[LT] hoa vo co

8/3/2019 [LT] hoa vo co

1/48

Ha hc cc h p ch t v c

ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 330

Phn IIHA HC CC H P CHT V C

Ch ng 1CC NGUYN TNHM VIIA

Nhm Halogen1. C u t o nguyn t C u hnh electron l p ngoi cng c a X l ns 2np 5. Ddng th c hin qu trnh :

X2 + 2e -> 2X-

Thhin tnh oxi ho m nh. S oxi ho : Flo ch c soxi ho 1, cc halogen khc c cc s oxi ho 1, +1, +3, +5

v +7. TF2 I2: tnh oxi ha gi m, tnh kh tng, m in gim.

2. Tnh ch t vt lF2, Cl 2 l cht kh, Br 2 l cht lng, I 2 l cht r n. Kh flo mu l c nht, kh clo mu vng

lc, cht lng brom mu nu, tinh th iot mu tm en. Cc halogen u r t c.F2 khng tan trong n c v n phn h y n c r t mnh; Cc halogen khc tan t ng i

t trong n c nhng tan nhi u trong cc dung mi h u c nh: C 6H6, CCl 4,. 3. Tnh ch t ho hcTnh ch t ha h c c tr ng ca cc halogen l tnh oxi ha m nh

a. Phn ng v i hi ro: Xy ra v i mc khc nhau: H2 + F 2 -> 2HF ph n ng xy ra ngay trong bng t i, k th ng, n H2 + Cl 2 -> 2Cl ph n ng xy ra khi chi u sng ho c c t nng, n H2 + Br 2 -> 2HBr ph n ng xy ra khi t nngH2 + I 2 2HI ph n ng xy ra nhit cao, thu n ngh ch

b. Phn ng mnh v i kim loi 2Fe + 3Cl 2 -> 2FeCl 3

Phn ng to thnh h p cht kim lo i c soxi ho cao (n u kim lo i c nhi u soxiho nh Fe, Sn)

c. Phn ng v i H 2O: Khi cho halogen tan vo n c th: Flo phn hu n c:

F2 + H 2O -> 2HF + 1/2O 2 Clo to thnh h n h p 2 axit:

Cl2 + H 2O HCl + HClO Brom cho ph n ng t ng tnhng tan km clo.

Iot tan r t t. d. Phn ng v i phi kim khc2P + 3Cl 2 -> 2PCl 3 2P + 5Cl 2 -> 2PCl 5

Cl2, Br 2, I2 khng ph n ng tr c ti p v i oxi. e. Phn ng v i dung d ch ki m Clo tc d ng v i dung d ch kim long v ngu i to thnh n c Javen:

+ NaOH + H 2O20

Cl OCl NaCl Na11 +

+ Clo tc d ng v i dung d ch kim c v nng t o thnh mu i clorat:

+ NaOH + H 2O20

Cl 0t

3

51

OCl NaCl Na

+

+ Clo tc d ng v i vi ti t o thnh clorua vi:

+ Ca(OH) 2 bt m, huy n ph + 2H 2O 20

Cl 2CaOCl

8/3/2019 [LT] hoa vo co

2/48



N c Javen, clorua vi l nh ng cht oxi ho m nh do Cl + trong phn t gy ra. Chng c dng lm ch t ty mu, st trng.

f. Halogen mnh y halogen y u ra khi h p ch t:2Cl 2 + NaBr -> 2NaCl + Br 2

g. Oxi ha cc h p ch t c tnh kh :Cl2 + 2FeCl 2 2FeCl 3

Br 2 + SO 2 + 2H 2O 2HBr + H 2SO 4 I2 + 2Na 2S2O3 Na 2S4O6 + 2NaI

4. ng d ng v i u ch clo Clo c dng :

+ Dit trng trong n c sinh ho t cc thnh ph + Ty tr ng vi s i, giy + Sn xut n c Javen, clorua vi, axit HCl + Sn xut cc ho ch t trong cng nghi p d c phm, cng nghi p dt

Trong phng th nghi m, clo c iu chtaxit HCl:

4HCl + MnO 2 MnCl 2 + Cl 2 + 2H 2 O 0t

16HCl + 2KMnO 4 2KCl + 2MnCl 2 + 5Cl 2 + 8H 2 O Trong cng nghi p: clo c iu chbng cch in phn dung d ch mu i clorua kim

loi kim. Khi clo thot ra ant theo ph ng trnh. 2NaCl + 2H 2O 2NaOH + H 2 + Cl 2 mndpdd ,

5. Tr ng thi t nhinTrong l p vtri t, clo ng th11 trong t t ccc nguyn t ha hc v ng th

nht trong cc halogen. Clo t nhin t n ti hai dng ng v : (75,77%)v (24,23%). Do ho t ng ha h c mnh, clo ch tn ti trong t nhin dng h p cht,

chyu l mu i clorua (trong n c bin, mmui, khong v t: cacnalit KCl. MgCl 2.6H 2Ov xinvinit NaCl. KCl).

Cl 3517Cl 3717

6. H p ch t a. Hi ro halogenua_ axit halogenhi ric (HX) u l ch t kh, tan nhi u trong H 2O thnh nh ng axit m nh (tr HF l axit y u v gi a

cc phn t c to lin k t hiro), in li hon ton trong dung d ch: HX + H 2O -> H 3O

+ + X -

HCl l ch t kh khng mu, mi x c, nng h n khng kh (d = 1,26). Trong khng kh mn to thnh cc h t nhnhs ng m. N ng cho php trong khng kh l: 0,005mg/l.

Axit halogenhi ric c y cc tnh ch t ha h c c tr ng ca mt axit:+ Lm i mu ch t ch th: qu tm ha + Tc d ng v i baz v oxit baz to thnh mu i v n c

HCl + NaOH -> NaCl + H 2O2HCl + CuO -> CuCl 2 + H 2O

+ Tc d ng v i kim lo i mnh (tr c H trong dy in ha) gi i phng H 2 2HCl + Zn -> ZnCl 2 + H 2

+ Tc d ng v i mui to thnh mu i m i v axit m i (mui m i phi t tan ho c axitm i phi dbay h i):

2HCl + CaCO 3 -> CaCl 2 + CO 2 + H 2O Ring HF c tnh ch t c bit: n c th tc dng c v i SiO 2 (thy tinh)

4HF + SiO 2 -> SF 4 + 2H 2O2HF + SF 4 -> H 2[SF 6]

Do v y ng i ta khng ng dung d ch HF trong cc l thy tinh m ng trong cclbng cht do.

8/3/2019 [LT] hoa vo co

3/48



- Ngoi tnh axit, cc HX do c ch a X -1 nn chng cn th hin tnh kh khi tc d ngv i cc ch t oxi ha m nh. THF -> HI tnh kh tng dn V d :

16HCl + 2KMnO 4 -> 2KCl + 2MnCl 2 + 5Cl 2 + 8H 2O Phn l n cc mu i clorua tan nhi u trong H 2O, tr mt s t tan nh AgCl, PbCl 2,

Hg 2Cl2, Cu 2Cl2,Tnh tan c a cc mu i bromua v io ua t ng tmui clorua.- iu chcc HX:

+ Tng h p tr c ti p:H2 + X 2 -> 2HX

+ Dng ph ng php trao i ion: NaCl r n + H 2SO 4 c HCl + NaHSO 4

0t

Cch nh n bit ion Cl (Br , I): Bng phn ng to mui clorua (bromua) k t ta v iAg + (AgNO 3)

AgNO 3 + NaCl -> NaNO 3 + AgCl

Tr ngAgBr k t ta mu vng, AgI k t ta mu vng m

b. Axit hipoclor (HClO) L axit y u, km b n, ch tn ti trong dung d ch. Axit HClO v mu i ca n l hipoclorit (nh NaClO) u c tnh oxi ho m nh v c

cha Cl + : Cl+ + 2e -> Cl -1

c. Axit cloric (HClO3 ) L axit kh m nh, tan nhi u trong H 2O, ch tn ti trong dung d ch nng d i 50%. Axit HClO 3 v mu i clorat (KClO 3) c tnh oxi ho m nh.

15

6+

+ Cl eCl

- Mui clorat l nguyn li u iu chOxi trong phng th nghi mKClO 3 KCl + 3/2O 2 0

2 ,t MnO

d. Axit pecloric (HClO4 ) L ch t lng khng mu, b c khi trong khng kh, l axit m nh nht trong cc axit, tan

nhiu trong H 2O, HClO 4 c tnh oxi ho m nh.Axit pecloric c iu chbng phn ng:

2KClO 4 + H 2SO 4 2HClO 4 + K 2SO 4 THClO -> HClO 4 tnh b n, tnh axit t ng v kh nng oxi ha gi m.

8/3/2019 [LT] hoa vo co

4/48



Ch ng 2OXI L U HUNH

I. Oxi 1. C u t o nguyn t

Oxi (Z = 8) c c u hnh electron: 1s 22s22p 4

1s2 2s2 2p 4

C 6 e l p ngoi cng, d dng thu 2e bo ho l p ngoi cng. L ch t oxi homnh:

O2 + 4e -> 2O-2

iu kin bnh th ng, oxi t n ti dng phn t 2 nguyn t : O 2 Dng th hnh khc c a oxi l ozon: O 3 Oxi c 3 ng v tn ti trong t nhin:

(99,76%); 17 (0,037%); 18 (0,2%) O168 O8 O82. Tnh ch t vt l

Oxi l ch t kh khng mu, khng mi, h i nng h n khng kh (d = 1,1), ho l ng 183 oC, ho r n 219 oC, tan t trong n c, duy tr s chy s sng. Oxi l ng v r n cmu xanh da tr i.

Ozon l ch t kh mi x c, mu xanh da tr i. 3. Tnh ch t ho hc: Oxi l ch t oxi ha m nh, th hin qua:

Tc d ng v i kim loi: Oxi ph n ng tr c ti p vi h u ht cc kim lo i (tr Au v Pt) to thnh oxit

Fe + O2 -> Fe3O4 i v i phi kim (tr halogen) oxi tc d ng tr c ti p khi t nng (ring P tr ng tc d ng

v i O 2 to

th ng)

S + O 2 SO 2 0t

C + O 2 CO 2 0t

Ozon c tnh oxi ho mnh h n O 2, do n khng b n, b phn hu thnh oxi t do. O3 -> O 2 + O

iu ny th hin phn ng O 3 y c iot kh i dung d ch KI (O 2 khng c ph n ngny).

2KI + O 3 + H 2O -> I 2 + O 2 + 2KOH4. i u ch

Trong phng th nghi m: nhit phn cc mu i giu oxi. V d : 2

013

25 0OCl K OCl K t + +

hay2KMnO 4 K 2MnO 4 + MnO 2 + O 2

0t

Trong cng nghi p: ho l ng khng kh nhit r t th p (200 oC), sau chng phn on ly O 2 ( 183 oC)5. Tr ng thi t nhin:

Oxi l nguyn t ph bin nht trn tri t, chim kho ng 20% th tch khng kh,khong 50% kh i l ng v tri t, khong 60% kh i l ng c thng i, 89% kh i l ngn c.

Mi ng i mt ngy c n 20 30m 3 oxi th .

8/3/2019 [LT] hoa vo co

5/48



II. L u hunh 1. C u t o nguyn t

Lu hu nh (S) cng nhm VIA v i oxi, c c u hnh e : 1s 2 2s2 2p 6 3s2 3p 4. L p engoi cng c ng c 6e, d dng th c hin qu trnh.

S + 2e -> S -2 thhin tnh oxi ho nh ng yu h n oxi.

tr ng thi r n, mi phn t lu hu nh gm 8 nguyn t (S8) khp kn thnh vng: S S S S

S S S S2. Tnh ch t vt l

Lu hu nh l ch t r n mu vng nh t, khng tan trong H 2O, tan trong m t sdung mihu c nh: CCl 4, C 6H6, r udn nhit, dn in r t km.

Lu hu nh nng ch y 112,8 oC n tr nn sm v c li, gi l S d o.S r n -> S lng, vng - > S qunh, nh t, nu -> S si ->S h i -> S bt vng

119 0C 187 0C 445 0C lm l nh3. Tnh ch t ho hc

Lu hu nh va c tnh oxi ha v a c tnh kh , th ng g p cc m c oxi ha sau: S -2, S +4,S+6.

to th ng, S ho t ng km so v i oxi. to cao, S ph n ng c v i nhiu phi kimv kim lo i.

S + O 2 SO 2 (S0 -> S +4) 0t

S + Fe FeS (S0 -> S -2)

0t

S + H 2 H2S (S0

-> S-2

) 0t

Ho tan trong axit oxi ho: S + 2HNO 3 H2SO 4 + 2NO (S

0 -> S +6) 0t

S + 2H 2SO 4 c 2H 2O + 3SO 2 (S0 -> S +4)

0t

* 90% l ng S dng sn xu t H 2SO4 , 10% cn l i dng l u ha cao su, s n xu t dim, ch t d o ebonit,.4. H p ch t

a) Hi ro sunfua (H 2 S 2 )

L ch t kh khng mu, mi tr ng thi, c, nng h n khng kh (d = 1,17), t tan trongH2O. H 2S ha l ng -60 0C v ha r n - 86 0C. Dung d ch H 2S l axit sunfuhi ric.

C tnh kh mnh, chy trong O 2: H2S + 3/2O 2 SO 2 + H 2O

0t

2H 2S + SO 2 3S + 2H 2O 0t

Khi g p cht oxi ho m nh nhCl2, S-2 c thb oxi ho n S +6:

H2S + 4Cl 2 + 4H 2O 8HCl + H 2SO 4 0t

H2S l axit y u.Khi c m t oxi v n c, H 2S c th phn ng v i mt skim lo i nh: Ag, Cu:

2H 2S + 4Ag + O 2 2Ag 2S + 2H 2O V v y mt s vt bng bc, ng trongkhng kh m b ha en.

Mui sunfua trung tnh (v d ZnS) h u ht t tan trong H 2O. Ch c sunfua kim lo i kim,kim thtan nhi u.

8/3/2019 [LT] hoa vo co

6/48

8/3/2019 [LT] hoa vo co

7/48



Ngoi nh ng tnh , H 2SO 4 cn c tcht trn nh ch t c bit l tnh ho n c. N c kh n c c u mui hoc ca cc h p cht:

SO 4. 5H 2O CuSO 4

+ 2H 2Oan l : BaSO 4,

PbSO 4hn ng to thnh mu i sunfat k t ta:

ng) ch c iu ch t lu hu nh v t qung

pirit Fe :

2O3 + 4SO 2SO

uan tr ng c gi tr trong th c tl: ng nghi p sn xut xi m ng, c t ng, lm b t

b

CuSun iot (ch t ch th l htinh bt).

2Na 2S2O3 + I2 -> 2NaI + Na 2S4O6 hiosunfat cn dng trong k thut in nh

ng chi m n a nhi k t tinhCu SO H 42

Xanh tr ngHoc:

C12H22O11 tr ng SO H 42

C enMt phn C tham gia ph n ng:C + 2H 2SO 4 -> CO 2 + 2SO 2

Phn l n cc mu i sunfat tan nhi u trong n c. Ch c 1 s mui khng t, Ag 2SO 4 v CaSO 4 t tan.

Cch nh n bi t ion SO 42-. Bng pBa 2+ + SO 4

2- -> BaSO 4 (tr

i u axit H 2SO4. Axit sunfuric ch yuS2 theo cc ph n ng

2FeS 2 + 11O 2 0t FeSO 2 + 1/2O 2 3SO 3 + H 2O -> H 2SO 4

0t

d) Cc mu i sunfat : Cc mu i sunfat qCaSO 4 (thch cao) c dng trong cchx ng gy. MgSO 4 dng lm thu c nhun trng.

Na 2SO 4 dng trong cng nghi p thu tinh. O

4dng m in, thuc tr nm

Na 2S2O3 (natri thiosunfat) dng trong php ch

T

8/3/2019 [LT] hoa vo co

8/48



Ch ng 3NIT - PHOTPHO

I.

1. u t o nguyn t c cu hnh electron

2s 2p

, do N c s oxi ho d ng trong h pch c, nit c s oxi ho m .

nhin l h n h p ca hai ng v v v i t l272 : 1. Nit ch

t l v ho r n

nhit th r t tr , khng ph n ng v i cc nguyn t khc. khi c ch t xc tc, nit phn ng v i nhiu nguyn t kim lo iv

a) T ro c tc, p s t cao, N 2 tc dng v i H 2. Phn ng pht nhi t:

Nit

C Nit

1s2 2 3

Do c 3 e c thn nn nit c khnng to ra ba lin k t cng ho tr v i nguyn t khc.

m in ca N l 3, ch nhh n ca F v Oht v i 2 nguyn t ny. Cn trong cc h p cht k

Soxi ho c a N : 3, 0, +1, +2, +3, +4 v +5. Nit tn ti bn dng phn t N2 (N N).

14 15 Nguyn t nit t N 7 N 7im 0,01% kh i l ng vTri t. Dng tn ti tdo l nh ng phn t hai nguyn t .

2. Tnh ch t v Nit l cht kh, khng mu, khng mi, khng chy, ho l ng 195,8 oC

209,9 oC. Nit nhh n khng kh (d = 1,2506g/lt ktc), ho tan r t t trong n c.

3. Tnh ch t ho hcV c lin k t ba nn phn t N2 r t bn, ch nhit r t cao m i phn li thnh nguyn

t. Do v y ng, nitnhit cao, c bit lphi kim.

c d ng v i hi u400 oC, c b t Fe x

N2 + 3H 2 2NH 3 b) T xi c d ng v i o3000 oC hoc c tia l a in, N 2 tc dng v i O 2. Phn ng thu nhi t:

N2 + O 2 2NOh p ngay v i O 2 ca khng kh t o ra NO 2 mu nu:

/2O 2

nhit th ng, NO ho

NO + 1 NO 2c) Tc d ng v i kim loi:Al + 1/2N 2

0t AlN (nhm nitrua)

v ng d ng hn on v thu N 2

-1i amoni. V d :

4H 2O c dng sn xu m, to mi tr ng lnh.

5.a) Amoniac

Nit khng ph n ng tr c ti p v i halogen, l u hu nh. 4. i u ch

a) Trong cng nghi p : Ho l ng khng kh, sau chng ct p96 oC. b) Trong phng th nghi m: Nhit phn 1 s mu

NH 4 NO 2 0t N2 + 2H 2O

(NH 4)2Cr 2O7 0t N2 +Cr 2O3 +

t amoniac, axit nitric, phn Nit chyu Cc h p ch t quan tr ng ca nit .

8/3/2019 [LT] hoa vo co

9/48



Cng th c cu to: NH H

H Phn t NH 3 tn ti trong khng gian d i dng tdin, gc lin k t l 107,8 0 (ba lin k t

to

3 l phn t phn c c, N cn 1 c p electron t do lm cho NH 3 t o c link

h n c c th ho tan 700 th tch NH 3 kh). NH 3 ho lng 33,4 oC, hor n

+ T

1,8.103

thnh mu i amoni: Cl -> NH 4Cl

NH 3 (kh) v HCl (kh) th t o thnh m khi tr ng - lnh

c khnng k t ta nhiu kim lo i m hi roxit c a chng khng tan:

c bit: NH c thto phc v i mt s ion kim lo i nhAg +, Cu 2+, Ni 2+, Hg 2+,Cd

ca cc kim lo i trnthy k a v to phc:

-> [Zn(NH ) ] 2+ + 2OH -

ngn g:

kh l 2NH 3 + 3Cl 2 kk N2 + 6HCl

oxit

+ B 3 c t phn thnh N 2, H 2 khong 600 0C 800 0C:

thnh b i 3 obitan lai ho sp 3 ca N) Lin k t gia N v 3H l lin k t cng ho tr c cc, c p e dng chung l ch vpha N.

Phn t NHt hi ro . Tnh ch t vt l:

NH 3 l cht kh khng mu, mi khai v x c, nhh n khng kh, tan nhi u trong H 2O ( 20 oC, m t thtc

77,8 oC. Tnh ch t ho h c

nh baz : NH 3 l mt baz v c kh nng nhn proton.

NH 3 + HOH -> NH 4+

+ OH-

K baz =* NH 3 tc dng v i axit t o NH 3 + H

Dng ion: NH 3 + H

+ -> NH 4+

Nu thc hin phn ng giang tinh th r t nhNH 4Cl. * Dung d ch NH 3 lm xanh qu tm, lm h ng phenolphtalein * Dung d ch NH 3

V d nh :

3NH 3 + 3HOH + AlCl 3 -> 3NH 4Cl + Al(OH) 3 + 32+, V v y, khi cho dung d ch NH 3 tc dng t t v i dung d ch mu i

t ta (hi roxit ho c mui baz ) sau k t ta t n2NH 3 + 2HOH + ZnCl 2 -> 2NH 4Cl + Zn(OH) 2 Zn(OH) 2 + 4NH 3 3 4

+ Tnh kh : NH 3 chy trong oxi cho l a mu vn

2NH 3 + 3/2O 2 kk 0t N2 + 3H 2O

NH 3 chy trong Cl 2 to i tr ng NH 4C

0t v

NH 3 k + HCl k = NH 4Cl r n NH 3 kh c mt s kim lo i:

2NH 3 + 3CuO 0t 3Cu + N 2 + 3H 2O

n thn NH h b nhit2NH 3 N2 + 3H 2

+ C i d b p

3, (NH 4)2CO 3 l bt n , 60 C phn hu , c dng trong cng ngh thc ph .

c mu i amon nhit hn:

NH 4Cl NH 3 + HCl 0t

(NH 4)2CO 3 0t 2NH 3 + CO 2 + H 2O

NH 4HCOo

m

8/3/2019 [LT] hoa vo co

10/48



+ M t b n 2 cch:

NO3 N2 + 1/2O 2 + 2H 2O

i a trn

ui amoni nitra hi t phn theo NH 4 NO 3 2O + 2H 2O

0t > C 0200NH 4 N

i u ch : u chNH 3 d phn ng. N2 + 3H 2 2NH 3 + Q (t a nhit)

Mun phn ng t hiu sut cao c n tin hnh p sut cao (300 1000 atm), nhi t v c bt st lm xc tc.

H2 ly t kh t nhin, kh l c c hoc t sn phm ca phn ng gia cacbon vH2

3, cc mu i amoni (NH 4Cl, NH 4 NO 3), iu chxa

Nit to v

hu, h i c v ngt. N 2O khng tc d ng v i oxi. 500 oC u th .

a phi (400 oC 500 0C) vKh N 2 ly tkhng kh. KhO. ng d ng :

NH 3 dng iu chaxit HNOb) Cc oxit ca nit

i oxi 5 lo i oxit: N2O, NO, N 2O3, NO 2 v N 2O5.

Soxi ho: +1, +2, +3, +4, v +5. Ch c NO v NO 2 iu chtr c ti p c bng cc ph n ng ha h c. N2O : kh khng mu, mi d c

b phn h nh N 2 v O 2N2O N 2 + 1/2O 2

N trong khng kh ph n ng v i oxi t o thnh NO 2 mu nu. O: kh khng mu, NO + 1/2O 2 NO 2

NO : kh u, r t ime ho theo cn b ng. 22 NO 2mu n c, b

N 2O4 iu kin th ng, tn ti hn h p NO v N O . T lsmol NO : N 2O4 ph thuc

v NO v i H 2O cho h n h p hai axit:

+ H O -> HNO + HNO 2v

Khi trat v mu i nitrit.

Cc oxi ho khi tc d ng v i cht khmnh:

V nh nh Cl2, Br 2, O 3, KMNO 4 rozyl clorua )

+ O

xit yu, km b n, ch tn ti trong dung d ch long. Khi c hoc nng d b phnhu.

HN tnh oxi ho v a c tnh kh :

3)

2 2 4 2

o nhit . Trn 100 oC ch c NO 2 2 l oxit axit h n h p. Khi tc d ng

2NO 2 2 3

3HNO 2 -> HNO 3 + 2NO + H 2Otc dng v i kim c hn h p gm mui ni2NO 2 + 2NaOH -> NaNO 3 + NaNO 2 + H 2Ooxit NO v NO 2 thhin tnh

NO 2 + SO 2 -> NO + SO 3 NO + H 2S -> 1/2N 2 + S + H 2O

thhin tnh kh khi g p cht oxi ho m NO + 1/2Cl 2 -> NOCl (nit2NO 2 + O 3 -> N 2O5 2

c) Axit nitr HNO2 L a

3HNO 2 -> HNO 3 + 2NO + H 2OO

2v mu i nitrit v a c

N+3 + 1e -> N +2 (NO) N+5 -2e -> N +5 (HNO

d) Axit nitric HNO3

8/3/2019 [LT] hoa vo co

11/48



Cng th c cu to:

NOH

O

O

Trong phn t HNO 3 c mt lin k t cho - nh n v ho tr ca N l IV (4 c p e dng

ch ca N l +5 (v hnh th c N c ho tr V).

ch HNO 3 c cm mu.

nng, lm vng da, ph h ng vi, giy.

* T n li hon ton. O3 -> H

+ + NO 3-

N+

NO3 c, nng : Oxi ho h u ht cc kim lo i (tr Au, Pt), s n phm kh l NO 2 m

+ 2H 2O

cng m nh th N +5 (trongHN hvsoxi ho cng th p (tnh oxi ha cng m nh)

V d

mol HNO 3 + 3mol HClg Au v Pt.

Axi hi kim nh C, Si, P, S:

NO + 3/2CO 2 + H 2O

n khng. n xut 2:

2 2NO + 3H 2O

O2 + H 2O -> 2HNO 3

bn iu chmui nitrat, phn bn, ch t n, nhin li u tn l a,c amin.

ung), cn s oxi ho Tnh ch t vt l: Axit nitric nguyn ch t l ch t lng khng mu, si 86 oC, ho r n 41 oC. HNO 3 db phn hu ngoi nh sng thnh NO 2, O 2 v H 2O nn dung du vng (v c l n NO 2) v ph i c bo qun trong cc bnh t iHNO 3 c dgy bng Tnh ch t ho h c:

nh axit : L axit m nh, phHN

HayHNO 3 + H 2O -> H 3O+ + NO 3-

* Tnh oxi ho : Do ch a N +5 (l mc oxi ha cao nh t ca N) HNO 3 l cht oxi ho manh. N tc d ng v i hu ht cc kim lo i (tr vng v platin) v khi N +5 c thb kh thnh

4, N +2, N +1, N o v N -3 tu thuc vo nng axit, nhi t v hot ng ca kim lo i. i v i axit H

u nu. 4H NO 3 ,n + Mg -> Mg(NO 3)2 + 2NO + 2H 2O2 4H NO 3 ,n + Cu -> Cu(NO 3)2 + 2NO 2

HNO 3 c, ngu i: th ng v i Fe v Al

i v i axit HNO 3 long : Oxi ho h u c ht cc kim lo i (tr Au, Pt), s n phm kh l NO, N 2O, N 2 hoc NH 3 (NH 4 NO 3). Khi axit cng long, ch t khO3) b k :

30HNO 3 + 8Al -> 8Al(NO 3)3 + 3N 2O + 15H 2O* Hn h p dung d ch m c ca HNO 3 v HCl c t lmol: 1i l n c c ng th y hay c ng toan , ho tan c c

HNO 3 + 3HCl + Au -> AuCl 3 + NO + 2H 2Ot HNO 3 cng oxi ho c nhiu p 2HNO 3 + S -> H 2SO 4 + 2NO

2HNO 3 + 3/2C -> 2 i u ch axit HNO 3: * Trong phng th nghi m

KNO 3 + H 2SO 4 -> KHSO 4 + HNO 3thu HNO 3, ng i ta ch ng ct dung d ch trong ch* Trong cng nghi p, s HNO 3 tNH 3 v O

NH 3 + 5/2O 2 kk 850 Pt C ,0

NO + 1/2O 2 -> NO 22NO 2 + 1/2

ng d ng : HNO 3 l nguyn li u c c h p cht nitro,e) Mu i nitrat

8/3/2019 [LT] hoa vo co

12/48



Tnh tan : Tt ccc mu i nitrat u dtan trong H 2O, l nh ng cht in li m nh. Cu(NO 3)2 -> Cu

2+ + 2NO 3-

Khn ng b nhit phn : Tt ccc mu i nitrat u khng b n nhit cao. Tu thucion

phi gii phng O 2)

u i n i h (ng tr c Mg trong dy Bktp): -> Mu i NiK

O2 + O 2 Cu(NO 3) CuO + 2NO 2 + 1/2O 2

i nitr i + NO 2 + O 2

AgNO Ag + NO 2 + 1/2O

huc n c khi). Thnh ph n thuc n en :75 . Khi h n h p n, xy ra ph n ng.

on NO - : g hn h p Cu trong mi tr ng axit

(v3

- + 3Cu + 8H + -> 3Cu 2+ + 2NO + 4H 2Och c mu xanh, c kh khng mu bay ra, r i ho nu trong

II1. n t

n tP c 3 electron phn l p 3p) nn 1e phn l p 3s c th nhy ln 3d lm cho

P

v photpho .

nh sng. thng hoa. G p

hnh P tr ng.

h oxi ho l -3, +3 v+5So v i nit ot c bit l P tr ng. Tc d ng v i oxi : Photpho chy trong khng kh t o ra iphotpho pentaoxit P 2O5.

kim lo i c trong mu i, cc nitrat b phn hu to thnh nh ng loi h p cht khc nhau(nhng u

* Nhit phn m itrat c a kim lo mntrit + O 2 KNO 3 NO 2 + 1/2O 2

0t * Nhit phn mu i nitrat c a kim lo i trung bnh (TMg Cu): -> Oxit + N

2 0t

* Nhit phn mu at c a kim lo i y u (sau Cu): -> kim lo

3 0t

2 ng d ng ca mu i nitrat : dng lm phn bn, thu c n, cung c p oxi trong phng th

nghim,... Kali nitrat dng ch to thuc n en (t% KNO 3, 10% S, 15% C KNO 3 + S + C -> K 2S + SO 2 + CO 2 Nhn bi t i 3

nhn bit ion NO 3- (HNO 3, mui nitrat) c th dn

dH2SO 4) 2NO

Ta th y Cu tan, dung dkhng kh.

. Phot pho C u t o nguy Photpho c in tch h t nhn +15 Cu hnh e:

1s22s22p 63s23p3 Photpho phn nhm chnh nhm V, chu k 3. Nguy

v phn l p 3d cn tr ng (ch a c electronc 5e c thn v nh vy c th c ho tr V (khc N)

2. Tnh ch t vt l v cc d ng th hnh n cht photpho c th tn ti d i nhiu dng th hnh khc nhau. Hai d ng th hnh

quan tr ng l photpho tr ng Photpho tr ng: l ch t r n mu tr ng hoc h i vng, r t c. 280 oC, photpho tr ng

chuyn thnh photpho . Photpho tr ng tbc chy trong khng kh, pht sng trong bng t i (ln tinh). Ng i ta

bo qun n b ng cch ngm trong n c, trnh Photpho : l ch t r n c mu , khng c. nhit cao, P

lnh, h i P ngng ttP kh bn, kh nng ch y, khng tan trong b t k dung mi no.

3. Tnh ch t ho hc:

t, P c sL p ngoi cng c a nguyn t P c 5e. Trong cc h p c. Photpho th hin chai tnh ch t: tnh kh v tnh oxi ha: , photpho h ng h n,

8/3/2019 [LT] hoa vo co

13/48



4P + 5O 2 0t 2P 2O5

P tr ng b oxi ho ch m trong khng kh thnh P 2O3, khi phn ng khng pht nhi tm

T

Tc d ng hy trong clo v n trong flo.: P c th gy nkhi tc d ng v i nhng mu i c tnh oxi ho m nh

nhKNO , K

ng oxi ho).

PH 3 c. Tr hy trong khng kh:

n iphotphin P 2H4 th tbc chyhin t ng "ma tr i")

4.n tn ti dng h p cht nh cc qu ng photphorit

Ca

v keo dnh. tng cst cn tr n thm b t thu tinh m n vo c 2 loi thuctr

P dn otphoric:

g nghi p, ng i ta iu chP bng cch nung h n h p canxiphotphat, SiO 2 (ct) v

10 6CaSiO 3 + 10CO + P 4 5.

t r n, mu tr ng, r t ho n c, tc d ng mnh li t v i n c to thnh axit photphoric:

O lm kh nhi u cht.

n h n mc +5. Do v y H PO v P O kh b khv khng c tnh oxi ho nh HN

g d ch inli theo 3 n c: trung bnh n u v r t yu cc nc thhai, th ba.

pht quang. c d ng v i axit nitric : 3P + 5HNO , + 2H O -> 3H 3PO 4 + 5NO3 n 2

v i halogen : P bc c 2P + 3Cl 2 -> 2PCl 3 Tc dng v i mui

3

5KClO 3 + 6P -> 5KCl + 3P 2O5ClO 3,

Tc d v i hi ro v kim lo i (P thhin tnh2P + 3Ca -> Ca P (canxi photphua) 3 2

Cc mu i photphua d b thy phn t o thnh PH 3 (photphin) l cht kh, r t n 150 oC b bc c

2PH 3 + 4O 2 kk 0t P2O5 + 3H 2O

PH sinh ra do s thi r a xc ng thc vt, nu c l3 pht ra nh sng xanh ( l

i u ch v ng d ng P kh ho t ng, trong t nhin3(PO 4)2, apatit 3Ca 3(PO 4)2.CaF 2. P c dng ch to dim: Thu c gn u que dim g m mt cht oxi ho nh

KClO 3, KNO 3.., mt cht dchy nh S v keo dnh. Thu c qut bn c nh h p dim l bt P

n. g sn xut axit ph P -> P 2O5-> H 3PO 4

Trong cn than:

0t 2Ca (PO ) + 6SiO +3 4 2 2 CH p cht ca photpho a) iphotpho pentaoxit P 2O5 P2O5 l ch

P O + 3HOH -> 2H 3PO 4 2 5

Chnh v v y ng i ta dng P 2 5 b) Axit photphoric H 3 PO4 . H3PO 4 l cht r n, khng mu, nng ch y 42,5 oC, tan v h n trong n c. Trong P 2O5 v H 3PO 4, photpho c s oxi ho +5. Khc v i nit , photpho c m in

nhnn b 3 4 2 5O3.

H3PO 4 l axit trung bnh nc 1, y u v r t yu nc 2 v n c 3; trong dunc thnht, yH PO - + H + H PO3 4 2 4

H PO - HPO 2- + H + 2 4 4

HPO 42-

PO 43-

+ H+

Dung d ch axit H 3PO 4 c nhng tnh ch t chung c a axit: lm qu tm, tc d ng v i baz , oxit baz to thnh mu i axit ho c mui trung ho nh NaH 2PO 4, Na 2HPO 4, Na 3PO 4.

8/3/2019 [LT] hoa vo co

14/48



H3PO 4 c th tc dng v i nhng kim lo i ng tr c H trong dy Bktp cho H 2 thot ra.

ng dng dy mu i photphat: :

O4

.

ui axit c a kim lo i Na, K v amoni u tan trong n c. V ic iro photphat l tan c, ngoi ra u khng tan ho c tan ttro

d) SO -> 3CaSO + 2H PO

o tan vo H 2O) hay t P (ho

ng lm phn bn ph i l nh ng h p cht tan c trong dung d chth c hi, khng gy n

phn m, phn ln v phn kali.

n m quan tr ng:

l") t. Trong t ure b bin i dn thnh amoni

caH ) CO

m gn vi,kh

O , Ca(NO ) ,th ng bn cho cc vng t chua m n.

photphat v i olomit). S thch cao, c iu ch theo

ph

4)

2

Su hotphat, c iu chtheo ph n ng:

V d : 3Zn + 2H 3PO 4 -> Zn 3(PO 4)2 + 2H 2

c) Mu i photphat v i 3 mc in li ca axit H

3PO

4c

Mui photphat trung ho Na 3PO 4, Zn 3(PO 4)2, (NH 4)3P

Mui ihiro photphat NaH 2PO 4, Ca(H 2PO 4)2,...

Mui hiro photphat: Na 2HPO 4, CaHPO 4,

Cc mu i trung ho v mc kim lo i khc ch mui ihng H 2O.

i u ch v ng d ng Trong cng nghi p, iu chH3PO 4 tqung Ca 3(PO 4)2 v axit H 2SO 4: Ca 3(PO 4)2 + 3H 2 4 4 3 4

Trong phng th nghi m, H 3PO 4 c iu chtP2O5 (h

tan bng HNO 3 c). Axit photphoric ch yu c dng sn xut phn bn.

6. Phn bn ho hc Phn bn ho h c l nhng ho ch t c ch a nguyn t dinh d ng, dng bn cho cy

tr ng nhm nng cao n ng sut. Nhng ho ch t d

m trong t r cy h p th c. Ngoi ra, h p cht phi khng him mi tr ng. C ba lo i phn bn ho h c c bn:a) Phn m l phn ch a nguyn t nit . Cy ch h p th m d i dng ion NO 3- v ion

NH 4+. Cc lo i ph

Mui amoni: NH 4Cl (25% N), (NH 4)2SO 4 (21% N), NH 4 NO 3 (35% N, th ng c gil "m hai

Ure: CO(NH 2)2 (46% N) giu nit nhcbonat.

CO(NH 2)2 + 2H 2O -> (N 4 2 3 Cc mu i amoni v ure b kim phn hu , do khng nn b o qun phn ng bn cho cc lo i t kim. Mui nitrat: NaN 3 3 2

b) Phn ln l phn ch a nguyn t photpho. Cy h p th ln d i dng ion PO 43-. Ccloi phn ln chnh.

Phn ln t nhin: Qu ng photphat Ca 3(PO 4)2 thch h p v i t chua ; phn nung ch y(nung qu ng

upephotphat n: Hn h p canxi ihiro photphat vn ng:

Ca3(PO

4)

2+ 2H

2SO

4-> 2CaSO

4+ Ca(H

2PO

pe photphat kp: l mu i canxi ihiro pCa 3(PO 4)2 + 3H 2SO 4 -> 3CaSO 4 + 2H 3PO 4 Ca 3(PO 4)2 + 4H 3PO 4 -> 3Ca(H 2PO 4)2

8/3/2019 [LT] hoa vo co

15/48



Amophot: ch a c m v ln, c iu chbng cch cho NH 3 tc dng v i axit photphoric thu c hn h p trong mono v iamophot NH 4H2PO 4 v (NH 4)2HPO 4

c) Phn kali : cha nguyn t kali, cy h p thkali d i dng ion K +. Phn kali ch yu lKC

phn ch a mt s l ng r t nh cc nguyn t nh ng, k m,mo

n c ta c m t snh my l n sn xut supephotphat (Lm Thao - Ph Th ), sn xut ph m (H B c) v c m t s a ph ng sn xut phn ln nung ch y

l ly tqung mu i cacnalit (KCl.MgCl 2.6H 2O), sinvinit (KCl.NaCl). Ngoi ra ng i tacng dng KNO 3.K 2SO 4.

d) Phn vi l ng: l lo ilipen, mangan, coban, bo, iot Ch cn bn m t l ng r t nhcc nguyn t ny c ng

lm cho cy pht tri n tt.

n

8/3/2019 [LT] hoa vo co

16/48



Ch ng 4CACBON - SILIC

I.nguyn t

,982%) v (0,108%). NTK =12

c

u ht cc h p cht.

hocgr 2.

ng v i 4 nguyn t C xung quanh, t o hnh t din u. S ng nht v b n vngca lin k t ny khi n kim c ng c tnh r t cng, khng bay h i v tr v i nhiu cht hohc.

Cacbon 1. C u t o

Cacbon thin nhin l h n h p hai ng v bn: C 126 (98 C 136,0115. Cu hnh e nguyn t a cacbon tr ng thi c bn:

1s2 2s2 2p 2

Do cacbon c th c ho tr II (lin k t cng ho tr )

tr ng thi kch thch, c 1e phn l p 2s nh y ln phn l p 2p t o thnh 4e c thn

ng nht, v th cacbon c ho tr IV trong h tr ng thi r n, cc nguyn t cacbon lin k t v i nhau theo ki u kim c ngaphit. Cc d ng th hnh v tnh ch t vt l Cacbon c 3 d ng th hnh: kim c ng, than ch (graphit) v cacbon v nh hnh. a) Kim c ng Kim c ng c c u trc m ng tinh th nguyn t , mi nguyn t C lin k t cng ho tr

bn v

b) Than ch Tinh th than ch (graphit) c c u trc l p. Trn m i l p, mi nguyn t C lin k t v i 3

nguyn t C khc b ng lin k t cng ho tr . Lin k t gia nhng nguyn t C trong 1 l pr t

uy c tnh ch t vt l r t khc nhau nh ng tnh ch t hoh kim c ng v than ch u to thnhkh oxi

C + O 2 CO 2 + Q

bn vng, lin k t gia cc l p r t yu, do v y cc l p trong tinh th c th tr t lnnhau. C u trc ny lm than ch m m, tr n, dng lm bt ch, bi tr n cc bi.

c) Cacbon v nh hnh Cacbon v nh hnh (than c c, than g , bhng,) g m nh ng tinh th r t nh, c cutrc khng tr t t.

Tnh ch t ca cacbon v nh hnh tu thuc vo nguyn li u v ph ng php iu ch chng.

Than g v than x ng c c u to x p nn chng c kh nng h p phmnh cc ch t khv cht tan trong dung d ch. 3. Tnh ch t ho hc

Cc d ng th hnh c a cacbon tc ca chng c n bn ging nhau: chy trong oxi, c CO 2. a) Phn ng v i Khi chy trong oxi, ph n ng tonhiu nhit:

C 0350

8/3/2019 [LT] hoa vo co

17/48



V vy cacbon c dng ch y lm nhin li u trong i sng, trong cng nghi p.

iu ox m d : O2 + 4Fe

it phi kim Cacbon ph xit c i kim t o thnh cc h p cht c lin k t cng ho

tr + 2CO

O2, to ra CO

Phn ng v i h i n c C cbon tc i n t cao to ra kh thanh (m t hn h p gm CO v

H2+ H 2

i halogen: CF 4, CCl 4, CF 2Cl2, Trong CCl 4 c dnglm l m t trong ccch ng" tng ozon.

f) Tron c ch t v h ro v kim loi , cacbon c s oxi ho m. V d :

+ CO4. cacbon

to: C O oC v

ho r n -20O2 cho ng n la mu xanh:

O2

> COCl 2 CO c t c oxit kim lo i hot ng va v y u.

Cu + CO 2

n tOn

ln. C c 0,88 th tch CO

2). D i

p h CO 2 ho r n, gi l n c kh. CO2 c t oxit ax h oxi ho y u. + Tc d ng v i H 2O:

b) Phn ng v i cc oxit kim loi Cacbon kh c nh it ki lo i. V 3C + 2Fe 2O3

0t 3C

C + 2CuO 0t

CO 2 + 2Cu c) Phn ng v i ox n ng v i o a mt sph

v r t r n. V d : SiO 2 + 3C SiC

0t

t nng cacbon trong kh CC + CO 2

0t 2COd)

a dng v i h c nhi)

C + H 2O 0t CO

Kh than l nhin li u quan tr ng trong cng nghi p. e) H p ch t v i cc halogen Cacbon t o nhiu h p cht v

dung mi, CF 2Cl2 (freon) l ch t lm l nh trong cc my l nh v nt gy "th

g c h p i i

C + H 2 C H40 1

4+0t

CaO + 3C 2000 C 2C CaCc h p ch t quan tr ng caa) Cacbon monooxit CO Cng th c cu CO l kh khng mu, khng mi, r t c (gy ch t ng i), CO ho l ng -191,5

5oC. to th ng, CO r t tr ; to cao, CO b chy thnh C

CO + 1/2O 2 0t C

V i clo t o thnh photgen l m t cht c ho h c: CO + Cl 2 -

nh khmnh, n kh c cV d :

0

CO + CuO t CO c dng lm ch t kh trong cng nghi p luy n kim. b) Cacbon ioxit CO2 Cng th c cu to: O = C = O. Phn t i xng, nguyn t C v hai nguym trn m t ng thng, do phn t khng phn c c. CO 2 l kh khng mu, khng mi, n ng h n khng kh 1,5

O2

t tan trong n c ( 20oC, m t thtch n c ho tansut th ng, -78 oC, k

nh ch t ca it v c tn

8/3/2019 [LT] hoa vo co

18/48



CO 2 + H 2O CO + H 2H2CO 3 l axit y u (K = 4,5.10

-7, K 2 = 4,7.10-11 ), km b n, khi b un nng n phn hu

ch+ Tc d ng

H2O NaHCO 3

skim hmnh nhit cao: C

o thnCO (NH 2)2CO

+ Nun : + CO

aCl 2 + H 2O + CO

a CO2:

hc phm, sn xut xa, ure,

, CaCO 3, - Mui hi

i kim, kim th (tr i ki m khng b phn hu , cacbonat c a cc kim lo i

khc phn hu

bn, b phn hu > 100 oC. Mt vi mu i (v d Ca(HCO 3)2)ch tn dch.

- Mu 2 : aCO 3 + 2HCl -> CaCl 2 + H 2O + CO

1. Silic l nguyn n th g t oxi, gm ba lo i ng v :

5%) goi cng c a silic : 3s 3p .

2.423 oC. Silic d ng n

nn dng trong k thut radio, pin m t tr i. 3.

Silic tinh hnh kh ho t ng: S

Si + C SiC

1

o CO 2 bay ra. v i ki m:

CO 2 + 2NaOH -> Na 2CO 3 +CO 2 + NaOH ->

+ Tc d ng v i kim loi: CO 2 c thoxi ho m t loi c tnh k

CO 2 + 2Mg 0t 2MgO +

+ Tc d ng v i NH 3 : T h ure. 2

0t 2NH 3 + i u ch CO2:

g viCaCO 3 C

01200 CaO 2 + Trong phng th nghi m:

CaCO 3 + 2HCl -> C

2 - ng d ng cCha chy. Trong cng nghi p tc) Mu i cacbonat Tn ti 2 loi mui cacbonat. - Mui cacbonat trung ho : Na 2CO 3

rocacbonat (mu i axit): Ca(HCO 3)2, Mg(HCO 3)2,...

Mui cacbonat c a kim lo i kim, amoni v hi rocacbonat c a kim lo NaHCO 3) tan c trong n c, cc mu i cacbonat cn l i khng tan. - to cao : mu i cacbonat kim lo

, t o ra oxit kim lo i. CaCO 3

0t CaO + CO 2 - Mui hirocacbonat km

ti trong dungMg(HCO 3)2

0t MgO + 2CO 2 + H 2O i cacbonat tc d ng v i nhiu axit, gi i phng COC 2

II. Silic C u t o nguyn t

tphbi hai tron nhin sauSi2814 (92,27%); Si

2814 (4,68%); Si

2814 (3,02 2 Cu hnh e l p n

Tnh ch t vt l Silic l ch t r n, mu xm, d n in, dn nhit. Nng ch y 1

tinh th l cht bn d nTnh ch t ho hc

thtr , silic v nhSi + O 2 iO 2

0t C 02000

8/3/2019 [LT] hoa vo co

19/48



Silic ho i o th ng :

iu kin th ng, silic khng tc d ng v i axit, ch tc dng v i hn h p HNO 3 +HF:

Silic tc mu h g H 2:

a silic l n c th to thnh cc silan ki u ankan v i hirol

4.au:

Trong ph c iu chbng phn ng: 2 2MgO + Si

Trong cng+ Si

5. r ng ca silic

ht r n, khng mu, nng ch y 1700 oC. Thch anh, phal, ametit l SiOng

t axit, to cao n tc d ng c v i oxit baz , kim, cacbonat kim lo i kim,to ra silicat :

Ca

SiO 2 c t tan c trong dung d ch axit HF: F -> SiF 4 + 2H 2O

Kh

xy dng, sn xut thu tinh, mi,

t tan trong n c. iu chH

NaCl + H SiO

SiO v K SiO trng gi ng thu tinh, tan c trong n c nn c gi l thu tinhtan

Nguyn li tin , a:

hc ca thu tinh ny c biu din gn ng bng cng th c cc oxit:a2O.CaO.6SiO 2.

h p c v flo tSi + 2F 2 SiF 4

3Si + 4HNO 3 + 18HF 3H 2[SiF 6] + 4NO + 8H 2O dng v i kim to ra i silicat v gi i p nSi + 2NaOH + H 2O Na 2SiO 3 + 2H 2

Tnh ch t ho h c c bit cv halogen : Si nH2n+2 ; SinC 2n+2 ng d ng v i u ch Silic c ng dng chyu trong cc l nh vc chnh s Chto h p kim c bit c tnh c ng v ch u axit. Chto cht bn d n trong k thut v tuy n in, pin m t tr i.

ng th nghi m, silic v nh hnh C 09002Mg + SiO

nghi p: 2C + SiO 2 C

01800 2CO Cc h p ch t quan t a) Silic ioxit SiO2 SiO 2 l c 2

uyn ch t. SiO 2 l oxi

CaO + SiO 2 0t

SiO 3 2NaOH + SiO 2 Na 2SiO 3 + H 2O

0t

K 2CO 3 + SiO 2 0t K 2SiO 3 + CO 2

nh ch t ho h c c tr ng lSiO 2 + 4Hi dHF:SiF 4 + 2HF d -> H 2[SiF 6] tan

V vy ng i ta dng HF khc ch, khc hnh trn thu tinh. SiO 2 c dng r ng ri trong

b) Axit silicic v mu i silicat H2SiO 3 l axit y u,2SiO 3:

Na SiO 3 + 2HCl -> 22 2 3 Mui ca axit silicic l silicat.

Na 2 3 2 3. Thu tinh tan dng ch to xi m ng, btng ch u axit.

u sn xut thu h l ct th ch anh vi v x Na 2CO 3 + SiO 2 Na 2SiO 3 + CO

0t 2

CaCO 3 + SiO 2 0t CaSiO 3 + CO 2 Thnh ph n ho

N

8/3/2019 [LT] hoa vo co

20/48



NG VKIM LOI1. c u t o ca kim loi

)

i bng).

ng i ta bi t khong 109 nguyn t ho hc, trong c trn 85 nguyn t lkim

ha d i ca bng, tnh kim lo i cng m nh.

electron l p ngoi cng nh ( 4 ), ddng cho i trongc

guyn t c bn knh l nl i, bn tri c a bng tun hon.

tron" m cc nguynt

i kim lo i do cc e t do gn cc ion d ng kim lo i liv

i do t ng tc t nh in gia cc ion d ng v cc e t do. 2.

oi u tr ng thi r n (tinh th ), tr Hg l ch t lng. Nh

i ta phn bi t : Cc kim lo i en (gm Fe, Mn, Cr) v kim loi mu (cc kim lo ic

t ca kim lo c gii thch b i nhng c im cu to cach

r ng,c

dng nhi t) c truy nra dn nhit ca kim lo i.

ton, do mng l i tinh th vn bn vng, mc d hnh d ng thanh kim lo i b thay i.

Ch ng 5I C

V tr va. V tr

Trong b ng tun hon cc nguyn t ho hc, kim lo i nhng v tr: Phn nhm chnh nhm I, II, III (tr bo) (nhm IA, IIA, IIIA Phn nhm ph nhm I n nhm VIII (nhm IB -> VIIIB) Hlantan v h actini (nh ng nguyn t x p ring d Mt phn ca cc phn nhm chnh nhm IV, V, VI. Hin nay

loi. Cc nguyn t cng n m bn tri, pb. C u t o ca nguyn t kim loi Nguyn t kim lo i c sc phn ng ho h c. Trong cng 1 chu k, nguyn t ca cc nguyn t kim lo i c bn knh l n h n v c

in tch h t nhn nh h n so v i cc nguyn t phi kim. Nh ng nnhng nguyn t nm gc d c. C u t o tinh th kim loi Cc nguyn t kim lo i s p x p theo m t tr t txc nh lm thnh m ng l i tinh th

kim lo i. Nt c a mng l i l cc ion d ng hoc cc nguyn t trung ho. Kho ng khnggian gi a cc nt l i khng thu c nguyn t no, lm thnh "kh elec

kim lo i nt l i lin k t v i nhau t o thnh m ng l i bn vng. Lin k t sinh ra trong m ng l i nhau g i l lin k t kim loi . c im ca lin k t kim lo i: Do tt ccc e t do trong kim lo i tham gia. Lin k t kim lo Tnh ch t vt l iu kin th ng, cc kim lit nng ch y r t khc nhau. Ng n li).

Kim lo i c tnh d n in, dn nhit tt, c tnh d o, c nh kim. Nhng tnh ch i c thng.a) Tnh d n i n v d n nhi t Khi ni 2 u thanh kim lo i v i 2 cc ca ngun in. D i tc d ng ca in tc e tdo chuy n ng theo 1 h ng xc nh lm thnh dng in trong kim lo i. Khi un nng kim lo i ti 1 im no , cc nt l i (nguyn t , ion) im nhn

thm n ng l ng, dao ng m nh ln v truy n n ng l ng cho cc e t do. Cc e t do litruyn nng l ng cho cc nt xa h n. V c nh thnng l ng (

kh p thanh kim lo i. l b n cht tnh

b) Tnh d o (dko s i, dt mng): Khi tc d ng lc c hc ln thanh kim lo i, mt s nt m ng l i kim lo i c th b xdch, nh ng mi lin k t gia cc l p nt trong m ng nh cc e t do vn c bo

8/3/2019 [LT] hoa vo co

21/48



3.ng c im cu to trn, cc nguyn t kim lo i ddng cho e ho tr ,

thhin tnh k

a kim lo i : i t u n cui "dy th in ha" c a cc kim lo i thtn

, Ag, Hg, Au. ng ca kim loi:

hn ng v i O 2 ca khng kh t o thnh l p bo vchokim

ng nng, ph n l n kim lo i chy trong oxi.V d

Na

oikhc ph n n hi H p cht to thnh kim lo i c ho tr cao:

V i phi kim khc (y u hi un nng : nS

v kim thphn ng to h p cht hi rua kim lo i dng mu i, soxiho ca H l

aH

gii phng H 2. Mt skim lo i yu h n to thnh l p bo vhiroxit ho c to

, nhng kim lo i ng tr c hi ro trong dy th in ho ph n ngv i h

oxi ha th hin ion H +): HCl, H 2SO 4 long,

Mu

t, cn h u ht cc kim lo i tc d ng c v i HNO 3 (c hoc long), H 2SO 4 (

(Kh O 2 m

Cu + 4HNO 3 , n Cu(NO 3)2 + 2NO 2 + 2H 2O

Tnh ch t ho hc * Do c c nh

h: M ne -> M n+

So snh tnh kh ch kh gim d n. K, Ca, Na, Mg, Al, Zn, Fe, Ni, Sn, Pb, H, Cu

* Cc phn ng c tr a) Phn ng v i oxi : to th ng, ph n l n kim lo i p

loi khng b oxi ho ti p tc. Khi nu

:

4Na + O 2 -> 2 2O3Fe + 2O 2 0t Fe3O4

b) Phn ng v i halogen v cc phi kim khc V i halogen : cc kim lo i kim, kim th, Al ph n ng ngay to th ng. Cc kim l

g yu h n, p un nng.2Fe + 3Cl 2

0t 2FeCl 3 h n) p

Zn + S 0t Z

c) Phn ng v i hi ro: Kim lo i kim

-1 2Na + H 2 -> 2N

d) Phn ng v i n c: to th ng, ch c cc kim lo i kim, kim thphn ng c v i n c to thnh dung

dch kim vthnh axit.

Na + H 2O -> NaOH + 1/2H 2 nhit nng

i n c. V d :

Fe + H 2O > C 0570

FeO + H 2 e) V i axit thng th ng (tnhPhn ng xy ra d dng khi:

Kim lo i ng tr c H 2. i to thnh ph i tan Mg + 2HCl -> MgCl 2 + H 2

g)V i axit HNO 3, H 2SO 4 c nng: Tr Au v Pc, nng), V i HNO 3 c:

duy nh t bay ra l N u nu). Mg + 4HNO 3 , n Mg(NO 3)2 + 2NO 2 + 2H 2O

0t

0t

8/3/2019 [LT] hoa vo co

22/48



V i HNO 3 long : Tu theo mnh ca kim lo i v long c a axit, s n phm kh bay ra c th l N 2,

N2 i v i kim lo i mnh v axit r t long, s n phm l NH 4 NO 3.

V d

n OCu(NO 3)2 + NO + 4H 2O

mnh ca kim lo i m s n phm ca skhS+6 (trong H 2SO 4) c th l H 2S,S

nh th S +6 b khvsoxi ho cng th p.V d

O

n

. Do , trong th c tng ita t chuyn ch cc axit trn.

loi ng tr c H 2 v hi roxit c a n c tnh l ng tnh c th phn ng v iki

V d

hi h p ch t : i. V d :

th tr c ht phn ng v i H 2O v khng c ph n ng y kim lo i yu h nra

Xy onhi g ch y kim lo i:

Cr, Mn,k thut hn kim lo i ( ng ray xe l a,...).

4.

Gia kim l on kim M n+ tn ti mt cn b ng:

O, NO.

: 8Na + 10HNO 3 , n 8NaNO 3 + NH 4 NO 3 + 3H 2O 0t

4Mg + 10HNO 3 , 4Mg(NO 3)2 + N 2O + 5H 2 0t

3Cu + 8HNO 3 , n 0t 3

V i axit H 2SO4 c nng . Kim lo i + H 2SO 4 .n mui + (H 2S, S, SO 2) + H 2O. Tu theo

hay SO 2. Kim lo i cng m: 8Na + 5H 2SO 4 , n 4Na 2SO 4 + H 2S + 5H 2

0t 2Mg + 3H 2SO 4 , 2MgSO 4 + S+ 3H 2O

0t

Cu + 2H 2SO 4 , n 0t CuSO 4 + SO 2 + 2H 2O

Ch : Al v Fe b th ng ho trong H 2SO 4 c, ngu i v HNO 3 c, ngu i. Nguynnhn l do khi 2 kim lo i ny ti p xc v i cc axit c, ngu i th trn b mt chng c t ol p mng m ng, c xt b o vkim lo i khng b axit tc d ng

th ng dng cc xitec b ng sh) Phn ng v i ki m: Mt skimm mnh. nhBe, Zn, Al: Al + NaOH + H 2O -> NaAlO 2 + 3/2H 2

k) Phn ng kim loi mnh y kim loi y u ra k y kim lo i yu khi dung d ch muFe + CuSO 4 -> FeSO 4 + Cu

Ch : Nhng kim lo i tc d ng mnh v i H 2O nh kim lo i kim, kim th, khi g pdung d ch n c

khi mui. y kim lo i yu khi oxit (ph n ng nhi t kim lo i).

ra to cao, t u nhit lm nnAl + Fe 2O3 Al2O3 + Fe +Q

0t

2Al + 3NiO 0t Al 2O3 + 3NiPh ng php ny th ng c dng iu chcc kim lo i kh nng ch y nh

Fe v c ng dng nhi u trong Dy th i n ho ca kim loi a. C p oxi ho - kh ca kim loi

oi M v i lo iM+n + ne M 0

Trong nh ng iu kin nht nh, cn b ng c th xy ra theo 1 chi u xc nh. Dngoxi ho v d ng kh ca cng m t nguyn t to thnh c p oxi ho - kh (oxh/kh) c ang . uyn t

V d :

8/3/2019 [LT] hoa vo co

23/48



Cc c p oxi ho - kh : Fe 2+/Fe, Cu 2+/Cu, Al 3+/Al.b. i n th oxi ho - kh : c tr ng cho kh nng oxi ho - kh ca mt c p oxi ho - kh , ng i ta dng i

lng dng khbng 1mol/l ( [oxh ] = [kh] = 1mol/l), ta c

th xi o - chuTnh oxi ha c a kim lo i tng dn:

g Al Zn Fe Ni Sn Pb H Cu 2Hg Ag Pt Au

n

t stc dng v i dng khmnhnh nh d ng oxi ha yu h n v d ng khyu h n:

Fe 2+/Fe ph n ng:

phn ng:

g kim loi ng tr c H y c hi ro ra khi dung d ch axit.

Fe + H 2SO 4 -> FeSO 4 + H5.

khi nung ch y mt hn h p nhiu kim lo i khc nhauho kim.

h thca cc n cht trong h n h p ban u, khin

tinh th c to thnh sau khi nung nng ch y cc

a nhng h p cht ho h c c to ra sau khi

nu p. i. Trong lo i h p kim c tinh th l h p

ch n k t cng ho tr .

cc ch t trong h n h p ban t vt l v tnh ch t c hc li khc nhi u.

hto t, my bay, cc lo i my mc

6. g n mn

ng gi l in thoxi ho - kh v k hi u E oxh/kh . Khi n ng dng oxi ho v no h kh n E 0

oxh/kh.

Dng oxi ha: K + Na + Mg 2+ Al 3+ Zn 2+ Fe 2+ Ni 2+ Sn 2+ Pb 2+ H+ Cu 2+ Hg 22+ Ag + Pt2+ Au 3+

Dng kh: K Na M

Tnh kh ca kim lo i gim dc. ngh a ca dy th i n ho ca kim loi - D on chi u phn ng gi a 2 c p oxh - kh:

Khi cho 2 c p oxh - kh g p nhau, d ng oxi ha m nh nht to thV d:

C 2 c p oxh - kh : Zn 2+/Zn vZn + Fe 2+ -> Zn 2+ + Fe 0

C 2 c p oxh - kh: Zn 2+/Zn v Cu 2+/Cu Zn + Cu 2+ -> Zn 2+ + Cu 0 - Nh nV d :

2 H p kim

a. nh ngh a:

H p kiml cht r n thu c sauc hn h p kim lo i v phib. C u t o ca h p kim: H p kim th ng c cu to bng cc lo i tinh th : + Tinh th h n h p: Gm nhng tinng chy chng khng tan vo nhau. + Tinh th dung d ch r n: L nh ngn cht trong h n h p tan vo nhau + Tinh th h p ch t ho h c: L tinh th c

ng nng ch y cc n cht trong h n hc. Lin k t ho hc trong h p kim: Lin k t trong h p kim ch yu l lin k t kim lot ho h c, kiu lin k t l lid. Tnh ch t ca h p kim: H p kim c nh ng tnh ch t ho h c t ng t tnh ch t cau, nhng tnh che. ng d ng: H p kim c dng nhi u trong: Cng nghi p chto my: c

Cng nghi p xy d ng n mn kim loi v ch na. S n mn kim loi:

8/3/2019 [LT] hoa vo co

24/48



Sph hu kim lo i hoc h p kim do tc d ng ho h c ca mi tr ng xung quanh g i ls n mn kim lo i.

n mCn cvo c chca s n, n mn kim lo i c chia thnh 2 lo i chnh: n mnho

im loi do kim lo i phn ng ho h c v i ch t kh ho ch

n mn cng nhanh.

t ca ng c t trong. N ti p xc v c t cao.

V d

Bn cht c hc l qu trnh oxi ho - kh , trong cc electron c a kimlo mi tr ng tc d ng:

: u kim loi do kim lo i ti p xc v i dung d ch ch t in li t o

n

p cht (kim lo ikh

c bin, ) s xy ra qu trnh n mn in ho.

St c ln ng ti p xc v i mi tr ng in li to thnh 1 pin, trong Fe l kim lo ihot ng h n l c c m, Cu l c c d ng .

hc vn mn i n ho. * n mn ho hc: n mn ho h c l s ph hu k i n c nhit cao. c im ca n mn ho h c: Khng pht sinh dng in. Nhit cng cao th t c S n mn ho h c th ng xy ra : Nhng thit b ca l t. Nhng chi ti hng thi t b i h i n nhi:

0

3Fe + 4H 2O t Fe 3O4 + 4H 2 Cu + Cl 2

0t CuCl 2 a n mn ho

i chuy n tr c ti p sangM0 ne -> M

+n

* n mn i n ho n mn in ho l s ph hn dng in. C ch n mn i n ho:

Nhng kim lo i dng trong i sng v k thut th ng t nhi u c ln tc hoc phi kim), khi ti p xc v i mi tr ng in li (nh h i n c c ho l n cc kh

CO 2, NO 2, SO 2,hoc n Xt c ch n mn s t c ln ng trong khng kh m c ho tan H +, O 2, CO 2, NO 2,to

thnh mi tr ng in li.

2

H+

Fe 2e -> Fe2+

Fe2+

Fe Cu -

+

cc m: Fe b oxi ho v b n mn. Fe 2e -> Fe 2+

Ion Fe 2+ tan vo mi tr ng in li, trn s t de. Cc e d ny ch y sang Cu ( gim b ts

cc d trnh kh ion H v O 2. Ion H + v O li n ming Cu thu e:

chnh l ch in tch m gi a thanh s t v ng). +

ng: Xy ra qu2 trong mi tr ng in

2H + +2e -> H 2O2 + H 2O + 4e -> 4OH

-

8/3/2019 [LT] hoa vo co

25/48

8/3/2019 [LT] hoa vo co

26/48



CuO + H 0t C2 2

Fe2O3 + 3CO 0t 2Fe + 3CO 2

u + H O

chiu trn catt (c c m) kh ion kim lo i trong h p cht. Bng ph i mt cch r t tinh khi t. in phn h p cht nng ch y(mu

u chNa bng cch in phn NaCl nng ch y.

hn dung d ch mu i ca chngtrong n

ch in phn dung d ch CuSO 4. Cu + H 2SO 4 + 1/2O 2

+ u+ Tc t s oxit kim lo i mnh (v d kim lo i kim, kim

th i H 2O.

kim lo i mnh phn ng c.

m k t h p oxit v H 2O. Hi roxit c th c tnh baz

2On + nH 2O

ng tnh (nh Be(OH) 2, Zn(OH) 2, Al(OH) 3,Sn(OH O 4).

shiroxit c a kim lo i c nhi u soxiho roxit c a kim lo i yu.

2O -> 4Fe(OH) 3

* Ph ng php i n phn: Dng dng in 1

ng php ny, ng i ta c th iu ch c hu ht cc kim lo iu ch kim loi c tnh kh mnh (t Na n Al). i, kim,

V d: i

oxit).

NaCl Na + Cl 2 iu ch kim loi c tnh kh trung bnh v y u: in p

dpnc

c.V d:

u bng ciu chC CuSO 4. + H 2O

n dpdd

Bng ph ng php i phn c th iu ch c kim lo i c tinh khi t cao. 8. H p ch t ca kim loi

a. Oxit M x O y .l tinh th

g d n v i H 2O. Ch c m) v m t sanhi rit axit c s oxi ho cao m i phn ng tr c ti p v

Na 2O + H 2O -> 2NaOHCrO 3 + H 2O -> H 2CrO 4

O4Mn 2O7 + H 2O -> 2HMn+ Tc d ng v i axit : Phn l n cc oxit baz phn ng v i axit.

CuO + 2HCl -> CuCl 2 + H 2O Tc d + ng v i oxit axit . Ch c oxit c a cc

aO + CO 2 -> CaCO 3 C+ Tc d ng v i ki m: Cc oxit axit v cc oxit l ng tnh ph n ng c.

Al2O3 + 2NaOH -> 2NaAlO 2 + H 2OMn 2O7 + 2KOH -> 2KMnO 4 + H 2O

b. Hi roxit Hiroxit l h p cht t ng ng v i sn ph

oc axit. h + Hi roxit c a mt s kim loi (tr ca kim lo i kim, kim th) b nhit phn khi

nung nng t o thnh oxit: 0t M2M(OH) n

+ Tnh tan trong H 2O: Phn l n t tan, ch c hi roxit c a kim lo i kim, Ba(OH) 2 vmt shiroxit trong kim lo i c soxi ho cao l tan c trong H 2O. V d : H 2CrO 4,H2Cr 2O7, H 2MnO 4, HMnO 4.

+ Tnh axit - baz : Phn l n c tnh baz , mt s c tnh l

)2 , r ,), m t sl axit (H 2CrO 4 H2C 2O7, HMn+ Tnh oxi ho - kh : Thhin r i v i mt

hoc hi4Fe(OH) 2 + O 2 + 2H2Ni(OH) + 6HC3 l -> 2NiCl 2 + Cl 2 + 6H 2O

8/3/2019 [LT] hoa vo co

27/48



c. Mu i *Tnh tan c a mu i:

Mui nitrat c a cc kim lo i: u dtan trong n c.

cc kim lo i: phn l n dtan, tr AgCl, PbCl 2, CuCl, Hg 2Cl2, Mui cacbonat c a cc kim lo i: phn l n kh tan, tr cacbonat c a kim lo i kimv

(tr cacbonataxit ca kim l

Mt th p ca kim lo i km b n, c tnh kh . FeCl 2 + 3/2Cl 2 -> FeCl 3

Mt smui ca kim lo i yu, hoc c s oxi ho cao c a kim lo i th km b n, ctnh oxi ho ho c db phn hu : AgCl -> Ag + 1/2Cl 2

Mui sunfat c a cc kim lo i: phn l n dtan, tr CaSO 4, BaSO 4, PbSO 4, Ag 2SO 4.

Mui clorua c aamoni.

Mui cacbonat axit: ni chung tan t t h n mui cacbonat trung tnhoi kim).

*Tnh oxi ho - kh ca mu i: smui c soxi ho

8/3/2019 [LT] hoa vo co

28/48



1.

n t l n, in tch h t nhn nh (so v i cc nguyn t cng chu k). Vv n tnh kh mnh.

t l , tr ng nhbc.

ng ch y v nhi t si th p. i tLi Cs, nhi t nng ch y v nhi t si gim dn.

dn in tt. t khi ch g a : tm

Rb :n c n n tnhm IA

Ch ng 6

CC NGUYN TNHM IAC u t o nguyn t C 1 e ho tr l p ngoi cng. Bn knh nguyy kim lo i kim r t dnh ng 1e ho tr - thhi M 1e -> M +

i tLi Fr tnh kh tng dn (Fr l nguyn t phng x t c nghin c u). 2. Tnh ch t v

L nhng kim lo i mm, nh Dto h p kim v i Hg g i l hn hng. Nhit n

Dn nhit v n cht v h p ch y cho n n l a c tr ng: Li : ta ; N : vng; K huyt.

B g 3: C guy Nguyn t Li Na K Rb Cs

Cu hnh electron (He) 2s 1 ) 3s 1 ) 4s 1 ) 5s 1 ) 6s 1 (Ne (Ar (Kr (Xe

Nng l ng ion ha, kJ/mol 520 500 420 400 380 Bn knh nguyn t , nm 0.15 1.19 0.24 0.25 0.27

Nhit nng ch y oC 180 98 64 39 29 Nhit si, C o 760 688 690 1330 892 Khi l ng ring, g/cm 3 0.86 1.53 1.90 0.53 0.97 cng (ly kim c ng = 0.6 0.4 0.5 0.3 0.2 10) Kiu mng tinh th L p ph ng tm kh i

3. Tnh ch t ho hc

y. Khi un chy mnh li t to thnh oxit (Li 2O) hay peoxit Na 2O2,

K 2b) V i cc hc: Phn ng i h o th ng, ho c khi un nh:

2K + S K 2S

i n c: Phn ng mnh ngay nhit th ng to thnh dung d chki

a) Phn ng v i oxi : to th ng : Li, Na, K + O 2 l p oxit trn m t ; Rb, Cs b c chnng : Li, Na, K b c

O2. phi kim k

mnh li t v alogen t2Na + Br 2 -> 2NaBr

Khi t nng ph n ng v i S, H 2, P, 0t

2Na + H 0t

2NaH 2 NaH l ch t r n, khi g p n c, b thuphn: c) Phn ng vm.

8/3/2019 [LT] hoa vo co

29/48



Nan

+ H 2O -> N OH + 1/2H 2d) Ph oxi ho: phn ng xy ra mnh li t.

4. H p ch t a. Oxit M mnh v i n c, v i axit v oxit axit.

H2S -> Li 2S + H 2O

L ch t c v to nhit do to thnh hi rat. D nng ch y (32

h, in li hon ton trong dung d ch n c. Phn ng

g d ch. Nh ng khi nung nng tinh th b phn tch thnh cacbonat, v d Na p

n, nng ch y khong 800 oC, khng b phn tch. n

tro

i roxit kim lo i ki m:

im loi ki u tan nhi u trong n c (tr KClO 4), mt smuitn Cl.KCl (xinvinit),KC

mui m. N c dng nhi u trong cng nghi pthc p

Mu t r n mu tr ng, t tan trong c, bn nhit

2O ng bn, tc d ng c v i axit m nh:

-> Na 2CO 3 + H 2O

ng v i axit th ng v axit

2V d:

O l cht r n, phn ng

Na 2O + HOH -> 2NaOHLi2O +K 2O + CO 2 -> K 2CO 3

b. Hi roxit MOH nr n, ht m mnh, tan nhi u trong

20C). . L baz mn

trung ho v i axit, oxit axit. V d Na 2O + H 2SO 4 -> Na 2SO 4 + H 2O

K 2O + CO 2 -> K 2CO 3

Khi dCO 2: CO 2 + K 2CO 3 + HOH -> 2KHCO 3Cacbonat axit c a kim lo i kim kh b n, c th tch kh i dung d ch d i dng tinh th

khi un cn dunHCO 3 b hn tch 160 oC. Mui cacbonat kim lo i kim r t b- Cc dung d ch MOH c th k t ta cc ion kim lo i m hi roxit c a chng khng tang kim d:

2NaOH + CuCl 2 -> 2NaCl + Cu(OH) 2 i u ch h

in phn dung d ch mu i clorua long, ngu i c mng ng n (xem ph n in phn). Bng phn ng trao i: Na 2CO 3 + Ca(OH) 2 -> CaCO 3 + 2NaOH

c. Mu i mHu ht cc mu i ca k

ti trong thin nhin : NaCl, Na 2SO 4.10H 2O, Na 2AlF 6, KCl, Nal.MgCl 2.H2O (cacnalit), KCl.MgSO 4.3H 2O. (cainit).

Mt smui kim lo i quan tr ng: Natri clorua NaCl :

NaCl l ch t r n, khng mu, d tan trong n c, nng ch y 800 oC. NaCl c khai thc t n c bin, t

hm, sn xut clo, axit clohi ric, n c Javen, Natri hi rocacbonat :

ni natri hi rocacbonat NaHCO 3 l chth ng, b phn hu nhit cao.

2NaHCO 3 0t Na 2CO 3 + CO 2 + H

NaHCO 3 l mu i ca axit y u, khNaHCO 3 + HCl -> NaCl + H 2O

Mt khc, NaHCO 3 l mu i axit, tc d ng c v i kim: NaHCO 3 + NOH

Mu i natri cacbonat Na 2CO 3:

8/3/2019 [LT] hoa vo co

30/48



Na 2CO 3 l cht r n mu tr ng, d tan trong n c. nhit th ng n t n ti dngmui ngm n c Na CO .10H O. nhit cao, m t n c to thnh mu i khan Na 2CO 3 cnh

2 3 2

it nng ch y 850 oC. Na 2CO 3 b thuphn trong dung d ch cho mi tr ng kim mnh:

Na 2CO 3 + HOH NaOH + NaHCO 3OH - +CO 3

2- + HOH HCO 3-

sn xut thu tinh, x phng v nhi u muikh

t kim loi ki m v h p ch t ca chng.

mu .

t d hnh ion d ng, do v y trong t nhin kim lo i kim ch guyn t c iu chl kh cc ion kim lo i ki m :

ng nht iu chkim lo ing d ng nng ch y.

atri dng lm ch t trao i nhit trong cc l ph n ng ht nhn.

to chtch cho x ng7. Tr ng thi t nhin

Natri th ng g p d i dng NaCl (mu i n), Na 2SO 4.10H 2O, Na 2CO 3 (xa), NaNO 3 (dim tiu).

Kali th ng g p dng : KCl.NaCl (xinvinit), KCl.MgCl 2.6H 2O (cacnanit)

Na 2CO 3 l nguyn li u ho h c quan tr ngc. d. Nhn bi Da vo mu ng n la: dng dy Pt s ch nhng vo cc h p cht ca cc kim lo i kim

em t trn ng n la n cn:+H p cht ca Li : ng n la+H p cht ca Na : ng n la mu vng.

H p cht ca K +: ngn la mu tm. 5. i u c h

Kim lo i kim r b oxi ha tti dng t cht (mu i). Ntn ng h pM+ + e = M

Tuy nhin s khcc ion l r t kh kh n. Ph ng php quan tr kim l in phn mu i halogenua ho c hi roxit c a ch

V d : NaCl pnc Na + 1/2Cl 2

6. ng d ng ca kim loi ki m Kim lo i kim c nhi u ng dng quan tr ng :

- Dng ch to h p kim c nhi t nng ch y th p.- Cc kim lo i kali v n- Kim lo i Cs dng ch to tbo quang in.- Kim lo i kim c dng iu chmt s kim lo i him bng ph ng php nhi t

kim lo i.Kim lo i kim c dng lm ch t xc tc trong nhi u phn ng hu c v ch-ng n

8/3/2019 [LT] hoa vo co

31/48



Ch ng 7CC NGUYN TNHM IIA

nguyn t tro mnh (nh ng km kim lo i kim),d

2. Tnh ch t vt ln, c nh b i n, d t t t.

n n (c m l a Ba l 710 oC.

ng ca t v h t: : son; nh l c.

Bng c nguy nhm IIAt Be

1. C u t o nguyn t C 2 electrong ho tr l p ngoi cng. Bn knh nguyn t kh l n, in tch t nhn t ng i nh (so v i cchng cng chu k ). V v y cc nguyn t u c tnh kh nh ng 2e.

M 2e -> M 2+

L nh Nhit si v

ng cht r c g chy t

, dn n nhig i th p

ao h n ki nhit n

V d : ca Mg l 650 oC, coi kim)

Mu ng n la c tr n ch p chCa: da cam; Sr, Ra Ba: xa

4: C n t

Nguyn Mg Ca Sr Ba(He) 2s 2 (Ne) 2 (Ar) (Kr) 2 (Xe) 2 Cu hnh electron 3s 4s 2 5s 6s

- 1800 1450 1150 1060 970 Nng l ng ion ha, kJ/mol M2e = M 2+ Bn knh nguyn t , nm 0.1 61 0.1 0.2 0.21 0.22

Nhit nng ch y, Co 1280 650 838 768 714 Nhit si, C 2770 1110 1440 1380 1640o

Khi l ng ring, g/cm 3 1.85 1.74 1.55 2.6 3.5cng (ly kim c ng =10) 2.0 1.5 1.8

Kiu mng tinh th Lc gic u L p ph ng tm di n L p ph ngtm kh i

3.

ng nguyn t nhm s, nguyn t c 2 electron ha tr (s2

), c b , chng d dng nh ng 2e t o thnh ion d ng,th h kh mnh , trong cc h p cht chng c s oxi ha l +2 . Tnh kh ca nhngkim lo i ny t ho h c sau :

O2 khng kh oxi ho t othnh l p oxi

V d :2

b. Phn n c c. g dd ngay nhi t th ng

Tnh ch t ho hc

Kim lo i nhm IIA l nh n knh nguyn t t ng i l n. Do hin tn

hhin qua cc ph n nga. Phn ng v i oxi nhit th ng, cc kim lo i phn nhm chnh nhm II b

t trn b mt. Khi t nng b c chy mnh li t.

2Ca + O 2 CaO0t

phi k g v i c im khng V i halogen: ph n n

Ca + Cl 2 -> CaCl 2

8/3/2019 [LT] hoa vo co

32/48



V i cc phi kim km ho t ng: ph i un nng Ca + 2C

0t CaC 23Mg + 2N 2

0t Mg 3 N20t Ca + H 2 CaH 2

c. Phn ng v i H O it bo v

m do ph n ng v i n c.

2

) B

2

4Ca 3 + 5H 2O

e. Phn n ch ki ng ch y

hn ng:

2 + H 2

4.Ph ng php ph ng nht l in phn mu i halogenua nng ch y:

5.a. Oxit MO n nhit, nng ch y nhit r t cao (v d

Cang mnh li t v i n c:

-> Ca(OH) 2

c oxit u tan d dng trong axit. v i ki

BeO 2 + H 2OQua O c gi l vi s ng, tc d ng v i n c

cho Ca(OH) 2 g dng. b. Hi roxit Tnh tan v tnh baz tng dn:

Ba(OH) 2

a tr ng, l baz yu, tan trong axit. Ca(OH) 2 t tan trong n c, l baz kh m nh. Ba(OH) 2 tan kh nhi u trong n c to thnh dung d ch kim mnh.

2

Be khng ph n ng v c l p ox M gg khng tan tron n c lnh, khi un nng t o tan ch

g. Ca, Sr, Ba ph n ng mnh v i n c nhit th na(OH) + HCa + 2H 2O -> C

d. P 2

hn ng v i axit (axit th ng v axit oxi hodne, Mg ph n ng d g.

Ca, Sr, Ba ph n ng mnh li t Mg + 2HCl -> MgCl + H 2

+ 10HNO 3 -> 4Ca(NO 3)2 + NH 4 NO

g v i dung d m v ki m nCh c Be p Be + NaOH + H 2O -> Na 2[Be(OH) 4] + H 2 Be + 2Na

0

Na 2BeOOH f. Phn ng y kim loi y u

t

h n khi oxit hoc mu i khan khi un nng 2Mg + TiO 2

0t 2MgO + Ti2Ca + TiCl 4

0t 2CaCl 2 + Ti i u ch

bin nht v quan tr CaCl 2 pnc Ca + Cl 2

M t s h p ch t quan tr ng : u l ch t r n, mu tr ng, r t b

O nng ch y 2585 oC). MgO ph n ng chm v i H 2O ; CaO ; SrO ; BaO ph n

CaO + H 2O

CBeO tc d ng dung d ch m

BeO + NaOH -> Na 2n tr ng nht trong s cc oxit l CaO. Ca

i l vi ti, dng lm v t liu xy M(OH)2

H)2 Be(OH) 2 Mg(OH) 2 Ca(OH) 2 Sr(O Be(OH) 2 c tnh l ng tnh

Be(OH) 2 + 2HCl -> BeCl 2 + H 2O

Be(OH) + H -> K BeO +2 2KO 2 2 H2O

Mg(OH) 2 k t t

8/3/2019 [LT] hoa vo co

33/48



Khi un nng, Be(OH) 2 v Mg(OH) 2 b mt n c bin thnh oxit: Mg(OH) MgO + H 2O

Ch : Khi cho kh clo tc d ng v i Ca(OH) 2 hoc CaO ta thu c clorua vi CaOCl 2 ccng th

2 0t

c cu to:

CaCl

O

-

Cl +

H2Oty tr ng. Cc ph n ng quan

tr rua vi l:

iu trong n c.

c) Mu t : t SO 4 tan gim dn. BeSO 4, MgSO 4 tan nhi u,Sr

cacbonat : M CO : t tan trong n c, khi nung nng b phn tch. V d :

Ca(OH) 2 (bt m, huy n ph ) + Cl 2 -> CaOCl 2 +Clorua vi l ch t oxi ho m nh, dng st trng v

ng ca cloCaOCl 0t CaCl + 1/2O 2 2 2CaOCl + 2HCl -> CaCl + Cl + H 2O2 2 22CaOCl 2 + CO 2 -> CaCl 2 + CaCO 3 + Cl 2

c. Mu i a) Mu i nitrat : tan nh

b) Mu i clorua : tan nhi u trong n c i sunfa BeSO 4 Ba

SO 4, BaSO 4 khng tan. d) Mu iui cacbonat trung tnh M 3

MCO 0t MO + CO3 2 Mui cacbonat axit Me(HCO 3)2 tan nhi u trong n c, ch t n t i trong dung d ch v c

cn bng sau;

MCO 3 + CO 2 + H 2O M(HCO 3)2 , cn b ng chuy n d ch sang ph i.

nh thch nh trong cc hang ng v s to thnh l p cn vi trong

hv bn, dng ch to my

p dng MgCO 3 (manhezit), CaCO 3.MgCO 3 (olomit),KC cacnalit), Cl.MgS .6H O (cainit).

8.2+ c trong n c nhiu hay t m ng i ta chia n c

thin nhin thnh 2 lo i:

Khi dCO 2Khi un nng, cn b ng chuy n d ch sang tri. Phn ng xy ra theo chi u thun ngh ch

gii thch s to thm un n c, phch ng n c nng.6. ng d ng

Kim lo i beri t o ra nh ng h p kim c ng, n hi, khng b n mn, dng ch to my bay, v tu bin

Kim lo i magie t o ra c nhng h p kim c c tnh n bay, tn l a, t

Kim lo i canxi dng lm ch t kh tch m t s kim lo i khi h p cht; tch oxi, l uhunh ra kh i thp..

Cc kim lo i kim thcn li t c ng dng trong th c t 7. Tr ng thi t nhin

Mg th ng gl.MgCl .6H O (2 2 K O 4 2

Ca th ng g p dng CaCO 3 ( vi, phn, hoa), CaCO 3.MgCO 3 (olomit),CaO .2H O (th ch cao), C4 2 a3(PO 4)2 (photphorit), 3Ca 3(PO 4)2.CaF 2 (apatit).

N c c ng

a. nh ngh a Tu theo l ng ion Ca 2+ v Mg

8/3/2019 [LT] hoa vo co

34/48



+ N c m m: C t ion Ca 2+, Mg 2+ ho tan (t ng nng 2 ion ny < 0,002 mol/l). + N c c ng : C ho tan nhi u ion Ca 2+, Mg 2+ (tng nng 2 ion ny > 0,002 mol/l). n c

to ra mu i, cacbonat k t ta:

do mu i clorua, sunfat c a Ca 2+ v Mg 2+. Khi un si, v n

on ph n: l tng ca hai cng trn.

ng d ch cn pha, d n t i sai s trong nhi u php ph in c u,

G x phng bi n thnh mu ic t

a + C + -> ( C17H35COO) 2Ca + 2Na+

c

D

3

+ 2OH2O

+ 2NaHCO

Na 3PO 4) k t ta Ca 2+ v Mg 2+: Na 2CO 3 + Ca

2+-> CaCO 3 + 2Na

+

Dng nh a trao i ion (g i l cc ionit): cho n c chy qua c t cha nha trao in, cc ion Ca 2+, Mg 2+ sb gi li trn c t.

c ng ca g m 2 loi: + c ng t m th i: Do mu i cacbonat axit c a canxi v magie gy ra, khi un si n c,

cc mu i ny b phn hu

M(HCO 3)2 0t

MCO 3 + CO 2 + H 2O + c ng v nh c u: gy rah cu khng b mt. + c ng t b. Tc hi ca n c c ng ng cn vo thnh n i h i lm gi m dn nhit nn lm t n nhin li u v c th gy

ra nni h i. Dng n c cng cho n u n lm th c phm lu chn, gi m mi v N c cng c ng lm h ng nhi u dun tch, ngh

it x phng trong n c cng skh sch, tn x phng vrn vi.a Ca 2+, Mg 2+ t tan, vn c c

V d :a22C 17H35COON

. Cch lm m m n c. * Kh c ng t m th i :

un si n c. ng cc ph ng php vi, xt v x a. + Ph ng php vi:

Ca(OH) 2 + Ca(HCO 3)2 -> 2CaCO + H 2OCa(OH) 2 + Mg(HCO 3)2 -> CaCO 3 + Mg(OH) 2 + H 2O

+ Ph ng php xt:2NaOH + Ca(HCO 3)2 -> CaCO 3 Na 2CO 3 + 2H2NaOH + Mg(HCO 3)2 -> MgCO 3 + Na 2CO 3 + 2

+ Ph ng php x a: Na 2CO 3 + Mg(HCO 3)2 -> MgCO 3 + 2NaHCO 3 Na 2CO + Ca(HCO 3) -> CaCO3 2 3 3

* Kh c ng ton ph n: Dng ph n ng trao i (v i Na 2CO 3 hay

io

8/3/2019 [LT] hoa vo co

35/48



Ch ng 8

I.1.e : 1s 2 2s2 2p 6 3s2 31).

ng i l n. n Z t ng i nh.

2.

ng l p ph ng tm di n, mt electron t do t ng i l n. Do

iu kim lo i khc. 3. Tnh t

nhm ng lin sau cc kim lo i kim v kim lo i kim th, nnnh

a. Phn n

u ngn to thnh h n hng trn b mt Al, khi rakh

b. Phn n hi kim V i Cl 2, n n nhit th ng, to thnh AlCl 3, AlBr 3. Khi un nng, Al ph n 2, S. nhit cao, Al ph n ng c v i N 2, C.

2AlI 3 (bc chy t a nhiu nhit)

c. Phn n

i H O nhit th ng.

l( ) 3 bo vkhng cho Al ti p xc v i H 2O.

c H):

ng v i axit oxi ho V i HNO : ng ho. long, axit c, nng) ph n ng xy ra d dng:

NHM ST

NhmC u t o nguyn t Nguyn t Al c 3 electron ho tr l p ngoi cng (c u hnh Bn knh nguyn t t in tch h t nh V thAl c tnh kh mnh (km Mg), d nh ng 3e ho tr :

Al 3e -> Al 3+

Tnh ch t vt l Al l kim lo i nh(d = 2,7 g/cm 3), tr ng nhbc, nhit nng ch y l 600 0C. Al r t do, dko di, dt m ng t i 0,01mm. Nhm c c u to m

vy nhm c kh nng d n in v nhi t tt. dn in bng 2/3 ng, nh ng nhm nh h n ng 3 l n. dn nhit ca nhm h n st 3 ln. To h p kim v i nh

ch ho hc Trong dy in ho,

m l kim lo i c tnh kh mnh , n b oxi ha d dng thnh ion Al 3+ Al 3e -> Al 3+

g v i oxi nhit th ng: do l p oxit m ng bo vnn Al khng ph n ng v i oxi. N u lm

sch l p Al O th nhm s phn ng mnh v i oxi.2 3 4Al + 3O -> 2Al O 3 2 2V d , sau khi nhng Al vo thng kh s xy ra hi n t ng "Al m c lng t ". dng bt, khi un nng, Al chy m nh tonhiu nhit.

g v i cc pBr 2 : Al ph g ngay

ng v i I2Al + 3I 2 O H 2

2Al + 3S 0t Al

2S

3

2Al + N 2 0t 2AlN

g v i H 2O nhit th ng, Al khng ph n ng v i H 2O v c l p oxit b n vng bo v. Nunh bl p oxit i, Al ph n ng v 2

2Al + 6H 2O -> 2Al(OH) 3 + 3H 2 Phn ng td. Phn ng v i axit th ng

rn nhanh chng d ng li v A OH

V i dung d ch HCl v H 2SO 4(l), nhm ph n ng ddng (Al ng tr Al + 3HCl -> AlCl 3 + 3/2H 2

e. Phn3 c, ngu i v H 2SO 4 c, ngu i Al b th

Trong cc tr ng h p khc (axitV d :

8/3/2019 [LT] hoa vo co

36/48



Al + 4HNO 3 l-> Al(NO 3)3 + NO + 2H 2O

) l ng tnh, tan c trong ki m. + 3/2H

V i dunghm: y kim lo i yu khi oxit khi nung nng.

Al O + 2Fe st.

4.

t, kh nng ch y (nhi t nng ch y > 2000 C) Khng t Al 2O3 l d ch axit m nh v dung d ch kim. Dphn

Al2O3 + 6HCl -> 2AlCl 3 + 3H 2O

t trong cc ngnh k thut chnh xc, nh chn knh ng h, my ph

m vt liu mi ( mi, b t giyrp

)3

Al(OH) 3 n c. L hi ro g dung d ch kim, c bit khng tanv

AH) Al 2O3+ 3H 2O

t, sunfat, halogenua c a nhm u tan nhi u trong n c.

lm trong n c, dng trong k ngh thuc d

M ch kim (v d NaAlO 2). Trong miV d :

cht qu, nh ng c nh c im l qu m m v km dai (d gy t).

a. H p kim uyra

f. Phn ng v i dung d ch ki m Phn ng mnh v Al(OH 3

Al + NaOH +H 2O -> NaAlO 2 2 g. Phn ng y kim loi y u h n khi h p ch t

dch mu i: 2Al + 3Cu 2+ -> 2Al 3+ + 3Cu

Phn ng nhi t n2Al + Fe 2O3 2 3

Phn ng nhi t nhm c dng iu chMn, Cr, V, W v cc h p kim c a 0t

H p ch t ca Al a. Nhm oxit Al 2O3 Mu tr ng, r t bn v i nhi o

c dng v i n c, khng tan trong n c. oxit l ng tnh, tc d ng v i dung

ng v i kim nng ch y. Al2O3 + 2NaOH

0t 2NaAlO 2 + H 2O

Tinh th nhm oxit khng mu ho c c mu, m t phn dng lm n trang, m t phndng ch to cc chi ti

t laze.. Nhm oxit l n t p cht c r n cao, c dng l

, bt nh bng)b. Nhm hi roxit Al(OH

l cht k t ta dng keo, t tan trongxit l ng tnh, d tan trong axit v trono dung d ch NH 3 long.

Al(OH) 3 + 3HCl -> AlCl 3 + 3H 2OAl(OH) 3 + NaOH -> NaAlO 2 + 2H 2O

l(OH) 3 nung nng b mt n c. 0

2Al(O 3 t

iu chAl(OH) 3 bng phn ng trao i v i dung d ch NH 4OH: Al3+ + 3NH 3 + 3H 2O -> Al(OH) 3 + 3NH 4

+

c. Mu i nhm Cc mu i nitra Mt loi mui Al ph bin l phn chua. l mu i kp Al - K c cng th c:

K 2SO 4.Al 2(SO 4)3.24H 2O, phn chua c dng a v gi y.

u i aluminat : C ion AlO 2-, ch bn trong dung dtr ng axit y u to thnh Al(OH) 3 k t ta.

NaAlO 2 + CO 2 + 2H 2O -> NaHCO 3 + Al(OH) 3 AlO 2

-+ CO 2 + 2H 2O -> HCO 3- + Al(OH) 3

5. M t s h p kim quan tr ng ca nhm Nhm c nhi u tnhH p kim nhm c nh ng tnh ch t vt l ha h c h n hn nhm.

D i y l m t sh p kim quan tr ng ca nhm:

8/3/2019 [LT] hoa vo co

37/48



H p kim quan tr ng nht ca nhm l uyra. Thnh ph n c 94% Al; 4%Cu; cn l i lcc nguyn t Mn, Mg, Si H p kim ny c bn h n nhm 4 l n (gn bng bn ca

2,75 g/cm 3. uyra c dng nhi u trong cng nghi p chto my

im silumin l Al v Si (10 n 14% Si). H p kim ny c ut n khun (th tch dn n khi nhi t gim). Silumin c dng c

cn li l Mg, Si, Fe. H p kim ny c uai v b n h n nhm. Almelec dng chto dy cp d n in cao

v i nhm), r t bn vmt c hc (bn h n thp) ch u c sva chm v s thay i n v t ngt. Electron dng ch to tu v tr , v tinh nhn

c sdng r ng ri (sau s t) trong nhi u ngnh kinh t quc dn v

u ch toy ba

rao i nhit, cc d ng c un nu, va c p

tecmitl hn h p gm bt nhm v b t oxi s t t (Fe 3O4), khi chy t o ra nhi t

t

p, sn xut nhm ch yu bng ph ng php i yAl t criolit Na 3Al nhi t nng ch y ca Al 2O3.

O -2

in phn 4 - 5 von.

2 CO

ng to k t ta keo Al(OH) tan trong ki m d nhng

thp), c t khi x p x bay, t, xe l a....

b. H p kim silumin

Thnh ph n chnh c a h p k im l nh , bn, v r mt sbphn my mc.

c. H p kim almelec H p kim almelec c ch a 98,5% nhm ;

im l in tr nh, dththay cho ng l kim lo i qu hi m v n ng.

d. H p kim eletronThnh ph n chnh c a h p kim electron l magie (83,3%) nhm(10,5%), cn l i l k m

v mangan. Electron c nh ng u im l nh (c kh i l ng ring 1,75g/cm 3), bng 0,65ln sonhit trong gi i hn lto6. ng d ng ca nhm

Nhm l kim lo i i sng th ng ngy. Nh ng ng dng ca nhm c lin quan ch t chv i tnh ch t vt lv ha h c ca nhm.

- Tnh nh v bn i v i khng kh v n c, c ng dng lm v t lim y, t, tn l a, tu v tr .

- Mu tr ng bc, p c dng xy d ng nh c a v trang tr n i tht.- Nhm d n in v nhi t tt, c dng lm dy cp d n in cao th thay cho ng

v kim lo i t tin. Nhm dng ch to thit b tv va bn, tit kim n ng l ng. Gi y nhm dng bao gi th c phm, cc lo i bnhk o, khng gy c hi cho s c khocon ng i.

- Nhm l kim lo i c tnh kh kh m nh, bt nhm dng ch to hn h p(hn h p tecmit

2300 - 2700 oC) hn kim lo i, iu chmt skim lo i trong phng th nghi m.7. i u ch Al

n phn nng chTrong cng nghi2O3 c m F 6 lm gi mKhi nng ch y:

Al2 0t 2Al 3+ + 3O3

Catot: 4. Al 3+ + 3e -> AlAnot: 3. 2O -2 + 4e -> O 2 Pt din phn Al 2O3 p 2Al + 3/2O 2

950 oC, in thCc in cc lm b ng than graphit, do ant b n mn b i phn ng.

C + O -> 2

V vy, khi in phn ph i th ng xuyn b sung than ant. Al 2O3 ly tqung boxit. 8. Nhn bi t ion Al 3+ Nhn bit ion Al 3+ bng phn 3

khng tan trong NH 3.

8/3/2019 [LT] hoa vo co

38/48



9. Tr ng thi t nhin ca nhm Nhm th ng g p d i dng : boxit (Al 2O3.nH 2O), cao lanh (Al 2O3.2SiO 2.2H 2O),

II. S1.

g c 14 electron, ang xy d ng d dang nn km b n. V v y Fe nh+2

n t st c th nh ng 2e phn l p 4s hocnh tron phn l p 3d ch a bo ho (th ng l 1e). Tnh ch t ha h cc c Fe 3+, tu thu

o thnh l p oxit b mt (Fe 3O4). n mn in ho).

b. Phn n i hu ht cc phi kim, v d :

0

c. P i n c:

3O4 + 4H 2

b i H i. ng), Fe d dng ph n ng.

+ 2H 2O

+ 2H 2O f. V i dun

c dng v ch kim m loi y u khi h p ch t:

4.

tC u t o nguyn t St nm nhm VIIIB, thu c nhm cc nguyn t hd.Cu hnh electron:

[Ne] 3s 23p 63d 64s2

c thL p st ngoi cn ng 2 electron l p ngoi cng v m t selectron l p st ngoi cng c soxi ho, +3 v +6. St l kim lo i hot ng trung bnh, s oxi ho th ng g p l +2 v +3.

2. Tnh ch t vt l St nguyn ch t c nh b c, do, dn in, dn nhit tt, nng ch y 1539 oC. D i 800 oC st c tnh nhi m t, b nam chm ht v tr thnh nam chm (t m th i).

3. Tnh ch t ho hc Khi tham gia ph n ng ha h c, nguy ng thm m t selecbn ca st l tnh kh v nguyn t st c th b oxi ha thnh ion Fe 2+ hoc vo ch t oxi ha tc d ng v i st. a. Phn ng v i O2: nhit ong khng kh kh, tth ng, tr

(do b Trong khng kh m, st b g Khi nng , chy v i oxi:

0t 3Fe + 2O 2 Fe3O4

g v i cc phi kim: ng vKhi b t nng, Fe ph n

t 2Fe + 3Cl 2 2FeCl 3 0t Fe + S

hn ng v i n FeS

c: hit nng , F ng m v i hn e phn nh

Fe > C 0570+ H 2O FeO + H 2

e3Fe + 4H 2O < C 0570 F

d. Phn ng v i axit thng th ng:

Fe + H 2SO 4 -> FeSO 4 + H 2e. Phn ng v i axit oxi ho: Fe b th ng ho NO c, ngu i v H SO3 2 4 c, ngu

hc (H 2SO 4 c, nng; HNO 3 lo Trong cc tr ng h p k 0t Fe + 2H 2SO 4 FeSO 4 + SO 2

NOFe + 4HNO 3 l 0t Fe(NO 3)3 +

g d ch ki m: Fe khng t i dung d g. y ki

Fe + CuSO 4 -> Cu + FeSO 4 H p ch t a. Oxit C 3 lo i: FeO, Fe 2O3, Fe 3O4 (FeO.Fe 2O3).

8/3/2019 [LT] hoa vo co

39/48



C3 u l ch v i Ha s

t r n, khng tc d ng 2O v khng tan trong H 2O V i cht kh (nh CO, H 2 nhit cao) : Oxit ch t c s oxi ho cao b kh

thFe FeO Fe

V soxi ho th p bin thnh oxit c s oxi ho cao:

trong ki m.

H SO -> FeSO 4 + Fe 2(SO 4)3 + 3H 2O o th t o thnh mu i Fe 3+:

Fe(NO 3)3 + NO + 5H 2O

Fe(O

C y u oxit:

Fe H 2O

Nu Fe 2O3, v: O

Fe thnh Fe(OH) 3:

Fe(OH) 2 + 2HCl -> FeCl 2 + 2H 2OFe(OH) + 3HCl -> FeCl + 3H O

c tnh axit vr t

sunfat c a Fe u tan nhi u trong n c. +) M 10F 4 SO 4 + 2MnSO 4 + 18H 2O

oxi ho /2I 2

ch nhn bi t

ng phn ng to k t ta Fe(OH) 2 mu tr ng, r i b oxi ho d n thnh Fe(OH) 3 mun

mt mu KMnO 4 (xem ph n ng3b

p ch t ca Fe trong t nhin n ti chyu trong cc khong ch t sau :

O), xe erit (FeCO ), pirit(F

nh oxit c s oxi ho th p r i thnh kim lo i:

0

2O3 0,t CO

Fe3O4 ,t CO 0,t CO

i cht oxi ho: Oxit ch a st c2FeO + 1/2O 2 -> Fe 2O3 C3 u l oxit baz , ho tan trong axit, khng ho tan

FeO + 2HCl -> FeCl 2 + H 2O

Fe 3O4 + 3 2 4 Nu ho tan trong axit oxi h

33FeO + 10HNO 3 ->b. Hi roxit Fe(OH) 2 c mu tr ng.

H) 3 c mu nu. 2 hiroxit n t tan trong n c.

Khi nung nng (khng c khng kh), b mt n c to thnh(OH) 2

0t FeO +2Fe(OH) 3

0t Fe 2O3 + 3H 2O nung trong kh quy n c oxi th u to thnh

2Fe(OH) 2 + 1/2O 2 0t Fe 2O3 + 2H 2

)(OH) 2 db oxi ho (ngay trong khng kh4Fe(OH) 2 + O 2 + 2H 2O -> 4Fe(OH) 3

C2 hiroxit u l baz yu, tan trong axit:

3 3 2

Fe(OH) 3 khng tan trong ki m d, nhng tan m t t trong ki m c vyu. c. Mu i +) Cc mu i nitrat, halogenua,

u i Fe 2+ c tnh kh mnh . eSO 4 + 2KMnO 4 + 18H 2SO -> 5Fe 2(SO 4)3 + K 2

+) Mu i Fe 3+ c tnhFeCl 3+ KI -> FeCl 2 + KCl + 1Fe 2(SO 4)3 + 3Na 2S -> 2FeS + 3Na 2SO 4 + S

d. C +) Nhn bi t h p ch t ca Fe 2+ Bu. Bng phn ng thhin tnh kh ca Fe 2+. V d lm.) +) Nhn bi t h p ch t ca Fe 3+ Bng phn ng to thnh k t ta Fe(OH) 3 mu nu . e. H Trong t nhin, s t tOxit s t t (Fe 3O4), hmatit (Fe 2O3), hmatit nu (Fe 2O3 . H 2 3eS 2)

8/3/2019 [LT] hoa vo co

40/48



5. . S t non: l h p kim c a st c ch a d i 0,01% cacbon.

t t Mn, Si, P, S. Ng

m : Chto nhit cao, c ch a nhiu cacbon (3,5 - 6%) v t Si h n.

ng : R t cng nhng r t dn, dng luyn st hoc thp.

th ng hay thp cacbon : c ch a t C, Si, Mn v r t t P, S. cng ca thp ph

p c bit c nh ng tnh ch t c hc v v t l r t qu.

hp W - Mo - Cr : R t cng ngay nhit cao. Dng chto dng cct gt kim

o, n hi tt. Dng ch l xo, dp t. ng

ray6.

a. NguynDng CO ung FeCO 3 th nung tr c bin thnh s t oxit).

2 2

O + CO Fe + CO 2 ra t ng tc gi a Fe v C t o thnh s t cacbua Fe 3C ho tan trong gang.

Mm cha nhiu than ch.

7.

n v h u ht P, S.

O2 ca k ng. 2

iO 2+ Mn -> Fe + MnO2

SiO 2 v M y:

H p kim ca Fe ab. Gang: l h p kim ca st cha 2 - 6% cacbon, ngoi ra cn c m i ta phn bi t: Gang x Gang tr Gang c bit : C ch a nhiu Mn, Si, Cr, W. Dng tr n vo gang th ng luyn

thp qu. c. Thp: l h p kim c a st c t0,01 - 2% cacbon v m t snguyn t khc. Ng i ta

phn bi t: +) Thpthuc vo hm l ng cacbon. +) Thp c bit : c ch a nhng l ng ng k cc nguyn t khc nh Mn, Si, Cr, Ni,

W. Th

V du : Thp Ni - Cr : R t cng, t dn. Dng chto vng bi, v xe bc thp. T

loi. Thp Si : R t d Thp Mn : R t bn, ch u c va p m nh. Dng chmy nghi n , thanh .

Luy n gang t c khst oxit (n u l q

b. Cc phn ng trong l cao: pha trn n i l: C + O

0t CO2CO + C

0t O2 C bc ln g p it:

Kh CO s t ox

3Fe 2O3 + CO 0t 2Fe 3O4 + CO 2

0t Fe3O4 + CO 3FeO + CO 2 0t Fe

ng th i xyt phn cacbon trong gang dng than ch (graphit). Gang tr ng cha nhiu Fe 3C, gang x

Luy n thp a. Nguyn t c Tch b t khi gang m t phn l n C, Cr, Si, Mb. Phn n g x y ra khi luy n thp.

hng kh oxi ho m t phn Fe trong gang lFe + O 2

0t 2FeO FeO oxi ho cc t p cht nhSi, Mn, C:

2FeO + Si -> 2Fe + SFeOFeO + CO -> Fe + CO

nO b loi cng x l, CO ch

8/3/2019 [LT] hoa vo co

41/48



CO + 1/2O 2 -> CO 2 Loi P, S:

FeO + P -> Fe + P 2O5P2O5 + 3CaO -> Ca 3(PO 4FeS + CaO -> CaS + FeO

)2

Ca3(PO

4)

2,

FeO + SiO 2 -> FeSiO 3FeO + Mn -> Fe + MnOMnO + SiO 2 -> MnSiO 3

FeSiO 3, MnSiO 3 c loi cng x .

CaO v CaS c loi cng v i x . KhFeO cn st l i trong thp

8/3/2019 [LT] hoa vo co

42/48



ng 9

I.

hit nng ch y cao (Cu: 1083 0C, A 8 0C, Au: 1063 0C).t trong cc kim lo i

2.y th in ho. Cc s oxi ho ch

yCu : +1, +2 ; Ag : +1 ; Au : +1, +3.

mng bo v).

C3 g tr c l, AuCl 3. Khi nung nng, Cu ph nng v

HN p v i Cu v Ag: 8HNO 3 3Cu(NO 3)2 + 2NO + 4H 2OSO 4 + SO 2 + 2H 2O

trong n c c ng toan:

3.c soxi ho +1

c.

hng n, b phn tch ngay khi v a to thnh

> NaNO + AgOHO

Ag + : AgNO tan n u, AgCl v Ag 2SO 4 khng tan Trong dung d ch NH 3 to

g(NH ) ] + + Cl -

H p cht c soxi ho +2 Ch c tr

Ch

CC NGUYN TNHM BCc nguyn tnhm IB (Cu, Ag, Au)1. Tnh ch t vt l

u l kim lo i mu, n ng, cng, qu. N g: 960,n in, dn nhit tt. Ag d n in tt nh D

Tnh ch t ho hc u l kim lo i hot ng yu, ng sau H trong du:

Mt sphn ng quan tr ng: a. Phn ng v i oxi Ch c Cu ph n ng tr c ti p khi un nng.

2Cu + O 0t

2 2CuO( nhit th ng, trong kh quy n trn m t ng to thnh l p oxit r tb. Phn ng v i halogen

kim lo i phn n ti p to thnh CuCl 2, AgCi S to thnh Cu 2S.

c. Phn ng v i axit oxi ho

O3 (c, long), H 2SO 4 (c) ch phn ng tr c ti 0t 3Cu +2Ag + 2H 2SO 4 , n

0t Ag 2Au ch tan

Au + HNO + 3HCl -> AuCl + NO + 2H O3 3 2 H p ch t 3.1. H p cht a) Oxit : Cu O: mu gch, khng tan v khng tc d ng v i n 2 Ag O: mu nu, ch tan mt l ng nhtro2 ng n c. b) Hi roxit : Hiroxit k b

AgOAgNO + NaOH -3 3

H 2c) Mu i Mu i ca 3 hithnh ph c cht tan.

AgCl + 2NH -> [A3 3 2

Mu i Cu+

v Au+

: khng b n, db oxi ho ho c tbin i thnh h p cht c soxiho bn h n. 3.2.

ng i v i Cu.

8/3/2019 [LT] hoa vo co

43/48



a) Oxit CuO cht r n mu en, khng tc d ng v i n c, khng tan trong n c. b) Hi roxit Cu(OH)2 K t ta xanh da tr i, khi nung nng b phn tch thnh CuO v

H2O.

halogenua u tan nhi u. C khuynh h ng to phc

ch

m v axit.

4.FeS (cancopirit), CuCO 3.Cu(OH) 2

it). mui sunfua b c ln trong cc qu ng mu i sunfua kim lo i khc.

II1.

, Hg l nh ng kim lo i tr ng bc. n t ng i dnng ch y.

loi khc g i l h n h ng . Zn v Cd g sau H trong dy th in ho.

2. 2.1. Tnh c c cZn l kim l o t

2

Z

K i n c: ZnO

it xi ho.

NO 3 + 5H 2O d

OH + H O -> Na ZnO + H

+ 2H O -> [Zn(NH ) ](OH) 2 + H

Cu(OH) 0t CuO + H 2O 2c) Mu i : Cc mu i nitrat, sunfat,

t. Cu 2+ + 2OH - -> Cu(OH) 2Cu(OH) + 4NH -> [Cu(NH ) ] 2+ + 2OH -2 3 3 4

3.3. H p cht c soxi ho +3 Ch c tr ng v i Au. a) Au2O3 : R n, mu en, khng tan trong n c. b) Au(OH)3: K t ta, l ng tnh, tan trong dung d ch kic) Mu i : Cc mu i nitrat, clorua, sunfat u dtan. Tr ng thi t nhin Cu th ng g p dng Cu 2S (pirit ng), CuS.

(malakit), 2CuCO .Cu(OH) 2 (azurit), Cu 2O (cupr 3 Ag : Th ng g p Au: g p dng n cht.

. Cc nguyn tnhm IIB (Zn, Cd, Hg)Tnh ch t vt l Zn, Cd Hg l ch t lng, Zn, Cd l ch t r

u kim Hg r t dto h p kim v i nhi ng tr c H, H ng

K m ht ho h a Zn oi kh h ng:

+ Zn 2e -> Zna) Phn ng v i nhi u phi kim:

Zn + Cl 2 0t ZnCl 2

Zn + O 2 nO 0t

b) Phn ng v i H 2O: nhit th ng to thnh l p Zn(OH) 2 bo v.

hi nung nng Zn ph n ng v i hZn + H 2O 0t + H 2 c) Phn ng v i axit v ki m: Zn ph n ng ddng v i axit th ng v ax o

Zn + 2HCl -> ZnCl 2 + H 24Zn + 10HNO ong

0t 4Zn(NO 3)2 + NH 43 l

Zn ph n ng v i dung ch ki m:Zn + 2Na 2 2 2 2

d) Zn tan c trong dung d ch NH 3 (khc Al) Zn + 4NH 2 3 2 3 4

2.2. H p cht ca Zn a) Oxit ZnO:

8/3/2019 [LT] hoa vo co

44/48



L cht r n, mu tr ng, khng tan trong n c, nhng tan trong dung d ch axit v dungdch ki

t k t ta tr l ng tnh (tan trong axit v ki m). O4 -> ZnSO 4 + 2H 2O

Dto ph[Zn(N ) 4](OH) 2

c. ZnS k t ta

nh oxit, sau : CO

Sphalerit(Z ay ( ZnO v ZnO. A 3, Zn 2SiO 4. H 2O 3.

i Cl v S nga nhit th ng.

5H 2O

c) Phn n u i H h Hg +:

3.2. H p c

a) Oxit HgO: cht r n, mu hoc vng, khng tan v khng tc d i n c. Tanv O 2.

2Hg + O 2 , b phn tch ngay khi v a to thnh:

gCl 2 u tan nhi u trong n c.

IIv ch (Sn, Pb)

h th p. 1.2. Tnh c c L nhng ot ng bnh. Trong cc h p cht tn ti 2 s oxi ho: +2

v +4.

oxit b o v. Khi nung nng ph n ng mnhv i oxi t o th v PbO

0t S

mZnO + H 2SO 4 -> ZnSO 4 + H 2OZnO + 2NaOH -> Na 2ZnO 2 + H 2O

b) Hi roxit Zn(OH)2: L ch ng, c tnh

Zn(OH) 2 + H 2SZn(OH) 2 + 2NaOH -> Na 2ZnO 2 + 2H 2O

c cht v i dung d ch NH 3: H3Zn(OH) 2 + 4NH 3 ->

c) Mu i Zn: Zn(NO 3)2, ZnSO 4, ZnCl 2, ZnBr 2 u tan nhi u trong ntr ng.

2.3.iu chZn Nung qu ng (ZnS hay ZnCO 3) to th

ZnO + C Zn + 0t

2.4. Trng thi t nhin

l2OnS), ganm ZnCO 3),Thu ngn 3.1. c:Tnh cht ho h a) Phn ng v i oxi : Khi un nng

Hg + O 2 0t HgO

yHg ph n ng v 2Hg + Cl 2 HgCl 2

b) Phn ng v i axit oxi ha: 3Hg + 10HNO 3 long 3Hg(NO 3)2 + 2NO +

g v i m g 2+ t o thnHg 2+ + Hg -> Hg 2

2+ ht

H p cht ca thungn t n ti 2 soxi ho : +2, +1. ng v

trong axit, khi nung nng b phn tch thnh Hg2HgO

0t

b) Hi roxit : khng b nHg(OH) 2 -> HgO + H 2O

c) Mu i : Cc mu i Hg(NO 3)2, Hg 2SO 4, H

I. Mt snguyn tquan trng khc1. Thi c

1.1. Tnh cht vt l Sn l kim lo i mu tr ng, Pb l kim lo i mu xm. u c nhi t nng ch y k

ht ho hkim lo i h ng tru

a) Phn ng v i oxi : nhit th ng, trn b mt to thnh l p

nh SnO 2 . Sn + O 2 nO 2

8/3/2019 [LT] hoa vo co

45/48



Pb +2

O2 PbO

b) P

1 t 0

hn ng v i halogen Ph bX :

nhit roxit b o v. Khi c m t oxi, Pb ph n ng c v iH2O.

O H SO long).

Sn Pb g tan b o v .

e) P

2 + 2NO + 5H 2O b 2 + 3H 2O

Sn n + tu tng tr ng h p: S 2 + 4H 2O

2 +NH 4 NO 3 + 5H 2O

2 H

O

i ki

PbO

O4 + 3PbSO 4 + 2H 2O 2 2 b(OH) 4 u l nh ng cht khng tan trong

n

2+

SnCl 2 + HgCl 2 -> SnCl 4 + Hg ( en)

n ng to thnh halogenua SnX 4, P 2Sn + 2Cl

0t SnCl 42

Pb + 2Cl 2 PbCl 4c) Phn ng v i n c 0t

th ng to thnh l p hi

Pb + 1/2O + H O -> Pb(2 2 H) 2 d) Phn ng v i axit th ng (HCl v 2 4

phn ng chm. hu nh khng ph n ng v t o thnh mu i khn

Sn + 2HCl -> SnCl + H 2 2Pb + 2HCl -> PbCl + H2 2

hn ng v i axit oxi ho Pb ph n ng to thnh mu i Pb

3Pb(NO 3)

2+ 3Pb + 10HNO 3 ->

Pb + 3H SO , n -2 4 > P SO 4 + 2SO

2+ S 4

phn ng to thnh mu i Sn vO4)2 + 2 O Sn + 4H 2SO 4 , n -> Sn(S

4Sn + 10HNO 3 -> 4Sn(NO 3)Sn + 4HNO 3 -> H 2SnO 3 + 4NO 2 + H 2O

f) Phn ng v i dung d ch ki m C2 kim lo i u tan:

Sn + 2N OH -> Na 2SnO 2 + HPbO +

2 Pb + 2N OH -> Na 2

1.3. H p cht ca Sn v Pb.2

xit : SnO , PbO , SnO, PbOa) 2 2 Cc oxit u l ch t r n, khng tc d ng v i n c. Tc d ng v i axit r t kh kh n (ngay

ckhi un nng). Tc dng v m nng ch y

CaO + PbO -> CaPbO2 3 thhin tnh oxi ho:2

0t

3PbO 2 + 2MnO 2 + 3H 2SO 4 2HMnit : Sn(OH) , Pb(OH) , Sn(OH) 4, Pb) Hi rox c v l nh ng hi r xit l ng tnh. V d:

Sn(

Documents

[LT] hoa vo co