UNIVERZITET U SARAJEVU

FAKULTET ZA SAOBRAAJ I KOMUNIKACIJESEMINARSKI RAD IZ PREDMETA:

LOGISTIKA U TRANSPORTU I KOMUNIKACIJAMA Tema rada: Logistiki centari kao strateki znaajan faktor poveanja kvaliteta usluga

Predmetni nastavnik:V. prof. dr. Abidin Deljanin

Asistent:Mirza Berkovi, dipl. Ing.

Student:Hasi Delila

Broj indeksa:6578

Usmjerenje:Cestovni saobraaj

Godina studija:II

Rezultat rada:

Sarajevo, decembar, 2013.SADRAJ

2UVOD

31.Logistiki centri u funkciji obezbjeenja kvaliteta usluga

62.Osnovne ideje i znaaj formiranja i razvoj logistikih centara

83.Kocentracija logistikih centara u Europi

94.Savremeni koncept razvoja logistikih centara i nivoa kvaliteta opsliivanja korisnika u gradovima (city logistika)

155.Karakteristike logistikih centara RTC-a u nekim Balkanskim zemljama

16ZAKLJUAK

17LITERATURA

UVOD

Nakon drugog svjetskog rata na globalnoj sceni su prisutni razni procesi koji doprinose poveanju meuzavisnosti drava. Ti procesi obuhvataju drave, regione, pa i cijeli svijet, odnosno ti procesi odravaju fenomen koji je u posljednje vrijeme jako zastupljen, a to je globalizacija, te internacionalizacija proizvodnje i trgovine. Osnivanje i stalno irenje Europske unije, ujedinjavanje afrikih zemalja u Afriku uniju, formiranje globalnih vojnih saveznitva kao to je NATO pakt, sve su pokazatelji tih procesa globalizacije. Karakteristike i intenzitet ovih procesa uvjetovala su pojavu logistike kao naune discipline i poslovne funkcije. Logistika kao relativno nova nauna disciplina svojom metodologijom optimizacije i organizacije racionalnog kretanja materijalnih (tereta) i prateih tokova (informacionih, finansijskih i uslunih) omoguuje poveanje efikasnosti tih tokova, smanjene trokova, vee zadovoljenje korisnika i stvaranje dodatne vrijednosti kao osnove konkurentske prednosti. U ovom seminarskom radu pozabavit emo se logistikim centrima, kao centralnim elementima logistikih mrea, odnosno logistikim centrima kao strateki znaajnim faktorima poveanja kvaliteta usluga. 1961. godine izdata je prva knjiga iz podruija poslovne logistike, dok je snaniji trend razvoja logistikih centara poeo izmeu 1970. i 1980. godine. U tom periodu poinje intenzivan razvoj privrede, to je podrazumijevalo veu potranju za zemljitem sa odgovarajuom infrastrukturom, radnom snagom, saobraajnim vezamaitd. U svemu tome logistiki centri su imali veliku ulogu, jer logistiki centar obezbjeuje tehnoloki svrsishodnu, operativnu i ekonomski oprovdanu kooperaciju izmeu nosilaca transporta i prateih djelatnosti. Takoer u ovom seminarskom radu posebna panja ce biti obraena na znaaj poboljanja usluga u urbanim sredinama kroz koncept CITY LOGISTIKE koja predstavlja sistemski pristup koordinisanom i sveobuhvatnom planiranju, projektovanju, upravljanju i realizaciji svim robnim materijalnim teretnim tokovima, koja doprinosi poveanju nivoa kvaliteta opsluivanja korisnika u gradovima.1. Logistiki centri u funkciji obezbjeenja kvaliteta uslugaLogistii centri predstavljaju centralne elemente savremenih logistikih i poslovnih mrea. Postoje razliiti tipovi mrea sa razliitim brojem i strukturom logistikih centara. Logistiki centri se razlikuju po makro i mikro lokacijskom poloaju, strukturi funkcija i podsistema, stepenu razvijenosti, organizaciji i tehnologiji, ali je svima zajedniko da objedinjavaju razliite podsisteme i pruaju kompleksne logistike usluge.

Slika1-Vrste logistikih centara

Logistiki centri primjenjuju savremene naine organizacije rada, nove tehnike i tehnologije, omoguuje brz protok robe i racionalnu opskrbu razliitih karika u distribucijskom lancu te doprinosi konsolidaciji robnih tokova.

Slika 2.-logistiki centri kao mjesta konsolidacije robnih tokovaPod konsolidacijom se podrazumijeva sakupljanje pojedinanih komadnih (manjih) poiljku od komitenta u gravitacinom podruiju (tritu) otpreme, dostava poiljki do pediderskog logistikog centra (sabirni transport), razvrstavanje i grupisanje poiljki prema pravcima, mjestima isporuke i komitentima, formiranje tovarnih i transportnih jedinica, utovar i otprema robe u daljinskom transportu, razvrstavanje robe i isporuka korisniku.Takoer jedna od osnovnih karakteristika logistikih centara koja doprinosi poboljanju kvaliteta usluga jeste logistiki centri doprinose veoj frekvenciji tokova.

Slika3.-Logistiki centri u funkciji poveanja frekvencije tokovaKao osnovne usluge logistikih centara mogu se navesti sljedee usluge: Usluge vezane za opsluivanje robnih tokova

Robni tokovi su uzrono posljedini faktori stalnog porasta prostornih, vremenskih i koliinskih transformacija u neprekidnoj smjenjivosti aktivnosti pakovanja, utovara, transporta, skladitenja, ponovnog pretovara, transporta, istovara, skladitenja, isporuke itd. Nosioci realizacije robnih tokova su logistiki lanci i logistiki sistemi. Najznaajnije mjesto u logistikom lancu je logistiki centar.

Usluge vezane za opsluivanje transportnih tokova

Transportne usluge imaju strategijsku ulogu i primami znaaj u primjeni logistike (koja ima cilj da optimizuje kretanje tereta, odnosno da povea efikasnost transportnih usluga). Logistiki centri su dizajnirani na nain da ubrzava robe i izbjegava nepotrebne trokove skladitenja Usluge vezane za opsluivanje personala (usluge ljudima)Veoma nuan faktor za uspjeno funkcionisanje logistikih lanaca je i struno osoblje. U logistikim centrima se pruaju sve usluge potrebne za efikasan rad svih uesnika u logistikom lancu.

Usluge informisanje, posredovanja i pripreme dokumenata

Logistiki centri pruaju sve potrebne informacije za obavljanje zadatka planiranja, odvijanja i kontrole logistikih procesa, te posredovanja i pripreme dokumenata potrebnih za odvijanje tih procesa.

Usluge vezane za finansijske poslove

Dodatne usluge (usluge koje stvaraju dodatnu vrijednost robi)

Izgradnjom savremenih robno-transportnih centara (u nastavku teksta Rtc) koji raspolau sa skoro itavim asortimanom i pokrivaju velike oblasti (dvije ili vie zemalja) moe se razbiti kruta regionalna struktura RTC. Zajedniko koritenje postojee infrastrukturne, kao i meusobna kooperacija u radu pojedinih podsistema logistikih centara stavara idealne preduslove za ponudu komogenih i kvalitetnih logistikih usluga. Logistiki centr takoer dozvoljava oslanjanje na multimodalne transportne operacije i jo opije, kompleksne logistike operacije ije su osnovne karakteristike ukljuivanje u globalne logistike postupke organizacije i upravljanja fizikom cirkulacijom robe sredstvima koja pripadaju istom logistikom lancu. Pored toga, svaki logistiki centar olakava i omoguava tehnoloki svrsihodnu, operativnu i ekonomski opravdanu vezu izmeu nosilaca transporta. U okviru kooperacije izmeu eljeznikih i drumskih organizacija sve vie preovladava miljenje i ubjeenje da se eljeznikih transporta robe na dugim relacijama prevoza moe ekonominije i kvalitetnije organizovati. Razvoj mree logistikih centara obezbjeuje sve neophodne preduslove za realizaciju tehnoloko-ekonomskih i ekolokih ciljeva, makro i mikro distribucije dobara, odnosno optimizacije transportnih i logistikih lanaca uz kvalitetno novi nivo usluga.

U ovim centrima koncentriu se sve aktivnosti vezane za cjelokupno protok robe, djelatnosti nakupljanjarobe, tj. pediterski djelatnosti, transport i distribucija odgovarajuim dopunskim i sporednim funkcijama itd. Prema tome, ovakvi centri za teretni saobraaj predstavljaju savremeni kompetni logistikih kompleks i znaajnu kariku logistike strategije i kvaliteta usluga.2. Osnovne ideje i znaaj formiranja i razvoj logistikih centaraOsnovne ideje formiranja logistikih centara mogu se iskazat kroz ispunjavanje sljediih ciljeva: pruanje kompletne logistike usluge,

uvoenje savremenih logistikih tehnologija,

poveanje ekonominosti i efikasnosti transporta,

koncentracija robnog rada i logistikih aktivnosti,

smanjenje vezanog kapitala,

kreiranje uslova za efikasan razvoj.

Formiranje logistikih centara iziskuje realizaciju niza savremenih transportno-tehnolokih zahtjeva svih uesnika u procesu distribucije. Svi subjekti u transportnom i logistikom lancu moraju nai svoj interes u logistikom centru (transporteri, privreda, drava, gradovi i dr.) pozitivni efekti, velike utede u trokovima distribucije poveanje kvaliteta usluga, utede u energiji primjenom savremenih tehnologija i drugo, u potpunosti nadoknauju velika investiciona ulaganja u formiranje cjelokupnog kompleksa logistikih centara.Razvoj mree logistikih cenatara uklapa se u pet osnovnih strategijskih naela, opredjeljenja i ciljeve svake zemlje, kao sto su:

1. Ciljevi saobraajne politike: stvaraju preduslovi za uspjenu i produktivnu kooperaciju u transportu, posebno izmeu drumskog i eljeznikog transport. Razvoj podrazumijeva vre povezivanje svih uesnika u transportnom lancu, a posebno privrede-korisnika transporta. Sve ovo podstie razvoj integralnog transporta, principa logistike i prateih postupaka koji ubrzavaju proces distribucije i transporta i smanjuju njihove trokove.2. Ciljevi urbanizma: bolje koritenje daljinskih drumskih saobraajnica i gradske saobraajne mree, racionalinija eksploatacija vozila; rastereenje mree drumskih saobraajnica unutar grada preseljavanja transportnih organizacija u logistike centre, koncentracijom rada i jedinstvenim racionalnijim opsluivanjem gradskih povrina ( to podrazumijeva manje zagaivanje ivotne sredine i rastereenje uline mree grada) primjenom naela city logistike- izgradnjom city-logistikih centara

3. Ciljevi regionalne privrede: poboljanje distribucije regionalnog i ireg snadbjevanja robom ne samo industrijskom i komercijalnom podruiju ve i na podruiju potronje, uvoza i izvoza. Mogunost veeg uea u ukupnom robnom radu luka i pristanita u gravitacionoj zoni.

4. Stvaranje preduslova za formiranje i razvoj carinskih zona gdje je to opravdano: stvaranje mogunosti za otvaranje novih radnih mjesta i dr.

5. Ciljevi zatite prirodne i ivotne sredine: rastereenje gradskih saobraajnica, prenoenjem procesa transporta i pretovara na logistike centre smanjuje se zagaenost i buka u stambenim i drugim podrujima grada, smanjuje se nono parkiran je teretnog drumskog saobraaja u stambenim podrujima rada i drugo. Efekti razvoja logistikih centara: redukcija investicija u logistike sisteme

redukcija investicija u neprofitne logistike sisteme

smanjenje vezanog kapitala (sistemi i tokovi)

redukcija potronje energije razvoj regionalnih i nacionalnih privrednih sistema

optimalna integracija pojedinih vidova transporta ukljuivanje u internacionalne transportne sisteme

razvoj novih transportnih tehnologija i ntegrisanih transportnih sistema zatita ivotnog okruenja manji trokovi logistike smanjenje teretnog transporta u gradovima

poveanje iskorienja transportnih sredstava

prikupljanje sekundarnih sirovina 3. Kocentracija logistikih centara u Europi

U danasnjim uslovima poslovanja logistikih centri su postali kljuan faktor uspjenosti preduzea i dranja koraka sa konkurenciom . u postizanju tih ciljeva ceoma vaan i faktor je i adekvatna lokacija logistikih centara. Kod odabira lokacije logistikih centara, trai se ona koja prua najnie transportne trokove i najveu poslovnu uinkovitost. Ako se analiziraju podaci o trenutnom rasporedu distribucije centara po Europskim dravama, moe se uoiti kako vise od 50% regionalnih logistikih centara ima na podruiju etri drave: Holandija (15%), Velika Britanija (13%), Njemaka (10%). Od drava Srednje i istone Evrope kao poeljna lokacija istie se Poljska sa udjelom od 6%. Ovakva koncentracija logistikih centara proizilazi iz razvijenosti prometne infrastrukture, razvijenosti prekomorskog prometa, blizine velikih trita s visokom kupovnom moi stanovnitva, te dostupnosti kvalitetne radne snage. Kod Poljske imamo jo jedno obiljeje, a to je njen geopolitiki smjetaj na sjecitu dvaju velikih pravaca trgovinskog prometa sjever-jug (Skadninavske zemlje- Jugoistok Evrope), te istok-zapad (Rusija-Zapadna Evropa)

Vrlo esto se logistiki centri grade u podrujima velikih luka (npr. Roterrdama, Antwerpena, Hamburga).

Slika 4.- koncentracija logistikih centara u Evropi4. Savremeni koncept razvoja logistikih centara i nivoa kvaliteta opsliivanja korisnika u gradovima (city logistika)Novi zahtjevi i filozofija prisutna na transportnom tritu posmatrano sa aspekta opedrutvenog interesa i odnosa prema ekologiji, te novi koncepti regionalnog razvoja i planiranja razvoja gradova, uslovili su potrebu stvaranja razliitih formi gradskih logistikih (city) centara u zavinosti od osnovnih funkcija:

a) Specifinost snadbjevanja gradskog podruija;

b) Razvoja saobraajnih vorita;

c) Intermodalno sueljavanje i kooperacije razliitih vidova transporta;d) Mogueg racionalnog povezivanja proizvodnih (slobodnih) zona sa saobraajnom mreom i logistikim centrima na vanim saobraajnim pravcima i slino.

Koncept CITY LOGISTIKE: Kooperativni logistiki sistemi Logistiki centri Koncept koncentracije informacionih tokova Koncept kontrole stepena iskorienja tovarnog prostora (load factor control) Podzemni sistemi transporta robe Restriktivni koncept Koncept orjentacije na ekoloka vozila Koncept logistikog udruenja Regulativni koncept gradskih upravaInterese za razvoj CITY LOGISTIKE imaju svi. Svakako od zainteresovanih ima svoje interese i oni se esto u koliziji, tako da parcijalno i pojedinano rjeavanje problema nije dobro. Sutina rjeavanja problema se moe postii koncetraciom, koordinaciom i kooperaciom. Jedno od rijeenja je razvoj RTC-a na obodu grada.

Slika 5.-city logistikaPrimjenom CITY LOGISTIKTE mogue je : SMANJITI POKRETANJE VOZILA ZA TRGOVINU ZA 50%

SMANJITI BROJ VONJI U CENTRU GRADA ZA VIE OD 70%

SMANJITI BROJ ANGAOVNIH KAMIONA ZA 80%

POVEATI ISKORIENJE VOZILA ZA 33%

SKRATITI VREME ZADRAVANJA VOZILA NA ISTOVARU ZA 30 40%

POVEATI VELIINU JEDINICE ISPORUKE

KASSEL - primjenom city logistike smanjen broj angaovanih vozila sa 15 na 4 KELN - etiri pedicije angaovale su jedno vozilo za isporuku FREIBURG -za 51% smanjeno pokretanje drumskih teretnih vozila U zapadnoj Evropi i EU izdiferenciralo se vie vrsta osnovnih kategorija logistikih centara iji broj u EU prelazi 320. po osnovnoj namjeni oni se dijele na:

1) robno-saobraajne centre (RSC) - to je osnovni koncept logistikih intermodalnih centara koji se razvija na saobraajnim voritima. Sastavni dio sistema su pretovarna postrojenja za kombinovani, kontejnerski, hucke-pack transport, izmjenjive slube. U organizizacinom smislu sve firme koje funkcionuu u okviru centra za poslovno samostalne, ali koriste zajdniku opremu, objekte i informatiku tehnologiju.

2) robno-distributivne centre (RDC) - redovno su koncipirani kao podsistemi velikih pediterskih preduzea sa obimnom logistikom ponudom koja u sebi moe inkroporirati i sadraje RSC-a i sve aktivnosti makro i mikro distribucije i prateih uslunih djelatnosti.

3) centre za pruanje logistikih usluga (CPLU) - obuhvata prostornu koncentraciju razliitih preduzea koja realizuju samo pratee funkcije transportne usluge.

4) transportno proizvodno skladine zone (TPSZ) - predstavlja koncept sistema i okviru koga se pruaju logistike, ali i razne dopunske usluge(najam skladinog prostora, distribucije i sl.) sistem u sebi sadre ovu formu logistikih centara, pri emu obrnuto ne vai, osim u posebnim sluajevima

5) centre za proizvodnu logistiku (CPL) - koncipirani su u cilju povezivanja proizvodnje i transportnog sistema i po pravilu se smjetaju uz velike proizvodne sisteme

6) city logistike centre (centre gradske logistike - SLC) - najnoviji oblik robno-transportno-logistikih centara prilagoeni savremenim zahtjevima gradova.Funkcionisanje i razvoj razliitih formi i koncepcija logistikih centara nosi sa sobom itav niz direktnih i indirektnih efekata koji se mogu svrstati u tri osnovne grupe:

Efekti na saobraajni sistem Ekonomski Ekoloki efekti (slino pretnodno pobrojanim efektima mree RTC)

Direktni efekti odnose se ne poveanje efikasnosti, poboljanje spektra logistike ponude, racionalnije koritenje i odravanje resursa (bolje koritenje voznog parka, primjena novih sistema transporta i sistema intermodalnosti, sto omoguuje optimalnu raspodjelu transportnih zahtjeva po vidovima saobraaja) i racionalizaciju city logistics procesa u opsluivanju gradova i konano veeg kvaliteta usluga

Indirektni pozitivni efekti se ostvaruju kroz redukciju optereenja saobraajne mree razvojem mree po baznim pravcima, posebno manje optereenje gradskog jezgra, to rezultira manjim zagaenjem vazduha i smanjenjem buke. Sve ovo prua mogunost za racionalnu preraspodjelu robnih tokova usmjeravajui ih na ekoloki povoljnije vidove saobraaja (eljezniki i vodeni) i stvara mogunosti movog kvaliteta logistikih usluga koje karakterie efikasnost zadovoljenja zahtjeva kupaca uz povoljnije ekoloke uslove.

Koncept primjene i razvoja savremenih manipulativnih, skladinih i pretovarnih tehnologija ini okosnicu realizacije robnog rada u logistikim centrima. Njih je mogue posmatrati u okviru dvije osnovne grupe tehnologija: Tehnologije manipulisanja, skladitenja i pretovara masovnih roba-usmjerene su u pravcu razvoja etveroosovinskih eljeznikih kola velikih tovarnih zapremina i nosivosti koja imaju mehanike ili hidrauline bone klapne za istovar robe slobodnim padom

Tehnologije manipulisanja, skladitenja i pretovara tovarnih standardizovanih jedina kombinovanog (integralnog) transporta (paketa, paleta, kontejnera i drugih tovarnih jedinica)- kao optimalno tehnoloko rijeenje se podrazumijeva primjena ravnih standardizovanih kontejnerskih dizalica(portalnih), najee prihvaenih UIC-standardomU eljeznikom kontejnerskom transportu jedan od osnovnih pravaca racionalizacije je susptitucija ranirne funkcije primjenom kontejnerizacije.U oblasti integralnog huce-pack sistema razivija se sistem koji predstavlja ozbiljnu alternativu postojeim klasinim rijeenjima drumskog transporta. Razvijen je princip tovarenja drumskih vozila na specijalen eljeznike vagone, a prevoz se realizuje homogenim blok vozovima. Organizatori ovih prevoza su drumska preduzea, a najvei dio puta ovih prijevoza obavlja se eljeznikom (oko 80%). Svi iovi sistemi pored optimizacije osnovnih funkcija transportnih, pretovarnih i skladinih sistema, baziranih na savremenim logistikim principima, pospjeuju saobraajno povezivanje Evropom i svijetom, to na nov nain i vei kvalitet proiruje ponude usluga van konvecionalnih okvira u sferi transporta. Ovo podrazumijeva i potrebu intezivnog razvoja informacione logistike kojom se otvara prostor za itav niz dodatnih usluga koje se mogu nuditi na transportnom tristu, to predstavlja ve uobiajnu praksu u razvijenim zemljama svijeta sa znatno novom kvalitetom usluge. 5. Karakteristike logistikih centara RTC-a u nekim Balkanskim zemljamaMrea logistikih centara Maarske i Rumunije do sada je dobrim dijelom razvijena kao logistika mrea. Ona je uglavnom vezana za eljeznike, eljezniko- drumske i luke terminale, iji kapaciteti i struktura djelimino zadovoljavaju principe modernog organizovanja i strukture logistikih sistema. Od znaajnijih logistikih centara na koridoru Budimpeta- Bar u Maarskoj i Rumuniji mogu se navesti slijedei: Budimpeta, Baja, Segedin, Moha, Debrecen, Sajol u Maarskoj i Temivar, Krajova, Bukuret, Braila i Konstanca u Rumuniji.

Mrea logistikih centara u Italiji je organizovana kao potpuno razvijena logistika mrea. Stepen razvoja logistikih centara u Italiji je veoma visok (preko 40 centara), to je logino s obzirom na visinu ulaganja i investiranja u transportne sisteme.

Logistiku mreu Italije ini vie takozvanih podmrea i to: mrea klasinih terminala kombinovanog transporta,

mrea kompleksnih terminala kombinovanog transporta,

mrea trgovinskih centara i centralnih skladita,

mrea Interporta (robnih centara meunarodnog eljeznikog saobraaja),

mrea Autoporta (robnih centara meunarodnog drumskog saobraaja).

ZAKLJUAKSvakodnevno smo svjedoci sve veeg znaaja logistike u savremenom svijetu koja se razvija sa tendencijom da postane jedna od najvanijih nauka u 21. stoljeu. U svemu tome veliki znaaj imaju svakako i logistiki centri kao centralni elementi logistikih mrea.

Kroz ovaj seminraski rad pokuali smo prikazati uticaj logistikih centara na poveanje kvaliteta logistikih usluga kroz funkcionanje logistikih centara koji obezbjeuje tehnoloki svrsishodnu, operativnu i ekonomski opravdanu kooperaciju izmeu nosilaca transporta i prateih djelatnosti, kroz osnovne usluge koje se pruaju u logistikim centrima kao to su opsluivanje robnih tokova, transportnih tokova, personala, usluge informisanja itd. Logistiki centri doprinose kosolidaciji i veoj frekvenciji robnih tokova. Na primjeru lokacije logistikih centara u Europi mogli smo primjetiti da je najvea koncentracija logistikih centara upravo u dravama koje su prepoznatljive po kvalitetu svojih prozivoda, kao to su Njemaka, Francuska, Velika Britanija to je veoma indikativno kada je rije o uticaju logistikih centara na kvalitet.

Jo jedan veoma vaan indikator uticaja logistikih centara na kvalitet prikazali smo i kroz koncept city logistike. Ovaj koncept ima viestruke efekte koji se ogledaju u smanjenju pokretanja vozila za trgovinu, smanjenju broja vonji, broja angaovanih radnika, poveanju iskoritenosti vozila itd. Interes za razvoj ovog koncepta pokazuju svi.

Na osnovu svega navedenog moe se zakljuiti da se razvojem logistikih centara postiu mnogostruki efekti koji se prvenstveno ogledaju u redukciji investicija u neprofitne logistike sisteme, smanjenjnju vezanog kapitala, redukciji potronje energije, razvoju regionalnih i nacionalnih privrednih sistema, to sve doprinosi injenici da logistiki centri predstavaljaju veoma vaan element u poboljanju kvaliteta usluga.

LITERATURA Perii, Risto, 2002. godina Sistem kvaliteta usluga logistika i informatika, Institut tehnikih nauka SANU- Beograd i Zavod za logistiku, projektovanje i ininjering TRANSLOG, Beograd, Beograd

Zelenika, Ratko, 2005 godine, Logistiki sustavi, Ekonomski fakultet u Rijeci, Rijeka, 2005. godine

Kneevi, Blaenka, Distribucijski centar kao izvor poslovne uinkovitosti, Ekonomski fakultet sveuilita u Zagrebu

Razvoj savremene pedicije i logistiki centri, doc. dr. Milorad J. Kilibarda, prezentacija, Saobraajni fakultet univerziteta u BeograduInternet:

www.scribid.com Razvoj savremene pedicije i logistiki centri, Doc.dr.Milorad J. Kilibarda, prezentacija, Saobraajni fakultet univerziteta u Beogradu

Zelenika, Ratko, 2005 god., Logistiki sustavi, Ekonomski fakultet u Rijeci, Rijeka, 2005. godine, str 160

Perii, Risto, 2002 god, Sistem kvaliteta usluga logistika i informatika, Institut tehnikih nauka SANU- Beograd i Zavod za logistiku, projektovanje i ininjering TRANSLOG, Beograd, Beograd, 2002. godine, str. 144-145

Kneevi, Blaenka, Distribucijski centar kao izvor poslovne uinkovitosti, Ekonomski fakultet sveuilita u Zagrebu, str. 150

Perii, Risto, 2002 god, Sistem kvaliteta usluga logistika i informatika, Institut tehnikih nauka SANU- Beograd i Zavod za logistiku, projektovanje i ininjering TRANSLOG, Beograd, Beograd, 2002. godine, str. 146.

Integralni transport, Robno-transportni centri, seminarski rad, Beograd, 2006

Perii, Risto, 2002 god, Sistem kvaliteta usluga logistika i informatika, Institut tehnikih nauka SANU- Beograd i Zavod za logistiku, projektovanje i ininjering TRANSLOG, Beograd, Beograd, 2002. godine, str. 146-148.

Perii, Risto, 2002 god, Sistem kvaliteta usluga logistika i informatika, Institut tehnikih nauka SANU- Beograd i Zavod za logistiku, projektovanje i ininjering TRANSLOG, Beograd, Beograd, 2002. godine, str.148.

2