Kyoto Protokoluve

Türkiye’ye Etkileri

Kireç Sanayicileri Derneği21.05.2009-İstanbul

Canan DERİNÖZ, Çevre Yük. Müh.TÇMB Çevre Danışmanı

www.tcma.org.tr

Kyoto Protokolu’nun imzası

Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesine Yönelik Kyoto Protokolüne Katılmamızın Uygun Bulunduğuna Dair 5836 sayılı Kanun

17 Şubat 2009 tarih ve 27144 sayılı Resmi Gazetede yayımlandı

Birleşmiş Milletler’e bilgi verilecek

KAPSAM

SERA ETKİSİ İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ KÜRESEL ANLAŞMALAR 2008-2012

DÜNYA – AB - TÜRKİYE TÜRKİYE’NİN KONUMU - DETAYLAR

SERA GAZLARI TÜRKİYE KİREÇ SEKTÖRÜ-ÖRNEK HESAPLAMA

2012 SONRASI GELİŞMELER TÜRKİYE’E ETKİLERİ***

SERA ETKİSİ

ve

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ

Doğal Sera Etkisi

Kaynak: İKLİMNET, 2006

Sera Gazları

Karbondioksit (CO2) Metan (CH4) Nitrous Oksit (N2O) Hidroflorokarbonlar (HFCs) Perflorokarbonlar (PFCs) Sülfür heksaflorur (SF6)

Küresel Isınma

“sera etkisi” SERA gazlarındaki artış

küresel ısınma

iklim değişikliği potansiyeli

Küresel Isınma

Yeryüzü Sıcaklık Artışındaki Değişimler (1000-2100 yılları)

Bilimsel analiz verileri

1990 yılına göre sıcaklık değişimi °C

Ölçümler

Projeksiyon

Kaynak: IPCC, 2007

Küresel Isınma

Atmosferik CO2 Değerleri (Geçmiş-Gelecek)Ölçüm

ProjeksiyonBuzul Analizleri

Kaynak: IPCC, 2007

Buzul Analizleri-Ölçümler

Ölçümler- en fazla 150 yıl öncesinde başlamıştır 1850 öncesi veriler bilimsel analizler ile hesaplanmıştır Bilimsel analizler:

ağaçların halkaları, mercan kayalıkları, okyanus ve göl dibi çamurları

mağara kalıntıları, derin buzullar, buz dağları buz dağları Ölçümler- en fazla 150 yıl öncesinde başlamıştır

Bilim dünyası 2000 yıllık verilerdeki belirsizlikleri tartışmaktadır

İklim Modelleri

İyimser Durum: Sera gazları şu anki seviyede (400 ppm civarı) 2050 yılı sonunda 2°C’lik bir ısınma ihtimali

En kötü durum: Sera gazları şu ankine göre % 250 artar ise (750 ppm aşar

ise) 2050 yılı sonunda 3-10 °C arasında ısınma

kuraklık, deniz seviyesi artışı, çölleşme...

En kötü durum senaryolarının sonuçlarıdır

İklim Modelleri

İyimser Durum: Sera gazları şu anki seviyede kalması 2050 yılı sonunda 2°C’lik bir ısınma ihtimali Önlemlerin bugünkü maliyeti: dünyanın toplam gelirinin %1

En kötü durum: Sera gazları şu ankine göre % 250 artması 2050 yılı sonunda 3-10 °C arasında ısınma Kuraklık, deniz seviyesi artışı, çölleşme... Gerekli önlemler bugün alınmaz ise maliyet 2050’de %3,5

Maliyet 2050’de 4 kat artacakatır

SERA GAZI KAYNAKLARI

ENERJİ EMİSYONLARI

ENERJİ DIŞI EMİSYONLAR

Enerji

(%24)

Ulaşım

(%14)

Binalar

(%8)Arazi Kullanımı

(%18)

Tarım

(%14)

Enerji Diğer

(%5)

Atık (%3)

Endüstri(%14)

2004 yılı toplam emisyonlar: 42 GT CO2 e

Kaynak: Stern Review, 2006

SERA GAZI KAYNAKLARI

Yakıt Kullanımı

1. Enerji Sektörü (elektrik santralı, rafineri)

2. Üretim sektörü (demir çelik, metalurji, kimya, kağıt)

3. Ulaşım (kara, hava, demiyolu)

Yakıt Kaynaklı Uçucu Emisyonlar

1. Katı yakıtlar (kömür madeni),

2. Petrol ve doğal gaz

ENERJİ SANAYİ

Mineral Ürünler

(çimento, kireç, asafalt)

Kimya sanayi

(amonyak, asit)

Metal Üretimi

(demir çelik, aluminyum )

Halocarbons ve SF6 kullanımı/üretimi

(elektrik ekipmanı, buzdolabı, klima)

SERA GAZI KAYNAKLARI

Evsel Atıkların Depolanması

Atıksu Arıtma Tesisleri

Atık Yakma

TARIM

Enterik Fermentasyon

(koyun, inek, at metan emisyonları

Hayvan Gübreleri

(koyun, inek, at gübre havuzları)

Pirinç Üretimi

Agricultural Soils

(gübre, hasat artıklarının bozunması

ATIKLAR

(2008-2012)

DÜNYA-AB-TÜRKİYE

- İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ

-KYOTO PROTOKOLU

Birleşmiş Milletler Anlaşmalar

Birleşmiş Milletler

İklim Değişikliği

Çerçeve Sözleşmesi

(BMİDÇS)Kyoto

Protokolu

İmza

Kyoto

Protokolu

Yürürlük

2012-

Post-Kyoto

20091994 1997 2004 2005

Türkiye

BMİDÇS imzası

Özel şartlar

Ek-I* Türkiye

EK B: -5%

Ek-II * OECD

Ek-B

Türkiye

Kyotoya Taraf Oldu!

Baz yıl :1990

AB: -20%

ETS3

Ek-B: ETS-CDM-JI

AB : ETS2

?

2008 2012

Türkiye ?

Diğer EK B?

Ceza: 2. dönem

azaltım %30 fazla uygulanacak

Ceza: 100 euro/ton

BMİDÇS

Ek-1 Ülkeleri Ek-2 Ülkeleri

ABD Almanya Avrupa Topluluğu Avustralya Avusturya Belçika Beyaz Rusya* Bulgaristan* Çekoslovakya* Danimarka Estonya* Finlandiya Fransa Hollanda İngiltere İrlanda İspanya İsveç İsviçre İtalya İzlanda Japonya Letonya* Litvanya* Lüksembourg Kanada Norveç Polonya* Portekiz Romanya* Rusya Federasyonu Ukrayna* Yeni Zelanda Yunanistan Türkiye

ABD Almanya Avrupa Topluluğu Avustralya Avusturya Belçika Danimarka Finlandiya Fransa Hollanda İngiltere İrlanda İspanya İsveç İsviçre İtalya İzlanda Japonya Lüksembourg Kanada Norveç Portekiz Yunanistan Yeni Zelanda

* Pazar Ekonomisine Geçiş Sürecindeki Ülkeler

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ

21 Mart 1994 tarihinde yürürlüğe girmiştir Ek-I ve Ek-II listesinin diğer ülkelere göre daha çok

sorumluluğu var

Türkiye 24 Mayıs 2004 tarihi itibariyle 189. ülke olarak imzalamıştır.

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ

Ek-I ve Ek-II listesinin diğer ülkelere göre daha çok sorumluluğu var

Sanayileşme süreçleri tamamlanmıştır Bu süreçteki sera gazı artışının öncelikli sorumluları Mücadelede öncülük rolü Türkiye, OECD üyesi olması sebebiyle başlangıçta

sözleşmenin Ek-I ve Ek-II listesinde yer almıştır. 2001 yılı:

Türkiye’nin adı EK-I’de kalacak, EK-II’den silinecek Türkiye’nin özel koşulları tanınacak

KYOTO PROTOKOLU

11 Aralık 1997 tarihinde imzalanmıştır. BMİDÇS’ nin yetersiz olduğu kabul edilerek, yükümlülüklerin

daha sıkı hale getirilmesi ve yasal bağlayıcı bir belge olması BMİDÇS Ek-I ve EK-II ülkeleri için emisyon azaltma hedefleri Diğer ülkelerin emisyonlarını azaltma programları 156 ülke ile Avrupa Birliği tarafından onaylanarak 16 Şubat

2005’te yürürlüğe girmiştir. 17 Şubat 2009 tarih ve 27144 sayılı Resmi Gazetede

yayımlandı Birleşmiş Milletlere başvuru yapılacak

KYOTO PROTOKOLU

Kyoto Protokolü’nün, Ek-B listesi BMİDÇS EK-1 listesinde yer alan taraf ülkelerden oluşmaktadır.

Kyoto Protokolu EK-B ülkeleri protokol kapsamında sınırlama getirilen altı sera gazı toplam emisyonlarını 2008-2012 döneminde 1990 yılı seviyesinin en az %5 altına indireceklerdir.

BMİDÇS EK-1 dışı ülkelerin ise emisyonları indirme zorunluluğu

olmayıp, gönüllülük esasına göre sera gazlarını azaltabilirler.

KYOTO PROTOKOLUEk-B Ülkeleri

Emisyon Azaltım Hedefleri

Ülke Hedef (2008/2012 Dönemi ile 1990** arası)

AB-15*, Bulgaristan, Çekoslovakya, Estonya, Letonya, Liechtenstein, Litvanya, Monako, Romanya, Slovakya,Slovenya, İsviçre

-8%

ABD*** -7%

Kanada, Hollanda, Japonya, Polonya -6%

Hırvatistan -5%

Yeni Zelanda, Rusya, Ukrayna 0

Norveç +1%

Avustralya +8%

İzlanda +10%

* AB Ülkeleri %8’lik payı kendi aralarında taksim ettikleri bir “balon” oluşturmuşlardır** Bazı Ülkelerin baz yılı 1990’dan farklıdır*** ABD Protokolu İmzalamış ancak onaylamamıştır

Kaynak: http://unfccc.int/kyoto_protocol/background/items/3145.php

KYOTO PROTOKOLUHedefler-İmzalar

Ülkeler Kyoto Emisyon Hedefi

2008-2012

Kyoto İmza Durumu

Avrupa Birliği Balonu

-8 % İmza: 1999

Yürürlüğe girme- 2005

Çin YOK İmza: 1998

Yürürlüğe girme- 2005

ABD -7% İmza: 1998

Yürürlüğe girme- HENÜZ GİRMEDİ

Rusya 0 İmza: 1999

Yürürlüğe girme- 2005

Hindistan YOK Yürürlüğe girme- 2005

Türkiye YOK İmza: KANUN KABUL EDİLDİ

KÜRESEL ANLAŞMALAR-ÖZET

Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi

Kyoto Protokolu

EK-1(Avrupa Birliği+ OECD+PEGSÜ*)Türkiye Ek-1 ülkesi

Emisyon azaltım hedefleri bulunuyorEk-B listesi

EK-2Avrupa Birliği+OECDTürkiye Ek-2’de yoktur

Ek-1 dışı ülkelere mali katkıda bulunmaları gerekiyor

Türkiye Ek-B’de yoktur

Ek-1 Dışı Ülkeler Yükümlükleri yok

* PEGSÜ: Pazar ekonomisine geçiş sürecindeki ülkeler

POLİTİKALAR- AB (-8% Kyoto Yürürlükte)

AB BalonuBaz Yıla Göre Azaltım

Taahhüdü (%)

Avusturya -13.0 %

Belçika -7.5 %

Danimarka -21.0 %

Finlandiya 0.0 %

Fransa 0.0 %

Almanya                    -21.0 %

Yunanistan +25.0 %

İrlanda +13.0 %

Italya -6.5 %

Luksemburg -28.0 %

Hollanda -6.0 %

Portekiz +27.0 %

İspanya +15.0 %

İsveç +4.0 %

İngiltere -12.5 %

Kaynak:25.04.2002 tarihli 2002/358/CE EU Direktifi

KYOTO PROTOKOLUve Avrupa BİRLİĞİ

(-8% Kyoto Yürürlükte)

Kyoto Sonrası (2012-)

SON BÖLÜMDE DEĞERLENDİRİLECEK!!

Kyoto Protokolü kapsamında belirlenen hedefler

1. Periyod (2005-2007)

AB Emisyon Ticaret Sistemi (EU-ETS)

“AB Balon Sistemi”- Kotalar

Sanayi için Tahsisat Kotaları NAP

2. Periyod (2008-2012)

Esneklik Mekanizmalar (JI-CDM-Emisyon Ticareti)

(2008-2012)

TÜRKİYE’NİN KONUMU

KYOTO PROTOKOLUve Türkiye

Kyoto Protokolu 11 Aralık 1997 tarihinde imzaya açılmıştır BMİDÇS EK-1 listesinde yer alan taraf ülkeler Ek-B listesine alınmıştır Protokolün imzaya açılması safhasında (1997 yılı)

Türkiye BMİDÇS Ek-I listesindeydi Ancak, 1997’de Türkiye BMİDÇS’yi imzalamamıştı Protokolun EK-B listesinde yer almamıştır

Kyoto Protokolu bügün yürürlüğe girse bile, teorik olarak Türkiye EK-B listesinde yer almayacaktır..

KYOTO PROTOKOLUve Türkiye

Türkiye’nin Ek-B listesinde yer almayacak olması, 1990 yılına oranla emisyon mutlak azaltım hedefi taahhüt etmeyeceği anlamına gelmektedir.

2008-2012 aralığında Türkiye’nin, örneğin Kanada gibi mutlak emisyon azaltım hedefi olmayacaktır.

Örneğin Kanada’nın 2008/2012 arasında sera gazı emisyonlarını 1990 seviyesinin %6’sı kadar azaltması gerekmektedir

Protokolu imzalayan ülkeler, emisyon azaltım hedefleri haricinde sera gazı emisyonları azaltımı ile ilgili politikaları taahhüt etmek ve gelişmeleri raporlamaktan sorumludur.

Emisyon Ticareti ve TürkiyeSınırlar:

Kyoto Ek-B ülkeleri arasında Kayıt Sistemi Firmalar arasında direk ticaret Alternatif: broker, banka veya diğer piyasa kuruluşları Kotası olan her firma “account” sahibi Emisyon ticareti yapan tüm kuruluşlar “account” sahibi “On-line registry” sistemi AB, transferlerin EU-ETS direktifine uygunluğunu denetliyor

Türkiye’nin ETS şansı yoktur.

Ek-1 üyesi, ancak:

Kyoto Ek-B ülkesi değil

Gönüllü Emisyon Ticareti (ETS) ve Türkiye

VER (Gönüllü Ticaret) yapılabilir fiyatlar düşük, kayıt sistemi mevcut değil

Sektöre ETS yapılması yönünde talepler VER ların Kyoto imzası sonrasında ETS’ye dahil olacağı

varsayımları

Kyoto ve Çerçeve Sözleşmesi kapsamı aynı kalırsa mümkün olamayacak

Bali Roadmap ile değişiklik olabilir

Ortak Uygulama (JI)- Türkiye

Ek-I ülkeleri arasındaEmisyon azaltım birimlerinin transferi

Türkiye’nin ortak uygulama (JI) şansı yoktur.

Ek-1 üyesi, ancak:emisyon hedefi yoktur

Temiz Kalkınma Düzeneği (CDM) ve Türkiye

Ek-1 üyesi ülkelerEk-1 üyesi olmayan ülkelerde projeler

Türkiye’nin mevcut durumda CDM kullanma şansı yoktur.

Ek-1 üyesi; ancak: emisyon hedefi yoktur

SERA GAZLARI

-TÜRKİYE- KİREÇ SEKTÖRÜ-ÖRNEK HESAPLAMA

LULUCF: Land Use, Land-Use Change and Forestry

Ör: Ağaçlandırma, ormansızlaşmanın engellenmesi

Türkiye Emisyonları (CO2 eq)

Toplam CO2 emisyonları

1990 2004 2005 2006 2007

mio ton mio ton mio tonmio ton

mio ton

Toplam CO2 ( LULUCF dahil) 94 167 187 198 228

Toplam CO2 ( LULUCF hariç) 140 241 256 274 304

2004 yılı dağılımı

•Enerji sektörü: %76

•Sanayi : %9

•Tarım: %5,1

•Atık: %9,3

Kaynak: 2009 yılı Envanter Tabloları

Avrupa Birliği: -%8

ABD : -%7

Kaynak: I. Ulusal Bildirim

Kaynak: I. Ulusal Bildirim

Enerji sektörü dağılımı: %76

Kireç CO2 Emisyon Kaynakları

Direkt CO2 emisyon kaynakları Yakıt Kullanımı Hammadde kalsinasyonu

Indirekt CO2 emisyon kaynakları

Satınalınan elektrik enerjisi üretimi

Tier 1: en genel Tier 2: toplam klinker , CaO içeriği Tier 3 : tesis bazında klinker kimyasal kompozisyonu Birleşmiş Milletler Kılavuzuna göre eksikler

Belirsizlik hesaplamaları QA/QC çalışmaları

Kireç-üretim Kaynaklı CO2

Yakıt Kaynaklı CO2Yakıt Isıl Değer DönüşümTablosu

Kullanılan yakıtlarAlt ısıl değer-

(kcal/kg) Birim

Alt ısıl değer (GJ

/ton) Birim

Yıllık Yakıt Tüketimi-(Birim:

ton/yıl)

Yakıt Kaynaklı Enerji Tüketimi

(Birim: GJ)

Conventional fossil fuels

yerli taş kömürü - kcal/kg - GJ/ton -

ithal taş kömürü - kcal/kg - GJ/ton - -

petrol coke - kcal/kg - GJ/ton - -

fuel-oil - kcal/kg - GJ/ton - -

diesel oil - kcal/kg - GJ/ton -

natural gas - kcal/Sm3 - GJ/Sm3 -

shale - kcal/kg - GJ/ton -

lignite - kcal/kg - GJ/ton - -

Alternative fossil fuels -

waste oil - kcal/kg - GJ/ton -

tyres - kcal/kg - GJ/ton -

plastics kcal/kg - GJ/ton -

solvents kcal/kg - GJ/ton -

impregnated saw dust kcal/kg - GJ/ton -

mixed industrial waste kcal/kg - GJ/ton -

other fossil based wastes - kcal/kg - GJ/ton -

Biomass fuels

sewage sludge kcal/kg - GJ/ton -

wood, non impregnated saw dust - kcal/kg - GJ/ton - -

paper, carton kcal/kg - GJ/ton -

animal meal kcal/kg - GJ/ton -

animal bone meal kcal/kg - GJ/ton -

animal fat kcal/kg - GJ/ton -

agricultural, organic, diaper waste, charcoal kcal/kg - GJ/ton -

other biomass kcal/kg - GJ/ton -

Toplam Yakıt Kaynaklı Enerji Tüketimi -

* GJ: Gigajolue GJ/ton = kcal/kg*4,186/1000

Sera Gazı Emisyon Değeri Hesaplamaları

 Yakıt Emsiyon

Faktörü

Yıllık Yakıt Tüketi

mi

Yakıt Alt Isıl Değer

i CO2 Emsiyonu Açıklama

  [kg CO2/GJ]* ton/yıl GJ/ton kg CO2/yıl  

Conventional fossil fuels       -

Fosil yakıt toplamı

yerli taş kömürü 96 - - -

ithat taş kömürü 96 - - -

petrol coke 92,8 - - -

fuel-oil 77,3   - -

diesel oil 74 - - -

natural gas 56,1 - - -

shale 107 - - -

linyit 101 - - -

Biomass fuels       -

 

sewage sludge 110 - - -

wood, non impregnated saw dust 110 - - -

paper, carton 110 - - -

animal meal 89 - - -

animal bone meal 89 - - -

animal fat 89 - - -

agricultural, organic, diaper waste, charcoal 110 - - -

other biomass 110 - - -

Toplam Yıllık Yakıt Kaynaklı CO2 Emisyonu (kg CO2/yıl)       -  

Toplam Yıllık Yakıt Kaynaklı CO2 Emisyonu (ton CO2/yıl)       -  

Yakıt Kaynaklı CO2

CO2 Hesaplama Yöntemleri

Kireç Sanayi- Ulusal Bildirim

Üretim Kaynaklı CO2 

ACTIVITY DATA EF CO2

Production/Consumption quantity

CO2

 

Emissions

Description (1) (mio ton) (t/t)   (mio ton)

A. Mineral Products       22

1. Cement Production clinker 41.5 0,51 21.2

2. Lime Production CaO 0,87 0,91 0,83. Limestone and Dolomite Use dolomite C C C

4. Soda Ash        

5. Asphalt Roofing        

6. Road Paving with Asphalt        

7. Other (please specify)        

Kaynak: Türkiye 2007 Ulusal Envanteri

Yakıt kaynaklı : özel olarak belirtilmemiş, toplam enerji tüketimi içerisinde

Kireç emisyonlarını çapraz kontrol mümkün görünmüyor

Kireç sanayi-örnek yaklaşım

üretimtoplam enerji

kömür CO2 emisyon faktörü

kcal/kg CaO GJ/ton CaO ton CaO GJ kg CO2/GJ kg ton

1175 4,92 4000000 19674200 96 1888723200 1.9 mio ton

enerji tüketimi CO2 emisyonu

Kaynaklar

1.Dr. Levent Lokman, Kireç Üreticileri Birliği Yayını

2. ILA 2004 verileri

3. IX kalkınma planı, Kireç ÖİK, 2008

Yakıt Kaynaklı CO2

Üretim Kaynaklı CO2** Hesaplamada kendi tesisinde üretim yapan kuruluşlar hariç tutulmuştur

(yaklaşık 2 mio ton CaO)

üretimemisyon faktörü

ton CaO ton CO2/ton CaOton CO2 mio ton

4000000 0,91 3640000 3.64

CO2 emisyonu

2012 SONRASI

-GELİŞMELER

-TÜRKİYE’E ETKİLERİ

Birleşmiş Milletler- 2012 Sonrası

Sözleşme değişmeyecek Sözleşme altında yeni bir protokol olabilir

COP15 (Kopenhag aralık 2009) Veya

Kyoto değiştirilerek devam edebilir Müzakere metini hazırlanması

AB- 2012 Sonrası

AB enerji ve iklim paketi (Aralık 2008) Sera gazı hedefi: 2020’ye kadar 1990 seviyesine göre %20

azaltım, daha genis bir uluslararası anlasmanın parçası olarak %30 azaltım

Yenilenebilir enerji hedefi: 2020’ye kadar AB toplam enerji tüketiminin %20’sini yenilenebilir enerji kaynaklarından elde etmesi

Enerji verimliliği: 2020’ye kadar enerji verimliliğini %20 artırmak

Emisyon Ticareti: küresel sistem

AB- 2012 Sonrası

28/01/2009 tarihli Avrupa Komisyonu Belgesi “Kopenag’da Kapsamlı bir İklim Değişikliği

Anlaşmasına Doğru” Aşağıdaki ülkelerin emisyon azaltım taahhüdü alması:

Tüm Protokol Ek-1 Ülkeleri Tüm OECD üye ülkeleri Mevcut AB üye ülkeleri, AB aday ülkeleri ve potansiyel adaylar

Gelişmekte olan ülkelerin, 2020 yılına kadar mevcut işletme şartlarından en az 15-30 % azaltım yapması

2011 yılına kadar Tüm gelişmekte olan ülkelerin düşük karbon stratejisi geliştirmesi

Türkiye’nin Konumu Özel ve Karışık

Hukuki Durum OECD Üyesi Ek-1 ancak özel şartları tanınacak Kyoto’ya üye fakat Ek-B değil AB üyeliği için aday Kyoto esneklik mekanizmalarını kullanamıyor

Ülke gerçekleri Yüksek sera gazı emisyonları 2020 yılına kadar gelişme Düşük kişi bası GSMH Düşük kişi başı CO2 emisyonu Dünya Bankası çalışması : BAU’dan azaltım için 33%!! Ulusal bildirim : BAU’dan azaltım için 11%!! Halihazırda azaltım çalışmaları devam ediyor

Türkiye’den Beklentiler

Dünya ülkeleri ve AB taahhüt almamızı istiyor Türkiye’nin taahhüt alma potansiyeli sınırlı Düşük karbon stratejidine geçiş- finansman-yatırım Mümkün olan azaltım potansiyelinin belirlenmesi ve

deklare edilmesi- henüz yapılmadı

Türkiye Ne İstiyor

Ek-1 olmakla beraber “ileri gelişmekte olan ülke” olarak tanınmak

Nationally Appropriate Mitgation Actions (NAMA)Ulusal olarak uygun azaltım hedefleri BAU’dan azaltım yapmak

No loose target: Emisyon azaltım taahüdü Ancak cezai müyyide yok

Temiz kalkınma düzeneğine evsahipliği yapmak Uluslar arası emisyon ticaret sistemine bağlanmak

Olasılıklar

Sektörel bazda kota getirilmesi Sektörü de kapsamak üzere ulusal bazda kota

uygulaması CO2 emisyonu için emisyon yoğunluk sınırlaması ? Emisyon ticaret sistemi

Finansmanı Kim sağlayacak?

Kotalar nasıl belirlenecek?

İlave maliyetler?

Olası AB ETS Türkiye etkileri

Sektörlerin ETS sisteminden etkilenmelerinde 3 ana faktör : Üretimin CO2 yoğunluğu Maliyet artışlarını ürün fiyatına yansıtabilme Karbon azaltım olanakları

Maliyet artışını ürün fiyatına yansıtanlar ETS den etkilenmeyecek (elektrik)

Yansıtmayanlar: yüksek CO2 maliyetleri uluslararası taşınabilir,çimento-demir çelik Karbon leakage Elektrik fiyatlarında artış

Teşekkür Ederim