ListeriosisListeriosisSýkingar Sýkingar íí mmöönnumnnumMMáár Kristjr Kristjáánsson, lnsson, lææknirknir

SSéérfrrfrææðingur ðingur íí lyfllyflæækningum og smitsjkningum og smitsjúúkdkdóómummum

Hazard Identification

The first reported case of foodborne listeriosis occurred in 1953, when the stillbirths of twins were linked to the mother’s consumption of unpasteurized milk from a cow with listerial mastitis. The significance of foods as a primary route of transmission for human exposure to L. monocytogenes was recognized when several large, common-source outbreaks of listeriosis occurred in the United States, Canada, and Europe during the 1980s. While L. Monocytogenes can be transmitted several ways–from mother to child, contact from animal to man, and hospital acquired–most cases of human listeriosis involve foodborne transmission.

Center for Food Safety and Applied Nutrition Food and Drug AdministrationU.S. Department of Health and Human Services, 2001

Hvar finnst Listeria?Hvar finnst Listeria?

ÍÍ umhverfinu umhverfinu íí::•• jarðvegi jarðvegi •• úúrgangi rgangi dýradýra og og

mannamanna•• rotnandi lrotnandi líífrfræænum num

efnumefnum•• vatnivatni•• skolpiskolpi

og matvog matvæælum...lum...

ListeriosisListeriosis hefur verið tengt:hefur verið tengt:

Ferskmeti Ferskmeti OstarOstarSalat (cole slaw)Salat (cole slaw)Reyktur silungur, Reyktur silungur, laxlaxGraflaxGraflaxRRæækjur

KjKjúúklingarklingarSvSvíínakjnakjööttSSúúkkkkúúlaðimjlaðimjóólklkMexMexííkkóóskur skur ostaosta

kjur

ListeriaListeria speciesspecies

L. L. monocytogenesmonocytogenesL. L. ivanoviiivanoviiL. L. innocuainnocuaL. L. seeligeriseeligeriL. L. grayigrayiL. L. welshmeriwelshmeri

ListeriaListeria moncytogenes moncytogenes (gram j(gram jáákvkvææður stafur)ður stafur)

Með halaMeð hala

O antigenH antigen

Hvernig kemst Listeria Hvernig kemst Listeria íí llííkamann?kamann?

Varnir Varnir gegngegn ListeriuListeriu

Frumubundin Frumubundin óónnææmissvmissvöörrThTh11--svsvöör vinna r vinna gegn gegn L. L. MonocytogenesMonocytogenesTNF TNF áásamt Ilsamt Il--12 og 12 og gamma interferon gamma interferon eru lykil cytokineru lykil cytokin

Eiga allir Eiga allir áá hhæættu að fttu að fáá Listeriosis?Listeriosis?

JJáá og nei!!og nei!!

Kona Kona semsem gengur með gengur með barnibarniFFóóstursturNýburarNýburarAldraðirAldraðirFFóólk lk áá óónnææmisbmisbæælandi landi meðferð (t.d. meðferð (t.d. sykursterar)sykursterar)

SjSjúúkdkdóómsmyndirmsmyndir

BlBlóóðsýkingðsýkingHeilahimnubHeilahimnubóólgalgaHeilabHeilabóólgalgaFFóóstursýkingarstursýkingarFFóósturlsturlááttHHúúðsýkingarðsýkingarLiðsýkingarLiðsýkingarHjartaþelssýking

IðrakveisaIðrakveisa

Hjartaþelssýking

Hver Hver erer ttííðni sjðni sjúúkdkdóómsins?msins?

USA USA 0,7 tilfelli/100,7 tilfelli/105 5 ííbbúúaaFrakklandFrakkland 1,3 1,3 tilfellitilfelli/10/105 5 ííbbúúaaDanmDanmöörkrk 0,7 0,7 tilfellitilfelli/10/105 5 ííbbúúaaSpSpáánn (nn (BarcelonaBarcelona) 1,1 tilfelli/10) 1,1 tilfelli/105 5 ííbbúúaaÍÍslandsland breytilegurbreytilegur fjfjööldi tilfella/10ldi tilfella/105 5

ííbbúúaa

RannsRannsóókn kn áá ÍÍslandislandi 19781978--20002000

TABLE 1. Age related incidence and mortality of non-perinatal listeriosis in Iceland during the period 1978-2000.

Number of patients Age groups

(years)

Number of

patients With predisposing

disease

On immuno-suppressive

therapy

Having fatal outcome of

disease

Mortality (%)

Incidence (per

million per year)

0 -9 1 0 0 0 0 1,1 10 to 19 1 1 1 0 0 1,1 20-29 0 - - - 0 30-39 0 - - - 0 40-49 4 1 1 0 0 6,4 50-59 2 1 0 0 0 4,1 60-69 4 4 4 2 50 10,5 70-79 4 3 2 2 50 15,1 80-89 6 4 1 3 50 52,4 >90 1 0 0 0 0 61,3 all age groups 23 14 9 7 30 4,3

Einar K. Hjaltested og félagar. Scan J Inf Dis 2002

RannsRannsóókn kn áá ÍÍslandislandi 19781978--20002000

TABLE 2. Predisposing condition, mortality, morbidity and median age of different clinical forms of non-perinatal listeriosis in Iceland during the period 1978-2000.

Number of patients Number of

patients with predisposing condition (%)

having fatal outcome of disease (%)

having permanent neurological sequele (%)

Mean age (SD)

CNS infection 12 6 (50%) 3 (25%) 1 (8%) 61,8 (24,0) Septicemia 9 8 (89%) 4 (44%) 0 (0%) 69,3 (24,9) Skin infection 2 0 (0%) 0 (0%) 0 (0%) 50,0 (5,0) Total 23 14 (61%) 7 (30%) 1 (4%) 63,7 (24,4)

Einar K. Hjaltested og félagar. Scan J Inf Dis 2002

ÖÖll þekkt tilfelli af Listeria monocytogenes ll þekkt tilfelli af Listeria monocytogenes mannatilfelli 1978mannatilfelli 1978--20042004

Listeriosis á Íslandi (fjöldi tilfella)

0

1

2

3

4

5

6

1978

1979

1980

1981

1982

1983

1984

1985

1986

1987

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

Perinatal cases Non-perinatal cases

Greining listeriosis eftir mGreining listeriosis eftir máánuðumnuðum

FIG. 2. Month of diagnosis of all cases of listeriosis in Iceland during the period 1978-2000.

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Janu

ary

Febr

uary

Mar

ch

Apr

il

May

June July

Aug

ust

Sept

embe

r

Oct

ober

Nov

embe

r

Dec

embe

r

MONTH OF DIAGNOSIS

NU

MB

ER O

F C

ASE

S

Einar K. Hjaltested og félagar. Scan J Inf Dis 2002

HjHjúúpgerð Listerpgerð Listerííu u hefurhefur breystbreyst

FIG. 3. Serotypes of L. monocytogenes isolated from patient with listeriosis in Iceland during the period 1978-2000.

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1978-1982 1983-1987 1988-1992 1993-2000

PERIOD

NU

MB

ER O

F C

ASE

S

Serotype1/2aSerotype1/2bSerotype 4b

Einar K. Hjaltested og félagar. Scan J Inf Dis 2002

Að lokumAð lokum

FrFrææða þða þáá sem eru sem eru íí ááhhæættuhttuhóóp p

Heilbrigði matvHeilbrigði matvæælala

GreiningartGreiningartææknikni

MiðlMiðlææg skrg skrááningning