Ky Thuat Do Luong Ch3

  • Upload
    cao-toa

  • View
    225

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

  • 7/30/2019 Ky Thuat Do Luong Ch3

    1/21

    Gio trnh: kthuto lng 1 Dnh cho sinh vin nhm ngnh k thut

    Bin son: PGS.TS. Nguyn Hu Cng Khoa in t -i hc K thut CNVersion1 - Thng 8 nm 2009

    47

    Chng 3

    MCH O LNG V GIA CNG THNG TIN O

    3.1.Khi nim chung

    3.1.1. nh ngha- Mch o lng l thit b k thut 1m nhim v bin i, gia cng thng tin ,

    phi hp cc tin tc vi nhau trong mt h vt l thng nht.

    - C th coi mch o nh l mt khu tnh ton, thc hin cc php tnh i s

    trn s mch nhvo kthut in t theo yu cu k thut ca thit bo.

    3.1.2. Phn loi mch o: Theo chc nng ca cc mch o m ta c th phn

    thnh nhiu loi mch o nh sau:

    - Mch t l: l mch thc hin mt php nhn (hoc chia) vi mt h s k.

    Ngha l nu i lng vo l x th i lng ra l kx.

    i din cho cc loi ny l: in trsun, b phn p, my bin p, ,my bin

    dng, v.v...

    -Mch khuch i: Cng ging nh mch t l mch khuch i lm nhim v

    nhn thm mt h s K gi l h s khuch i. Tuy nhin mch khuch i th

    thng thng, cng sut ra ln hn cng sut vo (iu ny ngc vi mch t l),

    ngha l i lng vo iu khin i lng ra.

    -Mch gia cng v tnh ton: Bao gm cc mch thc hin cc php tnh is nh cng, tr, nhn, chia, tch phn, vi phn,v.v...

    -Mch so snh: l mch so snh gia hai in p. Mch ny thng c s

    dng trong cc thit bo dng phng php so snh.

    -Mch to hm: L mch to ra nhng hm s theo yu cu ca php o nhm

    mc ch tuyn tnh ha cc c tnh ca tn hiu o u ra cc b phn cm bin.

    -Mch bin i A/D, D/A: l loi mch bin i t tn hiu o tng t thnh

    s v ngc li, s dng cho k thut o s v ch to cc mch ghp ni vi my

    tnh.

    -Mch o sdng kthut vi xll mch o c ci t vi x l to ra cc

    cm bin thng minh, khc bng my tnh, nhv gia cng sb s liu o v,v...

    3.2. Mch t l

    3.2.1.Mch t l v dng

    L loi mch thng dng nht. i vi mch mt chiu thng dng mch Sun,

    cn i vi mch xoay chiu thng dng bin dng in.

  • 7/30/2019 Ky Thuat Do Luong Ch3

    2/21

    Gio trnh: kthuto lng 1 Dnh cho sinh vin nhm ngnh k thut

    Bin son: PGS.TS. Nguyn Hu Cng Khoa in t -i hc K thut CNVersion1 - Thng 8 nm 2009

    48

    1.in trsun

    - Sun l mt in trmc song song vi ccu ch th (h.3-1). Dng chy trong

    mch chnh l I ; trong mch ch th l ICT.

    Cc dng

    Cc p

    Ta c: ICT

    IK

    I= ; thng thng KI > 1 v c gi h s phn dng in.

    in trSun Rsc tnh theo cng thc sau:

    RS =RCT

    K 1I (3-1)

    - Sun c cu to nh l in tr4 cc: 2 cc dng v 2 cc p. Hai cc dng

    c a dng in IS vo cn hai cc p s ly p ra mc vo ccu ch th hoc

    a ti mch pha sau (h.3-2). Trn Sun thng ghi dng in IS c thi qua n v

    in p u ra l: Us = IsRs = (I - ICT) Rs v cp chnh xc.

    - t chnh xc cao mt Sun thng ch lm vic vi mt ch th nht nh

    v phi c dy ni xc nh in tr. iu chnh in trSun ta c th x rnh

    khc nhau.

    - Mun dng Sun c h s chia dng khc nhau c th dng Sun vi nhiu cpkhc nhau nh hnh 3-3.

    CCCT

    ICT

    RCT

    IS RS

    Hnh 3-1: Cch mc SunHnh 3-2: Cu to Sun

    ICTRCT

    R1 R2 R3 R4

    I1 > I2 > I3 > I4

    Hnh 3-3: Cu to Sun nhiu cp

  • 7/30/2019 Ky Thuat Do Luong Ch3

    3/21

    Gio trnh: kthuto lng 1 Dnh cho sinh vin nhm ngnh k thut

    Bin son: PGS.TS. Nguyn Hu Cng Khoa in t -i hc K thut CNVersion1 - Thng 8 nm 2009

    49

    - tnh cc in trR1, R2, R3, R4 ta c th da vo biu thc (3-1) nh sau:

    Lp h phng trnh ng vi cc dng khc nhau:

    4

    CTS 1 2 3 4

    4

    RR R R R R

    n 1

    = = + + +

    ; 44CT

    In

    I

    =

    3

    CT 4S 1 2 3

    3

    R RR R R R

    n 1

    += = + +

    ; 33

    CT

    In

    I=

    2

    CT 4 3 2S 1 2 2

    2 CT

    R R R IR R R ;n

    n 1 I

    + += = + =

    1

    CT 4 3 2 1S 1 1

    1 CT

    R R R R IR R ;n

    n 1 I

    + + += = =

    Ta c 4 phng trnh vi 4 n s. T gii ra ta tm c cc in trcn tm R1, R2,

    R3, R4.

    Trong cng nghip Sun c lm bng vt liu c in trrt t ph thuc nhit

    nh Manganin. Thng ngi ta ch to Sun vi dng in t vi mA in p Sun

    c60, 75, 100, 150 v 300 mV.

    - ng dng: Sun c dng ch yu trong mch mt chiu. Trong mch xoay

    chiu c th dng khi ti l thun tr. Cn khi ti l in khng th mc phi sai s v

    gc pha.

    in tr Sun ch yu s dng m rng thang o trong cc ampemet mtchiu.

    2. Bin dng in

    Bin dng in (BI) l mt my bin p c bit c

    cun scp rt t vng cho dng ph ti trc tip chy

    qua; cun th cp nhiu vng hn, dy nh v c ni

    kn mch vi mt ampemet (hoc cun dng ca cng

    t, wattmet ...). V in trca ampemet rt nh chonn c th coi my bin dng lun lm vic ch

    ngn mch.

    Ta c:

    I1W1 I2W2

    hay

    I1/I2 = W2/W1 = KI,

    KI l h s my bin dng hay cn gi l h s mrng thang o.

    A

    BII1

    I2

    W1

    W2

    Hnh 3-4. S sdng BIo dng in

  • 7/30/2019 Ky Thuat Do Luong Ch3

    4/21

    Gio trnh: kthuto lng 1 Dnh cho sinh vin nhm ngnh k thut

    Bin son: PGS.TS. Nguyn Hu Cng Khoa in t -i hc K thut CNVersion1 - Thng 8 nm 2009

    50

    Thng thng, d dng cho vic ch to v s dng, W1 ch c mt vng, ng vi

    dng in I1chnh mc theo mt dy su tin no ; W2 nhiu vng hn

    ng vi dng I2chnh mc l: I2m = 1A hoc I2m = 5A.

    V d: my bin dng: 100/5 ; 200/5; 300/ 5Trong trng hp ampemet ni hp b vi bin dng in th s ch ca ampemet

    c khc vch theo gi tr dng in I1 pha scp.

    3.2.2. Mch t l v p

    1. Mch phn p

    L mch phn in p, thng U1 ln hn U2 tc l cng sut vo ln hn cng sut

    ra. Ta phn bit mt s mch nh sau.

    a, Mch phn p in tr

    Cc in tr R1, R2 c ni nh

    hnh 3-5. H s phn p c tnh l:

    m =2

    1

    U

    U(3-2)

    Ta phn bit hai trng hp:

    - Khi khng c ti hay RT = ta c:

    mo = 2

    1

    2

    21

    2

    1

    R

    R

    1RI

    )RR(I

    U

    U

    +=

    +

    = (3-3)

    - Khi c ti RT ta c:

    mT =

    T 21

    2 T1 1 2 T 2 T

    2 2 TT 2

    2 T

    R RIR I

    R RU R (R R ) R R

    U R RR RI

    R R

    +

    + + + = =

    +

    =

    = 1 + 1 1 10

    2 T T

    R R Rm

    R R R+ = + (3-4)

    Lc ti l nhng ccu o c in trkhng i, ngi ta dng R2 l in tr

    ca ngay bn thn ccu, trong trng hp ny phn p ch c in trR1 v c gi

    l in trph (h.3-6).

    in trphc tnh nh sau:

    RP = RCT(m - 1) (3-5)

    y m = xCT

    U

    Ut s gia in p cn o v in p trn ccu ch th.

    U1

    U2R2

    R1

    RT

    Hnh 3-5: Mch phn p in tr

  • 7/30/2019 Ky Thuat Do Luong Ch3

    5/21

    Gio trnh: kthuto lng 1 Dnh cho sinh vin nhm ngnh k thut

    Bin son: PGS.TS. Nguyn Hu Cng Khoa in t -i hc K thut CNVersion1 - Thng 8 nm 2009

    51

    Nu mt Volmet c nhiu thang o th cch

    tnh cc in trph nh sau:

    1PR = R1 = RCT(m1 - 1)

    m1 =1

    CT

    U

    U

    2PR = R1 + R2 = RCT(m2 - 1)

    m2 =2

    CT

    U

    U

    3PR = R1 + R2 + R3 = RCT(m3 - 1)

    m3 =3

    CT

    U

    U

    Ty ta c th tm c cc in trR1, R2,

    R3 tng ng.

    Ngi ta cn ch to phn p c h s phn p thay i tu .

    Thng thng l mt bin tr trt c gn thm mt thang chia , trny c khc h s phn p tng ng vi v tr ca n. Nhng bin tr trt phn in

    p vi chnh xc khng cao (thng t 1 - 5%).

    Cc phn p c cp chnh xc cao (0,05 - 0,1) c ch to theo kiu nhy cp

    hoc b tr thnh tng cp thp phn (Hnh 3-7). Vt liu thng lm bng dy in

    trmanganin c h s nhit in trthp. in p vo U1 cnh, cn in p ra bin

    thin t 0,0001 U1n 0,9999U1.

    U3

    U2

    U1

    UcT

    R3

    R2

    R1

    RcT

    Hnh 3-6: Mrng thang o

    ca Volmet

    . . .

    0,1 0,09 0,05 0,01

    U1

    1,0 0,9 0,8 0,7 0,2 0,1

    U2

    Hnh 3-7: B phn p c cp chnh xc cao

  • 7/30/2019 Ky Thuat Do Luong Ch3

    6/21

    Gio trnh: kthuto lng 1 Dnh cho sinh vin nhm ngnh k thut

    Bin son: PGS.TS. Nguyn Hu Cng Khoa in t -i hc K thut CNVersion1 - Thng 8 nm 2009

    52

    b,Mch phn p in dung

    Phn p in dung c th dng trong mch xoay chiu, cc tin C1, C2c

    ghp ni tip vi nhau v c c trng bng in dung C1, C2 cng vi cc in tr

    r R1, R2 theo m hnh thay th song song(Hnh 3-8).H s phn p l:

    m =

    +

    +

    +=

    11

    1

    22

    2

    2

    1

    RCj

    11C

    RCj

    11C

    1U

    U(3-6)

    Nh vy m ph thuc tn s.

    Nu tn s ln th:

    22RC

    1

    v

    11RC

    1

  • 7/30/2019 Ky Thuat Do Luong Ch3

    7/21

    Gio trnh: kthuto lng 1 Dnh cho sinh vin nhm ngnh k thut

    Bin son: PGS.TS. Nguyn Hu Cng Khoa in t -i hc K thut CNVersion1 - Thng 8 nm 2009

    53

    u im ca phn p ny l h s phn p K t thay i lc ti u ra thay i.

    Nhng nhc im l tn s thay i s gy ra sai s tn s.

    2. Mch bin in p o lng(Bu)

    Mch bin in p cng l hnh thc ca mch phn p in cm, ch khc l U1c th nh hn hay ln hn U2 (tc l Ku c th ln hn hay nh hn 1) khi U2 > U1 ta

    c bin p tng p, U2 < U1 ta c bin p h p. Cc in p U1, U2 c th lin h vi

    nhau c vin v t (bin p t ngu) hoc c th ch ni nhau bng t v cch in

    vi nhau.

    H s bin p:

    Ku =

    2

    1

    2

    1

    W

    W

    U

    U= (3-9)

    Trong hng dn s dng ca bin in p thng ch r cng sut nh mc,

    in p vo U1 v in p ra U2 v h s Ku, cc u ni ca cun scp c l hiu

    l A, X cun th cp l a, x.

    Ngc vi bin dng o lng bin p o lng s dng ch hmch

    cun th cp. V th cun th cp thng c ni vi Volmt c in tr vo ln

    (Hnh 3-10) o in p U2 sau nhn vi Ku ta c U1.

    in p nh mc ca cun th cp

    thng l 100V. Cn in p nh mc cacun scp chnh l in p cn i hay kim

    tra.

    Cp chnh xc ca bin p o lng l

    0,05; 0,1; 0,2; 0,5.

    3.3. Mch khuch i o lng

    ng v phng din gia cng tin tc,

    mch khuch i (K) cng xem nh mt

    mch t l, ngha l: Xr = KXv

    Tuy nhin mch K c iu c bit

    ngc vi mch t l l mch K thng c cng sut ra ln hn cng sut vo. C

    th coi i lng vo iu khin i lng ra. y l u vit ca mch in t. Nhc

    khuch i, ngi ta tng nhy ca cc thit bo ln rt nhiu cho php o

    c nhng i lng o rt nh m trc kia khng o c.

    Hnh 3-10: Mc volmet vobin p o lng

    V

    W2

    W1

    a x

    A X

    U~

  • 7/30/2019 Ky Thuat Do Luong Ch3

    8/21

    Gio trnh: kthuto lng 1 Dnh cho sinh vin nhm ngnh k thut

    Bin son: PGS.TS. Nguyn Hu Cng Khoa in t -i hc K thut CNVersion1 - Thng 8 nm 2009

    54

    3.4.1. Mch K lp li

    Trong cc thit bo tn hiu o c ly ra t cc b cm bin c cng sut ra

    rt nh. Mun khuch i c nhng tn hiu nh vy i hi in tr vo ca b

    khuch i phi rt ln. to c iu thng ta s dng cc mch lp li uvo (mch colectchung) (h.3-11).

    Mch lp li s dng tranzito bnh thng (h.3-11a). c im ca mch ny l

    in trvo ln in trra nh. Nhc phn hi m su h s K theo in p Ku = 1

    (thng b l ln hn 1 mt t).

    Ngc li h s K v dng kh ln

    KI =b

    C

    I

    I

    = 1 + (3-10)

    - l h s khuch dng ca tranzito.

    - tng in tr vo ngi ta s dng K thut ton vi phn hi m su

    (Hnh 3-11b).

    Hnh 3-11: Mch lp li

    a) dng tranzitor

    b) dng khuch i thut ton

    b)

    Uvo

    -EC

    Ura

    +EC

    +EC

    UvoR Ura

    a)

  • 7/30/2019 Ky Thuat Do Luong Ch3

    9/21

    Gio trnh: kthuto lng 1 Dnh cho sinh vin nhm ngnh k thut

    Bin son: PGS.TS. Nguyn Hu Cng Khoa in t -i hc K thut CNVersion1 - Thng 8 nm 2009

    55

    3.3.2. Mch Ko lng

    Trong cc mch o lng thng s dng b Ko lng. l kt hp gia

    cc b lp li v cc b Kin p. Hnh 3-12 ch r mt b Ko in p ra camch cu.

    tng u l hai b lp li dng mch K thut ton IC1, IC2. H s K ca

    tng u l:

    K1 = 1 +2

    31

    R

    RR +

    C thiu chnh bng cch thay i in trR2. in p vo c t vo hai

    u ca hai mch lp li, nh th to kh nng o hiu in th gia hai u vo ny

    so vi t.

    tng th hai s dng IC3 c h s K l:

    K2 =4

    5

    R

    R

    Do h s K ca c mch l:

    K = K1.K2 =4

    5

    R

    R.(1 +

    2

    31

    R

    RR +) (3-11)

    IC2

    IC1

    IC3Uvo Ura

    R5

    R4

    R4

    R5

    R1

    R2

    R3

    Hnh 3-12: B Ko lng

  • 7/30/2019 Ky Thuat Do Luong Ch3

    10/21

    Gio trnh: kthuto lng 1 Dnh cho sinh vin nhm ngnh k thut

    Bin son: PGS.TS. Nguyn Hu Cng Khoa in t -i hc K thut CNVersion1 - Thng 8 nm 2009

    56

    3.4. Mch gia cng tnh ton

    3.4.1. Mch cng

    L loi mch thc hin php cng. Thng

    thng l cng in p.Hnh 3-13 l s mch cng in

    p dng K thut ton (KTT) mc theo

    mch o du. Tn hiu ra Ura t l vi tng

    i s ca cc tn hiu vo.

    R

    R)U...UU(U 2

    n21ra+++= (3-12)

    Nu R2 = R th =

    =n

    1iira

    UU (3-13)

    Trng hp mc theo s khng o du, ta c mch hnh 3-14.

    )U...UU(R

    R1

    n

    1U

    n21

    2

    ra+++

    += (3-14)

    Nu n = 1 +1

    2

    R

    R

    th =

    =n

    1iira

    UU (3-15)

    3.4.2. Mch trMch K hiu hai in p u vo

    thng s dng KTT, trong mch t hp gia

    mch o du v khng o du (h.3-15).

    1

    1

    4

    2

    132

    341

    raU

    R

    RU

    RRR

    RRRU

    +

    += (3-16)

    Khi R1 = R2 v R3 = R4

    Ura

    U1

    U2

    Un

    R

    R

    R

    R2

    R1

    Hnh 3-13: Mch cng in p viK thut ton o du

    Ura

    U1

    U2

    Un

    RR

    R

    R1

    R2

    Hnh 3-14: Mch cng in pvi KTT khng o du

    Ura

    U1R1

    R4

    R3

    Hnh 3-15: Mch trdng KTT

    U2R2

  • 7/30/2019 Ky Thuat Do Luong Ch3

    11/21

    Gio trnh: kthuto lng 1 Dnh cho sinh vin nhm ngnh k thut

    Bin son: PGS.TS. Nguyn Hu Cng Khoa in t -i hc K thut CNVersion1 - Thng 8 nm 2009

    57

    th )UU(R

    RU

    12

    1

    4

    ra= (3-17)

    Trong trng hp ny th sai s ca mch l t nht. Vi mch ny th in tr

    vo ca hai u vo khng nht thit phi ging nhau. in trvo mch o du

    ging nhmch Ko du, cn in trvo mch khng o du bng tng cc

    in trR2 v R3.

    3.4.3. Mch nhn

    C rt nhiu trng hp phi s dng mch nhn nh khi o cng sut P = UI

    cos hoc phi nhn hai in p, v.v... v th mch nhn trong o lng l rt quantrng.

    Trong o lng phn t nhn c dng rng ri l phn tin ng, st in

    ng, v cm ng c xt chng 2. Cc mch nhn ny c dng ch to

    cc Wtmt o cng sut tc dng v phn khng; ch to cng tin. Ngoi ra

    mch nhn cn c th s dng chuyn i Hn (Hall) v cc b nhn in t s dng

    cc b KTT (do gii hn ca chng trnh nn ta khng xt)

    3.4.4. Mch chia

    Mch chia c s dng rng ri trong cc php o gin tip. Kt qu php

    chia c khi l mt i lng nhng cng c khi l con s khng th nguyn thng

    c trng cho phm cht. Thng dng nht l cc phng php: lgmt, mch cu,

    mch chia in t, ...

    * Mch chia bng ccu ch th logomet c gc quay t l vi t s hai dng

    in(chng 2)

    * Mch chia da trn mch cu cn

    bng l mch ly t s gia hai in trca

    hai nhnh ca cu (h.3-16).

    Khi cu cn bng ta c phng trnh:

    RxR4 = RyR3 (3-18)

    R3 thng l mt bin tr c in tr

    ton b l tm ca gc quay = f1(R3).

    EC

    Rx R3

    Ry R4

    Hnh 3-16: Mch cu cn bng sdng lm mch chia

  • 7/30/2019 Ky Thuat Do Luong Ch3

    12/21

    Gio trnh: kthuto lng 1 Dnh cho sinh vin nhm ngnh k thut

    Bin son: PGS.TS. Nguyn Hu Cng Khoa in t -i hc K thut CNVersion1 - Thng 8 nm 2009

    58

    y

    x

    43R

    RRR = (3-19)

    x1 3 2y

    Rf (R ) f

    R

    = =

    (3-20)

    3.4.5. Mch tch phn

    Mt mch tch phn c biu din nh hnh 3-17

    Quan h gia in p vo v ra ca b tch phn nh sau:

    =

    T

    ov

    1ra dtUCR

    1

    U (3-21)

    Trong mch ny tc thay i

    ca in p ra t l nghch vi hng s

    thi gian = R1C.

    * Trng hp khi tn hiu vo thay

    i theo kiu bc thang th tc thay i

    ca tn hiu ra s l:

    tU ra

    = -

    CRU

    1

    v

    Nh thu ra s c tn hiu tuyn tnh tng dn theo thi gian.

    3.4.6 Mch vi phn

    Mch vi phn n gin c th thc hin bng in cm hay in dung (h.3-18 a, b).

    R2

    Uv

    R1

    C

    Ura

    Hnh 3-17: Mch tch phn

    Ura

    RC

    Uvo

    C

    UraL Ura Uvo R

    Uv

    RP Rf

    a) b) c)

    Hnh 3-18- Cc mch vi phn

    a)Vi phn bng phn tRL; b) Vi phn bng CR;

    c) Vi phn sdng KTT.

  • 7/30/2019 Ky Thuat Do Luong Ch3

    13/21

    Gio trnh: kthuto lng 1 Dnh cho sinh vin nhm ngnh k thut

    Bin son: PGS.TS. Nguyn Hu Cng Khoa in t -i hc K thut CNVersion1 - Thng 8 nm 2009

    59

    in p ra mch 3-18 a:

    LL

    diU L

    dt= (3-22)

    Dng in qua in dung C mch 3-18b l:C

    cdu

    i Cdt

    = (3-23)

    Tuy nhin trong thc t nng cao chnh xc ta thng kt hp mch CR

    vi KTT (h.3-18c). y l mch K c phn hi bng in tr. in p ra ca mch

    vi phn nh vy l:

    dt

    dUCRU v

    1ra= (3-24)

    3.5. Mch so snh

    Trong k thut o lng ngi ta s dng rt rng ri mch so snh

    (Comparator). Dng mch so snh l pht hin thi im bng nhau ca hai i

    lng vt l no (in p chng hn). Trong phng php o kiu so snh thng

    s dng mch so snh pht hin lch khi im khng ca in k.

    Mch so snh ngy nay thng c s dng vi b KTT (khuch i thut

    ton) mc theo kiu mt u vo hay hai u vo, hoc c thm phn hi dng nh

    to ra c tnh tr ca b so snh. Mch so snh cng c th to ra bng cc in tr

    mu chng hn mch cu, mch in th k vi thit b ch th lch khng bng in

    k.Do gii hn ca chng trnh, ta ch xt mt vi mch so snh cbn

  • 7/30/2019 Ky Thuat Do Luong Ch3

    14/21

    Gio trnh: kthuto lng 1 Dnh cho sinh vin nhm ngnh k thut

    Bin son: PGS.TS. Nguyn Hu Cng Khoa in t -i hc K thut CNVersion1 - Thng 8 nm 2009

    60

    3.5.1. B so snh cc tn hiu khc du bng KTT (khuch i thut ton) mc

    theo mch mt u vo

    B so snh tn hiu mt u vo c

    biu din hnh 3-19a so snh hai inp vo khc du nhau. thi im cn bng

    in p ra Ura ca mch so snh s chuyn

    sang mt trng thi khc.Qu trnh chuyn

    trng thi c biu din hnh 3-19b.

    Trc thi im in p Uc nh hn in

    p t Esp (Set point) v th m Esp s quyt

    nh trng thi u ra. Trong trng hp

    ny Esp > 0 v th Ura E

    K.

    Khi in p Uct n gi tr2

    1sp

    R

    R.E

    th in p ra sc quyt nh bi Uc v

    trnn bng E +K

    .

    Ti thi im cn bng Uc = Esp (R1/R2) th

    K ri vo ch khng n nh tuyn tnh.Vic chuyn trng thi s xy ra vi mt

    thi im tr no y l thi gian phng

    ca mt tin k sinh no y ca KTT

    (h.3-19b).

    5.5.2. Mch cu o

    Mch cu c xem nh l mt mch so snh in tr. Tuy nhin thc cht l

    ta bin thnh s so snh hai mc in th. Cu to ca mch cu gm c: 4 in trR1,R2, R3, R4 mc theo mch nh hnh 3-20.

    thi im cu cn bng

    th in th 2 im c, d bng

    nhau tc l Uc = Ud.Lc ta c

    h thc:

    R1R4 = R2R3 (3-25)c)

    Hnh 3-20:Mch cu o

    U

    d

    c

    a b

    R4

    R1 R2

    R3

    Uv

    R1

    R2

    EK

    EK

    Ura

    Uc(t) ESP

    R1 R2

    a)

    0

    0 t

    ESP

    Uc = -ESP2

    1

    RR

    Uc(t)

    t +

    EK

    EKEK

    b)

    0

    0 t

    ESP

    Uc = -ESP2

    1

    RR

    Uc(t)

    t +

    b)

    U

    Hnh 3-19. B so snh mt u vo vi cc tnhiu khc du

  • 7/30/2019 Ky Thuat Do Luong Ch3

    15/21

    Gio trnh: kthuto lng 1 Dnh cho sinh vin nhm ngnh k thut

    Bin son: PGS.TS. Nguyn Hu Cng Khoa in t -i hc K thut CNVersion1 - Thng 8 nm 2009

    61

    t c trng thi cn bng ngi ta thng iu chnh mt trong 4 nhnh

    (v d R2 chng hn). Qu trnh tm cn bng l qu trnh iu chnh so snh hai

    in th Uc v Ud . Khi bng nhau th in k ch 0 ta c h thc(3-25) khng ph

    thuc vo in p ngun. Nu ch to cc in trchnh xc (bng vt liu manganin)th c th s dng mch cu o in trvi chnh xc cao.

    Tht vt gi s thay R1 bng in trcn o Rx. trng thi cn bng ta c:

    2

    4

    3

    xR.

    R

    RR = (3-26)

    Nu chn R3 = R4 th Rx = R2. y l php o in trvi chnh xc

    cao. Nguyn l ca php o thc hin theo phng php so snh cn bng.

    5.5.3. Mch in th k

    L mch o da trn phng php so snh cn bng gia hai in p: in p

    cn o Ux v in p mu EN. Hnh 3-21a l s khi ca mch o in th k. in

    p Uxc so snh vi in p EN. thi im bng nhau. c EN suy ra Ux. Hnh 3-

    21b l s nguyn l c th.

    u tin bt cng tc K sang v tr 1 iu chnh R1 sao cho km in k ch 0.

    Lc ta c:

    EN = INRN hay IN = EN/RN l i lng chnh xc v EN v RN l pin mu vin trmu. By gibt cng tc K sang v tr 2 iu chnh Rx sao cho in k ch 0

    ta c Ux = INRx = xN

    N RR

    E.

  • 7/30/2019 Ky Thuat Do Luong Ch3

    16/21

    Gio trnh: kthuto lng 1 Dnh cho sinh vin nhm ngnh k thut

    Bin son: PGS.TS. Nguyn Hu Cng Khoa in t -i hc K thut CNVersion1 - Thng 8 nm 2009

    62

    Hnh 3-22. To hm bngbin tr

    Nu ta ch to sao cho

    n

    N

    N

    10R

    E

    = th ta c Ux = 10

    n

    Rx

    y cng l mt php o

    in p chnh xc, bi v kt qu

    o ph thuc vo chnh xc

    ca pin mu EN v ca in tr

    mu RN v Rx. chnh xc ca

    php o cn ph thuc vo

    ngng nhy ca in k ch0 na. Thng ta phi chn in

    k t in hoc in t nhy

    (trong khong t 10-6 - 10-9

    A/vch).

    3.6. Mch to hm

    Mch to hm rt thng dng trong k thut o lng to ra mt quan hhm gia tn hiu vo v tn hiu ra no . Ta s xt mt s mch to hm cbn.

    3.6.1. Mch to hm bng bin tr

    Bin tr ca mch to hm c thit din

    c ch to theo hm s mong mun(h.3-22).

    Trong cc bin tr to hm ny di chuyn ca

    con chy t l vi i lng vo l = k1X. Li ca

    bin trc hnh theo hm s cn to thnh. Gisin tr ca ton b bin tr l Rbt, in p

    ton bt ln n l Ubt. Ta c in p ra:

    x

    bt

    bt

    raR

    R

    UU =

    Nu Rx = f(l) th Ura =f(k1X) = k1f(1)

    Hnh 3-21: Mch in thk

    Ux

    EN

    SS

    K

    a)

    1 2 Ux

    RxRN

    IN

    R1B

    b)

  • 7/30/2019 Ky Thuat Do Luong Ch3

    17/21

    Gio trnh: kthuto lng 1 Dnh cho sinh vin nhm ngnh k thut

    Bin son: PGS.TS. Nguyn Hu Cng Khoa in t -i hc K thut CNVersion1 - Thng 8 nm 2009

    63

    3.6.2. Mch to hm bng dit bn dn

    Dit l tng c xem nh ch dn in mt chiu, c th coi in trngc l

    v cng ln, in trthun bng 0.

    S mch to hm n gin nht cho trn hnh 3-23a. Nh b phn p ABtrn dy t in p nn Uo. cc katt ca cc dit c in p Uo1, Uo2, ...

    Khi thay i gi tr Ux ta c th phn tch nh sau: Lc 0 < Ux < Ux1 tt c cc

    dit u kho, khng c dng in i qua mch phn p, in p Uxc t trn in

    trR v RN ni tip nhau.

    N

    N

    xNRR

    RUU

    +=

    Lc Ux1 < Ux < Ux2, dit D1 mcn cc dit khc vn ng ta c:

    ++=

    N1

    N1

    xRR

    RRRIU

    xN x x

    E

    RUU U IR U

    R R= =

    +

    viN1

    N1

    ERR

    RRR

    +=

    Ux

    RR1D1

    U01

    R2D2U02

    R3D3U03

    R4D4U04

    A

    B +U0

    RN

    Ura

    a)

    Ura

    Ux

    b)

    U01U02

    U03

    U04

    Ux1 Ux2 Ux3 Ux4

    Hnh 3-23: Mch to hm bng it bn dn

  • 7/30/2019 Ky Thuat Do Luong Ch3

    18/21

    Gio trnh: kthuto lng 1 Dnh cho sinh vin nhm ngnh k thut

    Bin son: PGS.TS. Nguyn Hu Cng Khoa in t -i hc K thut CNVersion1 - Thng 8 nm 2009

    64

    Cng nh vy, lc Ux2 < Ux < Ux3, cc dit D1, D2u m, dng trong mch

    chnh tng ln, in p ri trn ti nh hnh 3-23b gm nhng on thng c gc

    khc nhau ni li vi nhau. Kt qu l ta nhn c ng cong theo hm s mong

    mun. hiu chnh cong ta c th thay i cc in trR1 R2 R3 R4 cho ph hp.

    3.7. Cc b chuyn i tng ts v s tng t

    3.7.1. Mu

    Do s pht trin nhanh chng ca k thut s, c bit l sng dng ph bin

    ca my tnh in t s, nn ngi ta thng dng mch s x l tn hiu tng t.

    Mun dng h thng s x l tn hiu tng t th phi bin i tn hiu tng t

    thnh tn hiu s tng ng ri a vo h thng s x l. Mt khc thng c yu

    cu cn bin i tn hiu s (kt qu x l) thnh tn hiu tng t tng ng a ra

    s dng. Ta gi s chuyn i t tn hiu tng t sang tn hiu s l chuyn i AD

    v mch in thc hin cng vic l ADC (Analog to Digital Converter). Gi s

    chuyn i t tn hiu s sang tn hiu tng t l chuyn i DA v mch in tng

    ng l DAC (Digital to Analog Converter).

    3.7.2. Mch chuyn i s - tng t(DAC)

    Mch chuyn i s tng tc dng chuyn i cc tn hiu s thnh

    tn hiu tng t.

    Bn cht ca qu trnh chuyn i DAC l qu trnh nhn mt nhm xung di

    dng m nh phn sau bin i thnh mt mc in th hay cng dng in

    tng t no . Mc (hay ln) ca tn hiu p (dng) ny t l vi gi tr su

    vo nhn c.

    Ngi ta thng s dng 3 phng php chnh trong mch DAC l:

    Bchuyn

    i

    DAC

    D0D1

    Dn

    Tn hiu ratng t

    Dliusuvo

    .

    .

    .

    .

    .

    .

    .

    Hnh 3-24. S khi ca mt b DAC

  • 7/30/2019 Ky Thuat Do Luong Ch3

    19/21

    Gio trnh: kthuto lng 1 Dnh cho sinh vin nhm ngnh k thut

    Bin son: PGS.TS. Nguyn Hu Cng Khoa in t -i hc K thut CNVersion1 - Thng 8 nm 2009

    65

    - Phng php to ra in th.

    - Phng php to ra dng in.

    - Phng php nhn.

    Gii hn chng trnh ta ch xt mt loi minh ha.

    Phng php to ra in th vi in trc trng s khc nhau:

    Mch gm mt ngun in p chun Uch , cc chuyn mch K0 , K1 , Kn-1 , cc

    in trc gi tr ln lt l R/20 , R/21 ,R/2n-1 v mt KTT. Vi mch in nh

    hnh v trn khi mt kho in no c ni vo ngun in p chun Uch th s cp

    cho mch KTT mt dng in c cng :

    Cng dng in ny c lp vi cc kho cn li. Trong trng hp c

    nhiu kho K cng ni vo Uch ta s c nhiu dng in cng chung chy qua Rf to

    thnh in p ra. Ta thy tr sin p ra ph thuc vo ch kho in no c ni

    vi Uch tc l ph thuc vo gi tr ca bt tng ng trong tn hiu sc a vo

    mch chuyn i.

    Mt cch tng qut mt DAC n bit (t B0n Bn-1) ch to theo phng php in tr

    c trng s khc nhau, ta c th tnh in p tng t ra theo cng thc sau:

    Vi: B0n Bn-1 c gi tr 1 hoc 0.

    Bi= 0 kho Ki ni mass; B

    i= 1 kho Ki ni vi Uch

    R/20

    R/21

    R/2n-1

    Rf

    Ura

    Uch+

    _K0

    K1

    Kn-1

    BNN

    BLN

    U0+

    _

    Hnh 3-25. Mch DAC vi in trc trng skhc nhau

    Ii =Uch

    R/2i

    Ura = -Uch [20.B0 +21.B1 ++2n-1.Bn-1]

    Rf

    R

  • 7/30/2019 Ky Thuat Do Luong Ch3

    20/21

    Gio trnh: kthuto lng 1 Dnh cho sinh vin nhm ngnh k thut

    Bin son: PGS.TS. Nguyn Hu Cng Khoa in t -i hc K thut CNVersion1 - Thng 8 nm 2009

    66

    3.7.3. Mch chuyn i tng t- s (ADC)

    Chc nng ca ADC l bin i tn hiu tng t thnh tn hiu s.

    Bn cht ca qu trnh bin i ADC l nhn vo mt gi trin th (tng t)sau mt khong thi gian xc nh n sinh ra trn u ra mt m nh phn (s) t l vi

    gi tr tng tu vo. Qu trnh chuyn i ny phc tp v mt thi gian hn so

    vi s chuyn i trong DAC.

    Qu trnh chuyn i A/D nhn chung c thc hin qua 4 bc cbn, l: ly

    mu; nhmu; lng t ha v m ha. Cc bc lun lun kt hp vi nhau trong

    mt qu trnh thng nht. V d: ly mu v nhmu l cng vic lin tc v cng mt

    mch in; lng t ha v m ha l cng vic ng thi thc hin trong qu trnh

    chuyn i vi khong thi gian cn thit l mt phn ca thi gian nhmu

    1.nh l ly mu

    a, Khi nim vly mu tn hiu

    Ly mu (Sampling) ca mt tn hiu

    x(t) l thay th n bng mt tn hiu xung

    u(t) c rng rt nh, tun hon vi tn s

    Fcgi l tn s ly mu nh Hnh 3-26.

    Trong iu kin l tng, rng xung

    0, gi tr ly mu l gi tr tc thi ca

    ng cong x(t) cn gia cc on th

    u(t) s bng 0. Nh vy qu trnh ly mu tn

    hiu thc cht l qu trnh ri rc ho u tn

    hiu.

    i lng nghch o vi Fc l Tc =

    CF

    1 c gi l chu k ly mu hay l bc

    ri rc ho.

    Tuy nhin trong thc t, tn ti mc

    d rt nh so vi Tc.

    Hnh 3-26. Ly mu tn hiu

  • 7/30/2019 Ky Thuat Do Luong Ch3

    21/21

    Gio trnh: kthuto lng 1 Dnh cho sinh vin nhm ngnh k thut

    Bin son: PGS TS Nguyn Hu Cng Khoa in t - i hc K thut CN 67

    b,nh l ly mu

    Hin nay tn ti cc nh l ly mu ni ting l nh l Kotelnikov (Nga),

    nh l ly mu ca Shanon (M) v nh l Nyquist (M). Ta gii thiu mt

    trong ba nh l:

    Shanon, nh bc hc ngi M pht biu v chng minh nh l ly mu

    nh sau:

    Mt tn hu lin tc x(t) c phgii hn trong khong 0fmax c thc biu

    din hon ton bng cc mu cch u nhau, tn sFc sao cho Fc2fmax.

    Vi Fc gi l tn sly mu

    2. Lng tha v m ha

    Tn hiu s khng nhng ri rc trong thi gian m cn khng lin tc trong bin i

    gi tr. Mt gi tr bt k ca tn hiu su phi biu th bng bi s nguyn ln gi

    trn v no , gi tr ny l nh nht c chn. Ngha l nu dng tn hiu s biu

    thin p ly mu th phi bt in p ly mu ha thnh bi s nguyn ln gi tr

    n v. Qu trnh ny gi l lng tha. n vc chn theo qui nh ny gi l

    n v lng t, k hiu . Vic dng m nh phn biu th gi tr tn hiu s l m

    ha. M nh phn c c sau qu trnh trn chnh l tn hiu u ra ca chuyn iA/D.

    Tn hiu tng t l lin tc nn khng nht thit l bi s nguyn ln ca , do

    khng trnh khi sai s lng t ha. Do tn ti nhng cch khc nhau khi phn chia

    cc mc lng t dn n sai s lng t ha khc nhau.

    3.Ly mu v nhmu

    Khi ni trc tip in th tng t vi u vo ca ADC, tin trnh bin i c th btc ng ngc nu in th tng t thay i trong tin trnh bin i. Ta phi ci

    thin tnh n nh ca tin trnh chuyn i bng cch s dng mch ly mu v nh

    mu ghi nhin th tng t khng i trong khi chu k chuyn i din ra.