im: Kch thc cng knh, ngun in p cung cp cao, ch ph hp
trong cng nghip.
x(t) BX M hoB hin s
Gii m
7/30/2019 Ky Thuat Do Luong Ch2
20/20
Gio trnh: kthuto lng 1 Dnh cho sinh vin nhm ngnh k thut
Bin son: PGS.TS. Nguyn Hu Cng Khoa in t -i hc K thut CN 46
2.2.2.2. Chthsghp 7 thanh
Hnh 2.14. S nguyn l ca LED 7 thanh
Ch th ny c ghp bng 7 thanh dng it pht quang (LED: Light Emitting
Diode) hoc tinh th lng (LCD: Liquid Crystal Display).
it pht quang l nhng cht bn dn m pht ra nh sng di tc dng ca
dng in mt chiu. Tinh th lng l nhng mng mng lm bng cht tinh th lng. l nhng cht di tc dng ca in p mt chiu chuyn pha t dng lng sang
dng tinh th v ngc li. Khi dng tinh th, thanh ny trnn trong sut, ta c th
nhn thy mu sc nn ng sau.
Mt u im cbn tinh th lng tiu th dng in rt nh: 0,1A/thanh, trong
khi it pht quang c: 10mA/thanh.
Trong thc t cn ch th s 16 thanh, ma trn im
A K
a
b
cd
e
fg
a
bcdefg
A chung +5V
Mt it pht quang
Cc katot
tng ng vicc it