Upload
lynhan
View
217
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
LỜINÓIĐẦUCuốnsáchnàyviếtvềmộtphầnđờivànghềcủamộtngườiđànôngkỳlạ.Đólàmộtđứatrẻphảilớnlêntrongvòngtaycủachamẹnuôi,mộtchàngthanhniênbỏhọcđạihọcgiữachừng,mộtngườiđãcậnkềcáichếtbởicănbệnhungthưquáiác.Đólàngườitạoracuộccáchmạngchongànhcôngnghệthôngtin.ĐócũnglàngườiđãcứuvãnngànhcôngnghiệpâmnhạcđangcóvẻkhủnghoảngvàgópphầnđịnhdạnglạingànhcôngnghiệpgiảitríthếgiớibằngchiếcmáynghenhạcnhỏnhắncótênlàiPod.
**
Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com
**
Ngày31.1.2005,trêntờUSAToday,AndreaKozek,mộtnhânviênchămsócsứckhỏeởMil-waukee(Mỹ)hồhởiphátbiểu:“iPodđãthayđổicuộcđờitôi”.Đólànhữnglờiphátbiểucócánhmàchúngtacóthểngheởbấtkỳđâutrênthếgiớikểtừsaunăm2001,nămchiếcmáynghenhạcnhỏnhắncótêniPodnàyrađời.VàđúngnhưlờiAndreaKozek,nóđãthayđổirấtnhiềuxuhướng
nghenhạccủaconngười,đặcbiệtlàgiớitrẻ.
Khôngchỉvậy,“cơnsốtiPod”còngópphầnthúcđẩynhữngngànhkinhdoanhkhácpháttriểnnhưâmnhạc,giảitrívàđặcbiệtlànótạoramộtkhuynhhướngvănhóacósứclantỏatrêntoàncầu.Nóicáchkhác,nóđãđịnhdạnglạicôngnghiệpgiảitríthếgiớivàtrởthànhmộtbiểutượngvănhóađầutiêncủathếkỷXXI.
Tìnhhìnhnàykhágiốngvớinhữnggìđãxảyracuốithậpniên70đầuthậpniên80củathếkỷXXtrongngànhcôngnghiệpmáytínhvớinhữngchiếcmáytínhcủahãngApple.Ngườitađãgọiđólàmộtcuộccáchmạng,mộtdấusontronglịchsửcủangànhcôngnghiệpnontrẻnhưngcựckỳpháttriểnnày.
SosánhgiữahaidòngsảnphẩmiPodvàmáytínhApple,ngườitanhậnranócómột“mậtmã”chunglàđầysángtạo,côngnghệtiênphong,kiểudánghấpdẫnvàgiárẻ.Vàngườigiữ“mậtmã”nàychínhlàSteveJobs,mộtdoanhnhânhuyềnthoạimàcuộcđờivàsựnghiệpluônlàchuỗinhữngsựkiệnkỳlạ.
*
**
Hơn30nămcómặttrongngànhkinhdoanhthếgiới,thànhcôngnhiều,thấtbạicũngkhôngítnhưngSteveJobsvẫnluônchứngtỏôngxứngđánglàmộttrongnhữnghuyềnthoạidoanhnhânhiệnđạivớinhữngquyếtđịnhsángsuốtcủa
mình.Ôngđãbiếnmộtcôngtychỉcóhaithànhviênlúcmớithànhlậpthànhmộttậpđoànhùngmạnh,trụvữngtrongcuộccạnhtranhvớinhững“ônglớn”trongcôngnghiệpmáytínhvàgiảitrí.Khảnăngsángtạokhôngngừng,sựquyếtđoánvàtáobạocủaSteveJobsđãgiúpôngluônlàngườidẫnđầutrongnhữngcuộcđuatranhquyếtliệttrênthịtrườngtoàncầu.Ngườitacònthấyở“ngườiđànôngkỳlạ”nàykhảnăng“sốngsót”saunhữnglầncậnkề“cáichết”trongsựnghiệpvàcuộcđời.Mỗilầnnhưvậy,khảnăngsángtạolạitrỗidậymạnhmẽtrongông.VớiJobs,nhữngthấtbạichẳngqualànhữngviêngạchmàcuộcđờinémvàođầu.Ngượclại,thànhcông,vớiông,nóxuấtpháttừtìnhyêucuồngnhiệtnhữnggìmìnhlàmvớimộttriếtlýrấtđơngiản“Hãyđóikhátvàdạidột”.
Nếubạnđangkhởinghiệp.Nếubạncònbănkhoănvềnhữngchọnlựađườngđichomình.Hãyđóikhátvàdạidộtnhưlờikhuyêncủangườiđànôngnày.
PhầnI.APPLE–NGHĨALÀTẠORAĐIỀUTHÚVỊCHOMỖINGƯỜISteveJobsbiếtlàchúngtacầncónhữngvậtthầnkỳnhưthếđểtậnhưởngcuộcsốngquanhmình.VàôngấyđãphảilàmviệcrấtvấtvảchongàychúngtacómáyIpodđểnghenhạchayngồilàmviệchạnhphúccùngchiếcmáytínhhìnhquảtáobịgặmdở.
BenjamilFrank–SBDnews
Chương1.XÂYBIỂUTƯỢNGVĂNHÓACỦATHẾKỶ
Đơngiản,nóchỉlàmộtthiếtbịnghenhạc.Nhưngđiềuvĩđạilànóchứaniềmvui,sựthưgiãnvàcảnhữngướcmơcủamỗingườitrongchúngta.ChỉcóJobs–mộtkẻ“đóikhátvàdạidột”đếntậncùngmớicóthểlàmrađiềukỳdiệunày.
News.au.com
Cứmộttrămthanhniênởthànhphố,thìmộtnửatrongsốđósởhữumộtmáyiPod.Nửacònlạithìcứsuynghĩvềviệcchừngnàothìmìnhcóchiếchộpnhạcthầnkỳnày.
IPOD–KHỞIĐỘNGMỘTKỶNGUYÊNGIẢITRÍMỚI
MộtngàytrướcGiángsinhnăm2004,Chris,mộtthanhniênđammêcôngnghệ(thườngđượcgáncholà“Nhữngkẻthíchnghisớm”)trựcsẵnởmộttrongbốncửahàngcủaMicroAnvikaởKhuTottenham,LuânĐônchỉđểmuađượcchiếciPodtặngbạngái.Trướcđó,anhđãrảokhắpnămcửahàngnhưngkhôngnơinàocòniPodđểbán.ỞcửahàngmàChrismaymắnmuađượcchiếcmáythứbachomình,mỗingàybánđượchơn300chiếciPod.
NhiềungườimuađượciPodcũngmangtâmtrạnghânhoannhưChris.NhưôngTony,ởLuânĐôncũngmuahaichiếc,mộtchovợvàmộtchođứacongái18tuổicủaông.Ôngtỏrahớnhởkhimuađượcmáychứađến2.500bàihát,250al-bum.“Thếlàquáđủ”,ôngnói.CònPaul,mộtngườiyêuâmnhạc,lạicảmthấybịámảnhbởinhữngchiếciPod.Ôngnói:“iPodlàcôngnghệthúvịnhấttừsauxehơi.KhiCasetteWalkmanđượcgiớithiệuvàonăm1979,mọingườiđềunóiđâylàsựsiêuđẳng-mộtkhoảnhkhắcthayđổicuộcsốngcủabạn.iPodthậmchícònđángngạcnhiênhơn.Nótaonhã,tiệndụng,xinhđẹpvàcựcthúvị.Tôicóthểmởbấtkỳloạinhạcmìnhthích,cóthểthayđổinhạcbấtkỳkhinàomuốn,tôimongđợinósẽtuyệtvờihơn”.NhữngnhânvậtnổitiếngnhưvợchồngdanhthủBeckham,casĩCraigDavid,FatboySlim,RobbieWilliams,PDiddy,nhómrockU2...cũngbịiPodmêhoặc.MộtngườicótênlàDominicMohancũngphátbiểutrêntạpchídànhchođànông,GQ,trongthờigianđórằng:“Tôiđangyêuchiếcmáynàyvàtôicóthểngủchungvớinó”.
BáochíMỹlúcđấynhannhảncác“thuậtngữiPod”.NếuPodpeople,posterchỉngườisửdụngiPodthìPod-maniacslànhữngngườinghiệniPod.i-SockslàcácloạibaodànhchoiPod.CòniRevolutionlàcuộccáchmạngiPodvàiPodismlàtôngiáoiPod.ThờitrangcũngbịiPodchiphốikhicácnhãnhiệuhàngđầunhưGap,Gucci,Prada,LouisVuitton...đuanhautungranhữngthứchoiPod“diện”từtúiđựngbằnglông,nhungchođếnáoấm,vớvàcả“bikini”choiPod.NhàthiếtkếKarlLagerfeldchobiết,khoảnhkhắcôngyêuthíchnhấttrongngàylàvừatắmvừanghenhạctừmộttrongbảymươicáiiPodcủaông.
HãngBMWbánđượchàngngànchiếcadapterđểkếtnốiiPodvớidànâmthanhtrênxe.ĐiềunàykhiếnMercedes-BenzUSA,Volvo,Nissan,AlfaRomeovàFerraricũngmauchóngnhậpcuộc.TạpchíStuffđãxếpiPodhạngnhấttrongdanhsách
100đồvậtthúvịnhất,vàgọinólà“thứtuyệtvờinhấtxuấthiệntạiCaliforniakểtừsaubannhạcBeachBoys”.
*
**
Vàthứtuyệtvờiấyđãcómột“hànhtrìnhlịchsử”hơnnămnămđểhiệndiệnhầunhưkhắpnơitrênthếgiới,dùnóđượckhaisinhbởimộtcôngtyởCalifornia.TrênWebsiteIpodlounge,nhữngngườiyêuchiếcmáynghenhạcnàytrêntoànthếgiớiđãgửiđếnhàngnghìntấmảnhvềiPod:iPodtrêncáccánhđồngcỏởsườnnúiThụySỹ;iPodnằmtrênnóctòanhàNghịviệnAustralianởCanberra;chóngheiPodởNewJersey;mộtngườiđànôngchạyma-ra-tôngởWashingtontrongkhiđangngheiPod;iPodcómặttrênnúiRushmore;iPodởGrandCanyon,bênngoàiNhàthờlớnStBasil’s,trướcthápEiffel,lấplánhbêncạnhnhàhátConSò(Sydney,Úc)vàsẽsớmđược...đưalênSaoHỏa.Cũngphảithôi,vìđóbiểutượngtuyệtvờiđầutiêncủathếkỷXXI-sảnphẩmcủaniềmkhátkhao,sựsùngkínhvàtìnhyêu.
ĐâylàcuộccáchmạngthứhaitronglịchsửcôngnghệthếgiớiđượctạoratừApple,dướibàntayđiềukhiểncủaJobs.Khiấy,máyảnh,máyquayphimnhannhảntrênthịtrườngcònthiếtbịnghenhạcthìvừaítlạivừakémchấtlượng,đángkểnhấtchỉcóthếlàmáyMP3.Điềuquantrọnglàchẳngaiquantâmđầutưpháttriểnnhữngthiếtbịnhưthế.Hoặccó,họcũngthấtbạithảmhại.NhưngApplevớiSteveJobs,mộtkỷnguyêngiảitrímớiđãxuấthiện.
MộtbiểutượngvănhóacủathếkỷXXIchínhthứcramắt.
ĐólàchiếciPod.
MọichuyệnbắtđầutừướcmơcủaTonyFadell,chuyêngiaphầncứngcủahãngPhilips.ÔngmuốnxâydựngmộtthiếtbịMP3tươngthíchvớidịchvụnhạcsốNapstervàdựđịnhmởcôngtyriêngđểkinhdoanhsảnphẩmnày.ÔngrờiPhilipsvàtrìnhbàyýtưởngcủamìnhvớimộtsốcôngtynhưngđềubịtừchối,trừApple.Đầunăm2000,Applehàophóngthànhlậpchoôngmộtnhóm30ngườigồmchuyêngiathiếtkế,lậptrìnhviênđếnkỹsưphầncứng.NếuFadelltậptrungvàomụctiêukinhdoanhthìgiámđốcđiềuhànhSteveJobscủaApplelạichỉquantâmđếnthiếtkế,hìnhkhối,sựdễdùngvànhữngcảmnhậnmàsảnphẩmđemlại.
BenKnauss,cựuquảnlýdựánmáynghenhạccủaApple,kểlại:“Chúngtôihọphànhliênmiên.Jobstỏrabựcbộibởikhôngthểmởbảnnhạcôngmuốnnghechỉsaubathaotác.Ôngcũngphànnànvìâmthanhnhỏ,kiểudángkhôngsắcsảovàmenutruycậpchậm.Jobshơicóvấnđềvềthínhgiácvàchúngtôiphảităngâmlượngđếnmứcmàôngấyhàilòng,bởivậyiPodhiệnnaycóâmthanhlớnhơnhầuhếtcácmáyMP3khác”.Knaussrútluigầnngàytrìnhdiễnthiếtbịdoôngkhôngtinrằngnócókhảnăngthànhcông.“Cólẽđâylàmộtquyếtđịnhsailầm.Nhưngtạithờiđiểmđótôikhôngnghĩđượcnhưthế”,Knaussnói.ThếhệđầutiêncủasảnphẩmnàytươngthíchvớimáyMac(ổcứng5GB)chứađược1.000bàihát.Đâylàsảnphẩmdonhómthiếtkế,đứngđầulàkỹsưphầncứngJonRubinstein,pháttriểntrongchưađầymộtnăm.HọtrìnhlênSteveJobsvàongày23.10.2001.
Tháng11,iPodbắtđầuxuấthiệntrênthịtrườngvớidunglượngổcứng5GB,cókhảnănglưutới1.000tệpnhạc.Tuynhiên,thiếtbịkhôngcógìđặcbiệtdochỉtươngthíchvớimáyMacvàphảihoạtđộngvớiphầnmềmiTunes...Ngày17.7.2002,tạitriểnlãmMacworld,iPodthếhệhaiổcứng10GBvà20GBramắt.SảnphẩmhoạtđộngvớiphầnmềmWindowsvàsửdụngbánhxecảmứng(touchwheel)thaychobánhxeđiềukhiểncơhọc(scrollwheel).
Tháng4.2003,iPodthếhệthứbavớithiếtkếnhỏ,mỏng,nhẹvàdunglượnglêntới40GBđãthậtsựlà“mộtcơnlũquét”trêntoànthếgiới.NókhiếnngườitaquênmấtsựhiệndiệncủaSonycùngdòngmáyWalkmanvangdộimộtthời,cũngnhưlàmlumờthiếtbịnghenhạcvàxemvideoMedia2Gocủa
Microsoft.Cộngvớichiếnlượcquảngbáhiệuquả,doanhthucủaAppletăngvọtvàiPodnhanhchóngtrởthànhbiểutượngcủathờitrangvàsựsànhđiệu.Theođàthắngthế,giữanăm2004,ApplechorađờiiPodthếhệ4,đượctrangbịmànhìnhmàucùngmộtsốthiếtkếcảitiếnkhácnhằmtăngthờigiansửdụng.Ngày
12.10.2005,iPodphiênbảnthứ5(iPodvideo,cóhaimàuđentrắng,dunglượng30GBvà60GBvớithờilượngpintừ14-16giờ)rađời,đánhdấusựchuyểnmìnhcủaApple,từmộtcôngtymáytính“lấnsân”sanglĩnhvựcnghenhìn.NgoàinămnămthếhệiPod“chínhthống”,ApplecòntungracácloạiiPod“chuyêntrị”mộtnhómđốitượngnhấtđịnhnhưiPodminidànhchogiớitrẻsànhđiệu,iPodShufflehướngđếnđốitượngcóthunhậpkhiêmtốnvàiPodnanovớicôngnghệcựcđỉnh.
TạihộichợMacworldExpotháng1.2006,SteveJobschobiết,Appleđãbánđượchơn42triệusảnphẩmiPod(ApplecònkếthợpvớinhiềuhãngxehơiđểlắpiPod).TừiPod,Applecòntungraphầnmềmnghenhạctruyxuấttừmạng(iTunes)vànhiềusảnphẩm“i”khác,từiLife,iDVD,iMovie
HD,iPhoto,đếniWeb...VớisựkhéoléocủaJobs,AppleđãkýhợpđồngvớihãngHewlettPackardđểđưaphầnmềmiTunesvàochíntriệumáytínhmỗinăm.AmericanOnlineđãchọniTuneslàmđộcquyềntrong26triệumạngthuêbaocủamìnhvàhãngPepsiColaBắcMỹđãthựchiệnmộtchươngtrìnhquảngcáotrongvòngchungkếtbóngđáMỹvớitiếtmục100triệubàihátquàtặngtừiTunes.iPodliêntụcramắtnhiềuphiênbảnmàcôngnghệvàkiểudángngàycàngđượcđổimớichokịpvớitràolưuvàđểcạnhtranhcùngcácđốithủđãvàđang“nhămnhe”tấncôngvàothịtrườngnày.Đammêâmnhạcvànhậnrõsứcảnhhưởngcủaâmnhạcđếntâmhồnconngười,Jobsđãquyếtđịnhđầutưvàolĩnhvựcđó.
Kếtquảlàđếnnay,iPodđãtrởthànhmộtphươngtiện“nóng”nhấttrongxuhướnggiảitrícủaconngười,đặcbiệtlàgiớitrẻ.Ngườitacóthểthấynóởbấtkỳđâu.Trênđườngphố,ởnhữnggócđường,nhàhát,rạpchiếuphim,trongtrườnghọcvàthậmchícảtrong...nhàchùanữa.TừMỹ,HànQuốc,TrungQuốc,ViệtNam...đâuđâungườitacũngcóthểtìmramộttínđồcủaiPod.ĐócũngchínhlàdấuấncủaJobstừkhitrởlại“cầmlái”contàuApple.iPodđãmởrakỷnguyênnhạcsốmàởđó,ApplecủaJobslạigiữvaitròtiênphong.
ÔNGCHỦCỦAKHOTÀNGÂMNHẠC
Vàothứhaicuốicùngcủatháng4.2003,StevetrởvềMosconeCenter,dạoxemộtvòngcơquanđầunãocủaAppletạitrungtâmthunglũngSili-con.Trônghớnhở,nhiệttìnhnhưthườnglệđứngtrướckhángiả,ôngcôngbốvềkhonhạctrựctuyếniTunes.Steveđãlàmđượcđiềumànhữngngườingoàicuộcdựđoánlàbấtkhảthi:nhậnđượcnhữngchữkýchấpnhậncủacáccôngtyâmnhạchàngđầu.Ôngmuốncóđượcnhữngchữkýấyđếnmứcđãtựmìnhthựchiệnđàmphán.
Nhiềungườitinrằng,Universallàhãngđầutiênkýhợpđồngvớichiếnlược,tầmnhìncủaSteve.Thậtra,theomộtnhânviênliênhệmậtthiếtvớinhữngvụthươngthảo,“StevepháttriểnmộtmốiquanhệbanđầuvớiRogerAmes,ởhãngWarner.RogermớithựcsựlàngườiđầutiênbắttayvớiSteve”.Nhữngcôngtyâmnhạc,vốnđãrấtthậntrọngtrongvấnđềtảinhạc,từngbướcchậmchạp,miễncưỡngchođếnkhihoàntoànđồngývớimọiđiểmnhỏnhặtnhấtcủađiềukhoản.NhưngkhiSteveJobsxuấthiệnthìnềncôngnghiệpâmnhạcđãcầucạnhông,bằnglòngđốivớitấtcảnhữnggìôngmuốn.“Đólàmộtchiếctàuhỏasắpsửarờiga,mọingườiphátrồlênvàmuốncôngtycủamìnhởtrongđóchobằngđược.Lầnđầutiên,đònbẩy(trongviệcđámphánhợpđồngtảinhạc)chuyểntớihướngkhác.Nótươngtựnhauởtấtcảnămcôngty”-ngườinhânviênnàychobiết.
Mặcdùnhữnghợpđồngcóthểđãcứuvãncôngnghiệpâmnhạckhỏinạnsaochéplậu,nhiềungườitrongngànhcôngnghiệpnàyvẫngọiđólàcuộcmặccảcủaquỷ.Hiệnnay,Applenắmgiữhơn80%mứctăngtrưởngcủathịtrườngnhạcsốvàcómộtảnhhưởngkhổnglồvàogiácảâmnhạc.ĐólàmộtkiểugâyấntượngkhiếnnhiềungườitrongngànhcôngnghiệpđiệnảnhlolắngkhiJobsvàAppleđàmphánđểmởrộngiTunescungcấpphimnhiềutập,mộtbướcđitựnhiênsaukhikhonhạctrựctuyếnđã
bổsungthêmtínhnăngcácchươngtrìnhtruyềnhình,vàomùathunăm2005.Nhữngngườicóthếlựctronglĩnhvựcphimảnhrấtmongmuốnđượctiếpcậnmộtthịtrườngtiêudùngrộnglớnvàđặcbiệtlàchốnglạinạnsaochéplậu.NólàvịtrícònbỏngỏdànhchoJobs,ngườimà30nămtrướcđãđồngsánglậpmộtcôngtymáytínhvớingườibạnthờiniênthiếu.Nhưngnhờsựhiểubiếtvềkinhdoanhvànhữngdịpmay,bâygiờ,Jobsđãtựmìnhtrởthànhmộttrongnhữngnhânvậtquyềnlựcnhấttronglĩnhvựctruyềnthông,đặcbiệtlàtừkhichuyểnhướngvàothờiđạisố.
NhưngApple,nơiJobsvớivaitròlàtổnggiámđốcđiềuhành,cònmởrộngảnhhưởngcủamìnhvàoHollywood.Từnăm2001,khiApplegiớithiệumáynghenhạckỹthuậtsốiPodvàphầnmềmiTunes,sauđượcthaythếbằngkhonhạctrựctuyếniTunesMusicStore,côngtyđãtrảiquamộtsựthayđổilớn.Chỉtrongbanăm,Appleđãbánđượcmộttỉbàihátvàtừcuốitháng10,họcũngđãchorađời15triệuchươngtrìnhti-vivàvideoclipcanhạc.Trongvòngbathángcuốinăm2005,Appleđãkiếmđược3,4tỉđôlalợinhuậnnhờiPodvàiTunes,sovớichỉhơn2tỉđôlatừmáytínhvàphầnmềm.Nóimộtcáchkhác,hiệnnay,nólàmộtcôngtytruyềnthôngchứkhôngchỉkinhdoanhmáytínhvàphầnmềm,mộtsựđổihướngđầykịchtínhkểtừngàythànhlậpcôngty.
Chương2.LỢINHUẬNCHỈLÀĐIỀUTHỨYẾU
“Mụcđíchđơngiảncủachúngtôilàtạoranhữngchiếcmáytínhtốtnhấtthếgiớichứkhôngphảitrởthànhcôngtylớnnhất,giàumạnhnhất”.
SteveJobs
CHIẾCGẬYĐỊNHHƯỚNG:SỰTẬPTRUNG
SteveJobschorằng,trongsốnhữngthóiquenkhácnhauthì“từchốimộtngànthứ”đểtậptrungvàomộtthứlà“quantrọngthậtsự”.Trongmộtkỷnguyênmàđasốcáchãngcôngnghệphảithắtlưngbuộcbụngđểthíchnghivớimộtthịtrườngtăngtrưởngchậm,Appleđãđứngvữngnhờnhữngphátkiếntiênphong:AppleComputer(AAPL).Nhiềuhãngđãgiảmbớtquátrìnhnghiêncứuvàpháttriểnđểtậptrungvàogiatăngtiềnlãichosảnphẩmhiệnhữu.NhưngđókhôngcóApple.Bằngviệckếthợpbíquyếtsảnxuấtcôngnghệvớimộtkháiniệmlàmsaođểbánđượcâmnhạctrựctuyến,máynghenhạciPodcủaAppleđãtrởthànhsảnphẩmkỹthuậtmớicóảnhhưởngnhấttrongnhiềunăm.Cùnglúc,Appleđãduytrìdanhtiếngcủamìnhvìđãtạoradòngmáytínhđểbànthanhlịch,dễsửdụngnhất.ĐóđềulànhữngsángkiếnvĩđạicủaApplechongànhcôngnghệthôngtin.Nguồngốccủanhữngsángkiếnđólàgì?
Appleđãcómộtvịtríđổimớivớinhiềukỹsưthôngminh,giàuđammê.TheoJobs,Applecóđượcsựđộcquyềnvềgiaodiệnđồhọaítnhấttrong10năm.Đólàkhoảngthờigianrấtdài.Đểđạtđượcmộtsựđộcquyềnnhưvậycầnphảicónhữngngườisảnxuấtvĩđại,tạoranhữngsảnphẩmtuyệtvời.NhữngngườitàinăngnàyđượckếtnốilạivớinhaunhờJobs–mộtconngườicóvănhóađịnhhướngsảnphẩmtốtmộtcáchkỳlạ:làmchongườisửdụngthấyhàilòng.
Nhưngngầnấy,theoJobs,cũngchưađủtrongkhuynhhướngpháttriểnmới.Những“ngườisảnxuất”khônglànhântốduynhấtkhiếncôngtypháttriểnnữamàlànhữngngườitiếpthịhoặcmarketing.Chínhhọlàngườikếtthúccuộcđuamàvìlýdonàođósựđộcquyềnkhôngcònhiệulực.Vàcũngchínhhọsẽgiúpcôngtyvượtquathờikỳkhốnkhóđểtiếptụctồntạivàpháttriểnbằngkhảnăng“nânggiátrị”hànghóatrongmắtngườitiêudùng.
“Mụcđíchđơngiảncủachúngtôisẽtạoranhữngchiếcmáytínhtốtnhấtthếgiớichứkhôngphảitrởthànhcôngtylớnnhất,giàumạnhnhất.Chúngtôicòncómộtmụcđíchthứhailàlợinhuận.Cảhaiđềutạoratiềnnhưngchúngtôiluônưutiênchomụctiêutạoranhữngsảnphẩmthúvị”–ônggiảithích.Jobsđiềuhànhcôngtybằngcáchthuênhữngngườimongmuốnlàmmọi
thứtốtnhấtthếgiới.Cóhoàibãolớn,họcònlànhữngngườilàmviệccựckỳtậntụyvàgiỏichịuáplựcđếnmứcSteveJobsphảitựhào.Họlàmviệcvàocảbanđêmvànhữngngàycuốituần,đôikhimộttuầnchỉgặpgiađìnhcủamìnhmộtlần.Thỉnhthoảng,họcònlàmviệccảtrongdịplễNoelđểthựchiệnchắcchắnmộtchitiếtmáysaochosảnphẩmcủaAppleđượcbánởmứctốtnhấtcóthể.CácnhânviêncủaAppleđãthểhiệnniềmđammêmãnhliệtcủamìnhvàotrongtừngsảnphẩm.Vìthế,thậtdễdàngđểStevelýgiảitạisaongườitiêudùnglạitrungthànhvớicácsảnphẩmcủahọnhưvậy.Ôngchorằng,cácnhàthiếtkếvàkỹsưcủaAppleđã“nghĩtrước”ngườidùngkhiếnhọphảingạcnhiênmàthốtlênrằng:“Wow,ngườinàođóởtítbênApplecũngđãnghĩvềđiềunàyrồi!”.Stevetựhàophátbiểurằng,gầnnhưkhôngcósảnphẩmnàotrênthếgiớicóthểgiúpngườidùngtrảinghiệmnhưsảnphẩmcủaApple,đặcbiệtlàmáyMacintoshvàiPod.TuyStevechỉ“dám”nghĩmìnhlà“ngườigiữcửa”trongtoànbộquátrìnhđổimớicủaApplenhưngrấtnhiềungườidànhchoôngmộtsựkínhtrọnglớn.Bởiaicũnghiểu,đằngsaucuộcđổimớiđóởApplekhôngaikháclàmộtSteveluônbiết“nghĩkhác”.Dùchorằng“đãmaymắnlớnlêncùngngànhcôngnghệthôngtin”nhưngtừnhữngngàyđầuthànhlậpcôngty,ôngcũngđãphảilàmmọithứ,từchuẩnbịtàiliệu,bánhàngđếnmuanhữngconchip,tạonênthươnghiệuchoApple.Vàkhicôngtypháttriển,ôngvẫnphảiđảmnhậnnhữngvaitròđóvìđã“gắnmáytínhvớihaibàntaymình”.
SteveJobskhẳngđịnh:“Chúngtôilàmmọithứmàmìnhcảmthấycóthểtạonênmộtđónggópquantrọngchocuộcsống.Đâylàmộttrongnhữngniềmtinkháccủatôi”.Applekhônghệthốnghóabấtkỳmộtcuộccảitổnào,nhưngkhôngcónghĩalàhọlàmviệcvôtổchứcvàkhôngcócáchkếtnốicácsángkiếnvớinhau.Ngượclại,Applelàmộtcôngtykỷluậtrấtnghiêm,vàhọcónhữngphươngpháplàmviệcrấthiệuquả.Vìthế,sángkiếncóthểlàmộtthứchẳngaicóthểtiênđoánđược,cóthểlàtừnhữngcuộchọpngaytạihànhlang,haynhữngcuộcđiệnthoạitừgiữađêmkhuyađểtraođổinhữngýtưởngmớihoặcgiảiphápchonhữngrắcrối.
VànhưSteveJobsđãnói:“Sángkiếncóđượclànhờchúngtôisẵnsàngnóikhôngvớirấtnhiềuýtưởngđểchắcchắnrằngchúngtôiđangđiđúnghướnghoặckhôngbỏphícônglaovàomộtđiềurốtcuộcchẳngmanglạigìcả.Chúngtôiluôntìmmọicáchđểthâmnhậpvàonhữngthịtrườngmới,nhưngchỉlàkhichúngtôicóthểtậptrungvàonhữngsángkiếnthậtsựcóýnghĩa”.
Vànhưvậy,rõràng,mấuchốtcủavấnđềlàcầncónhữngconngườiluônmuốnvươnđếnsựhoànthiện,nhữngngườiđượcxemlànhữnganhhùngcủacôngty.Appletrongmộtthờigiancũngđãquênmấtđiềunày.VàkhiSteveJobstrởlạiApple
saumộtthờigianvắngbóng,ôngđãmởchiếndịchquảngcáo“Hãynghĩkhác”đềcaonhữngsángkiếnvĩđạitừEinstein,MuhammadAlitớiGandhi.Tấtnhiên,chắcchắn,mẫuquảngcáođódànhchokháchhàng.NhưngchínhStevethừanhận,ởmứcđộnàođó,cũngchínhlàthôngđiệpdànhchoApple.VàmaymắnlàAppleđãnhậnrađượcgiátrịcủanhữngconngườinhưSteveJobshayđồngnghiệpcủaông.Điềuđókhẳngđịnhrằng,Applevẫnđangđiđúnghướng,trướcsauvẫnlàmộtcôngtysảnxuấtranhữngsảnphẩmtốtnhấtcóthểcó.VàđóchínhlànguồngốcchonhữngsángkiếnmangtínhcáchmạngcủaApplevàSteveJobs.
SẢNPHẨMTỐTNHẤTKHÔNGCHỈDÀNHCHONGƯỜIGIÀUNHẤT
Lợinhuậnchỉlàphầnnổitrongthànhcôngcủamộtthươnghiệu,cònphầnchìm,theoquanniệmcủaJobs,đóchínhlànhữngsảnphẩmthúvị,nhữngsảnphẩmtốtnhấtnhưngkhôngphảidànhchonhữngngườigiàunhất.Tấtcảmọingườiđềucóthểsởhữunhữngsảnphẩmthúvịđó.
TrongcuộctròchuyệnvớiphóngviênTuầnbáoBusinessWeekkhitrởlạilàmviệcbánthờigiansaukhiđiềutrịcănbệnhungthư,Jobsđãgiảithích
nguồngốcnhữngsángkiếncủaApplechínhlàbắtđầutừnguyêntắcđầutiênmàôngvàSteveWozniakđãthốngnhấttừngàymớithànhlậpcôngty:“Sảnxuấtnhữngsảnphẩmthậtsựthúvị”.Quanhữngcuộctròchuyệncủaông,ngườitanhậnrađólàsảnphẩmrất“bìnhdân”,rẻ,tiệndụngvàhướngđếntâmhồnmàbấtkỳaicũngcóthểsởhữu.
Thựctế,AppleđãthayđổisuynghĩcủamọingườivềnhữnggìmàmộtmáytínhcánhâncầnphảicóvớimáytínhMacintosh.NhờApple,nhữngquanniệmvềmáytínhđãthayđổi,nókhôngcònlàmộtkhốikhổnglồ,bíhiểm,chỉđượccácdoanhnghiệplớnvàchínhphủsửdụngmàlàmộtchiếchộpnhỏbé,mọingườibìnhthườngđềucóthểsửdụng.Khôngcôngtynàođã“dânchủhóa”máytínhvàlàmnódễsửdụngnhưApple.SteveJobsthiếtkếphầnmềmchomáyMacintoshgiớithiệugiaodiệnđồhọangườidùngvàconchuột,tạomộttiêuchuẩnmớichogiaodiệnđồhọaứngdụngvànhữnggiaodiệntươngtác.Từviệcđượcdùngđểtínhthuếliênbangđếnthựchiệnhoạtđộngcủadoanhnghiệpcáthể,Jobsdẫndắtmộtcuộccáchmạngphầncứngbằngviệcgiảmbớtkíchthướccủamáytínhvàgiớithiệuchúngđếnđạichúng.GiaodiệnMacintoshđãđượcsaochépbởimọinhàsảnxuấthệđiềuhànhtrênthếgiớivàtrởthànhkhuônmẫugiaodiệnchuẩnmựcchocảmáytínhcánhânlẫnsiêumáytính.
Làmranhữngsảnphẩmthúvịđểthayđổithếgiớichínhlàđiềuđã“kếtnối”nhữngngườitrẻtuổi(trungbìnhtừ25đến30tuổi)trongcôngtyApplelạivớinhau.Họlàmviệcnhưđiên,bấtkểkhókhăn(đặcbiệtlàvớicảnhữngngườiđãcógiađình)vì“niềmvuilớnnhấtlàchúngtôicảmthấymìnhđangtạonênbộsưutậptácphẩmcủanghệthuậtnhưvậtlýởthếkỷXX”,theonhưlờiJobsnói.Vìthế,chỉ
vớimộtnhómkỹsưlẫncôngnhânchưatớimộttrămngườinhưngAppleđãxuấtxưởnghơnmườitriệumáy.Tấtnhiên,sauđó,nóđượcsaochépvàbâygiờđãlênconsốhàngtrăm,hàngtriệu.TheoJobs,đóthậtsựlàmộtsự“mởrộnggiátrị”màkhôngphảiaicũngthườngxuyêncóđược.JobschođólàmộtsựmaymắnvìAppleđãxuấthiệnđúnglúc,đúngchỗ.Nhưngsựthànhcôngcủanókhôngchỉđơnthuầnlàthế.ChínhJobsđãkhẳngđịnh:“Nhữngđónggópmàchúngtôicốgắngkhôngphảichỉlàsựtuyệtdiệuvàsángkiếnkỹthuậtmàtôinghĩrằngchúngtôiđãchiasẻnhữngsángkiếncónhiềutínhnhânvănhơn.NhữngthứtôitựhàonhấtvềApplelànơikỹthuậtvànhânvănđếnđượcvớinhau”.
VớiJobs,khôngcósựphânbiệtgiữamộtnghệsĩvàmộtnhàkhoahọc.“Tôinghĩrằngthậtsựcórấtítsựphânbiệtgiữamộtnghệsĩvàmộtnhàkhoahọchoặckỹsưbậccaonhất.Tôikhôngbaogiờcómộtsựphânbiệttrongtâmtrímìnhgiữahaikiểungườiđó.Vớitôi,họchỉlànhữngngườitheođuổinhữngconđườngkhácnhaunhưngvềcơbảnđềuhướngtớimụctiêulàsẽbàytỏvàithứgìđómàhọnhậnthứcđượcnhữngngườikháccóthểđượclợinhờnó”.Tuyvậy,ôngphủnhậnnghệthuậtlàgiảiphápthanhlịch,nhưchơicờhoặctoánhọc,chocôngnghiệpmáytínhmàđóchỉlàmộtsựkếthợprấtbìnhthườngtrongnhữngthậpkỷ70-80củathếkỷtrước.Khiấy,nhữngngườigiỏinhấttrongngànhmáytínhsẽcóthểlànhữngnhàthơ,nhàvănvànhạcsĩ.Gầnnhưtấtcảhọlàcácnhạcsĩ.Nhiềungườitrongsốhọlànhữngnhàthơ.Họtiếnvàomáytínhbởivìnócũnghấpdẫnnhưvậy.Nórấtmớimẻ.Nólàmộtmôitrườngmớithểhiệnnhữngtàinăngsángtạocủahọ.Tìnhcảmvàcảmxúcmạnhmẽmàmọingườiđặtvàonókhôngthểphânbiệtđượchoàntoànđâulàtừmộtnhàthơhoặcmộthọasĩ.Họđặtnhiềutìnhyêuvàotrongnhữngsảnphẩmnày.
JobsthìkhônggiấuđượctựhàokhinóivềiPod:“Tôirấtmaymắnlớnlêntronglúcâmnhạcthậtsựquantrọng.Nókhôngchỉmangtínhnềntảngmàcònthậtsựảnhhưởngtớithếhệnhữngđứatrẻđangtrưởngthành.Nólàmthayđổithếgiới.Tôinghĩrằng,âmnhạcsẽkhônggiữđượcâmthanhtốttheothờigian,vàiPodđãmangâmnhạcởlạicuộcsốngcủamọingườimộtcáchđầyýnghĩa.Âmnhạctrànngậptrongtâmhồntấtcảchúngtanhưngsẽrấtdễmấtđimộtngày,mộttuần,mộtthánghoặcmộtnăm.iPodđãthayđổivìhàngtriệungười,điềuđólàmchotôihạnhphúcthậtsự,bởitôinghĩâmnhạcrấttốtchotâmhồn”.“Chúngtôitincáckháchhàngrấtthôngminhvàmuốncóđượccácsảnphẩmngàycàngtốthơn”–JobstrảlờiphỏngvấntạpchíNewsweek.Vớicáchđơngiảnhóamọithứ,iPodthànhcôngtrongkhinhiều“ônglớn”khácgặpphảirấtnhiềukhókhăntrongquátrìnhtươngtự.Bởithế,JobsphủnhậnýkiếniPodcóthểmấtnétđặcsắccủanóvìtínhbìnhdânbằngmộtlậpluậnđầyhìnhảnhvàhàihước.“Điềuđógiốngnhưnóibạnkhôngmuốnhônmôingườiyêucủamìnhbởivìmọingườiđềucómôi.Nókhôngtạonênbấtkỳcảmgiácnào.Chúngtôikhôngphấnđấuđểcóvẻhoànhảo.Chúngtôichỉcầncốgắnglàmnhữngsảnphẩmtốtnhấtchúngtôicóthể.Vànếuchúnghoànhảothìtuyệtvờiquárồi!”
JobsthíchsảnphẩmcủahãngthờitrangLevis,nhữngsảnphẩmmàngườitiêudùngđềucảmthấycónhiềusựquantâm,chămsócvàtìnhyêuđượcđặtvàođó.VàđólànhữnggìmàJobsđãcốgắnglàmvớiApple.
PhầnII.ĐIỂMTỰACỦATÀINĂNGNóigọnnhấtvềJobstrongvòngmộttừ,thìtừđóchỉcóthểlàĐAMMÊ.Ôngđammêâmnhạc,đammêtạoranhữngsảnphẩmthúvịnhấtdànhchocuộcsống.VàđóchínhlàđiểmtựacủasựthănghoatàinăngcủaJobstạiApple.
Chương1.TÔISINHRATẠITRÁIĐẤT
TôibỏhọcởtrườngĐạihọcReedsausáuthángnhưngvẫnởlạiloanhquanhđếntậnmườitámthángnữamớithựcsựrađi
SteveJobs
HỌC,PHẢICÓMỘTĐỘNGLỰC
Trongnhữnglầntròchuyệncủamìnhvớigiớitrẻ,Jobsnóivềtuổithơcủamìnhmộtcáchsinhđộnglạlùng:“Tôisinhngày24.2.1955tạiSanFrancisco,California,Mỹ,Tráiđất.TôinhớchínhxácthờikhắcnghetinJohnKennedybịbắn.Tôiđangđibộngangquađámcỏởsântrườngđểđivềnhà,khoảngbagiờchiều,mộtaiđóđãkêulên“Tổngthốngbịbắnchết”.TôicũngnhớrấtnhiềuvềcuộckhủnghoảngtênlửaCuba.Tôicólẽkhôngngủbahoặcbốnđêmvìsợrằng,nếuđingủthìsẽkhôngbaogiờthức.Khiấy,tôiđãbảytuổivàtôihiểuchínhxácnhữngđiềusẽxảyratiếpsauđó.Tôinghĩmọingườisẽhànhđộng.Đóthậtsựlànỗikinhhoàngmàtôisẽkhôngbaogiờquên,vànócólẽkhôngbaogiờthậtsựbịxóađi.Tôinghĩrằng,mọingườiđềucảmthấynhưvậytạithờiđiểmđó”.
“Mọingười”màJobsnhắcđến,làmộtthếhệthanhniênMỹthờikỳsungmãnvàhạnhphúcnhấtsauchiếntranhthếgiớithứhai.MộtthếhệngườiMỹđangkhátkhaochinhphụcvàlàmchủthếgiớibằngthươngmại.MốibậntâmhàngđầucủathanhniênMỹlúcbấygiờlàthươngmại,thươngmạivàthươngmại.
Tráingượcvớisốđông,SteveJobslạicảmthấyrấtmaymắnkhiđượccha,ôngPaul,mộtngườiđànôngmạnhmẽchưatốtnghiệptrunghọcphổthông,hướngđếnnghềsửachữa,tháolắpmáymócngaytừrấtnhỏ.Ôngcóbànlàmviệcởga-ra,nơimàkhiSteveJobskhoảngnăm,sáutuổi,ôngđãdànhramộtgócnhỏvàbảo:“Steve,đâylàbànlàmviệccủacontừbâygiờ”.
“Ôngđưachotôimộtítdụngcụnhỏhơndụngcụôngvẫnlàmvàchỉchotôicáchsửdụngmộtcáibúavànhìnxemcáchlàmnênmọithứnhưthếnào.Nóthậtsựrấttốtchotôi.Ôngdànhnhiềuthờigianvớitôi,dạytôilàmsaođểtạonênnhiềuthứ,làmsaođểtháorời,lắpghépcácthứlạivớinhau.Mộttrongnhữngđiềumàôngđãđềcậpđếnmộtcáchkháiquátlàđiệntử.Ôngkhôngcósựhiểubiếtsâusắcvềđiệntửnhưngôngđãtiếpcậnđếnvớilĩnhvựcnàyquanhữngchiếcxeô-tôvàcácthứkhácmàôngsửachữa.Ôngchotôithấynhữngnguyêntắccơbảntrongđiệntửvàtôitrởnênrấtquantâmđếnđiềuđó”.–SteveJobskểlại.
TrongbàinóichuyệnvớisinhviênĐạihọcStanford(tháng6.2005),SteveJobschobiết,mìnhlàconcủamộtnữsinhviêntrẻchưachồng,vừatốtnghiệpđạihọc.CòntheotàiliệutrêntrangBáchkhoatoànthưmởthìônglàkếtquảmốitìnhgiữamộtnữsinhMỹ(JoanneCaroleSchieble)vàmộtngườiđànôngSyria(AbdulfattahJohnJandali).Mộttuầnsaukhisinhra,Jobsđượcmangcholàmconnuôivìmẹôngvẫncònphảihọcởtrường.ÔngbàPaulClaravàHagopianJobsđãnhậnJobslàmconnuôisaukhihứasẽchoôngvàođạihọc.JobslớnlênởThunglũngSiliconcùngbốmẹnuôi(chuyểnđếnMountainWiewtừSanFranciscokhiônglên5tuổi).BốôngđượcnhượnglạicănnhàngaytrungtâmThunglũngSilicon,nơicótấtcảcáckỹsưởxungquanh.PhầnlớnthunglũngSiliconthờigianấycònlànhữngkhuvườnvànóthậtsựlàthiênđường.
Mặcdùbốmẹnuôichưatốtnghiệpcấp3nhưngluônhướngôngđếnviệcthựchiệnlờihứavớingườimẹđẻtrướcđâylàchoôngănhọctửtế,ítnhấtlàphảivàođạihọc.NhưngtheolờiJobs,trườnghọclàcáigìđóquákhókhănvàchánnảnvớiông.Dođượcmẹdạyđọctrướckhiđếntrườngnênthờigiancómặtởtrườngôngchỉmuốnđọcsáchvàrangoàiđểsănđuổinhữngconbướm.VớicậubéJobshiếuđộng,hamtìmtòi,khámphá,việcđihọcchínhlàphảiđươngđầuvớimộtquyềnlựckhácchưatừnggặpvàkhônghềthích.Đóchínhlànhữnggiáoviên.“Họthậtsựmuốnloạibỏbấtkỳhammuốnnàorakhỏitôi.Lúchọclớpba,tôicómộtngườibạnthânlàRickFarentino.Cáchduynhấtchúngtôicóniềmvuilàtạoranhữngtrònghịch”–Jobskể.
MộttrongnhữngtrònghịchđángnhớnhấtcủaJobsvàbạnlàtráokhóacácxeđạptrongnhàxekhiếnmọingườiphảiđến10giờđêmsắpxếplạixong.“Sựkiện”đógâychấnđộngđếncácgiáoviên.Cảhaibịđuổikhỏitrườngrấtnhiềulần.Lênlớp4,Jobsphảiđốimặtvớimộttrongnhữngvịthánhkháctrongđờimìnhlàcôgiáochủnhiệmlớp.Saukhicôhiệutrưởngchorằng,việcxếpRickFarentinovàSteveJobsvàocùnglớplà“ýtưởngtồi”vàyêucầuphảitáchhọra,côHill(mộtgiáoviêngiỏi)đãngẫunhiênchọnJobsvàolớpnângcaocủamình.Đượckhoảnghaituần,bànóivớiJobs:“Stevenày,côsẽnóivớiemvàiđiều.Côsẽchoemmộtcơhội.Côcósáchbàitậptoánnày,emcầmvềnhàvàtựmìnhgiảinórồimanglạichocô,nếuđúng80%thìcôsẽchoemnămđôla”
-Ônghồitưởnglại.“Vàtôinhìncô:“Côđiênsao?”
–“Khôngaiđãtừnglàmđiềunàytrướcđâyvàcôsẽthựchiện”-côgiáotrảlời.Vềcơbản,côấyhốilộtôitrởlạiviệchọcbằngkẹovàtiền.Nhưngsựkhuyếnkhíchcôdànhchotôiđãphầnnàothôithúclòngkhaokháthọccủatôi.Côấychotôinhữngđồdùngđểlàmcácchiếcmáyảnh.Tôitựlàmốngkínhcủachínhmìnhvàlàmcảchiếcmáyảnh.Điềuđóthậtsựkỳdiệu”.
Chínhđiềunàyđãkhiếnôngchuyêntâmhọchànhhơn.Nólàmthayđổinhậnthứccủaôngvềtầmquantrọngcủaviệchọctập.“Tôichắcchắn100%rằng,nếukhôngcócôHillởlớp4vàvàingườikhác,tôisẽkếtthúccuộcđờimìnhtrongnhàtù.Tôicóthểtựnhậnthấynhữngchiềuhướngđótrongchínhmìnhvìcómộtthôithúcnhấtđịnhđểtôilàmcáigìđódẫnđếnkếtquảnhưvậy”-Jobskhẳngđịnh.Từđó,ônglaovàohọcđểthựchiệnđượcướcmơvàođạihọcmàmẹđẻôngvẫnhằngmongmuốn.
ThànhtíchhọctậpgiúpJobsbỏqualớp5vàtiếnthẳngvàotrườngtrunghọccơsở.Vấnđềlà,trườngtrunghọcCrittenden,nơiSteveJobshọc,khôngphảilàmộtngôitrường“xứngtầm”vớiông.Ôngxinbốmẹchuyểntớitrườngkhác,nếukhông,ôngsẽkhôngđihọcđầyđủnữa.BốmẹôngchấpnhậnchuyểntớiLosAltosnăm1967vàStevedễdàngghidanhvàotrườngtrunghọccơsởCupertino.SựthayđổinàythậtsựđángchúývìthànhphốLosAltos,cũngnhưhaithànhphốlâncậnCupertinovàSunnyvale,đềucórấtnhiềuga-racôngnghệ.Bởiởđây,năm1957,vớisựramắtcủatàuvũtrụSpuntnik1doLiênXôsảnxuấtđãkhiếnMỹlaovàocuộcchạyđuachinhphụcvũtrụ.Ngânsáchliênbangđãđượcđổvàocôngnghiệpđiệntử.KếtquảđượcđánhdấubởiphátminhmạchbándẫncủaWilliamShockley(cũngnhưWalterBrattainvàJohnBardeen),đãgiànhđượcgiảiNobelVậtlýnăm1956.Ngaysausựkiệnđóxảy,ShockleythànhlậpcôngtychấtbándẫnShockleyởSantaClaraCounty,cáchSanFrancisco30dặmvềphíanam,biếnnóthànhtrungtâmnghiêncứuđiệntửcủathếgiới.
Khuvựcnàymauchóngđôngđúcvớinhữngkỹsưvàcáccôngtymớiđượcthànhlập,xuấthiệntrongcácga-racủahọ.NhưtrườnghợpcủaHewlett-Packard.CáckỹsưHewlett-PackardđóngvaitròchínhtrongcuộcđờiSteveJobs,họlànhữngngườihướngdẫnchàngthanhniênnàybướcchânvàothếgiớiđiệntử.ĐiềunàytrởthànhsởthíchsốmộtcủaJobskhiôngđậuvàotrườngtrunghọcphổthôngHomesteadnhữngnămsauđó.TạiHomestead,ôngrấtchútâmvàolớphọcđiệntửđầutiêncủamìnhvàgiúpđỡBillFernandez,ngườiđãchiasẻniềmđammêđiệntửvớiông.Saukhitốtnghiệpcấp3,đúngnhưlờihứa,bốmẹbảoôngchọntrườngđạihọc.StevechọntrườngĐạihọcReedởOregon,mộttrườngđạihọcdânlậpnghệthuậtnổitiếngrấtxanhàvàđắttiềnnhấtnướcMỹ.Mọingườitronggia
đìnhđãphảichitiêutiếtkiệmđểđónghọcphíchoông.Nhưngchỉđượchơnsáuthánghọctạigiảngđường,ôngquyếtđịnhbỏhọcvìxemviệchọcđạihọclàmộtsựđầutưthậtvônghĩa.Khiấy,ôngmới17tuổi.
Ônggiảithíchvềviệcnàynhưsau:“Sausáutháng,tôithấyviệcđầutưnhưvậythậtvônghĩa.Tôikhôngbiếtmìnhmuốnlàmgìvàcũngkhôngbiếttrườngđạihọcsẽgiúpmìnhnhưthếnào.Thếmàtôivẫnngồiđây,tiêutốnnhữngđồngtiềnbốmẹbỏbaomồhôicôngsứccảđờimớikiếmđược.Tôiquyếtđịnhbỏhọcvàtinrằng,mọithứrồicũngđượcthuxếpổnthỏa.Lúcđóthậtsựrấtrun,nhưngbâygiờnhìnlại,tôihiểurằng,đấylàquyếtđịnhđúngđắnnhấtcủađờimình.Ngaykhiquyếtđịnhbỏhọc,tôiđãbỏnhữngmônbắtbuộcmàmìnhkhôngthíchvàbắtđầukiếmcáclớpcóvẻthúvịhơn.Tôikhôngđượcởkýtúcxá,vìvậytôingủởsànnhàphòngcácbạn,đổivỏlonCocađểlấy5centmuathứcăn,vàđibộhơn10câysốdọcthànhphốvàocácngàychủnhậtđểđếnănmộtbữatừthiệnhàngtuầncủađềnHareKrishna.Tôithậtsựthíchcuộcsốngđó.Vàchínhnhữnggìđãxem,nghe,thấy,khámphábằngtrítòmòvàtrigiáccủatuổitrẻlúcđó,đãbiếnthànhnhữngkinhnghiệmquýbáuchotôisaunày...”.
TÌMKIẾMĐỂHỌCVÀHỌCĐỂTÌMKIẾM
CátínhnghịchngợmlàmộttrongsốnhữnglýdokhiếnJobsmauchóngkếtthânvớiSteveWozniak(thườngđượcgọilàWoz),ngườimàôngđãgặplúc13tuổikhicùnglàmthêmởHewlett-Packard.Mặcdùchênhnhauđến5tuổi(khiđó,Wozniakđã18tuổi)nhưnghaingườitỏrakhá“tâmđầuýhợp”trongnhiềuviệc.Họđãcùngthiếtkếmộtbannertovớinhữngtừngữ,hìnhảnhkhônghayđịnhtreotrongbuổilễratrườnghồi
cấp2củahọ.Điềuđókhôngxảyravìmộtsốhọcsinh,cũngsắptốtnghiệp,biếtkếhoạchcủahọvàđãcắtbỏnhữngbannerđó.Trongnhữngnămđó,haingườicùngtênStevenàycònsángtạoramộtthiếtbịcôngnghệ,làmột“bluebox”phátraâmthanh,chophépngườidùnggọiđiệnđườngdàimiễnphí.Cũngnhưnhữnglầncộngtácsauđó,WozniaklàkỹsưvàJobslànhàdoanhnghiệp.“Khitôithiếtkếcácchươngtrìnhtạitrườngcaođẳng,anhnói:chúngtasẽbánnó”,Wozniakkểlại.Nhưngthờithanhniên,Jobskhônghoàntoànlàmkinhdoanh.ÔngcònmộtniềmđammêkháccũnggiốngnhưWozniak:nhữngbàiháttuyệtvờicủacasĩhuyềnthoạiBobDylan.ChínhWozniaklàngườiđãdẫnJobsđếnvớiâmnhạccủaBobDylanvàsauđócảhaicùngchìmđắmtrongnhữngbàihátcủahuyềnthoạiâmnhạcthếgiớinày.Thờiđiểmnàylàvàođầunhữngnăm70,nhưnhiềungườicùngthờivớiông,JobsbịhấpdẫnbởinhữngýtưởnghuyềnbívàcuộcsốngthoảimáitừthầntượngBobDylan.“ChúngtôilùngsụckhắpnơiđểxinảnhhoặcphỏngvấnBobDylan”,WozniaknóivớitờTheChroniclesaunày.
Haiôngcũngđãhợptácxâydựnghoànthànhtròchơi“Break-Out”chohãngAtari,mộtcôngtychuyênsảnxuấttròchơiđiệntử,chỉtrongvòng48đồnghồ.
KhiđanglàmviệcchoAtari,SteveJobsđãyêucầuôngchủcủahãnglàAlAlcornchovaymộtsốtiềnđểôngthựchiệnmộtchuyếnhànhhươngđếnẤnĐộ.AlAlcornđồngý.Mùahènăm1974,StevebắtđầuhànhtrìnhcùngDanKottke,mộttrongnhữngngườibạnthânnhấtcủaôngtạiĐạihọcReed.Nhưngchỉsaumộtthángnếmtrảicuộcsốngnghèonàn,gặphếtvịgurunày(ngườicóuytínlớntrongcộngđồngngườiHindu)đếnvịgurukhácmàkhôngtìmthấymộtsựkhaisángtinhthầnnào,quanđiểmcủaStevevàDanKottkevềviệctìmkiếmchânlýđãthayđổinhiều.
SaukhitrởvềtừẤnĐộ,StevetrởlạilàmviệcchoAtarivàtiếptụcniềmđammêđiệntửcủamình.StevecũngthườngxuyênđếnthămTrungtâmPhậtgiáoThiềnpháiLosAltosvàdànhthờigianởnôngtrạicótênTấtcảtrongMộtởOregon,nơinhữngngườibạnthânnhấtthờiĐạihọcReedđangsống.ÔngbắtđầuquantâmnhiềuhơnđếnquátrìnhthiếtkếmáytínhmớicủaWoz.
Thựctế,vàolúcđó,WozđãtrởthànhthànhviênđặcbiệttạicâulạcbộmáytínhHomebrew.Đólànơiđểcácthànhviêngiàunhiệthuyết“triểnlãm”nhữngthànhtựumớinhấtcủahọ,chiasẻnhữngmẹo
vặtvàthôngtinvềdụngcụ,chươngtrìnhngônngữ,thiếtkếcủamáytính,màưutiêntrướchếtlàmáytínhcánhân.Trongthờigiannày,WozniaklôikéoJobsthamgianhữngcuộcgặpgỡởcâulạcbộmáytínhHomebrew.VớiJobs,nhữngcuộcgặpmặtthườngrấtbuồnchán.SởthíchcủachínhStevevềthiếtkếmáytínhlàcóhạn,nhưngôngnhanhchónghiểurằng,dựánhiệntạicủangườibạnônglàkỳcôngđángngạcnhiêncủakỹthuật.Ôngbắtđầubậntâmđếnnóvàvàithángsau,ôngthuyếtphụcWozthànhlậpmộtcôngtyđểbánmáytínhđếnnhữngngườicócùngsởthíchkhác.ÔngbiếtrằngcóhàngtrămngườimêphầnmềmnhưngkhônggiốngnhưWoz,họkhôngthíchsảnxuấtmáytínhmàchỉmuốnsửdụngnóđểlậptrình.
Chương2.THẮPMỘTNGỌNNẾNTRONGGA-RATĂMTỐI
Nhưtrongcổtích,haichàngtraitrẻngồicùngnhau.Họchẳngcógìngoàimộtkhátvọngchinhphụccảthếgiớivàniềmtinbấtbiếnvàokhảnăngcủachínhmình.Đóchínhlàngọnnếnlunglinhđánhtancáiuámvàngộtngạtcốhữucủamộtcáiga-racũ–vănphòngđầutiêncủacôngtymáytínhApple.
KHỞIĐỘNGMỘTCUỘCĐUAĐƯỜNGTRƯỜNG
Ngày1.4.1976,đúngngàyCáthángTư,AppleComputerrađờitạiga-ragiađìnhcủaJobsvớisốvốnbanđầulà1.300đôladohai“cổđôngchính”làSteveJobs,SteveWozniakđónggóp,mỗingười45%(10%cònlạilàcủaRonWayne).Đểcósốtiềnđó,JobsbánđichiếcxebuýtminiVolkswagencủamìnhcònWozniakbánmáytínhHewlettPackardcủaông.Vớivốnbanđầuvàtiềntíndụngcủanhàcungcấpthiếtbịđiệntửởđịaphương,họbắtđầusảnphẩmđầutiêncủamình.CáitênAppleCom-puterđượcchọnbởivìhọkhôngtìmthấytênnàotốthơnvàtáolàloạitráicâymàSteverấtyêuthíchvàolúcđó.HaiôngthiếtkếAppleItạigiườngngủcủaJobsvàhoànthànhnótạiga-raô-tônhàJobs.JobsđộngviênWozniakrờikhỏicôngviệccủamìnhởHewlett-Packard,trởthànhphóchủtịchphụtráchnghiêncứuvàpháttriểncủacôngtymới.TrongkhisựramắtcủaAppleItạicâulạcbộmáytínhHomebrewgầnnhưkhôngđượcchúýthìvàituầnsau,Appleđãbánđượclôhàngđầutiêncủamình.PaulTerrel,ngườithànhlậpchuỗicửahàngmáytínhByteShopmuốnmuanhữngchiếcmáytínhcủahãng.Ôngchobiếtsẽmua50cái,mỗicái500đôla,trảtiềnngaylúcnhậnhàng.Tổngcộngtrịgiáđược25.000đôla.“Khôngcógìxảyratrongnhữngnămsauđólạituyệtvờivàbấtngờnhưvậy.”–Wozniaknóikhiôngkểlạisựkiệnđó.TrongkhimáytínhđầutiêncủahãngApplechỉlàbảngmạchbokhôngthùngthìnhữngkiểusauđó,đềuđượcthựchiệntrongmộtchiếchộpgỗ.
Cũngtrongnăm1976,WozbắtđầuthiếtkếAppleII.AppleIIlàsựđộtphátrongthiếtkếmáytínhcánhân.Nócóbộdụngcụ(kit)độclập.Hệđiềuhànhgiúpnótảidữliệutựđộng,nhanhhơncácmáytínhhiệncó.MôhìnhđầutiêncủaAppleIIxuấthiệntạiFestivalmáytínhcánhân,thànhphốAtlantic,mùahènăm1976.Tạitriểnlãmđó,ởgianhàngcủamình,Appleđã“trìnhlàng”máyAppleIvàmôhìnhmáyAppleII.Cảhaiđềugâyđượcấntượngsâusắctạitriểnlãm.Cuốinăm1976,StevetuyênbốApplephảithuêmộtđạidiệnPR(quanhệcôngchúng)đểchămlokếhoạchquảngbáchomình.ÔngliênhệvớimộttrongnhữnghãngquảngcáodanhtiếngnhấtthunglũngSiliconđượcđiềuhànhbởiRegisMcKenna.Mặcdùviệcthiếtlậpmốiquanhệlầnđầutiênthấtbại,nhưngnhờtàithuyếtphụccủaSteve,McKennacuốicùngđãchấpnhậnlàmviệcchoApple.MộttrongnhữngquyếtđịnhđầutiêncủahọlàthựchiệnchiếndịchquảngcáotrêntạpchíPlayboy.Nhưnghọnhanhchóngnhậnthứcrằngđểlàmđiềunhưvậy,Applecầnnhiềutiềnhơnnữa.Maymắnlàhọđãtìmđược“vịcứutinh”-MikeMarkkula.Markkula,ngườivừathôichứcgiámđốctạihãngIntel,cónhiềutiềnđểchitiêuvàrấtquantâmvàoviệcmởrộngthịtrườngmáytínhcánhân.
ThấysựnhiệttìnhcủaStevevàsaukhingheWozgiảithíchvềAppleII,ôngquyếtđịnhchọnApplelànơithíchhợpđểđầutư.ÔngphácthảomộtkếhoạchkinhdoanhđầutiênchoApplevàhợpđồngđượckýtạinhàôngvàongày3.1.1977.Mộtphầntrongkếhoạchlàthuêmộtchủtịchmớichocôngty,mộtngườiquencủaMikeMarkkula,nhàquảntrịcủaNationalSemiconductorcótênlàMikeScott.Đồngthời,WozsẽlàmviệctoànthờigianchocôngtysaukhinghỉviệctạiHewlett-Packard.MộttrongnhữngquyếtđịnhđầutiêncủacôngtylàtổchứcHộichợmáytínhWestCoastlầnđầutiênđểthâmnhậpthịtrường(tháng4.1977).Cùnglúcđó,Markkulađãchi5.000đôlavàoviệcthiếtkếphòngtrưngbàythươnghiệumớivàlogođầycátínhcủaApple.SựxuấthiệncủaAppletạiHộichợmáytínhWestCoasttạođượcthànhcôngrấtlớn.Côngtyđãnhậnđược300đơnđặthàngAppleIItạitriểnlãm,gấpđôisốmáyAppleIbánđược.Vàothánggiêngnăm1978,Appleđãcógiákhoảng3triệuđôla.Bangiámđốcmởrộngthêmvàinhàđầutưmới:ngoàiMarkkula,ngườiđãđầutưtổngcộng250.000đôla,còncóRock(57.600đôla),DonValentine(150.000đôla),vàhãngVenrock(288.000đôla).
KhiổđĩadànhchocácmáycủaApplexuấthiệnđầunăm1978chophépcácnhàlậptrìnhviếtcác
chươngtrìnhgiúpmáytínhhoạtđộngnhanhhơnvàcóthểdễdàngchuyểntừmáynàysangmáykhác,sốchươngtrình,phầnmềmtănglênnhanhchóng.Điềunày,cùngvớinhiềutínhnăngnổibậttrongthiếtkế,đãgiúpAppleIInhanhchóngtrởthànhtiêuchuẩnvàngchomáytínhcánhân.MặcdùcóvàichuyệncăngthẳnggiữaSteveJobsvàchủtịchAppleMikeScottnhưngbầukhôngkhíchungởcôngtylàrấtthoảimái.DoanhsốbánhàngcủaAppleIIkhôngngừngtăng.Từ2.500máyvàonăm1977,tănglên8.000máyvàonăm
1978vàlênđến35.000chiếcvàonăm1979,kếtquảthuđược47triệuđôladànhchocôngtymớihơnhaituổi.Trongthựctế,khôngcómáytínhcánhânnàobánđượcnhiềuhơnAppleII.Mộttrongnhữngnhântốchủyếuthànhcônglànhờvàothịtrườnggiáodục,bởivìnóđượcchấpnhậngiảngdạybằngngônngữBASIC(Ngônngữlậptrìnhbậccaodễsửdụngnhưngbịnhiềuphêphán,phùhợpvớimáytínhcánhân.Đượcsoạnthảovàonăm1964,BASIC(Beginner’sAll-PurposeSymbolicInstructionCode)làngônngữthủtục,nóbáochomáytínhbiếtphảilàmgìtheotừngbước.CácchươngtrìnhBASICchạytrongmôitrườngtươngtáclẫnnhaugồmmộtchươngtrìnhsoạnthảovănbản,mộtchươngtrìnhgỡrối,vàmộttrìnhthôngdịchđểdịchvàthựchiệnmãnguồnBASIClầnlượttheotừngdòng).
MộtnhântốkháclàsựrađờicủaVisiCalc,bảngtínhđầutiênchomáytínhcánhân,vàomùathunăm1979.NóbiếnApplethành“ôngvua”củangànhmáytínhcánhânmãiđếnkhiIBMxâmnhậpvàothịtrườngnăm1981.SựpháttriểnnhanhchóngcủaAppleđãgiúpSteveJobstrởthànhtriệuphúkhimới24tuổivớigiátrịcổphầncánhânđạt7triệuđôla.
CÔNGTHỨCMANGTÊN“NHỮNGTÊNCƯỚPBIỂN”
Ngaysauthànhcôngđầutiênnày,SteveJobsđónnhậnmộtthấtbạimàchođếngiờ,thỉnhthoảngmọingườivẫnlấyđólàmmộtbàihọctrongkinhdoanh:máytínhLisa.ÔngđãquyếtđịnhpháttriểndòngmáytínhmớivớinhữngtínhnăngrấtxuấtsắcdànhriêngchodoanhnghiệpvừavànhỏmangtênLisa.Vàdùđượcbìnhchọnlàmộtsảnphẩmmangtínhcáchmạng,nhưngthịtrườngđãthẳngtaytừchốinóvìmứcgiácaođếnmứckhóchấpnhận.Jobstưởngnhưsuysụp.
Vậymàchẳnglâusau,StevetuyênbốôngmuốnkhởiđộngdựánMacintosh.DựánMacintoshđượckhaisinhbởiJefRaskin,mộttrongnhữngngườinhânviênsớmnhấtcủaApple,ngườiđãviếtsáchhướngdẫnsửdụngchomáyAppleII.StevemuốnMacintoshphảilàmáytínhcánhân“dễsửdụngnhưmộtlònướngbánhbằngđiện”.ÔngchọntênMacintoshcũngvìnólàtênloạitráicâyưathíchcủaông-quảtáo.
Tuynhiên,ôngvàRaskinđãbấtđồngvớinhauvềviệcMacintoshsẽtiếntriểnrasao.RaskinmuốnmáyMacintoshphảiđắttrongkhiStevemuốnnóphảirẻhơnLisanhưngđồngthờivẫnphảigiữnhữngtínhnăngnổibậtnhưgiaodiệnđồhọachongườidùng.Macintoshcũngđượcbổsungconchip32-bitcủahãngMotorola.Raskinkhôngđồngý,vàsauđó,đầunăm1981,chỉmộtmìnhStevetiếptụcdựán.ÔngmởrộngnhómsảnxuấtvớisựcómặtcủakỹsưthiêntàivềphầncứngBurellSmithvànhàlậptrìnhBudTribblecùngnhữngbộnãomớinhưRodHolt,RandyWiggington,BillAtkinson,AndyHertzfeld.NhữngthànhviênkhácnhưnhàlậptrìnhSteveCapps,chuyêngiamarket-ingMikeMurrayvànghệsĩhuyềnthoạiSusanKarecũnggianhậpvàonhómđiềuhànhsauđó.SteveJobshyvọngnhómnhỏlikhainàysẽcứuApplevàMacintosh.Điềunàycàngđượccủngcốkhimùahènăm1981,IBM,đốithủchínhcủaAppleđãbắtđầutấncôngvàothịtrườngmáytínhcánhân.“ĐólàthờikỳsasútcủacảApplevàIBM.Nếu,vìmộtvàinguyênnhân,chúngtôiphạmsailầmlớnvàIBMđượclợi,cảmgiáccủariêngtôilàchúngtôisẽbướcvàokỷnguyêntồitệcủamáytínhkhoảng20năm.MộtkhiIBMnắmđượcquyềnkiểmsoátthịtrường,họluônluônchấmdứtcảitiến,họngănchặnsựcảitiếntừlúcmớibắtđầu”,SteveJobstrảlờiphỏngvấnvớiDavidSheffvàotháng2.1985.
Cuốinăm1981,SteveyêucầubangiámđốcApplechoôngtoànquyềnđiềuhànhdựánmàôngcholàquantrọngnhấttrongtươnglaicủahãngApple:máyMacintosh.NhómMacintoshgầnnhưngaylậptứctrởthànhnhómđơnđộcởApple.Applexemthànhviênnhómnàynhưnhữngtêncướpbiểnvà
phầncònlạicủacôngtylàlựclượnghảiquân.Nhưng,vẫnnhưmọikhi,SteveJobsluônvữngtinhthần.Ôngmuốntáilậplạibầukhôngkhíbuổiđầuthànhlậpcôngtyởcácga-ra,bảovệnhómsảnxuấtmáyMacintoshkhỏiviệcphảitrởthànhkẻthamnhũngvìbầukhôngkhíquanliêubaoquanh.ChẳngdễdànggìgianhậpnhómMacintosh.
Muốngianhập,họphảitrảiquamộtloạtcâuhỏikiểmtranhưphảithiđấuvớiAndyHertzfeldhoặcBurrellSmithvềtròchơiđiệntửhoặcphảivừaănbánhpizzavừatrảlờinhữngcâuhỏitừSteveJobsnhư“Bạnhết...trongtrắngkhinào?”CácthànhviêncủanhómMaccóthểdễdàngđượcnhậndiệnvớichiếcáothunthểthaocóslo-gan:“Làmviệchơn90giờmộttuầnvàthíchthú”hoặc“Chúngtahãylànhữngtêncướpbiển”.StevevẫnyêucầucácnhàpháttriểnxâydựngnhiềuchươngtrìnhchomáyMacintoshsaochonócónhiềuphầnmềmtrướckhiđượcgiớithiệu.YêucầucủaSteveJobslúcđólàmáyMacintoshvẫngiữnguyênnhữngtínhnăngnhưLisanhưnggiárẻchỉbằng1/5(2.000đôlathayvì10.000đôla).Thứhai,ôngcũngchắcchắnlàLisavàMacintoshsẽkhôngtươngthíchnhau.Mỗicáilàmộthệđiềuhànhkhácnhau,vìvậy,ôngđãkýhợpđồngvớihãngMicrosoftcủaBillGatesđểcóthểsửdụnghệđiềuhànhWindows.
SausựthấtbạicủamáyAppleIIvàLisa,mọiánhmắtcủacôngtytrôngchờvàoviệctrởlạidựáncủaSteve.
Ngày24.1.1984,máyMacintoshđượcramắt,mởramộtcuộccáchmạngchongànhmáytính.GiámđốcđiềuhànhmớilàSculleyđãchi15triệuđôlachochiếndịchquảngbá,baogồmquảngbátrênti-vingaysaunhữngtrậnđấutạigiảiSuperBowl,sựkiệnthểthaothuộcloạihấpdẫnnướcMỹ.ĐóchínhlàmộttrongnhữngmẫuquảngcáothànhcôngnhấtcủathếkỷXX,đượcđạodiễnbởingườitừngđoạtgiảiOscarRidleyScott,chiếndịchđãthànhcônglớn.Chỉtrongthánggiêngvàtháng2.1984,Stevecóhơn200cuộcphỏngvấncùngvôsốlầnxuấthiệntrênbáochí.MáyMacintosh“lênbìa”trên20tạpchí.Thếgiớiđượcnghevề“chiếcmáyphithường”vàsựnăngđộngcủacặpbàitrùngSculley-JobsnhưlàhìnhmẫutươnglaicủacáctậpđoànMỹ.RiêngvớiSteve,đóđượcôngxemlàgiâyphúthạnhphúcnhất,đángtựhàonhấttrongcuộcđời.
VẾTTHƯƠNG,CƠNBÃOVÀNHỮNGTRẢINGHIÊM
Ngày12.9.1985làmộtbướcngoặtkháctrongcuộcđờiSteveJobs.TấtcảbắtđầutừsựthànhcôngvangdộicủaAppleIItrongbốicảnhthịtrườngmáytínhđangtrởnênbãohòa.RồisauđólàAppleIII,rồiMacintosh.Sựthànhcôngnhanhchóngcùngcôngnghệ“độcquyền”đãbiếnSteveJobstrởnênmộtngườiquátựtinvàthậmchílàbảothủ.ĐiềuđócàngthểhiệnrõsaukhiJohnSculley(giámđốcđiềuhànhcủaPepsi)vềlàmgiámđốcđiềuhànhvìbịthuyếtphụcbởilờimờicủaông:“Anhmuốnbỏphầncònlạicuộcđờimìnhđểbánnướcgiảikháthayanhmuốncócơhộithayđổithếgiới?”
Và,sónggióbắtđầunổilêntrongnộibộApple.Phảinói,gópphầnkhơimàuchocuộc“sóngngầm”đóchínhlà...tínhkhíthấtthườngvàbảothủcủaJobs.NhưngtheoJobs,cònmộtlýdo
khác.XuấtpháttừchínhngườimàJobsđã“ỉôi”mờivềđiềuhànhApple,JohnSculley.JobsđãbónggióchỉtríchJohnSculleyđẩyApplevàotìnhtrạngphásảnvìnạnthamnhũngtronggiớilãnhđạocấpcao,sathảinhữngngườikhôngthamnhũngvàmangvềnhiềungườithamnhũng,tựtrảlươnghàngchụctriệuđôla.BộmáylãnhđạocủaApplelúcđóchỉchămchămvàouytínvàsựgiàucócủabảnthânmàchẳngquantâmđếnviệcpháttriểnApplerasao.
Saunày,mỗilầnnhắclạigiaiđoạnmệtmỏinày,Jobsthanthở:“Họkhôngcómộtdòngtưtưởngnàovềviệcphảilàmnórasaovàkhôngtốnchútthờigianđểnghiêncứuvìđókhôngphảilàđiềumàhọbậntâm.HọquantâmkiếmnhiềutiềnvìhọcóthứkỳdiệumànhiềungườitàigiỏiđãlàmlàMacintosh.Họrấtthamlam,thayvìtiếptụcquỹđạocănbảnlàsẽlàmchothứnàythànhmộttrangthiếtbịđểnhiềungườicóthểsửdụngthìhọlạichămchămvàolợinhuậnvàhọkiếmđượcnhiềulợinhuậntrongkhoảngbốnnăm.ApplelàmộttrongnhữngcôngtycólợinhấtởMỹkhoảngbốnnăm.Nhữngđiềumàhọcầnphảilàmlàcóđượclợinhuậnhợplývàmởrộngthịphần,điềumàchúngtôi
luônluôncốgắngthựchiện.Macintoshđãchiếm33%thịphầnngaybâygiờ,cóthểthậmchícòncaohơn,cóthểhơncảMicrosoftnhưngchúngtôisẽkhôngbaogiờbiếtđếnđiềuđó.Bâygiờ,nócóthịphầnnhỏbévàđãthấtbại.
Macintoshsẽchếttrongvàinămnữavàđólànỗibuồnthậtsự.Vấnđềlà,khôngaiởApplecósuynghĩlàmsaođểsángtạoramộtMacintoshkếtiếp.Đólàmộtbikịch!”.
Đúnglàbikịchthật!NhữngnhậnđịnhnàycủaJobscóthểkhônghoàntoànđúng(bằngchứnglàApplevẫnsốngđượctrướckhinó...chuẩnbịphásản)nhưngphảinóilànócũnglàmsángtỏphầnnàosựbấtđồng,lủngcủngtrongnộibộApple.Vàbikịchđãxảyra.KhôngphảichỉđốivớiApplemàcảvớiSteveJobs.Khiấy,tìnhthếđãthayđổi.ChodùlàngườiđồngsánglậpnhưngvaitròcủaSteveJobsởAppleđãthậtsựlunglay.Vàcáingày“địnhmệnh”cũngđãxảyra.Ngày12.9.1985,trongmộtcuộchọphộiđồngquảntrịApplesaunhữngcuộcđấuđáquyềnlực,SteveJobsđứnglênvànóibằnggiọngphêbìnhnặngnề,hờhững:“Tôiđãsuynghĩnhiềuvàđâysẽlàthờiđiểmđểtôitiếptụcvớicuộcsốngcủamình.Hiểnnhiênlàtôisẽlàmcáigìđó.Tôibamươituổirồi”!Vàthếlàôngrađivớibaodựđịnhchưalàmđược.
Năm1986,ôngmualạihãngphimhoạthìnhLucasfilmthuộctậpđoànTheGraphicsGroupcủađạodiễnGeorgeLucasvớigiákhoảng5triệuđôlavàđầutưthêm5triệubảngnữavàocôngtymới.JobscùngEdwinCatmullthànhlậphãngphimhoạthìnhPixar.Côngtymới,banđầuđượcđặttạiPointRichmond,CalifornianhưngsauđóđượcchuyểntớiEmeryville,California.Pixarđãhợptác
vớiDisneysảnxuấtmộtsốbộphimhoạthình,màDisneycùngđầutưvốnvàpháthành.KếtquảđầutiêncủasựhợptácnàylàToyStory,tạođượcdanhtiếngvànhữnglờingợikhencủagiớiphêbìnhkhinóramắtvàonăm1995.
Hơn10nămsauđó,dướisựđiềuhànhcủagiámđốcsángtạocủaJohnLasseter,PixarđãsảnxuấtđượcnhữngbộphimhoạthìnhcựckỳănkháchnhưABug’sLife(1998),ToyStory2(1999),Mon-sters,Inc.(2001),FindingNemo(2003),TheIncredibles(2004),vàCars(2006).CảhaiphimFindingNemovàTheIncrediblesđềunhậnđượcgiảiOscarchophimhoạthìnhhaynhấttrongnăm.Trongnhữngnăm2003,2004,khihợpđồnggiữaDisneyvàPixarsắphếthạn,JobsvàchủtịchDisneyMichaelEisnerđãthấtbạitrongviệcnỗlựcđàmphánmộtsựhợptácmới.Đầunăm2004,Jobscảnhbáorằng,PixarsẽtìmđốitácpháthànhphimvìhợpđồngvớiDisneyđãhếthiệulực.Mốithùnghịchcánhângiữahaichủtịchlànguyênnhânlớnnhấtchosựthấtbạitrongviệctạodựnglạisựhợptáccủahaicôngty.Tháng10.2005,BobIgerthếchỗEisnertạiDisneyvàIgernhanhchónggiảiquyếtmốiquanhệvớiJobsvàPixar.Vàongày24.1.2006,JobsvàIgercôngbốrằngDisneyđãthỏathuậnmuatoànbộPixarvớigiá7,4tỉđôla.Trongmộthợpđồngkhôngđượctiếtlộ,Jobstrởthànhcổđôngđộclậplớnnhất,nắmgiữ7%cổphầncủaWaltDisney.
Cùngthờigianđó,JobstuyểndụngmộtvàinhânviêntrungthànhtừApplevàthànhlậpcôngtyNeXT.Ởđó,ôngtựdosửdụngkiểucáchquảnlýkỳlạcủamình,giúpôngchiếmmộtchỗtrongdanhsáchnhữngôngchủkhótínhnhấtnăm2003củatạpchíFortune.FortunemôtảJobslà,“lahétbừabãi”nhắmvàomộtnhàcungcấp,ngườiđãchoôngbiếtgiámỗichiếcvỏmagiêtrắngbóngchomáyNeXTlà200đôla,trongkhiJobsmuốnnóchỉcógiákhoảng20đôlathôi.VớiNeXT,Jobslậpkếhoạchxâydựngthếhệmáytínhcánhântiếptheo,thếhệsẽkhiếnApplecảmthấyhổthẹn.Nóphầnnàokhôngxảyratheocáchđó.Sautámnămnỗlựcvàphungphí250triệuđôlatiềnvốn,NeXTđóngcửahẳncôngnghiệpphầncứngcủamìnhvàonăm1993.
Chương3.TRỞVỀVAITRÒTHỦLĨNH
PhảilàJobschứkhôngthểlàaikhác,mớicóthểlậtngượcthếcờtưởngđãđivàotàncuộccủaApple.Vìsao?Nhiềuthứthuộcvềtàinăngvànghịlựccủaông,nhưngđiềuquantrọngnhất,đólàtinhthầnvàlinhhồncủacâuchuyện“Applechuyênlàmnhữngsảnphẩmthúvịchocuộcsống”thìchỉcóJobsmớibiếtcáchkểchocảthếgiớinàynghe.
NGƯỜITHẮPLỬAĐAMMÊ
“SteveJobssaymêcôngnghệ.Ôngtacòncóthểtruyềnniềmđammê,sựsôinổivớicôngnghệtớimọingười,nhữngngườivốnđãthíchthúcôngnghệvàThunglũngSilicon.NếuJobscóýthứcvàmongmuốngiúpAppletrỗidậylầnnữa,thìnósẽtrỗidậylầnnữa”,RichardShaffer,ngườiđứngđầuTechnologicPartnersnhậnđịnh.
VàomộtngàythángmườiêmđềmởBắcCalifor-nia,SteveJobsvừađiềukhiểnchiếcxePorschemàuxámcủaôngrakhỏiSanFranciscovừanóivềcôngtymáytínhApplevớiSteveLohr,phóngviêntạpchíThờibáoNewYork.Trongkhivượtquađượccảnhđôngđúcvàochiềuthứsáutrênđường101,JobstiếptụcnhấnmạnhrằngôngkhôngmuốnnóivềApple.Rồi,rốtcuộc,ônglạinóitiếpvềviệcApplecầnphảiđổimớichínhmìnhrasao,cầnphảilấylạivịtríđãmấtcủamộtcôngtyđổimớihàngđầutronglĩnhvựcmáytínhcánhânnhưthếnào.Ôngkínđáolảngtránhnhưngnóivôcùngrõràng.ÔngkểlạinhữngnămthángtrìumếncủamìnhtạiApple,rồilàmchonóbiếnmấtnhưthểrằngônghồitưởng.ApplerõràngcònlàmộtsứchúthấpdẫnvớiJobs.“Nónhưlàmốitìnhđầuthờituổimớilớntrongđờibạn”,ôngthúnhận,“nhữngthứđóluônluônđặcbiệtđốivớibạn,bấtkểnórasao.”
Chưađầybatuầnsau,Jobsđượcđềnghịmộtcơhộiđểtrởlạitìnhyêuđầutiên.Vàôngđãnhảylên,bắtđầumộtđêmđiêncuồngvớinhữngcuộcgặpgỡkếtthúcmuộnvàobanđêm,nhữngcuộcđiềuđìnhvàtựvấnlươngtâmởThunglũngSilicon.Vàongày20.12,giámđốcđiềuhànhvàchủtịchApple,GilbertF.Amelio,côngbốrằng,côngtysẽmuaNeXTSoftwareInc.vớigiákhoảng400triệuđôla.NhưngAmeliocũngnóingay“Tôikhôngchỉmuaphầnmềm.TôiđangmuaSteve”(theosáchTheSecondComingofSteveJobscủaAlanDeutschman).Vớigiáđó,ApplecũngcóSteveP.Jobs,hoặcítnhấtcũngmộtphầncủaôngtrongvaitròsẽđượcxácđịnh.Nhưvậy,JobstrởlạiApplesauhơnmộtthậpkỷlưulạcnhưlàgiảiphápbấtthườngcủasựhòagiảinộibộtậpđoàn,mộtsựthayđổichấtđầyvinhquang.VànólàđoạncuốiđặcbiệtkịchtínhđểdẫnđếnmộtvaidiễnđầykịchtínhthứhaitrongcuộcđờicủaJobs,cảvềnhâncáchvànghềnghiệp.
Khiđó,ởtuổi41,Jobstrôngvẫntrẻtrungnhưlúc30,hoặcthậmchílà25.Ôngvẫnmặcđồjeansmỗingày,vớiáocổlọvàgiàyđếmềm.NhưngJobsnóirằng,ônglàmộtngườikháchẳnkhiôngrờiApplenăm1985,vàApplecũnglàmộtcôngtykhác.Ôngcònnhấnmạnh,ôngđangtrởlạiđểchomượnmộtbàntay,khôngphảitrởthànhvịcứutinhcủacôngty.NhữngđiềuJobsmangđếnApple,ôngchorằng,là“nhiềutrảinghiệmvànhữngvếtthương”.
SựhiệndiệncủaSteveđãthổimộtluồnggiómớilèoláiAppletrởnênthịnhvượngnhưhômnay.Khôngngạithayđổivàluônđặtmìnhvàovịtrícủakháchhàng,cólẽchỉvịgiámđốcđiềuhànhnàymớicókhảnăngbiếnmộtcôngtysắpphásảntrởthànhcôngtyhàngđầuthếgiớivềmáytínhvàgiảitrí.
SựthayđổitạiAppleđượcchínhthứcthôngquavàongày6.8.1997tạiHộichợMacWorldExpoởBoston.StevetiếtlộnhữngcáitênmớitrongbangiámđốcvàtuyênbốsẽhợptácvớiđốithủMicrosoft.PhònghọpđãồlênđầyngạcnhiênkhihọthấygươngmặtBillGatesxuấthiệntrênmànhìnhtrongbàithuyếttrìnhcủaSteve.HợptácgiữahaicôngtysẽchuyểncácphiênbảncủamáyMacintoshvàohệđiềuhànhWindows.Ngày6.9.1997,SteveJobschínhthứctrởthànhgiámđốcđiềuhànhtạmthờicủaApple.Ôngđãmangđếnmộtliềuthuốcmớichosựhồisinhcủacôngty.
*
**
SteveJobstuyênbốrằngôngsẽphụcvụnhưlà“giámđốcđiềuhànhtạmthời”củaApple.Ôngdọnđếnmộtvănphòngnhỏgầnphònghọpcủabangiámđốc.Ông“thừakế”thưkýcủaGilAmeliolàVicki,rồinóivớicôrằngôngkhôngthíchnhữngcáibútmàAppleđểtrongkho.ÔngnhấtđịnhchỉviếtbằngloạibútPilot,thứbútmàôngcholàtốtnhất.Chânkhôngmanggiày,ôngđibộquanhtrụsởApplevớiquầnsoócvàáosơmiđen.Mộtngày,ôngbắtchuyệnvớiJimOliver,mộttiếnsĩ,ngườitừnglàtrợlýcủaGil.
“Ônglàmgìởđây?”Stevegặnghỏi.“Tôiđangsuynghĩvềnhiềuchuyện”.
“Ôngnghĩđiềuđótrongkhikhôngcómộtviệclàm?”Stevehỏilạingay.“Tốt,vìtôicầnmộtvàingườilàmvàiviệc...cằnnhằn”.Jimnghĩ:“Mộtcáchkhuyếnkhíchmọingườithậtlạlẫm”.Rồi,Jimbấtngờcómộtcơhộilàmviệcchomộtnhânvậthuyềnthoại.
Hóara,“côngviệccằnnhằn”đãchoJimmộtcáinhìncậncảnhvềsựthậntrọngcủaStevetrongviệclàmsaođể“cứu”Apple.CôngviệclàghilạinhữnglưuýtrongcáccuộchọpmặtcủaJobsvớinhữngbộphậncủacôngtyđểquyếtđịnhphảigiữgìvàphảixóabỏđiềugì.
NhữngthứthuthậpđượcsẽđượclưutrữởphònghọpcủaBanGiámđốc.Stevetriệutậpngườiđứngđầunhómsảnxuấtvàtấtcảnhữngngườigiữvaitròquantrọngcủanó.Cuộchọpdiễnratrênmộtbàngỗdài,mọithànhviênđềucóthểtranhluậnsôinổi.HọphảichứngtỏchoStevetấtcảcácsảnphẩmhiệncócủahọvàgiảithíchtườngtận,chitiếtvềnhữngkếhoạchtươnglaicủamình.Nếuhọlàmbênphầncứng,nhưmànhình,thìhọphảimangcácmôhìnhđặttrướcmặthọ.NếuhọviếtphầnmềmthìhọphảiđểStevethấyđượcnhữngđặctínhưuviệtcủachươngtrình.
TháiđộcủaStevekhôngphảilàđốiđầu.Ôngmuốnthuhútmộtsốlượngthôngtinrộnglớntrướckhiđiềuhànhbộmáy.Cònnữa,luônluôncódòngchảyngầmcủasựcăngthẳng,vàStevethỉnhthoảngquởtráchmọingườinếuhọkhôngcóvẻnhậnthứcđượctìnhtrạngkhẩncấp.GilđãcắtbớtsảnphẩmmẫunhưngStevecòncắtgiảmmạnhtayhơnnữa.Stevenóirằngôngchỉgiữnhữngsảnphẩmthúvịvànhữngsảnphẩmcólợi.Nếuvàithứkhôngmanglạilợinhuậnnhưnglàchiếnlượcthìcácgiámđốcphảichứngminhchosựtồntạitiếptụccủanó.
Trongcuộcgặpđầutiênvớimộtnhóm,Stevelắngnghemảimê.Trongcuộcgặplầnthứhai,ônghỏimộtloạtcâuhỏikhóchịuvàkhiêukhích.“Nếuphảigiảmmộtnửasảnphẩmcủamình,cácbạnsẽlàmgì?”ônghỏi.Ôngcũngđưaramộtchiếnthuậtrõràng:“Nếutiềnkhôngphảilàmụctiêu,cácbạnsẽlàmgì?”.
MộtloạtcuộcgặpgỡtheonhómgiúpStevebiếtđượchàngtrămngườiởApple.Vàmộtkhibiếtnhữngngườichuyênnghiệp,ôngsẽtrựctiếpkýhợpđồngvớihọ.Ôngđãhoàntoànbấtchấp“dâychuyền”tônticủamệnhlệnh.Ôngnhớnhữngđiềumàvàitrămngườiđãlàmvàgọiđiệnbấtcứngườinàoôngcần,luônluônphớtlờcácquảnlýcủahọ.DườngnhưlàmọingườitrongcôngtyđềucóthểbáocáotrựctiếptớichínhSteve.“Stevecókhảnăngghinhớnhiềunhưvậytrongđầumình”,JimOlivergiảithích.“Ôngtacóthểnhớcuộcnóichuyệncuốicùngvàtraođổie-mailcuốicùngmàôngđãcóvới300người”.
Ôngđặtsứcépđặcbiệtmãnhliệtvàonhữngngườiđiềuhànhcấpcao.Ông“dàyvò”HeidiRoizenvớihằnghàsasốcuộcgọitớisốđiệnthoạivănphòng,nhàriêng,sốdiđộng,máynhắntincủacô,bắtđầulúc7giờsáng,gầnnhưmỗingày.Côbịsuynhượcbởinhữngcuộcchấtvấn,nhữnglờichỉtríchtriềnmiêncủaôngvàđãquyếtđịnhcáchduynhấtđểgiữgìnsứckhỏetinhthầncủamìnhlàtừchốinhữngcuộcgọi.Côcốgắnggiaotiếpvớiôngchỉbằnge-mail,chophépcôxemxétnhữngvấnđềbìnhtĩnhvàhợplý,khôngbịảnhhưởngquyềnlựchấpdẫncủaông.
HeidinóivớiBillCampbell,ngườimàSteveđãchọnlàtổnggiámđốc,mộtngườicứngrắn,từnglàhuấnluyệnbóngđáởtrườngcaođẳng,nhưngôngthúnhậnrằng,ôngcũngbịyếulòngbởinhữngcuộcgọiliênmiêncủaSteve.
“Hãylàmnhữngđiềutôiđãlàm.Đừngtrảlờiđiệnthoại”–côkhuyênôngta.
“Đólàđiềuvợtôiđãnói.Tôiđãthửđiềuđó.NhưngrồiSteveđếntậnnhàtôi.Ôngchỉsốngcáchnhàtôicóbacăn”
“Đừngmởcửa”.
“Tôicũngđãthửlàmvậy.Nhưngconchónhàtôihễthấyônglàcáutiếtlên,lahétinhỏi”.
Trongthángđầutiênlàmột“giámđốcđiềuhànhtạmthời”,Stevebắtđầuđibộquanhvănphòngmangtheomôhìnhkíchthướcvàhìnhdạngcủamộtmáytính,màdầndầnđượcbiếtlà“iMac”cho“InternetMacintosh”.NólàsángtạocủaJonathanIve,ngườimới30vànhìngiốngmộtngườiđưatinbằngxeđạplôithôilếchthếchhoặcskateboarder(ngườichơivántrượt)hơnlànhàthiếtkếchínhtạimộthãngsảnxuấthàngtiêudùngquantrọng.DùýtưởngvềiMacđãđượcxemxéttrướckhiStevetiếpquản,nhưngmọithứvẫncònchưachắcchắn.SuynghĩcủaStevechịuảnhhưởngmạnhmẽtừtìnhbạncủaôngvớiLarryEllisoncũngnhưsựcạnhtranhđượchiểungầmgiữahọ.LarryEllisontinrằng,tươnglaithuộcvềnhữngchiếcmáytháorời,gọi“mạngmáytính”hoặcNCs,kếtnốivớiInternetvàgiáchỉbằngmộtnửanhiềumáytínhkhác.Larryđãthậmchíthànhlậpcôngtychochínhmình,NetworkComputerInc.đểđầutưvàoýtưởngđó.
Stevequyếtđịnhrằng,iMaclàmộtmáytínhmạng.“ChúngtasẽđánhbạiEllisonởcuộcchơicủaôngấy”,StevetròchuyệnvớicácđồngnghiệpởApple,nhữngngườirấtngạcnhiênkhinhìnôngthíchthútrongcuộccạnhtranhbímậtvớingườibạnthânnhấtcủamình.
Ngaytrongtháng9,Stevebắtđầuquyếtđịnhhànhđộng.GilđãcắtgiảmsốdựánR&D(nghiêncứuvàpháttriển)từ350xuốngcòn50.Stevelạicắtgiảmnótừ50xuốngchỉcònkhoảng10dựán.Thayvìhyvọngchođộtphákỹthuậtrựcrỡnàođóđể“cứu”côngty,StevetrôngđợivàoviệccảithiệnsựquảngbávàkhôiphụcApplenhưlàmộthìnhảnhthúvị,hiệnđại.ÔngmờibahãngquảngcáohỗtrợchosựnghiệpkinhdoanhcủaApple,trongđóbaogồmChiat/Day,hãngđãtạoramẫuquảngcáonổitiếngvàonăm1984mangtên“1984”choAppletrongthờikỳđiềuhànhđầutiêncủaSteveJobstạiđó.Chiat/DayvẫncòncóLeeClow,giámđốcsángtạocủachiếndịchquảngcáonăm“1984”.LeeClowđãđiđếnCupertino(trụsởcôngtyApple)vàđềxuấtmộtsloganmới:“Hãynghĩkhác!”“Nóchảđúngngữphápgìcả!”,JimOlivernghĩkhiôngngồiởđóghilạichoSteve.Nhưngkhôngaitrongphòngcóđủcanđảmđểnóinhưvậy.LeeClownóirằngsựtrởlạicủahãngxemáyHarley-DavidsonlàmộthìnhmẫutốtchoApplenoitheo.QuảngcáocủaHarleycamđoanvớimọingườirằnghọcóthểcảmnhậntinhthầnnổiloạncủanóthậmchínếukhihọlànhàđầutưhơnlànhữngthiênthầnởchốnđịangục.Nóthiếtlậpmộtbiểutượngphảnvănhóachothếhệsinhnhữngnăm60-70màbâygiờđãgiàvàkhôngthểlàđốitượngđểbánhàng.ĐóchínhxáclànhữnggìApplecầnphảilàm.ChiếndịchquảngcáomớicủaApplenhanhchóngđượctriểnkhai.
Steveđãluônluônthíchnhữngbứcảnhvớicácbiểutượngvănhóa.TạingôinhàđầutiêncủaôngởLosGatos,Califonia,gầngiườngnệmcủamình,ôngtreocácbứcảnhcủaAlbertEinsteinvàmộtnhânvậthuyềnbícóảnhhưởnglớnởphươngĐông.Stevecũngyêunhữngbứcảnhđentrắng.ÔngtreonhữngbứctranhcủaAnselAdamsởPaloAlto,California,ởnhà.Nhữngcáinàyđềucócácyếutố:khẩuhiệu,biểutượng,tranhtĩnhvật.
NgườingoàiđầutiênđượcxemmẫuquảngcáomớicủaApplelàKatieHafner,phóngviêntờNewsweek.CôđếntrụsởchínhcủaApplelúc10giờvàomộtsángthứsáuđểthựchiệnmộtcuộcphỏngvấnvớiSteve.Ôngbắtcôđợikhálâu.Cuốicùng,ôngmớixuấthiệnvớicáicằmrâumọclởmchởm.Ôngmệtlửvìphảithứcsuốtđêmđểbiêntậpspotquảngcáotrênti-vi“Hãynghĩkhác”.Các
giámđốcsángtạoởChiat/Daygửichoôngnhữngvideoclipkếtnốiquavệtinh,vàôngchỉviệcnóiyeshoặcno.Bâygiờthìgiaiđoạndựngphimđãhoànthành.StevengồivớiKatievàhọcùngxemmẫuquảngcáo.Steveđangkhóc.“Đólàđiềulàmtôiyêuthíchông”,Katiekểlại.“Nóchưađượcchỉnhsửa.Stevehànhđộnghếtsứcthậtthàbằngquảngcáongộnghĩnhđó”.
QUẢNTRỊKIỂUMỚI
Ngày30.09.1997,Stevehọpmặtnhânviênbằngmộtbuổitiệcngoàitrờigồmbiavànhữngmónnấuchayđểchúcmừngchiếndịchmới.Ônggiảithíchrằng,“nhữngquảngcáocủaApplesẽtruyềnđimộthìnhảnhvàmộttháiđộhơnlàmôtảđơngiảnmộtsảnphẩm”.Nhưlàhìnhmẫu,ôngnóinhữngquảngcáocủaNikeđãhướngđếnýthứccủacácvậnđộngviênthểthaovàthànhcôngrasaokhimàthậmchíkhôngcầnphảichiếunhữngđôigiàycủahọ.“Applechi100triệuđôlamỗinămchoquảngcáo,nhưngnóđãkhôngmanglạichochúngtanhiềuđiềutốt”,Stevenói.TheoSteve,Applecũngsẽtiếptụcchi100triệuđôlamỗinămnhưnghọsẽchitiêunómộtcáchtốthơnvìbâygiờhọđãnhậnthấyrằng,thươnghiệuApplelàmộttrongnhữngthứquýgiánhấtmàhọphảicótráchnhiệmvớinó.
TrướckhiStevetiếpquản,mọingườiởApplethíchtiếtlộbímật.Họlàmvậymộtphầnvìcôngtyítcósựtiếpthị.Nếubạntựhàocôngviệccủamìnhthìcáchduynhấtđểchongườikhácbiếtvềnólàtựmìnhtiếtlộ.Mộtsốwebsite,như“nhữngtinđồnvềMacOS”nhiệttìnhtườngthuậtnhữngtinđồnvềApple.Stevekhăngkhăngcáchlàmviệcnghiêmkhắccủaông.Đầutiên,cácnhânviênđãnổigiậntuynhiên,vềsau,họbắtđầuphóthácchoStevecôngviệctiếpthị.
JohnWarnockcủaAdobe,nhàcungcấpphầnmềmlớnnhấtcủaApplenói,“Chúngtôiđãcónhữngcuộcgặpvớitấtcảnhữnggiámđốcđiềuhànhtrướcđâyvàkhôngcóchuyệngìxảyra,khôngcósứcthuhút,trừkhinhómchịutráchnhiệmđitìmýtưởng.Nănglựctiềmtàngchỉđượckíchthíchtrongtrongtổchức,nơimàngườigiỏinhấtlàngườibắttayvàoviệc.NhưngvớiSteve,ônglênnắmquyềnvớiýchírấtmạnhmẽvàbạnchỉcóthểgianhậphoặcrờikhỏi.BạnphảiđiềuhànhAppletheocáchrấtthẳngthắn,rấtmạnhmẽ.Bạnkhôngthểlàmđiềuđónhưcáchthôngthườngđược.KhiStevegiảiquyếtmộtvấnđề,ôngtasẽdànhtấtcảsứclựcchovấnđềấy.TôinghĩrằngôngđãdễdãitrongnhữngnămlàmviệcởNeXTvàôngsẽkhôngnhânnhượngnữa”.
TrướckhiStevetiếpquản,khucôngsởcómộtbầukhôngkhíthoảimái.CácnhânviênthíchđiloanhquanhhútthuốcvàtángẫutrongsânkhuliênhợpR&D,nơimàluônluôncósẵngạttànthuốctrongvàngoàicửacủatấtcảsáutầngtrongtòanhà.VàinhânviêncóvẻtiêuphíhầuhếtthờigianđểnémFrisbeeschonhữngconchócủahọtrênbãicỏ.Stevebắtbuộcphảicónhữngnguyêntắcmới.ÔngralệnhlàkhôngchohútthuốcbấtcứnơinàotrongcơngơicủaApple.Rồiôngcấmchóvàocôngsở,lấycớvìchóthìbẩnthỉuvàvàingườidịứngvớichúng.Cácnhânviênbấtbình:TạisaoStevekhônghiểuhọ?Hútthuốctrongsânlàcáchmàhọ“nốimạng”vớiđồngnghiệpnhữngphòng,bankhác.Nólàmộthìnhdạngsốngđộngcủatruyềnthông!NhữngngăncấmcủaStevebuộchọphảiđibộmộtđoạndàitớiđạilộDeAnza,vìvậy,họphảivắngmặtkhỏikhuônviênApple.Nólãngphírấtnhiềuthờigian.
Vànhữngconchócủahọcũngquantrọngtớinăngsuấtlaođộngnữa.NhiềungườilàmviệcrấtnhiềugiờtạiApple,thậmchívàobanđêmvàcảnhữngngàycuốituần.Họhầunhưkhôngởnhà.Nếuhọkhôngđượcnuôivàchămsócnhữngconchótạicơquan,họkhôngbaogiờđượcnhìnthấynhữngconvậtcưng.Dườngnhư,Steveđangápđặtlốisốngcủachínhmìnhvào10.000ngườikhác.Tạimộtcuộchọp,cóngườiđãhỏiStevevềđiềumàôngnghĩlàthứtệnhấtởApple,“Quántựphụcvụ”,Stevenói.Stevebắtđầuthaythếtoànbộnhânviênphụcvụthứcăn.ÔngthuêđầubếptừnhàhàngIlFornaioởPaloAlto.Chẳngbaolâusau,đậuhũlàmónnổibậttrongthựcđơn.
Vàtuythế,bằngcáchnàođó,triềuđạicủa“sựkhủngbố”cũngđangbắtđầuvậnhành.Appleđãtừngtồntạirấtlâunhưmộtdịchvụquanliêu,vớihàngnghìnnhânviênlàmbấtcứđiềugìhọmuốn,vớinhữngngườilãnhđạogiànhđượcghếvìlýdochínhtrị.Bâygiờđiềuđóđangthayđổi.MọingườibắtđầunhậnthứcrằngStevecóthểkhẳngđịnhuyquyềncủaôngởbấtkỳmặtnàotrongcuộcsốngcủacôngty.Applesẽđitheotầmnhìncủamộtngườiđộcthân,từquyđịnhkhônghútthuốcvàcáchnấu
nướngcólợichosứckhỏeđếnviệcbiêntậpnhữngmẫuquảngcáotrêntruyềnhình.SteverõràngđứngđầuvàStevedườngnhưcómặtởkhắpnơi.
PhầnIII.SẢNPHẨM“TRẢINGHIÊMSỐ”NếuaiđónghĩrằngSteveJobsthànhcôngvớicácsảnphẩmhiệnhữunhưmáytínhhaymáynghenhạc,thìtứclàchưahiểuvềôngấy.ThứmàJobstạoravàmangđếnchoxãhộiloàingườichínhlànhữngtrảinghiệmtrongthếgiớikỹthuậtsố.Vớisựnhạycảmmộtcáchđặcbiệt,sựtinhtếthiênbẩmcủamình,SteveJobsđãthayđổigầnnhưhoàntoànkháiniệmvềmáytính(phảidànhchomọingười)vàquanđiểmvềcáchnghenhạc(mọilúc,mọinơivớichấtlượngtốtnhất)...
Chương1.BẠNSẼĐƯỢCGÌNẾUMUASẢNPHẨMCỦACHÚNGTÔI?
“ChuỗicửahàngcủaAppleđangbán“trảinghiệmsố”,chứkhôngphảisảnphẩm.Đâymớilàhướngđithànhcôngđểbáncôngnghệ(baogồmcảđiệnthoạidiđộngvàti-viphângiảicao)chongườitiêudùng”.
NhàphântíchTedSchadler(ForresterReseach)
BÍQUYẾTCỦANGƯỜIBÁNHÀNGTÀINĂNG
SteveJobskhôngbánmáytínhchokháchhàng,ôngbánsựtrảinghiệm.Thayvìchămchúnóivềcácconsốthốngkê,cácthôngsốkỹthuậtnhưcácchuyêngiatrongcáclĩnhvựckhácvẫnlàm,Jobsnóivềcáclợiíchkháchhàngcóthểcóđượckhisửdụngsảnphẩm.ChẳnghạnkhigiớithiệumáynghenhạciPodcódunglượngbộnhớ30GB,Jobsgiảithíchrõ,loạimáynghenhạcnàycóthểchứa7.500bàihát,25.000bứcảnhvà75giờxemvideo.Hồitháng1.2006,khigiớithiệumáytínhxáchtayhiệuMacscómạchchủIntel,ôngđãgiảithíchrằng,MacscóhaibộvixửlýlàmchonócóthểchạynhanhhơnloạimáyxáchtayPowerbookG4từbốnđếnnămlần.Jobsnóithêmrằng,Maclàloạimáytínhxáchtaymỏngnhấttừtrướcđếnnayvớinhiềutínhnăngnổibậtnhưmànhìnhrộnghơn,sánghơn,cócamerabêntrongđểsửdụngchocáccuộchộinghịquavideo.Nhưthếthayvìđềcậpđếnnhiềukhíacạnhkỹthuật,Jobsnhấnmạnhđếnnhữnglợiíchmàcôngnghệđóđemlạichokháchhàng.Vềđạiđể,“nghệthuậtbánhàng”củaAppleđượchiểunhưvậy.Mặtkhác,Applerấtchútrọngđếnviệcpháttriểnhệthốngbánlẻvàquađógiúpngườitiêudùngcóđượcsựtrảinghiệmthậtsựtrướckhimuasảnphẩm.
KhônglâusaukhiRonJohnsongianhậpAppleComputervàonăm2000,SteveJobsđãtriệuôngnàylênphòng.Stevechỉvàobànhọp,khiấyđangđặtbốnchiếcmáytínhvànói:“Đâylàsảnphẩmcủachúngta”.“Thươnghiệuchúngtalớncỡnào?”,Johnsonhỏilại.Jobstrảlời:“Applelàmộttrongnhữngthươnghiệulớnnhấtthếgiới”.Vàdođó,trongquanniệmcủaJohnson,47tuổi,phóchủtịchcaocấpphụtráchkinhdoanhcủaApple,cáccửahàngbánlẻcủaApplephảithậtlớn,hoànhtráng,thênhthang-mộtbiểutượnghữuhìnhvàvậtchấtchocáinhãnhiệuđó.Điềunàyquảlàmạohiểm,bởisảnphẩmcủaApplevốncótiếnglànhỏgọn.Hơnnữa,cáchãngmáytínhtựbánlẻsảnphẩmcủamìnhđaphần“bạinhiềuhơnthắng”.
Thếnhưng,sựliềulĩnhđãmanglạikhánhiềutráingọtchoJohnson,tínhđếnthờiđiểmnày.Kểtừkhikhaitrươnghaitiệmbánlẻđầutiêncáchđây5năm,hệthốngphânphốicủaAppleđãtrởthànhmộthiệntượngtronglàngbánlẻ.Appleđãđưasảnphẩmcủamìnhrakhỏinhữngkhônggianbánhàngvitínhquenthuộc,phớtlờmọiquyluậtvềđịađiểm,thiếtkế,nhânviênvàdịchvụcungcấp.
“TôimuốnkháchhàngkhibướcchânvàocửahàngcủaApple,họphảicảmthấynhưđanglạcvàomộtkhônggiankhác”,Johnsonnói.Cómộtđiềuthúvị:DoanhthumàmỗiôgạchtrongcửahàngAppleđemlạitrongnăm2005đạttới2.489đôla,caogấp2,5lầnsovớiBestBuy,hệthốngbánlẻmáytínhvàđồđiệntửkhổnglồcủaMỹ.Mộtbàihọcnằmlòngcủangànhbánlẻlàkhibáncácsảnphẩmđắttiền,khôngđượcmuathườngxuyênnhưô-tôhaymáytính,cáccửahàngnênđứngđộclập,mộtmình
mộtcõi-trênmộtmặtbằngrẻ,xatrungtâmcũngđược.Họchorằng,ngườimuasẵnsàngláixeđixađểtậumộtsảnphẩmnhưvậy.
Tuynhiên,Applelạichọnmộthướngđikhác.Họquyếtđịnhmởcửahàngởnhữngđịađiểmcógiáthuêmặtbằngrấtđắtnhưtrungtâmthànhphố,cáctrungtâmthươngmại,nơingườitiêudùngthườngxuyênqualại,shopping.“Họsẽkhôngláixe10dặmđểngónghiênggianhàngchúngtôiđâu.Nhưngđibộ5mthìchắcchắnlàcó”,Johnsonmỉmcười.
Vàthếlà,ngày19.5.2006,Appleđãcómộtchiếndịchquảngbávôcùngthànhcông,khi“cáikhốibímật”bênngoàitòanhàGeneralMotorsBuildingtrênĐạilộsố5tạiManhattanđượcvénmànchephủ.Bêndướikhốilậpphươngấylàgì?MộtshopbánlẻđẹpnhấtvàđộcnhấtcủaAppletừtrướctớinay:Hoàntoànbằngkính,trongsuốt.Cửahiệusẽbánhàngchínhthứctừngày19.5vàtheolờiApple,nósẽhoạtđộngliêntục24tiếng/ngàytrongcả365ngàycủanăm,khônggiâyngơinghỉ.CửahàngtrưngbàysảnphẩmcủaAppletạiManhattancóthểthựcsựcoilàđỉnhcaovềthiếtkếthôngminh.Cổngvàolàmộtkhốilậpphươngbằngkínhtrongsuốt,mỗicạnhdàiđúng10mvớilogoAppletreobêntrong.Kháchhàngđibộxuốngmộtcầuthangxoáyốc,hoặcđithangmáycũngbằngkínhtrongsuốt-đểbướcvàomộtcửahàngrộngtớihơn3.000m2bêndưới.Mộtnửasốnhânviêntạiđâykhôngcónhiệmvụbánhàng,màchủyếulàgiúpđỡ,hướngdẫnngườidùngsửdụngmáytínhMacs,iPod,phầnmềmvàcácphụkiện,kiểunhưmáyảnhsố.GầnnhưtoànbộmáytínhtrưngbàyđềukếtnốiInternetsẵn,vàcửahànglúcnàocũngđôngchậtngườivàocheckemail,duyệtwebhaytranhthủnghenhạctrêniPod.Cácnhânviênởđâyđềuhưởnglươngthángchứkhôngthunhậpdựatheodoanhsốbánhàngnhưởphầnlớncáccửahàngmáytínhkhác.
Bêntrongcửahàngđượcbốtrítheomụcđíchsửdụng,chứkhôngphảidanhmụcsảnphẩm.Chẳnghạnnhưtảinhạcsố,biêntậpảnhsốhoặcphim,tạopostcardvàblog...NhàphântíchTedSchadler(ForresterReseach),đánhgiá:“ChuỗicửahàngcủaAppleđangbán“trảinghiệmsố”,chứkhôngphảisảnphẩm.Đâymớilàhướngđithànhcôngđểbáncôngnghệ(baogồmcảđiệnthoạidiđộngvàti-viphângiảicao)chongườitiêudùng”.
TạiApple,SteveJobslàthầyphùthủyđứngsaumọiquyếtđịnhliênquanđếnsốmệnhcôngty.Stevecảmthấy,từtậntrongtừngđốtxươngcủamình,Applecầnphảitựbánlẻ.“Đókhôngphảilàmộtsựthửnghiệm,màlàmộtchiếnlượckinhdoanhcăncơ”,Johnsonnhớlại.HồiứccủaJohnsonchínhlàmộtnétsángtạođầymớimẻtrongnghệthuậtbánhàngcủaSteveJobs.Trongkhicáccôngtysảnxuấthàngđiệntửtiêudùnglớnthườngtriểnkhaihàngloạtcácsảnphẩmvàsẵnsàngchấpnhậnthấtbại,rủirothìSteveJobsápdụngphươngthứcchỉtậptrungtốiđavàomộtdựánchínhđểtránhđượchiệntượngphântántàichínhvànhânlực.Đồngthời,tronglúccáccôngtykhácđangứngdụngchiếnthuậtbánhàngquamạngInternet,thìSteveJobslạithànhlậphệthốngcửahàngbánlẻ,mộtchiếnthuậtđượcmệnhdanh“dòngchảyngược”.Hệthốngbánlẻgiúpkháchhàngtiếpcậntrựctiếpvớicácsảnphẩmmớicủacôngty.
Hiệnnay,Appleđãcógần100cửahàngbánlẻsangtrọngởcáctrungtâmthươngmạinhưkhuGinzaởTokyo,MagnificentMileởChicago.Sảnphẩmđượctrưngbàyđẹpmắttrênnhữngchiếcbàngỗđểtạonênsựtrangtrọng.Nhânviênsẵnsànghướngdẫnsửdụngchokháchhàngmộtcáchthànhthạo.ChínhphongcáchnàyđãđemlạithànhcôngchohệthốngbánlẻcủaApple.Cóthểnói,vớinhữngsángtạotrongkinhdoanhnhưthế,Jobsđã“đónđầu”xuhướngcủathịtrườngtrongmột“thếgiớiphẳng”.ĐólạilàmộtsángtạotiênphongcủaJobstrongnghệthuậtbánhàng.
CÁICHẾTLÀNHÂNTỐTHAYĐỔICUỘCĐỜI
VớiJobs,thịtrườngngàynaykhókhănkhôngchỉvìnhữngcuộccạnhtranhkhốcliệtmàcònlàsựthôngminhcủakháchhàng.Ôngthườngxuyênnhắcđinhắclạiđiềuđó.Đểđốiphóvớiđiềuđóthìcầnphảiliêntụcđổimớibằngcôngnghệtiênphongvàkiểudánghợpthờitrang,sànhđiệuvớigiárẻ.Nhưng,“kháchhàngbâygiờđãthôngminhhơn”cũnglàcơsởđểôngtựtinvàosựthànhcôngcủaApple.
NgườitruyềncảmhứngchoApple,SteveJobschobiết,bệnhungthưsẽgiếtông.Rồinóđượcpháthiệncóthểphẫuthuậtcắtbỏđược.Việcthoátkhỏinguyhiểmchoôngcơhộiđiềuhànhcôngtytrịgiá45tỉđôlacủamình,thậmchítiếnxahơnnữatrongcuộccạnhtranhvớicácđốithủtronglĩnhvựcnhạcsố.TrongmộtbàidiễnvănvớicácsinhviênĐạihọcStanford,mùahènăm2005,SteveJobsđãtraođổimộtcáchsâusắcvềnhữngquyếtđịnhvàsựmạohiểmcủaôngtạiAppleComputer.
Ôngnói:“Ghinhớrằng,“mộtngàynàođógầnthôi,mìnhsẽchếtđi”làmộtbíquyếtvôcùngquantrọnggiúptôiquyếtđịnhnhữnglựachọnlớntrongđời.Bởivìhầuhếtmọithứ-nhữngmongđợicủangườikhác,lòngkiêuhãnh,nỗilosợxấuhổhaythấtbại–tấtcảđềuphùphiếmtrướccáichết.Vấnđềlàtađểlạiđượcnhữnggìđómớithậtsựquantrọng.Luônnhớrằngmìnhsẽchếtlàcáchtốtnhấtmàtôibiếtđểtránhsavàocáibẫysuynghĩrằngmìnhkhôngmuốnmấtđicáigìđó.Bạnđãhoàntoànthoảimáirồi.Chẳngcólýgìđểkhôngđitheotiếnggọitráitim.Hàngtriệukháchhàng–trongsốhọ,nhữngngườiyêuâmnhạc,nhữngngườisửdụngmáytínhvàxemphimcólýdođểcámơnnhữngquyếttâmcủaJobsđitheomệnhlệnhcủatráitimmình.
Chủnghĩacầutoàn,lòngtinkỳlạvàonghiệpchướng,niềmkhaokhátmộtsựcânbằnggiữamẫumãvàchấtlượngcủaJobslànhữnggìđãlàmnênApple.ÔnglànguyênnhânđểApplesảnxuấtraiPod,iMac,máytínhxáchtayPowerBookvànhiềusảnphẩmcôngnghệđượcthiếtkếrấthợpmốtvàxinhđẹpkhác,bắtđầutừmáytínhAppleII,năm1997.SángkiếncủaAppleđãmởđườngchomáytínhcánhân,dùchínhcôngtycũngthườngthấtbạikhiđổtiềnvàonó.VàJobsđãtheođuổimứcđộtuyệtvờinhưvậyởmộtcôngtykhác,PixarAnimationStudios,nhàsảnxuấtmộtloạtphimănkháchliêntục,baogồmToysStoryvàTheIncredibles.
TạiStanford,Jobskểvớicácsinhviênrằng,ôngđãsốngbởiquytắcnày,rằngcáichếtlà“nhântốthayđổicuộcđời”từkhiôngmới17tuổi.Năm2004,lýthuyếtđượcđặtvàomộtcuộcthửnghiệm.Jobskểrằng,ôngbịungthưtuyếntụyvàchỉcònsốngchưađầysáutháng.“Bácsĩkhuyêntôivềnhàsắpxếplạimọicôngviệc,cóthểngầmhiểunhưthếlàchuẩnbịmọithứtrướccáichết.Cónghĩalàphảigóigọnnhữngđiềumuốnnóivớicácconcho10nămtớichỉtrongvòngmộtvàitháng.Cónghĩalàđảmbảomọithứđượcsắpxếpổnthỏađểtấtcảmọithứđềudễdàng,suônsẻkhitôirađi”.
Sau24giờkinhkhủng,cácbácsĩđãpháthiệnôngbịmộtdạngbệnhrấthiếmmàchỉcóthểchữađượcbằngphẫuthuật.
Jobsđãđượctraomộtcơhộithứhai.Nhưngkinhnghiệmcàngcủngtốlòngtincủaôngrằngcóthểvượtquahiểmnguyđểvươntớinhữnggìmongmuốnvàđẩynóđixahơnlàkhôngantoàn.ĐiềuđógiảithíchtạisaoAppleđãthuhồisảnphẩmbánchạynhấtcủahọ,iPodminivàthaythếbằngiPodnano,nhỏhơnbútchì,nhẹhơnnhưngcómànhìnhmàu,chứaảnhcũngnhiềunhưchứanhạc.
NhờiPod,Applecũngtạoracơhộilầnthứhai.Vàonhữngnăm1970,1980,nólàngườimởđườngchongànhmáytính.NhưngnhữngquyếtđịnhcủaJobsgiữđộcquyềncôngnghệđãthấtbạikhiMicrosoft“nhượngquyền”phầnmềmcủahọđốivớimọithứvàdầndầntiếnđếnthốngtrịmộtngànhcôngnghiệpkhổnglồmới.KhithịphầncủaAppletrongthịtrườngmáytínhchỉcònlại3%,nhưthểlàJobsđãbỏnó.
iPodđãthayđổiApple.Năm2003,2004,côngtysảnxuấtđượckhoảng6tỉđôlatrongmộtnăm.Kếtthúcnămtàichính2005,nhữngcửahàngcủaAppleđãthuđược14tỉđôla.Giátrịthịtrườngcủanóđãtănglêngấpnămlần,đạtgầntới45tỉđôla.
PhầnlớnsựtăngtrưởngđóđếntừiPodmini.Chođếngiữanăm2004,suốtgầnbanăm,Applechỉbánchưađầy4triệumáyiPodnguyênbản.SausựramắtiPodminicuốinăm2004vàiPodshuffleđầunăm2005,Appleđãbánđược6triệumáymộtquý.
NhưngiPodlàchỉlàmộttrongbanhánhchiếnlược.iTunes,khoâmnhạctrựctuyếnhoạtđộngliền
mạchvớimáynghenhạc,đangmởrộngđịavịthốngtrịcủaApplevàothịtrườngbánlẻonline.iTuneskhẳngđịnhrằngchiếm80%downloadnhạcthịphầnởAnhvàtrảiquahơnhaimươinước.Với10triệutàikhoản,dườngnhưiTunessẽsớmbánđược100triệubàihátmỗitháng.
Khiđó,cónhiềungườinghingờApplekhôngthểduytrìthờikỳtươiđẹpnày.GeorgeColony,giámđốcđiềuhànhForrester,mộtcôngtynghiêncứucôngnghệ,nhậnxét:“Đâylàmộthiệntượngngắnngủi”.PaulJackson,nhàphântíchchínhcủaForrestervềAppleởchâuÂu,giảithíchrằng,cácđốithủluônnhanhnhạyđểsảnxuấtnhữngsảnphẩmgiárẻ,ăncắpnhữngsángkiếntrướcđócủaApple,nhưmáytínhiMacnguyênbảnvàmáytínhxáchtayiBook.Jobskhôngphảikhôngnhìnthấysựđedọa.Ôngnói:“ChúngtôicónhữngđốithủđẳngcấpthếgiớiđangmuốngiếtchúngtôinhưSony.Cóquánhiềucôngtyđangsaochépsảnphẩmcủachúngtôi.Microsoftđangsaochépchúngtôivềhệđiềuhành.Dellđangcốgắngsaochépchúngtôivềphầncứng”.SựphảnứnglạicủaApplelàcảithiệnvàthaythếiPodminiđểdẫndắtthịtrường.TrướcsựcạnhtranhvớiiPodmini,ApplemởrộngkỹthuậttiênphongcủamìnhvớicôngnghệiPodnano.iPodnano,trọnglượngkhoảng42grams,chứađược500đến1000bàihát,nhậnđượcnhữngđánhgiárấttốt.TờTheNewYorkTimenhậnxét:“Hễnhìnmộtlầnlàmuốncóngay.Nếubạnlokhôngcưỡnglạiđược,hãy“buộc”thẻtíndụngvàoví”.CònPaulJacksonchorằng:“Đólàmộtsựthayđổirấtdũngcảmkhichấmdứtsảnphẩmbánchạynhấtcủahọchỉsaumộtnăm”.
JobsnóirằngAppleđãdẫnđầutronglĩnhvựcnhạcsốvàsẽkhóbịpháhủyhơnlàngườitavẫnnghĩ.Ôngnói:“Bạnnhìncáinày(TứciPodNano),trôngnónhưlàphầncứngnhưngkhôngphảivậy.Ởđâyđãđượctíchhợpcảnhómphầnmềm,mộthệđiềuhànhvàmộtnhómtrìnhứngdụng.Hơnnữa,nócòncócảtrìnhứngdụngrộngrãiđượcgọilàkhonhạctrựctuyếniTunes.Chúngtôicóphầncứng,cáctrìnhứngdụng,dịchvụtầmcỡthếgiớinhưngnếuchúngkhônglàmviệccùngnhauthìnósẽchẳnghoạtđộngđơngiảnđốivớikháchhàngnhưbạnđãthấy.Hiệnnayvẫncómộtsốcôngtysởhữucảphầncứng,phầnmềmlẫndịchvụtầmcỡthếgiới,nhưngchúngcótíchhợpđượcvớinhau“dướimộtmáinhà”haykhôngthì…tôikhôngrõ!!!”.
TheoJobs,Applevượtquanhiềucôngtykháctrênthếgiớilàvìcókhảnăngcầmlấynhữngcôngnghệthậtsựphứctạpvàlàmchothậtsựđơngiảnđểsửdụngvớingườitiêudùng.ĐiềunàycũngđượcJacksonthừanhận.“Khicôngnghệngàycàngtrởnênphứctạp,nhucầulàmchonóđơngiảnlớnhơnbaogiờhết.Appleđãlàmđiềuđótốthơncáccôngtykhác”.Jacksoncũngchorằng,Appleđãgâykhókhănchonhữngđốithủcủanóbằngviệc“tích”nhiềumáytínhvàonhữngchiếchộpnhỏ.
Ngườitacóthểchorằng,sựđedọalớnnhấtđốivớivịtrícủaAppletronglĩnhvựcnhạcđếntừcácđốithủthuộccôngnghiệpđiệnthoạidiđộng.VodafonevàOrangeđãgiớithiệudịchvụdown-loadbàihátcủachínhmình.SonyEricssoncũngđãchoramắtchiếcđiệnthoạidiđộngWalkmanđầutiêncủamình.Nokiavàrấtnhiềunhàsảnxuấtđiệnthoạidiđộngkháccũngđangsảnxuấtmáyđiệnthoạicóthểnghenhạc.Trongthựctế,NokiađãtrởthànhcôngtybánnhiềumáynghenhạcMP3nhấtthếgiớivàsẽbánđượckhoảng40triệumáyđiệnthoạicóhỗtrợchứcnăngnghenhạctrongnăm2005.Đếnlúcđó,phầnlớnđiệnthoạicóthểngheđượcnhạcchỉcungcấpkhochứanhạcgiớihạnnhưngđiềuđósẽsớmthayđổi.ĐiệnthoạiNokiaN91cóthểchứahơn3.000bàihát.Côngnghiệpđiệnthoạidiđộnghyvọngrằngđasốkháchhàngsẽnghenhạctrênthiếtbịmàhọđãmangtheohơnlàdựavàomộtmáynghenhạc,thậmchíchodùnóhợpthờitrangnhưiPod.
Bấtchấpsự“bủavây”từnhiềuphía,Jobsvẫntựtinđứngvữngtrongthịtrườngnhạcsố.Trướchếtlànhờvàocôngnghệtiênphong,liêntụcđổimớivàđặcbiệtlàgiárẻtrongbốicảnhthịtrườngmàkháchhàngđã“thôngminhhơnnhiều”nhưđiềumàôngthườngnhấnmạnh.Jobstinsựnhiệttìnhvớiâmnhạccủacôngnghiệpđiệnthoạidiđộnggầnđâylàbắtnguồntừgiảthuyếtkhôngchắcchắn,rằngnócóthểgiữkháchhàngdànhnhiềuthờigianvớiđiệnthoạicủahọbằngviệckhuyếnkhíchhọtảinhạc.
VodafonevàOrangeđangđòitrả1,50bảngAnhchomộtbàihát,gầngấphailầncáigiá79xumua
bàiháttừiTunes.Cáccôngtyđiệnthoạidiđộngphảnđối,họđanggiớithiệumộtsảnphẩmtốthơn,truycậpđểchọnnhạctronglúcdichuyển.Nhưng,Jobsmỉamai,bàiháthợpphápmàkháchhàngkiếmđượcsẽbịhạnchếhơnrấtnhiều.Vídụ,mộtbàihátmuatừmáyOrangeMediasẽbịbiếnmấtnếungườimuachuyểnđếnmộthệthốngkhác(cũnggiốngnhưvậy),thayđổisimcardhoặcthaytainghekhôngphùhợp.Cũngkhôngthểmởbàiháttừmáytính.MộttrongnhữngbímậtđằngsauthànhcôngcủaiTuneslàkháchhàngcóthểmởbàiháthọmuatrênconsốkhônggiớihạncủaiPodvàcóthểchuyểnlênnămmáytính;họcóthểghibàihátvàoCDmàkhôngbịgiớihạn.“Ngườidùngđiệnthoạidiđộngsẽ“điênthậtsự”nếuhọkhôngthểmởnhạchọmua”,Jobsnói.Theoông,kháchhàngrấtthôngminhvàvìthếhọsẽphảicânnhắckhiquyếtđịnhmuanhạc.
Applecóthểphảinhườngsựsởhữu80%thịtrườngnhạcsốcủamình.NhưngJobssẽkhôngbaogiờbỏcuộcmàkhôngđấutranh.
Chương2.HỌCVÀĐƯỢCHỌC–QUANTRỌNGLÀPHẢITẠORACƠHỘICHOCHÍNHMÌNH
“Thứquantrọngnhấtlàconngười”.Đómớilànhântốtiênphongnhấtchứkhôngphảilàmáytính.Cơhộiđốivớitôihơnbấtcứcáigìlàcóđượcmộtsựgiáodụcvĩđại.
SteveJobs
THAYĐỔINỀNGIÁODỤCQUANLIÊU
SteveJobsluônnóivềgiáodụcvớimộtsựtrântrọnglớn.Ôngchorằng,cơhộiđốivớiônghơnbấtcứcáigìlàcóđượcmộtsựgiáodụcvĩđại.Nócóthểthậmchícònquantrọnghơncảđờisốnggiađìnhtuyệtvờicủaông.“Tôibiếtrằng,nếukhôngcónhữngngườiđãdànhthờigianbảotôiphảihọcthìchắclàtôiđãởtrongtù.Tôichắcchắn100%rằng,nếukhôngcócôHillởlớp4vàvàingườikhác,tôisẽhoàntoànkếtthúccuộcđờimìnhtrongnhàtù”–ôngkểlạithờiđihọcnhưđểchứngminhtầmquantrọngcủagiáodục.
Ôngnhấnmạnh,chínhsựuốnnắnkịpthờigiúpnhữngngườitrẻtiếnmộtbướcdàitrongcuộcđời.VớiriêngSteve,điềunàyhoàntoànchínhxác.KhôngcóconđườngnàokhácđểStevevượtquađượcsốphậnmìnhngoàiviệcphảihọc,ítnhấtcũngphảiđỗđạihọcnhưướcnguyệncủamẹruộtông.
Ngaytừnhỏ,mẹnuôiôngcũngđãhướngôngđếnđiềuđó.Bàđãdạychoôngnhữngconchữđầutiên.Vàdùtrênthựctế,ôngchỉhọcởđạihọcgầnsáuthángnhưngrõràng,ởSteveJobs,baogiờcũnglàmộtconngườikhaokháthọchỏi,khaokháttrảinghiệmnhữngđiềuthúvịtronggiáodục.Tuynhiên,ôngchỉhọcnhữnggìôngthích,nhữnggìmàôngnghĩlànósẽ“liênkết”đượcvớitươnglai.Nhưngthờiconông,điềunàythậtkhôngdễdàng.Thờigianhọcởtrườngquánhiều,họthiếunhữngtrảinghiệmthựctế.Stevekhôngthíchđiềunày.Ôngphátbiểu:“Tôithíchnhữngngườidạynhữngđứatrẻcủatôiđủkhảnăngđểchúngcóthểcómộtcôngviệcởcôngtymàtôilàmviệc,kiếmđượcmộttrămnghìnđôlamộtnăm.Tạisaochúngcầnphảilàmviệcởmộttrườnghọcđểlấyđược35đến40.000đôlakhichúngcóthểcómộtcôngviệctrămnghìnđôlamộtnăm?”.Stevegiảithíchđiềunàyxuấtpháttừsựquanliêucủamộtnềngiáodụcchưathậtsựtôntrọngnhântài.Giáoviênkhôngthểantâmdạy,cácnhàquảnlýlo“chạychỗ”vàkhôngaicóđượcsựkhuyếnkhích,độngviên.
Stevecũngchorằng,ôngtuyệtđốikhôngtincôngnghệmớiquantrọnghơnsựgiáodục.Chodùcónhữngchiếcmáytínhtuyệtvời,nhữngchiếcmáyhiệnđạithìngườitacũngcầnphảicónhữngconngườikhuyếnkhíchvànuôidưỡngtínhhamhọccủamình.Ôngquảquyết:“Thứquantrọngnhấtlàconngười”.Đómớilànhântốtiênphongnhấtchứkhôngphảilàmáytính.Nóinhưông,bọntrẻvẫncầnmộtngườihướngdẫnlànhữnggiáoviên.ChínhđiềunàykhiếnônglolắngchonềngiáodụccủanướcMỹkhiđãthấtbạitrongnỗlựcgiúpmọitrẻemởđấtnướcnàyđềucómộtsựgiáodụctuyệtvời.
Nhưngkhôngnhữngchỉranhữngtệnạn,quanliêucủanềngiáodụccôngmàStevenhậnracầnphảithayđổinó.Bằngcáchnàoư?TặngmáychotấtcảcáctrườnghọcởMỹ.Mộtdựánvĩđạilóelêntrongđầuông.Kếthợpmáytínhvớigiáodục.Chưaaitừngnghĩđếnđiềunày.Chưaaithựchiệnnó.Thậmchí,khôngnhiềungườiủnghộdựánphiêulưuvàđầynhânđạođó.Nhưngôngvẫnlàm.Nólàsựkếtnốicủanhữngsựkiệnthờitraitrẻcủaôngvàđượcônggọitênlàdựán“Nhữngđứatrẻkhôngthểchờđợi”.
ÔngchorằngmìnhmaymắnlớnlênởthunglũngSilicon.Khilênmườihoặcmườimộttuổi,lầnđầutiên,ôngnhìnthấymáytính.NóđặtởtrungtâmnghiêncứucủaNASA.Thậtralúcđó,ôngkhôngnhìnthấymáytínhmàchỉlàmộtthiếtbịđầucuối(thườnggồmmộtbànphímvàmànhìnhđểliênlạcvớibộxửlýtrungtâmtronghệthốngmáytính)vàlýthuyếtvềchiếcmáytínhởcuốikhungbằngsắt.Steve“kết”nóngay.ChỉđếnkhilàmviệcởHewlett-Packard,ôngmớinhìnthấymáytínhđểbànđầutiênđượcgọi9100A.Nólàmáytínhcómànhìnhđầutiêntrênthếgiới,vậnhànhbằngngônngữlập
trìnhBASICvàAPL.
Tấtnhiên,ôngthíchnó.Liênkếtnhữngthôngtinnàyvớinhauvàonăm1979,ôngnghĩrằngchỉcầncómộtmáytínhtrongmỗitrườnghọcthìnósẽthayđổicuộcsốngcủabọntrẻ.Tuynhiên,việccáctrườnghọcquyếtđịnhmuamộtmáytínhchotrườngmìnhlàthậtsựchậm.Vìthếmàgầnnhưtoànbộbọntrẻphảitheohếtchươngtrìnhởtrườngmàchưahềchạmtaylầnnàovàomáytính.NhưngStevenghĩrằng,“nhữngđứatrẻkhôngthểchờđợiđượcnữa”.ApplemuốntặngmộtmáytínhtớimỗitrườnghọcởMỹ.NhưngMỹcókhoảngmộttrămnghìntrườnghọcvàApplekhôngthểcóđủsứclàmđiềuđókhichỉlàcôngtymớiđượcthànhlậpchưađầybanăm.Nhưnghọpháthiệnmộtđạoluậtquốcgiaquyđịnhnếucáccôngtytặngmộtphầnthiếtbịkhoahọchoặcmáytínhtớimộttrườngđạihọcchonhữngmụcđíchnghiêncứuvàgiáodụcthìcóthểkhấutrừthuếgiátrịgiatăng.Vềcơbản,điềuđócónghĩarằngcôngtykhôngkiếmđượctiềnnhưngchỉphảibỏramộtsốtiềnkhôngnhiềulắm,khoảng10%màthôi.Thếlà,mộtýtưởnglạilóelêntrongđầuSteveJobs:mởrộngphạmviápdụngcủaluậtđểcóthểtặngmáytínhchocáctrườnghọc.“Chúngtôinghĩrằngnếuchúngtôicóthểápdụngluậtđóvớibậcphổthôngvàloạibỏnhữngyêucầunghiêncứusaocho,đóchỉphụcvụchomụcđíchgiáodụcthìchúngtôicóthểtặng100nghìnmáytínhtớimỗitrườnghọcởMỹ.Điềuđóđòihỏicôngtychúngtôiphảichimườitriệuđôla,sốtiềnrấtnhiềuvớichúngtôikhiấy,nhưngnóíthơnmộttrămtriệuđôlanếuchúngtôikhôngcóđiềuđó”
–Stevegiảithích.VàthếlàhọquyếtđịnhbắttayvàolàmmộtviệcmàngaybảnthânStevecũngthừanhậnlàkhôngthểtinđược.Stevetìmđếnngườiđạidiệnđịaphương,PeteStarkởEastBayvàmộtvàingườinữarồingồixuốngthảomộtláđơn.
Họđãphácthảomộtláđơnđểlàmnênsựthayđổinày.PeteStarktrìnhláđơnlênNghịviệnvàThượngnghịsĩDanforthtrìnhnótạiThượngnghịviện.Từchốithuêbấtkỳnhữngngườivậnđộngởhànhlangnào,StevetựmìnhtrởlạiWashington,đilạitrongnhữngcănphònglớncủaQuốchộiHoaKỳkhoảnghaituầnđểgặphaiphầnbangườiHạviện,hơnphânnửasốngườiởThượngviệnvàngồitròchuyệncùnghọ.Chiếnlược“tựvậnđộng”củaStevecuốicùngcũngthànhcông.ĐơnvượtquaHạviệnvớisốphiếuápđảochưatừngcótrongbấtcứmộtdựluậtvềthuếnàotronglịchsửnướcMỹ.ĐiềuđóđãxảyratrongkỳsắpmãnnhiệmcủaJimmyCarter,nhưngsauđóBobDoleđãhủybỏnó.ÔngkhôngđưanóvàophònghọpquốchộitrongkhiStevenghĩrằng,Applekhôngcònnhiềuthờigiannữa.Cónghĩalà,họphảikhởiđộngchươngtrìnhvàonămsauvàlạinộpđơnlầnnữa.
Tuynhiên,maymắnđãđến.BangCalifornianghĩrằng,đâylàmộtýtưởngtốtvàhọđếnthảoluậnvớiAppleđồngthờikhẳngđịnh:“Cácôngkhôngphảilàmmộtlầnnữa.Chúngtôisẽthôngquamộtnghịquyếtrằng,“KểtừkhiApplehoạtđộngởbangCaliforniavàtrảthuếchocụcthuếCalifornia,chúngtôichấpnhậnláđơnnày.LáđơnkhôngđượcliênbangchấpthuậnthìbạnsẽnhậnlạithuếtạiCalifornia!”.ApplecóthểlàmđiềuđóởCaliforniavớimườinghìntrườnghọc”.Và,ApplethựchiệnchươngtrìnhtạibangCalifornia.
Họtraomườinghìnmáytínhtrêntoànbangnày.Họcungcấpphầnmềm,huấnluyệnnhữnggiáoviênmiễnphívàtheodõiđiềunàytrongvàinămsau.ChươngtrìnhthànhcôngvangdộiđãkhẳngđịnhviệchướngđếngiáodụcđãgópphầnthànhcôngrấtlớnvàodoanhthuchomáyAppleIIvàmụctiêuhướngđếngiáodụccủachiếcmáynàylàmộtquyếtđịnhđúngđắn.
Dĩnhiên,chươngtrìnhthànhcôngcũngđãchứngminhchotưtưởngkếthợpkinhdoanhvớiphụngsựxãhộicủaSteveJobs,đặcbiệtlàvềlĩnhvựcgiáodục.VàcũngchínhvìsựthànhcôngnàymàSteveJobs,mỗikhinhắclại,vẫncòncảmgiácluyếntiếckhichưamởrộngđượcchươngtrìnhởtầmquốcgia.Bởinếuliênbangthôngqualáđơn“Nhữngđứatrẻkhôngthểchờđợi”thìchắcchắn,thànhcôngcủaApplethậpkỷ1970-1980sẽcònvangdộihơnnữa.
HỌCCÁCHBẢOVÊNGƯỜITIÊUDÙNG
Jobslàthế.Baogiờcũngtựtin,thậmchícólúcđếnmứckiêungạovềnhữnggìmìnhlàm.Nhưngđó
cũnglàmộttrongnhữngnguyênnhângiúpôngtrởthànhnhàđiềuhànhgiỏinhấtnướcMỹnăm2005(dotạpchíBusinessWeek)bìnhchọn.
Quantrọnghơn,ôngđãlãnhđạoAppletừconsốkhôngtrởthànhcôngtyhàngđầutrongcảhailĩnhvựctruyềnthôngvàcôngnghệthôngtin.Vàmộttrongnhữngđiềuôngluônmuốnphávỡlàsựđộcquyền.ChínhAppledướisựđiềuhànhcủaJobsđãphávỡđượcthếđộcquyềnbằngnhững“sảnphẩmthúvị”vàcảitiếnliêntụctrongsuốtthờigianông“cầmcương”Apple.
Nhưngrồi,chínhvịtríđộctôncủamáytínhMacvớigiaodiệnđồhọatrongnhiềunămliềnđãdẫnđếnsựlunglaycủaApplemàđỉnhđiểmlàviệcôngbịsathảikhỏiApple,dùlàngườisánglập.
Ngaycảtronglĩnhvựcgiáodục,theoJobs,sựđộcquyềncủahệthốnggiáodụccôngđãkéolùisựpháttriểncủaxãhội.Ônglậpluận:“Nếubạnhỏi,ailàkháchhàngcủanềngiáodụcthì,theotôi,chínhlàxãhộinóichung,làcácôngchủthuênhânlực...Nhưngcuốicùng,tôilạinghĩ,khách
hànglàcácbậcchamẹ.Bởivấnđềmàchúngtagặpphảiởđấtnướcnàylàkháchhàngđãrađi.Họđãngưngchúýđếntrườnghọc.Nhữngngườimẹlàmviệcnhiềuhơn,họkhôngcóthờigianđểdànhchonhữngcuộchọpphụhuynhvàtheodõiviệchọcởtrườngcủaconcái.Trườnghọctrởnênnhiềuhơnvàcácbậcchamẹcàngítthờigianđểtâmvàochuyệnhọchànhcủaconcáihọ.Kháchhàngthìrađi,đồngthờisựđộcquyềncóđiềukhiểnđangxảyratrênđấtnướcchúngta.Kếtquảlà,mứcđộdịchvụgầnnhưluônluônđixuống...”.TheoJobs,vềgócđộkinhtế,sựđộcquyềnlàm“kháchhàng”phảichinhiềutiềnhơn.Stevechorằng,chiphíchochuyệnhọcgấpđôiviệcmuasắmxeô-tô-thứđắtgiáthứnhìsaungôinhàcủamỗigiađình.Hơnnữa,khiđimuamộtchiếcô-tôcòncónhiềuthôngtinđểlựachọnvìrấtnhiềuhãngô-tônhưGeneralMotors,Ford,Chrysler,ToyotavàNissanđangquảngcáođiêncuồng.Sựcạnhtranhlàmcáchãngphảiliêntụccảitiếnđểsảnphẩmngàycàngtrởnêntốthơn.Nhưngtronghệthốnggiáodụccôngthìkhôngđượcnhưvậychodùnóđượcđảmbảobằngchínhsáchmiễnphí.Chínhsáchđólàmchongườitadễcócảmgiáckhôngphảiđangxàitiềncủachínhmình.Thựctế,đóchínhlàtiềnđóngthuếcủahọ.Nhưngcóđiều,nóđược“vôhiệuhóa”bằngchínhsáchmiễnphímànếukhônghọctrườngcông,concáihọcũngchẳngđượchưởng.Điềuđóđồngnghĩa,nếumuốnchoconcáihọctrườngtư,họphảitựbỏramộtsốtiềnlớn,chưakểchiphíhọcđạihọc.Chínhvìvậy,Stevetinrằngnếunhànướcđưatiềnđểmỗichamẹcóthểsửdụngchoconhọhọctạibấtkỳtrườnghọcđượccôngnhậnnàothìsẽhiệuquảhơnnhiều.BởiStevetinkhiđó,cáctrườngsẽbắtđầumarketingđiêncuồngđểcóhọcsinhvànhiềutrườnghọcmớiđượcthànhlậpvớinhiềuchínhsáchưutiên.Hơnnữa,chỉtrongmộtthươngtrườngcạnhtranh,chấtlượngcủanhữngtrườnghọcmớibắtđầutănglên.Khôngcógìthắcmắckhivàitrườnghọcsẽbịphásản.Tấtnhiên,điềuđókháđauđớntrongvàinămđầutiên.“Nhưngtôinghĩsẽítđauđớnhơnnhiềuviệcnhữngđứatrẻphảichịuđựnghệthốnggiáodụcnhưlúcnày”
–Jobsnhấnmạnh.
Tómlại,theoJobs,môhìnhthịtrườngcạnhtranhđượchiểulàluônluôncónhiềunhàcungcấpsẵnsàngđápứngnhữngsảnphẩmphùhợpvớinhucầuvàcạnhtranhcàngnhiềucànggiúphọđápứngtốthơnnhucầucủangườitiêudùng.ÔngtỏrakháđiềmnhiênvàtựtintrướcviệcDelltungrasảnphẩmcóvẻ“nhânbản”nhưiPodbằngnhậnđịnh:“ChúngtôisẽbánnhiềumáynghenhạckỹthuậtsốhơnDelltrongquýnày.Trongđườngchạydài,chúngtôisẽphảicạnhtranhdữdội.Tấtnhiên,chúngtôicũnglànhàsảnxuấttốtnhưDell.Nhưngnhữngchuyện“bếpnúc”củachúngtôitốthơncủaDell.KhocấtgiữtrựctuyếncủachúngtôicũngtốthơncủaDell.Vàchúngtôicónhiềukênhbánlẻ.Đasốmọingườikhôngmuốnmuamộttrongsốcácthứnàythôngquaemail.Dellsẽphảibánlẻchúngnếumuốnthànhcông.MôhìnhlàmviệckhôngđángtincậynàyđangchốnglạiDellkhihọđivàothươngmạiđiệntử.Giốngnhưhọđangbánti-viplasmatrựctuyến.Bạncótừngmuamộtchiếcti-viplasmamàchưahềnhìnthấynóchưa?Hẳnlàkhông!”,ôngtrảlờiphỏngvấntạpchíRollingStone(tháng12.2003).
Nhữngđiềuôngnghĩítnhiềuđãlàsựthật.Applevẫnnắmgiữthịtrườngtronglĩnhvựckinhdoanh
nhạcsố,bấtchấpsứcéptừcácđốithủ,ítnhấtlàđếncuốinăm2006.
ĐỊNHNGHĨASỰHƯỞNGỨNGCỦAKHÁCHHÀNG
“Ôngcóthểhiểuvàtrảlờinhữngthóiquennghenhạccủamộtngười18tuổisẽthayđổirasaongaytrongkýtúcxácủahọ...”.
RollingStone
MởđầubàiphỏngvấnSteveJobsnăm2003,tạpchíchuyênvềâmnhạcRollingStone(Mỹ)miêutả:“KhiSteveJobsdạoquaquầytiếptânởkhuvựctrungtâmcủahãngmáytínhAppleởCupertino,California,vàomộtbuổisánggầnđây,khôngaidànhnhiềusựchúýdùônglàmộtgiámđốcđiềuhànhcủacôngtyđinữa.Ôngđangmặcquầnsoóc,áothunđenngắntayvàgiàythểdục.Caovàlóngngóngmộtchút,Jobscóbướcsảichânnhanhnhưchạy,giốngnhưmộtchúsóitronglúcvộivàng.Nhữngngàynày,Jobscóvẻháohứcvớichínhmìnhnhưcáithờisinhviênđãcólầngọimáytính“xeđạpchođầuóc”vàtựchứngminhmìnhlàmộtnhàtưbảnhoàntoànthôngminhởthunglũngSilicon.Jobsbấmvàonútthangmáyđểđếntầng4,vănphòngnhỏcủaôngđãđượcđặtởđó.VớimộtngườiđànôngsẽtạorađiềukỳdiệuvàhỗnloạncủaThunglũngSilicon,“tầmnhìn”củaJobsvềmọithứthìkhiêmnhườngmộtcáchđángngạcnhiên:nhữngngọncâybụimởrộngvềphíaVịnhSanFrancisco,trôngraxalộbêndưới”.GiảndịluônlàhìnhảnhngườitathấyởJobs.Thậmchí,dùđãlàtổnggiámđốcđiềuhànhApple,SteveJobs,vẫnchỉnhậnmứclươngthấpkỷlụcthếgiớidànhchomộtgiámđốcđiềuhành(đượcsáchGuinessNhữngkỷlụcthếgiớighinhận):chỉ1đôla/năm.CảkhilàmộtsinhviênchođếnsaunàyđãlàmộtvịgiámđốcđiềuhànhsốmộtnướcMỹ,phongcáchănmặcgiảndị,bụibặmvàcóchúthầmhốcủaJobsvẫnthế.Chínhvìthế,ngườitaluônthấyởông,mộtconngườitrẻtrung,thờithượng,thậmchíkhiđãbướcquatuổi50.Đócólẽlàlýdoông“bắtgu”đượcxuhướngcủagiớitrẻvàthànhcôngvangdộivớinhữngsảnphẩmthờithượngđápứngnhucầucủahọ.TờRollingStonenhậnxétrằngôngcóthểhiểuvàtrảlờinhữngthóiquennghenhạccủamộtngười18tuổisẽthayđổirasaongaytrongkýtúcxácủahọ.Vàcũngchínhsựtrẻtrung,giảndịấyđưaôngđếngầnhơnvớikháchhàngcủamình,đặcbiệtlàgiớitrẻ.NhưđểgiớithiệumộtsảnphẩmmớicủahãngApple,chiếciPod,ôngđãxuấthiện(cũngvớibộtrangphụcquenthuộc)nhảymúavớicáccasĩ,diễnviên,đặcbiệtlàvớicasĩMadonnavàotháng9.2005.
Bấtkểsựgiàucócủamình,đượcForbesướctínhtổngtàisảnkhoảng4,4tỉđôla,Jobsvẫnduytrìmộtcuộcsốngkhágiảndị,đặcbiệtlàsovớinhữngtiêuchuẩncủaHollywood.DùnắmquyềntạiApple,ôngchỉnhậnmứclương1đôlavàtươngtựnhưthếởPixar,thunhậpchủyếudựavàogiátrịcổphiếucủamình.NgôinhàởPaloAltocủaônggiảndịnhấttrongnhữngtiêuchuẩncủađạigiavàôngthườngxuấthiệntrongbộtrangphụcquầnjeansvớiáocổlọđen.
Nhưngtráivớibềngoàigiảndị,đầynăngđộngấylàmộtSteveJobstựtinđếnmứckiêungạovàbảothủlạnhlùng.Jobsluônluônbịámảnhvớicáiđẹpvàkinhnghiệmcủakháchhàng.KhicửahàngđầutiêncủaApplesẵnsàngmởcửa,ôngtuyênbốkhôngthíchsànnhàgỗvàđãtháobỏchúngđểlắpđặtsànnhàmới.DùJobskhôngphảilàngườiđãnảyraýtưởngchochiếcmáyiPod,nhưngôngđãyêucầucáckỹsưthiếtkếgiaodiệncủanósaochochỉkhôngquábacáiclickđểmởđượcmộtbàihát.Nóphảnánhphươngphápcủaôngtrongviệcthiếtkếnhiềusảnphẩm:địnhnghĩanhữnggìkháchhàngsẽhưởngứngrồigiaoviệcchomọingườiđểbiếnđiềuđóthànhhiệnthực.Đólàlýdotạisaolờikhẳngđịnhcủaônglàrấttuyệtvờirằng,iTunessẽbánmỗibàihátvớigiá99cent.PhilWiser,ngườisaunàylàmgiámđốccôngnghệchoSonyMusickểlại:“SteveJobsđếnvớichúngtôivànói:iTunessẽlà99centmỗibàihát.Chúngtôithậtsựmuốndànhchocácôngmộtphầntrongđó.Hãycầmlấyhoặctừchối”.Vớimộtthịphầnưuthếtrongcôngnghiệpnhạcsố,Jobsđãtừchốithayđổigiásàn99centmỗibàiháttrongnhữngcuộcthươnglượnggầnđâyvớicáchãngđĩa.
Ôngluônđòihỏicaonhữngngườithuộcquyềncủamình.NhânviênthườngbịSteveJobsmắngxốixảkhikhônghoànthànhnhiệmvụ.“Ôngchấmđiểmmọingười.Saukhibạntrìnhbàymộtcuốnsách,mộtbộphim,chươngtrìnhphầncứnghayphầnmềm,ôngsẽchobạnđiểm:Bcộng,Ctrừ,D,bấtkể
cáigì”-mộtcựunhânviênchobiết.“Steveluônlàngườithôngminhtrongphòngvàôngbiếtđiềuđó”-ngườinàynóithêm.
Khitrởlạilàmgiámđốcđiềuhànhvàonăm
1997,Jobstăngcườngchínhsáchbímật,quyđịnhrằngnhữngailàmviệcchodựánmớikhôngđượcphéptiếtlộ,thậmchívớichínhgiađìnhcủamình.BiêntậpviêntờWiredNewsnói:“Bâygiờ,họthíchgiữbímậtcònhơncảhãngthôngtấnchínhphủ”.Cácnhàbáocốgắnglàmviệcquanhbứctườngthànhbímậtđóthườngđốimặtvớisựtrảđũa.KhiwebsiteThinkSecretđưatinvềsảnphẩmmớicủaApplenăm2004,côngtyngaylậptứcđãtuyênbốkhởikiện,khẳngđịnhrằngwebsitenàyđãtrộmvàbuônbánnhữngbímật.KhiDailyVarietyđưatinrằngPixarđãthuêcácnhàvănđểPR,JobstheodõivàtúmđượcphóngviêntạpchínàytạiLiênhoanphimSundance,yêucầuchobiếtnguồntincủacôvàdọasẽđuổikhỏiliênhoanphim.Ông,thậmchí,đãgọitớisốđiệnthoạinhàriêng,sốmàcôphóngviênnàychưabaogiờđưachoai.
Tuynhiên,saulầntrởlạiApple,ôngđãtỏrachịulắngnghemọingườihơn,bớtđivẻkiêungạovàbảothủ.Nhưngcómộtthứkhôngbaogiờthayđổiởconngườinày:đólàsựsángtạokhôngngừng.ChínhđiềuđóđãkếtnốinhữngngườitàigiỏinhấtvềlàmviệctạiAppleđểcùngôngtạoranhữngsảnphẩmthúvị.
CácđốithủcủaAppleởkhắpnơiđềuđangcócảmgiáchồihộplẫnlolắng:baogiờthìmộtphátminhkỳdiệukháckiểunhưiPodlạisẽrađời?TrongchiếnlượccủaSteveJobs,máynghenhạciPodsẽđượcgắnthêmmộtmànhìnhmàuđểkháchhàngcóthểxemcáchìnhảnhkỹthuậtsố,đồngthờiApplesẽpháttriểnthiếtbịnàytrởthànhmộttrungtâmgiảitrínhỏgọntạinhà.Ýtưởngnàylàmthayđổingànhcôngnghệgiảitrí,bằngcáchthugọnlạinhữngthiếtbịnghenhạc,khôngcònđầumáyDVD,giànstereo,đầuCDvàcácloạidụngcụđiềukhiểntừxa.Ngaycảnhữnghìnhảnhkỹthuậtsốvàthiếtbịchiếuphimcũngcóthểtrởthànhvậtdụnggiađình.CácnhạccôngcũngcóthểkếthợpvớiphầnmềmâmnhạcGa-rageBandcủaApple,đểtạorabannhạcđệm,trongkhichơiđànpiano.SteveJobschorằng:“Thựchiệnđượcnhữngđiềunàythậtsựkhó,nhưngchúngtôisẽlàmđược”.Khôngchỉsángtạotrongkỹthuật,Stevecònrấtsángtạotrongkinhdoanhbằngviệcxâydựnghệthốngbánlẻtoàncầuvàthườngchỉtậptrungtốiđavàomộtdựánhoànchỉnhđểtránhhiệntượngphântántàichínhvànhânlực.
Nhữngđiềunhưthếcólẽcũngđãđủchứngminhrằng,Applelàmộtcôngtytiênphonghàngđầutrongcôngnghệvớinhữngthiếtbị,phươngtiệnsángtạo,tiênphong.CònSteveJobs,mộtcátínhkỳlạ,khôngcótừgìxứngđánghơnlà“nguồnsángtạovôtận”!
ChươngIII.SÁNGTẠOVÀKHÁMPHÁNHỮNGTIỀMNĂNGSÁNGTẠO
“Đólàmộtsựkếthợpcựckỳphứctạpvàtinhtếgiữanghệthuậtbánhàng,giớithiệuvàcổđộngchosảnphẩmvớimộtlượngchínhxácyếutốtácđộngđếntâmlý.Làkếtquảcủanhiềutuầnlàmviệc,tổchứcrạchròivàáplựcrấtcaocủanhiềungườitạonênhìnhảnh“ngườiđànôngphíasaurèmcửa”.
MikeEvangelist
BÍMẬTPHÍASAUBÀITHUYẾTTRÌNH
NếugiámđốcđiềuhànhCadbury-Schweppesdiễnthuyếttạimộthộithảo,hoặcôngchủcủaNikegiớithiệumộtloạigiàymớithìbạnsẽthấynhữngthôngtintrênxuấthiệnđầyrẫytrêncáctạpchíchuyênngànhrồinhanhchóngbịlãngquên.Nhưngcómộtgiámđốcđiềuhànhsaukhiphátbiểuýkiến,vàiphútsaunộidungsẽđượcnghiêncứukỹlưỡngtrêncáctrangwebvàtrênmáytínhcủanhữngngườichơichứngkhoán.Nócũngxuấthiệnđầyrẫytrêncáctờbáo.Mọingườisẽthảoluậnvềnósuốtnhiềutháng.NgườigiámđốcđiềuhànhnaykhôngaikháclàSteveJobs.Lànhânviêndướitrướngcủangườigiámđốcđiềuhànhtàibanày,MikeEvangelistđãtiếtlộvớibáoTheGuardianđầunăm2006nhữngbímậtbêntrongsựchuẩnbịđầycôngsứccủaôngchomỗibàithuyếttrình,tạonênnhữngảnhhưởngmạnhmẽtrêntoàncầu.
“Đốivớinhữngngườiquansáthờihợt,ôngchỉlàmộtngườibìnhthườngtrongchiếcáosơmivàquầnjeansmàuđenđangphátbiểuvềnhữngsảnphẩmcôngnghệmới.Nhưngthựcsự,đólàmộtsựkếthợpcựckỳphứctạpvàtinhtếgiữanghệthuậtbánhàng,giớithiệuvàcổđộngchosảnphẩmvớimộtlượngchínhxácyếutốtácđộngđếntâmlý.Làkếtquảcủanhiềutuầnlàmviệc,tổchứcrạchròivàáplựcrấtcaocủanhiềungườitạonênhìnhảnh“ngườiđànôngphíasaurèmcửa”.MikeEvangelistbiếtvìôngđãởđó,trướchếtlàmộtthànhviêncủanhómchuẩnbịvàsauđólênsânkhấucùngSteveJobs.
Stevebắtđầusựchuẩnbịcủaôngchobàithuyếttrìnhtrướcmộttuần,xemlạitấtcảsảnphẩmvàcôngnghệmàôngcóthểkểđến.Mặcdùcáckếhoạchpháttriểnvàbuônbánđãđượcchuẩnbịtrướcđóvàituần,ôngvẫnphảitựmìnhhoànthànhcácsảnphẩmđượcchọnđểsẵnsàngchobàithuyếttrình.Vớiphầnmềm,điềunàycóthểkhóquyếtđịnhbởisảnphẩmcủakhoahọcthườngvẫncònđangthựchiện.Vìvậy,ôngsẽpháchọasơbộdựatheophầnmềmchưahoànthành.Hơnmộtlần,điềunàyđãgâyramộtvàicăngthẳngkhicácchươngtrìnhkhôngđượchoànthànhtheocáchđó.
KinhnghiệmđầutiêncủaMikeEvangelistvềđiềunàyxảyratrongthờigianchuẩnbịchobàithuyếttrìnhtạiMacworldExpo,vàothánggiêngnăm2001,đểgiớithiệumáyMacmớicóthểghiđượcDVD,mộtkhảnăngđángkinhngạc.Stevemuốngiớithiệuphầnmềmmới,iDVD,thứcóthểlàmđiềuđó.Vớitưcáchlàgiámđốcsảnphẩm
phầnmềmDVDcủaApple,MikeEvangelistđãtổchứcmọithứmàStevecần.MikeEvangelistvànhómlàmviệcdànhhàngtrămgiờchuẩnbịchomộtphânđoạnkéodàikhoảngnămphút.Trướcđóvàituần,StevegọiMikeEvangelistđếnđểthửphầnmềmvàđiềunổibậtnhấtmàMikeEvangelistnghĩlàvềnhữngkhíacạnhthúvịcủanó.Tấtnhiênôngđãbiếthầuhếtđiềunày,như-ngxửlývẫnhữuích.Ôngsửdụngnhữngđiểmtrọngtâmtừcácbảnthửnàyđểxâydựngtoànbộtrìnhbàycủamìnhvàquyếtđịnhdànhbaonhiêuthờigianchomỗisảnphẩmnhậnđược.
Tiếptheo,nhómcủaMikeEvangelistđượcgiaomộtnhiệmvụxácđịnhphim,hìnhảnhvàâmnhạcsẽđượcsửdụngkhiôngtạoramẫuDVDtrênsânkhấu.Đasốcáccôngtychỉcầnchọnmộtvàiclipartnàođóhoặcthuênhữngnhàsảnxuấtvideolàmmộtvài“phimgiađình”giảvờnàođó.Stevemuốntàiliệuthúvịsaochomộtngườitrungbìnhcũngcóthểhiểuđược.Mộtcuộc“vậnđộng”nhữngthướcphimgiađìnhvànhữngđoạnphimhaynhấtcủatấtcảmọingườiởApplemànhómcủaMike
Evangelistbiết.Chẳngbaolâu,họđãcómộttậphợpđángkinhngạcnhữngđoạnphimvàhìnhảnhvuinhộn,thúvịvàấmáp.HọchọnnhữngcáihaynhấtvàtựtingiớithiệuchúngđếnSteve.Thậtđúngvớidanhtiếngmộtngườicầutoàn,ôngghéttấtcảnhữngthứđó.Họlặplạiquátrìnhđóvàilần.Vàolúcđó,MikeEvangelistnghĩSteveJobsthậtquáđáng,nhưngphảithừanhậnnhữngthướcphimđượcsửdụngtốthơnnhiềunhữngthướcphimđầutiên.
Rồiđếnphươngphápcủabảndemo:nhữngbướcđitỉmỉStevecầnphảitheosát;Liệuchươngtrìnhcócầnphảichạytrênmáytính?Phimmẫuđểmởlàgì?Vàhàngtrămthứkhác.
VaitròcủaMikeEvangelistlàtắtmáychạybảndemotrongtrườnghợpkỹthuậttrụctrặcvớiphầnmềmhoặcnếuStevemuốnthayđổi.ĐiềunàychoMikeEvangelistcơhộiđểquansátnhữngđiềusẽdiễnraxungquanhmình.Nhữngbàithuyếttrìnhđòihỏimộtêkíprấtlớnvớicácnhómriêngbiệtchomỗinhiệmvụchính.Mộtnhómchuẩnbịphònghàngnghìnchỗngồichomọingười.Nhómkhácxâydựngsânkhấuvớithiếtbịđộngcơ,nhữngbậcthanglênxuống...Nhómthứbađiềukhiểnâmthanh,ánhsángvàcáchiệuứngchosânkhấu.Chưakểmộtnhómnữathiếtlậpvàxácđịnhhệthốngtrìnhchiếunghệthuậtcủasânkhấu(đầyđủhệthốngdựphòng)vàmộtxetảiđiềukhiểntừxakhổnglồđậubênngoàichophépêkíptrìnhdiễncácvideocungcấpchocáchãngtruyềnhìnhtrênInternetphátlạibấtkỳvideocầnthiếtnàotrongthờigiantrìnhchiếu.
Rồicóngườithiếtlậptấtcảcácmáytínhđượcsửdụngtrongbuổithuyếttrình,mỗicáiítnhấtđềuđượcsaolưucóthểcàiđặttrựctuyếnchỉvớimộtcúclick.Vàtấtnhiêncósựbímật.TácđộngtừsựgiớithiệucủaStevephụthuộcvàosựbấtngờ.Vìvậy,mộtlầnkiểmtra,nhânviênanninhsẽgiúpkhôngchonhữngngườihiếukỳvàovàgiữbímật.Thậthấpdẫnđểxem.Khôngcóchitiếtnàođượcbỏqua:vídụ,trongkhikiểmtralạibảndemoiDVD,StevepháthiệnrằngremoteđiềukhiểntừxamáyDVDkhônglàmviệctừnơiôngtamuốnđứngtrênsânkhấu.Êkípphảilàmmộthệthốngthiếtbịđặcbiệtđểlàmviệcđó.
KhiStevebướcrasânkhấu,vớimộttrangphụctoànđen,vàdườngnhưlàmnhữngbảndemothửmẫu,ôngtamangđếnsựkếthợpnănglượngvàtàinăngcủatấtcảmọingườicómặtởtrongCupertino,California(trụsởcôngtyApple)vàchuyểnnótớikhángiả.NókhiếnMikeEvangelistnghĩvềchiếcgươngkhuếchđạithườngtậptrungnănglượngmặttrờivàomộtmộtđiểmnhỏxíuchođếnkhinóbùnglênnhữngngọnlửa.
Mộtnămtrôiquarấtnhanh,MikeEvangelistrấtngạcnhiênkhiđượcyêucầulàmmộtdemochobuổithuyếttrình.Vàsauđó,MikeEvangelisthiểubiếttườngtậnvềnhữngbảnthử.Giữanăm2001,MikeEvangelistđượcthăngchứcquảnlýnhữngphầnmềmDVDvàphầnmềmbiêntậpvideochuyênnghiệpcủaApple,FinalCutPro,mộtphiênbảnmớiđượcramắttrongđầunăm2002.
NhưngStevekhôngbaogiờlàmdemocủacácphầnmềmchuyênnghiệp;ôngluônluôntintưởngvàonhữngthànhviênhiểubiếttínhnăngvàcáchvậnhànhcủabảndemotrongnhómsảnxuất.
MikeEvangelistđượcgiaoviệc.ĐiềuấyhóaralàthấtbạinhấtvàthànhcôngnhấtcủaMiketạiApple.
Stevethườngnhắclạihaingàytrướcmộtcuộcdiễnthuyết.Vàongàyđầutiên,ônglàmviệcvềnhữngphânđoạnmàôngcảmthấychúýnhất.Cácgiámđốcsảnxuấtvàkỹsưcôngnghệđạidiệnchonhữngsảnphẩmmớicủahọởtrongphòngvàchờnghesựthayđổimớichohọ.NhómnàycònhìnhthànhnhữngkhángiảkiểmtrangẫunhiêncủaSteve,ôngsẽthườngxuyênyêucầusựphảnhồicủahọ.Ôngdànhthờigiannhiềuchonhữngfiletrìnhchiếu,vănphongcánhânvàthiếtkếnhiềunộidungvớimộtchútgiúpđỡcủanhómthiếtkếApple.
Khimỗiphânđoạncủachươngtrìnhđềuđãđượctrauchuốt,StevevàđạodiễnsẽbiêntậplạicácslidetrênmáytínhPowerBookvàduyệtlạicácslidecóthểsửdụngngaylậptức.Ngàyđó,Steverấtcẩnthận,xemxétrấtnhiềumặtcủachươngtrình.Ôngsẽkiểmtrasựthayđổinộidungvàtìmkiếmnhữngsựkếthợpvớiphầnlớncáctácđộng.Khigiớithiệumộtsảnphẩmmớiquantrọng,ôngcònthích
chiếucácquảngcáotrênti-vimàAppleđãsửdụngđểquảngcáonó.Thườngnhữngđiềunàyđượckếtthúcvàiphúttrướckhilậplại,Stevethỉnhthoảngxemtrướcnhữngphiênbảnthaythếđểđánhgiáphảnứngcủanhómtrướckhiquyếtđịnhsửdụngcáinào.
Trướcngàytrìnhchiếu,mọithứcàngphảiđượcchuẩnbịchặtchẽ,kỹlưỡnghơn,vớiítnhấtmộthoặchailầntổngduyệt.
MikeEvangelistđãtiếptụclàmviệcvớibảndemoFinalCutProdài5phúttrongnhiềutuần,chọnranhữngdữliệuthíchhợpnhằmđạtkếtquảtốtnhất.Sếp“nhỏ”vàsếp“lớn”luônđộngviên,khíchlệMikeEvangelist.
Steve,nhưthóiquencủaông,ngồiởhàngghếkhángiả.MikeEvangelistrấtlolắngvànhậnthấysựchúýtrựcdiệnmàStevedànhchoôngđãkhônggiúpđượcgì.Khoảngmộtphútsaymêbảnthửdemo,Stevecắtlờiông,nônnóngnói,“Anhcầnphảitậphợpnhữngđiềunàylạicùngnhauhoặcchúngtasẽphảilàmlạitừđầu”.
MikeEvangelisthoàntoànsuysụp.Ôngkhôngbiếtlàmsaođểtrảlờihoặcnếucầnphảitrảlời.ÔngchủnhântừcủaôngvàPhilSchiller(phụtráchmarketingcủaApple,ngườidẫnchươngtrìnhchobuổithuyếttrình)đãđếncứuMikeEvan-gelist.Suốtvàigiờsau,họlàmviệccùngôngđểđánhbóngbảndemo.Quantrọnghơn,Philchotôinhữnglờikhuyênthúvị:“6.000ngườihâmmộmáyMactrongngoàiphònghọplớnkhôngchốnganh,họlànhữngngườibạntốtmàanhcóthểcó”.Ngàykếtiếptạibuổikiểmtracuốicùng,StevexemxétEvangelistlầnnữa.Thờigiannày,ôngmớigậtđầuđồngý.Thậtdễchịunhưngcôngviệcthựctếvẫnchưahoànthành.Sánghômsau,khiMikeEvangelistngồiởhàngghếđầuchờđếnlượtlênsânkhấu,toànbộtầmquantrọngcủasựkiệnlàmôngđaukhổ.
Cóvàinghìnngườitrongphòng,vàxấpxỉ50.000theodõiquatruyềnhìnhInternet.Sứcéprấtrõràng.Stevebắtđầuphânđoạnkhởiđộng,đoạnchínhlàtớilượtMikeEvangelistvàtimôngbắtđầuđậpthìnhthịch.Ôngcảmthấytấtcảtrămnghìnđôimắtđótậptrungvàomìnhvàsợrằngôngsẽsụpđổ.Ôngkểlại:“Tôitừngnóitrướcđámđôngtrướcđó,nhưngkhôngphảinhưlầnnày.Trợlýđạodiễnđếnhướngdẫntôilênđếnnhữngbậcthangbêncạnhsânkhấu.Tôiđứngtrongbóngtối,quansátSteveđưaranhữngslidegiớithiệutôi.Ngaysauđó,mộtýnghĩtuyệtvờichạmvàotôi,trongnămphúttoànbộmọithứsẽkếtthúc.Nếutôicóthểchỉcầngiữnótrong5phútlàtôisẽkhỏe.Tôisẽnhảyvụtrakhỏicácbậcthangvàlênsânkhấu,mọithứbấtthìnhlìnhsẽổn.Demohoạtđộnghoànhảo,khángiảcóvẻyêusảnphẩmvàvỗtayhoannghênhkhôngthểtinđược.Khinókếtthúc,tôinhậnđượcrấtnhiềulờikhenvềnódiễnbiếntốtrasao,baogồmmộtgiảithưởnggiátrịnhất,từchínhSteve”.Trongnhữngthángtiếptheo,MikeEvangelistlênsânkhấuhaibalầnnữađểthuyếttrìnhvàmỗilầnôngđềubàytỏlòngbiếtơncựckỳnhữngđốixửcóphầnkhắcnghiệtmàSteveđãthựchiệnvớiôngtronglầnđầutiên.StevekhiếnMikeEvangelistlàmviệcchămchỉhơn,vàcuốicùngMikeEvangelistlàmmộtcôngviệctốthơnnhiều.
MikeEvangelisttinrằng,nólàmộttrongnhữngkhíacạnhquantrọngnhấttừtácđộngcủaSteveJobsởApple:Ôngcóíthoặckhôngcókiênnhẫnchobấtkỳthứgìnhưngsựtuyệtvờiluônxuấtpháttừônghoặcnhữngngườiđãđượcôngtácđộng.
ĐÔILÚCCUỘCĐỜIQUẲNGMỘTCỤCGẠCHVÀOĐẦUTA
ĐólàkếtluậncủachínhSteveJobsvềnhữngthấtbạicủamìnhtrongbàinóichuyệnvớisinhviêntrườngĐạihọcStanford(Mỹ).Lờikhuyênchânthànhnhấttừngườiđànôngđãtrảiquakhôngítthấtbạitrongcuộcđờivàsựnghiệpcủamìnhlà“Đừngmấtniềmtin!”TheocáchnóicủaSteveJobs,ôngkhôngchỉmộtlầnbị“cuộcđờiquẳngmộtcụcgạchvàođầu”màphảinhiềulầnhơnthế.
Ngaykhimớikhởinghiệp,SteveJobsđãgặpphảimộtthấtbại.ChiếcmáyAppleIkhôngđượctiêuthụnhưmongđợi.Chỉcókhoảng200chiếcđượcbánra,quánhỏnhoitrướcsốlượngtiêuthụcủa“đạigia”tronglĩnhvựccôngnghệthôngtinlúcbấygiờlàIBM.Một“cụcgạch”củacuộcđờiđãđượcném
vàocáiđầuđầythamvọngcủachàngthanhniênmớihaimươihaituổiSteveJobs.Vàviệcđầutiênônglàmsaukhinhận“cụcgạch”ấychínhlà...đứngdậyvàcốtìmranguyênnhânkhiếnAppleIthấtbại.Nguyênnhânchínhlàkiểudángcủanóđơngiản,gồghề,cũkỹ,côngnghệlạchậuvàđặcbiệtlàgiácảđắtđỏ,vìthếkhólòngđượcngườitiêudùngchấpnhận.Vàchínhthấtbạiđầutiênấylàlýdokhiếnôngcốgắngtậptrungcảitiếncôngnghệ,kiểudángmáytínhvàchỉmộtnămsau,chiếcmáytínhAppleIIvớicôngnghệtiênphong,kiểudángbắtmắtđãtạonênmộtcúhíchmạnhmẽtrênthịtrườngvàmởramộtcuộc“cáchmạng”tronglĩnhvựcmáytínhcánhân.HàngtriệuchiếcmáytínhđượctiêuthụkhiếnđạigiaIBM“nóngmặt”vàbuộcphảinhảyvàothịtrườngbéobởvàgiàutiềmnăngnày.
Thấyvậy,SteveJobsmởrộnghoạtđộngkinhdoanhbấtchấpthịtrườngmáytínhtrởnênbãohòatừđầuthậpniên1980,tronglúcApplelạikhôngcómộtchiếnlượcnàođểduytrìvàpháttriểndoanhsốbán.Dovậy,quyếtđịnhnàylạiđemđếnchoApplevôsốrắcrốitrongviệcquảnlýnộibộvàhoạchđịnhchiếnlược,bởicácnhàđầutưquálolắngchonguồnvốncủamìnhnênkhôngmuốnmạohiểmthửsứcchonhữngkếhoạchmới.Thiếunguồnlựcđầutư,Applephảilầnlượtsathảinhânviên.Cùnglúcđó,SteveWozniaklạibịchấnthươngtrongmộttainạnmáybay,chỉcònmộtngườisánglậpduynhấtlàSteveJobstạiApplevớicươngvịchủtịchcôngty.
ThấtbạilớnnhấttronggiaiđoạnnàycủaJobsgắnvới“đứaconcưng”củaôngởApple:máytínhLisa,đượctạpchíTimebìnhchọnlà“phátminhtrongnăm”vàonăm1983.Năm1984,khicácmáytínhvẫnlàmộtkháiniệmmơhồđốivớinhiềungười,thìSteveJobsđãđầutưnghiêncứu,chếtạovàtungrathịtrườnghàngloạtmáytínhMacintoshvớinhiềutínhnăngưuviệt,tạonênmột“cuộccáchmạng”chocôngnghệchếtạomáytínhthếgiới.Nhưngcũngchỉmộtnămsau,MacintoshđãtrởnênlạchậudosựbảothủcủaSteveJobs.SailầmnàykhiếnApplerơivàotìnhtrạngthualỗnghiêmtrọngvàxuốngdốchoàntoàn.Trướcáplựccủahộiđồngquảntrị,SteveJobs-“kẻthấtbại”phảingậmngùirờikhỏicôngtydochínhôngsánglập.
NếucúvấpđầuđờiđãmởramộtgiaiđoạnpháttriểnmạnhmẽchoApplevàđưatêntuổiSteveJobstrởthànhmộttrongnhữngdoanhnhânthànhđạtnhanhnhấtthếgiớithìlầnvấpngãthứhainàyđãkhiếnApplelaođao,cònsựnghiệpcủaôngbỗngchốctrởthànhmộtkhốibòngbong.Đóchínhlàmấtmátđầutiênlớnnhấttrongcuộcđờiông.Haynóimộtcáchhìnhảnh,đóchínhlà“cụcgạchtonhất,nặngnhất”màcuộcđờiđãnémvàoSteveJobs.Năm1985,JobsbịsathảikhỏiApple,ngôinhàmàJobsđãbỏhếtcảthờituổitrẻcủamìnhđểgầydựngvàgửivàođótìnhyêunồngcháynhấtcủamình.Phảirờikhỏingôinhàdomìnhgópcôngtạodựngtừngàychẳngcógì,aimàchẳngđauđớn.Càngđauđớnhơnvìcáicáchrađicũngkhônglấygìlàmvinhquang:Sathải,chỉsaumộtcuộchọphộiđồngquảntrị.Jobskhôngngoạilệ.Ôngnhậnrabaonhiêutâmhuyếttrongmìnhtiêutan,hoàntoàntuyệtvọngvàcóýđịnhtrốnchạykhỏithunglũngSilicon.Mộttâmtrạngcũngdễhiểu.Bởinhưôngnói,ôngyêuthathiết,yêucuồngsicôngviệcnàyvàdùbịtừchối,cảmgiácấyvẫncònnguyênvẹn.NhưngtìnhyêucũngkhôngthểgiúpôngtrụlạiđượctrongmộthộiđồngquảntrịđangbấtđồngquanđiểmvềhướngpháttriểncủaApple.Vảlại,Jobs,nhưđãbiết,thờiđấylàmộtconngườirấtsángtạo,đầytáobạonhưngcũngrất...bảothủ,kiêungạo.Vàôngđãphảinếmtrảidưvịđầycayđắngcủamộtthấtbạimàôngkhôngkhinàonghĩđến.Nhưmộtkẻsitìnhbịruồngbỏ,ôngchánnản,tuyệtvọngvàtấtnhiêncũngcốgắngníugiữnóbằngcáchnàycáchkhác.Nhưngsựthậtlàôngphảirađi.Đólàthấtbạimàmọingườiđềubiếtđến.
Rồithấtbạiđólạidẫnđếnmộtthấtbạikhácnhưngởmộtcôngtymới.ĐóchínhlàthờikỳôngthànhlậpcôngtyNeXT.ThamvọngcủaônglàmuốnbiếnNeXTthànhmộtcôngtycóđịavịnhưApple.SửdụngsốtiềntừviệcbántoànbộcổphầnởApple(trịgiákhoảng130triệuđôla),năm1985,JobschorađờicôngtyNeXT,mộtdựánkinhdoanhđầymạohiểm.VớitấtcảcácmốiliênkếtmậtthiếtvớiApple,khôngkhóđểJobsthuêmộtvàicựukỹsưcủaApplevềvàbắttayvàoviệcxâydựngmáytínhcánhântrêncơsởmáyMacOScóhệđiềuhànhcóthểđuatranhvớiMS-DOSvàMacOS.Ngaylậptức,AppledọasẽkiệnNeXTbởivìcôngtynàysửdụngcáckỹsưvàquyềnsởhữutrítuệcủahọ.AppleđồngýđểyênnếuNeXTđồngýkhôngcạnhtranhvớibấtkỳsảnphẩmApplenào,épbuộc
NeXTbướcvàothịtrườngkinhdoanhđầycạnhtranh.Đócoinhưlàthấtbạiđầutiêntrongkếhoạch“báothù”củaJobsvớicôngtycũ.MặcdùlàmộtcôngtyđángđượctạctượngnhưngNeXTchưabaogiờcóđượclợinhuận.ChínhJobscũngđãthừanhậnsựthấtbạinày.“Vềcơbản,chúngtôimuốnlàmnhữngđiềuđãlàmtạiApple,tiếptụcđổimới.NhưngchúngtôiđãphạmphảimộtsailầmlàcốgắngđitheocôngthứcmàchúngtôiđãlàmởApple”,Jobsnói.Ôngnhậnrathịtrườngđãthayđổivàngànhcôngnghiệpphầncứngcũngkhôngcònlàthứhấpdẫnnữa.
ĐólànhữngthấtbạitrongsựnghiệpkinhdoanhcủaSteveJobs.Còntrongcuộcsốngriêngtư,Jobscũngđãmộtlầnđốimặtvớithầnchết.Mộtbuổisángđầunăm2004,SteveJobsmờibácsĩriêngtớikhámđịnhkỳ.Saumộtlúclâukiểmtrakỹlưỡng,vịbácsĩđưarachẩnđoánlàmôngchủ
Appleđiếngngười:cómộtkhốiuungthưtrongtuyếntụycủaSteve.Ôngsẽchỉcònsốngđượcvàithángnữavàviệccầnlàmlàxarờicôngviệcđểthămthúbạnbè,ngườithân!
Nhưngởconngườitrànđầylạcquan,đầysángtạovàgiàusinhlựcnày,hễmỗilầnthấtbạilàmỗilầnônglạivươnlênmạnhmẽ.Saukhiphẫuthuậtthànhcông,ônglaovàocôngviệcnhưthểmộtthanhniênmớilớn,mạnhmẽ,tựtinvàdámchấpnhậnthấtbạiđểrồilạikhởiđầuviệcchinhphụcnhữngthửtháchmới.VàcũngnhưtrườnghợpmáyAppleI,“cụcgạch”vừabịcuộcđờiquăngvàođầuJobshóaralạichỉchoôngconđườngđimới,đầymớimẻvàtiênphong.Tấncôngvàolĩnhvựcphầnmềm,mộtlĩnhvựccònrấtmớimẻkhiấy.ThêmmộtbướcđimạohiểmcủaJobsvàôngđãlạithànhcông.Côngnghệphầnmềmđãthựcsựđóngvaitròquantrọngtrongngànhcôngnghệmáytính.
Điềugìkhiếnôngluônđứngdậyđượcvàmạnhmẽhơnsaumỗithấtbại?Làtìnhyêucôngviệchếtsứcmãnhliệt,làkhaokhátsángtạokhôngngừngvàquantrọngnhấtlàtháiđộđốivớithấtbại.ChấpnhậnthấtbạinhưngkhôngbaogiờđánhmấtniềmtinvàtìnhyêunhưôngtừngnóivớisinhviênĐạihọcStanford.Đócũnglàđiềuôngthườngnóivớicáccộngsựcủamình.ChínhtháiđộđóđãgiúpônglèoláiconthuyềnmangtênApplevượtquagiaiđoạnsónggió,tiếptụcpháttriểnnhưlàmộttrongnhữngcôngtyhàngđầuthếgiớivềcôngnghệthôngtinvàgiảitrí.Khôngchỉvậy,ôngcũngtruyềncảmhứngsángtạokhôngngừng,cáchmạngkhôngngừngcủamìnhlêntoànbộApple,từkhâusảnxuấtđếnkinhdoanh.ĐiểnhìnhlàkiểudángmáytínhMac,sựrađờicủakhoâmnhạctrựctuyếniTunes,máynghenhạcthờithượngiPodvàchiếnlượckinhdoanh,pháttriểnhệthốngcáccửahàngbánlẻtrêntoànthếgiới.
Chươngkết.HÃYĐÓIKHÁTVÀDẠIDỘT
Tháng6.2005,JobskếtthúcbàiphátbiểucủamìnhvớisinhviênĐạihọcStanfordbằngmộtlờichúcngầmýmộtlờikhuyên.“Hãyđóikhátvàdạidột”.Đócóthểxemlà“phươngchâmsống”củangườinắmvaitrò“mậtmã”iPod.
Đólàcâuchuyệnbắtđầutừnhữngnăm60củathếkỷXX.Khiấy,chưacómáytínhcánhânnhưngchàngthanhniêntrẻtuổiSteveJobscóđượcmộttrangGooglechomình.ChỉcóđiềutrangGooglechỉnằmtrêngiấy,đượctạonênbằngmáychữ,kéovàmáychụpảnhpolaroidmangtênCateloguetoànTráiđấtcủaStewardBrand.MộtcuốnsáchvôcùngsốngđộngbằngnhữngchấmphálãngmạncủaStewartBrandtrongđó.ĐólàcuốnsáchgốiđầugiườngcủathếhệôngvàlàmộttuyểntậptuyệtdiệuvớiJobsvì:rấtlýtưởng,trànđầycáccôngcụhayhovàýtưởngvĩđại.StewardvànhómcủaôngđãchorađờimộtvàisốCateloguetoànTráiđất.Sốcuốicùngravàogiữanhữngnăm70.Ởbìasaucuốntuyểntậpcóbứcảnhmộtconđườngởnôngthônvàomộtsớmmai,cảnhvậtrấtthíchhợpchonhữngngườithíchphiêulưutựđibộduhành.Ởdướicódòngchữ:“Hãycứđóikhátvàdạidột”(Stayhungry.Stayfoolish).Đólàlờitạmbiệtcủahọtrướckhikếtthúc.Jobsluônướcmuốnđiềuđóchobảnthânvàkhichúccácsinhviênvừatốtnghiệp,ôngcũngnói
nhưthế.
Jobslàvậy.Ôngluônlàconngườikhaokhátkhámphá,đammêtìmtòinhữngđiềuthúvịcủacuộcsống.Vớiconngườinhưvậy,sailầm,dạidộtchẳngquachỉlàbướcđệmchothànhcông.
Năm17tuổi,ôngdạidộtbỏhọcđạihọc,giấcmơlớnnhấtcủabamẹruộtông.Đócóthểxemlàmộthànhđộngdạidộtvìkhiấy,ôngchẳngcógìtrongtayvàkhôngcó“background”hoànhảonhưôngchủcủahãngMicrosoft,BillGates.Nhưngôngvẫngiữnguyênquyếtđịnh.Đểlàmgì?Đểtheođuổinỗikhátkhaođược-nghecóvẻnghịchlý-nghỉhọcđểlạiđihọc.Đúngvậy.Nhưngthựctếlàthế.Chỉcóđiềuôngtìmhọcnhữngcáicầnthiếtchocuộcđờicủamình.Nóiđúnghơnlàtìmhọcnhữngcáigìôngcảmthấythúvịvà...thiếuthốn.Năm21tuổi,lạithêmmộtlầndạidộtkhiquyếtđịnhthànhlậphãngmáytínhApplevớisốvốnchỉlà...1.300đôlatạiga-ra.Dạidộtthậtkhibiếtrằngkhiấy,thịtrườngmáytínhđãbãohòa.Nhưngrốtcuộcsựdạidộtấycũngchỉlàbiểuhiệncủasựđóikhát(nhưlờiôngnói),muốntạora
nhữngsảnphẩmthúvịchocuộcsống.
Năm30tuổi,ôngrờikhỏiApple,bắtđầumộthànhtrìnhchinhphụcnhữngthửtháchmớiđầykhaokhátvàđammê.Ôngliêntiếpthànhlậphaicôngtymớinhưđể“phụcthù”Apple.Cùnglúc,ôngđãlàmhaiviệc“dạidột”.TấncôngvàocôngnghiệpphầncứngđểtáilậphìnhảnhmộtApple
mớivớiNeXTvàxâmnhậpvàolĩnhvựcphimhoạt
hìnhkỹthuậtsốmớimẻvớihãngphimPixar.NgayviệcchuyểnhướngsanglĩnhvựccôngnghệphầnmềmrồidồntoànlựctậptrungvàothịtrườngnhạcsốvớimáynghenhạciPodvàcácphươngtiệnhỗtrợquanhnócũnglàchuỗi“đóikhát”và“dạidột”kháccủaông.Cócảmgiácrằng,ônglàmtấtcảnhữngviệcđóvìháohức,đóikhátmàởAppleôngchưalàmđược.
Vàtấtcảchuỗi“đóikhát”và“dạidột”nàyđềuphầnnàothànhcôngởmứcđộnhấtđịnh.Ngaybảnthânôngcũngchorằng,nhữngđiềukỳdiệusẽkhôngxảyranếuôngkhôngbịđuổikhỏiApple.Điềugìđã“kếtnối”những“đóikhát,dạidột”đóvớithànhcông?“Tôitinrằng,điềuduynhấttiếpsứcchomìnhlàtìnhyêunhữngviệcmìnhlàm.Bạncũngvậy,phảitìmthấyniềmđammêcủamình.Đốivớicôngviệchayvớingườitìnhđềuthếcả.Côngviệcsẽchiếmmộtphầnlớncuộcsốngcủabạn,vàcáchduynhấtđểthựcsựtoạinguyệnlàlàmđượcnhữngđiềubạnnghĩlàvĩđạinhất.Cáchduynhấtđểlàmđượcnhữngđiềuvĩđạilàyêuviệcmìnhlàm.Nếuchưatìmthấythìbạncứtiếptụctìmđi.Đừngbằng
lòngvớisựổnđịnh.Giốngnhưtrongtìnhyêuvậy,bạnsẽbiếtngaykhibạntìmthấynó.Vàcũnggiốngnhưtrongbấtkỳmốiquanhệnào,nósẽchỉtốtđẹpthêmtheonămthángmàthôi.Bạncứtìmđếnbaogiờthấy,đừngdừnglại”.
Cáichếtlànỗiámảnhcủanhiềungười.VàJobs
cũngthế.Từnăm17tuổi,ôngđãsuynghĩnhiềuvềnósaukhiđọcmộtcâunói:“Nếungàynàobạncũngsốngnhưthểđólàngàytậnthếcủamình,đếnmộtlúcnàođóbạnsẽđúng”.Thếrồi,trongsuốthơn30nămqua,ôngluônnhìnvàogươngmỗingàyđểtựhỏimình:“Nếuhômnaylàngàycuốicủađờimình,liệumìnhcómuốnlàmnhữngviệchômnaymìnhsắplàmkhông?”Vàkhinhậnracâutrảlờilà“không”ngàynàyquangàykhác,ôngbiếtmìnhcầnthayđổiđiềugìđó.Ghinhớrằng“mộtngàynàođógầnthôi,mìnhsẽchếtđi”làmộtbíquyếtvôcùngquantrọnggiúpôngquyếtđịnhnhữnglựachọnlớntrongđời.Bởitheoông,khôngaimuốnchếtcảdùcóđượclênthiênđường.Nhưngcáichếtlàđiểmđếncủatấtcảchúngta,khôngaicóthểtránhkhỏi.“Cólẽđócũnglàđiềuhợplẽ,bởiCáichếtlàsảnphẩmtuyệtvờinhấtcủaCuộcsống.Nólàyếutốlàmthayđổicuộcsống.Nógạtbỏcáicũvàmởđườngchocáimới.Ngaybâygiờ“cáimới”làcácbạn,nhưngkhôngxanữabạnsẽtrởthànhcáicũvàbịloạibỏ”.Ámảnhvềcáichếtcàngkhiếnông“đóikhát”và“dạidột”đểlàmnhữngđiềuthúvịtrongcuộcđờingắnngủi.Đóchínhlàđiềumàôngmuốntruyềnđếnnhữngngườitrẻ.“Thờigiancủacácbạnlàcóhạn,nênđừngphíphạmbằngcáchsốngcuộcđờicủangườikhác.Đừngrơivàobẫycủasựđộcđoán,giáođiềucủangườikhác.Đừngđểnhữngýkiếnồnàoxungquanhđánh
chìmtiếngnóibêntrongbạn.Vàquantrọngnhất,hãycódũngcảmđểđitheotiếnggọicủatráitimvàlinhtính.Chúngbiếtbạnthựcsựmuốngì.Mọi
thứkhácchỉlàthứyếuthôi”.
PHỤLỤC
MỘTSTEVEJOBSKHÁC
CáitênJobsgợingaychongườitanghĩđếnônglàconngườicủacôngviệc(trongtiếngAnhJoblàcôngviệc).Thựctế,trongsuốtnhữngnămởApple,Jobschobiếtđãdành“150%”thờigianvàsứclựccủaôngvàocôngty.NhưngJobscònmốiquantâmlớnlà“nhữnggiađình”củamình.Vàđócũnglànhữngcâuchuyệncảmđộngvềmột“SteveJobs”khác.
Nhưđãbiết,JobslàkếtquảcủamốitìnhlãngmạngiữaAbdulfattahJohnJandali,mộtgiáosưchínhtrịhọcgốcSyriavàJoanneCaroleSchieble,mộtnữsinhviênchưatốtnghiệpđạihọc.Vìthế,họbuộcphảimangSteveJobsđichovớiđiềukiệnngườinhậnnuôiphảitốtnghiệpđạihọc.
Từkhicònlàmộtthanhniênmớilớn,ôngthỉnhthoảngcốgắngtìmkiếmnguồngốcgiađìnhcủamình.Ởtuổi27,gầnnhưtuyệtvọngthìôngtìmđượcđứaemgáicủamình.Thìra,emgáiônglànhàtiểuthuyếtMonaSimpson,ngườiđãviếtcuốnsách“Mộtgãđángyêu”vềmộtnhàdoanhnghiệpởthunglũngSiliconcónhiềuđiểmrấtgiốngvớiSteveJobs.Saukhihọgặpnhau,thườngxuyênghéthămcôởManhattan,nơicôsinhsốngtrong
mộtcănhộ.Jobschỉnói:“Chúngtôilàgiađình.Côấylàmộttrongnhữngngườibạnthânnhấtcủatôitrênthếgiới.Cứhaingàymộtlần,tôigọivàtròchuyệnvớicôấy”.Trongnhiềunăm,cảhaivẫngiấutìnhcảmcủamình.Rồi,năm1986,GeorgePlimpton,ngườimàSimpsonđãlàmviệcởtờTheParisRewiew,tổchứcmộtbuổitiệcchocuốntiểuthuyếtđầutiêncủacô“AnywherebutHere”.Simpsonđếnvớimẹ,bàJoannevàSteveJobs.AmandaUrban,đạidiệntácquyềncủaSimpson,kểlại.“TôiđãbiếtMonađúnglúcnày.Côđãtừngnóicôcómộtngườianhtrailàmtrongngànhcôngnghiệpmáytính.NhưngbuổitiệcđólàlầnđầutiêntôibiếtanhtraicủacôlàSteveJobs”.
SimpsonvàJobstừchốibìnhluậnhoàncảnhđãkhiếnchamẹruộtcủaôngphảimangSteveđemcholàmconnuôi.Khiôngmớisinh,chamẹôngchưakếthôn.HọđãkếthônlúcMonachàođờikhoảnghainămsauđó.Theolờigiớithiệutrênmộttạpchívănhọc,côlớnlênởGeenBay,Wisconsin,chacôlàmộtgiáosưchínhtrịhọccònmẹcôlàbácsĩchuyênkhoasửacáctậtvềnói.NhữngtiểuthuyếtcủaSimpsonhướngcôngchúngvềnhữngngườimẹlậpdịvàsựthiếuthốntìnhcảmcủanhữngngườibố(cuốnsáchthứhaicótênTheLostFather,tạmdịch:MấtCha),chamẹcôlythânkhicô10tuổivàcôchuyểntớiLosAngelessốngvớimẹtrongthờimớilớn.Jobskhôngnóigì
vềngườicharuộtcủamình,nhưngôngnóirằngôngvẫnthânthiệnvớibàJoanneSimpsonvàmờibàđoàntụvớigiađìnhcủaông.(Bàtừchốibìnhluậnbàibáonày).Ôngcóvẻbiếtơnquyếtđịnhsinhvàmangôngđemchocủabàkhixưa.Ôngnói:“Chưatừngcóbấtkỳsựmâuthuẫnnàogiữachúngtôi”.
Tuyvậy,ôngvẫngiữxácnhậnrằngPaulvàClaraJobslàchamẹthậtsựcủaông.Ôngtuyênbốmạnhmẽ“Họlàchamẹtôi”.Đượcđemchokhicònlàmộtđứatrẻ,JobsđượcnuôidạytrongmộtgiađìnhtrunglưuởLosAltosbởibàClare,mộtnhânviênkếtoánvàPaulJobs,mộtthợmáychomộtcôngtychếtạotialaser(cảhaiđềuđãchết).StevenhớPaullàmột“đôitaythiêntài”.Ôngmuamộtchiếcxequáđátkhoảng50đôla,sửachữalạinórồibánchosinhviênkiếmtiềnlãi.Jobsnói:“Đólàtiềnhọcđạihọccủatôi”.Ônghẳnnhiênlàgầngũivớichanuôimình.Hỏivềnhữngđiềuôngmuốntruyềnchonhữngđứaconcủamình,Jobstrảlời:“Chỉmuốntrởthànhmộtngườichatốtvớichúngnhưchatôi.Tôinghĩvềđiềuđómỗingàytrongđờimình.”
GiađìnhlớnthứbacủaôngchínhlàgiađìnhhiệntạicủaôngvớicôvợLaurenecùngbađứacon.Đócũnglàkếtquảcủamộtmốitìnhlãngmạn,bắtđầutừnăm1990.Khiđó,khiLaureneđangthựctậptạitrườngkinhdoanhStanford.Jobsđếnnóichuyệnvớilớpvàngồicạnhcô.Họtraođổisốđiệnthoạivớinhau.Theochươngtrình,Jobssẽcómộtbuổiănbànchuyệnkinhdoanhtrongchươngtrìnhvào
buổitối.NhưngdườngnhưcuộcgặpgỡngắnngủiởlớphọcvớiLaureneđãkhiếnôngphảicânnhắccónên“tuânthủ”chươngtrìnhkhông.Ôngkểlại:“Tôiđangởbãixe,vớichiếcchìakhóatrongxehơivàtôitựnghĩ,nếuđâylàbuổitốicuốicùngcủatôitrênTráiđất,tôisẽdànhnóchocuộchọpbànchuyệnlàmănhaylàvớingườiphụnữnày?Tôichạyxequabãiđậuxe,hỏicôliệucôcómuốnăntốivớitôi.Côtrảlờicó,chúngtôiđibộvàothànhphốvàmãimãibênnhaukểtừđó”.Tấtcảnhữnggìvềcuộctìnhnàychỉcóthếvìkhôngnhưnhiềunhânvậtnổitiếngkhác,nhữngthôngtinvềđờitưcủaSteveJobskhôngđượctiếtlộnhiềubởiôngkhá“cảnhgiác”vớigiớitruyềnthông.Dùvậy,tổnghợplạicácnguồntưliệu,ngườitavẫnthấyởông,mộttìnhyêumãnhliệtdànhchongườivợchínhthứccủamình.TrongbàiphátbiểuvớisinhviênĐạihọcStanfordnăm2005,ôngdànhnhữnglời“cócánhnhất”khinhắcđếnvợ,chorằngbàlàmộtngườiphụnữtuyệtvời.TìnhyêucủangườiphụnữnàyđãgiúpôngcóthêmđộnglựcđểvượtquanhữngthấtbạitrongthờigianôngbịsathảikhỏiApple.Ngày18.3.1991,haingườikếthônvàcóvớinhaubađứacon.HọchínhlànguyênnhânkhiếnJobstạmgácnhữngcôngviệcvàdànhthờigiannhiềuhơnchogiađình.
Ôngluôndànhnhữngtìnhcảmhếtsứcmãnhliệtchonhữngngườiconcủamình.MộtbàibáođăngtrêntờNewYorkTimenăm1997đãmiêutảmộtbuổichiềutrongkhunhàcủaJobsởPaloAtolàđầyắptiếngtrẻconvàkhôngkhígiađình.Đứacontraithứcủaôngđangtrèocâytrướcsândướisựtrôngnomcủangườibảomẫu.Ôngngồicùngvớiđứacongáiúttrênbànăntrongnhàbếpvớinhữngloạitráicâymàcảhaiđềuthích.KhôngkhísinhhoạtấmcúngấyvẫncònđượcduytrìchođếnhômnaydùcôngviệcđiềuhànhAppleđãtiêutốncủaôngkhoảngthờigiankhôngnhỏchútnào.Họcũngxuấthiệntrongnhữngbàithuyếttrình,nhữngbuổigiớithiệusảnphẩmcủaông.ĐơncửnhưkhicôngbốKhonhạctrựctuyếniTunesnăm2003,ôngđãkếtthúcbàithuyếttrìnhbằngviệcmờiJohnMayor,mộtcasĩnổitiếnglênsânkhấu,trìnhbàycakhúcđãtừnggiúpanhđoạtgiảiGrammy,Daughters(Nhữngcôcongái)màtrongđócónhữnglờicựckỳchânthành.“Nhữngngườibố,đốivớicongái,baogiờcũngtốt.Congáisẽyêunhưbốđãtừngyêucon”.Đóchínhxáclànhữnggìđãbiểuhiệnvớinhữngngườiconcủamình.
ÔngcũngdànhtìnhcảmđặcbiệtchongườicongáiriêngLisaBrennan-Jobsmàbanđầuôngđãkhôngthừanhận.Khiđócũngchínhlàlúcôngđanghoàntoànmảimêvàoviệcbắtđầucuộccáchmạngmáytính.Thếlà,côsốngvớimẹmình,ngườiphụnữJobskhôngbaogiờkếthôn.Nhưngsauđó,LisalạitrởthànhcáitênmộtdựánvĩđạicủaSteveJobs,điềukhiếntấtcảmọingườiphảibấtngờ.Thậmchí,nhiềunhânviênApplecònthivớinhauxemtạisaoSteveJobsquyếtđịnhchọntênđóchodựánmáytínhđầutiêndoônglàmtrưởngnhómthiếtkế.Ôngđãdànhchodựánnàymộtniềmsaymêlớnlao,bấtchấpphảitrởthành“mộtkẻđơnđộc”trongApple.Tấtnhiên,ngoàimụctiêutạoramộtsảnphẩmthúvịvớigiaodiệnđồhọangườidùngđượccholàmởracuộccáchmạngtrongngànhmáytínhthìcólẽ,chínhtìnhthươngyêusâusắcdànhchoconcũnglàlýdokhiếnôngtheođuổidựánvớisựquyếttâmcaođộđếnnhưvậy.Vàchodùkhôngthànhcôngvềmặtthươngmạinhưngítra,nócũnglàmộthànhđộngđểmọingườicóthểngầmhiểurằng,trongtráitimônglúcđócóđứacongáimìnhmàvìlýdovìđó,ôngchưathểthừanhận.CólẽlàvìApple,tìnhyêuđầutiêncủaông.Nhưngmộtkhitìnhyêuđầutiênbị“phảnbội”ngườitasẽtìmđếnnhữngtìnhcảmchânthànhhơn.SteveJobskhônglàngoạilệ.Cuốicùng,ôngcũngđã“theotiếnggọicontim”,thừanhậnLisaBrennanJobslàconlúccôlên7tuổi.Từđó,Lisasốngcùngvớitrongôngsuốtthờimớilớncủamình.
TRẢLỜIPHỎNGVẤNCỦATẠPCHÍROLLINGSTONE(8.12.2003)
Ôngđãlàmthayđổingànhcôngnghiệpmáytính.Bâygiờôngtheođuổingànhkinhdoanhâmnhạc.Ôngcónhậnthấybấtkỳsựtươngđồngnàogiữacuộccáchmạngâmnhạchiệnnayvàcáchmạngmáytínhnăm1984không?
SựkhácnhaulớnnhấtlàchúngtađãcóWindows.
Nóvẫncònrấtmớimẻtrongcuộccáchmạngâmnhạc.Hãynhớrằngcó10tỉbàihátrađờitạiMỹmỗinămmộtcáchhợppháptrongcácCD.ThậtthúvịvớiiTunes,chúngtôicũngpháthànhkhoảng
16triệubài(tínhđếntháng10.2003).Nhưvậychúngtôiđangởđiểmkhởiđầucủacuộccáchmạng,sẽmấtnhiềunămnữamớithànhhiệnthực.
CáccôngtyghiâmđãphảnứngrasaokhiônglầnđầutiêntiếpcậnmờihọlàmănvớiApple?
Córấtnhiềungườithôngminhởcáccôngtyâmnhạc.Vấnđềlà,họkhôngphảilànhữngngườicủacôngnghệ.Nhữngcôngtyâmnhạctàibatạoramộtthứđángkinhngạc.Họcónhữngconngườicóthểchọnmộtngườimangđếnsựthànhcôngtrongsố5.000ứngcửviên.Vàkhôngcóđủthôngtinđểlàmđiềuđó–mộtquitrìnhtrựcgiác.
Nhữngcôngtyâmnhạctốtnhấtbiếtphảilàmđiềuđórasaovớimộttỷlệthànhcôngcaohợplý.Tôinghĩđólàmộtđiềurấttốt.Thếgiớihiệnnaycầnnhững“biêntậpviên”thôngminh.Vấnđềlà,khôngcócáigìlàkhôngđượcthựchiệnvớicôngnghệ.VànhưvậykhiInternetpháttriểnmaulẹkéotheoNapstercũngpháttriểnmaulẹ,họkhôngbiếtphảilàmgìchonó.Nhiềungườikhôngsửdụngmáytính,khôngxàie-mail;khôngthậtsựbiếtNapsterlàgìmộtvàinămtrởlạiđây.Họphảnứngchậmrãimộtcáchchếttiệt.Vànhưvậy,họhoàntoàncóthểxúcphạmđốivớinhữngngườinóichuyệngiảiphápcôngnghệkhihọkhôngsửdụngvìsựkhônghiểubiếtkỹthuậtcủahọ.Nókhiếnchúngtôimất18thángđểthươnglượng.
Tấtnhiên,“xàichùa”âmnhạckhôngcógìmới.
ÔngkhôngngheBobDylan“lậu”sao?
Tấtnhiên.Nhữngcáimớilàhệthốngphânphốihiệuquảđángngạcnhiênnàychotínhcách“xàichùa”gọilàInternet,vàkhôngaisẽ“shutdown”Internet.ChỉmộtcầnmộtcáiclicklàđãsaochéptrộmtrênInternet.Cáchchúngtôidiễnđạtđiềuđóhọlà:Chọnmộtchìakhóasẽmởmọicánhcửa.Chỉcầnmộtngườiđểmở.Trườnghợptệnhất:mộtvàingườichỉcầnlấytừmáyhátcủahọđểghiâmvàđưalênmạngInternet.Bạnsẽkhôngbaogiờngănchặnđượcđiềuđó.Nhưvậyđiềumàbạnphảilàmlàđuatranhvớinó.Đầutiên,họtốngcổchúngtôirangoài.Nhưngchúngtôivẫntrởđitrởlạivấnđề.CôngtyghiâmđầutiênthậtsựhiểuviệcnàylàhãngWarner.Họcóvàingườithôngminhởđóvàhọnói:Chúngtôiđồngývớibạn.TiếptheolàUniversal.Rồichúngtôibắtđầutiếnbộ.Vàtôinghĩlýdochúngtôithựchiệnđượclàvìchúngtôiđãthựchiệncáccuộckhảosát.
Chúngtôinói:Nhữngdịchvụkháchhàngâmnhạc(bâygiờđãbiếnmất)sẽthấtbại.Mạngâmnhạcsẽbịbỏquên,PressPlaysẽthấtbại.Nguyênnhânlàđây:Mọingườikhôngmuốnmuanhạccủahọnhưmộtngườithuêbao.Họmua45’s;rồimuaLP”;rồihọmuacassette;rồimua8bàihátrồihọmuaCD.Họđangmuốnmuaquyềndownload.Mọingườimuốnlàmchủâmnhạccủachínhmình.Bạnkhôngmuốnthuênhạccủachínhbạnnữavàsauđó,mộtngày,nếubạnngưngthanhtoánthìtấtcảnhạccủabạnsẽbiếnmất.Và,bạnbiếtđấy,10đôlamộttháng,mộtnămlà120đôla.Đócónghĩalà1200đôlachomộtthậpkỷ.Điềunàythậtsựquátốnnhiềutiềnđểtôingheđượcbàihátmàtôiyêuthích.Nóphảirẻđểmua,đólàđiềumàchúngtôimuốnlàm.Họkhôngnhậnracáchđó.Mọingườichạyvòngquanh,pháttriểncôngviệcchomọingười,nhữngngườitiếptụcchỉraAOLlàhìnhmẫutuyệtvờichocâunóinày:Không,chúngtôimuốnđiềuđó,chúngtôimuốnlàmộtdoanhnghiệppháthành.Chúngtôichorằng,nókhônglàcôngviệc.Chậmrãinhưngchắcchắn,khitấtcảnhữngthứnàysẽkhôngcókếtquả,chúngtôibắtđầuchiếmđượcniềmtinvớinhữngngườinày.Vàhọbắtđầunói:Bạnbiếtrồiđấy,bạnđãđúngvềnhữngđiềunày–hãynóivớichúngtôinhiềuhơn.
Mớiđây,côngnghiệpghiâmđãdọasẽbỏtùnhữngaitảinhạcbấthợppháp.Saonặngnềthế?
Tôiđồngcảmvớihọ.Tôinghĩ,Applecónhiềuquyềnsởhữutrítuệ.Chúngtôicũngnóiđiềuđóvớihọ.Chúngtôiđãnói:Chúngtôithậtsựlolắngkhimọingườiăntrộmphầnmềmcủachúngtôi.Nhưvậytôinghĩrằng,họởtrongphạmviquyềnlợicủamìnhđểcốgắnggiữmọingườikhỏitrộmsảnphẩmcủahọ.Vịtrícủachúngtôi,từlúcbắtđầu,là80%nhữngngườitrộmnhạctrựctuyếnkhôngthậtsựmuốntrởthànhnhữngkẻăncắp.Nhưngcáchtảinhạchấpdẫnnhưvậyđólàmộtcáchhàilòng
ngaytứckhắc.Bạnkhôngphảiđitớicửahàngbăngđĩa,âmnhạcđãđượcsốhóa,nhưvậybạnkhôngphảixétoạcCD.Nóthìquáhấpdẫnđếnnỗimọingườisẵnsàngtrởthànhnhữngkẻăncắpkhilàmnó.Vàđểnóihọcầnphảingưngngayviệctrởthànhnhữngngườiăncắp,khôngcómộtlựachọnhợpphápluậtnàokhácbằngnhữngđềnghịcùngcólợi.Chúngtôinói:Chúngtôikhôngthấycáchnàođểbạnthuyếtphụcmọingườingưngbiếnmìnhthànhnhữngkẻăncắp,trừkhibạncóthểđềnghịchochúngmộtcàrốtchứkhôngphảichỉlàmộtcâygậy.Vàcàrốtlà:chúngtôisẽđềxuấtchobạnmộtcảmgiáctốthơnvànóchỉcógiáduynhấtmộtđôlamộtbàihát.
Ôngđãbánkhoảng20triệubàihátởiTuneschođếnlúcnày,nócóvẻlàmộtconsốlớn,trướckhiôngnhậnthấyrằng35tỉfilenhạctraođổitrongmộtnăm.
Ồ,chúngtôithậmchíkhôngtiếnxanhưthế.Tôitin,cóxấpxỉ800triệuCDđượctiêuthụtạiMỹmỗinăm.Khoảng10tỉbàihát,đúngkhôngnào?Khoảng10tỉbàiháttạiMỹđượcbánhợpphápnhưvậy.Nhữngcộtmốctiếptheocủachúngtôilàtạora100triệubàihátmỗinăm,rồimộtphầntưtỉ,nửatỉvàsauđólàmộttỉ.Vàđiềuđósẽngốnkhôngítthờigian.Nhưngchúngtôicóthểnhìnthấyhướngđirằngmọingườisẽmuamộttỉbàiháttrựctuyếnmộtnăm.Từchúngtôivànhữngcôngtykhác.Vàsẽcó10%âmnhạcđượcbánhiệnnayởquốcgiavàrồinósẽđếnnhiềuquốcgiakhác.Và,mộtngàynàođó,cóthểtấtcảâmnhạcsẽđượcchuyểngiaotrựctuyếnvìInternetđãđượcxâydựngđểchuyểngiaoâmnhạc.Tôinghĩ,nếukhônggìthayđổi,Napsterđãchứngminhđiềuđó.
DavidBowiedựđoánrằngvìinternetvàsaochép,bảnquyềnsẽchếttrongmườinămnữa?Ôngđồngýchứ?
Không.Nếubảnquyềnchết,nếunhữngbằngsángchếchết,nếusựbảovệquyềnsởhữutrítuệbịxóimònthìnhữngconngườisẽngừngdànhthờigianlàmviệcđó.Điềuđósẽgâykhốnđốnmọingười.Mọingườicầnđượckhuyếnkhíchrằngnếuhọsángchếvàthànhcông,họcóthểtạoralợinhuậnrõràng.Ngượclại,họsẽngưngsángchế.Nhưngvềởkhíacạnhkhác,ăncắplàbậybạ.Chúngtôimuốncungcấpchọnlựahợppháp.Chúngtôimuốnlàmchonótrởnênhấpdẫnđếnnỗitấtcảmọingườiđềumuốntrởthànhngườitrungthựcvàthậtsựkhôngmuốnăntrộmnhưngkhôngcómộtsựlựachọnnếuhọmuốnnhậnđượcnhạctrựctuyến,bâygiờsẽcócơhội.Vàchúngtôisuynghĩkỹvềthờigian,đasốngườitrộmnhạcsẽchọnnếucómộtgiảipháphợplývàkhảthiđượcgiớithiệuđếnhọ.Chúngtôilànhữngngườilạcquan.Chúngtôiluônluôntồntại.Tấtnhiên,nhiềusinhviêncaođẳngđangchộplấynhạcKazzahiệnnaykhôngxemmìnhđanglàmcáigìkháchơnnhữnggìbạnđãlàmởhồicòntuổiteen,insanglậubăngcủaBobDylan.Sựthậtlà,thậtkhókhănđểbảovớimọingườivềviệckhôngtrộmnhạckhikhôngcógiảiphápthaythếhợppháp.Sựkỳvọngmộtgiảiphápthaythếhợpphápthìmới–nólàsáuthángtuổi.Cóthểởđómộtthếhệnhữngđứamấtđi,vàcóthểkhông,bạnbiếtđấy.Cóthểhọnghĩviệctrộmâmnhạcnhưviệcđiềukhiển70mphởxalộ.Nóvượtquagiớihạntốcđộ,nhưngcógìghêgớmđâunè?Nhưngtôikhôngnghĩđólàcáchmànósẽởtồntại,ítnhất,vớithếhệtươnglai.Nhưngaibiết?Tấtcảlĩnhvựcnàyđềumớicả.
Rấtnhiềungườilàmviệcngànhphimảnhđãquansátnhữnggìđãxảyravớingànhcôngnghiệpâmnhạcvànghĩrằnghọlàngườitiếptheo.Ôngcónhậnthấyđiềuđókhông?
Đólàmộtvấnđề.Nhưngphimảnhkhácâmnhạc.Trênhết,chúnglớnhơnhàngtrămlần.Vìvậy,trongnhữngquốcgianhưMỹ,nơicácbảngxếphạngrấtkhôngpháttriển,mấtrấtlâuđểtảixuốngmộtphiênbảnchấtlượngcaocủamộtbộphim,phảimấtrấtlâumớidowloadmộtDVDđượcđịnhdạngcao.Thứhai,phimkhôngđượccấutrúcvàonhữngbàihátnhưalbumdễdàngdownload.Nămphútchomộtbộphimlàrấtvôích.Trongkhibạnmuốntoànbộmọithứ.Ba,cómộtcáchduynhấtbạnmuanhạccủamình–đólàmộtCD.Hãynhìnnhữngcáchhợpphápđểmuamộtbộphim:Bạncóthểxemởnhàhát,muanómangvềnhàtheokiểuvideogiađìnhhoặcmuaDVD.NhưngbạncóthểthuênóởBlockbusterhoặcNetflix.Bạncóthểxemnótheokiểutrảsautrênti-vitruyềnhìnhcáp,ti-vi.Cónhiềucáchhợpphápđểcómộtbộphim.Chỉcóduynhấtmộtcáchhợpphápđểcóâmnhạc.Đólàmộtsựkhácbiệtthậtsựlớn.Sựphânphốipháttriểnnhiều
chấtlượngtrongphimhơnlàtrongâmnhạc.Bâygiờ,tấtcảđiềunàykhôngcónghĩarằngsựsaochépkhôngcóchỗtrongphimvìnólàthế.Vàđókhôngcónghĩađiềuđótốtbởivìnókhôngnhưvậy.Nhưngvìtấtcảcácyếutốđó,mọingườichỉmuốnlàmmộtthayđổithìnhlìnhrằngphimảnhlàthứtiếptheođãsai.Nócóthểdẫnđếnmộthướngkhác
fAppleđãcómộtkhởiđầuđầytiênphongtrongngànhkinhdoanhnhạcsốnhưngrõràngnhiềucôngtykháccũngđanggópmặtvàobâygiờ.Vídụ,tuầntrước,DellđãpháthànhmộtiPod“nhânbản”làDellDJ.
ChúngtôisẽbánnhiềumáynghenhạcKTShơn
Delltrongquýnày.Trongđườngchạydài,chúngtôisẽphảicạnhtranhdữdội.Tấtnhiên,chúngtôicũnglànhàsảnxuấttốtnhưDell.Nhưngnhữngchuyện“bếpnúc”củachúngtôitốthơncủaDell.KhocấtgiữtrựctuyếncủachúngtôicũngtốthơncủaDell.Vàchúngtôicónhiềukênhbánlẻ.Đasốmọingườikhôngmuốnmuamộttrongsốcácthứnàyxuyênquamail.Dellsẽphảibánlẻchúngnếumuốnthànhcông.Môhìnhlàmviệckhôngđángtincậycủahọđangchốnglạihọkhihọđivàothươngmạiđiệntử.Giốngnhưhọđangbánti-viplasmatrựctuyến.Bạncótừngmuamộtchiếcti-viplasmamàchưahềnhìnthấynóchưa?Hẳnlàkhông!”
fVàsauđócócảMicrosoft.ĐiềugìxảyratớiApplekhihọxâydựngmộtphiênbảncủaiTunesvàotrongWindowsdesktop?
TôinghĩrằngAmazonđãlàmtốtkhiđốiđầu
Microsoft.Microsoftkhôngthậtsựcóthểcạnhtranhvớihọ,cóthểchưamuốntới.EBaylàmtốt;Googlecũngđãlàmkhátốt.Thậtsự,AOLcũngthựchiệnkhátốt-tráivớinhiềuthứmàmọingườinóivớihọ.Nhưvậycónhiềuvídụchonhữngdịchvụdànhchoconngười,dịchvụkhởinguồntừInternet,tấtcảđềuhoạtđộngkhátốt.VàApplecótrongvịtríquantâmtốt.Bởivì,nhưbạncóthểbiết,gầnnhưmỗibàihátvàCDđượcthựchiệntrênmáyMac–ghiâmtrênmáyMac,hòaâmphốikhícũngtrênmáyMac.CôngviệcnghệthuậtđềuđượcthựchiệntrênmộtmáyMac.GầnnhưmỗinghệsĩtôigặpđềucómộtiPod.VàmộttrongsốnguyênnhânApplecóthểlàmnhữngđiềuđólàchúngtôilàmbởivìchúngtôiđãđượclĩnhhộibởinềncôngnghiệpâmnhạcnhưmộtcôngtycócôngnghệsángtạonhất.Vàbâygiờchúngtôiđãtạorakhoâmnhạcnàymàtôinghĩkhôngdễđểsaochép.Tôinghĩ,nóirằngMicrosoftcóthểvừaquyếtđịnhsaochépnó,vàsaochépnótrongsáutháng,đólàmộtphátbiểuhuênhhoang.Khôngdễdàngnhưvậyđâu.
Mặcchonhữngngạcnhiênvềdịchvụnhạcsố,nhiềunhạcsĩvànhữngngườinghelolắngnóđanggiếtchếtnhữngalbumnhưmộttácphẩmnghệthuật.
Chúngtôiđãnghethấycảhaimặtcủanó.Hầuhếtnghệsĩthànhcôngđãdànhratronghợpđồngcủamìnhchosựphânphốiâmnhạctrựctuyếnbởicôngtyghiâmcủahọ.Vànhưvậy,mặcdùchúngtôicóthểthuyếtphục,hãynóiđi,Univer-salMusic,lớnnhất,đãkýhợpđồngvớichúngtôichoiTunesMusicStore,họkhôngthểgiớithiệuvớichúngtôi20nghệsĩđỉnhcaocủahọ.Tấtcảcáccôngtyâmnhạcđềuthíchđiềunày.Chúngtôicũngphảiđitớinhữngnghệsĩriênglẻ,từngngườimột,vàthuyếtphụchọ.Chúngtôiđãlàmvàhọđãtincậychúngtôi.Bâygiờ,cómộtítngườinói:Chúngtôikhôngmuốnlàmđiềuđóvàchúngtôitôntrọngđiềuđó.Họnói:Chúngtôisẽđểchobạnphânphốihếtthảycácalbumnhưngkhôngtheonhữngbàihátriênglẻ.Chúngtôitừchối.Chúngtôinói:Bạnbiếtđấy,khocủachúngtôilàđểtạocơhộichongườidùnglựachọn.Vàđiềuđãxảyralàmộtnửabàihátmàchúngtôibán,xấpxỉnửaalbumvànửakhácriênglẻ.Tôinghĩrằngcótỷlệcaohơnnhữngbàihátđượcbánnhưalbumhơnbấtcứainghĩ.Chúngtôinghĩnóchỉkhoảng1/4nhưngnólạikhoảng50/50.Nhưngchomỗimộttrongsốnhữngngườimàchúngtôiđãnóichuyện,cólẽbahoặcbốnnghệsĩđãnói:Bạnbiếtđấy,đâylàthứtốtnhấttrênthếgiới.Vìtôikhôngmuốnphảiđợi18thángđểcómộttábàihátđểlàmmộtalbumxuấthiệnvớikhángiảcủatôi.
KhinàoApplesẽbắtđầukýhợpđồngvớicácnhạcsĩ-trongthựctế,đãtrởthànhlàmộtthươnghiệubăngđĩa?
Tốt,sẽrấtdễchochúngtôiđểđăngkývớimộtnhạcsĩ.Thậtkhókhănđểchúngtôiđăngkýmộtnhạcsĩtrẻthànhcông.Vìnhữngđiềuđódocôngtyghiâmlàm.Giácủahọtrongkhoảng1đến
5.000.Chúngtôikhônglàmđiềuđó.Tuynhiên,chúngtôinghĩcónhiềucơhộihợptáctrongcôngnghiệpghiâm.Chúngtôiđãnóichuyệnvớimộtsốnghệsĩlớnthậtsựkhôngthíchcôngtyghiâmcủahọvàtôilấylàmlạvềđiềuđó.Vànguyênnhânchunghọkhôngthíchcôngtyghiđĩabởivìhọnghĩrằnghọđãthànhcôngthậtsự,nhưnghọchỉkiếmđượcmộtsốtiềnítỏi.Họcảmthấymìnhbịcướpgiật.Họcảmthấy.Nhưngrồi,lầnnữa,nhữngcôngtyâmnhạckhôngphảikiếmđượclàmnhiềutiềnbâygiờ...nhưvậytiềnđiđâu?Nóthiếukhảnăng?CóphảiaisẽđếnArgentinavớinhữngcáivaliđầynhữnghóađơnhàngtrămđôla?Điềugìsẽtiếptục?Vàhóara,saukhinóichuyệnvớinhiềungười,đâylàkếtluậncủatôi.Mộtnghệsĩtrẻđượcký,vàhọcónhậnmộtsốtiềntrảtrướccựclớn-mộttriệuđôlahoặchơn.Vàgiảđịnhrằngcôngtyghiđĩasẽnhậnlạitiềntạmứngkhinghệsĩthànhcông.Trừrằnghọthậtsựlànhữngchọnlựatốt,nhưng,vẫnchỉcómộthoặchaitrongsố10đượcchọnsẽthànhcông.Vànhưvậy,vớihầuhếtnghệsĩ,họkhôngbaogiờnhậnlạiđượcsốtiềntạmứng,vìvậyhọhếttiền.Ồ,aisẽtrảtiềnchoaikhitấtcảđềulàngườimấtmát?Nhữngkẻthắngcuộcsẽtrả.Nhữngkẻthắngcuộcđangtrảtiềnnhữngngườithấtbạivànhữngkẻthắngcuộckhôngthấyđượctưởngthưởngxứngđángvớithànhcôngcủahọ.Vànhưvậyhọthấykhóchịu.Nhưvậybồithườngđiềugì?Bồithườnglàngưngtrảtiềntạmứng.Bồithườnglàsẽcùngnhauđitớimộthợpđồngtổngsốvànóivớimộtnghệsĩ:Chúngtôisẽđưachobạn20centtrongmỗiđôlamàchúngtôikiếmđượcnhưngchúngtôisẽkhôngchobạntạmứng.
Làmphéptínhđơngiản:Chúngtôisẽtrảbạnkhôngphảivềlợinhuận-chúngtôisẽtrảchobạncáclợitứcbênngoài.Nórấtđơngiản:Bạnthànhcôngnhiềuhơn,bạnsẽkiếmđượccàngnhiềutiền.Nhưngnếubạnkhôngthànhcông,bạnsẽkhôngkiếmđượcmộthào.Chúngtôisẽtiếnlênvàmạohiểmchimộtsốtiềntiếpthịbạn.Nhưngnếubạnkhôngthànhcông,bạnsẽkhônglàmđượctiềnnhưng–nếubạnthànhcôngbạnsẽlàmđượcrấtnhiềutiền.Đólàcáchthựchiện.Đólàcáchmàphầncònlạicủathếgiớithườnglàm.
Nhưvậyôngnhậnthấycôngnghiệpghiâmchuyểnđộngtheophươnghướngđó?
Không.Tôinói:Tôinghĩrằngđólàgiảipháp.Ngườibệnhcảtinvàothuốcsẽlàmộtcâuhỏikhác.
Tôimuốnhỏiôngvềsựquantâmcủachínhmìnhtrongâmnhạc.TôibiếtrằngônglàmộtfanlớncủaDylan.ĐiềugìkhiếnDylancóýnghĩachoông?
Anhtalàmộtnhàtưtưởngrấtsángsủa,vàlàmộtnhàthơ.Tôinghĩrằnganhvềnhữngcáianhđãthấyvàđãnghĩ.Nhữngbàihátthờiđầuthìrấtchínhxác.Nhưngkhianhtatrưởngthành,bạnbiếtđấy,bạnphảilàmsángtỏmộtít.Nhưngchỉmộtlầnbạntìmhiểubạnsẽthấynósángsủanhưmộtcáichuông.Tôinghemớiđây“Chỉlàcontốttrongtròchơicủahọ.”Bạnbiết,khiMedgarEverbịbắncónhữngnhữngbàihátviếtvềsựkiệnđó.Dylannghĩđinghĩlạirấtcẩnthậnvàviếtbàiháttuyệtvờinàyvềnó.Vàthậtsựquátốtchohômnaykhianhviếtnó.
ÔngđãnhậnraDylantừkhinào?
SteveWozniakdẫntôitớianhấy.Tôicólẽ...ôichao...cóthể13,14.Chúngtôikếtluậnsẽgặpgã,chàngtraicóhàngtriệubăngbịsaochéplậutrênthếgiớinày.AnhlàcáigãđãđặtláthưvàotayBobDylan.Anhtathậtsựhòanhậpvàođó,trongcuộcđờicủaanhvềBobDylan.Nhưnganhtacónhữngcuốnbănglậutốtnhất,nhữngthứtốthơncảnhữngthứmàbạncóđượcmỗikhinóđượcpháthànhhiệnnay.Anhtacónhữngthứkinhngạc.VànhưvậychúngtôicócảmộtphòngđầybăngcủaBobDylanmàchúngtôicopyđược.
RõràngâmnhạcquantrọngđếntươnglaicủaApple.NhưngnhữngngườihoàinghisẽcódịpquansátrấtlâuApplemộtchútsovớithươnghiệuR&Dtrongcôngnghiệpmáytính.Appleđổimới.Mọingườikhácchỉlấynóvàlàmratiềnngoàinó.Applesẽsốngsótrasaotrongmộtcôngnghiệpđangcóvẻnhưthốngnhấtvàhoànthiệnhơn?
Ồ,trướchết,tôikhôngnghĩrằngđólàmộtthứkhủngkhiếp,nhữngđiềumàbạnvừamôtảrấtsinhđộng.Ngaybâygiờ,trongngànhmáytínhcánhân,trongphạmvinhữngcôngtybánmáytínhcánhân,mọingườiđangmấtnhiềutiền,ngoạitrừhaicôngty.Hewlett-Packardvừacôngbốnhữngkếtquảcủahọ,họđãmất56triệutrongngànhPCtrongmộtquý.Nghĩalàhơn200triệuđôlamộtnăm.SựthấtbạicủaSonytrongkinhdoanhPC;Gateway,IBM,Toshiba,tấtcảđềuthấtbạingoạitrừDell,kiếmđượcmộtsốtiềnlớnchưathốngkêđượcvàApple,kiếmđượcmộtíttiền.VàsựkiếmđượctiềncủaDellbởivìhọđanglấyđithịtrườngchiasẻtừnhữngngườikhácvìhọtoànbánnhữngsảnphẩmcùngloại.Chúngtôikiếmđượcmộtíttiềnvìchúngtôiđangđổimới.Vàchúngtôiquyếtđịnhđổimớitheocáchcủachúngtôiđểquathờikỳsuythoáinày,vìvậychúngtôisẽđixahơncácđốithủkhimọithứcóthểphụchồi.
Ấythếmà,thịtrườngchiasẻcủaApplecóvẻchỉkhoảng5%ởMỹvà3%trênthếgiới.
NhưvậythịtrườngcủachúngtôilớnhơncảcủaBMW,lớnhơnMercedestrongcôngnghiệpô-tô.Và,khôngainghĩrằngBMWhoặcMercedesđangchết,vàkhôngainghĩrằnghọởvàotìnhthếbấtlợikinhkhủngvìhọbịchiasẻthịtrường.Thựctế,cảhaiđềucónhữngsảnphẩmchấtlượngcaođángmơướclẫnnhữngthươnghiệu.
ÔngcónhậnthấyphiênbảncủaiPodsẽtrởthànhquantrọnghơnđốivớiApplehơnchínhMackhông?
Applecómộttậphợpnhữngtàinăngnòngcốt.
Nhữngtàinăngnàytheotôinghĩlà:chúngtôiđãthiếtkếphầncứng,cấutrúc,phươngthứchoạtđộngvàphầnmềmứngdụngrấttốt.Vàchúngtôithậtsựtốttrongviệcđónggóitấtcảnhữngthứđóvàotrongcùngmộtsảnphẩm.Chúngtôilànhữngngườiduynhấttrongngànhmáytínhlàmđiềuđó.Vàchúngtôithậtsựlànhữngngườiduynhấttrongcôngnghiệptiêudùngđiệntửđưanhữngphầnmềmvàotrongnhữngsảnphẩmchokháchhàng.Nhưvậynhữngtàinăngđócóthểsửdụngđểlàmnhữngmáytínhcánhân,vàchúngcóthểcũngsửdụngđểlàmcácthứnhưiPods.Vàchúngtôiđanglàmcảhai,vàchúngtôisẽtìmranhữnggìnắmgiữtươnglai.
Ôngnổitiếnglàmộtnhàcôngnghệlạcquan.Ôngcóhyvọngvềnhữnggìcôngnghệchochúngtanhưmộtthứvănhóamàbạnlàmvànói,haimươinămtrướcđâykhông?
Ôichao,vâng.Tôinghĩrằngnóđãmangchothếgiớixíchlạinhiềuhơnvàsẽtiếptụclàmđiềuđó.Códownsidestớimọithứ;cónhữnghệquảkhônglườngtrướcđượcđốivớimọithứ.Sựpháhủycủacôngnghệmàtôitừngnhìnthấycóthểlàtruyềnhình.Nhưngrồi,lầnnữa,truyềnhình,ởvàothờiđiểmthuậnlợinhất,cũngtuyệtdiệu.
Tạisaoôngcholàtruyềnhìnhlàsựpháhoạighêgớmcủacôngnghệmàôngđãtừngchứngkiến?
BởivìngườiMỹtrungbìnhxemtruyềnhìnhnămgiờmộtngàyvàtruyềnhìnhlàmộtphươngtiệnbịđộng.Truyềnhìnhkhôngkíchthíchnãobạntưduy.Hoặc,truyềnhìnhcóthểđượcsửdụngđểlàmnãobạnlườiđi,đólàmộtthứđôikhikỳdiệunhưngkhôngphảinămgiờmỗingày.
Tuynhiên,khiôngnóivềcôngnghệnàođóđượclàmchothếgiới,nókhôngchỉlàti-vivàmáytính.Nócònlànghiêncứuditruyềnhọc,sinhsảnvôtính,côngnghệnano.Cónhiềungườicảmthấyrằngdườngnhưchúngtađangđẩycôngnghệđiquáxamàkhôngthậtsựbiếtcáigìchúngtađangxáotrộn.Ôngcóbấtkỳsựđồngcảmnàochoquanđiểmđókhông?
Bạnbiết,tôichỉrànhcầnnóivềâmnhạc.Nhữngcâuhỏivềnhữngviệclớnnhưvầy(ngáp)...Tôinghĩrằngchúngtahạnhphúckhichúngtacómộtítâmnhạchơnnữatrongcuộcsốngmình.
Đơngiảnthếcơà?
Chúngtôirấtmaymắn.Chúngtôilớnlêntrongmộtthếhệmàâmnhạclàbộphậncựckỳthânthiết.Thânthiếthơnnócó,vàcóthểthânthiếtlàhômnay,vìhômnaycónhiềuchọnlựakhác.Chúngtôikhôngcócáctròchơiđiệntửđểchơi.Chúngtôikhôngcómáytínhcánhân.Cónhiềucácthứkhácnhưvậyđangchiếmthờigiancủanhữngđứatrẻbâygiờ.Nhưng,dùsaođinữa,âmnhạcthậtsựđượcsángtạolạitrongthờiđạisốnàyvàđiềuđóđangmangnótrởlạicuộcsốngcủamọingười.Đólàmộtthứkỳdiệu.Vàtrongcáchnhỏbécủachínhmình,đólàcáchđểlàmsaochúngtôilàmchothếgiớilàmộtchỗtốthơn.
CÂUCHUYÊNVỀCÁICHẾT
Ngày14/06/2005,trangwebcủatrườngđạihọcStanfordđăngtảimộtbàiphátbiểutronglễtốtnghiệpcủasinhviêntrường.Ngaysauđó,bàiphátbiểunàyđãđượclanrộngtrêninternetvàthuhútcộngđồngcưdânmạngtrêntoànthếgiới.Vàcũngđồngthờivàolúcđó,bàiphátbiểugâychấnđộnglớnởcácgiảngđườngđạihọcvàđăngtảitrêncáctạpchíkinhdoanhvàgiáodụcdanhtiếng.Nộidungcủabàiphátbiểulàmộtchuỗicâuchuyệncủachủnhânnó,SteveJobs,giámđốcđiềuhànhAppleComputer.
Vàsauđâylàcâuchuyệnthứba:
Khi17tuổi,tôiđọcmộtcâurằng:“Nếungàynàobạncũngsốngnhưthểđólàngàytậnthếcủamình,đếnmộtlúcnàođóbạnsẽđúng”.Câunóiđóđểlạiấntượnglớnvớitôi,vàtrongsuốt33nămqua,tôiluônnhìnvàogươngmỗingàyđểtựhỏimình:“Nếuhômnaylàngàycuốicủađờimình,liệumìnhcómuốnlàmnhữngviệchômnaymìnhsắplàmkhông?”.Vàkhinhậnracâutrảlờilà“không”ngàynàyquangàykhác,tôibiếtmìnhcầnthayđổiđiềugìđó.
Ghinhớrằng“mộtngàynàođógầnthôi,mìnhsẽchếtđi”làmộtbíquyếtvôcùngquantrọnggiúptôiquyếtđịnhnhữnglựachọnlớntrongđời.
Bởivìhầuhếtmọithứ-nhữngmongđợicủangườikhác,lòngkiêuhãnh,nỗilosợxấuhổkhithấtbại-tấtcảđềuphùphiếmtrướccáichết,cầnnhấtlàphảiđểlạinhữnggìthậtsựquantrọngtrướckhichếtđi.Luônnhớrằng,mìnhsẽchếtlàcáchtốtnhấtmàtôibiếtđểtránhsavàocáibẫysuynghĩrằngmìnhkhôngmuốnmấtđicáigìđó.Tađãhoàntoànvôsảnrồi.Chẳngcólýgìđểkhôngđitheotiếnggọitráitim.
Mộtnămtrướcđây,tôibịchẩnbệnhungthư.Tôiđinộisoilúc7h30sángvàpháthiệncómộtkhốiutrongtuyếntụy.Lúcđó,tôicònchẳnghiểutuyếntụylàgì.Bácsĩbảorằng,chắclàmộtloạiungthưkhôngchữađược,vàtôichỉsốngđượckhoảng3-6thángnữathôi.Bácsĩkhuyêntôivềnhàsắpxếplạimọicôngviệc,cóthểngầmhiểunhưthếlàchuẩnbịmọithứtrướccáichết.Cónghĩalàphảigóigọnnhữngđiềumuốnnóivớicácconvề10nămtớichỉtrongvòngmộtvàitháng.Cónghĩalàđảmbảomọiviệcđượcsắpxếpổnthỏa,suônsẻtrướckhitôirađi.
Cảngàyhômđótôinghĩđếnlờichẩnbệnh.Buổitốihômđótôilạiđếnkhám,ngườitachođènnộisoivàocổhọngxuốngdạdàyvàruộtnon,lấykimchâmvàotuyếntụyđểlấyramộtsốtếbàotừkhốiu.Trongkhitôirấtbìnhthảnthìvợtôikểlạirằng,
cácbácsĩđãbậtkhóckhisoicáctếbàodướikínhhiểnvibởihọpháthiệnrađâylàmộttrongsốrấtítloạiuáctínhcóthểchữabằngphẫuthuật.Nhưng,tôiđãquaphẫuthuậtvàgiờthìđãkhỏe.Khôngaimuốnchếtcả.Kểcảnhữngngườimuốnlênthiênđàngcũngkhôngmuốnchếtởđó.Thế
màcáichếtlạilàđiểmđếncủatấtcảchúngta.Khôngaicóthểtrốnkhỏinó.Cólẽđócũnglàđiềuhợplẽ,bởiCáichếtlàsảnphẩmtuyệtvờinhấtcủaCuộcsống.Nólàyếutốlàmthayđổicuộcsống.Nógạtbỏcáicũvàmởđườngchocáimới.Ngaybâygiờ“cáimới”làcácbạn,nhưngkhôngxanữabạnsẽtrởthànhcáicũvàbịloạibỏ.Thứlỗichotôinếunóinhưthếlàquágaycấn,nhưngmàđúngnhưvậyđấy.
Thờigiancủacácbạnlàcóhạnnênđừngphíphạmbằngcáchsốngcuộcđờicủangườikhác.Đừngrơivàocáibẫyđộcđoán,giáođiềucủangườikhác.Đừngđểnhữngýkiếnồnàoxungquanhđánhchìmtiếngnóibêntrongbạn.Vàquantrọngnhất,hãycódũngcảmđểđitheotiếnggọicủatráitimvàlinhtính.Chúngbiếtbạnthựcsựmuốngì.Mọithứkhácchỉlàthứyếuthôi.
Khitôicòntrẻ,cómộttuyểntậptuyệtdiệutênlàCataloguetoàntráiđất,đượccoinhưcuốnsáchgốiđầugiườngcủathếhệchúngtôi.MộttácgiảtênStewartBrandđãviếtcuốnsáchnày,vàôngđãlàmchonóvôcùngsốngđộngbằngnhữngchấmphálãngmạncủamìnhtrongđó.Đólà
nhữngnămcuốithậpkỷ60,khichưacómáytínhcánhânnênnóđượctạonênhoàntoànbằngmáychữ,kéo,vàmáychụpảnhpolaroid.NógiốngnhưmộtGoogletrêngiấyvậy:rấtlýtưởng,trànđầycáccôngcụhayhovàýtưởngvĩđại.
StewardvànhómcủaôngđãchorađờimộtvàisốCataloguetoàntráiđất.Sốcuốicùngravàogiữanhữngnăm70,lúcđótôibằngtuổicácbạnbâygiờ.Ởbìasaucuốntuyểntậplàbứcảnhmộtconđườngởnôngthônvàomộtsớmmai,cảnhvậtrấtthíchhợpchonhữngngườithíchphiêulưutựđibộduhành.Ởdướicódòngchữ:“Hãycứđóikhátvàdạidột”(Stayhungry.Stayfoolish).Đólàlờitạmbiệtcủahọtrướckhikếtthúc.Vàtôiluônướcmuốnđiềuđóchobảnthân.Vàbâygiờ,khicácbạntốtnghiệpvàbướcđếnnhữngchântrờimới,tôicũngchúccácbạnnhưvậy.
(theoStanfordReport)
THƯCỦASTEVEJOBSGỬINHÂNVIÊN
ThưcủaSteveJobsgửinhânviênhãngApplekhivừatrảiquacuộcphẫuthuậtloạibỏkhốiungthưtụy.
Gửicácbạn!
Tôicómộtvàitintứcliênquanđếncánhânmàtôicầnchiasẻvớicácbạn,vàtôimuốncácbạn
nghenótrựctiếptừtôi.Cuốituầnrồitôitrảiquamộtcuộcgiảiphẫuthànhcôngloạibỏkhốiuởtụy.Tôibịmộtdạngungthưtụyrấthiếmcó,gọilàkhốiuisletcellneuroendocrine,nóchiếmkhoảng1%trongtổngsốcáctrườnghợpungthưnộitạngđượcchẩnđoánmỗinăm.Dạngungthứnàycóthểđượcchữakhỏibằngcáchthựchiệnphẫuthuậtloạibỏnếuchẩnđoánđúnglúc(nhưtrườnghợpcủatôi).Tôisẽkhôngcầnchữatrịbằnghóatrịhayxạtrị.Mộtdạngkhác,thườnggặphơncủaungthưtụylàadenocarcinoma,màhiệnthờilàcănbệnhnanyvàbệnhnhânchỉcóthểsốngthêmđượcmộtsaukhichuẩnđoán.Tôinhắcđếnbệnhtrênlàvìkhingheđến“ungthưnộitạng”(hoặcnếubạntìmtừnàytrongGoogle),ngườitanghĩngayđếncănbệnhchếtngườiad-enocarcinoma.Nhờơntrời,tôikhôngmắcphảibệnhnày.Tôisẽhồiphụctrongtháng8vàmongtrởlạilàmviệcvàotháng9.Trongkhivắngmặt,tôiđãyêucầuTimCookchịutráchnhiệmđiềuhànhcôngviệcmỗingàyởApple,vìvậy,chúngtasẽkhônglỡnhịp.Chắcchắn,tôisẽgọivàingườitrongcácbạnnhiềuhơntrongtháng8,tôimongsẽgặplạicácbạnvàotháng9.
Steve,
PS:Tôigửithôngbáonàyđibằngmáytính17inchPowerBookvàAirportExpresstừgiườngbệnh.
TẠISAOKHÔNGCÓIPODGIẢMGIÁ?
GiớitrẻViệtNamđangngàycàngmêmẩniPod
–máynghenhạcsốthôngdụngnhấtthếgiới.Nhưngnóvẫnluônlàmộtgiấcmơxavờivớinhữngbạntrẻ…connhànghèovìgiálúcnàocũngngấtngưỡng.ĐợichờthờikhắciPodgiảmgiágầnnhưlàvôvọng.HãyngheSeanCooper–nhàbáonghiêncứuvềhiệntượngnàygiảithíchvìđâuiPod“ngầu”đếnthế,vàcácdoanhnghiệpVNcóthểxemđâylàmộtcôngnghệbánhàngthờiđạimới.
Mộtchiếnlượcmarketingquốctế
TheoUSAToday,doanhsốbánhàngquamạngtháng11.2006tăng25%sovớinăm2005.Nếumuahàngquamạng,bạnsẽthấymộtsốmặthàngnhưmáyquayvideoxáchtayhaymáyDVDđượcbánvớirấtnhiềumứcgiákhácnhau.TrongkhiđómộtsốmặthàngnhưiPodlạiluôncómứcgiácốđịnhdùbạnmuaởđâu.Phảigiảithíchnhữngđiềunàynhưthếnào?
Trướchết,khôngphảingườimuahàngtrênmạng(e-shopper)nàocũnggiốngnhau.Mộtsốngườichỉquantâmđếngiácảvàchỉchọnmua
hàngtạinhữngcửahàngonlinenàođưaragiáthấpnhất.Nhữngngườikháclạitrungthànhvớimộtsốnhãnhiệunàođó,hoặcquantâmđếnviệcgiaohàngnhanhchóng,hoặcviệcchophépđổilạihàng…vàsẵnsàngtrảthêmchiphíchonhữngdịchvụnày.Cáctrangmạngthươngmạiđiệntửcũngrấtkhácnhau.Trongkhicáccửahàngbánlẻcốtănggiábánlẻđểbùđắpchiphí,thìcáccửahàngbánlẻtrênmạnglạitậndụngưuthếvềchiphíđiềuhànhthấpđểgiảmgiábánthấphơnmứcmànhàsảnxuấtđềnghị.
Tuynhiên,còncómộtgiảithíchkhácchosựkhácbiệtvềgiácảcủahànghóatrênmạng.HalVarian,mộtkinhtếgiatạiU.C.Berkeley,đồngtácgiảcuốnQuytắcthôngtin:Mộthướngdẫnchiếnlượcchonềnkinhtếmạngchorằngviệcngườibántrênmạngđưaranhiềumứcgiákhácnhauđốivớicùngmộtsảnphẩmlàkếtquảcủamộtchiếnlượcmarketingquốctế(cácnhàkinhtếhọcgọihiệntượngnàylàphântángiácả-pricedispersion).ThửhìnhdungaicũngbánsảnphẩmTVmànhìnhplasma42incheshiệuPhilipsvớicùngmộtmứcgiá,thìchuyệngìsẽxảyra?Khiđósẽchẳngcầnphảisosánhgiữacáccửahàng,kháchhàngsẽchỉmuaởmộtsốcửahàngquenthuộc,vàđươngnhiênlợinhuậncủanhữngnhàbánlẻtrênmạng(e-tailer)sẽsụtgiảm.TheoVarian,khinhàbánlẻthayđổigiácảtheothờigian–tuầnnàytănggiá,tuầnsaulạigiảmgiá–
sựbấtổnvềgiácả(đượchọchủđộngtạora)sẽkhuyếnkhích,thôithúcngườimuamuahàng.Cụthể,kếtquảcủaviệcnàylàngườimuasẽdạoquavàitrangwebbánhàngtrướckhiquyếtđịnhmuamộtmónhàngnàođó;vàđâychínhlàđiềungườibánlẻmongđợi.
CácđiềutranghiêncứucũngxácnhậnquanđiểmcủaVarian.Năm2003,mộtnhómcácnhàkinhtếhọcdẫnđầubởiMichaelBayetừđạihọcIndianathựchiệnsosánhgiácảcủa36mặthàngtiêudùngđiệntửđượcbántrênmạng.Nhómnàycũngnghiêncứusựbiếnđộngcủagiácảtrongsuốt8thángcủahàngtrămsảnphẩmkhácnhau.Cảhainghiêncứuđềuchothấygiácảtrênmạngbiếnđộngrấtlớn,dùcóíthaynhiềucácnhàbánlẻđốivớimộtmặthàng.Hơnnữa,họnhậnthấyrằngtrangwebđưaramứcgiáthấpnhất(đốivớimọisảnphẩm)lạiluônlàtrangwebcósựbiếnđộngliêntụcvềgiácả.Điềunàychứngtỏcácnhàbánlẻđãchủđộngtăngvàgiảmgiátheothờigian.NhómcủaBayeđiđếnkếtluậnrằngsựphântánvềgiácảtrênInternetlàmột“hiệntượngcânbằng
–equilibriumphenomenon”–mộttìnhtrạngtựnhiêncủathịtrườngtựdocạnhtranh.
Côngthức“Giábánlẻthấpnhất”
Tấtcảnhữngđiềuđódẫntớicâuhỏitiếptheođây:nếubiếnđộnggiácảlàtìnhtrạngtựnhiêncủaviệc
bánhàngtrênmạng,thìtạisao,chẳng
hạn,mặthàngiPodnano8GBlạiluônđượcbánvớigiá250đô-la(hơnkémmộtvàicentkhôngthậtsựđángkể)?CôngtyApplekhônghềkhốngchếgiácảmộtcáchtráiphápluật.Ngượclại,chiếnthuậtmàSteveJobsvàcôngtydùnglàmộtchiếnlượcbánlẻmangtên“giábánlẻthấpnhất-mini-mumadvertisedprice-MAP”khiếnkhôngaicóthểgiảmgiáthấphơnhọđượcnữa.
Quảnlýgiábánlẻ(Resalepricemaintenance),thườngđượcbiếtđếnởMỹvớicáitênMAP(Mini-mumAdvertisedPrice)làmộtphươngthứctheođónhàsảnxuấtvàcácnhàphânphốiđồngýthỏathuậnvớinhaurằngnhàphânphối(bánlẻ)sẽbánsảnphẩmtrongmộtphạmvigiácảnhấtđịnh(thấphơnmộtmứcgiátrầnvàcaohơnmộtmứcgiásànnàođó).Điềunàysẽngăncácnhàbánlẻcạnhtranhquámứcvềgiácảlàmảnhhưởngđếnlợinhuậnchung.
MAPgiúpnhữngnhàbánlẻcóquymônhỏcóthểcạnhtranhvềgiácảvớicáccửahànglớn.NhưngvớicáccôngtynhưApplethìsao?Giácảổnđịnhlàvôcùngquantrọngvớicôngtynày,vìđâyvừalànhàsảnxuấtvừalànhàbánlẻ(cảtrênmạngvàquacáccửahàngbánlẻ).NếucácnhàbánlẻtrênmạnggiảmgiácácmặthàngnhưiPodvàMacssovớicáccửahàngthìsẽảnhhưởngngayđếnthịtrườngcủacôngtynày.
Tấtnhiên,phươngphápnàycũngcónhữnghạnchế.Vớiviệcgiớihạnmứcgiáthấpnhất,chínhsáchgiáMAPkhiếngiácảcaomộtcáchgiảtạo(hayítnhấtlàcaohơnsovớikhiđểtựdocạnhtranhvềgiácảgiữacáccửahàngbánlẻ).Năm2000,ỦybanThươngmạiLiênbang(FederalTradeCommission)từngbuộcnămnhãnhiệubăngđĩaphảitừbỏchínhsáchgiáMAPquáchặtchẽ.MAPgiúpíchchonhàsảnxuấtvàphầnnàolàcảnhàbánlẻ,songkhôngcólợichongườitiêudùng.
ThựcraviệcápdụngMAPkháphổbiếntrênthịtrườnghàngtiêudùng,songítcócôngtynàothựchiệnnótriệtđểnhưApplehaySony(cảhaiđềucócáchệthốngcửahàngbánlẻ).ShawnDuBravactừHiệphộiNgườitiêudùnghàngđiệntử(ConsumerElectronicsAssociation)tinrằngđasốcácnhàsảnxuấtthiếtbịtiêudùngthíchđểchothịtrườngquyếtđịnhgiácả;vàsựphântángiácảmàVarianvàBayeđãđềcậpởphầntrêndườngnhưcũngchứngtỏđiềunày.Nghĩalànếukháchhàngchịukhókhảogiátrênthịtrường,họsẽcóthểmuađượcvớigiátốtnhất.
VớiApple,mộtphầncủagiácảmàbạntrảchocácsảnphẩmnhưiPodhayMacBookProlàdànhchochất“riêngbiệt,độcđáo”củachúng.Máyảnhkỹthuậtsố,TVLCD,đầumáyDVDlànhữngloạisảnphẩmtươngđốigiốngnhaubấtkểnhàsảnxuấtvàmẫumãnào.Dođó,giácảlàmộtyếutốquyếtđịnhkhingườitiêudùngchọnmuanhữngsảnphẩmnày.Ngượclại,khichọnmuaiPod,bạnhiểurằngbạnđangmuamộtthứgìđóđặcbiệt,
độcnhất.BạncóthểchắcchắnrằngApplehiểuđiềuđóvàsẽđưaramứcgiáphùhợpchobạn.
Theođúngtêngọicủanó,MAPlàgiábánlẻthấpnhấtmànhàbánlẻcóthểchàochokháchhàng(nếubạnđãtừngmuahàngởmộtwebmàkhôngniêmyếtgiácảchừngnàobạnchưachọnhàngvàogiỏmuahàng,thìMAPchínhlàlýdo).MAPthườngđượcthựchiệnquacáchỗtrợvềmarketingcủanhàsảnxuấtdànhchonhàbánlẻ.NếunhàbánlẻgiữđượcgiábánbằnghaycaohơngiáMAP,cácnhàsảnxuấtnhưApplesẽhỗtrợchiphíquảngcáochohọ.Ngượclại,nếugiábánlẻquáthấp,nhàsảnxuấtsẽrútlạinhữnghỗtrợnày.
(TheoSeanCooper,SlateMagazine)
NHỮNGLÁTCẮTSTEVEJOBS
Tên:StevenPaulJobs
Chứcvụ:ĐồngsánglậpvàgiámđốcđiềuhànhAppleComputer,đồngsánglậpvàgiámđốcđiềuhànhPixar.
Sinh:Tháng2.1955
Chamẹ:StevelàconnuôicủaPaulvàClaraJobs.
PaulJobslàthợmáychomộtcôngtysảnxuấttialazevàClaraJobslàmộtkếtoán;cảhaiđềuđãchết.Stevetìmđượcmẹruộtkhiônggần30tuổi(bàcũngđãquađời).
Anhchịem:emgáinuôiPattiJobsvàemruộtMonaSimpson,mộtnhàvăn,ngườimàôngtuyênbốcótìnhcảmđặcbiệt.
Giađình:Mộtvợ(bàLaurenePowell,cướivàongày
18.3.1991),ngườiđãsinhchoôngbađứacon:ReedJobs,ErinSienaJobsvàEveJobs.Ngoàira,ôngcòncómộtđứacontênlàLisaBrennan-JobsvớicôbạngáithờitrẻtênChris-AnnBrennan.Lisađãsốngvớiôngcùnggiađìnhmớisuốtthờituổimớilớncủacô.
Bạnbè:BạnthâncủaôngthờitrunghọclàBill
Fernandez.KhihọctạiĐạihọcReed,ôngkếtthânvớiDanKottkevàsauđócảhaicùngđếnẤnĐộdulịch.Tấtnhiên,khôngthểkhôngkểđếnnhững“ngườibạnlớn”SteveWozniakvàLarryEllison,giámđốcđiềuhànhOracle.
Thầntượng:Thờitrẻ,StevecựckỳngưỡngmộBobDylan.ÔngthườngdànhnhiềugiờđểchơimộtsốgiaiđiệucủaBobDylanvớicâyđànghitaởsânsaunhàmình.ThầntượnglúclớncủaônglàKobinChino,AndyGrove(ngườichủtịchvàsánglậphãngIntel),GeorgeFishercủaMotorola,JohnWarnock(Adobe)vàPatCrecine(chủtịchhộiđồngquảntrịĐạihọcCarnegie-Mellon).ÔngcũngđượcsosánhvớiHenryFord.
Họchành:Tốtnghiệpcấp3tạitrườngHomesteadHighSchool,LosAltos,Californianămin1972.HọcĐạihọcReedđượcsáuthángthìnghỉ.
Giảithưởng:HuychươngCôngnghệQuốcgiacủaTổngthốngReaganvàonăm1985,trướckhithànhlậpcôngtyNeXT.GiảithưởngJeffersonchodịchvụcôngcộngnăm1987.DoanhnhânthậpkỷcủatạpchíInc.năm1989.Topmườidoanhnhântiêubiểuhainămliêntiếp2005-2006,mộttrongmộttrămnhânvậtcóảnhhưởngnhấtthếgiớicủatạpchíTimevànhiềugiảithưởngkhác.
Email:Mỗingàynhận300email.
10khoảnhkhắckhóquêntronglịchsửApple
1.4.1976:SteveJobsvàSteveWozniakthànhlập
Apple.
1976-1977:RamắtmáyAppleII.AppleIlàmáytínhtựchếđầutiêncủacôngtynhưngsốlượngtiêuthụrấtthấp.ĐếnAppleII,vớikhảnăngthiếtkếxuấtchúngcủaSteveWozniak,tàiquảngbáthịtrườngcủaSteveJobsvàMikeMarkkula,Applechínhthứcthamgiavàocuộccáchmạngtrongngànhmáytínhcánhân.VớiAppleII,AppleđãtrởthànhlàcôngtycótốcđộpháttriểnnhanhnhấttronglịchsửnướcMỹ,thuvềhơn500triệuđôlachỉsauhơn5năm.
1984:GiớithiệuMacintosh:CóthểkhẳngđịnhrằngMacintoshgópphầnthayđổithếgiớivitínhvớisựkếthợpgiữakỹthuậtvàtínhnhânvănđúngnhưnhữnggìSteveJobsnói.Macintoshcànglàmrõ
vaitròtiênphongcủaAppletrongcuộccáchmạngmáytính.
1985:SteveJobsrờiApple.Chỉbathángsausinhnhậtlầnthứ30củamình,SteveJobsbịsathảibởinhữngmâuthuẫnkhôngthểhàngắnđượcgiữacácthànhviêntrongbanlãnhđạocôngty,đặcbiệtlàgiữaôngvớigiámđốcđiềuhànhJohnSculley.ApplevẫnnổitiếngvàđạtdoanhthucaongấtngưởngsaukhiJobsrađi.Nhưngsựmạohiểmvàđậmtínhvănhóamàngườita
vẫncảmnhậnởAppledườngnhưkhôngcòn.Thiếuhìnhảnhcủaông,côngtyngàycàngtụtdốctrênthịtrườngmáytính,mờnhạttronglòngcôngchúngvàhọbịđẩydầnđếnbờvựcthẳm.RiêngvớiSteveJobs,thấtbạitrongcuộctranhgiànhquyềnlựcnàyđãgiúpôngvỡranhiềubàihọcquýgiáđểrồisauđótrởlạiđầyvinhquang.
1994:TrangbịchipPowerPC.Applemuốnxuấtxưởngnhữnghệthốngmáytínhnhanhvàmạnhhơnnữa.Đểđạtđượcđiềuđó,họhìnhthànhmộtliênminhvớiMotorolavàIBM,gọilàAIM.ChipmớicủaAIMcókhảnănghoạtđộngởcảhaichếđộxửlý16-bithoặcPowerPC32-bit,nghĩalànhữngứngdụngcũvẫnchạytrơntrutrênhệthốngmới.Đâylàquyếtđịnhhợplýbởikhôngaimuốnmuatoànbộcácphầnmềmmớivàphảitừbỏnhữngchươngtrìnhmàhọđãđầutưtrướcđó.
1997:SteveJobstrởlại.Applegặpkhókhănbởingânsáchthâmhụtnặng,trượtdốctrênthịtrườngmáytínhcánhânvàthấtbạitrongchiếnlượckinhdoanh.Giớiquansátbắtđầutínhxem“đạigia”nàosẽmuavàtiếpquảnApplethìSteveJobstrởlại.SựhiệndiệncủaôngđãthổimộtluồnggiómớilèoláiAppletrởnênthịnhvượngnhưhômnay.Khôngngạithayđổivàluônđặtmìnhvàovịtrícủakháchhàng,cólẽchỉvịgiámđốcđiềuhànhnàymới
cókhảnăngbiếnmộtcôngtysắpphásảntrởthànhcôngtyhàngđầuthếgiớivềmáytínhvàgiảitrí.
1998:MáyiMacrađời.VớisựrađờicủaiMac,máytínhkhôngcònlàchiếchộpmọingườivẫngiấudướigầmbàn.Nóvừalà“côngcụhỗtrợcôngviệc”vừalà“chứngchỉcủasựsànhđiệu”.iMackhôngđượcquảngcáonhưmộthệthốngmạnhmẽvàhiệuquả,màlàđểgiảitrí.Vàothờiđiểmramắt,mọingườicảmthấykhóhiểubởiApplethiếtkếhaicổngUSBchoiMactrongkhichưacócácthiếtbịngoạiviđểkếtnốiquanó.Hơnnữa,đốivớimộtsốkháchhàng,quyếtđịnhloạibỏổđĩamềmcũngthật“ngôngcuồng”.Tuynhiên,ngaysauđó,mọingườikhócóthểtìmđượcmộtmáytínhmàkhôngcócổngUSBtrongkhinhiềucôngtycũngtừbỏviệcdùngđĩamềm.Quantrọnghơn,bắtđầutừiMac,chữ“i”đãtrởthànhdấuấnriêngchosảnphẩmcủaApple(iPod,iMovie,iPhoto,iLife...)
2000:HệđiềuhànhMacOSX.Ngày13.9.2000,phiênbảnthửnghiệmcủaMacOSXđượcpháthànhvớigiá29,95đôla.Tuychưathựcsựthuyếtphục,nóẩnchứanhữngcôngnghệmàngườisửdụngMacmongđợi,nhưbộnhớbảomật,giaodiệnAqua...
2001:iPodtrìnhlàng.Ramắtđầutiênvàotháng
10.2001,iPodđãgópphầnđịnhdạnglạingànhgiảitríthếgiới,đánhdấubướcchuyểnmạnhmẻcủaApple,từcôngtymáytínhsanglĩnhvựcgiảitrí,trởthànhmộtthươnghiệucủalốisốngkỹthuậtsố.
2006:BắttayvớiIntel
Cuốinăm2006,hãngAppleđãcôngbốkếtquảkinhdoanhcủaquý4,nămtàichính2006vớinhữngthànhcôngcựckỳmỹmãn(quýnàykếtthúcvàongày30.9.2006).Kếtquả,Appleđãbánđược8,73triệumáynghenhạciPodtrongquý4,tăng35%chovớicùngkỳnămngoái.Nhưvậytrongnămtàichính2006,đãcótổngcộng39triệumáyiPodđượcbánra.Cũngtheobáocáonàythìtrênthịtrườnghiệnnaycókhoảnghơn
3000phụkiệnkhácnhaudànhchoiPodvàconsốnàyvẫnliêntụcgiatăng.Trongkhiđó,trêniTunesStorecókhoảng3,5triệubàihátcácloại,
9000videoclip,220chươngtrìnhti-vivàgần20nghìnsáchdạngaudio.iTunesStorecũngchiếm
85%thịphầnnhạcsốcóbảnquyềntạiMỹ.Cókhoảnghơn70%sốxeô-tôtrênthếgiớixuấtxưởngvàonăm2007sẽhỗtrợliênkếtvớiiPod.LợinhuậnmàiPodmanglạichoApplechiếmkhoảng
20%tổngthunhập.Hiệnnaytrênthếgiớicókhoảng40nghìnđiểmbánmáynghenhạciPod.
Vớinhữngconsốcựckỳkhảquannhưtrên,Appleđãthuđượclợinhuậnrònggần546triệuđôlavàtheoSteveJobsthìđâylàmộtnămcựckỳ
thànhcôngcủahãngnày.SteveJobskhẳngđịnhrằng:“Ngaytừbâygiờcóthểnóirằngnăm2007tớiđâysẽlàmộtnămcựckỳấntượngcủaApple”.Mớiđâynhất,tạiHộichợMacWorldthườngniên,AppleđãcôngbốđiệnthoạidiđộngiPhone,sảnphẩmnàysẽchínhthứccómặttrênthịtrườngvàotháng7.2007.