TƯ VẤN TÂM LÝ HỌC ĐƯỜNG

HÃY LÀ CHÍNH MÌNH

Tác giả: Nguyễn Thị Oanh

LỜI NÓI ĐẦU

Tiếp tục hai tập Tư vấn tâm lý học đường của tác giả Nguyễn Thị Oanh

đã xuất bản, tập 3 – HÃY LÀ CHÍNH MÌNH giới thiệu đến bạn đọc những câu

hỏi đáp đã đăng tải trên Phụ nữ Chủ nhật trong năm 2008.

Điều lý thú là, thứ tự các mối quan tâm của bạn đọc vẫn giống như các

năm trước:

– Gia đình: chiếm tỉ lệ 35% (năm ngoái 25%), với nhiều thắc mắc có

phần nghiêm trọng.

– Cảm nghĩ về bản thân và các giá trị sống 25% (năm ngoái 19%).

– Chuyện học hành, hướng nghiệp 21% (năm ngoái 13%) và được

quan tâm một cách rất nghiêm túc.

– Tình bạn, tình yêu 17% (năm ngoái 13%)

Tất cả đều là những cuộc đối thoại rất cởi mở, quan niệm phóng

khoáng nhưng cũng đậm chất Á đông, thể hiện tinh thần làm việc nghiêm túc

và đầy trách nhiệm của thạc sĩ Nguyễn Thị Oanh – người bạn gần gũi của

giới trẻ trong nhiều năm qua.

Trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc.

NHÀ XUẤT BẢN TRẺ

PHẦN I: GIA ĐÌNH

CON CÁI VỚI CHA MẸ

Cũng như năm trước câu chuyện của trẻ xoay quanh vấn đề bị “úm”

quá nên xin làm “con nhà nghèo” hay được ra riêng. Rồi chuyện khổ vì học.

Nhưng nghiêm trọng hơn là trẻ đặt vấn đề về sự thiếu trung thực của

cha mẹ và yêu cầu xét lại từ “hy sinh”.

Đáng buồn hơn là bài “Khoảng cách” của một người mẹ mà các em

cũng đáp lại mạnh mẽ.

Đơn giản bi kịch xuất phát từ sự thiếu hiểu biết về tâm lý chung và tâm

lý lứa tuổi.

Nhưng không nỗi buồn nào lớn bằng sự rạn nứt của gia đình, không có

sự thất vọng nào tác động đến niềm tin của tuổi trẻ bằng sự chia ly của cha

mẹ.

Nói dối không hẳn xấu?

Cháu thất vọng về ba cháu lắm cô ạ. Thỉnh thoảng ba hay nói dối mẹ.

Có những chuyên xảy ra, có cháu và ba cùng chứng kiến, nhưng sau đó mẹ

hỏi thì ba lại kể không đúng sự thật. Cháu trách thì ba bảo, nói dối không hẳn

xấu, nhưng nói dối như thế nào để không biến mình thành kẻ lừa dối, mà chỉ

là tránh nói những sự thật, ảnh hưởng không tốt đến tâm lý, tình cảm người

thân của mình. Ba nói dối vì ba không muốn mẹ buồn, nghĩ ngợi. Ba cháu nói

vậy có phải là bao biện không cô?

Đôi lúc ta bắt buộc phải nói sai sự thật để người thân không buồn. Ví

dụ như lỡ mất một số tiền, hay người thân lâm bệnh hiểm nguy và họ chịu

không nổi sự thật. Nhưng theo kiểu cháu nói, hình như ba cháu dối mẹ cháu

một cách có “hệ thống”. Cô nghĩ điều đó không nên, nhất là trong trường hợp

ba hay anh em cháu có thiếu sót với mẹ.

Như thế cũng là đánh giá thấp mẹ cháu (cho rằng mẹ yếu ớt) và đặt mẹ

ra ngoài vòng bí mật của gia đình. Khi nói dối trở thành một thói quen, cho dù

ở mức độ nào cũng không tốt. May là cháu nhận thấy vấn đề.

Thiếu trung thực… tạm thời

Cháu học giỏi các môn xã hội, nhưng không giỏi các môn tự nhiên.

Cháu không có hứng thú với những môn học này và thường rất chật vật mới

đạt điểm trung bình. Ba mẹ thuê gia sư về dạy kèm cho cháu, cháu cũng khá

hơn chút đỉnh. Gần đây, ba cháu “chỉ đạo” cho cô gia sư là dạy cháu ôn lại

kiến thức cũ, học và giải trước bài mới, làm thay cháu những bài tập về nhà

để giúp nâng cao điểm cho cháu.

Cô gia sư có vẻ không vui, cô khuyến khích cháu tự làm những bài tập

ấy, có cô kèm cặp. Đến lượt ba cháu không vui, ba bảo cô nhận tiền lương ba

trả mà trái lời ba. Cô nói với cháu: “Cô không muốn dạy em sự thiếu trung

thực!”. Bây giờ cháu phải làm thế nào hả cô? Mình thiếu trung thực tạm thời,

rồi khi vượt qua thời điểm khó khăn, mình sẽ trung thực trở lại thì đâu ảnh

hưởng nhiều hả cô?

Cô đồng quan điểm với cô gia sư của cháu, vì cô ấy giúp cháu có kiến

thức thật. Theo cô, nếu cháu có điểm trung bình, khỏi thi lại mà kiến thức là

của cháu thì tốt hơn. Sự trung thực là đức tính cần thiết của một con người,

không thể lúc có, lúc không. Từ thiếu trung thực trong chuyện nhỏ có thể dẫn

đến thiếu trung thực trong việc lớn. Dân dà, nó trở thành tính cách con người,

có thể sẽ gây ra những hậu quả rất đáng tiếc.

Cô cũng mừng vì cháu nhận ra vấn đề, nhưng thật tội nghiệp cho cháu

vì phải ở trong thế… “kẹt”. Cháu cứ xử sự theo cách mà cháu thấy là phù hợp

nhất vào thời điểm này. Nhưng cô mong cháu giữ xác tín rằng, sự trung thực

là điều quý nhất trên đời. Có khi mang tiếng là không vâng lời người lớn

những giữ được những giá trị riêng của mình cũng đáng quý.

Nên xét lại từ “hy sinh”

Đôi khi cháu ước mơ được đến một đảo hoang vào đó để sống một

mình, không lo âu, suy nghĩ không bị áp lực học hành. Cháu mới 16 tuổi mà

đã chán cuộc sống này cô ạ. Cháu chẳng mấy khi được thảnh thơi, lúc nào

cũng học, rảnh một tí là học, học võ, piano, vẽ… ba mẹ muốn cháu trở thành

thiên tài thì phải. Còn cháu chỉ muốn làm một người bình thường, không ai

chú ý càng tốt.

Ba mẹ luôn nói hy sinh vì con”, dành dụm, nhịn ăn để chúng cháu được

học hành. Nhưng ba mẹ không biết rằng, chúng cháu dù không thích, nhưng

cũng hy sinh vì ba mẹ, chịu khó học tất cả những gì người lớn muốn. Trong

khi cháu đôi lúc chỉ muốn sống cho mình, vì mình. Cô thấy chúng ta nên

nghiêm túc xét lại từ “hy sinh“ không?

Cô nhận khá nhiều thư tương tự như thư của cháu. Cha mẹ nào cũng

muốn con mình hoàn hảo và thành đạt trong cuộc sống. Nhưng điều mà mỗi

chúng ta cần chính là hạnh phúc. Hạnh phúc là làm được điều chúng ta mong

muốn, là sống có ý nghĩa, sống có ích theo cách riêng của mình. Không phải

có thật nhiều tiền hay làm ông to bà lớn là hạnh phúc.

Cha mẹ cháu cũng như nhiều cha mẹ khác bị cuốn hút bởi trào lưu

chung hiện nay, muốn con thực hiện ước mơ mà trước kia mình không đạt

được. Và không ít cha mẹ đã nghĩ con mình như cái máy, bắt chúng làm cái

này cái kia theo ý mình.

Họ nghĩ rằng như vậy là thương con, họ quên rằng con cái cũng có

những ước mơ, nhu cầu, năng khiếu và sở thích riêng. Chữ hy sinh dùng ở

đây cũng đúng, nhưng không phải vì con mà vì mình.

Cháu nên lấy hết can đảm để tâm tình với cha mẹ. Cô hy vọng ba mẹ

sẽ hiểu tâm tư, nguyện vọng của cháu.

Cháu giống như… cây kiểng

Cháu là con trai, 16 tuổi rồi. Hồi còn nhỏ, cháu là thằng bé vui tươi, sinh

động. Còn bây giờ, cháu như một người câm điếc. Nhà cháu có hai chị em,

gia đình khá giả. Chúng cháu ở trong khu nhà kín cổng cao tường, đi học và

về nhà đều được cha mẹ đưa đón, chẳng có phút vào tự do mà giao du với

bạn bè. Đi đâu ba mẹ cũng đưa đi, mua gì chỉ việc yêu cầu là có. Cháu không

được chạy nhảy, đá banh, đạp xe. Tuổi này mà cháu không biết xài tiền. Ba

mẹ bảo chúng cháu sướng, muốn gì có đó nhưng cháu chỉ muốn đi nhà sách

một mình cũng không được. Nói chuyện với cha mẹ thì lúc nào cũng nghe

những lời răn đe, giảng đạo đức.

Cháu không còn niềm vui nào khác là giam mình vào phòng riêng, lên

mạng chơi game, cháu chít với bạn bè… Riết rồi cháu cũng chẳng có nhu cầu

nói chuyện, gặp gỡ ai vì chẳng biết nói gì… Khi ấy, ba mẹ lại bảo cháu là

“vụng về, nhạt nhẽo”… cháu không hỏi cô “cháu phải làm sao?”, mà cháu chỉ

muốn tâm sự với cô thôi, để cô nói trên báo cho ba mẹ cháu và những ai như

ba mẹ cháu rút kinh nghiệm…

Cô rất thông cảm với hoàn cảnh hiện tại của cháu và cũng phần nào

hiểu được biện pháp “giữ gìn” con của ba mẹ cháu. Cuộc sống, xã hội đang

phát triển với tốc độ nhanh, mang đến nhiều thành quả, tiến bộ lẫn những yếu

tố nguy cơ. Ba mẹ sợ cuộc sống phức tạp khiến cháu dễ hư, ảnh hưởng bạn

bè không tốt, nên đã “giữ” con theo kiểu cách ly cho “chắc ăn” mà không

lường hết những hệ quả tai hại.

Tuổi của cháu cần bạn bè, cần giao tiếp, từng bước cọ xát với thực tế

muôn mặt của cuộc sống để hình thành kinh nghiệm, tạo được sức đề kháng

để phát triển, trưởng thành.

Cháu lựa lúc thuận tiện để bày tỏ với cha mẹ về tâm tư của mình, thật

thẳng thắn và chân thành trên cơ sở nội dung như đã bộc bạch với cô. Hy

vọng cha mẹ cháu sẽ nhận ra sự sai lầm trong cách nuôi dạy con của mình.

Cô cũng mong các bậc phụ huynh sẽ đọc thấy tâm sự này của cháu,

mong các vị trao đổi với nhau thêm. Nhưng cũng đề nghị các cháu đang ở

trong trường hợp giống vậy, đừng chịu đựng một cách thụ động. Sống như

vậy, ngộp chết và trở thành cây kiêng như cô đã từng nói. Hãy “phản kháng

hòa bình và êm dịu” bằng cách khéo léo, tế nhị bày tỏ với cha mẹ tâm tư của

mình.

Thèm được… nghèo!

Cô ơi, nếu nhìn từ bên ngoài, đúng ra cháu chẳng có lý do gì để buồn

phiền, thế mà giờ đây cháu đang chán sống. Mới 16 tuổi mà cháu chẳng thấy

cuộc sống tươi đẹp chút nào. Nhà cháu giàu có, ba mẹ cháu là người có đa vị,

chị em cháu được học ở trường quốc tế… So với các bạn, cháu quả thuật lợi,

sung sướng, thế mà cháu lại cảm thấy rất buồn.

Ba mẹ cháu thành đạt, nổi tiếng nhưng suốt ngày bận rộn, về nhà thỉ

mệt mỏi, ít trò chuyện với con cái. Chị cháu là sinh viên năm thứ hai, bận học,

có những mối quan tâm khác với cháu, nên hai chị em ít nói chuyện với nhau.

Cháu thấy rất cô đơn cô ạ. Cháu thèm được như các bạn nghèo, mặc áo vá,

làm việc cực khổ phụ cha mẹ để cảm thấy mình có ích, được yêu thương.

Cháu chỉ còn biết đọc sách, xem phim để chạy trốn cuộc sống thực tại.

Cô chia sẻ nỗi chán chường của cháu. Cô càng buồn hơn khi nhận

được nhiều thư của các bạn trẻ khác “muốn thành con nhà nghèo” như cháu.

Do bị cuốn hút vào chuyện làm ăn, nhiều bậc cha mẹ nghĩ rằng cung phụng

cho con vật chất là đủ. Họ không ngờ, họ đang “bỏ đói” con mình. Mà suy

dinh dưỡng về… tinh thần, cảm xúc, có thể để lại di chứng suốt đời. Có bao

giờ cháu nhẹ nhàng đặt vấn đề với cha mẹ và chị không? Cô nghĩ cháu nên

thử. Biết đâu cha mẹ không hay biết gì về suy nghĩ của cháu.

Tuy nhiên, cô muốn nhắc cháu một chuyện. Tâm lý lứa tuổi của cháu

dễ buồn chán, dễ cảm thấy cô đơn. Do đó, yếu tố chủ quan cũng dễ tác động.

Nhưng có một điều làm cô vui mừng là cháu mong muốn “thấy mình có

ích”. Làm điều có ích thật ra chính là nguồn vui lớn nhất. Nếu không làm được

gì cho cha mẹ, cháu hãy hướng về những trẻ em nghèo, mồ côi, khuyết tật

hay nạn nhân chất độc màu da cam. Các em ấy chắc chắc không chỉ cô đơn

hơn cháu mà còn thiếu thốn về vật chất, có khi đau đớn vẻ thể xác nữa. Lắm

khi chỉ một cái vuốt ve, một cuộc trò chuyện thân tình sẽ đem lại cho các em

niêm vui lớn. Cháu hãy tìm tới các phong trào tình nguyện của giới trẻ để

tham gia. Cô nghĩ cha mẹ sẽ không phản đối nếu cháu làm việc này.

Hãy lăn xả vào hoạt động xã hội thay vì “chạy trốn cuộc sống”, chắc

chắn cháu sẽ tìm được niềm vui. Chúc cháu can đảm lên.

Cháu muốn sống riêng

Cháu 18 tuổi, sinh viên năm thứ nhất đang sống cùng ba má và hai em

gái. Cháu là con trai duy nhất trong nhà nên được ba ná hết mực cưng chiều.

Chính vì ba má chiều chuộng, quan tâm quá mà cháu muốn dọn ra ngoài ở

riêng.

Cháu sẽ làm thêm để kiếm tiền trả tiền trọ. Cháu muốn sống tự lập,

chứng tỏ bản lĩnh thanh niên, không muốn phụ thuộc cha mẹ. Nhưng má cháu

khóc lóc như thể cháu… sắp chết. Bà không muốn cháu bỏ nhà ra đi, mà

cháu có bỏ đâu, cháu chỉ muốn sống tự lập, thoát khỏi sự kìm kẹp thái quá

của cha mẹ. Cháu có lỗi không nếu nhất quyết thực hiện dự định?

Ý muốn sống tự lập của cháu là rất tốt. Ở các nước, chuyện này hoàn

toàn bình thường với các bạn trẻ. Ở nước ta, chuyện con cái tuổi vị thành

niên, thậm chí đã trưởng thành nhưng chưa lập gia đình mà rời cha mẹ, ra ở

riêng còn quá mới.

Để khỏi gây sốc, cô đề nghị cháu nên đi từng bước. Ban đầu cháu tìm

việc làm, để dành tiền, tự mua sắm riêng mà không cần xin tiền gia đình. Khi

chuẩn bị ở trọ, cháu nên thắng thắn trình bày nguyện vọng của mình để cha

mẹ hiểu. Khi đã ở riêng, thỉnh thoảng cháu nên mua cái gì đó để đóng góp

cho gia đình. Mọi việc tốt đẹp, mẹ sẽ thấy cháu đã trưởng thành, và từ từ tin

tưởng cháu hơn.

Nếu có những chương trình tình nguyện mùa hè, cháu cũng nên tham

gia để gia đình quen dần với sự vắng mặt dài ngày của cháu.

Không được chơi

Cháu đang sống chung với gia đình cô chú để tiện việc học hành. Cô

chú của cháu rất hà khắc, không cho cháu xem tivi, đồ chơi, tham dự sinh thật

bạn bè… Cháu biết cô chú quan tâm, sợ cháu lo ra không chuyên tâm học

hành, nhưng như thế bất công quá.

Cháu biết học là quan trọng nhất, nhưng không lẽ chỉ học mà không vui

chơi, giải trí? Cô chú cũng phải cho cháu gặp gỡ, vui với bạn bè vào các,

ngày nghỉ, sinh nhật hoặc lễ hội chứ? Ba mẹ cháu lại đồng tình với cô chú

cháu buồn bức quá. Theo cô, cháu phải làm sao để giải quyết chuyện này?

Cô chia sẻ nỗi bức xúc của cháu. Học sinh, sinh viên cần vui chơi giải

trí, gặp gỡ bạn bè để thư giãn sau những giờ học căng thẳng. Như cô chú

của cháu thì hơi quá. Nhưng cô hỏi thật nhé: cháu có điều gì khiến người lớn

phải khắt khe dữ vậy?

Cái nick name của cháu làm cô nghĩ cháu hơi lãng mạn, khiến cha mẹ

cháu lo âu khi cháu ở xa. Nhưng thật ra, người ta có thể nhốt người nào đó

trong cái rọ chứ không thể nhốt tâm hồn họ.

Cháu nên khéo léo đặt lại vấn đề với cha mẹ, hứa và chứng minh với

họ là cháu sẽ không sai phạm. Cô nghĩ, có thể quyết định của cô chú xuất

phát từ cha mẹ cháu.

Cháu nên nhờ một người lớn trong gia đình can thiệp và giải thích rằng,

cách làm này gây ức chế tâm lý cho cháu, không có lợi cho việc học hành.

Mệt vì chuyển trường

Thưa cô, cháu là nạn nhân của cha mẹ về chuyện chọn trường. Từ nhỏ,

ba mẹ cháu đã phải cố gắng, khổ sở, chầu chực để xin cho cháu vào trường

điểm, trường tốt. Chỉ trong tám năm, cháu đã nhảy tới bốn trường, trong đó có

hai trường công, hai trường quốc tế. Năm học tới, lớp 10, mẹ cháu lại bảo

chuyền cháu về tường công vì trường quốc tế học phí cao, ba mẹ chịu hết nổi.

Cháu không yên tâm ổn định học hành, vì đến trường mới được một hai

năm lại chuyển, cháu phải bắt đầu lại, làm quen với trường, thầy cô và bạn

mới… Nhảy từ trường công sang trường quốc tế, cháu đã thấy khó hội nhập

bị áp lực mạnh, bây giờ từ trường quốc tế chuyển vị trường công, cháu lại

càng ngán ngẩm vì cơ sở vật chất kém, cháu giỏi hơn các bạn về ngoại ngữ

nhưng không có gì đảm bào cháu sẽ giỏi các môn học cơ bản. Nhờ cô cho

cháu lời khuyên cụ thể, là cháu và ba mẹ nên làm gì trong hoàn cảnh này?

Cô chia sẻ nỗi khổ của cháu, một trường hợp nhảy trường kỷ lục mà cô

mới gặp. Thật ra cháu là “nạn nhân của nạn nhân”, vì chính cha mẹ cháu

cũng là nạn nhân của cơn sốt chạy trường. Cũng vì quá lo lắng cho con mà

cha mẹ làm như vậy.

Thật ra, văn hay chữ tốt, bằng cấp cao không có nghĩa sẽ thành đạt.

Cha mẹ ngày nay thiếu thời gian, mất tự tin nên khoán hết nhiệm vụ giáo dục

trẻ cho nhà trường, trong khi điều bảo đảm sự thành công trong cuộc sống là

một nhân cách lành mạnh, quân bình, biết ứng xử… Tất cả phụ thuộc 90%

vào giáo dục gia đình. Chuyện cháu nhảy trường gây xáo trộn tu lý là không

hay. Cha mẹ cháu đã không nhạy với nỗi khổ của con.

Vì quá hoảng hết trước cuộc đua thành đạt theo kiểu “tiền, quyền, vị trí

xã hội” mà nhiều bậc cha mẹ thiếu sáng suốt, họ quên rằng con mình không

phải là mình. Trẻ có nhu cầu, năng lực, sở thích và nhất là ước mơ riêng của

nó. Các em sinh ra không phải chỉ để thực hiện ước mơ của cha mẹ.

Lần chuyển trường này của cháu hy vọng là lần cuối vì cha mẹ có lý do

chính đáng là không đủ năng lực tài chính. Tuy nhiên, theo cô, cháu cũng

phải tự khẳng định mình và thẳng thắn trình bày với cha mẹ tâm trạng của

mình.

Trường công, trường tư

Bên cạnh nhà cháu có một bạn học lớp 11 trường quốc tế. Sáng chiều

bạn đều có xe của trường đưa đón, mặc đồng phục trông oách lắm. Có lẽ thế

mà ba cháu lại muốn xin cho cháu chuyển từ trường công sang trường quốc

tế (liên doanh) mà bạn đang học, vì cơ sở vật chất tốt, có xe đưa đón, ba mẹ

không phải vất vả, chương trình học của cháu cũng được giảm tải. Nhưng mẹ

cháu lại không đồng ý, vì mẹ cháu tín nhiệm trường công hơn, sợ cháu không

hòa nhập được, khi đó có quay lại trường công cũng không ổn. Cháu thì

không muốn cha mẹ tốn tiền nên bảo, cứ cho cháu học trường công thôi, đó

là môi trường quen thuộc và cháu thấy tự tin, vừa sức mình. Cháu lớn rồi sang

trường quốc tế sợ không hòa nhập được, lại dở dang việc học hành. Cô thấy

cháu nghĩ vậy đúng không?

Đúng như cháu nói, đột ngột chuyển ra trường quốc tế sẽ xáo trộn cuộc

sống và việc học hành của cháu. Thay đổi môi trường học tập chẳng hề dễ

dàng. Bên cạnh đó, chuyển qua trường quốc tế sẽ tốn kém hơn. Có cái lợi là

cháu sẽ được luyện ngoại ngữ và giảm tải, đồng thời có được một môi trường

học tập hiện đại.

Cha mẹ cháu có ý kiến khác nhau. Những người quyết định phải là

cháu, vì chính cháu mới cảm nhận được hoàn cảnh của mình. Nếu chỉ còn

một hai năm cấp III thì không nên chuyển trường vì điều này đòi hỏi những nỗ

lực thích nghi lớn hơn ở cấp thấp.

Chúc cháu có được quyết định phù hợp.

Ba mẹ bắt cháu… lấy chồng

Cháu 17 tuổi, đang học là 12. Ba mẹ cháu yêu cầu cháu lấy chồng sau

khi thi đại học, đậu cũng không cho học. Vì ba mẹ cháu “chấm” cho cháu một

anh chàng đẹp trai, giàu có, mới học hết lớp 11 thì bỏ học. Hiện giờ anh đang

trông coi một phòng dịch vụ vi tính của gia đình người bạn. Cháu chẳng thích

lấy chồng sớm, hơn nữa cháu cũng chỉ thích thích vẻ đẹp trai của anh, nhưng

anh lại học thấp hơn cháu và tỏ ra cũng chẳng tài năng gì. Ba mẹ cháu bảo

cháu lấy anh ta thì không cần học cao để… phù hợp với chồng, chỉ cần học

trung cấp nghề hoặc kiếm việc gì đơn giản để giữ gìn hạnh phúc. Ba mẹ cháu

không ép nhưng tư vấn cho cháu như vậy. Xin cô cho cháu lời khuyên để

cháu yên lòng hơn.

Mỗi người phải nhận lấy trách nhiệm vẻ cuộc đời và hạnh phúc của

mình. Không nên để ai quyết định thay cho mình, dù là bố mẹ. Nếu không tự

chọn lấy hạnh phúc bản thân thì sau này cháu cũng đừng đổ lỗi hay bắt đền

người khác.

Điều kiện tiên quyết dẫn đến hôn nhân là tình yêu, hay ít lắm là sự tôn

trọng, nể phục đức tính nào đó rất hấp dẫn nơi người kia (ví dụ tinh thần vị

tha, tài ba, học giỏi, tính quyết đoán). Người con trai mà cha mẹ cháu muốn

chọn làm con rể chỉ có cái mà bên ngoài, cháu cũng chỉ “hơi thích thích” thôi.

Thêm nữa, cháu chẳng “thấy tài năng gì”… nơi anh ta và anh ta lại học thấp

hơn cháu.

Chính cháu đã thấy rõ vấn đề rồi, sao cháu còn do dự?

Cháu có thấy chuyện học hành đối với nữ giới ngày nay là quan trọng

không? Quan trọng không chỉ để bảo đảm công ăn việc làm, mà còn giúp

người phụ nữ nâng cao trình độ hiểu biết, phát huy khả năng… cũng là những

điều kiện để sống vui và hạnh phúc.

Tính “ba phải” là một cản trở lớn cho những quyết định trong cuộc

sống. Mà “quyết định” là điều ta phải thường xuyên suốt cả đời Trong chuyện

này, cháu phải tự quyết định.

Vì sao người ta thích con trai hơn?

Cô ơi người ta nói nhiều về bình đẳng giới, Việt Nam mình cũng đạt

được nhiều thành tích về bình đẳng giới: phụ nữ có được nhiều quyền trong

cuộc sống, sự nghiệp, học tập nhưng vẫn chịu nhiều thiệt thòi. Chưa có nhiều

phụ nữ giữ những chức vụ quan trọng trong chính phủ. Trong các doanh

nghiệp, bệnh viện, cơ quan, số phụ nữ đứng đầu cũng không nhiều. Trong

các gia đình, người phụ nữ vẫn “dưới cờ” chồng.

Trong gia đình cháu, mẹ cháu giỏi hơn ba cháu, chức vụ cao hơn, thu

nhập cao hơn nhưng vẫn là “tiểu đội phó”. Ba mẹ yêu quý anh trai hơn cháu,

vì đó là người “nối dõi tông đường”… Cần bao nhiêu năm nữa để những điều

bất công trên thay đổi, hay chúng ta phải chấp nhận vì đó là “văn hóa phương

Đông”.

Mối quan tâm của cháu rất đúng. Mặc dù vai trò và vị trí của phụ nữ

Việt Nam khá nổi bật so với các nước đang phát triển khác ít có nước nào mà

Nhà nước có chính sách, chủ tượng cụ thể về sự tiến bộ của phụ nữ như ở

Việt Nam. Nhưng theo cô, sở dĩ ta đi chậm vì chủ trương xuất phát từ lãnh

đạo nam giới và mang tính chính trị nhiều hơn. Khía cạnh văn hóa chưa được

chú trọng đây đủ và cũng chưa xuất hiện những phụ nữ Việt Nam lỗi lạc đứng

ra đấu tranh cho nữ quyền.

Bạo lực đối với phụ nữ còn nhiều và thật đáng kinh ngạc khi ở một

nước tưởng chừng tiến bộ như Việt Nam, gần đây, sự mất cân bằng giới tính

lại được báo động. Có bào thai nữ bị giết từ trong bụng mẹ, thế mới thấy văn

hóa ăn sâu trong tâm khảm con người đến mức nào. Người ta thích con trai

vì khái niệm nối dõi tông đường vẫn còn có ý nghĩa trong cuộc sống hiện đại.

Sự tiến bộ còn chậm cũng chính vì một bộ phận chị em phụ nữ an

phận, cam chịu sự thiệt thòi. Nhưng một cách khách quan, đó là do họ chưa

được độc lập về kinh tế. Phải làm gì? Trước tiên, phải giúp tất cả các bé gái

đều được đến trường, kế đó là làm sao cho mọi phụ nữ đều có nghề phải

giáo dục cho phụ nữ ở mọi lứa tuổi sự tự tin và biết đòi hỏi những quyền

chính đáng của mình.

Phụ nữ Việt Nam phải có được cơ hội tìm hiểu các trào lưu về bình

đẳng giới trên thế giới. Các ngành học như “Giới và phát triển” cũng phải

được các bạn nữ trẻ Việt Nam lưu tâm nhiều hơn.

Trọng nữ khinh nam?

Thưa cô, gia đình cháu có hai anh em, cháu 16 tuổi và em gái 12 tuổi.

Dù là con trai duy nhất, nhưng cháu cảm thấy ba mẹ không yên thương cháu

như yêu thương em gái. Ba mẹ hay rầy la cháu, cháu muốn mua gì đi chơi

đâu… cũng bị ba mẹ xét nét. Trong khi em gái cháu thì nhõng nhẽo, lười

biếng, muốn gì được nấy.

Nhiều khi cháu thật buồn. Người ta thường nói trọng nam khinh nữ,

nhưng nhà cháu thì ngược lại. Khi cháu phản ứng thì ba mẹ lại bảo: “Không

đáng mặt đàn ông, không nhường em thì lớn lên cũng không nhường nhịn và

coi trọng phụ nữ. Cô coi có bất công không?

Theo cô, trong một xã hội văn minh thì không nên có sự bất bình đẳng

hay bên trọng bên khinh theo bất cứ hướng nào. Từ trước tới nay, “trọng nam

khinh nữ” là căn bệnh trầm kha mà toàn thế giới đã và đang chung sức đẩy

lùi. Thực tế, vấn đề này vẫn tồn tại Trên bình diện pháp luật, đa số các nước

đã có được sự bình đẳng giới. Nhưng trên bình diện văn hóa, thì ngay cả ở

các nước phát triển, phụ nữ vẫn chịu nhiều thiệt thòi.

Chuyện diễn ra trong gia đình cháu không phải là vấn đề giới mà là vấn

đề tuổi. Có lẽ đây đơn thuần là: ai nhỏ thì được cưng nhiều hơn. Cháu thuộc

phái “mạnh”, lại là “anh trai”, nên ba mẹ trông đợi ở cháu nhiều hơn. Thay vì

hãnh diện, cháu có thể hiểu lầm là ba mẹ bất công. Cô không nghĩ cháu ganh

tỵ, nhưng chắc chắn là cháu đã không tránh khỏi cảm giác bực bội, quay ra

phản đối cha mẹ, gây căng thẳng trong gia đình…

Vì cháu xem đây là vấn đê “trọng nữ khinh nam”, nên ba mẹ mới trả lời

như vậy. Theo cô, cháu không nên quan trọng hóa vấn đề và tỏ ra “ga lăng”

với em gái một chút, làm gương cho em, giúp đỡ em vì mình là anh. Cả nhà

và chính cháu sẽ vui hơn. Chúc cháu can đảm thay đổi.

Sao người lớn không thương yêu trẻ em?

Bác Hồ từng nói “Trẻ em như búp trên cành…”, là Bác mong muốn

người lớn hãy yêu thương trẻ em hơn. Rồi báo chí, mọi người đều được tuyên

truyền là “hãy quan tâm chăm sóc trẻ em”… Thế mà gần đây cháu thấy trẻ

em bị đánh đập, bóc lột, thật chí bị giết chết bởi chính thầy cô cha mẹ mình…

Vì sao người lớn lại dã man thế hả cô?

Liên hệ bản thân, cháu cũng thấy cha mẹ rất yêu thương cháu, nhưng

mỗi khi giận dữ vì cháu phạm lỗi gì đó, mẹ cháu la mắng và còn rủa: “Mày

chết đi cho tao rảnh nợ”, ”Biết mày hư đốn vậy tao bóp mũi chết khi mày mới

ra đời”… những lời này làm cháu tủi thân và khủng hoảng tinh thần ghê gớm.

Chúng cháu còn nhỏ (cháu học lớp 11 rồi) sống phụ thuộc, không bảo vệ

được mình, nếu thầy cô, cha mẹ cũng không thương yêu thì ai bảo vệ chúng

cháu?

Có một sự thật: Việt Nam là nước thứ hai đã ký kết vào Công ước về

Quyền trẻ em, nhưng vào thế kỷ 21 này, nhiều người lớn vẫn có những hành

động thô bạo, dã man với trẻ em. Ở các nước tiên tiến, cha mẹ đánh con mà

bi phát hiện phải ra tòa, nói chi đến những hành động thô bạo gây tổn thương

sâu sắc cho trẻ.

Thời đại đã thay đổi nhiều mà cha mẹ không theo kịp, thiếu những hiểu

biết tâm lý xã hội càn thiết để giáo dục con cái. Mặt khác, với cuộc sống đày

áp lực hiện nay, ai cũng bị stress nên không còn làm chủ được mình. Mẹ

cháu cũng vậy, nói với con những lời không hay là bà cũng bi căng thẳng và

thiếu kiềm chế, chứ không hẳn là mẹ cháu ghét bỏ con, nguyền rủa con. Chắc

hẳn lúc bình tĩnh bà sẽ hối hận. Cháu lựa lúc mẹ con vui vẻ, trò chuyện với

mẹ, nói ra mong muốn của cháu, muốn được mẹ thương yêu, chăm sóc, dịu

dàng. Phần nữa, cháu ráng ngoan, học giỏi, làm cho mẹ vui lòng. Con cái

ngoan ngoãn cũng là yếu tố quan trọng để cha mẹ dịu đi những căng thẳng,

mệt nhọc ngoài cuộc sống xã hội.

Nên tâm sự với bạn hay mẹ?

Cô ơi ba mẹ chỉ có mình coi là con gái, con có hai anh trai nữa. Ba mẹ

cưng con nhưng giữ gìn con quá và hơi nghiêm khắc, khiến càng ngày con

càng thấy khó nói chuyện và tâm sự với ba mẹ. Nhất là lúc này con mới có

bạn trai, tình yêu của chúng con cũng lúc này lúc khác. Mẹ đôi khi cũng cố

gắng tìm hiểu, hỏi han để nghe con tâm sự, nhưng con ngại ngần, con chỉ

thích tâm sự với bạn, hỏi bạn về kinh nghiệm yêu đương, nhưng bạn cũng trẻ

như con, nhiều khi nó cũng non nớt, bốc đồng, xúi con làm những điều không

hay?

Giữa cha mẹ và con cái có một “khoảng cách” tâm lý là bình thường.

Nhất là khi con ở tuổi mới lớn có những ý kiến riêng, những suy nghĩ thầm kín

không muốn cho người lớn biết. Còn cha mẹ thì lo nơm nớp, sợ chuyện

không hay xảy ra cho con, nên đôi khi vụng về. Nhưng không thể phủ nhận

cha mẹ lo cho con chỉ vì thương con.

Ai trong chúng ta, nhất là tuổi trẻ cũng thích tâm sự với bạn đồng lứa.

Cháu ý thức rằng bạn đôi khi cũng “non nớt, xúi cháu làm điều không hay”.

Do đó ý kiến của bạn chỉ mang tính tham khảo thôi. Nói đúng hơn, bạn là chỗ

dựa về mặt tình cảm.

Ngày nay có những văn phòng tham vấn tâm lý, nếu gặp khó khăn,

cháu có thể tới đó để được soi sáng thêm. Cháu cũng có thể chia sẻ với một

người thân tin cậy, như cô, dì hay cô giáo ở trường. Hơn hết, cháu nên cố

gắng gần gũi và hiểu mẹ hơn, làm cho mẹ hiểu cháu hơn. Vì không chỗ nào

tốt hơn để gửi gắm tâm tình như gia đình.

Mẹ cháu như… cảnh sát

Mẹ cháu là người có học thức, rất hiện đại nhưng khó tính. Mẹ luôn căn

dặn, hù dọa cháu phải biết giữ mình, tránh xa bọn con trai, không rồi phải ôm

hận. Từ lúc cháu 16 tuổi, mẹ cháu cứ như cảnh sát của cháu, luôn dò xét,

nghi ngờ, để ý, muốn biết lý lịch từng đứa bạn của cháu. Cháu ở nhà thì

không sao, cháu đi đâu và trễ một chút là mẹ cháu không yên, có khi ra

đường đứng chờ cháu về. Có lần cháu bị hư xe về khuya, đã thấy mẹ cháu

đứng trước nhà, mặt thất thần, nói thều thào như là cháu vừa trở về từ cõi

chết. Mẹ cháu ngày càng khó khăn theo tuổi lớn lên của cháu. Cháu “khó thở”

quá. Me cũng phải để cho cháu… vấp ngã, sai lầm thì cháu mới có kinh

nghiệm sống chứ cô?

Người đáng tội nghiệp chính là mẹ cháu. Vì tối ngày sống trong lo âu

thì khổ lắm. Trình độ học thức hay phong cách hiện đại không đương nhiên

làm cho người ta có được nghệ thuật giáo dục con cái. Và đây là vấn đề khó

nhất trong bối cảnh xã hội hiện đại. Xã hội xưa ít phức tạp hơn, “cha mẹ đặt

đâu con ngồi đó”. Ngày nay giới trẻ bị bao vây bởi quá nhiều cạm bẫy nên

nhiều người lớn phải lo sợ là phải.

Trong mối quan hệ mẹ – con này, một trong hai người phải khởi xướng

sự thay đổi và chính cháu chứ không ai khác sẽ làm chuyện đó. Cháu hãy bắt

đầu cuộc đối thoại bằng cách chia sẻ với mẹ những việc làm và suy nghĩ của

mình. Rồi từ từ thưa thẳng với mẹ về cảm giác “khó thở”.

Không nghe cháu nhắc tới ba cháu. Cháu cũng nên tâm tình với ông để

ông hỗ trợ, nhắc nhở mẹ. Như cô đã nói, thời nay không gì khó bằng giáo dục

con ở tuổi mới lớn. Ở các nước người ta phải học kỹ năng làm cha mẹ. Ở

Nhà văn hóa Phụ Nữ TP. HCM và Công ty ứng dụng Khoa học Tâm lý (64

Trần Quốc Thảo, Q.3) có tổ chức các lớp kỹ năng dành cho cha mẹ. Cháu

cũng nên giới thiệu cho mẹ cháu.

Xài mỹ phẩm là… xấu?

Hôm qua con bị mẹ la một trận vì tội “còn nhỏ mà xài mỹ phẩm” dù con

chỉ bôi một tí son trước khi đi học. Từ chuyện son phấn, mẹ la sang tội ăn

mặc se sua, đua đòi, rồi mẹ cảnh báo: từ những chuyện xấu như vậy, con

đường dẫn đến bệnh viện… nạo thai rất gần. Con giận mẹ vội vàng kết luận,

xúc phạm con. Con năm nay 16 tuổi rồi, con có diện một chút cũng được mà.

Ai chằng muốn mình xinh đẹp hơn. Me con cũng xài mỹ phẩm quá trời. Cô

cho con biết, ở tuổi con, xài mỹ phẩm có được không?

Cháu cũng nên thông cảm với mẹ, vì mỗi thời mỗi khác mà có nhiều

người lớn không thay đổi kịp với sự biến chuyển của xã hội. Cô còn nhớ cách

đây hơn 50 năm, khi đi ra nước ngoài, không những cô bị sốc với những cô

gái còn trẻ trang điểm sớm, mà cả với những bà già mặc những màu sặc sỡ

và uốn tóc ngắn. Vì trong trí óc cô hỏi đó già là để tóc dài, búi tóc và mặc các

màu sậm. Nhưng rồi cô cũng quen.

Mẹ cháu và nhiều người lớn khác không có điêu kiện thích nghi với thời

thế, đã vậy còn la mắng (thay vì nhẹ nhàng với con cái) thì phản tác dụng. Dù

sao cháu cũng nên thông cảm với mẹ vì bà là sản phẩm của một thời đã qua.

Không có quy định đạo đức hay pháp lý nào xác định tuổi trang điểm.

Mọi thứ phụ thuộc vào từng cá nhân trong hoàn cảnh nhất định. Ví dụ, nếu

trong lớp có nhiều bạn thoa son thì mình cũng làm là bình thường, còn nếu

một mình cháu có “sáng kiến” này thì hơi… khác người! Đi chơi thì lại khác.

Nhưng quan trọng là các nguyên tắc thẩm mỹ: tự nhiên và giản dị. Và cái đẹp

phải từ bên trong, ví dụ như dinh dưỡng tốt, tránh stress thì da đẹp. Tâm hồn

thanh thản lộ ra nét mặt vui tươi. Quan trọng hơn hết là cái duyên, sự dí dỏm,

sự khôi hài xuất phát từ một trí tuệ thông minh nhạy bén. Cái đẹp bên ngoài

chỉ thu hút sự quan tâm, cái duyên mới là nét đẹp lâu bền.

Đối với tuổi 16, sự trẻ trung là dễ thương nhất, nếu mỹ phẩm làm mình

già đi thì nên tránh.

Đó là một số nguyên tắc chung. Tùy cháu quyết định.

Mẹ coi cháu như con nít

Cháu đang học là 12, là con trai một lên bị cha mẹ giữ gìn thái quá:

không cho đi chơi nhiều, kiểm soát cháu đi đâu, làm gì, chơi với ai. Điều đó

cũng không sao, nhưng đôi khi cháu cảm thấy nghẹt thở vì tình thương cha

cha mẹ. Ai đời cháu lớn rồi mà vẫn chưa biết đi xe gắn máy, mẹ vẫn phải chở

cháu đến trường. Trước mặt bạn bè, cả bạn gái, mẹ cũng ôm ấp âu yếm cháu

như từ lên ba, khiến cháu rất mắc cỡ.

Đôi khi cháu lẩn tránh, phàn nàn về những thể hiện tình cảm trên thì mẹ

khóc lóc, nói cháu bất hiếu, không thương mẹ. Cô có đồng ý là mình thương

người nào đó thì nên để người ta được hạnh phúc, vui vẻ cảm nhận tình

thương đó không?

Cô hoàn toàn đồng ý với cháu, nhưng cũng hiểu phân nào hoàn cảnh

của cháu: con một lại là con trai! Chức năng của gia đình là giúp cho trẻ trở

thành những người lớn tự lực, độc lập. Nhưng không ít phụ huynh, nhất là

các bà mẹ quên điều này. Họ ước gì “con chỉ mãi lên ba” để nựng nịu, ôm ấp.

Đây là sai lầm của nhiều bậc cha mẹ. Nhiều bạn trai lập gia đình không hạnh

phúc chỉ vì bị mẹ đeo bám, can thiệp sâu vào đời sống riêng tư. Không ít

người vợ trẻ phải ly dị vì lý do này.

Ở tuổi cháu, cách thể hiện tình cảm của mẹ cháu có lẽ hơi thái quá. Khi

cháu lập gia đình, có thể mẹ cháu sẽ rất khổ vì cảm giác bị mất con, thậm chí

có thể làm khổ cháu. Đợi đến chừng đó thì quá muộn. Ngay từ bây giờ, cháu

hãy trở thành người đàn ông che chở cho mẹ, giúp đỡ mẹ công việc trong

nhà, quan tâm đến sức khỏe của mẹ… nghĩa là biểu lộ tình cảm với mẹ

nhưng khác đi. Mẹ sẽ yên tâm hơn. Bù lại, cháu dứt khoát yêu cầu được đi

học một mình, đi xe ôm hay xe buýt cũng được. Mặt khác, cháu cũng nên từ

chối khéo léo cách thể hiện tình cảm hơi quá trớn của mẹ, nhưng luôn luôn

nhẹ nhàng lễ phép với mẹ.

Cháu cũng nên tìm hiểu xem, mẹ có bi hụt hẫng về tình cảm không mà

dồn hết cảm xúc cho cháu vậy?

“Bóng” của người khác

Bạn của mẹ cháu có con lớn hơn cháu một tuổi, chị ấy học rất giỏi nên

mẹ hay kể và tâm tắc khen. Tự năm là 12, cháu đã đặt mục tiêu phải đạt kết

quả học tập cao hơn chị ấy, cháu đã đạt được và đậu vào trường đại học

mong muốn. Nhưng mẹ vật so sánh, điển hình là trong kỳ thi Anh văn vừa

qua, dù điểm của cháu cao hơn, mẹ vẫn khen chị ấy giỏi (vì chị không học lớp

chuyên như cháu).

Giờ cháu nhận ra mình đang ganh đua với chị, chứ không còn xem chị

như tấm gương để học tập. Mỗi người có khả năng khác nhau, làm sao để

cháu thoát khỏi cái bóng của chị ấy?

Mẹ cháu có ý tốt khi muốn “kích” để cháu luôn cố gắng học tập Tuy

nhiên, theo các nhà khoa học, so sánh con mình với một đứa trẻ khác, thậm

chí với anh chị em là điều cấm kỵ. Vì mỗi đứa trẻ có nhân cách, khả năng và

giá trị riêng của mình. Trẻ phải phát triển vì chính nó, chứ không phải như “cái

bóng” của người khác. Bị làm “cái bóng”, trẻ sẽ mất tự tin và không còn ý thức

về giá trị bản thân – nền tảng cho một nhân cách lành mạnh.

Nhiều cha mẹ quên rằng, chính sự khen thưởng, động viên thay vì rầy

la hay so sánh, mới làm trẻ tiến bộ. Có so sánh chăng là giúp trẻ tự so sánh

mình ở các giai đoạn khác nhau.

Cháu đừng quan tâm đến chị ấy nữa, cũng không cần ganh đua. Trong

học tập, cũng như trong công việc, cháu hãy vượt lên chính mình là đã thành

công. Cô mong ngày nào đó, mẹ cháu gặp một nhà tâm lý giáo dục để được

giải thích về sai lầm của mình.

Sợ con hư?

Thưa cô, con vừa thi đại học xong, ba mẹ cho con một số tiền đề đi du

lịch. Ba mẹ muốn con đi theo tour, nhưng con lại có kế hoạch cùng với, nhóm

bạn đi du lịch bụi, một chuyến xuyên Việt bằng xe gắn máy. Nhóm chúng coi

có ba bạn gái, hai bạn trai, chỉ là bạn thôi, rất thân nhau. Ba mẹ con không

chịu cho con để cùng các bạn, sợ con… hư.

Ba mẹ nói con trai, con gái gần nhau cả tháng như vậy thì không tốt. Cô

thấy ba mẹ coi có vô lý không? Chúng con chơi thân với nhau nhiều năm, có

hư thì hư lâu rồi, đâu đợi phải đi chơi xa mới hư?

Kế hoạch đi xuyên Việt bằng xe gắn máy của các cháu khá thú vị, mới

mẻ, nhất là khi một nhóm có bạn trai, bạn gái cùng đi. Cô hoàn toàn tin tưởng

vào tinh thần thể thao, thích khám phá của các cháu.

Tuy nhiên, có lẽ vì nó hơi mới, hơi táo bạo mà ba mẹ cháu lo ngại,

không muốn cháu tham gia chuyến đi này. Một phần cũng vì ngoài xã hội hiện

nay, nạn phá thai ở các bạn gái trẻ đang ở mức báo động, trong khi các cháu

lại đi cùng, gần gũi nhau trong thời gian dài. Ba mẹ cháu lo lắng, sợ các cháu

khó giữ mình là điều dễ hiểu.

Theo cô, các cháu nên chọn một phương án khác, cũng có thể đi du

lịch “bụi”, nhưng thời gian ngắn và gần nhà hơn chẳng hạn.

Cô hy vọng từ từ các bạn gái trẻ sẽ vững vàng hơn, tự chủ hơn tạo

được niềm tin cho người lớn. Chừng đó, các cháu tha hồ đi chơi chung mà

chính các cháu cũng chẳng lo ngại gì.

Có phép mầu nào…

Thưa cô, ba mẹ con sẽ chia tay nhau. Con ra tòa mà chưa có câu trả lời

sẽ ở với cha hay mẹ. Ba bảo con chọn ai thì ba cũng tôn trọng, nhưng tốt nhất

là con nên ở với mẹ. Con ở với mẹ cũng được, nhưng lại thương ba không ai

chăm sóc, ba buồn. Ba con rất hiền, tốt. Mẹ con cũng vậy, nhưng tự nhiên

hay người không yêu nhau nữa và không muốn sống chung nữa. Ai cũng bảo

yêu con, mà lại nỡ để con phải lựa chọn, là sao? Cô ơi, có phép màu nào làm

cho ba mẹ yêu nhau trở lại, gia đình con đầm ấm, hạnh phúc như xưa?

Cô rất thông cảm với hoàn cảnh của cháu, nhưng có lẽ không nên

trông cậy một phép màu nào. Có một thực tế mà cháu cũng thấy rõ cha mẹ

cháu không còn yêu nhau, không muốn sống chung với nhau nữa. Điều này

cũng không phải là “tự nhiên” mà có quá trình và lý do của nó, chắc ba mẹ

không thể nói hết cùng cháu. Nhưng chắc chắn cả ba và mẹ đều yêu thương

cháu.

Khi quyết định chia tay nhau, ngoài những mất mát thương tổn của bản

thân, điều mà cha mẹ day dứt nhất vẫn là các con sẽ thế nào. Nhiều bậc cha

mẹ thương con, vì con mà đã hy sinh hạnh phúc riêng của mình để cho con

có cha, có mẹ. Đây lại là một bi kịch khác. Có cha, có mẹ mà không còn yêu

nhau, không hạnh phúc thì con cái cũng chẳng vui, cuộc sống cũng không

đầm ấm. Theo cô, con gái ở với mẹ là hợp lý và không có điều gì cấm cháu

thường xuyên đi thăm và chăm sóc ba.

Cháu nên suy nghĩ một cách thực tế và chấp nhận hiện trạng để chuẩn

bị một giai đoạn mới trong cuộc sống. Mong mỏi cái không thể có chỉ làm cho

cháu không yên tâm thôi. Chúc cháu mạnh mẽ để vượt qua giai đoạn khó

khăn này.

Tình yêu là gì?

Cháu nhĩ mãi mà vẫn không hiểu, thật ra tình yêu là gì? Cháu muốn nói

tình yêu trai gái ấy. Người ta nói tình yêu kỳ diệu, có thể thay đổi con người,

thậm chí thế giới, nhưng cháu không tin. Cháu nghĩ rằng, tình yêu chỉ là một

cảm giác, cảm tính rất cá nhân, đôi khi do người ta tưởng tượng rồi gọi tên

như vậy. Điều này giải thích tại sao người ta yêu nhau đắm đuối, tưởng có thể

chết được – như ba mẹ cháu rồi cũng hai người ấy có ngày lại thù ghét nhau,

nói về nhau chả ra gì. Ý kiến cô thế nào?

Chắc cháu đang thất vọng về người lớn. Cô rất thông cảm với cháu.

Tình yêu tự thân nó rất đẹp, nếu không có nó, thế giới khó có thể tồn tại.

Người người sống hạnh phúc nhờ tình yêu, và tình yêu đã làm được những

điều tốt đẹp cho xã hội.

Tuy nhiên, tình yêu không chỉ gồm những cảm xúc dễ chịu mà còn cần

sự thông cảm và tôn trọng lẫn nhau, hy sinh cho nhau. Tình yêu không loại

trừ đau khổ. Có lẽ ba mẹ cháu “yêu chưa tới”, chưa hiểu biết về nhau, hoặc

chính bản thân họ đã sai lầm khi đến với nhau. Tình yêu của ba mẹ cháu

chưa đủ mạnh để có thể giúp nhau tự hoàn thiện và cảm hóa nhau.

Thời nay các cặp vợ chông có thể ly hôn, nhưng lẽ ra họ phải làm điều

này một cách lịch sự, trong sự tự trọng và tôn trọng lẫn nhau. Đối với con cái,

thái độ tiêu cực của cha mẹ là một nỗi đau lớn.

Nhưng thôi, dù sao cha mẹ cháu cũng không còn hiểu nhau. Phận cháu

nên rút bài học từ đây, cố gắng sống tích cực để có tương lai và hạnh phúc.

“Làm mai” cho… ba mẹ!

Ba mẹ cháu chia tay từ khi cháu còi nhỏ, cháu sống vớt ba. Ba rất

thương yêu cháu, hy sinh tất cả, kể cả không lập gia đình để toàn tâm to cho

cháu. Cháu rất hạnh phúc có được người cha như ba cháu. Nhưng cô ơi, dạo

gần đây cháu thấy cuộc sống của cha con cháu không ổn. Cháu 17 tuổi, có

rất nhiều điều của tuổi đang lớn cái tâm sự, khuyên nhủ mà cháu không biết

nói với ai. Ba cháu là đàn ông nên ít nói, trong khi cháu rất cần sự gần gũi,

quan tâm của người mẹ, hay người phụ nữ lớn tuổi hơn cháu.

Càng ngày cháu càng cần một cuộc sống gia đình, có cha mẹ, em út…

bình thường như những gia đình khác. Cháu cũng không muốn vì cháu mà ba

sống cô đơn, cháu không thể nào thay thế chỗ dựa mà ba cần – là một người

bạn đời. Mẹ cháu cũng chưa lập gia đình, hay là cháu làm mai cho hai người

quay trở lại hoặc khuyến khích ba cháu có vợ khác?

Cô rất cảm động trước tấm lòng của cháu. Do cả cha lẫn mẹ cháu đều

chưa có gia đình mới, ý cháu muốn “làm mai” cho hai người tái hợp cũng hay

hay. Vấn đề là phải tìm hiểu thật kỹ lý do khiến họ chia tay. Nếu không phải là

một lý do trầm trọng thì mới tiến tới. Kế đó là phải thăm dò tình cảm của họ

đối với nhau. Thỉnh thoảng họ có gặp nhau không? Họ đối xử với nhau như

bạn bè hay thù địch?

Ngoài ra, trong “chiến dịch hòa giải” này, cháu cần sự góp sức của

người thân xung quanh nữa để tính toán cho đúng. “Bà mai” phải hết sức dễ

thương và khéo léo tạo những cơ hội thuận lợi để đem lại niềm vui khi họ đến

với nhau. Nếu “chiến dịch” thành công thì hay biết mấy?

Mặt khác nếu không, cháu cứ nói thẳng với ba là cháu sẵn sàng đón

tiếp một người mẹ mới và mong có thêm em út cho vui nhà vui cửa. Với thái

độ nhân hậu của cháu, cô nghĩ mọi sự tốt đẹp sẽ đến với gia đình cháu.

“Xúi” cha mẹ… bỏ nhau

Ba mẹ cháu đang lục đục, có nguy cơ bỏ nhau cô ạ. Hai người hay cãi

cọ, bất đồng. Cuộc sống gia đình cháu căng thằng và buồn lắm. Cháu và hai

đứa em không yên tâm học hành vì cứ sợ ba mẹ bỏ nhau. Chúng cháu yêu cả

ba và mẹ, nhưng không thể chịu được nếu ba mẹ cứ tiếp tục thế này.

Cháu vừa nảy sinh ý định, tập hợp các em lại, hỏi ý kiến, xem có đồng

“xúi” ba mẹ bỏ nhau không. Tuy buồn, nhưng nhà cửa yên ổn, chúng cháu

không phải chứng kiến sự nặng nềề mà ba mẹ gánh chịu. Nhưng nếu ba mẹ

đồng ý bỏ nhau thì chúng cháu rất dễ bị chia lìa. Cháu nên làm thế nào hả

cô?

Cô rất thông cảm với hoàn cảnh của cháu hiện nay. Không gì đau khổ

bằng việc cha, mẹ, hai người mình yêu lại phải xa nhau và mình phải xa một

trong hai người. Nhiều cặp vợ chồng không còn yêu nhau nữa nhưng không

dám ly hôn vì sợ con thiếu cha hay thiếu mẹ. Tuy nhiên, đối với nhiều bạn trẻ

như các cháu thì thà cha mẹ ly dị, hơn là sống trong bầu không khí nặng nề,

căng thẳng.

Các cháu cứ hội ý nhau rồi cho cha mẹ biết các cháu chấp nhận sự

chia tay của họ, chứ không nên “xúi ba mẹ bỏ nhau”. Vấn đề là, nếu cha mẹ ly

hôn, cần có sự sắp xếp êm đẹp, để các cháu ở với một người thì vẫn được

gặp gỡ người kia. Ở phương Tây, người ta ly dị khá văn minh, nghĩa là không

nói xấu nhau, đối xử với nhau như những người bạn và để các con đi qua đi

lại một cách bình thường.

Có bao giờ ba mẹ cháu đi gặp một nhà tham vấn tâm lý để được giúp

đỡ giải quyết vấn đê một cách xây dựng chưa? Biết đâu ánh sáng sẽ lóe lên.

Mẹ có người yêu

Cô ơi ba mẹ cháu ly hôn khi cháu còn nhỏ. Cháu sống với mẹ. Ba cháu

đã có gia đình từ lâu, còn mẹ vẫn ở vậy nuôi cháu, dù có nhiều người ngỏ lời

muốn lập gia đình với mẹ. Bây giờ cháu đã học THPT, mẹ cũng ở tuổi 40 rồi.

Cháu yêu mẹ lắm, mẹ là tất cả đối với cháu.

Nhưng gần đây có mặt chú làm cứng cơ quan mẹ hay đến nhà. Cháu

thấy chú cũng được chú yêu mẹ lắm, nhìn là cháu biết ngay, vì chú rất quan

tâm, chăm sóc mẹ. Mẹ cũng có cảm tình với chú, nói rằng nếu cháu vui và

đồng ý thì mẹ sẽ lập gia đình tới chú, còn không thì mẹ ở vậy. Nhìn mẹ nhiều

năm cô đơn, cháu rất thương. Nhưng nghĩ mẹ lấy chồng, cháu lại muốn khóc.

Cháu phải làm sao đây hả cô?

Cháu nên thông cảm với mẹ, 40 tuổi vẫn còn trẻ và ai cũng có nhu cầu

tình cảm. Mẹ cháu xứng đáng được bù đắp cho mười mấy năm cô đơn một

mình nuôi con. Nếu cháu thấy chú đó là người tốt thì nên để họ đến với nhau.

Chắc chắn mẹ vẫn yêu thương cháu như thường.

Thử tưởng tượng, nếu vài năm nữa, khi cháu có người yêu, chắc mẹ

cháu cũng sẽ không ngăn cản. Lúc đó cháu sẽ theo tiếng gọi của tình yêu hay

từ chối để ở với mẹ suốt đời?

Cô rất thông cảm nỗi buồn của cháu, nhưng nếu sống ích kỷ, ta cũng

sẽ không hạnh phúc. Chúc cháu có quyết định đúng!

Giữa cha và mẹ

Ba mẹ chia tay khi cháu còn rất nhỏ. Me cháu rất buồn về sự tan vỡ này

vì vẫn còn yêu ba cháu. Ba cháu đã có gia định mới và họ có vẻ hạnh phúc.

Mẹ kế cũng tỏ ta quan tâm đến cháu. Điều này làm mẹ cháu càng thêm buồn

khổ. Cháu được hưởng tất cả những điều tốt đem nhất từ mẹ nhưng cũng

lãnh… những ưu phiền của mẹ từ mối quan hệ với ba.

Mẹ không thích nói về ba, thường chì chiết, nói xấu ba với cháu. Đôi khi

mẹ còn gây khó không cho ba và cháu gặp nhau. Do đó nhiều lúc cháu phải

lén lút gặp ba, và không muốn mẹ buồn. Có lần mẹ biết đã rất giận dữ, hận

thù xuống đầu cháu, nói là cháu “phản bội”. Cháu buồn lắm cô ạ. Theo cô

cháu nên làm gì bây giờ?

Cô rất thông cảm với nỗi khổ của cháu. Cháu hỏi phải làm gì? Hay

thương yêu cả cha lẫn mẹ một cách công bằng và thẳng thắn. Ở các nước,

sau khi ly hôn, người ta xem nhau như bạn bè và không có chuyện tranh

giành con. Hơn hết là không có chuyện nói xấu người kia với con. Vết thương

của mẹ cháu chưa lành, càng để lâu càng có hại cho mẹ và cực cho cháu.

Cháu nên dỗ mẹ đi trị liệu tâm lý ở các trung tâm tư vấn. Cháu cũng có thể

nhờ một người thân đáng tin cậy nói chuyện với mẹ, nếu người đó quan tâm

đến mẹ và có hiểu biết.

Khó xử

Ba mẹ cháu chia tay khi chị em cháu còn nhỏ. Chúng cháu ở với mẹ.

Ba cháu sau một thời gian cô đơn đã lập gia đình mới, mẹ cháu vẫn ở vậy

nuôi chúng cháu. Điều đáng nhạc nhiên, là khi ba chưa lấy vợ mới, mẹ ít khi

nói xấu ba. Thế mà lúc này, mẹ bỗng buồn thẫn thờ, hay cáu gắt với chúng

cháu, nói xấu ba, không muốn chúng cháu giữ quan hệ tốt với ba.

Ban đầu chúng cháu không ưa dì ghẻ, dù biết rằng cô ấy rất yêu

thương ba. Cô và ba có vẻ hợp nhau và sống hạnh phúc, đầm ấm. Cô đối xử

với chúng cháu rất tốt, dù đôi khi chúng cháu không tỏ ra thân thiện với cô.

Giờ cháu đã học là 12, hiểu biết hơn thì cháu đối xử với cô ấy thân thiệt

gần gũi hơn. Nhưng điều này lại làm mẹ cháu buồn. Có hôm mẹ cháu còn

khóc, bảo là cháu vô ơn khi thân thiết với “kẻ thù” của mẹ. Cháu không biết

phải làm sao bây giờ. Cháu muốn mẹ vui, ba cũng vui, nên mới cư xử đúng

mực như vậy…

Phản ứng của mẹ cháu không có gì lạ. Có khi mẹ vẫn còn âm thầm yêu

ba cháu. Tính ích kỷ tự nhiên của con người là không muốn người khác

chiếm chỗ của mình, trong trái tim của một người đàn ông vốn trước đây từng

thuộc về mình. Gì thì gì, điều chắc chắn là mẹ rất đau khổ. Cô khen cháu có

thái độ khách quan và trưởng thành. Các cháu phải tránh tối đa việc gây thêm

đau khổ cho mẹ bằng cách không biểu lộ cảm tình với dì một cách quá đáng,

trước mặt mẹ và chăm sóc mẹ ngày càng nhiều hơn nữa.

Tuy nhiên tình hình sẽ ngày càng trầm trọng hơn, nếu mẹ lún sâu vào

cảm xúc ghen tuông. Để giúp mẹ tự giải thoát khỏi tâm trạng này, cháu nên

đưa mẹ tới một nhà trị liệu tâm lý, giúp mẹ nhìn sự việc và chính bản thân

mình một cách khách quan hơn. Cháu có thể liên hệ với FDC (Hôn nhân –

Gia đình và Ly dị) 86/26 Phổ Quang, P.2, Q. Tân Bình, TP.HCM, ĐT:

9974224.

Hãy thông cảm và cố gắng giúp mẹ.

Con theo ai

Ba mẹ con hay cãi nhau, vì hai người không thống nhất phương pháp

giáo dục con cái. Ví dụ mẹ muốn con học nhiều, ít đi chơi, sợ con hư, trong

khi ba thoáng hơn, lại muốn con học vừa phải, được đi chơi, giải trí. Me khắt

khe, ba gần gũi, nhẹ nhàng.

Có lần mẹ mắng và tát vào mặt con vì con đi chơi về trễ, ba đã quát mẹ

và chút xíu nữa đánh mẹ vì mẹ “quá đáng”. Hai người đã cãi nhau, mẹ yêu

cầu ba không can thiệp mỗi khi mẹ đang dạy con, nếu không con sẽ coi

thường mẹ. Nói thật là con cũng thương ba hơn, muốn xin cái gì sợ mẹ từ

chối, con thường xin ba. Nhiều khi con cũng bối rối không biết nên theo ba

hay theo mẹ, vì có khi hai người ra hai lệnh trái nhau.

Cả ba lẫn mẹ cháu hành động như vậy vì họ thương cháu và muốn

điều tốt nhất cho cháu. Có điều giữa họ có sự khác nhau do quá trình lớn lên,

kinh nghiệm sống… Tuy nhiên, họ khác nhau cũng có cái hay vì nếu cả hai

đều quá khắt khe hay quá dễ dãi cũng không tốt cho cháu. Cô thấy mẹ cháu

sáng suốt khi phân tích tình hình, cho nên vấn đề không phải là nên theo ai

mà tự cháu nên quyết định thế nào là hợp lẽ phải. Cô tin rằng cháu có khả

năng làm điều này.

Một điều không nên làm là lợi dụng tình hình để gây mâu thuẫn giữa

cha mẹ. Cháu nên cố gắng sống thế nào để gia đình ngày càng hòa hợp và

hạnh phúc hơn. Biết đâu cháu có thể trở thành tác nhân hòa giải. Lẽ ra cháu

phải yêu cha mẹ đồng đều, nhưng nếu có yêu ba hơn chút xíu cũng không

sao. Nhưng đừng dựa vào ba để gây khó khăn cho mẹ.

Yêu mẹ hơn ba

Cháu đang học lớp 8, ba mẹ cháu rất yêu thương cháu, cháu cũng yêu

cả hai nhưng cháu yêu mẹ hơn. Me nghiệt khắc nhưng mẹ luôn lo lắng cho

chúng cháu. Ba thì dễ dãi, hay chiều chuộng con, chúng cháu biết là ba mềm

yếu hay mè nheo, bắt nạt ba. Xin mẹ cái gì không được, chúng cháu lại xin

ba. Điều này làm mẹ rất giận. Ba mẹ luôn cãi nhau vì “dạy con ngược nhau”.

Gần đây, ba cháu lại đổi tính, cố tình nghiêm khắc với chúng cháu theo yêu

cầu của mẹ cháu, điều này làm chúng cháu bực mình, vì biết ba chỉ ra oai thế

thôi (nhưng nhiều khó chúng cháu cũng bị ba cho ăn roi ra trò). Theo cô,

chúng cháu nên đối xử với ba thế nào đây?

Giáo dục con cái thật khó, vì người ta chỉ có thể giáo dục người khác

bằng nhân cách của mình. Mà nhân cách này được hình thành ngay từ nhỏ

qua giáo dục gia đình. Có thể xem ba cháu như là một “nạn nhân” của giáo

dục gia đình. Không gì đáng tiếc bằng sự thiếu thống nhất giữa cha mẹ trong

giáo dục con cái, nó tạo “kẽ hở” để trẻ lợi dụng.

Cô khen sự phân tích sáng suốt của cháu, điều này chứng tỏ rằng các

cháu rất biết điều gì nên hay không nên làm. Do đó cô hy vọng các cháu nên

thương ba hơn; đừng lợi dụng sự yếu đuối của ba để gây thêm khó khăn, và

giúp ba hành xử đúng bằng cách không “thu hút” những trận đòn không cần

thiết.

Cô hy vọng đây là bài học quý giá nhất cho cháu, khi cháu làm cha.

CHA MẸ VỚI CON CÁI

Chuyện học hành của con là mối lo âu thường xuyên của cha mẹ lại

cũng là nguyện nhân gây căng thẳng cho trẻ như đã được diễn đạt từ góc độ

của các em.

Bi đát hơn là khoảng cách tâm lý mà một bà mẹ nêu lên và cũng được

các em cảm nhận từ góc độ của mình. Nguyên nhân chỉ vì sự thiếu hiểu biết

về tâm lý nói chung và tâm lý lứa tuổi.

Ngại chất lượng trường tư

Chào chị Oanh,

Con tôi đang học lớp hai ở một trường công, tôi xin chuyển cháu về học

trường tư cho gần nhà, sĩ số học sinh ít… Nay tôi lại ngại ngùng về chất lượng

trường tư, sợ tiêu chuẩn chuyên môn của giáo viên trường tư không cao, ngại

sự kiểm soát của cơ quan quản lý đối với trường tư thiếu chặt chẽ… xin chị

cho tôi lời khuyên.

Theo tôi, không phải cứ “công là tốt”, “tư là xấu” mà tùy từng trường.

Cũng có một số trường tư được thành lập theo hướng đổi mới giáo dục. Anh

nên xem xét kỹ về ngôi trường mà cháu đang học, qua các bài tập ở nhà, qua

cách cháu nói về ngôi trường của mình.

Cháu có hạnh phúc với thầy cô và bạn bè không? Cháu có tiến bộ trong

học tập không? Anh cũng nên nói chuyện với ban giám hiệu và cô/thầy chủ

nhiệm, qua đó nhận xét về trình độ, nhân cách và quan điểm giáo dục của họ.

Nếu không có vấn đề gì thì không có lý do và không cần thiết để cho cháu

chuyển trường.

Có nên học trường quốc tế

Thưa chị,

Tôi có hai con gái, đứa lớn đang học lớp sáu, đứa nhỏ học lớp một. Tôi

sẽ chuyển công tác từ Vũng Tàu về TP.HCM. Khi về đây, tôi muốn các con

được học trường quốc tế, để các bé được giảm tải chương trình học, đồng

thời sẽ được học những kiến thúc sát với thực té cuộc sống hơn, sau này đi

du học sẽ bớt bỡ ngỡ với môi trường giáo dục của nước ngoài. Điều tôi băn

khoăn là:

– Có nhất thiết cho con học trường quốc tế

– Có phải trường quốc tế nào ở ta cũng được các trường nước ngài

công nhận bằng cấp

Tôi tìm hiểu nhiều nhưng chưa biết chọn trường nào, báo chí nói nhiều

về các trường liên kết “ma” khiến tôi càng băn khoăn. Xin chị cho tôi lời

khuyên để định hướng cho con.

Đúng như chị nói, không nhất thiết phải cho con học trường quốc tế.

Hàng triệu trẻ em Việt Nam học trường Việt vẫn học giỏi, đỗ đạt, rồi đi du

học… Tuy nhiên, nếu có điều kiện cho con học trường quốc tế cũng tốt, vì các

cháu sẽ năng động hơn, sau này đi du học sẽ dễ hòa nhập hơn.

Tuy nhiên, như chị thấy, hiện nay trường quốc tế nở rộ, thượng vàng

hạ cám, thật khó chọn lựa. Chị có thể tìm hiểu các trường qua việc tham quan

trực tiếp, tìm hiểu trên mạng, qua người thân, quen có con cháu đã và đang

học tập… Nhắc tới các trường đào tạo “liên kết”, người ta nói đến lĩnh vực đại

học nhiều hơn.

Các cháu còn nhỏ, chị không cân vội. Khi chuyển lên TP.HCM, chị sẽ

có cơ hội tìm hiểu, xác định dễ dàng hơn. Một số gia đình cho con em học

thêm Anh văn ở trường quốc tế vào cuối tuần. Ở các trường này, thầy cô đều

là người nước ngoài, môi trường và phương pháp đào tạo cũng cởi mở, sinh

động hơn. Học sinh sẽ có nhiều tiến bộ.

Con tôi có sốc?

Con tôi hiện đang học là 8 tại một trường quốc tế ở TP.HCM. Tôi đang

có ý định chuyển cháu sang Úc học (chị của cháu đang định cư bên đó). Chị

thấy như vậy có ổn không, có tốt hơn môi trường học tập trong nước? Cháu

sang nước khác ở tuổi ấy liệu có bị sốc? Tôi nghĩ giáo viên sang đây dạy tại

các trường quốc tế chắc không thể tốt bằng giáo viết bên đó. Tôi chỉ lo cháu

chưa tự lập được, chị cháu đi học, đi làm tối mới về, không ai quản, dù hiện

giờ cháu là đứa trẻ ngoan. Bản thân cháu cũng nói “Con chưa để tự tin để học

bên ấy!”

Con chị có điêu kiện học ở một trường quốc tế là tốt lắm rồi. Theo tôi,

người nước ngoài làm việc theo đúng nguyên tắc, chứ không giữ cô thầy giỏi

cho trong nước và gửi những cô thầy kém ra nước ngoài.

Hôm qua, tôi tiếp một em nữ sinh nghèo nhưng rất xuất sắc, được một

viện đại học dành riêng cho phụ nữ châu Á trao học bổng. Dù có cơ hội ra

nước ngoài học tập nhưng em ấy cho biết, em chưa đủ tự tin, và tôi đã tham

vấn để em học hết đại học. Các bạn trẻ khi phải hòa nhập với một môi trường

văn hóa mới lạ rất dễ chới với, nhất là khi chưa sẵn sàng và chưa đủ tự tin.

Thậm chí có em bị trầm cảm. Một số em hư hỏng và hận cha mẹ đã “đày”

mình ra nước ngoài. Các em dễ cô đơn vì ở tuổi mới lớn, các em rất cần bầu

không khí gia đình.

Con của chị có những điều kiện tốt hơn vì biết tiếng Anh và có chị ở Úc.

Nhưng theo tôi, chị không nên ép, nhất là khi cháu đã nói mình chưa đủ tự tin.

Chị nên chờ đến khi cháu lên đại học hay cảm thấy sẵn sàng cho việc ra

nước ngoài học.

Không muốn làm trí thức!

Thưa chị, tôi đang rất buồn và khổ tâm vì cậu con trai đang học là 10

dạo gần đây sa sút học hành, thường bỏ học đi chơi game. Nhiều hôm muốn

đi tìm cháu, tôi phải lùng sục các điểm nét. Mới đây cháu bỏ học, không về

nhà hai, ba ngày. Vợ chồng tôi đi tìm khắp nơi không thấy đến khi cha mẹ tôi

ở tỉnh gọi điện thoại mới hay cháu về quê. Tôi đã trò chuyện có lúc van lạy,

thậm chí đánh đập nhưng cháu vẫn chứng nào tật nấy. Mới đây tôi nói chuyện

với cháu, nhẹ nhàng, tâm tình, là đàn ông mà tôi phải khóc thể cháu mới nói

thật là do học yếu, mất căn bản từ giữa những năm cấp II, nên cháu cứ đuối

dần. Cháu mặc cảm, chán chường không muốn đi học tiếp. Cháu nói: “Chính

vì theo không nổi con mới lao vào game để đỡ buồn chán. Ba thương con thì

cho con đi học nghề”.

Vợ chồng tôi rất buồn, bao công lao động viên, kèm cặp cháu mới đậu

vào lớp 10 mà nay không học nữa, muốn học nghề thì tương lai cháu sẽ ra

sao? Trí thức không muốn lại muốn làm thợ công nhân chân lấm tay bùn, vất

vả?

Theo tôi, anh chị cứ cho cháu học nghề, một nghề mà cháu thích và có

thể phát huy năng khiếu của mình. Nếu cháu hài lòng với bản thân và hạnh

phúc thì cháu sẽ tự tin hơn và chừng đó sẽ trau dồi thêm kiến thức để học

tiếp… Không có nghề nào xấu và người ta hạnh phúc không phải vì làm được

công việc nhẹ nhàng, mà ngược lại có thể rất hạnh phúc với một công việc

nặng nhọc, vì việc này mang lại ý nghĩa cho họ… Thế giới có không ít tỷ phú

xuất thân từ công nhân.

Tôi hơi ngạc nhiên khi thấy mấy năm qua, dù rất quan tâm đến học

thức, anh chị lại không theo dõi việc học hành của cháu để kịp thời biết sự

mất căn bản trầm trọng. Có lẽ mấu chốt của vấn đề nằm ở quan niệm của

anh: “Trí thức không muốn, lại muốn làm thợ, chân lấm tay bùn, vất vả”. Theo

tôi, một trí thức nửa vời chẳng có giá trị gì mà còn có thể làm hại cho xã hội,

còn anh thợ khéo anh công nhân lành nghề sẽ có ích biết bao. Và khi được

xã hội tôn vinh, họ sẽ rất hạnh phúc và tiến bộ hơn nữa.

Với cháu, xin anh chị cứ cho cháu học nghề nào cháu thích, đừng căng

thằng quá mà nên khuyến khích cháu thật nhiều. Tuổi 16 là tuổi dễ khủng

hoảng, cần một bầu không khí gia đình đầm ấm, vui vẻ, thông cảm. La mắng

và nhất là đánh đập sẽ không có hiệu quả giáo dục.

Có nên mời thầy dạy kèm?

Chào chị,

Tôi có hai con, lúc học cấp 1, các cháu học rất giỏi, không cần cha mẹ

kèm cặp hay mời thầy dạy thêm. Nhưng nay một cháu lên cấp II, một cháu lên

cấp III, kết quả học tập kém hơn trước, tuy vẫn là học sinh khá. Các cháu bảo

càng học lên cao, bài vở càng nhiều, càng khó. Nhà bên có mời gia sư dạy

kèm riêng cho con họ, theo chị, tôi có nên mời thầy và dạy kèm cho các cháu,

vì bụt chùa nhà không thiêng, cha mẹ khó kèm con học?

Thông thường nếu các cháu học khá, nhất là biết tự giác học bài, làm

bài, không cần cha mẹ hay thầy cô nhắc nhở, thì cũng chẳng cần cho các

cháu học thêm làm gì. Càng không nên vì không lẽ “nhà bên” có gia sư thì

nhà mình cũng phải làm theo. Tuy nhiên, nếu anh muốn yên tâm thì cũng có

thể mời thầy, không phải để “dạy thêm” cái mới mà giúp các cháu biết cách tự

tổ chức để học và làm bài tốt hơn.

Có nên cho con tiền tiêu vặt?

Thưa chị, tôi có hai con, một cháu học lớp ba, một cháu học lớp một.

Mỗi sáng để học tôi thường cho cháu lớn 3.000đ đế cháu ăn quà vặt trong

trường, vì cháu bảo các bạn trong lớp đều được cha mẹ cho tiền, nhiều bạn

còn được cho 10.000đ–20.000đ. Cháu nhỏ tôi không cho tiền, nhưng mỗi

chiều đón cháu, tôi đều mua quà cho cháu ăn ngay trong sân trường.

Một chị bạn của tôi thì lại phản đối, bảo nên cho con tiền vì chúng còn

nhỏ, quà vặt lại mất vệ sinh. Một chị khác lại bảo nên cho và tập cho con tiêu

tiền bắt đầu tư tiền quà vặt, vì các cháu cũng cần biết giá từ đồng tiền, mua

bán… Ý kiến chị thì sao?

Đúng là phải tập cho con xài tiên để biết giá trị của đồng tiền. Điều này

không đơn giản là cho con tiền để ăn quà vặt mà còn dạy con biết xài đúng,

biết tiết kiệm và biết chia sẻ nữa. Lớn một chút thì chỉ cho con biết cách làm

ra tiền. Ởc nước tiên tiến, học sinh, sinh viên đi làm thêm để có tiền tiêu vặt.

Ví dụ như đi bán báo, phụ phát thư các mùa lễ, bán hàng, làm ở bệnh viện…

Với cháu học lớp một, nếu cháu không đòi do bắt chước bạn bè thì

không nhất thiết phải mua quà vặt cho cháu làm gì, thức ăn ở ngoài có thể

không an toàn. Đối với cháu lớn, cứ mỗi ngày xài 3.000đ như cái máy thì

cháu cũng không học được gì. Chị có thể cho cháu 10.000đ cho ba ngày để

cháu tập “lên kế hoạch” chi tiêu và bỏ ống tiết kiệm. Thỉnh thoảng vẫn có thể

thưởng tiền và khuyến khích cháu để dành, để mua món gì đó cháu thích. Chị

có thể giao tiền để cháu đi mua đồ cho gia đình hay cho bản thân cháu. Miễn

sao cháu biết tính toán, không làm mất tiền.

Lên cấp II, cấp III, nếu có chỗ nào làm bán thời gian, hay trong kỳ hè,

chị nên khuyến khích cháu đi làm. Vì phải lao động, trẻ mới biết giá trị của

đồng tiền.

Chị đừng quên khuyến khích cháu chia sẻ với các bạn nhỏ bất hạnh

hơn mình.

Có nên cho con sử dụng điện thoại di động

Con trai tôi đang học lớp 9. Từ năm học lớp 7, tôi đã cho cháu sử dụng

điện thoại di động (ĐTDĐ), để cha mẹ liên hệ khi đưa đón đi học mỗi ngày.

Gần đây, thấy số tiền trả mỗi tháng tăng hơn trước nhiều, tôi hơi lo ngại. Tôi

và ba cháu tranh cãi có nên cho con tiếp tục sử dụng ĐTDĐ hay không,

nhưng chưa thống nhất. Chồng tôi nói, học sinh cấp II chưa cần phải sử dụng

điện thoại riêng, hơn nữa sẽ có nhiều nguy cơ: lưu hình sex vào điện thoại,

dùng điện thoại tán gẫu không cần thiết, tốn tiền, ảnh hưởng đến học tập… ý

kiến chị thì sao?

Thà ngay từ đầu chị đừng cho cháu xài ĐTDĐ, chứ đột nhiên bây giờ

không cho nữa thì rất khó giải thích. Những điều làm chị lo âu lẽ ra chị phải

dự trù từ lâu, vì ngày càng lớn, cháu sẽ có nhiều thay đổi và thích làm theo

bạn bè. Không cần ĐTDĐ cháu cũng có thể tán gẫu, xem hình sex bằng

những phương tiện khác.

Vấn đê không phải là “cho hay cấm”, vì cấm cũng không được, mà nên

giúp con em chúng ta có sức đề kháng với những tiêu cực này. Làm sao? Đó

là giúp chúng có những đam mê sáng tạo, có giá trị như âm nhạc, văn học

nghệ thuật, thể thao… Khi trẻ tự làm được những điều sáng tạo thì trẻ rất

hãnh diện, tự tin và say mê. Nếu trong giáo dục gia đình, cháu ý thức được vẻ

giá trị bản thân, cháu sẽ không bị bạn bè rủ rê một cách dễ dàng. Đó là khi chị

tin tưởng và trao đổi với con như một người lớn, nói thẳng những điều chị

muốn nói và cho phép con được tranh luận. Đó là luôn luôn khen con khi con

làm việc tốt, nhưng cũng không ngại chỉ cho con những điêu chưa tốt.

Nhiều cha mẹ không sẵn sàng trao đổi thẳng thắn với con và bi kịch

nằm ở chỗ này.

Con yêu, khó dạy

Tôi lập gia đình sớm, 18 tuổi đã có con. Nay con gái tôi 17 tuổi đang

học tới 11 đã có bạn trai. Không phải bạn thông thường mà là bạn – người

yêu, không chỉ có một mà năm, sáu người.

Tôi rất phiền muộn vì con dành thời giờ để hẹn hò, chat chít với bạt hơi

nhiều. Khuyên nhủ thì cháu vâng, dạ rồi vẫn chứng nào tật nấy. La mắng,

cấm đoán thể cháu cãi lại, có khi hỗn láo vặn lại tôi: “Mẹ sinh con năm 18 tuổi,

vậy mẹ lấy chồng năm 17, có phải là mẹ đã yêu năm 16 – còn sớm hơn cả

con nữa”. Thú thật, tôi chỉ muốn cho cháu một bạt tai nhưng đánh con lại

chứng tỏ mình bất lực. Mong chị góp ý tôi nên làm thế nào?

Không nghe chị nói về cha hay anh chị em của cháu. Vì nuôi nhiều con

dễ hơn là nuôi con một. Chị cũng đừng quá quan trọng hóa vấn đề khi cho

rằng cháu đang vướng vào chuyện yêu đương cùng lúc với… 5, 6 người, hơn

nữa cháu còn rất trẻ, những “mối tình” ở tuổi này chưa phải là tình yêu thật sự

mà chỉ là thích nhau, hơn bạn bè một tí.

Theo tôi, chị nên gần gũi, tâm sự với con để tìm hiểu tâm tư, các mối

quan hệ của cháu để hóa giải dần dần, không thể dạy trẻ bằng mệnh lệnh và

lý thuyết thiếu thuyết phục. Ngay cả cháu “vận dụng” chuyện mẹ yêu sớm, lấy

chồng sớm để “phản biện”, chị cũng nên hóa giải bằng cách: “Chính vì mẹ

yêu sớm, lấy chồng sớm và trải qua những khó khăn trong thực tế cuộc sống

mà mẹ có kinh nghiệm và cơ sở để khuyên con đừng vướng vào chuyện yêu

đương quá sớm, không có lợi”.

Tuy nhiên, chị cũng cố gắng bình tĩnh và kiên trì, vì tuổi teen rất khó

hướng dẫn. Làm sao cho cháu cảm thấy chi là người bạn thật của cháu.

Con tôi đua đòi

Dạo này còn tôi rất đua đòi, nó quan tâm nhiều đến tóc tai ăn mặc, hay

soi gương, ngắm vuốt và kết thân với vài bại trai. Chẳng có gì đáng nói nếu

cháu không nhuộm tóc xanh đỏ, ăn mặc dị hợm, nhố nhăng. Chúng tôi la rầy

thì nó cãi, báo thời đại giờ đã khác, ba mẹ thuộc thế hệ trước nên khắt khe,

miễn nó vẫn học giỏi, sống tôi thì chẳng đáng chê trách. Rằng, mẹ cũng diện,

cung son phấn, nó cũng thấy không đẹp, nhưng nó… tôn trọng nên không

chê, thế mẹ cũng không nên… xâm phạm quyền tự do của con cái. Tôi bất

lực quá, chẳng biết phải làm sao…

Hình như ngày nay, nhiều gia đình, nhất là những gia đình khá giả, ít

quan tâm giáo dục con về những giá trị tinh thần ngay từ bé. Đó là những nét

đẹp của lòng vị tha, của tình bạn, tình yêu thiên nhiên, tinh thần phục vụ xã

hội… và giúp các cháu xây dựng khiếu thẩm mỹ trên cơ sở cái đẹp về tinh

thần. Tuổi teen hiện nay rất quan tâm và coi trọng thời trang. Nếu khi còn nhỏ

các cháu thích văn chương, nghệ thuật, âm nhạc… thì gu thẩm mỹ của chúng

cũng chững chạc hơn. Nếu cháu học giỏi và mê học… thì thời trang chỉ là mối

quan tâm phụ. Nếu cháu được cha mẹ hướng sự quan tâm đến những lĩnh

vực khác, như tham gia công tác xã hội, từ thiện, giúp trẻ em nghèo… thì

chuyện thời trang lặt vặt lại càng không có ý nghĩa gì.

Hiện con chị đang bị lôi cuốn vào cơn sốt “sành điệu”, tôi nghĩ la rầy

cháu sẽ không hiệu quả. Chị nên bao dung và nhẹ nhàng khuyên giải cháu,

dần hóa giải, vì đó cũng là do thiếu sót khi ta chưa tập trung giáo dục nhân

cách cho các cháu. Chị nên nghĩ ra những hoạt động vui, có ích mà mẹ con

có thể cùng làm trong gia đình, để gần gũi nhau hơn. Rồi từ từ hướng dẫn

cháu.

Muốn trẻ khỏi chết đuối, hãy tập bơi!

Phụ nữ Chủ nhật số 6 mới ra, ở mục Tư vấn tâm lý học đường có ý kiến

“Mẹ cháu như cảnh sát”, tôi ngờ ngợ không biết có phải ý kiến của con gái tôi

không. Hôm qua, cháu đưa cuốn báo cho tôi đọc với lời khẳng định “Mẹ đọc

đi, mẹ giống mẹ của bạn ấy quá!”. Tôi giật mình, vậy ra cách giáo dục, quan

tâm con của tôi lại làm nó “khó thở”?

Tôi nghĩ: quan tâm, chăm sóc, để ý từng miếng ăn, giờ giấc sinh hoạt

của con là giữ gìn và bảo vệ con hiệu quả hơn là “thả rông” chứ. Vì cuộc sống

hiện có rất nhiều cạm bẫy: môi trường xã hội, bạn bè xấu, lối sống đua đòi, tệ

nạn… làm các bậc cha mẹ như tôi rất lo lắng. Thôi thì mình khó khăn, kiểm

soát con kỹ lưỡng mà con không hư (dù nó có… khó thở), còn hơn là ngày

nào đó giật mình khi biết con hư hỏng.

Chắc không phải con chị đã viết thư ấy cho tôi đâu, những câu hỏi với

nội dung tương tự tôi nhận thường xuyên. Điều này nói lên sự hụt hẫng của

cha mẹ đối với việc giáo dục con cái trong một bối cảnh xã hội thay đổi nhanh

chóng, đầy cạm bẫy. Mà trẻ thì ngày càng tự khẳng định mình. Do đó, cách

giáo dục cũ của ông cha ta để lại không còn hiệu quả nữa.

Ví dụ như ta đang ở một nơi bị bao vây bởi nước là nước. Trẻ con bị

chết đuối rất nhiều. Chẳng lẽ cấm không cho chúng ra ngoài, không cho

chúng đi học? Chỉ còn một cách thôi, là cho chúng tập bơi để tự bảo vệ mình.

Cấm thì đơn giản hơn nhiều. Nhưng không được việc. Dạy cho trẻ bơi lội đòi

hỏi ở ta những kỹ năng đặc biệt như dạy chúng thở, lặn v.v… Và có một điều

khó nhất là thả chúng ra cho chúng tự chòi đạp.

Chúng ta làm điều này khi đã tập cho chúng một số động tác đặc biệt.

Nghĩa là ngay từ nhỏ, ta nên tập cho các em tự chăm sóc, tự làm vệ sinh, tự

dọn dẹp phòng mình. Kế đó, cha mẹ nên nhờ con ới mua những món đồ nho

nhỏ. Con có té ngã thì đỡ chúng dậy và chỉ chúng cách né tránh những hiểm

nguy. Lớn một chút, nên để con tự chọn mua quần áo…

Không cấm kỵ chuyện đi chơi với người khác phái nhưng thân thiện,

làm bạn với con để con tâm tình với mình. Thấy con vững vàng thì không can

thiệp. Thấy có nguy cơ thì nhẹ nhàng trao đổi chứ không nên đánh mắng.

Ở các nước, người ta dạy kỹ năng sống để trẻ tập biết mình, tập chọn

lựa cái đúng, tập tự giải quyết vấn đề, tự quyết định và nói không với cái xấu.

Đây chính là điều mà người lớn chúng ta phải trang bị cho các cháu tự

bơi. Nhưng tôi công nhận đây không phải là chuyện dễ. Ở các nước, người ta

cũng mở những lớp học làm cha mẹ khắp nơi, vì ngày nay trời “không còn

sinh voi sinh cỏ”. Mà người phải trồng cỏ. Nghĩa là phải phát triển những kiến

thức tâm lý xã hội mới.

Hơn hết, một điều có thể giúp chị vững tin là không bài học nào hiệu

quả cho bằng tấm gương của cha mẹ. Nếu chị không chạy theo chuyện đua

đòi thì con của chị số không làm điều ấy.

Khoảng cách

Thưa chị, con gái tôi 17 tuổi. Từ nhỏ cháu rất ngoan, nhưng gần đây bắt

đầu tỏ ra độc lập, bướng bỉnh, hay cãi, ít nghe lời cha mẹ. Có những điều

cháu sai trái, tôi góp ý hay la mắng thì cháu cãi chày cãi cối, phủ nhận tất cả,

khiến tôi rất buồn bực, có lúc đã đánh cháu.

Nhưng càng ngày tôi càng thấy uy lực của mình giảm sút trong việc dạy

con. Cháu ngày càng bướng, thậm chí thách thức tôi. Tôi đang rất bế tắc,

không biết làm thế nào để xóa đi khoảng cách giữa hai mẹ con, để cháu tâm

phục, khẩu phục và ngoan hơn?

Nếu chi đọc sách báo về tâm lý lứa tuổi thì chị sẽ không ngạc nhiên

trước sự “trở tính” đột xuất của cháu. Con gái của chị đang bước vào tuổi mới

lớn, có nhu câu tự khẳng định mình.

Theo các nhà khoa học, mục đích của giáo dục gia đình là tạo điều kiện

cho con trở thành những người lớn độc lập. Do đó phải tập cho con tính tự

lập, tự quyết từ nhỏ. Nghĩa là để trẻ tự làm vệ sinh cá nhân, tự dọn dẹp chỗ

chơi, chỗ ngủ của mình theo khả năng của độ tuổi. Để trẻ tự quyết định chọn

quần áo mà trẻ thích… Từ từ, trẻ sẽ tự quyết định những vấn đề lớn hơn theo

khả năng của chúng. Cha mẹ Việt Nam chưa quen với cách giáo dục này, cho

nên, con em chúng ta so với thanh thiếu nhiên các nước thường thụ động

hơn, không biết quyết định cho mình.

Lúc nhỏ, trẻ xem cha mẹ như thần tượng, nói gì trẻ nghe nấy và tin

tuyệt đối. Nhưng khi chúng bắt đầu biết suy nghĩ, có khi chúng không đồng

tình với cha mẹ.

Có khi chúng thất vọng, vì thấy việc làm của cha mẹ không đi đôi với lời

nói. Nếu đúng như thế thì vấn đề trở nên nghiêm trọng, vì cháu không còn

phục cha mẹ nữa.

Hơn nữa, trẻ ngày nay tiếp thu nhiều thông tin từ sách vở, nhà trường

và internet… Nếu một cách khách quan cháu đúng, chị nên chấp nhận. Chị có

nói gần đây cháu bắt đầu “độc lập”. Đây là một biểu hiện tích cực theo quy

luật phát triển của tâm lý lứa tuổi. Lẽ ra chị phải mừng.

Chị thân mến, giáo dục con không phải là la mắng hay đánh đập vì như

thế chỉ có tác dụng ngược. Con chị không còn là một đứa nhỏ nữa, cháu có

tính cách riêng, có sự tự do trong suy nghĩ và hành động. Giáo dục là nắm

tâm lý của từng lứa tuổi để hiểu tại sao trẻ hành động như nó đã làm… Là

thông cảm, bao dung vì tuổi trẻ bồng bột chưa trải nghiệm cuộc sống. Với thái

độ này, sự góp ý của chị mới được trẻ lắng nghe. Con cái ở bất cứ lứa tuổi

nào cũng cần đến sự dịu dàng của người mẹ và đây chính là yếu tố cảm hóa

chúng.

Chị có thể đến một trung tâm tư vấn tâm lý để trao đổi trực tiếp thêm

với nhà chuyên môn.

PHẦN II. BẠN TRẺ SUY NGHĨ VỀ GIÁ TRỊ SỐNG, NÓI VỀ MÌNH, TÌM BẢN SẮC CỦA MÌNH

Thế nào là đẹp?

Người ta cứ nói tốt gỗ hơn tốt nước sơn, “cái nết đánh chết cái đẹp”…

cháu cũng đồng ý vậy, qua thực tế, nhiều khi cháu lại nghĩ, thà tốt nước sơn

còn hơn. Cô thấy đấy, để xử việc, nếu mình đáp ứng được yêu cầu công việc,

lại đem sẽ dự được chọn hơn. Nếu nết trung bình, nhưng đẹp, cao ráo thì vẫn

có nhiều chàng trai theo đuổi hơn. Mẹ cháu bảo “mẹ thấy con rất đẹp vì con

tự tin, con biết quan tâm chăm sóc người khác, con hiền thảo với cha mẹ…”.

Mẹ cháu nói vậy thôi vì mẹ nào chẳng thấy con đẹp. Cháu cũng băn khoăn:

cái đẹp thật sự của coi người nằm ở đâu?

Đúng là dáng dấp bên ngoài luôn gây ấn tượng cho người đối diện.

Người ta hay ngoảnh lại nhìn một người đẹp.

Nhưng có lẽ cháu còn trẻ, chưa có kinh nghiệm sống nên kết luận hơi

vội. Thật ra, ước mơ của người con gái không chỉ dừng lại ở chỗ được nhiều

chàng trai theo đuổi mà còn trở thành một người vợ, một người mẹ hạnh

phúc. Để đạt điều này, sắc đẹp không đủ, cần có nết na, tính đảm đang, tinh

thần trách nhiệm. Thật ra, ngay ở giai đoạn đầu tìm hiểu, những người đẹp

nhưng không có duyên, đầu óc rỗng tuếch cũng dễ bị các chàng trai “bái bai”

sớm.

Còn chuyện đẹp dễ xin việc làm như cháu nói có lẽ được áp dụng cho

một số nghê đặc thù như người mẫu, tiếp viên, MC… nhiều hơn. Nhưng cháu

thấy không, phần lớn các cuộc thi sắc đẹp lớn đều đặt nặng phân thi ứng xử.

Trí tuệ thấp sẽ khó thành hoa hậu.

Nếu nhận định của cháu được áp dụng đại trà thì các công ty xí nghiệp

sẽ thua lỗ nặng. Ngày nay, phỏng vấn tuyển dụng là một khoa học, một nghệ

thuật. Người phỏng vấn có cách để tìm hiểu giá trị thật của ứng viên, không

dễ bị đánh lừa bởi sắc đẹp.

Vì vậy, theo cô, câu nói của người xưa vẫn còn nguyên giá trị.

Đẹp vẫn hơn?

Thưa cô, người ta cứ bảo “tốt gỗ hơn tốt nước sơn”, “vẻ đẹp tâm hồn có

giá hơn vẻ đẹp bề ngoài”… nhưng cháu thấy thực tế khác hẳn. Ai cũng thích

nhìn người đẹp, người đẹp dễ thành công hơn. Thú thật là cháu trông khá

xinh cô ạ. Nhưng mẹ cháu lúc nào cũng nhắc chở cháu phải lo học hành, phải

nết na, biết nữ công gia chánh…

Nhìn các cho người mẫu hoa hậu nhiều cho học vấn chẳng đến đây vậy

mà một bước lên đỉnh, chẳng cần phải phấn đấu gì… Thế thì việc gì cháu

phải chọc công phấn đấu, để rồi có khi giỏi quá, lại chẳng lấy được chồng. Cô

thấy cháu nghĩ vậy có đúng không?

Mục đích, lý tưởng sống, cả cuộc đời của cháu chỉ có bấy nhiêu thôi

sao? Con người sinh ra chỉ đẹp thể hình chưa đủ, mà còn phải làm đẹp cho

cuộc sống. Nhà kiến trúc kia để lại cho đất nước những công trình mà khách

du lịch không thể không ghé qua để trầm trồ; nhà thơ hay nhạc sĩ nọ để lại

những câu thơ, bài hát mà nhiều thế hệ không thể quên; Mẹ Tê–rê–sa ốm

yếu được cả thế giới biết đến vì đã cứu vớt hàng vạn người nghèo trên

đường phố… Xung quanh ta có những tấm gương khiêm tốn, âm thầm của

những bạn trẻ tình nguyện đi giúp trẻ em bất hạnh, hàng ngàn sinh viên đang

bận rộn đưa đón, tìm nhà trọ cho học sinh ở tỉnh lên thành phố chuẩn bị thi

đại học. Và cô nghĩ họ đang hạnh phúc vô cùng. Cái đẹp tinh thần này chính

là động lực nuôi sống nhân loại và giúp nó đi lên mãi mãi.

Cháu không thấy được giá trị của “vẻ đẹp tâm hồn”, vì cháu chưa vươn

xa hơn thực tế hằng ngày. Chẳng lẽ người đẹp thành công hơn vì được nhiều

người nhìn? Theo cháu, lên sân khấu đã là đỉnh cao của vinh quang sao?

Một người chỉ đẹp mặt, đẹp chân, đến tuổi già cũng tàn phai.Người đẹp

tinh thần (theo nghĩa khiêm tốn như vị tha, rộng lượng, có duyên) sẽ được

chiêm ngưỡng suốt đời. Ai có được cả hai cái đẹp thì tốt. Nhưng theo cô, cái

đẹp tinh thần không có nếp nhăn… và nó càng ngày càng tỏa sáng hơn.

Cháu đáng lo học cao không lấy được chồng. Quan trọng là cháu biết

vận dụng kiến thức của mình như thế nào để giúp ích cho đời.

Không đẹp lại được yêu

Chúng cháu là sinh viên năm thứ nhất, học cùng lớp. Trong lớp cháu có

một bạn rất đẹp trai, học giỏi có tài, được nhiều bạn yêu mến. Thú thật là cháu

đã phải lòng anh ấy ngay từ ngày đầu gặp gỡ. Thời gian trôi qua, cháu càng

yêu mến anh ấy hơn và thầm ước anh ấy là người yêu của cháu.

Nhưng điều oái oăm là anh ấy lại chú ý đặc biệt đến một bạn gái khác.

Bạn này nhan sắc rất bình thường nhưng tính tình điềm đạm, kín đáo, nói

chung theo cháu thì không có gì đáng chú ý. Trong khi đó cháu khá xinh đẹp

(ai cũng nói), có nhiều ưu điểm như năng động, thông minh… sao lại không

được anh ấy chọn?

Cô e rằng cách suy nghĩ của cháu sự khiến cho cháu thất vọng dài dài.

Sắc đẹp bên ngoài gây chú ý nhưng chưa chắc là nguyên nhân của tình yêu.

Tình yêu là sự thu hút giữa hai nhân cách, hai tính cách có sự đồng cảm với

nhau về cuộc sống. Biết đâu chính sự “không gây chú ý” của bạn gái đó mới

là điểm thu hút người con trai. Theo cô sự kín đáo của cô ấy là một đức tính

đáng quý khác.

Còn ngược lại, sắc đẹp hơi ồn ào, hơi quá tự tin, lại nếu cố tình gây chú

ý thì sẽ làm mất đi cái thu hút nhất nơi người con gái là cái duyên. Có khi nó

còn đẩy người khác xa mình.

Sự khiêm tốn cũng là một sức hút khác mà hình như cô gái kia cũng có.

Cháu cứ sống bình thường, biết ơn tạo hóa đã ban cho mình sắc đẹp

và từ thông minh, nhưng đừng quá kiêu hãnh vì chúng. Ngược lại, càng

khiêm tốn cháu sẽ càng dễ thương.

Cô cảm ơn sự chia sẻ chân tình của cháu.

Đẹp thì đừng… thông minh?

Cô ơi, bạn bè trong lớp cháu nói, nửa đùa nửa thật: “Cậu đã không đẹp

lại phải “tội” thông minh, bọn con trai chả thích”. Đám con gái lại mách nhau

kinh nghiệm: “Muốn đám con trai thích thì đừng tỏ ra giỏi giang, thông minh.

Nếu lỡ thông minh rồi thì phải giả vờ ngu. Đẹp và ngốc dễ có hạnh phúc hơn”.

Chẳng lẽ thông mình lại là nhược điểm. Cháu nói chuyện với mẹ thì mẹ

bảo, thực tế trong xã hội cũng có một số quan điểm… không thông minh như

vậy, con chẳng nên buồn. Nếu thông minh thật sự thì đừng xử sự như người

… ngốc, mà hãy toả sáng để thu hút những người đàn ông thông minh. Mẹ

cháu nói vậy để an ủi cháu hay mẹ cháu là người tự tin và hiểu biết một cách

thông minh?

Trên khắp thế giới có một quan niệm lỗi thời về phụ nữ nhưng lại rất

phổ biến như người Pháp có câu châm ngôn “Sois belle et tais–toi” (Chỉ cân

em đẹp và đừng mở miệng). Cho đến ngày nay vẫn còn không ít nam giới chỉ

muốn coi phụ nữ như một món đồ chơi, một con búp bê dễ thương thôi.

Tuy nhiên, không biết họ muốn vậy để chơi đùa, chọc ghẹo, lợi dụng

hay cưới làm vợ. Thực tế cũng cho thấy, hình như những người đàn ông đã

“rinh” những con búp bê xinh đẹp này làm vợ thì không ít người hối tiếc vì thật

ra họ cần những người phụ nữ thông minh, hay ít nhất là đảm đang để làm

chủ ngôi nhà và làm người mẹ tốt cho con của họ.

Người đàn ông nào bị vợ giả vờ “ngu” thật đáng tội nghiệp vì chính họ

không… thông minh lắm nên bị người ta “xí gạt”. Nhưng cô đã gặp những phụ

nữ đã phải giả vờ “ngư' như vậy, vì xã hội vẫn còn nam giới chưa thật sự

chấp nhận sự bình đẳng giới.

Câu trả lời của mẹ cháu thật tuyệt vời, cháu phải hãnh diện với một

người mẹ như vậy. Vai trò của phụ nữ ngày nay không chỉ để trưng trong tủ

kiếng mà còn góp phần xây dựng gia đình và xã hội hiện đại. Sự thông minh

là cần thiết cho cả nam và nữ để cùng nhau xây dựng xã hội, giáo dục những

công dân thông minh. Tuy nhiên, thông minh không phải là lên mặt lên mày ra

vẻ ta đây. Thông minh cộng với khiêm tốn, hòa đồng chính là cái duyên có giá

trị hơn cái đẹp rất nhiều. Sắc đẹp bên ngoài chỉ gây chú ý và thu hút nhất

thời. Cái duyên mới cầm giữ sự yêu mến, tôn trọng mãi mãi.

Có tiền cũng suớng?

Thưa cô, chúng cháu là học sinh lớp 10. Trong lớp cháu có nhiều bạn

nhà giàu, cha mẹ cho nhiều tiền xài mỗi ngày. Chúng cháu gọi các bạn là “đại

gia học trò”. Các bạn cũng rất tự tin, có thể sai phái người khác. Một số bạn

dùng tiền để thống trị các bạn khác, bằng cách nhờ các bạn nghèo, yếu thế

hơn để mua đồ cho các bạn ăn, sai đi lấy nước cho các bạn uống, rồi ban ơn

cho các bạn một chút lộc như quà bánh hay cho phép chơi chung. Cháu cũng

là một trong những “tay sai” của các bạn, nhiều lúc khó chịu lắm nhưng vẫn

nhắm mắt làm theo, không dám chối từ, sợ các bạn tẩy chay. Giá cháu có

nhiều tiền, cháu không để các bạn sai cháu như vậy. Có tiền cũng có thế lực

hơn, phải không cô?

Cháu hãy cho cô biết vì sao cháu sợ bị tẩy chay bởi nhóm “học sinh đại

gia”? Không còn chơi với chúng, cháu mất cái gì? Trả lời được những câu hỏi

đó, chắc chắn cháu sẽ tự biết chọn bạn mà chơi.

Ngoài xã hội có những kẻ bắt nạt vì có những kẻ chịu luồn cúi. Có “đại

gia” vì có kẻ chịu làm tay sai để có được những quyền lợi nào đó. Theo cô, ở

trường học, mọi học sinh đều bình đẳng. Người ta chơi với nhau, giúp cháu vì

tình bạn, không ai có quyền sai ai. Cô mong cháu và các bạn “xóm nghèo”

hãy ngẩng đầu lên, vì tự hạ mình để có những quyền lợi nho nhỏ, hèn lắm.

Cháu hỏi: “có tiền là có thế lực?”. Tiền mua được nhiều thứ, trong đó có

thế lực. Nhưng có những cái nó không thể mua được. Đó là hạnh phúc, tình

bạn, tình yêu, sự chan hòa, bình an trong tâm hồn… Đó mới là những điều

mà ta tìm kiếm để cuộc sống có ý nghĩa.

Cô hy vọng cha mẹ của cả hai nhóm học sinh giàu và nghèo đọc thư

của cháu để có cách giáo dục con cái. Quan trọng hơn nữa là thầy cô và các

vị chức sắc trong ngành giáo dục nên suy nghĩ về điều này.

Lịch sự không phải là giả dối

Chúng cháu học cùng lớp 11. Trong nhóm bạn thân bốn đứa, chỉ vì

khắc khẩu nên cháu và Nga không ưa nhau lắm. Nhưng chúng cháu vẫn chơi

với nhau chỉ vì gắn bó với hai bạn còn lại. Cháu không ưa Nga ra mặt, còn

Nga, tuy không ưa cháu nhưng vẫn cố gắng cư xử lịch sự.

Hai bạn kia nhiều lần khuyên nhủ cháu rằng, không thích ai đó là

chuyện riêng của cháu, còn phép lịch sự tối thiểu buộc phải có, nếu không,

người khác sẽ đánh giá không tốt về cháu. Điều này làm cháu bực mình, vì

cháu không thích sống giả dối. Cô có ủng hộ cách nghĩ của cháu không?

Cô đồng ý với hai bạn của cháu, vì lịch sự là phép xã giao tối thiểu

không có gì là giả dối. Vả lại trong cuộc sống, tạo được mối quan hệ tốt với

mọi người là một điều rất quý, dù không dễ.

Cháu và Nga tính khí khác nhau là chuyện bình thường. Ai cũng có ưu

và khuyết điểm. Nghệ thuật sống là chấp nhận người khác “khác” với mình

thay vì ghét bỏ họ. Mặt khác, mỗi chúng ta cũng nên tự nhìn lại để nhận ra

những ưu và khuyết điểm của mình. Khuyết điểm của mình cũng làm khổ

người khác. Tự sửa chữa cũng là tự hoàn thiện mình. Như vậy đôi bên sẽ

cùng vui.

Làm chủ cảm xúc bản thân là một nghệ thuật giúp cháu thành công ở

đời. Rồi đây cháu sẽ lập gia đình, có con, đi làm, sự nhẹ nhàng mềm dẻo sẽ

giúp cháu thành công và hạnh phúc.

Câu chuyện về chú Thỏ Ê Nốp rất vui. Một hôm, chú vào rừng và ghé

vào một bờ hồ hái rau cho mẹ. Khum xuống nước thấy một con vật đang nhìn

mình (đó là bóng của Ê Nốp), chú trợn mắt, phùng mang dọa nó. Con vật

dưới nước phùng mang trợn mắt dọa lại.Ê Nốp chạy kiếm khúc cây đe nó,

con vật dưới nước cũng đe Ê Nốp bằng khúc cây. Ê Nớp chạy một lèo về nhà

mách mẹ. Thỏ Mẹ khuyên: con hay trở lại mỉm cười với nó đi. Và “con vật” đã

cười thật dễ thương khi Ê Nốp cười với “nó”.

Bài học ở đây là “thái độ của người khác đối với ta, chính là sự phản

chiếu lại thái độ của ta với họ”.

Cháu thử thay đổi cách đối xử với Nga xem sao.

Danh dự quan trọng không?

Hôm qua, nhóm bạn công là cháu đã cải nhau về vấn đề… danh dự.

Cháu hiểu nôm na, danh dự là giá trị, niềm tự hào của con người về bản thân

mình, thông qua sự nhìn nhận đánh giá của người khác. Thế nhưng, được

nhìn nhận, đánh giá có chính xác không lại là chuyện khác. Giá trị là điều rất

chung chung, theo cháu đều không quan trọng. Các bạn cháu lại bảo rất quan

trọng và cần thiết phải có, phải được giữ gìn. Còn ý cô thì sao?

Theo cô, danh dự hay giá trị của một con người không mang tính chung

chung hay dựa vào những yếu tố như bằng cấp, tài sản, nghề nghiệp… Nền

tảng của nó là các phẩm chất đạo đức như tính trung thực, tinh thần trách

nhiệm, tinh thần phục vụ xã hội… Những giá trị này là bất di bất dịch, là kim

chỉ nam cho cuộc sống của mỗi cá nhân ở mọi thời đại.

Suy nghĩ sai lệch của không ít bạn trẻ ngày nay dễ làm họ mất phương

hướng. Hiểu đúng, các cháu sẽ có định hướng để phấn đấu vào đời tốt hơn.

Chúc các cháu thành công, là người có đức, có tài có ích cho gia đình và xã

hội.

Khiếm khuyết của người hoàn hảo

Thưa cô,

Trong lớp cháu có một bạn đẹp trai, học rất giỏi, tính tình vui vẻ, được

nhiều bạn gái yêu mến, theo đuổi. Mọi người đánh giá bạn khá hoàn hảo.

Trong nhiều bạn gái, bạn có vẻ “kết” cháu hơn cả và thường nói gần xa là bạn

yêu mến cháu.

Nhìn chung, cháu có cảm tình với bạn nhưng còn một điều hơi e ngại.

Đó là bạn có thái độ xa cách với người nghèo khổ. Những chuyến công tác xã

hội, bạn cũng tham gia nhưng có lẽ bàng quan, sợ đụng chạm vào trẻ khuyết

tật. Cháu thất vọng bạn về điều này cô ạ. Một người thiếu tình thương, sự

quan tâm và đồng cảm với người có hoàn cảnh khó khăn thì không thể là

người hoàn hảo và cũng khó thành người chồng, người cha có trách nhiệm,

phải không cô?

Cô rất tán thành cách suy nghĩ của cháu. Một nhân cách đẹp và hoàn

hảo không chỉ gồm ngoại hình, trí thông minh hay sự giao tiếp khéo mà trên

hết là có một triết lý sống đẹp. Không thể sống đẹp khi chỉ nghĩ tới bản thân

mà thiếu quan tâm đến người khác, nhất là những người bất hạnh, thiệt thòi.

Bạn trai đó về sau vẫn có thể có trách nhiệm với con cái, nhưng những đứa

trẻ có khi lại học ở ông bố tính ích kỷ và sống xa rời những người nghèo,

người khó khăn.

Tình yêu chỉ đẹp và vững chắc khi đôi bên cùng chia sẻ những giá trị

sống tích cực và tốt đẹp. Sự tôn trọng vì những đức tính tốt của nhau cũng

hết sức quan trọng. Nếu cháu là người quan tâm đến xã hội mà người chồng

tương lai không chia sẻ thì buồn lắm.

Trước mắt ta dễ bị thu hút bởi những cái “bên ngoài”, nhưng những giá

trị nhân văn mới thật quan trọng. Cháu nên nhìn kỹ lại chuyện của mình, tiếp

tục quan sát, hy vọng thời gian sẽ giúp cháu có quyết định.

Tại sao có người hẹp hòi?

Trong lớp, cháu là học sinh giỏi, chăm chỉ và hòa đồng với bạn bè.

Cháu được nhiều bạn yêu mến. Nhưng kể từ khi cháu được bầu làm lớp phó

học tập, được giải thưởng Olympic môn Văn, thường xuyên được cô chủ

nhiệm nhờ giúp một số công việc trên lớp – cô rất yêu mến cháu – thì một số

bạn có vẻ không ưa cháu, và nói cạnh khóe là cháu nịnh nọt cô chủ nhiệm để

được là trò cưng. Cháu buồn lắm cô ạ. Lúc này cháu tránh gần gũi cô chủ

nhiệm, không thân mật như trước đây để các bạn bớt ghen tỵ và móc ngoéo

cháu. Sao con người hẹp hòi và đáng chán vậy cô?

Chuyện xảy ra với cháu là chuyện bình thường trong cuộc sống. Rồi

đây khi ra đời cháu còn sẽ gặp những thử thách lớn hơn nữa. Và nếu sự

thành công của cháu mang tính kinh tế, cuộc đấu tranh sẽ còn ác liệt hơn

nhiều.

Tuy nhiên, mọi sự cũng chỉ tùy thuộc vào cách suy nghĩ và hành động

của cháu thôi. Khi nào mình nổi quá cũng gây sự chú ý Một ngôi sao dù

không cố ý mà lóe sáng quá thì vô tình cũng làm cho các ngôi sao khác mờ

đi. Sự ganh ghét là một đặc tính của con người. Miễn sao tâm hồn mình được

thanh thản khi không cố tình làm cho người khác buồn.

Cô còn nhớ một người bạn hồi ở trung học. Chị học rất giỏi. Điểm của

chị ấy hơn xa điểm của người đứng thứ nhì trong lớp. Ai cũng thương chị. Có

lẽ do chị rất ý tứ: hòa nhã và sẵn sàng giúp đỡ mọi người. Cháu ý tứ, bớt

thân thiện với cô chủ nhiệm là tốt. Cháu cứ cố gắng thân thiện với mọi người

hơn nữa và sẵn sàng giúp đỡ các bạn rồi từ từ họ sẽ quên chuyện ganh ghét

với cháu. Một thái độ khiêm tốn sẽ giúp mọi người dễ gần gũi với cháu.

Cô chúc cháu luôn được mọi người yêu mến.

Hơi quậy, nhưng mà… tốt

Cô Oanh ơi, cháu là học sinh hơi cá biệt, có nghĩa là đôi khi cũng chưa

ngoan, nói chuyện trong lớp, nghịch phá, bị thầy cô nhắc nhở. Trong lớp cháu

cũng có một nhóm quậy, bướng bỉnh, thỉnh thoảng bỏ học và rủ rê cháu.

Hôm qua, nhóm này bỏ học, bị cô chủ nhiệm nhắc nhở, các bạn bực

mình rủ nhau “gài bẫy” cô. Các bạn phân công cháu lấy đinh đâm thủng bánh

xe cô. Nhưng cháu không chịu bị các bại dọa “cho mày thân tàn ma dại”.

Cháu định nói cho cô biết vì thương cô, thấy cô dạy dỗ chúng cháu cực khổ

quá rồi, nhưng cháu cũng hơi sợ bị chúng nó trả thù. Cháu phải làm gì để cô

không sao mà cháu cũng an toàn hả cô?

Cháu giỏi lắm, biết nhận là mình hơi quậy, chưa ngoan là tốt rồi. Để

vừa an toàn cho mình, vừa bảo vệ cô giáo, cháu nên gặp thầy cô hiệu trưởng

hay giám thị, hoặc một thầy cô mà cháu tin tưởng để trình bày sự thật. Hay

cháu nói thẳng với cô chủ nhiệm cũng được, miễn sao giấu tên cháu. Điều

quan trọng là phòng ngừa chuyện xấu xảy ra. Nếu ngăn chặn được thì nhà

trường không nên dùng biện pháp quá mạnh đối với nhóm này, mà từ từ tìm

những biện pháp ôn hòa để cảm hóa.

Còn cháu, bề ngoài cứ vui vẻ nhưng tìm cách tách khỏi nhóm bạn xấu

đó. Tuy nhiên, nếu từ bên trong cháu cảm hóa được các bạn thì càng tuyệt.

Hãy là chính mình!

Cháu chẳng có tài năng gì, cũng chẳng xinh. Nhưng nếu có điều ước

thì cháu ước mình là người đặc biệt, để được quan tâm, chú ý. Trong nhóm

của cháu có bạn Huyền, bạn không đẹp nhưng có tài ăn nói, tự tin, bạn ở đâu

là ở đó vui nhộn, bạn được mọi người quý mến vì tính tình thân thiện, hay

giúp đỡ người khác. Và một cách tự nhiên, bạn trở thành thủ lĩnh của cả

nhóm.

Cháu cũng muốn được như bạn nhưng không biết làm thế nào. Cô có

nghĩ rằng có thể rèn luyện để thông minh, dễ mến, biết ăn nói…?

Muốn làm thủ lĩnh ư? Cứ như bạn Huyền: thân thiện và hay giúp đỡ

người khác. Những cháu hãy sống thật tốt như mình là mình, đừng ham trở

nên thế này thế kia, nhất là trở thành thủ lĩnh, vì nếu cháu không có tư chất

cho trách nhiệm đó, cháu sẽ trở thành một kẻ háo danh.

Theo khoa học, lãnh tụ hay thủ lĩnh là một người xuất hiện trong một

tập thể được tín nhiệm vì họ có khả năng giúp tập thể đạt được một mục đích,

giải quyết một tình huống, một vấn đề. Huyền giúp nhóm đạt được một mục

đích tích cực là tình bạn chân thật.

Cô thấy cháu có một vấn đề, hay nhu cầu tâm lý đặc biệt là cháu cần

được quan tâm, chú ý. Cháu nên nhờ một nhà tâm lý giúp cháu phân tích

điều này, hay có thể viết thư riêng hoặc gặp cô (qua báo Phụ nữ Chủ nhật) để

được biết rõ hơn về vấn đề này. Cháu đang thiếu cái gì? Tình thương, sự tự

tin vì không có “tài năng hay sự xinh xắn” như cháu nói? Trên đời này không

có người phụ nữ nào không đẹp. Chỉ có người không biết làm cho mình đẹp

thôi. Cái đẹp lớn nhất là cái đẹp từ bên trong. Đó là cái duyên mà mọi người

đều có thể tự tạo cho mình. Người có duyên là người biết quên mình để lắng

nghe và quan tâm đến người khác.

Cháu nên cảnh giác với sự khao khát được chú ý của mình. Hãy sống

hồn nhiên và rèn luyện sự hiểu biết, nhất là tính “dễ mến” như bạn Huyền.

Lãnh đạo là để phục vụ. Cháu đang ham vai trò lãnh đạo chỉ vì được ra

oai, mà nên tự hỏi làm sao để sống có mục đích, để phục vụ xã hội tốt nhất.

Chắc chắn khi Huyên hồn nhiên, gần gũi và giúp đỡ người khác không

nhằm trở thành thủ lĩnh mà “chức vụ” ấy tới một cách tự nhiên và ngoài ý

muốn của bạn ấy.

Chúc cháu sống thật thanh thản và cứ là mình.

Cháu không thích… Tết

Cô ơi nhà cháu nghèo lắm, chỉ đủ cơm ăn ngày hai bữa. Trẻ con đứa

nào cũng thích Tết vì được ăn món ngon, mặc áo mới, được lì xì… nhưng

cháu không thích Tết, vì nhà cháu buồn lắm, ăn uống như ngày thường,

không có áo mới. Ba mẹ không qua nhà ai chơi và cũng không cho chúng

cháu sang nhà hàng xóm, vì người ta lì xì cho chúng cháu mà ba mẹ không

có tiền lì xì lại con cháu của họ cũng kỳ. Cháu tủi thân lắm cô ạ. Ngày nào đó

cuộc sống của cháu có tốt hơn không?

Cô rất thông cảm và rất thương cháu, cũng như hàng triệu trẻ em khác

không có Tết như cháu. Điều này nhắc nhở rằng xã hội ta vẫn còn khoảng

cách rất lớn giữa giàu – nghèo.

Nhưng cháu ơi, cháu đừng quên rằng “nhà giàu cũng khóc”. Nếu cháu

đọc mục tư vấn trong mấy số trước thì cháu đã biết có những bạn cảm thấy

mình như bị “cầm tù” trong sự sung túc. Ở đời này mọi thứ đều tương đối.

Hạnh phúc không nằm ở chỗ ta nghèo hay giàu mà ở chỗ cuộc sống của ta

có ý nghĩa hay không.

Cháu hỏi liệu “ngày nào đó cuộc sống của cháu có tốt hơn không?”. Có

tin chắc là có, và yếu tố quyết định duy nhất chính là ở cháu mà thôi. Mới

sáng nay cô nhận được bức thư của một doanh nhân thành đạt xuất thân từ

một đứa trẻ nghèo, phải đi giúp việc nhà từ bé. Ông tự mày mò học chữ, học

nghề rồi vươn lên và thành công. Trong hoàn cảnh hiện nay, cháu thấy buồn

là đúng, nhưng mai này nhìn lại, cháu sẽ thấy khác và tự hào rằng mình đã

vươn lên từ nghèo khó.

Bây giờ điều quan trọng nhất là cháu ráng học cho giỏi. Cô cũng đề

nghị cháu nên liên hệ với Hội phụ nữ địa phương để nhờ giới thiệu xin cấp

học bổng Nguyễn Thị Minh Khai để cháu đỡ vất vả, nhọc nhằn trong học

hành. Cô chúc cháu, cha mẹ và anh em cháu một cái Tết đầm ấm trong gia

đình. Cháu cũng nên nghĩ tới những đứa trẻ không chỉ nghèo mà còn không

có được vòng tay của cha mẹ để hưởng sự ấm cúng, thiêng liêng của ngày

Tết.

Ghen với thầy, cô

Cả lớp cháu đều quý cô chủ nhiệm. Cô xinh đẹp, dịu dàng, vui vẻ, tế nhị

và đặc biệt dạy văn rất hay. Nhiều bạn trong lớp cháu xem cô là thần tượng,

cảm thấy đi học vui là nhờ có cô. Vậy mà tự dưng có thông tin cô và thầy dạy

toán lớp bên … yêu nhau. Chúng cháu cảm thấy hơi thất vọng, vì chúng cháu

không thích thầy toán, trông thầy chẳng xứng với cô.

Hình như chúng cháu cũng … ghen hay sao mà có hôm cả lớp “lạnh

tanh” đến nỗi cô phải hỏi: “Các em có điều gì không bằng lòng cứ nói, sao

không chú ý nghe giảng…?”. Một nhóm bạn trong lớp đang bàn mưu tính kế

“phá” mối tình của thầy, cô. Làm thế có hỗn láo và ác độc không cô?

Yêu quý cô giáo nhưng các cháu không có quyền xen vào hay phá đám

chuyện riêng tư của cô, dù đó là người mà các cháu thần tượng? Chỉ nhìn

thầy toán từ bên ngoài, không có cơ sở để các cháu đánh giá hoặc nhìn nhận

đúng đắn về thầy. Chỉ có cô giáo của các cháu mới biết được những điểm tốt

đẹp của thầy. Họ là bạn hay là người yêu, đó là chuyện của họ, các cháu nên

tôn trọng thay vì có suy nghĩ hay hành động vô đoán, dễ làm tổn thương thầy

cô.

Nếu cô yêu hay lập gia đình với thầy, cô văn còn đó, vẫn tiếp tục giảng

dạy các cháu. Thôi, các cháu hãy dẹp bỏ cái ghen tuông trẻ con đi nhé! Cố

gắng học giỏi, vui vẻ, tiếp tục thương mến cô giáo của mình. Và ngày cưới

cô, cả lớp nhớ tặng thầy cô một món quà ý nghĩa, dễ thương nhé.

Hạnh phúc là cho

Cháu là đứa hay mơ mộng, thích đọc sách, xen phim, nghe nhạc. Có

thể nói, cháu trốn vào nghệ thuật, không có thực, nhưng nhờ vậy mà cháu

tránh đối diện với thực tế cuộc sống tầm thường, thô thiển. Ở nhà, mỗi khi

nghe mẹ cháu la mắng với những lời lẽ thô tục, cháu lại đeo “hét phôn”, nghe

nhạc. Trên phim Hàn, tình yêu nào cũng cao đẹp, lãng mạn; còn ngoài đời tụi

bạn trai của cháu săn đón, chiều chuộng gì thì mục đích cũng chăm chăm

nắm tay, hôn hít và tất nhiên là đòi làm “chuyên ấy” để chứng tỏ tình yêu…

Cháu chán đời lắm cô ạ…

Theo cô, không có sự đối lập giữa văn học nghệ thuật và cuộc sống

thực tiễn. Chúng bổ sung cho nhau. Những tác phẩm lớn tìm nguồn cám

hứng từ cuộc sống. Chỉ có loại âm nhạc và văn nghệ “ba xu” mới làm cho ta

ghét đời. Văn học, nghệ thuật đích thực góp phần tăng sức mạnh cho ta để

sống tốt hơn. Nó cũng không phải là chốn để ta trốn đời mà sự thật là ta trốn

ta khi ta không muốn nhìn nhận muôn mặt của cuộc sống.

Nếu ngày hôm nay, giờ phút này cuộc sống không còn cái tốt thì thế

giới sẽ sụp đổ ngay. Không nên nhìn cuộc sống qua một lăng kính, toàn hồng

hay toàn xám. Cháu hãy thay đổi lăng kính và tạm thời vượt ra ngoài những

khuyết điểm của mẹ cha hay các bạn trai. Hãy nhìn vào em nhỏ khuyết tật kia

đã vươn lên học hành, người nhiễm HIV họ đang quên mình để chăm sóc

người đồng bệnh. Họ luôn cần đến chúng ta – trong đó có cháu. Vì như

Nicola Johnson – Hoa hậu Mỹ năm 1999 nói: “Hạnh phúc là cái gì mình mang

đến cho người khác”.

Tết này cháu quên mình một chút và mang cái gì đó cho ai đó, thử xem.

Chỉ vì thích được khen…

Cháu là học sinh lớp 5. Trường cháu quy định học sinh nào nhặt được

đồ vật hay tiền bạc, nộp lại cho thầy cô thì sẽ được khen, thưởng điểm. Tuần

rồi, cháu hai lần lượm được tiền trong sân trường, một lần 20.000đ và một lần

5.000đ, cháu nộp cho cô giám thị, cháu được khen và thường điểm. Cháu

thích lắm, về kể với mẹ, mẹ bảo rất vui và tự hào khi cháu ngoan và thật thà.

Cháu lại càng sung sướng.

Sáng nay cháu lấy cắp tiền 10.000 trong túi mẹ, định vào trường nộp

cho cô giám thị để được khen. Nhưng rủi mẹ cháu bắt được tra hỏi làm cháu

phải khai thật. Mẹ cháu giận lắm, mẹ khóc nữa và bảo sẽ vào trường làm việc

với Ban giám hiệu. Cháu lo lắng và xấu hổ quá cô ạ, cháu có nên van xin mẹ

đừng làm thế không cô?

Nếu là mẹ cháu, cô cũng khóc luôn? Vì không có gì xấu cho bằng sự

thiếu trung thực. Làm như cháu là hai lần phạm tội: tội ăn cắp và tội gian dối.

Lời khen cũng tốt, nhưng nó phải xuất phát từ những hành động đúng đắn cơ.

Lớn chút xíu nào, cháu sẽ thấy sự dối trá hại đến mức nào. Ví dụ như người

ta chạy chọt để có điểm cao, mua bằng cấp để chạy quyền chạy chức… mà

không có năng lực thật để phục vụ xã hội thì hại biết mấy. Xã hội ta đang rất

khổ sở vì chuyện này. Mới có chút xíu mà cháu đã bị lây bệnh thành tích của

xã hội rồi.

Cháu nên xin lỗi mẹ thật nhiều, hứa với mẹ là sẽ không bao giờ làm

vậy nữa và xin mẹ không nên nói với nhà trường, vì có thể sự xấu hổ sẽ gây

mặc cảm cho cháu.

Chúc cháu ngoan, học giỏi.

Cháu đang có “vấn đề”

Cháu là con trai, 17 tuổi, đang học lớp 12. Cháu đang có vấn đề nghiêm

trọng về giới tính cô ạ. Cháu nghĩ là cháu thích… con trai. Lúc còn học lớp 3,

lớp 4, cháu và thích chơi với bạn gái, nhiều bạn gái cũng mến cháu nhưng hai

năm gần đây, cháu lại ngại gần gũi, thân quen với bạn gái. Là con trai, chúng

cháu giống nhau, dễ hiểu nhau, con gái phức tạp mà khó chịu lắm cô ạ.

Người ta bảo con trai lớn đến mức nào đó sẽ có xúc cảm giới tính khi

gần gũi phụ nữ, nhưng cháu chẳng có cảm giác ấy, hay là cảm giác ấy chỉ

đến với người mình yêu? Cô có nghĩ là cháu bị “pê-đê” không?

Theo lời kể của cháu, cô thấy cháu không những không có gì “nghiêm

trọng” mà nói chung là cháu không có “vấn đề” nào hết. Ở một giai đoạn phát

triển nào đó, con trai không quan tâm đến hay có khi còn “ghét” con gái mà

chỉ thích chơi với con trai. Chuyện này hoàn toàn bình thường và tùy thuộc

vào từng cá nhân. Có bạn 12– 13 tuổi đã để ý tới người khác phái, có bạn trễ

hơn.

Không có vấn đê, vì cháu chỉ thích “chơi” với con trai thôi chứ không bị

thu hút bởi người đồng giới tính về tình yêu hay tình dục, là biểu hiện của

“pê–đê” hay “đồng tính”.

Đúng như cháu nói, cháu sẽ có cảm xúc giới tính khi cháu gặp người

con gái mà mình thích.

Cháu nên yên tâm học hành và đừng nghĩ đến chuyện đó nữa.

Con trai “mau nước mắt”

Là con trai nhưng cháu rất dễ xúc động, thỉnh thoảng buồn hay cảm

thương chuyện gì, cháu cũng chảy nước mắt. Ba cháu hay chế giễu “con trai

mà mít ướt”, bạn cháu thì bảo chắc cháu có vấn đề giới tính, nữ tính hơi

nhiều. Cháu nghĩ là con người thì cảm xúc buồn, khổ là giống nhau, nhưng vì

sao con trai lại phải giấu, đè nén đi, mặc cảm và xấu hổ nếu bộc lộ cảm xúc?

Trong khi nếu cố gắng đè nén thì cháu, nhận thấy mình trở nên khô cứng, vô

cảm. Chẳng lẽ như thế lại đàn ông và tốt hơn hả cô?

Cô rất thông cảm với cháu. Trời sinh ra mỗi người một kiểu, muốn đổi

cũng không được. Tính nhạy cảm của cháu cũng là bẩm sinh. Nó có cái hay

của nó. Ví dụ như dễ cảm thông với người đau khổ để giúp đỡ, dễ phát hiện

nhu cầu của người xung quanh để chia sẻ… Nhưng dĩ nhiên tính “mau nước

mắt” hơi bất lợi cho một người con trai như cháu.

Tuy nhiên theo cô, cháu không nên dùng biện pháp tiêu cực là “đè nén”

cảm xúc mà có cách làm tích cực hơn. Đó là tập luyện và phát huy những

đức tính của người đàn ông như mạnh mẽ, sẵn sàng bảo vệ người khác,

quyết đoán, không do dự khi phải lựa chọn trong cuộc sống… Chơi thể thao

để tăng cường sức khỏe và có vóc dáng mạnh mẽ. Tập tính khôi hài để cười

và học cười nhiều hơn khóc.

Chúc cháu thành công.

Ông dượng trời đánh!

Thưa cô, cháu viết thư này cho cô trong tâm trạng bối rối tuyệt vọng.

Gia đình cháu ở quê, cháu lên thành phố sống với dì ruột để tiện học hành. Dì

yêu thương cháu, quan tâm đến việc học hành của cháu. Nhưng dượng –

chồng dì, thường tranh thủ những lúc không có dì và các em ở nhà là giở trò

sàm sỡ với cháu. Ông ấy thường có hành động dâm ô với cháu như sờ soạng,

ngắt véo, ôm ấp… và dọa nếu cháu méc dì, ông ấy sẽ giết chết cháu.

Cháu căm ghét ông nhưng không dám méc do vì sợ dì buồn khổ, gia

đình dì dượng tan vỡ. Nói với gia đình cháu thì sợ không ai tin, sợ cha mẹ

cháu lo lắng… nhưng nếu kéo dài như thế này cháu chẳng còn tâm trí nào để

học hành, trong khi năm nay cháu thi đại học.

Không ai ngoài cháu có thể tự cứu mình. Vì không có cách nào khác

hơn là ra khỏi căn nhà đó.

Tốt nhất là nói thật với gia đình. Cháu thử nghĩ xem, nếu chuyện không

may xảy ra với cháu thì cha mẹ sẽ buồn hơn nhiều. Còn cháu thì có thể bị

chấn thương tâm lý và mặc cảm suốt đời. Ở các nước thì trẻ sẽ đi tố cáo với

cảnh sát. Nếu dì cháu biết sự thật mà bỏ rơi “con thú” đó thì cũng có thể là

một điều tốt cho dì. Nếu không có cháu thì ông ta sẽ hại một cô gái khác.

Hãy mạnh lên cháu, để các bạn gái khác noi gương và hãy hành động

ngay. Nếu còn lo sợ, cháu hãy đến gặp cô, hoặc nhờ một tổ chức đoàn thể

giúp.

Nỗi khổ riêng

Ba mẹ chia tay khi con còn nhỏ, con ở với mẹ, rồi mẹ có chồng khác,

sinh thêm hai em. Khi con 10 tuổi, có lần say rượu ba dượng đã có hành vi

dâm ô đối với con cũng may con thoát được. Từ đó, coi bị mặc cảm hằn sâu,

ghét đàn ông. Nhưng con không dám nói thật với mẹ vì mẹ yếu đuối, buồn

phiền, dễ gây lục đục trong gia đình.

Hai năm gần đây con có bạn trai. Anh là người tử tế, hiền lành, thương

yêu con thật lòng. Nhưng mỗi lần con và anh đi chơi, gặp gỡ là ba lại kiếm cớ

chửi bới, nói học không lo học, lo theo trai. Nhiều khi ba còn nói năng tục tĩu.

Con không hiểu là ba thể hiện trách nhiệm người cha, hay ghen ghét kiểu đàn

ông tới nhau. Nếu con là con gái ruột của ba, thì liệu hành xử của ba có khác?

Con bối rối lắm, không biết phải làm sao.

Thật đáng tiếc là cháu lâm vào hoàn cảnh phức tạp này. Tiếc hơn hết,

mẹ cháu lại là một người yếu đuối. Gì thì gì, một người cha (ruột hay ghẻ)

đứng đắn sẽ không bao giờ dạy con bằng cách chửi bới hay nói năng thô tục.

Trong hoàn cảnh của cháu, cô nghĩ cháu cứ hành động theo lẽ phải.

Nếu hai cháu yêu nhau thật lòng và đã đến tuổi lập gia đình, thì cứ quyết định

để rời khỏi ngôi nhà này. Nếu hai cháu còn trẻ, phải lo học hành thì cố gắng

học, giữ gìn, đừng để chuyện gì xảy ra, chờ tới khi đủ điều kiện thì cưới nhau.

Dù mẹ yếu đuối, nhưng cháu nên tâm tình, chia sẻ để tranh thủ sự ủng

hộ của mẹ. Không thấy cháu nói gì về phản ứng của mẹ cháu trước sự việc

này. Nếu mẹ yếu đuối đến độ không giúp cháu được, thì cháu cứ hành động

như một người trưởng thành và nỗi lực bảo vệ, chủ động định đoạt hạnh phúc

của mình.

Cháu bị ám ảnh

Thưa cô, cháu 17 tuổi, đang học lớp 12. Hồi còn nhỏ (lớp 2) cháu đã bị

người ta cưỡng bức. Đến giới cháu đã phần nào nguôi ngoai. Lớn lên, nhất là

bây giờ, mỗi lần xem phim, báo chí, được đọc những câu chuyện của người

lớn, cháu luôn bị ám ảnh. Tuy cháu chưa có bạn trai và chưa quan hệ với ai

sau lần bị cưỡng bức hồi nhỏ, nhưng cháu vẫn sợ.

Cháu muốn hỏi cô: Liệu cháu có còn trinh tiết không? Cứ mỗi khi nghĩ

đến chuyện vợ chồng sau này là cháu lại cảm thấy nhói đau. Nếu sau này

cháu lập gia đình, chồng cháu có đánh giá và bỏ bê cháu chỉ vì cháu không

còn trinh tiết?

Cô rất thông cảm với nỗi lo câu của cháu. Tuy nhiên cái màng trinh chỉ

là một miếng “da” mỏng trong cơ thể con người. Nếu nó rách do một tai nạn

như té xe, hay bị cưỡng hiếp thì không phải lỗi của người con gái. Khi mình

muốn hiến thân cho một người khác thì đó mới thật là quan trọng. Cô nghĩ khi

cháu có người yêu và người ấy yêu cháu thật lòng thì cháu khéo léo nói sự

thật với người đó. Nếu người đó là người hiểu biết thì chắc sẽ không có vấn

đề gì. Còn nếu bọ bỏ cháu thì cũng không có gì đáng tiếc, vì họ “yêu cái màng

trinh” chứ không phải yêu chính bản thân cháu. Cô muốn nói đây là con người

có quan niệm quá cũ xưa. Sống với một người như vậy, cháu sẽ gặp rất

nhiêu khó khăn.

Để biết rõ còn hay mất, cháu có thể đến khám ở một bác sĩ phụ khoa.

Dù sao cháu không nên để mình bị ám ảnh về chuyện này và cần nhớ rằng,

giá trị của một người nằm ở chỗ khác. Cháu nên học thật giỏi, tham gia nhiều

hoạt động xã hội, phát huy năng khiếu để sống thật vui và có ý nghĩa.

Nếu vẫn chưa yên tâm, cháu có thể tìm đến một nhà tâm lý để được

giúp đỡ. Chúc cháu bình an.

PHẦN III. CHUYỆN HỌC HÀNH, HƯỚNG NGHIỆP

Ám ảnh điểm số

Cháu đang học lớp chín, là học sinh giỏi từ bậc tiểu học đến giờ. Đầu

năm học này, cháu bị bệnh do học tập căng thẳng, lo âu nhiều và suy nhược

thần kinh nên phải nghỉ học. Hiện cháu đã điều trị được ba tuần, bệnh có

thuyên giảm. Cháu rất muốn đi học lại nhưng cứ nghĩ đến việc vào lớp là cháu

lại chán nản, mệt mỏi, đau khổ vì mạc cảm bệnh hoạn, sợ kết quả học tập sút

giảm, sợ thua kém bạn bè.

Ba mẹ cũng khuyên cháu để sang năm học lại. Năm lớp bảy cháu cũng

đã nghỉ học một năm vì bệnh, nếu nghỉ thêm một năm nữa thì việc học sẽ bị

kéo dài, trong khi ba mẹ đã lớn tuổi, các em thì còn nhỏ. Xin cô cho cháu lời

khuyên.

Cháu học giỏi nhưng tiếc là lại vướng vào bệnh lo âu, suy nhược thần

kinh. Công việc trí óc không phù hợp với tình trạng sức khỏe hiện nay của

cháu. Nếu bệnh chưa khỏi hẳn mà cháu đã đi học lại thì có khi bệnh sẽ tái

phát, càng mất thêm thời gian. Cháu lại đau khổ, mặc cảm hơn.

Theo cô, học chữ thật giỏi chưa phải là tất cả và cũng chưa chắc sẽ

thành công ở đời. Có lẽ cháu nên theo học một nghề cụ thể; biết đâu cháu có

hoa tay hay khiếu kinh doanh thì sao? Học nghề cụ thể cháu sẽ ít bị lo âu,

nhất là cháu không bị ám ảnh bởi điểm số Sau vài năm, làm việc, có tiền giúp

ba mẹ, cháu sẽ nhận thức được giá trị của mình và không còn lo âu nữa. Khi

đã giải thoát khỏi sự ám ảnh của điểm số, cháu có thể học chữ trở lại theo

dạng bổ túc, lần này cháu không còn học vì điểm số mà học để biết và để

sống.

Dù gì, điều quan trọng nhất vẫn là chữa bệnh, không nên để nó kéo dài.

Trong khi chữa bệnh, cháu đừng nằm nhà mà đi học nữ công gia chánh hay

hội họa để phát hiện tài năng của mình, hoặc để thư giãn.

Nguyện vọng 2 hay thi lại

Cháu vừa rớt đại học, buồn lắm cô ạ! Khi các bạn cháu đã tựu trường,

còn mình thì chưa biết phải làm gì. Cháu được xét nguyện vọng 2 nhưng lại

không muốn học, mà muốn ôn thi lại để năm sau thi tiếp trường mà cháu đã

chọn. Trong khi đó, ba mẹ sốt ruột, cứ muốn cháu học cao đẳng theo nguyện

vọng 2, thấy cháu ngồi nhà, càng thêm lo lắng rồi đâm ra bực bội, khó chịu.

Xin cô cho cháu lời khuyên.

Cô muốn cháu cân nhắc thêm hai vấn đề cốt lõi. Đó là học lực của cháu

và ý nghĩa của nguyện vọng 2 đối với cháu. Nếu cháu thi rớt vì học lực kém,

thì nên dùng thời gian sắp tới để ôn bài một cách căn cơ. Nếu cháu rớt do

yếu tố rủi ro như đọc không kỹ câu hỏi hay đau ốm khi đi thi, thì cháu có thể

vào cao đẳng, nếu ngành cháu học có liên thông, để cuối cùng cháu vẫn có

bằng đại học. Vấn đề là cháu có ưa thích nguyện vọng hai này không, hay chỉ

chọn nó một cách miễn cưỡng? Cháu tha thiết với nguyện vọng một đến mức

nào để quyết tâm theo đuổi nó

Có lẽ cháu nên tới một trung tâm tư vấn tâm lý để làm trắc nghiệm, để

xác định học lực và năng khiếu của mình, từ đó có chọn lựa dứt khoát hơn.

Để học tiếng Anh hiệu quả

Thưa cô, em hiện là sinh viên trường Cao đẳng Xây dựng số 2 và khoa

ngoại ngữ của Đại học Mở. Em rất yêu thích tiếng Anh, nhưng học hoài vẫn

cứ… quên. Có lẽ em chưa có phương pháp học tốt. Xin cô cho biết, có cách

học nào tốt cho vốn từ vựng và cả ngữ pháp làm thế nào để nhớ lâu? Em có

còn học ở những trung tâm dạy tiếng Anh nổi tiếng, đắt tiền hay không? Liệu

tự học có tiến bộ không?

Thành công hay không trong ngoại ngữ là do phương pháp dạy và học.

Người ta còn dùng chữ “sinh ngữ”, có nghĩa là tiếng nói “sống”: học ngoại

ngữ thì phải nói.

Cái hạn chế thường thấy ở nước ta là có những thầy cô dạy ngoại ngữ

là không “nói” được, không giao tiếp thông thường được Các bạn thường học

bằng mắt và đầu (cố đọc rồi nhớ) thay vì tai và miệng (nghe và nói). Một từ

mà em “xài” (nghĩa là nói ra) vài ba lần em sẽ nhớ ngay. Còn cứ làm thinh cố

nhớ thì không hiệu quả mà mệt óc nữa.

Em nên học với thái độ của em bé: cứ nghe rồi bắt chước. Cứ hồn

nhiên nói ra điều mình cần. Đừng quá đắn đo trúng trật. Em chọn vài bài hát

tiếng Anh ưa thích, học thuộc rồi hát cho vui nhà vui cửa. Các tiệm sách có

bán loại sách gọi là “simplified En–glish” (tiếng Anh đơn giản hóa) tóm tắt

những tiểu thuyết hay chỉ với số lượng từ vừa phải và dễ hiểu nhất. Em đọc

cho biết chuyện, khỏi cần tra cứu từng chữ.

Để thực hành nghe, em cũng có thể nghe thời sự Việt Nam đọc bằng

tiếng Anh trên TV, hình ảnh sẽ giúp em hiểu nội dung (nghe nhìn) mà có thiếu

vài chữ cũng không sao. Em cũng nên xem phim tiếng Anh không có phụ đề

Việt ngữ để tập nghe, hiểu một cách tổng hợp.

Cũng không cần tới những trường quá đắt tiền, cô có biết một thanh

niên thực hành bằng cách hướng dẫn du lịch tình nguyện và nhờ đó đã nói

vanh vách. Vấn đề là dạn nói. Chúc em thành công.

Vốn ngoại ngữ có hạn

Cháu 19 tuổi, sinh viên năm nhất Đại học Quốc tế Saigon. Trước khi

vào trường tiếng Anh của cháu không giỏi nên phải học dự bị một năm. Tháng

đầu tiên, nghe giảng viên nước ngoài dạy, cháu không hiểu gì cả, nghe không

kịp, chép càng tệ hơn. Cháu rất hoang mang, định thôi học. Nhưng sau đó cố

gắng học ngày đêm, hỏi thêm bạn, tiếng Anh của cháu đã coi thiện rõ.

Năm nay cháu vào học chính thức, tự tin hơn. Nhưng cháu vẫn muốn

hỏi cô kinh nghiệm: làm thế nào để tiếp thu kiến thức tốt nhất khi vốn ngoại

ngữ có hạn, cách nào để nâng cao khả năng ngoại ngữ trong hoàn cảnh của

cháu?

Tiếng Anh của cháu có tiến bộ là tốt rồi. Ý chí học tập của cháu cũng

đáng khen. Lời khuyên của cô là cháu nên tiếp tục học theo kiểu học vui, vui

học. Đừng lo âu căng thẳng quá. Trong lớp cứ học bình thường. Ngoài giờ

học “hãy sống chung” với Anh ngữ. Nghĩa là đọc tiểu thuyết, sách tiếu lâm,

nghe radio, tivi (nhất là thời sự) bằng tiếng Anh. Chỉ cần cháu hiểu đại khái,

đừng quan tâm tra từng chữ. Có nhiều bạn trẻ chỉ có đi chơi hay giúp đỡ

khách du lịch, Tây ba lô mà tiến bộ.

Cháu cũng nên tập một số bài hát tiếng Anh để hát cho vui. Khi nào

tiếng Anh của cháu nhuần nhuyễn thì sự tiếp thu kiến thức cũng đi theo. Đọc

sách nhiều phục vụ cho cả hai mục đích: biết thêm tiếng Anh và trau dồi kiến

thức.

Chúc cháu thật thoải mái.

Chọn trường nào?

Cháu sắp thi đại học. Cháu băn khoăn không biết nên thi vào trường

nào: trường mình thích hay trường ba mẹ cháu mong muốn và thị trường lao

động đang cần. Ba mẹ muốn cháu thi vào Đại học Y vì ba mẹ đều là bác sĩ,

có phòng mạch riêng. Cháu chỉ thích trở thành nhà bào, mà nghe nói nghề

này vất vả, chẳng dễ trở thành nhà báo giỏi, mà làm nhà bào lằng nhằng thì

cháu lại không thích. Cháu cũng muốn liều thi đại vào trường Đại học Khoa

học Xã hội – Nhân văn, học thử rồi tính sau, vì cháu còn trẻ, có thể làm lại

được, phải không cô?

Trước tiên cô muốn nói với cháu một điều về nghề nghiệp và nhu cầu

của xã hội. Một công việc không thể trở thành một nghề nếu xã hội không

cần. Có điều là ở mỗi thời có những nghề nổi lên và được coi như thời

thượng. Ví dụ như hiện nay người ta ùn ùn chạy theo công nghệ thông tin và

các ngành khoa học kỹ thuật.

Kế đó, cô muốn bàn với cháu về nguyên tắc chọn nghề. Cuộc sống con

người có hai mặt quan trọng nhất: gia đình và sự nghiệp. Công việc ta làm

phải mang lại cho ta niềm vui, ta mới hạnh phúc. Do đó, yếu tố quyết định

không phải mức thu nhập hay ý kiến của người khác, mà là tiềm năng và sở

thích của chính ta. Thành công trong công việc đem lại cho ta niềm vui và sự

hãnh diện. Uy tín đối với xã hội cung đem lại niềm vui. Làm một công việc có

ích cho tha nhân ta lại càng thấy thêm ý nghĩa, niềm hạnh phúc càng to lớn

hơn. Chọn nghề không nên căn cứ trên sự nhàn nhã hay vất vả vì với nghề

mà mình yêu thích hay đam mê thì cực hay vất vả lại trở thành mềm vui

sướng, cháu ạ.

Vấn đề là cháu có niềm say mê nào không? Cháu giỏi các môn tự

nhiên hay xã hội? Cháu có thích viết lách, đi đây đi đó không? Nghề báo như

mọi nghề khác đều có những đòi hỏi riêng. Ví dụ như phải đi nhiều, giờ giấc

bất thường v.v… Nhưng ngược lại niềm vui cũng không ít. Việc cháu muốn thi

vào Đại học Khoa học Xã hội – Nhân văn cũng tốt. Những trước tiên, cháu

phải xác định sở thích của mình để chọn một ngành chuyên môn như tâm lý

học, xã hội học, sử học… Sau đó, theo ngành báo chí, cháu sẽ có cái nền

kiến thức xã hội vững chắc hơn.

Cháu có thể xin làm một trắc nghiệm tâm lý để biết sở thích hay mặt

mạnh của mình.

Có nên học cao học?

Cháu sắp tốt nghiệp đại học. Lúc trước cháu định ra trường đi làm vài

năm, rồi sẽ học tiếp cao học. Nay cháu lại có ý định tiếp tục học thạc sĩ hai

năm rồi sau đó đi làm. Học 1 lèo, ra trường có bằng cấp cao cũng dễ xin việc

hơn, nhất là cháu cũng có ý định đi dạy và làm việc thêm một trung tâm tư vấn

tâm lý. Nhưng cha mẹ cháu lại nói cháu không thực tế, nên làm việc để có

kinh nghiệm, kiếm tiền sinh sống trước rồi khi có điều kiện tiếp tục học lên. Vì

chưa chắc người có bằng cấp cao đã xin việc dễ hơn người có bằng cử nhân,

nhưng lại có nhiều kỹ năng khác như giao tiếp, năng động… Mong cô góp ý

cho cháu.

Cô đồng quan điểm với cha mẹ cháu: vài năm làm việc sẽ vô cùng quý

giá cho việc học thạc sĩ, vì những kiến thức cháu học ở trường sẽ được củng

cố trong công tác và cháu cũng trưởng thành hơn. Bên cạnh đó, có nhiều

người vì hoàn cảnh, sau nhiều năm tốt nghiệp đại học mới học tiếp cao học.

Như cô, sau 15 năm lấy bằng cử nhân mới học thạc sĩ. Cô đã học thật dễ

dàng và hứng thú. Nhờ kinh nghiệm thực tiễn, cô hiểu bài giảng nhanh hơn

các bạn chưa làm việc rất nhiều.

Có một điều cô hơi ngạc nhiên, là cháu định làm tham vấn tâm lý trong

khi không học ngành này? Cháu có biết đây là ngành đòi hỏi những tố chất,

kiến thức và kỹ năng rất đặc biệt. Khoa giáo dục học trong Đại học Khoa học

Xã hội – Nhân văn có dạy môn này. Một chứng chỉ tham vấn tâm lý học

đường sẽ rất có ích cho cháu.

Một công đôi việc

Cháu đang học Đại học Kinh tế năm thứ nhất. Cháu muốn học thêm

chương trình đại học do một trường trong nước liên kết với một trường đại học

nước ngoài, đào tạo hai năm trong nước và hai năm ở nước ngoài. Đầu vào

chương trình đại học liên kết này cháu đủ sức vượt qua vì điểm học bạ, Anh

văn đều đạt chuẩn.

Những cháu hơi băn khoăn vì hiện nay có nhiệu chương trình đào tạo

đại học liên kết bị mang tiếng là kém chất lượng, “sợt” trên mạng tìm kiếm thì

thông tin về trường đại học ở nước ngoài lại không nhiều. Cháu muốn có bằng

do đại học nước ngoài cấp vì nghe nói như thế sẽ danh giá hơn, dễ kiếm việc

làm hơn, và sau khi tốt nghiệp, tiếng Anh của cháu cũng tốt hơn nhiều, một

công đôi việc. Cô thấy cháu suy nghĩ vậy đúng không?

Thương hiệu của một ngôi trường quan trọng thật, nhưng điều quyết

định là chính người đi xin việc làm. Thời nay, người ta có đủ cách để đánh giá

một ứng viên. Vấn đề đáng quan tâm là con người và năng lực thật của cháu.

Chọn chương trình liên kết, với hai năm học ở nước ngoài không chỉ

giúp cháu trau dồi tiếng Anh mà còn đem lại cho cháu những kinh nghiệm

sống phong phú. Chính kinh nghiệm sống (nếu cháu tận dụng cơ hội học hỏi

ở một nước phát triển) sẽ làm tăng giá trị của cháu khi đi xin việc.

Cháu không nên chỉ nghĩ tới chuyện dễ tìm việc làm, mà hãy tự hỏi

“mình sẽ làm được gì” cho xã hội.

Cháu có dở hơi?

Chúng cháu đang học là 12, sang năm sẽ thi đại học. Chúng cháu bàn

với nhau về chuyện sẽ chọn ngành vào. Một số bạn chọn công nghệ thông tin,

số khác lại chọn Bách khoa, Y, Quản trị kinh doanh… Riêng cháu chọn thi vào

Đại học Sư phạm. Các bạn chế giễu bảo cháu dở hơi. Họ nói rằng, nghề giáo

thời nào cũng là nghề nghèo đói, lận đận, sao cháu không thi vào những

trường thời thượng mà lại cho nghề giáo.

Cháu lại nghĩ khác, ngay nghề các bạn chọn, một thời được coi là thời

thượng thì nay cung đã nhiều hơn cầu, chẳng dễ tìm việc, nhiều SV ra trường

bị thất nghiệp. Trong khi nghề giáo của má cháu, dạy môn kinh tế chính trị

(một thời bị coi là hạng ruồi) thì nay lại thu nhập cao, chạy show như ca sĩ

ngôi sao. Vấn đề là làm nghề yên thích, hợp với khả năng mình, phải không

cô?

Chọn một nghề không nên chỉ nghĩ đến tình thời thượng, khả năng tìm

việc làm hay lương bổng. Trong một xã hội phát triển, tất cả các ngành nghề

đều cần thiết và luôn có sự chênh lệch về thu nhập. Tuy nghiên, điều chúng ta

mong muốn nhất trong cuộc đời là hạnh phúc, mà hạnh phúc không phải là có

nhiều tiền hay được nhiều vinh quang. Hạnh phúc là khi ta làm được điều

mình muốn và ưa thích. Cái gì mình thích và phù hợp với năng khiếu thì mình

sẽ làm giỏi. Làm giỏi thì được khen ngợi, đề cao và điều này đem lại cho ta

sự tự tin, niềm vui to lớn.

Tiền không còn là quan trọng nhất, vì trong một xã hội tiến bộ, thu nhập

ở bất cứ nghề nào cũng đủ sống. Và khi ta làm thật giỏi, trở thành chuyên gia

thì sẽ được mời mọc nhiều, thu nhập tăng. Má cháu chạy show vì bà có năng

lực. Và cô biết một số người trong lãnh vực khoa học xã hội có thu nhập cao

nhờ tài năng của họ.

Cô mong rằng cháu thích nghề giáo không chỉ vì yêu mẹ và muốn bắt

chước mẹ, mà vì cháu hiểu sứ mạng cao cả của nghề này. Chúc cháu lựa

chọn đúng.

Chọn nghề “nuôi sống” hay “yêu thích”?

Hai năm nữa cháu sẽ thi đại học. Ba mẹ muốn cháu thi khối A, nhưng

cháu tự biết mình không thể. Cháu mơ ước trở thành một chuyên gia tư vấn

tâm lý, giống cô nhưng ba mẹ lại cho rằng nghề này không hợp thời. Cháu

không hiểu, tại sao cứ phải học đại học. Ta nên chọn nghề nuôi sống ta hay

chọn nghề ta yêu thích? Nếu có hai nghề, một chính một phụ được không cô?

Làm sao định hướng được nghề nghiệp cho đúng để sau này không hối hận?

Mong cô cho cháu lời khuyên.

Cháu biết lo định hướng nghề nghiệp cho bản thân sớm là tốt, vì nghề

nghiệp cũng như tình yêu, là chuyện của cả đời mình. Việc làm không chỉ để

kiếm sống mà còn để sống, sống có ý nghĩa. Sống với nghề mình không thích

cũng như kết hôn với người mình không yêu.

Trong thẳm sâu của mỗi người, điều chúng ta tìm là hạnh phúc, không

đơn thuần là sự thành đạt. Sống hạnh phúc là thấy mình có ích, phát huy

được tài năng và đem lại niềm vui cho người khác. Có những người giàu sụ

mà bất hạnh, có những người lao động bình thường mà hạnh phúc.

Để tự định hướng, có hai yếu tố phải quan tâm: sở thích và năng khiếu

của bản thân và nhu cầu của xã hội. Cháu chỉ một thích trở thành nhà tư vấn

tâm lý thôi thì chưa đủ. Cháu cần có các tố chất và năng khiếu phù hợp. Để

xác định xem mình có xu hướng nghễ nghiệp nào, cháu có thể tới Trung tâm

Hướng nghiệp của Đại học Sư phạm TP.HCM để làm trắc nghiệm, và có sự

hướng dẫn của chuyên gia. Ví dụ, muốn trở thành nhà tham vấn tâm lý, cháu

phải quan tâm đến những vấn đề của con người, học tốt các môn tâm lý học,

xã hội học, giao tiếp tốt…

Xã hội ta đang có những vấn nạn như: tội phạm, bạo hành, stress, tự

tử… một phần cũng vì các ngành khoa học xã hội, nhất là những ngành ứng

dụng như công tác xã hội, tư vấn tâm lý… chưa phát triển đúng lúc. Khi xã hội

tiến bộ hơn, các ngành nghề phát triển đồng bộ, sẽ có quy chế và những điều

kiện bảo đảm cuộc sống. Thật ra, sự chênh lệch thu nhập giữa các ngành xã

hội và các ngành kinh tế, kỹ thuật hiện nay là do xã hội ta đang phát triển

không cân bằng.

Nhưng không giấu gì cháu, các cô thầy trong ngành tâm lý đắt “sô” lắm

vì nhu câu của xã hội hiện nay quá lớn. Việc làm không hết. Cháu cũng không

nên nghĩ tới hai nghề không liên quan gì với nhau chỉ để đảm bảo vừa kiếm

sống và thỏa mãn niềm yêu thích của mình. Bởi như thế sẽ bị phân tâm.

Xin nhắc cháu một điều: hạnh phúc của mình chỉ bản thân mình mới

xác định được.

Chỉ yêu thích, chưa đủ!

Cháu và ba mẹ đang chiến tranh lạnh, kể từ khi cháu nói với ba là cháu

sẽ thi vào trường cao đẳng Sân khấu và Điện ảnh, trong khi ba mẹ muốn cháu

thi vào Đại học Kinh tế hoặc Y. Cháu yêu thích nghệ thuật và muốn thử sức

mình ớ lĩnh vực này, nhưng ba mẹ lại bảo cháu dại, yên bình không muốn lại

muốn nghèo khổ. Đâu phải ai trong giới nghệ thuật cũng đói nghèo, quan

trọng là mình sống như thế nào, phấn đấu ra sao, hết lòng và đi đến tận cùng

đam mê của mình. Cô thấy cháu nghĩ thế có đúng hay là “lý thuyết” như ba

mẹ cháu nói?

Cháu không sai, vì con người chỉ thành đạt khi làm được công việc mà

mình ưa thích và có năng khiếu, chỉ hạnh phúc khi làm được việc mình muốn

làm và thích thú. Khi quyết tâm đi vào lĩnh vực sân khấu, cháu đã đánh giá

năng khiếu của mình đầy đủ chưa? Có những dấu hiệu thực tế nào bảo đảm

là cháu sẽ thành công?

Sự yêu thích mới chỉ là điều kiện cần chứ chưa phải là điều kiện đủ.

Đây là một lĩnh vực đòi hỏi phải có năng khiếu, và để thành đạt còn phải hội

đủ nhiều điều kiện khác. Nhưng cô hy vọng rằng sự quyết tâm “đi đến tận

cùng” của cháu sẽ giúp cháu thành công.

Cha mẹ cháu lo cũng phải. Nhưng cháu dám làm phải dám chịu. Đừng

để cha mẹ tốn kém về chuyện “phiêu lưu” của mình.

Chúc cháu thành công.

Cháu nên học nghề nào?

Cháu học hết lớp 9 thì phải nghỉ học vì hoài cảnh gia đình khó khăn. Từ

tỉnh Vĩnh Phúc, cháu vào TP.HCM tìm việc mong kiếm tiền giúp đỡ gia đình.

Hiện cháu phụ việc rửa chén bát cho một nhà hàng, tiền lương hàng tháng

cháu dành dụm gửi về cho gia đình. Một thân một mình ở nơi xa lạ, không

người thân, bạn bè, nhiều lúc cháu buồn hay đau bệnh, tủi thân cháu cũng

khóc nhiều nhưng sau đó luôn cố gắng làm việc.

Dù khó khăn, cực nhọc nhưng cháu luôn ước mơ được đi học trở lại.

Cháu muốn ôn thi để vào trường trung cấp nghiệp vụ du lịch nhưng vô trường

này đòi hỏi phải có ít nhất một ngoại ngữ, nên cháu đang dành tiền học thêm

tiếng Anh. Cháu cũng băn khoăn, ở hoàn cảnh cháu có nên mơ cao xa thế

không?

Cô rất mến phục sự kiên trì và ý chí vươn lên của cháu. Với một thái độ

tích cực như vậy, chắc chắn cháu thành công. Cháu yên tâm ôn luyện tiếng

Anh để rồi thi vào trường du lịch.

Cháu cứ ước mơ, miễn ước mơ nằm trong tầm với của cháu. Còn theo

ngành nghề nào thì tùy theo sở thích và khả năng của cháu. Công việc tương

lai phải phù hợp với cá tính và năng khiếu của cháu thì cháu mới thành công

và đi xa hơn. Cháu cứ phấn đấu từng bước, luyện ngoại ngữ và nên nhớ rằng

kiến thức tổng quát cũng rất quan trọng. Có giờ rảnh, cháu nên đọc thêm

sách báo để luôn nâng cao trình độ.

Cháu có nên đi đường vòng?

Cháu là sinh viên kinh tế năm ba. Ở phổ thông, cháu học giỏi cả môn tự

nhiên và xã hội. Thi đại học cháu đã chọn ngành kinh tế, nhưng sau ba năm

học tập, cháu cảm thấy hình như mình không thích lắm ngành đã chọn. Thực

sự cháu yêu thích nghề báo, phù hợp với mơ ước, sở thích và tính cách của

cháu. Nhưng bây giờ bỏ học kinh tế, thi lại vào báo chí thì mất thời gian, tiếc

công sức của mình và gia đình.

Ba mẹ cháu bảo, cứ học kinh tế xong, cùng lúc học thêm đại học báo

chí. Ra trường đi làm trong ngành kinh tế, nếu lúc ấy không thích hợp chuyển

sang nghề báo cũng được. Trong thời gian này vừa học, cháu vừa cộng tác

viết bài cho các báo. Cháu đi đường vòng như thế theo cô có khả thi?

Cháu không đi đường vòng đâu, vì một nhà báo giỏi phải là chuyên gia

trong một lĩnh vực nào đó. Đây cũng là lời khuyên của cô với các nhà báo trẻ.

Một phóng viên về hôn nhân gia đình sẽ sâu sắc hơn nhiều nếu có học tâm lý

học hay xã hội học. Một phóng viên chuyên viết về kinh tế sẽ giỏi nghề hơn

nếu ngoài khả năng tinh thông nghiệp vụ báo chí, còn là chuyên gia hoặc

được đào tạo về chuyên ngành kinh tế. Tương tự, phóng viên chuyên về

mảng luật pháp sẽ vững tin hơn nếu trước đó đã học qua ngành luật…

Cháu cứ tiếp tục học kinh tế song song với học báo chí hoặc học báo

chí sau khi tốt nghiệp kinh tế.

Chúc cháu thành công.

Muốn làm nhà báo

Thưa cô, cháu đang học năm thứ nhất Đại học Báo chí. Cháu rất yêu

thích nghề báo vì tính chất, mục đích cao đẹp của nghề này. Cháu mơ ước trở

thành một nhà báo giỏi, năng động trong tương lai… nhưng gần đây cháu lại

hơi thiếu tự tin khi thấy mình không có những tôi chất cần thiết ở một nhà báo

như hoạt bát, năng động, tự tin, giao tiếp giỏi và quan trọng nhất là có năng

khiếu. Cháu học văn cũng được, viết lách cũng suôn sẻ, nhưng thiếu những tố

chất trên liệu cháu có thể trở thành nhà báo. Người ta bảo, không thể chỉ học

mà trở thành nhà báo, đúng không cô?

Theo cô, ta không nên chỉ thích trở thành “nhà này” hay “nhà kia” mà

phải đặt câu hỏi xa hơn nữa. Đó là ta muốn làm gì để cuộc sống thật sự có ý

nghĩa, muốn làm gì để có ích cho đời. Một nhà báo không chỉ cần tự tin, sáng

tạo, giao tiếp giỏi, viết lách hay mà phải tự trả lời viết lách để làm gì, phục vụ

hay bênh vực ai? Anh có đam mê sự thật và quyết đi tới cùng? Anh có xông

xáo tới một vùng xa xôi hẻo lánh, thậm chí nguy hiểm để tìm cho ra manh mối

của một tình huống bí ẩn mà nạn nhân là người đã phải chịu nhiều thiệt thòi?

Anh có nhạy bén với những thực tế hằng ngày của cuộc sống và quan tâm

đến thân phận con người, nhất là những con người bé nhỏ? Anh có dám hy

sinh tính mạng để bảo vệ chân lý bằng ngòi bút không?

Một người viết hay có thể trở thành nhà thơ, nhà văn, nhưng để trở

thành nhà báo, người đó phải biết dấn thân với cuộc sống hơn.

Trên đây là một vài tố chất mà cháu tự ra lại xem mình có không. Nó

không nhất thiết thể hiện ra ngoài bằng sự năng động hay khéo léo trong giao

tiếp.

Cháu cũng có thể thử mình với vài bài phóng sự hay bình luận nhỏ gửi

tới các báo xem sao.

Cháu có nên kiếm tiền?

Cháu vừa học xong lớp 10. Gia đình khá giả, nhưng hè này mẹ muốn

cháu đi làm thêm để rèn luyện kỹ năng. Mẹ bảo, kiếm tiền không phải là điều

quan trọng với cháu lúc này, qua công việc, mẹ muốn cháu hiểu được giá trị

của lao động. Cháu muốn chơi cả mùa hè cho thoải mái sau một năm học mệt

mỏi, nhưng mẹ không đồng ý. Theo cô, có cần phải… giả vờ lao động, nhất

thiết phải lao động thì cháu mới trở thành con người có giá trị.

Cô mừng vì cháu có một người mẹ hiểu biết. Cô nhận được nhiều thư

của các bạn trẻ từ các gia đình khá giả, than rằng họ bị cha mẹ bảo bọc quá

nhiều. Sướng thì có sướng nhưng không có cơ hội để trưởng thành. Mẹ cháu

muốn cháu lao động trong dịp hè là chính đáng.

Ở các nước tiên tiến, học sinh – sinh viên vào hè lại lăn xả làm việc. Kẻ

bán hàng, người bỏ báo hay phục vụ các nhà hàng… Bạn nào không đi làm

sẽ bị chê cười. Giàu nghèo gì cũng đi làm. Như vậy mẹ cháu hợp thời lắm đó.

Lao động dù hết sức giản đơn nhưng dạy cho ta nhiều thứ: tinh thần

trách nhiệm, kỷ luật, giao tiếp, tháo vát, biết quý trọng thời gian… và quan

trọng nhất là biết giá trị đồng tiền để không tiêu xài phung phí.

Hồi nhỏ, khi mới qua Mỹ du học, cô hết sức xấu hổ vì từ giặt giũ tới ủi

quần áo cho bản thân cô cũng không biết làm. Trong khi đó, các bạn đồng lứa

lại giỏi đủ thứ và không ngại lao động. Mấy đứa con trai nhỏ 9–10 tuổi lo đi bỏ

báo kiếm tiền, lớn một chút thì mùa Giáng sinh làm bán thời gian, phát thư

cho bưu điện.

Khi cô vê nước, ba cô rất mong với tấm bằng cử nhân xã hội học của

cô, nhưng ông còn vui hơn khi thấy sự tháo vát và siêng năng lao động mà cô

học được từ cuộc sống. Suốt mấy năm đại học, như các bạn Mỹ, cô đã trải

qua nhiều công việc từ lau chùi quét dọn, giữ em, nuôi bệnh, công việc văn

phòng đến quản lý thư viện… Bởi lẽ, dù cô nhận học bổng toàn phần nhưng

vẫn phải làm việc như một yêu cầu giáo dục của nhà trường.

Hãy vào cuộc với lao động hè, cháu nhé. Chẳng lẽ cháu chơi rong mấy

tháng trời? Rồi cháu xem, cháu sẽ hãnh diện với bạn bè và hài lòng về bản

thân.

Học kỹ năng có cần thiết?

Cháu vẫn bị cha mẹ la là lười biếng, thiếu ý thức trong việc rèn luyện và

hoàn thiện bản thân. Cháu thì nghĩ rằng, tuổi nào cũng có ngưỡng phát triển

của tuổi ấy. Không thể đòi hỏi trẻ ba, bốn tuổi biết đọc, mà dĩ nhiên sáu tuổi

nó sẽ đi học và biết chữ. Cũng vậy, lớn tí nữa thì biết làm việc nhà, lớn nữa thì

tự khắc phải làm việc nuôi sống mình.

Cháu cũng đồng ý với ba mẹ là cần phải học một số kỹ năng: làm việc

nhà, thu dọn tủ áo quần ngăn nắp; rộng hơn là học tự lập, sinh hoạt tập thể,

học để tự tin, năng động hơn… Nhưng đâu phải cứ học là giỏi, còn tuỳ thuộc

rất nhiều vào năng khiếu, sự quyết tâm và ý thức nữa, phải không cô? Cô có

đồng ý là từ từ mọi chuyện cũng đâu vào đấy, giống như luật sinh tồn, trời

sinh voi phải sinh cả cỏ?

Học để biết mà thôi chưa đủ. Phải biết làm và biết sống nữa, cháu ạ!

Hai chữ kỹ năng (biết làm) được nhắc đến nhiều và về mặt này, tuổi trẻ Việt

Nam vẫn còn yếu so với thanh niên các nước, nên họ khó vào đời. Vì ở

trường thì chỉ học chữ hay lý thuyết suông, còn trong gia đình nhiều khi cha

mẹ cưng chiều, không dạy con làm việc.

Sách vở nhắc rằng, cha mẹ nên dạy con làm giúp việc nhà ngay từ khì

con còn nhỏ. Mục đích không chỉ để rèn luyện mà còn giúp cho con tự khẳng

định và tự tin, nhất là lớn lên, ra đời không bỡ ngỡ. Học phải đi đôi với hành,

tốt nhất là ứng dụng vào cuộc sống hàng ngày, để trở thành thói quen sinh

hoạt bình thường. Điều quan trọng là những kỹ năng ấy phải gắn liền với ý

thức: biết chăm sóc bản thân, quan tâm, chia sẻ và giúp đỡ người khác.

Mọi thứ đều phải học và từ từ sẽ quen, tiến đến thành thạo. Đừng đợi

khi cần, “đến tuổi” mới học, sẽ dễ lúng túng, bị động. Được trang bị tốt những

kỹ năng sống, cháu đã có được phương tiện, nền tảng tốt để bước vào đời,

dễ đạt được thành công trong cuộc sống.

Cô không nghĩ rằng “rồi mọi việc sẽ đâu vào đó”, mà phải có sự tập

tành dần dần. Giỏi giang còn là một nét không thể thiếu trong cái đẹp của

người phụ nữ hiện đại.

Học lực hay kỹ năng sống?

Con sắp tốt nghiệp phổ thông. Suốt 12 năm qua, kết quả học tập của

con luôn đạt từ trung bình đến khá, thỉnh thoảng mới giỏi. Con rất bằng lòng

với kết quả này và nó cũng tương xứng với công sức con bỏ ra trong học tập.

Con học hành rất thoải mái, không bị áp lực điểm số, danh hiệu vì con nghĩ,

điểm số cao, danh hiệu giỏi chỉ là một lợi thế, muốn thành công người ta cần

phải có thêm nhiều kỹ năng sống khác, phải không cô? Cô thấy quan điểm

của con vậy có đúng đắn và thông minh không?

Quan điểm của cháu rất đúng. Trên đời này không ít người hồi đi học

thì rất xuất sắc nhưng ra đời lại không thành công. Như các nhà giáo dục nói,

“học không chỉ để biết mà còn để biết sống”.

Trên thế giới, trước đây người ta thường dùng trắc nghiệm để đo IQ

(Intelligent quotient hay chỉ số thông minh) nhưng rồi thấy chỉ thông minh thôi,

chưa đủ. Bây giờ người ta quan tâm thêm chỉ số EQ (Emotional quotient hay

chỉ số cảm xúc). Nghĩa là khả năng ứng xử tốt trong các mối quan hệ và trong

công việc. Như cháu nói, phải có kỹ năng sống. Trước tiên là biết mình, hiểu

người khác, biết nắm bắt thời cơ, giải quyết vấn đề, quyết định đúng v.v…

Sách vở ngày nay viết nhiều về vấn đề này.

Nói chung là phải biết sống có mục đích, có ý nghĩa.

“Kỹ năng mềm”

Trong lớp cháu, các bạn chơi theo nhóm, hễ bình bầu hay tranh cãi vấn

đề gì, mọi người sẽ phân thắng bại bằng cách biểu quyết, đa số sẽ thắng. Có

những khi cháu thuộc về phía thiểu số đành phải phục tùng, mà sao thấy ấm

ức bởi số đông đôi khi a dua nhau mà thắng, chưa chắc đã đại điện cho chân

lý. Cháu nghe nói ở các nước tiên tiến, HS được khuyến khích làm việc theo

nhóm. Liệu cách làm việc đó có rơi vào tình trạng “lấy thịt đè người”?

Trong cuộc sống thường ngày, thiểu số phục tùng đa số là một nguyên

tắc phổ biến, mặc dù chân lý không phải bao giờ cũng thuộc về số đông.

Điều đáng mừng là ngày nay, các ngành khoa học xã hội ứng dụng

giúp chúng ta có những quyết định đúng vì lợi ích chung. Khoa học về truyền

thông và giao tiếp, vẻ tâm lý nhóm, phương pháp làm việc theo nhóm,

phương pháp lấy quyết định và giải quyết vấn đề là các môn rất quan trọng

giúp chúng ta lấy quyết định tập thể một cách dân chủ và khách quan.

Các phương pháp làm việc trên còn được gọi là kỹ năng xã hội hay “kỹ

năng mềm” mà thanh niên Việt Nam chúng ta thiếu trầm trọng, vì các kiến

thức này chưa được phổ biến.

Muốn biết thêm, cháu có thể tìm đọc những cuốn sách về quản lý nhân

sự truyền thông và giao tiếp, làm việc theo nhóm.

PHẦN IV

TÌNH BẠN, TÌNH YÊU

Tình bạn bị đe dọa

Cô ơi cháu và bạn thân nhau từ đầu năm học cấp III, nhưng càng ngày

cháu càng cảm thấy chán nản. Không còn quý mến và tín trọng bạn như xưa.

Bạn luôn lấn lướt cháu, không thích cháu chơi với các bạn gái khác trong lớp.

Khi cháu có bạn trai, giới thiệu với bạn thì bạn có vẻ thích bạn trai cháu và cố

tình gây sự chú ý, lôi cuốn bạn kia. Bạn bè thì phải vì nhau, vun đắp cho nhau

phải không cô? Cháu buồn nhưng không biết phải nói với bạn như thế nào,

chia tay với bạn thì cháu lại đau khổ. Tình bạn rất quan trọng và khó kiếm,

đâu thể mất bạn này thì có liền bạn khác phải không cô?

Tình bạn là một trong những điều quý nhất trên đời, cho dù ở tuổi nào.

Cô thông cảm với cháu và cũng hiểu nỗi đau khi phải chấm dứt tình bạn.

Tuy nhiên, là bạn thì phải chia sẻ những giá trị sống giống nhau, quý

trọng và giúp đỡ nhau, không lấn lướt hay giành giựt bạn bè của nhau. Nếu

bạn ấy hành xử đúng như cháu nói thì… bạn đâu có xem cháu là bạn nữa, do

vậy cháu cũng sẽ bớt luyến tiếc đi phần nào. Cũng chẳng cần chính thức nói

lời chia tay, cháu chỉ nên xem bạn ấy như những người bạn không thân khác.

Ở đời, chuyện hợp tan là bình thường, cháu cũng đừng nghĩ ngợi

nhiêu. Từ từ cháu sẽ gặp những người bạn chân chính khác. Mong cháu bình

tâm.

Tan vỡ tình bạn

Hai đứa cháu thân nhau từ thời học phổ thông, đến giờ là sinh viên đại

học, cùng lớp vẫn thân. Tự nhiên xuất hiện một người thứ ba khác giới, thế là

hiểu lầm, tan vỡ tình bạn. Cả hai đứa đều cảm mà anh chàng kia. Bạn cháu

tâm sự là thầm yêu anh chàng, cháu chỉ mến còn yêu thì chưa rõ. Nhưng

cháu cảm thấy ghen tỵ, không thoải mái mỗi khi hai người kia tách khỏi mình,

có vẻ riêng tư với nhau.

Đáng nói là tuy tỏ ra gần gũi bạn cháu, nhưng gần đây anh chàng lại

ngỏ lời yêu cháu. Khi cháu hỏi, anh ta bảo gần gủi người kia chỉ để tìm hiểu

về cháu. Khi biết anh chàng yêu cháu thì bạn cháu đã sốc và buồn bã tránh

mặt cháu.

Chuyện bộ ba này rắc rối dữ à! Nhưng đó cũng là chuyện thường xảy

ra trong cuộc sống. Anh chàng đó cũng có lỗi vì đã gây hiểu lầm cho bạn

cháu, những lý do anh ấy đưa ra cũng có lý, chia sẻ được

Theo cô, câu chuyện của các cháu sẽ còn dài. Dẫu sao, cô mong cháu

hay thật tế nhị với bạn mình. Dù có giận nhau tạm thời, tình bạn rồi sẽ nối lại.

Một tình bạn chân chính, thật sự, sẽ trải qua nhiều thử thách, có vui có buồn.

Khi nào bình tâm nghĩ lại, có thể bạn cháu sẽ hiểu, sẽ thay đổi thái độ. Vì

chẳng ai đánh đổi tình bạn quý giá chỉ vì ngộ nhận hay ích kỷ. Hãy chân thành

và hết sức thương yêu bạn mình, cháu sẽ thành công.

Bạn trai và bạn gái

Là coi gái nhưng cháu chỉ thích chơi với bạn trai vì bạn trai không nhiều

chuyện, không ganh tỵ, hay chìu cháu. Một số bạn trai trong lớp mến cháu và

chúng cháu là bạn thân của nhau. Những bạn gái khác có vẻ ganh tỵ, nói

cạnh khóe là cháu “rù quến trai”, rằng “chơi với con trai rồi cũng thành… con

trai”… Điều ấy làm cháu cũng e ngại. Cháu chưa có tình cảm, tình yêu trai gái

mà chỉ đơn thuần là bạn bè thôi. Cháu có nên tránh chơi với các bạn trai, chỉ

kết thân với các bạn gái? Cháu sợ rủi mà cháu cũng thành con trai thì chết…

Theo cô, trên đời này điều gì thái quá cũng làm mất cân bằng và không

tự nhiên. Thái độ của cháu không có gì đáng phê phán nhưng có thể dẫn tới

hai hậu quả:

1. Chỉ chơi với con trai riết cháu sẽ trở nên mạnh bạo, ồn ào giống “tụi

nó” và đánh mất cái duyên con gái.

2. Tự cô lập mãi với bạn gái cũng không hay. Chính cháu cũng đã thấy

không ổn trong việc này.

Cháu sẽ sống chung với phụ nữ suốt đời, chẳng lẽ tránh họ hoài?

Ngoài ra, chuyện “ganh tỵ nói nhiều”, không phải bẩm sinh mà do thói quen

trong xã hội. Và điều này có thể sửa chữa được. Nếu cháu chơi với bạn gái

với tính của con trai là không nhiều chuyện, ganh tỵ thì tốt lắm, vì như thế sẽ

giúp các bạn bớt tật xấu.

Cháu cũng có nói là thích con trai vì được chúng nuông chìu. Có lẽ

chính điều này làm cho các bạn khó chịu. Có lửa mới có khói Bớt lập dị, sống

hòa đồng sẽ tốt hơn cháu à!

Chỉ “tốt” với một người!

Cháu có đứa bạn gái học cùng là rất thân. Chúng cháu đều học giỏi, rất

thương mến nhau. Đối với cháu bạn rất quan tâm, ân cần và tốt bụng. Bạn

chia sẻ với cháu mọi buồn vui trong cuộc sống, cháu cần gì bạn đều giúp, rất

nhiệt tình. Những đều làm cháu khó hiểu là trong khi rất tốt với cháu thì bạn lại

khó chịu, khắt khe với các bạn khác, và đôi khi hơi ích kỷ, ít nhường nhịn mọi

người. Đều này làm cháu thất vọng, cháu nghĩ một người tốt, chân thành là tốt

với tất cả mọi người, một cách tự nhiên, chứ không phải chỉ tốt với một người.

Cô thấy cháu nghĩ vậy có đúng không?

Cháu là người có óc nhận xét tinh tế. Người tốt, phải tốt với mọi người

chứ không chỉ với một người. Là bạn tốt, cháu nên giúp cô ấy mở lòng mình

ra, biết đau xót với người thiệt thòi, đau khổ. Thiếu gì chuyện để quan tâm:

nạn nhân bão lụt, động đất ở Myanmar, Trung Quốc; trẻ em bị nhiễm

HIV/AIDS… Cháu hãy rủ bạn quyên góp cho các cuộc cứu trợ, đi thăm trẻ em

nạn nhân chất độc màu da cam, trẻ khuyết tật v.v…

Là bạn thân, cháu có thể nhẹ nhàng góp ý cho bạn ấy về những hành

động, lời nói làm người khác buồn chẳng hạn.

Làm bạn là giúp nhau sống tốt hơn. Nếu bạn ấy không đón nhận sự

giúp đỡ của cháu, có nghĩa là bạn ấy chưa phải là người bạn thật.

Dùng vũ khí của “địch” để đánh “địch”

Thưa cô, chúng cháu học cùng lớp. Bạn xinh đẹp, học giỏi, dễ thương,

cháu rất cảm mến bạn, có thể nói là yêu cũng được. Nhưng bạn có vẻ khó

gần. Bạn nói chuyện với cháu nhã nhặn, vừa đủ, không tạo cho cháu cơ hội

để tiếp cận, làm thân và tiến xa hơn.

Cô có thể chỉ cho cháu cách nào để thể hiện tình cảm với bạn một cách

tự nhiên, không ngớ ngẩn, cháu sợ mình quá lố sẽ không tốt cho mối quan hệ

bạn bè, nhất là chung lớp, các bạn sẽ để ý.

Chà! Lần đầu tiên cô nhận một câu hỏi của phái nam về nghệ thuật

“cưa đổ” một bạn gái, vì thường chỉ nhận những câu hỏi của “phe ta” về cách

chinh phục đối tượng thôi.

Nói vậy chứ cảm xúc của con người dù thuộc “phe” nào cũng vậy thôi.

Hãy dùng vũ khí của “địch” đánh “địch”. Biết đâu nàng cũng chút cảm tình với

cháu nên tỏ ra “lạnh” như vậy. Đây là cách tự vệ tích cực, vì càng tỏ ra không

quan tâm tới người ta thì càng thu hút người ta. Cháu hãy cứ “lạnh” (giả vờ

thôi) với nàng, cư xử đúng mực, không dồn dập. Quan trọng nhất là tỏ ra một

chàng trai học giỏi, có những đức tính tốt, luôn luôn giúp đỡ bạn bè.

Muốn chinh phục, cháu phải có cái gì đó cho người ta phục, vì trong

tình yêu, sự nể nang và tôn trọng rất quan trọng, nhất là đối với người con

trai. Dĩ nhiên đây là ứng xử chân thật chứ không phải đóng kịch.

Khi đôi nam nữ quen nhau, người ta thường tìm cách làm vừa lòng đối

phương để chiếm được trái tim họ. Nhưng khi về với nhau, những tính xấu

mới lòi ra, đó là đóng kịch mà diễn viên cũng không hay biết.

Hy vọng qua “trận chiến” này cháu sẽ tự biết mình và tự hoàn thiện

hơn.

Tỏ tình thế nào?

Tuần tới là sinh nhật người bạn gái lớp bên mà cháu thương thầm nhớ

trộm. Bạn cũng có cảm tình với cháu, chúng cháu cũng một vài lần đi chơi với

nhau (bạn luôn dẫn theo bạn gái thân của mình). Cháu đang trong thời kỳ

theo đuổi bạn nên cũng muốn gây sự chú ý với bạn, chứng tỏ mình.

Cháu rất quan tâm, chăm chút bạn qua những món quà nhỏ như một

cuốn sách hay, một cái thiệp cháu vẽ bằng tay nhân ngày 8/3, Valen–tine

day… nhưng sắp kết thúc năm học, chúng cháu sẽ vào đại học, sẽ trở thành

người lớn, cháu muốn tặng một quà gì thật đặc biệt cho bạn nhân sinh thật lại

thứ 17, và nhân tiện sẽ tỏ tình với bạn luôn. Xin cô tư vấn cháu nên tặng quà

gì và tỏ tình thế nào cho ấn tượng?

Quà tặng không phải là cách quan trọng nhất để chứng tỏ tình yêu, mà

chính sự quan tâm, đồng cảm, sẵn sàng chia sẻ mới đem lại niềm vui sâu sắc

cho người kia. Nhưng chẳng lẽ mừng sinh nhật mà không có gì cho bạn?

Thật khó để cô tư vấn quà tặng cho cháu, vì cô không biết bạn gái của cháu

ưa thích gì. Nhưng cô một số nguyên tắc cháu có thể tham khảo. Ví dụ như:

– Hợp gu người nhận (mà chắc cháu đã quan sát được).

– Không quá rẻ nhưng cũng không quá đắt tiền khiến người ta ngại.

– Không quá riêng tư khi chưa đủ thân thiết, ví dụ như quần áo.

– Cái gì đó mà người kia sử dụng bền lâu và qua đó nhớ tới mình.

Cô nghĩ tới một bó hoa trong cái bình đẹp, có giá trị để khi hoa tàn thì

nàng vẫn sử dụng cái bình.

Còn tỏ tình sao cho ấn tượng thì cô không dám khuyên, vì mỗi người,

mỗi hoàn cảnh mỗi khác. Tuy nhiên, việc này càng nhẹ nhàng, càng kín đáo

càng tốt. Có khi bạn đã đoán được tình cảm của cháu rồi. Lỡ tình cảm của

bạn chưa chín muồi mà cháu làm “nà” quá thì bạn sẽ bị sốc. Vả lại thời gian

còn dài, dù học khác trường các cháu vẫn có thể gặp nhau thường xuyên

thôi, nếu muốn.

Chúc các cháu một ngày sinh nhật thật ý nghĩa!

Bạn có yêu cháu không?

Chúng cháu cùng học lớp 12. Cháu và bạn đều học giỏi, quý mến nhau,

đôi khi hơi ganh tỵ trong học hành một tí. Cháu rất yêu mến bạn, gọi rõ tên thì

đó là tình yêu trai, gái cô ạ. Nhưng cháu chưa tỏ tìm với bạn.

Trong lớp có một bạn đẹp trai hơn cháu, có tài lẻ như đàn, hát, nhưng

học tập trung bình. Bạn ấy theo đuổi người cháu yêu và cháu cảm nhận được

cô bạn gái hình như cũng thích người kia. Cháu nghe nói, người ta có thể say

mê một người chẳng tốt, chẳng giỏi giang, trong khi lại không thể yêu người

giỏi, tốt, có phải không cô?

Ở tuổi này, trong hoàn cảnh hiện tại, điều mà cháu gọi là tình yêu có lẽ

chỉ mới dừng lại ở sự cảm mến. Vả lại cháu cũng chưa tỏ tình. Khi cảm xúc

còn mơ hồ, người ta có thể thích một lần nhiều đối tượng. Vì thế cháu đừng

vội thất vọng vì chưa biết kết cục ra sao mà. Câu nói mà cháu trích, theo cô

không phải là một quy luật.

Sự giỏi giang và cái đẹp của người nam cũng như người nữ là một lợi

thế trong cuộc sống, nhưng chúng không nhất thiết là yếu tố thu hút trong tình

yêu. “Tình địch” của cháu không giỏi và đẹp trai như cháu, nhưng có thể anh

ta có gì đó mà người bạn gái thấy “dễ thương”. Ví dụ, sự khiêm tốn, không tự

cao tự đại. Người ta dùng chữ “duyên nợ” để nói không biết yếu tố nào đã

khiến hai người nam nữ trở thành lứa đôi.

Cô xin chia sẻ với cháu một kinh nghiệm sống. Không bao giờ nên

đánh giá quá cao về mình và coi thường người khác (nhất là tình địch) để rồi

tự chuốc lấy sự thất vọng.

Chưa biết kết cục ra sao, nhưng chúc cháu rút được cho mình những

kinh nghiệm sống tích cực nhất.

Yêu là độc chiếm?

Thưa cô,

Chúng cháu là sinh viên năm thứ hai, học cùng lớp. Tụi cháu yêu nhau

đa được hơn nửa năm. Bạn gái cháu xinh đẹp, tính tình tương đối hiền hậu,

cô ấy rất yêu cháu nhưng lại làm khổ cháu không ít vì tính hay ghen. Cô ấy

không thích cháu nói chuyện với các bại gái khác trong lớp, cháu đi đâu cô ấy

cũng trông chừng, cật vấn… làm cháu thấy nghẹt thở, mất tự do. Cháu sợ kéo

dài thế này, tình yêu của chúng cháu sẽ không dẫn đến kết thúc tốt đẹp. Cháu

có nên tiếp tục mối quan hệ này, hoặc có phải vì cháu quan trọng hóa vấn đề

mà “kết tội” người yêu?

Từ trước đến nay, vẫn có những phụ nữ mắc “bệnh” chiếm hữu. Là bạn

gái họ ghen tuông; làm vợ, làm mẹ, họ xem chồng, con như vật “sở hữu”. Khổ

cho người khác và cho chính họ. Có những chàng trai không lớn lên nổi và lệ

thuộc vào mẹ cho tới khi con cái đùm đề, vì lý do này.

Cô nghĩ đây là một căn bệnh mà không ai muốn rơi vào. Gọi là bệnh vì

nó khó chữa và vì một nguyên nhân tâm lý sâu xa nào đó. Có khi họ có cảm

giác thiếu tình thương qua một kinh nghiệm tiêu cực lúc nhỏ chẳng hạn.

Như vậy, bạn của cháu cũng là nạn nhân, bỏ ngang rất tội nghiệp.

Cháu hãy nhẹ nhàng nhưng thẳng thắn trao đổi với bạn ấy. Giúp bạn ấy suy

nghĩ về lý do có thể dẫn tới tình trạng tâm lý ngày hôm nay. Nếu cần, bạn ấy

có thể tìm tới nhà tâm lý, vì nếu không tự chữa trị được bạn ấy sẽ khổ dài dài.

Nếu có chia tay, bạn ấy cũng hiểu được lý do.

Nếu cháu im lặng “đánh bài chuồn”, bạn ấy sẽ “bệnh” nặng hơn với

người kế tiếp vì sợ mất người yêu một lần nữa.

Cháu suy nghĩ kỹ và giúp bạn ấy nhé?

Cháu đang thất tình

Cháu buồn lắm cô ạ. Chúng cháu thương nhau từ năm lớp 10. Bạn yêu

cháu và hứa sẽ bên cháu suốt đời. Vậy mà vừa thi đại học xong, bạn đa nói

lời chia tay với cháu, viện lý do: hai đứa còn trẻ, tình cảm tuổi học trò không

phải là tình yêu thật sự, chỉ là cảm tính, phải dành thời gian, tâm trí cho học

tập… cháu buồn khổ quá, con gái không thể tin cậy được, thề thốt như thế mà

trở mặt cái một. Liệu cháu còn tin tưởng được phụ nữ không?

Cô chia sẻ nỗi buồn của cháu, nhưng bạn gái cháu nói cũng có lý tuổi

học trò thường chưa có tình yêu thật sự. Tuy nhiên, đó chưa phải là lý do

chính đáng để các cháu chia tay. Có thể có nhiều lý do: bạn không còn yêu

cháu nữa, nhận thức của bạn về tình yêu, cảm nhận về cháu đã thay đổi;

hoặc đơn giản lý do chia tay đúng như bạn nói.

Hứa hẹn rồi thay đổi là điều đáng tiếc, những đôi khi không hẳn xấu. Và

không phải sự thay lòng đổi dạ, sự chia lìa nào cũng dẫn đến hậu quả tiêu

cực. Trong tương lai, cháu sẽ quen biết nhiều bạn gái, sự trải nghiệm vui,

buồn trong tình yêu, tình bạn sẽ đem lại cho cháu kinh nghiệm để cảm nhận,

đánh giá và lựa chọn người bạn đời phù hợp. Không còn yêu nhau, các cháu

vẫn có thể duy trì tình bạn.

Cháu đang buồn nhiều, cố gắng học tập nhé. Nhiều cơ hội đang chờ

cháu phía trước.

Chia tay tình đầu

Con mới chia tay với người yêu hôm qua. Chúng con học cùng trường,

quen nhau từ năm lớp 10. Hai tháng nữa chúng con sẽ thi vào đại học mà con

chẳng còn tâm tư nào cho chuyện ôn luyện, dù biết điều ấy sẽ ảnh hưởng

tương lai. Cô ơi, chúng cháu đã rất say mê nhau, thề thốt đủ thứ nhưng cô ấy

nói là “tự nhiên hết yêu” cháu. Cháu rất tuyệt vọng, cô ạ. Đây là mối tình đầu

của cháu, cháu không còn thiết sống nữa.

Cô rất thông cảm với cháu, nhưng cô thấy cháu là con trai mà hơi mềm

yếu đó! Chừng vài ba năm nữa nhớ lại việc này thì cháu sẽ cười to về “tình

yêu trẻ con”.

Điều xảy ra với các cháu ở tuổi này là những cảm xúc của sự thu hút

ban đầu giữa hai người khác phái. Đó mới là cảm xúc. Tình yêu còn đòi hỏi

cả sự tham gia của lý trí để thực sự hiểu biết nhau, vì hiểu rõ nhau mới sống

với nhau suốt đời được. Sống với nhau suốt đời thì phải có trách nhiệm.

Không chỉ có hai người mà còn con cái, gia đình hai bên, rồi trách nhiệm đối

với xã hội v.v… Ở tuổi của các cháu chưa có sự chín chắn để đáp ứng đòi hỏi

toàn diện của tình yêu như cô vừa nói.

Cũng có khi trong quá trình tìm hiểu, bạn gái của cháu khám phá nơi

cháu một điểm nào đó không hợp với bạn ấy mà không dám nói ra.

Mọi kinh nghiệm thất bại đều là một bài học vô cùng quý giá. Ví dụ là thi

rớt, cháu sẽ cố gắng chăm học hơn. Lỡ một lần mất người yêu, cháu sẽ suy

nghĩ kỹ về mình hơn. Một đời người sẽ có vài lần hợp tan rồi mới gặp được

phân nửa kia của mình.

Cô khuyên cháu hãy tập trung học thật giỏi để thi đậu vào đại học.

Tương lai còn dài và mọi sự tùy thuộc vào ý chí của cháu. Chưa gì mà cháu

“xẹp như chiếc bánh bao về chiều” thì thật đáng tiếc cho một nam nhi như

cháu.

Nếu cháu biết đá banh hay chơi môn thể thao nào đó, cô đề nghị cháu

ra sân làm vài trận “xả sú–páp” rồi tập trung học hành. Chúc cháu thi đậu.

Lập trình… tuổi yêu?

Cô ơi, cháu 17 tuổi, tuổi này có thể gọi là người lớn, cô hả? Cháu khá

xinh (bạn bè cháu bảo thế) nên có nhiều bạn trai muốn làm quen. Mẹ cháu cứ

cảnh báo cháu từ năm lớp 10: “Phải 10 học, tốt nghiệp phổ thông xong hay

nghĩ đến chuyện có bạn trai. Hôm qua mẹ cháu lại bảo: “Phải vô được đại học

mới được yêu đương, mà tốt nhất là học xong đại học hẵng tính”. Mẹ cháu

buồn cười thật, tình yêu đến rất tự nhiên, như người ta nói là duyên số nữa, ai

mà lập trình được trước là đến ngày này sẽ gặp người này, đến năm kia sẽ

yêu. Theo cô thì tuổi nào yêu là hợp lý nhất?

17 tuổi là mới bắt đầu bước vào giai đoạn người lớn. Để trở thành

“người lớn”, cần có sự chín chắn thông qua kinh nghiệm sống. Đặc biệt

những thất bại thử thách sẽ giúp ta trưởng thành. Tình yêu rất cần sự chín

chắn để mang lại hạnh phúc thật. Tóm lại cần có thời gian, nghĩa là phải chờ

ít lắm năm bảy năm nữa mới có sự chín chắn này. Ở tuổi của cháu xuất hiện

những tình cảm khác giới là bình thường, nhưng đó chưa hẳn là tình yêu.

Tình yêu, chính xác là rung động đầu đời tới một cách bất chợt, ta

không lập trình nó được. Nhưng cuộc sống thì ta phải lập trình, nghĩa là có

một kế hoạch để thời điểm nào làm việc nấy. Chuyện học hành cũng là cách

chuẩn bị cho hạnh phúc tương lai, vì phải có nghề nghiệp để xây dựng cơ sở

vật chất cho gia đình. Và mỗi hoạt động đều đòi hỏi sự tập trung.

Cháu hỏi “yêu tuổi nào là hợp lý”? Theo cô, không phải tuổi tính theo

thời gian mà tuổi tâm lý, nghĩa là sự chín chắn, có bạn 20 tuổi đã biết suy

nghĩ nghiêm túc, còn có người trên 50 tuổi vẫn còn “con nít”. Có người “già

đầu” rồi vẫn chọn sai đối tượng. Vì sao? Chỉ biết được người khi biết rõ chính

mình.

Mong cháu suy nghĩ thật kỹ.

Bắt cá sáu tay

Cháu 15 tuổi xinh đẹp. Cháu chưa đến tuổi yêu đương, chưa là người

lớn phải không cô? Nhưng thực sự cháu đang gặp một thử thách lớn. Hiện tại

có sáu người yêu cháu, các anh ấy đều lớn hơn cháu một, hai tuổi, học giỏi và

rất đẹp trai, được nhiều bạn gái thích. Cháu rất ngưỡng mộ tính cách của các

anh ấy và cháu đang đứng giữa… sáu đường, không biết nên chọn ai.

Cháu biết cháu chưa đủ lớn để có người yêu, nhưng các anh ấy cứ theo

đuổi, làm cháu bối rối và khó xử, bạn bè thì ganh ghét vì có nhiều “cái đuôi”

theo. Bắt cá hai tay đã khó chấp nhận chẳng lẽ cháu lại bắt cá… sáu tay? Xin

cô chỉ cháu cách giải quyết tốt nhất.

Giữa cháu và sáu người bạn trai kia chưa thật sự là tình yêu. Đó chỉ là

sự thu hút giữa những người khác phái ở tuổi mới lớn. Sắc đẹp bên ngoài

của cháu hay sự học giỏi và đẹp trai của các bạn chưa phải là những yếu tố

bảo đảm một tình yêu đúng nghĩa. Bởi yêu nhau là bước khởi đầu để một đôi

nam nữ tiến tới hôn nhân, xây dựng gia đình hạnh phúc… và qua đó góp

phần xây dựng xã hội. Mà điều này đòi hỏi sự chín chắn, tinh thần trách

nhiệm, sự hy sinh cho nhau. Đây là những giá trị tinh thần chỉ hình thành qua

thời gian, mà các cháu lại còn quá trẻ.

Sở dĩ cháu chưa biết chọn ai trong họ vì ở cháu chưa hình thành

những giá trị tinh thần mà cô vừa kể. Nói cho cùng, các bạn ấy cũng là trẻ con

như cháu.

Các cháu cứ chơi với nhau như bạn bè và khoan nghĩ tới chuyện yêu

đương. Vì chưa đủ chín chắn để biết mình và biết người, mà đùa cợt với tình

yêu, có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng. Cháu cũng động nên chủ

quan rằng có sắc đẹp là có tất cả. Sắc đẹp chỉ đóng vai phụ trong cuộc sống

và lắm khi nó dẫn đến thất bại khi người khác phái chỉ bị thu hút bởi bề ngoài

của cháu. Có khi vì nó mà cháu quên trau dồi những đức tính khác, bảo đảm

cho hạnh phúc đích thực.

Con gái không nên tỏ tình trước?

Cháu và bạn học cùng lớp, thân nhau từ năm lớp 10 đến giờ. Chúng

cháu luôn gặp gỡ, đi đâu cũng có nhau. Các bạn trong lớp cũng nghiễm nhiên

xem chúng cháu là một cặp. Không nói ra nhưng chúng cháu đều hiểu là có

cảm tình với nhau. Cháu thấy thế là đủ để vui vẻ, có động lực để học hành

hơn. Nhưng không hiểu sao hôm qua bài viết cho cháu một lá thư tỏ tình với

cháu, nói là “I love you”. Hôm nay gặp cháu bạn có vẻ ngượng ngùng làm

cháu cũng mất tự nhiên. Vấn đề là cháu… thất vọng về bạn, con gái không

nên tỏ tình trước với con trai, có thể tự làm mất giá trị. Thật tình cháu cũng

cảm thấy hơi coi thường bạn. Yêu cháu đến cỡ nào thì bạn cũng nên để cháu

nói lời yêu. Còn bây giờ cháu không thể biết phải làm sao đây.

Không có luật lệ nào quy định ai phải tỏ tình trước. Trong một số nền

văn hóa khác, phụ nữ tỏ tình trước cũng được chấp nhận. Không cân phải nói

“I love you” mới là tỏ tình. Qua cử chỉ, sự quan tâm sâu sắc, sự thông cảm…

người ta dễ dàng nhận biết là người kia yêu mình.

Cô nghĩ cháu thất vọng vì cháu chưa yêu bạn gái, mới có chút cảm tình

thôi. Giờ đây nếu cháu thẳng thừng nói “tôi không yêu bạn” hay nghỉ chơi thì

bạn sẽ bị sốc nặng… Nói yêu khi cháu chưa rõ tình cảm thật sự của mình lại

càng không nên. Cô nghĩ, cháu có thể nói với bạn rằng hai cháu còn trẻ,

khoan nghĩ tới tình yêu mà chỉ quý nhau trong tình bạn thôi.

Nếu chưa hoặc không yêu bạn, trong cuộc sống hằng ngày cháu nên

cẩn thận với những cử chỉ có thể làm cho bạn ngộ nhận là tình yêu. Nếu bạn

“tấn công” quá thì hãy nói thật và chân thành là cháu không yêu, nhưng cháu

quý mến bạn, quý trọng tình bạn giữa hai người. Vài năm nữa nhìn lại, các

cháu sẽ thấy vui vui với chuyện tình yêu học trò. Đáng quý hơn nữa là sau

những chuyện xảy ra, tình bạn của các cháu vẫn còn lại.

Cháu có nên “cho”?

Thưa cô, cháu 16 tuổi và đang yêu cô ạ. Anh ấy học cùng trường, trên

cháu hai lớp. Anh ấy học giỏi, đẹp trai, dễ thương. Chúng cháu thích nhau thật

lòng, đi đâu cũng có nhau. Dù chưa nói lời yêu nhưng chúng cháu và bạn bè

cùng lớp đều nghiễm nhiên cho là một cặp đẹp đôi. Bạn cũng tử tế, đứng đắn,

thường mời cháu đến nhà chơi. Gia đình bạn cũng quý mến cháu. Nói chung

là cháu yêu bạn nhưng chỉ không thích một điều: bạn hay đòi cháu thể hiện

tình yêu bằng cách làm “chuyện ấy” nhất là những khi chỉ có hai đứa với nhau

trong phòng riêng nhà bạn. Cháu có nên cho bạn hay giữ cho mình, để chứng

tỏ tình yêu?

“Chuyện đó” rất quan trọng khi người ta yêu nhau, nhưng trong tình yêu

không chỉ có chuyện đó? “Không cho là không yêu”! Bộ cháu không theo dõi

báo chí để thấy đây là điệp khúc muôn thuở của những chàng trai ích kỷ, hơi

“thô sơ”, hay hát để dụ khi những bạn gái nhẹ dạ để rồi… chàng cao chạy xa

bay và nàng phải nạo phá cái bào thai vô tội… cháu có biết Việt Nam mình

đứng hàng top 5 toàn cầu về tỷ lệ trẻ vị thành niên phá thai?

Cháu mới 16 tuổi, nghĩa là chưa đủ chín để quyết định. Sự thiếu chín

chắn của cháu biểu hiện qua sự đánh giá anh ta là “đứng đắn”, trong khi anh

ta chỉ muốn lợi dụng cháu. Cháu đừng vì sợ “bạn giận” rồi làm chuyện dại dột.

Cháu cũng đừng thử vì tò mò để rồi phải trả một giá quá đắt.

Cháu dám đòi hỏi anh ta chứng tỏ tình yêu với cháu bằng một minh

chứng khác là sự tôn trọng cháu không? Nếu anh ta đáp ứng được chừng đó

mới là tình yêu. Nếu không và anh ta bỏ cháu thì là một điều đáng mừng, vì

thật ra anh ta không yêu cháu. Cháu còn rất trẻ, sẽ có cơ hội gặp nhiều bạn

trai khác và chắc chắn cháu sẽ gặp những người không chỉ khăng khăng đòi

“chuyện ấy” ở cháu. Chúc cháu bình tĩnh và suy nghĩ chín chắn.

Có cũng như không

Em và bạn ấy yêu nhau từ khi còn là sinh viên năm nhất. Gần đây, bạn

ấy bỗng lạnh nhạt với em, quay sang thân thiết với lớp trưởng. Anh này đẹp

trai, có tài, được nhiều bạn gái nễ phục, yêu thích. Trong lớp, các bạn bắt đầu

xì xào chuyện lớp trưởng cướp bồ của em. Em đã đề cập vấn đề này với bạn

ấy, nhưng bạn ấy nói, giữa họ chưa có chuyện yêu đương, mà nếu có thì

cũng là bình thường, tình yêu không có lỗi. Phản bội mà là… bình thường

được sao? Em đau khổ và tuyệt vọng, muốn làm tất cả, kể cả điều xấu để có

được người em yêu…

Cô chia sẻ sâu sắc nỗi buồn của em, nhưng cũng khuyên em nên lắng

lòng để suy nghĩ kỹ và quyết định đúng.

Chừng vài năm nữa, nhìn lại thời điểm này, em sẽ cười chính mình “vì

sao mình bồng bột dữ vậy?” Tình yêu ở tuổi sinh viên chưa có gì là cố định và

chín chắn.

Đời em còn dài, còn nhiều điều tốt đẹp đang chờ. Đừng lỡ dại làm điều

không hay để tiếc cả đời. Trong chúng ta có một cảm xúc đặc biệt mà em nên

coi chừng: đó là khát khao “chiếm đoạt”, khác với tình yêu vốn rộng lượng,

tha thứ, khoan dung. Em muốn làm tất cả để có người mình yêu. Nhưng nếu

tâm hồn người ấy không thuộc về em thì có cũng như không.

Mong em nghĩ lại.

MỤC LỤC

Phần I. Gia đình

- Con cái với cha mẹ

- Cha mẹ với con cái

Phần II. Bạn trẻ suy nghĩ về giá trị sống, nói về mình, tìm bản sắc của

mình

Phần III. Chuyện học hành, hướng nghiệp

Phần IV. Tình bạn, tình yêu

---//---

TƯ VẤN TÂM LÝ HỌC ĐƯỜNG

HÃY LÀ CHÍNH MÌNH

Tác giả: Thạc sĩ Nguyễn Thị Oanh

Chịu trách nhiệm xuất bản: Ts. Quách Thu Nguyệt

Biên tập: Kim Tuyến

Bìa: Bùi Nam

Sửa bản in: Công Anh

Kỹ thuật vi tính: Thanh Hà

NHÀ XUẤT BẢN TRẺ - BÁO PHỤ NỮ TP.HCM

161 Lý Chính Thắng – Quận 3 – Thành phố Hồ Chí Minh. ĐT: 39316289 –

39316211 – 38465595 – 38465596. Fax: 84. 8. 8437450 – E–mail:

nxbtre@hcm.vnn.vn. Website: http://www.nxbtre.com.vn

CHI NHÁNH NHÀ XUẤT BẢN TRẺ TẠI HÀ NỘI

20 ngõ 91, Nguyễn Chí Thanh, Quận Đống Đa – Hà Nội

ĐT & Fax: (04)377734544

E-mail: vanphongnxbtre@hn.vnn.vn

Khổ 14x20cm. Số: 83–2009/CXB/807–12/Tre. Quyết định xuất bản số:

474A/QĐ – Tre, ngày 20 tháng 5 năm 2009. In 3.000 cuốn, tại Xí nghiệp In

Nguyễn Minh Hoàng. Địa chỉ: 100 Lê Đại Hành, P.7, Q.11, TP HCM. ĐT:

38555812. In xong và nộp lưu chiểu tháng 5 năm 2009.