Ligjeratat e Masterit ( Bacit)

7/29/2019 Ligjeratat e Masterit ( Bacit)

1/9

Pr shkak t rndesise s madhe me problematikn e cila ka t bj me projektimin ekonstruksioneve t automjeteve n vazhdim jan dhn disa kufizime m t rndsishme dhedefinicione t cilat jan t prpunuara me rregullore.

2.31 Gjatsia m e madhe (maksimale) e lejuar e automjetit

Gjatsia m e madhe n automjet sht e definuar si distanc n mes pjess s prparme tskajshme (fundme) dhe pjess s fprapme t skajshme (fundme) n automjet pa ngarkese dhekto jan:

Fig,1. mercedes nga interneti

1. automjeti i udhtarve 6 m,2. autobusi, automjeti transportues special dhe punues 12 m,

3. a) autobusi, automjetet speciale t udhtarve dhe automjetet transportuese speciale,me prbrje konstruktive nyjore 17 m,b) autobust pr transport urban dhe ndrurban , dhetrolejbusetme prbrjekonstruktive nyjore 18 m,

4. mjetet kyqse ( me big)a) me nj aks 6 m,b) me dy akse 10 m,c) me tri e m akse 12 m

5. automjetet e bashkangjituraa) koka trheqse me gjysm rimorkio 16,5 m,b) koka trheqse me nj ose me dy mjete kyqse ( bashkangjitur) prveq mjeteve

pr bartjen e udhtarve n komunikacionin

urban dhe ndrurban 18 m,c) autobus me rimorkio pr komunikacion urban dhe ndrurban 20 m,d) automjeti i udhtarve me rimorkio 15 m.

2.32. Gjrsia m e madhe ( maksimale) e automjetit

Gjrsia m e madhe n automjet sht e definuar si distanc n mes pjesve ansore tskajshme t automjetit pa ngarkes dhe duhet t jet 2,5 m fig. 1.N raste t caktuara sht e mundur shmangia nga ky dimension m s shumti pr 1%respektivisht 25 mm.

2.33. Lartsia m e madhe (maksimale) n automjet

Lartsia m e madhe n automjet sht e definuar si distanc n mes shtress horizontale(rrugs) dhe pjess m t lart t automjetit n gjendje t pangarkuar.

2.34. Masa m e madhe (maksimale) n automjet


2/9

Masa m e madhe e lejuar n automjet me ngasje motorike ( me motor), ose automjeteve tebashkangjitur sht 40 t, me qka ngarkesat n akse n kto automjete respektivisht automjetevete bashkangjitura ngjendje t pa lvizshme n shtresn horizontale nuk lejohet t tejkaloj.

a) ngarkesa n aks t njfisht 10 t,

b) ngarkesa n nj aks t shkurtr ose m shum akse me distanc n mes boshteve m tvogl se 1 m, 10 t,

c) ngarkesa n akse t ndara me distanc n mes veti prej (1-2) m, -16 t, gjat s cilsasnjra nga akset nuk guxon t jet m e ngarkuar se 10 t,

d) ngarkesa n akse t trefishta me distanc n mes tyre t akseve fqinj prej ( 1 -2) m-24 t,dhe gjat s cils asnjri nga akset nuk guxon t jet e ngarkuar mbi 10 t, ndrsa dyakset fqinj jo m shum se 16 t.

N rrotat ngasse n automjetet e udhtarve, autobus, trolejbuset dhe motocikleta, nseautomjeti sht i ngarkuar dhe sht n qetsi n rrafshin horizontal duhet t bie m s paku1/3 prej mass m t madhe t lejuar t automjetit, respektivisht automjeteve t bashkangjitura,ndrsa n rrotat ngasse n automjetet transportuese dhe automjetet trheqese ( kokatrheqse) m se paku prej mass m t madhe t lejuar t automjetit respektivisht mjetevet bashkangjitura.Masa e prgjithshme e rimorkios nuk guxon t jet m e madhe se masa e prgjithshme eautomjetit trheqs m shum se 50%.

2.35. Parametrat eksploatues t automjetit

Parametrat kryesor pr vlersimin e eksploatimitt automjetit jan :a) Fuqia specifike e automjetit definohet me shprehjen

m

PN

e

s=

ku jan ;Pe fuqia maksimalee motorit (kW),m- masa e automjetit (t),

Raporti i fuqis bruto t motorit, e shprehur ne kW, dhe mass m t madhe t lejuar tautomjetit e shprehur n ton, duhet t jet :

1. pr automjete t udhtarve, automjete t kombinuara dhe motocikletave duhet t jet ms paku 14,7 kW/ t,

2. pr autobus, prveq pr autobus me prbrje konstruktive nyjore duhet t jet m s paku8,83 kW/ t,

3. pr automjete transportuese s paku 7,36 kW/ t,

4. pr autobus me prbrje konstruktive nyjore me m s paku 5,88 kW/ t,5. pr automjete punuese dhe automjete speciale t destinuara pr kryerjen e shrbimeve

komunale, pr automjete transportuese t destinuara pr transport n bujqesi, pylltari,ndrtimtari dhe xehtari si pr mjetet e bashkangjitura dhe mjetet kyqese duhet t jet s

paku 4,4 kW/t.

Pr automjete me ngasje me elektromotor

a) Pr rastin kur automjeti furnizohet nga mjeti zbatohen rregullat e m siprme nga pikat(2,3dhe 4),

b) Me furnizim prej burimit vetanak me energji elektrike;- pr automjete t destinuara pr bartje t njerzve s paku 5 kW/t,


3/9

- pr automjete t destinuara pr bartje t mallrave s paku 3 kW/t,

dimiq

c) Koeficienti i kompaksitetit t automjetit .Koeficienti i kompaksitetit t automjetit definohet me shprehjen :

maxmaxBL

mm vaush

+

+=

ku jan :mu- masa e udhtarvemva- masa e valixheveL max-gjatsia gabariteBmax- gjersia gobarite e automjetit

d) Koeficienti i shfrytzimit t mass s automjetit definohet me shprehjen

vau

g

mmm

m

+

=

ku sht :mg- masa e automjetit i gatshme pr vozitje,

e) koeficienti i shfrytzimit t gobariteve t automjetit .koeficienti i shfrytzimit t gobariteve t automjetit definohet me shprehjen ;

maxL

Lu

L=

Ku janw :

Lu gjatwsia e hapsirws pwr udhwtar,Lmax- gjatwsia gobarite e automjetit

Duhet cekur se nw literatur eksistojnw edhe parametra tjerw tw cilwt pwrdorwn pwr analizwn ekonstruksionit tw automjetit.

2.36. Parametrat konstruktivwNw parametrat konstruktiv pwr vlerwsim tw automjetit bwjnw pjesw; shpenzimet e lwndws

djegwse, depwrtueshmwria e automjetit, vetit monevruese tw automjetit, vetit e frenimit,parametrat ekologjik, siguria etj.Duhet cekur se gjatw projektimit tw automjetit me qwllim tw arritjes sw parametrave tw cekur mwlart wshtw e domosdoshme tw bwhet analiza e konstruksioneve anologe dhe tw merrenparasysh tw gjitha standardet nacionale (shtetwrore) dhe ndwrkombtare, normat direktivat dherregullat.

2.37. Leshimi (zgjatja) nw automjete


4/9

Lwshimi nw automjetet motorike dhe ne mjetet kyqwse mundw tw jetw mw sw shumti 50% ngadistanca nw mes akseve tw urws sw pwrparmedhe tw prapme.

2.38. Performansat monevruese pwr lwvizjen e automjetit nwpwr rrugwn me kthesaAutomjetet motorike dhe mjeti i kyqyr si dhe automjetet e bashkangjitura duhet tw kenw asopajisje tw cilat gjatw vozitjes nwpwr rreth prej 3600 sipwrfaqja e rrethit nwpwr tw cilwn mbeten

gjurmet nuk guxon tw jetw gjwrsia mw e madhe se b= 6,7m, nw kwtw rast pika mw e skajshme eautomjetit duhet tw jetw njwkohsishtnw rreth me r =24m.

Fig. 2.13

2.39. Sistemet dhe pajisjet nw automjetet dhe mjetet kyqwse

Normat, direktivat dhe rregullat shumw sakt i definojnw numrin pwrformansen dhe funksionimine sistemeve dhe pajisjeve tw caktuara siq janw;

- sistemi i drejtimi- sitemi i frenimit- sistemi ndriqimit- pajisja pwr lwvizje prapa- pajisje pwr pwrcjelljen e gazrave dalwse- pajisja pwr sigurimn nw komunikacion

DIMIQ Fig.310 a,b

2.40. Direktivat nga aspekti i depertueshmwrisw sw automjetit gjatw mbizotwrimit twpengesave

Parametrat pwr depwrtueshmwrinw e automjetit pwr gjatw mbizotwrimit tw pengesave definohenme standarde tw caktuara.-Rrezja gjatwsore definohet si dstanc minimale(hmin) prej pikws mw tw ulwt tw automjetit twngarkuar prej mbwshtjelljes sw cilindrit tw paramenduar me rreze prej 8m, i cili e prek rrotwn dheaksi i sw cilws wshtw normal nw aksin gjatwsor tw automjetit ku gjatw sw cilws shfrytwzohenrrezet statike standrde tw rrotws fig 21.4. Me fjalw tw tjera mund tw themi se rrezja gjatwsorepwr depwrtueshmwrin, paraqet rrezen xxx tw mbwshtjelljes sw cilindrit i cili njwkohsisht i

kontakton (prekw) rrotat e pwrparme dhe tw prapme dhe pikwn mw tw ulwt nw mesin eautomjetit fig 2.14 b

Fig 2.14 a,b

-Rrezja twrthore e depwrtueshmwris definohet si rreze xxx, tw rrethit i cili kalon sipwr qendrwn eautomjetit dhe i cili e kontakton pikwn mw tw ulwt tw tij si dhe mesin e pneumatikwve kurautomjeti wshtw i ngarkuar (ose nwpwr mesin e rrotws kur pneumatikwt janw tw ngarkuar) fig2.15


5/9

- Fig 2.15

-Lartwsia mw e vogwl mbi sipwrfaqen e rrugws ( klirens) definohet si lartwsi hmin,Nw praktikw (klirensi) lartwsia minamale merret nga sipwrfaqja horizontale e deri te pika mw eulwt tw transmetuesit kkryesor fig 2.16

Fig 2.16

Kwndi i pwrparwm i depwrtueshmwrisw definohet me 1 i cili fitohet nw mes brinjwve nga

sipwrfaqja horizontale e deri te rrafshi i paramenduar i cili i kontakton rrotat e pwrparme me

pjeswn mw tw skajshme tw automjetit kur automjeti wshtw i ngarkuar fig 2.17.

Fig 2.17 a, b

Kendi i prapem i depertueshmeris definohet si kendi 2, i cili do te kontakton rrota ne piken e

kontaktit me rrugen dhe pjesen me te skajshme te automjetit dhe kur ai eshte i ngarkuar dhe

gjendet ne qetesi fig.2.17

Ne tabelen ne vazhdim jane dhene vlerat orientuese per depertueshmerin per disa lloje te

automjeteve.

Parametrat per

depertushmeri

Lloji i Automjetit

Udhetarve Transportuse Autobus

Klirens 150 230 220 350 220 300Rrezja gjatesore e

depertueshmerise 1

3 8 2.5 6 4 9

Kendi i perparem i

depertueshmerise 1

20 30 40 60 10 40

Kendi i prapem i

depertueshmerise 2

15 40 25 45 6 20

2.4. Ndarja e automjeteve sipas vetive konstruktive

Ne kete lloj te ndarjes gjithesesi jane prezente pytjet qe shtrohen per konceptin e ndertimit te

automjetit, me te shpeshte kjo lloj e ndarjes behet sipas pozites se makines levizese (motoret

ngasese), sipas pozites dhe numrit e akseve ngasese.

2.4.1 Ndarja e automjetit sipas pozites se motorit ngasese

Zgjedhja e pozites se motorit ngasese, nga shume aspekte praqetn pytjen me te rendesishme

per pervetesimin e konceptit te ndertimit te auomjetit motorik. Prej vend-pozites se motorit


6/9

ngases, ne menyre direkte varet koncepti i ndertimit te transmetuesit te fuqise por njekohsisht

edhe pozita e motorit ngases shpesh here eshte e varet nga lloji i automjetit. Pas te gjitha

analizave duhet te fillohet edhe nga kerkesa qe minimumi te jete 50% e mases se automjetit te

bie ne rrotat ngasese qe gjithashtu ndikon shume ne konceptin e ndertimit te automjetit.

2.4.1.1 iozita e motori ngases(makines levzes) te automjetet te udhetareve

Motorat ngases te automjetet e udhetarv munde te jene te vendosur ne pjesen e perparme ose

ne pjesen e prapeme te automjetit. Kjo lloje ndarje themelore i permbane edhe disa eventa te

vendosjes se motorit ngases ne raport me boshtin ngases fig.2.18. dhe ne parim ekzistojn

realizimet si ne vazhdim.

a) Makina levizese (motor) vendoset para aksit te pare ne drejtim gjatesor, ndersa te automjetet

qe do te thot se ngasja behet me uren e perparme fig.2.18.a te kjo zgjidhje raporti i reaksionit ne

rrotat ngaese GM ndaje peshes se pergjihshme te automjetit duhe te jete.

66.051.0 ===m

m

G

GK

MM

b) makina levizse (motori) vendoset perpara aksit te perparem ne menyre terthore, ndersa

ngasja ne aksin e perparem fig. 2.18.b. te kjo zgjidhje konstruktive te kofecientit K, munde te

pervetesohet K = 0.56.

c) Makina levizese (motori) eshte i vendosur mbi aksin e perparem, ndersa ngasja behet me

uren e perparme fig.2.18.c. ndersa koficienti i shfrytezimt per peshn ngases do te jete

K = 0.580.65.d) Makina levizese (motori) vendoset perpara ndersa ngasja behet m uren e perparme fig2.18 d

koficinti i shfrytezimit te peshen e uren ngases do te jete K = 0.410.51.

fig 2.18

e) Makina levizese (motori) vendoset prapa para aksit te perparem ngasese fig.2.19 a ku

eshte K = 0.500.60.

f) Makina levizese (motori) vendoset prapa, pas aksit te prape ngases fig.2.19.b ku eshte

K = 0.410.51

fig 2.19sipas vlees se koeficientit K, mund te perfundohet si ne aspektinteork dhe praktik se

performancat teheqese permizohet ne automjetin i cili ka koficient me vlere me te madhe.

Duke i analizuar koncptet e parshtruara per vendosjen e makines levizese (motori) munde te

theksojm disa perfundime. Te automjetet e udhetarve te te cilet makina levizese (motori)


7/9

vendoset ne pjesen e peparme ne menyre terthore ndaje automjetit ura ngasese gjithesesi do te

jete ura e perparme.

Pozitae vendosjes se motorit ne automjet ka ndikim te madhe ne hapesiren e motorit por

njekosisht ndikon edhe ne sundimin e mirembajtjes se te dhe paisjeve tjera te motorit.

Me qellim te rritjes se performances dinamike terheqese tentohet qe koficietim

m

G

GK

MM==

Te jete sa me i madhe ose raksionet normale statike ZFst ZMst te jene perafersisht te barabarta

ZFst ZMst .

Per shkake te nevojes te cekura me qellim te rritjes se depertushmerise e kete edhe per rritjen

performances terheqese kohore te fundit ka tendenca qe te gjitha automjetet e udhetarve te

projektohen me ngasje me te gjitha rrotat.

2.4.1.2. Pozita e vendosjes se motorit te automjetet

Ne fig. 2.20 jane paraqitur te rastet me te shpeshta te cilat i gjejni (........) per poziten e makines

levizese (motorit) te automjetit.

Fig 2.20

Koficienti i shfrytezimit te mases e cila bre mbi uren ngases per per keto tri raste do te jete:

K1 = 0.50

K2 = 0.65

K3 = 0.70

2.4.1.3 Pozita e vendosjes se motorit te automjetit transporuse

Te automjetet transportuse motori gjithenje duhet te vendoset ne pjesen e perparme ndersavendi i pozites mund te jete perpara, nen ose prapa kabines se vozitesit.

Ne fig 2.2.1 jane paraqitur dy automjete transportuse ku koficienti i shfrytezimit te mases qe ber

mbi uren ngasese sillet ne intervalin K = 0.400.75

Fig 2.21

Me qellim te rritjes se depertushmerise se ketje automjeti transportuse, shpesh behet komtinime

ne prurjen ne prurjen e momenteve te rrotullimeve ne me shume boshte, me cka rritet vlera e

koficientit K, i cili mund te arrij vleren K=1.

Fig 222.4.21. Ndarja e automjeteve sipase numrit dhe pozites se akseve

Me qellim te rritjes se performances terheqese te automjetit ekzistojne kombinime te shumta

dhe te ndryshme.

Fig 2.23


8/9

Fig 2.24

Fig 2.25

2.5 Ndarja e automjeteve motorike sipase mases bartese

Masa bartese shfrytezuse definohet sipase perdorimit (destiniit) te automjetit.

Per automjetet e udhetarve dhe autobuset , me masen bartese shfrytezuse nenkuptojm numrin

e udhetarve te cilin automjet mund ti barte, ndersa te automjetet transportuse masa bartese

shfrytezuse paraqet masen maksimale te lejuar te ngarkeses te cilen automjet mund ta bate.

Sipase masesbartese automjeti transportuse ndahen ne:

- te leta me mase bartese 1.5t

- te mesme me mase bartese prej (1.55)t

- te rende me mase bartese prej (57)t

- shume te rende me mase bartese prej mbi 7t

2.6 Ndarja e automjeteve sipase rregulloreve te vecanta

Kjo ndarje e automjeteve motorike behet nga shoqatat nderkombtare me qellim qe te vendosen

momenklatuza te njejta gjte shitjese se automjetit motorike.

Shoqatat nderkombetare te automibilizmit kan te definuar kriteriumet per automjetet sporteve ne

mes te cilave bejn pjese edhe llojet e formulave fig.2.26.

3 PRINCIPET THEMELORE PER NDERTIMIN E AUTOMJETIT

Ndarja dhe klasifikimi i automjeteve motorrike te paraqitur me larte jep nje pasqyrim mbi

konceptin ekzistuse ne ndertimin e automjeteve motorike dhe kete sistematizim te cekuara

ndikojn variantat gjate percaktimit eventual per ndertimin e te nje tipi te ri.

Edhe per kunder sistematizimeve te ndarjes per te bere zgjidhjen e drejte dhe zhvillimin per

automjetin e ri, eshte e nevojshme qe automjetet me cilesin e tij ti plotesoj kerkesat per cilesin

ne aspektin e eksplatimit te tij ndersa kerkesat e vecanta nga fusha e karakteristikave te cilesis.

3.1 Kerkesa per arritjen e cilesis te automjeteve motorrikeNga vershtrimi i ketyre kerkesave konplekese, pa ndonje rangim (rradhitje) te vecante sipase

renditjes se tyre automjeti duhet ti plotesoj kerkesat nga fushat e vetive terheqese dinamike,

stabilitetit drejtushmeria, siguria aridinamika, ekominiciteti afati i perdorimit shpenzimet e

mirembajtjes etj.


9/9

Ne fushen e kerkesave themlore dhe kushtet per pershtatshmerin me rregullat ligjore me

rreespektimin e rregulloreve vendore dhe nderkombetare per kete fushe.

Duke pervetesuar ne shkalle te caktuar unifikimin e kushteve per cmimin me te ulte ngurimi e

larte, komoditet e larte, komoditet e lehte, dukeshmerin e mire, efikasitetin e larte te sistemeve

te caktuara etj.

Duke i superfeksionuar me menyre te vecante te gjitha kerkesate me kuptimin cilesor nga

kerkesat duhet te analizohet me shume aspekte me qellim te arritjes se larte te cilesis se

automjetit .

1 ashtu qe per shembull per vlersimin e performancave terheqes dinamikeme kete faze duhet

paraqitet kalkulimet i plote me shume verzione per perfermancen terheqse dimamike ku gjate

kesaj faze vlersohet nevojat per zgjidhjen e makines levizese, sistemin e transmisionit te fuqise

dhe rrotave per te arritur cilesin e caktuar.

Gjithashtu per kete kerkese komplekse behet shume varianta per percaktimin ideale ne te cilen

shfrytezohet tersit e unifikuar duke i analizua njekosishte duhet bere studimet me te cilate duhet

shiquar edhe kerkesate ekonomike preliminare (paraprake) nga fushate e prodhimtarise.

Documents

Ligjeratat e Masterit ( Bacit)