Upload
playgemboy
View
261
Download
4
Embed Size (px)
Citation preview
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
1/108
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
2/108
1
LI NI U
K t khi Hertz bng thc nghim chng t nng lng in c th bc
x trong khng gian v s tn ti ca trng in t mu k nguyn ng
dng sng in t trong thng tin lin lc, truyn s liu, gii tra phng tin,
iu khin t xa ... H thng thng tin v tuyn ny ngy cng tr nn quan
trng v thit yu trong x hi hin i. Do vic hiu bit bn cht ca sng
in t, tnh cht lan truyn ca trng in t cng nh cc ng dng ca n l
rt cn thit. tch lu phn kin thc ny ngi hc cn phi c kin thc nn
tng v gii tch vector, php tnh tensor, phng trnh vi phn v o hm
ring, gii tch hm mt bin v hm nhiu bin trong Ton hc cao cp; quang
hc sng v in hc trong Vt l i cng.
Gio trnh L thuyt trng in tc bin son trong khun kh ca
chng trnh hon thin b sch gio trnh dng ging dy v hc tp ca
Khoa Cng nghin t, Trng i hc Cng nghip TP H Ch Minh, bao
gm cc ni dung c trnh by trong 5 chng nh sau:
Chng 0 Mt scng thc ton hc
Chng 1 Cc nh lut v nguyn l cbn ca trng in t
Chng 2 Tch phn cc phng trnh Maxwell
Chng 3 Sng in tphng
Chng 4Nhiu x sng in t
Do thi gian v ti liu tham kho cn nhiu hn ch, cho nn chc chn
gio trnh cn nhiu thiu st. Rt mong c sng gp, ph bnh ca bn c
gio trnh c hon thin hn.
Tc gi
V Xun n
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
3/108
2
MC LC
TrangLi ni u 1
Chng 0 Mt s cng thc ton hc 3
Chng 1 Cc nh lut v nguyn l cbn ca trng in t 8
Chng 2 Tch phn cc phng trnh Maxwell 32
Chng 3 Sng in t phng 60
Chng 4 Nhiu x sng in t 90
Ti liu tham kho 107
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
4/108
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
5/108
4
+
+
=
==
y
a
x
ak
x
a
z
aj
z
a
y
ai
aaazyx
kji
aarot xyzxyz
zyx
rrr
rrr
rr
S phc
Hm m
( )ysiniycoseee xiyxz +== +
Hm m l mt hm tun hon c chu k l 2i. Thc vy, ta c
1k2sinik2cose ik2 =+=
Suy razik2zik2z ee.ee == +
Cng thc Euler
eiy = cosy +isiny
Khi s phc z = r ei = r(cos +isin)
Phng trnh vi phn tuyn tnh cp hai
Phng trnh vi phn t trng cp hai l phng trnh bc nht i vi
hm cha bit v cc o hm ca n:
)x(fyayay 21 =++ (1)
Trong :
a1, a2 v f(x) l cc hm ca bin c lp x
f(x) = 0 (1) gi l phng trnh tuyn tnh thun nht
f(x) 0 (1) gi l phng trnh tuyn tnh khng thun nht
a1, a2 const (1) gi l phng trnh tuyn tnh c h s khng i
Phng trnh vi phn tuyn tnh cp hai thun nht
Phng trnh vi phn t trng cp hai thun nht c dng:
0yayay 21 =++ (2)
a1, a2 l cc hm ca bin x
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
6/108
5
nh l 1. Nu y1 = y1(x) v y2 = y2(x) l 2 nghim ca (2) th y = C1y1 + C2y2
(trong C1, C2 l 2 hng s tu ) cng l nghim ca phng trnh y.
Hai hm y1(x) v y2(x) l c lp tuyn tnh khi( )
( )
const
xy
xy
2
1 , ngc li l ph
thuc tuyn tnh
nh l 2. Nu y1(x) v y2(x) l 2 nghim c lp tuyn tnh ca phng trnh vi
phn t trng cp hai thun nht (2) th y = C1y1 + C2y2 (trong C1, C2 l 2
hng s tu ) l nghim tng qut ca phng trnh y.
nh l 3. Nu bit mt nghim ring y1(x) ca phng trnh vi phn t
trng cp hai thun nht (2) th c th tm c mt nghim ring y2(x) caphng trnh , c lp tuyn tnh vi y1(x) bng cch t y2(x) = y1(x).u(x)
Phng trnh vi phn tuyn tnh cp hai khng thun nht
Phng trnh vi phn t trng cp hai l phng trnh bc nht i vi
hm cha bit v cc o hm ca n:
)x(fyayay 21 =++ (3)
Trong :a1 v a2 l cc hm ca bin c lp x; f(x) 0
nh l 1. Nghim tng qut ca phng trnh khng thun nht (3) bng
nghim tng qut ca phng trnh thun nht (2) tng ng v mt nghim
ring no ca phng trnh khng thun nht (3).
nh l 2. Cho phng trnh khng thun nht
)x(f)x(fyayay 2121 +=++ (4)
Nu y1(x) l nghim ring ca phng trnh
)x(fyayay 121 =++ (5)
v y2(x) l nghim ring ca phng trnh
)x(fyayay 221 =++ (6)
th y(x) = y1(x) + y2(x) cng l nghim ring ca phng trnh (4)
Phng trnh vi phn tuyn tnh cp hai c h s khng i
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
7/108
6
Phng trnh vi phn t trng cp hai thun nht c dng:
0qyypy =++ (7)
p, q l cc hng s
Gi s nghim ring ca (7) c dngkxey = (8)
Trong : k l hng s sc xc nh
Suy rakxkey = , kx2eky = (9)
Thay (8) v (9) vo (7) ta c
( ) 0qpkke 2kx =++ (10)
V ekx 0 nn
0qpkk 2 =++ (11)
Nu k tho mn (11) th y = ekx l mt nghim ring ca phng trnh vi
phn (7). Phng trnh (11) gi lphng trnh c trng ca phng trnh vi
phn (7)
Nhn xt: Phng trnh c trng (7) l phng trnh bc 2 c 2 nghim k1
v k2 nh sau
- k1 v k2 l 2 s thc khc nhau, khi 2 nghim ring ca phng trnh
vi phn (7) lxk
11ey = , xk2 2ey = (12)
Hai nghim ring (12) l c lp t trng v
( ) consteyy xkk
2
1 21 = (13)
Do nghim tng qut ca phng trnh vi phn (7) lxk
2xk
12121 eCeCyyy +=+= (14)
- k1 v k2 l 2 s thc trng nhau: k1 = k2
Hai nghim ring c lp t trng: xk1 1ey = ,xk
21xey =
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
8/108
7
Nghim tng qut ca phng trnh vi phn (7) l
( ) xk21xk
2xk
1111 exCCxeCeCy +=+= (15)
- k1 v k2 l 2 s phc lin hp: k1 = + i v k2 = - i
Hai nghim ring ca phng trnh vi phn (7) l
( )
( ) xixxi2
xixxi1
eeey
eeey
+
==
== (16)
Theo cng thc Euler ta c
xsinixcose
xsinixcosexi
xi
=
+=
(17)
Suy ra
( )
( )xsinixcoseeey
xsinixcoseeey
xxix2
xxix1
==
+==
(18)
Nu
1y v
2y l 2 nghim ca phng trnh vi phn (7) th cc hm
xsinei2yy
y
xcose2yyy
x212
x211
=+
=
=+=
(19)
cng l nghim ca phng trnh vi phn (7) v c lp t trng v
constxtgyy
2
1 = (20)
Do nghim tng qut ca phng trnh vi phn (7) l( )xsinCxcosCexsineCxcoseCy 21
xx2
x1 +=+=
(21)
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
9/108
8
Chng 1
CC NH LUT
V NGUYN L CBN CA TRNG IN T
1.1. Cc i lng c trng cho trng in t
1.1.1. Vector cng in trng
in trng c c trng bi lc tc dng ln in tch t trong in
trng
EqFrr
= (1.1)
Hay:
q
FE
r
r
= (1.2)
Ct Er
ti mt im bt k trong in trng l i lng vector c tr s
bng lc tc dng ln mt n vin tch im dng t ti im
Lc tc dng gia 2 t im Q v q
20
0 rr
4QqF
r
r
= (1.3)
- m/F10.854,8 120= - hng sin
- - in thm tng i
- 0rr
- vector n v ch phng
Ht im n21 q,...,q,q
==
==n
1i2
i
i0i
0
n
1ii
rrq
41EE
r
rr
(1.4)
i0rr
- cc vector n v ch phng
Trong thc t h thng l dy mnh, mt phng hay khi hnh hc, do :
=
l2l
0
l r
rdl
4
1E
r
r
(1.5)
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
10/108
9
=
S2S
0
S r
rdS
4
1E
r
r
(1.6)
=
V
2V
0
V
r
rdV
4
1E
r
r
(1.7)
1.1.2. Vector in cm
n gin khi tnh ton i vi cc mi trng khc nhau, ngi ta s
dng vector in cm Dr
ED 0rr
= (1.8)
1.1.3. Vector tcm T trng c c trng bi tc dng lc ca t trng ln in tch chuyn
ng hay dng in theo nh lut Lorentz
BvqFr
r
r
= (1.9)
T trng do phn t dng in lIdr
to ra c xc nh bi nh lut thc
nghim BVL
( )rlIdr4
Bd2
0 rrr
= (1.10)
- m/H10.257,110.4 670 == - hng s t
- - t thm tng i
T trng ca dy dn c chiu di l
=
l
20
r
rlId
4
Br
r
r
(1.11)
1.1.4. Vector cng ttrng
n gin khi tnh ton i vi cc mi trng khc nhau, ngi ta s
dng vector cng t trng Hr
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
11/108
10
0
BH
=
r
r
(1.12)
1.2. nh lut Ohm v nh lut bo ton in tch
1.2.1. nh lut Ohm dng vi phn Cng dng in I chy qua mt S t vung gc vi n bng lng in
tch q chuyn qua mt S trong mt n v thi gian
dt
dqI =
(1.13)
Du tr ch dng in I c xem l dng khi q gim
m ty s chuyn ng ca cc ht mang in trong mi trng dnin, ngi ta a ra khi nim mt dng in
EvvenJ 0r
rr
r
=== (1.14)
dng vi phn ca nh lut Ohm
- n0 - mt ht in c in tch e
- - mt in khi
- vr
- vn tc dch chuyn ca cc ht in- - in dn sut
Dng in qua mt S c tnh theo
===SSS
SdESdJdIIrrrr
(1.15)
Mt vt dn dng khi lp phng cnh L, 2 mt i din ni vi ngun p
U, ta c
(lu : p dng c/t S = L2 vLS
LR
== )
R
ULU)EL)(L(ESEdSI
S
===== (1.16)
dng thng thng ca nh lut Ohm
V Er
v Sdr
cng chiu, t
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
12/108
11
RL
1=
(1.17)
- in dn sut c n v l 1/m
1.2.2. nh lut bo ton in tch in tch c th phn b lin tc hay gin on, khng t sinh ra v cng
khng t mt i, dch chuyn t vng ny sang vng khc v to nn dng
in.
Lng in tch i ra khi mt kn S bao quanh th tch V bng lng in
tch gim i t th tch V .
Gi s trong th tch V c bao quanh bi mt S, ta c
=V
dVQ (1.18)
sau thi gian dt lng in tch trong V gim i dQ
==V
dVdt
d
dt
dQI (1.19)
Mt khc
=S
SdJIr
r
(1.20)
Suy ra
=VS
dVt
SdJrr
(1.21)
Theo nh l OG
( )
==VVS
dVt
dVJ.SdJvrr
(1.22)
Suy ra
0t
J. =
+
v
(1.23)
y l dng vi phn ca nh lut bo ton in tch hayphng trnh lin
tc.
1.3. Cc c trng cbn ca mi trng
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
13/108
12
Cc c trng cbn ca mi trng: , ,
Cc phng trnh:
ED 0rr
= (1.24)
=
0
BH
r
r
(1.25)
gi l cc phng trnh vt cht
, , cng trng : mi trng tuyn tnh
, , const : mi trng ng nht v ng hng
, , theo cc hng khc nhau c gi tr khng i khc nhau: mi trng
khng ng hng. Khi , biu din bng cc tensor c dng nh bng
s. Chng hn ferrite b t ho hoc plasma b t ho l cc mi trng
khng ng hng khi truyn sng in t
, , v tr : mi trng khng ng nht
Trong t nhin a s cc cht c > 1 v l mi trng tuyn tnh.
Xecnhec c >> 1 : mi trng phi tuyn
> 1 : cht thun t : cc kim loi kim, Al, NO, Phng trnh, O, N,
khng kh, ebonic, cc nguyn tt him
< 1 : cht nghch t : cc kh him, cc ion nh Na+, Cl- c cc lp
electron ging nh kh him, v cc cht khc nh Pb, Zn, Si, Ge, S, CO2, H2O,
thu tinh, a s cc hp cht hu c
>> 1 : cht st t : mi trng phi tuyn : Fe, Ni, Co, Gd, hp kim cc
nguyn t st t hoc khng st t Fe-Ni, Fe-Ni-Al. t ho ca cht st t
ln hn t ho ca cht nghch t v thun t hng trm triu ln.
Cn c vo dn in ring : cht dn in, cht bn dn v cht cch
in hay in mi
Cht dn in: > 104 1/m, = : cht dn in l tng
Cht bn dn: 10-10 < < 104
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
14/108
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
15/108
14
(c giao tuyn l AB). Php tuyn ngoi ca S v S' s c chiu ngc nhau.
Do tch phn trn S v S' c cng gi tr nhng tri du. Khi thng
lng ca Dr
qua ton mt kn S bng 0.
Xt hin tch im q1, q2, ..., qnt trong mt kn S, ta c
=
=n
1iiDD
rr
(1.29)
Thng lng ca Dr
do h q1, q2, ..., qn gy ra qua ton mt kn S
QqSdDSdDn
1ii
n
1i Si
S
==== ==
rrrr
(1.30)
Vy: Thng lng ca vector in cm Dr
qua mt kn S bt k bng tng
i s cc in tch nm trong th tch V c bao quanh bi S
Lu : V Q l tng i s cc in tch q1, q2, ..., qn, do c th m
hoc dng
Nu trong th tch V c bao quanh bi S c mt in khi th c
tnh theo
QdVSdDVS
E === rr
(1.31)
Cc cng thc (1.30) v (1.31) l dng ton hc ca nh l Ostrogradski-
Gauss i vi in trng.
Nguyn l lin tc ca t thng
Thc nghim chng tng sc t l khp kn d ngun to ra n l
dng in hay nam chm. Tm biu thc ton hc biu din cho tnh cht ny
Dr
Sdr
A
B
q
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
16/108
15
Gi s c mt kn S tu nm trong t trng vi vector t cm Br
. Thng
lng ca Br
qua mt kn S bng tng s cc ng sc ti qua mt S ny.
Do ng sc t khp kn nn sng sc ti vo th tch V bng s
ng sc ti ra khi th tch V . V vy thng lng ca Br
c tnh
theo
0SdBS
M == rr
(1.32)
Cng thc (1.32) gi l nguyn l lin tc ca t thng. y l mt phng
trnh cbn ca trng in t
1.5. Lun im thnht - Phng trnh Maxwell-FaradayKhi t vng dy kn trong mt t trng bin thin th trong vng dy ny
xh dng in cm ng. Chng t trong vng dy c mt in trng Er
c chiu
l chiu ca dng in cm ng .
Th nghim vi cc vng dy lm bng cc cht khc nhau, trong iu kin
nhit khc nhau u c kt qu tng t. Chng t vng dy dn khng phi
l nguyn nhn gy ra in trng m ch l phng tin gip ch ra s c mtca in trng . in trng ny cng khng phi l in trng tnh v
ng sc ca in trng tnh l ng cong h. in trng tnh khng lm
cho ht in dch chuyn theo ng cong kn to thnh dng in c (v
ho ra trong in trng tnh khng cn tn cng m vn sinh ra nng lng
in !).
Mun cho cc ht in dch chuyn theo ng cong kn to thnh dng
in th cng phi khc 0, c ngha l
0ldEql
rr
(1.33)
v .sc ca in trng ny phi l cc .cong kn v gi l in trng xoy.
Pht biu lun im I: Bt k mt t trng no bin i theo thi gian
cng to ra mt in trng xoy.
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
17/108
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
18/108
17
=
Sl
Sdt
BldE
r
r
rr
(1.38)
y l phng trnh Maxwell-Faraday di dng tch phn, cng l mt
phng trnh cbn ca trng in t.
Vy: Lu s ca vector cng in trng xoy dc theo mt ng
cong kn bt k bng v gi tr tuyt i nhng tri du vi tc bin thin theo
thi gian ca t thng gi qua din tch gii hn bi ng cong kn .
Theo gii tch vector (cng thc Green-Stock)
( ) =Sl
SdEldErrrr
(1.39)
Theo cc phng trnh (1.38) v (1.39)
t
BE
=
r
r
(1.40)
y l phng trnh Maxwell-Faraday di dng vi phn, c th p dng
i vi tng im mt trong khng gian c t trng bin thin.
1.6. Lun im thhai - Phng trnh Maxwell-Ampere
Theo lun im I, t trng bin thin theo thi gian sinh ra in trng
xoy. Vy ngc li in trng bin thin c sinh ra t trng khng ?
m bo tnh i xng trong mi lin h gia in trng v t trng, Maxwell
a ra lun im II:
Bt k mt in trng no bin thin theo thi gian cng to ra mt t
trng.
( chng minh bng thc nghim)Lu : in trng ni chung c th khng p.b ng u trong khng
gian, c ngha l thay i tim ny sang im khc, nhng theo lun im II
sbin thin ca in trng theo khng gian khng to ra ttrng, chc
sbin thin ca in trng theo thi gian mi to ra ttrng.
Thit lp phng trnh Maxwell-Ampere:
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
19/108
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
20/108
19
t
PJdP
=
v
r
- mt dng in p.cc trong in mi do s x dch ca cc
in tch
tEJ 00d
=
r
r
- in trng bin thin trong chn khng v gi l mt dng
in dch
chng minh s tn ti ca dng in dch, xt th d sau: c mt mt
kn S bao quanh 1 trong 2 bn ca tin. Do c in p xoay chiu t vo t
in nn gia 2 bn t c in trng bin thin Er
v dng in bin thin chy
qua t. Dng in ny chnh l dng in dch trong chn khng v gia 2 bn
t khng tn ti in tch chuyn ng v c gi tr:
t
ESI 00d
=
r
(1.44)
Theo nh lut Gauss
SESdEq 0S
0==
rr
(1.45)
SSdS
=
r
v in trng ch tn ti gia 2 bn t
i vi mi trng chn khng, ta c: = 1
Dng in dn chy trong dy dn ni vi t c gi tr bng
S
S'+q
-q
Er
~
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
21/108
20
t
ESSdE
dt
d
dt
dqI 0
S0
===
r
rr
(1.46)
Suy ra
I = Id0 (1.47)Vy: dng in dch chy gia 2 bn t bng dng in dn chy mch
ngoi tin.
Bng cch b sung dng in dch vo v phi ca phng trnh (1.42), ta
c
(b sung c v v kha cnh to ra t trng dng in dch tng
ng dng in dn)
+=SSl
Sdt
DSdJldH
r
r
rrrv
(1.48)
Hay
+=
Sl
SdtD
JldHr
r
rrv
(1.49)
y l phng trnh Maxwell-Ampere di dng tch phnTheo gii tch vector (cng thc Green-Stock)
( ) =Sl
SdHldHrrrv
(1.50)
Suy ra
dJJtD
JHrr
r
rr
+=
+=
(1.51)
y l phng trnh Maxwell-Ampere di dng vi phn, cng l mtphng trnh cbn ca trng in t
Nu mi trng c in dn sut = 0 (in mi l tng v chn khng)
th do 0EJ ==rr
, ta c:
0d0 Jt
EH
r
r
r
=
=
(1.52)
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
22/108
21
Vy: dng in dch hay in trng bin thin theo thi gian cng to ra
t trng nh dng in dn.
1.7. Trng in tv h phng trnh Maxwell
Theo cc lun im ca Maxwell, t trng bin thin theo thi gian to ra
in trng xoy, v ngc li in trng bin thin theo thi gian to ra t
trng. Vy trong khng gian in trng v t trng c thng thi tn ti
v c lin h cht ch vi nhau
in trng v t trng ng thi tn ti trong khng gian to thnh mt
trng thng nht gi l trng in t.
Trng in t l mt dng vt cht c trng cho s tng tc gia ccht mang in.
- Phng trnh Maxwell-Faraday
Dng tch phn
=
Sl
Sdt
BldE
r
r
rr
(1.53)
Dng vi phn
t
BE
=
r
r
(1.54)
Din t lun im thnht ca Maxwell vmi lin h gia ttrng bin
thin v in trng xoy.
- Phng trnh Maxwell-Ampere
Dng tch phn
+=
Sl
Sdt
DJldH
r
r
rrv
(1.55)
Dng vi phn
t
DJH
+=
r
rr
(1.56)
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
23/108
22
Din t lun im thhai ca Maxwell: in trng bin thin cng sinh
ra ttrng nhdng in dn.
- nh l OG i vi in trng
Dng tch phn
qSdDS
=rr
(1.57)
Theo gii tch vector: =VS
dVD.SdDrrr
v =V
dVq , ta c
Dng vi phn
= D.r
(1.58)
Din t tnh khng khp kn ca cc ng sc in trng tnh lun t
cc in tch dng i ra v i vo cc in tch m: trng c ngun
- nh l OG i vi ttrng
Dng tch phn
0SdBS
=rr
(1.59)
Dng vi phn0B. =
r
(1.60)
Din t tnh khp kn ca cc ng sc ttrng: trng khng c ngun
Cc phng trnh (1.54), (1.56), (1.58), (1.60) gi l h phng trnh
Maxwell
t
BE
=
r
r
t
DJH
+=
r
rr
(1.61)
= D.r
0B. =r
- H phng trnh Maxwell vi ngun ngoi
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
24/108
23
Trong l thuyt anten bc xin t pht ra t ngun v i vo khng gian.
Dng in trong anten l ngun bc xin t. Ngun dng in ny c lp
vi mi trng v khng chu nh hng ca trng do n to ra, gi l ngun
ngoi. Cc ngun ngoi c bn cht in hoc khng in. c trng cho
ngun ngoi ca trng in t ta c khi nim mt dng in ngoi OJr
.
.lut Ohm dng vi phn:
( )OO EEJJrrrr
+=+ (1.62)
Nhn xt: h phng trnh Maxwell (1.61) ch m t trng in t ti
nhng im trong khng gian khng tn ti ngun ngoi ca trng haytrng
in ttdo. Khi c ngun ngoi h phng trnh Maxwell c vit li
t
BE
=
r
r
t
DJJH O
++=
r
rrr
(1.63)
= D.r
0B. =
r
Trong mi trng ng nht v ng hng c , v , tc l
mi trng in mi: ED 0rr
=
mi trng dn in: EJrr
=
mi trng t ho: HB 0rr
= , ta c
t
HE 0
=
r
r
t
EJEH 0O
++=
r
rrr
(1.64)
0
E.
=
r
0H. =r
- Nguyn li ln ca h phng trnh Maxwell
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
25/108
24
Xt trng hp mi trng ng nht v ng hng, khng dng in
dn, khng in tch t do v ngun ngoi 0JJ O ===rr
t
H
E 0
=
r
r
t
EH 0
=
r
r
(1.65)
0E. =r
0H. =r
Nhn xt: Er
v Hr
i xng v c thi ln cho nhau
h phng trnh Maxwell trong trng hp c ngun ngoi vn ixng, cn phi a thm 2 i lng hnh thc
MJr
- mt dng t ngoi
M - mt t khi
Trong mi trng ng nht v ng hng, khng dng in dn, khng
in tch t do, vi ngun in v t ngoi
t
HJE 0M
=
r
rr
t
EJH 0E
+=
r
rr
,JEJO(1.66)
0
E.
=
r
0
MH.
=
r
ng dng: nu kt qu bi ton cho mt ngun in (ngun t) bit, th
s dng nguyn l i ln xc nh kt qu bi ton cho mt ngun t (ngun
in), m khng cn phi gii c hai.
- H phng trnh Maxwell i vi trng in tiu ho
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
26/108
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
27/108
26
Khi S = 0 ta c: D1n = D2n hay1
2
n2
n1
E
E
=
- i vi thnh phn tip tuyn ca in trng
E1 = E2,1
2
2
1
DD
=
(1.71)
- i vi thnh phn php tuyn ca t trng
B1n = B2n,1
2
n2
n1
H
H
= (1.72)
- i vi thnh phn tip tuyn ca t trng
H1 - H2 = IS
ISdng in mt
Khi IS = 0 ta c: H1 = H2 hay1
2
2
1
B
B
=
(1.73)
- Trng hp c bit mi trng 1 l in mi v mi trng 2 l vt dn
l tng c 2 = . Trong vt dn l tng trng in t khng tn ti, c ngha
l 0HE 22 ==rr
.
Thc vy, nu vt dn l tng tn ti trng in t 0H;E 22 rr
th di tc
dng ca trng cc in tch t do s phn b li in tch trn b mt ca n
cho n khi trng ph do chng to ra trit tiu vi trng ban u v kt qu
trng tng hp trong vt dn l tng bng 0. Trn b mt S ca vt dn l
tng c dng in mt v in tch mt tn ti trong mt lp mng v hn.
Khi ta c
E1n =1
S
E1 = 0
H1n = 0
H1 = IS
(1.74)
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
28/108
27
Vy: trng in t trong in mi st mt vt dn l tng ch c thnh
phn php tuyn ca Er
v thnh phn tip tuyn ca Hr
1.9. Nng lng trng in t- nh l Umov Poynting
- Nng lng ca trng in t
W = WE + WM = ( ) +V
ME dV =
+
V
20
20 dV
2
H
2
E
- nh l Umov Poynting
chng minh c
Ot
S
PP
dt
dWSd =rr
(1.75)
Trong
HErrr
= (W/m2) vector Poynting
Phng trnh = =V
2
V
dVEdVEJrrr
cng sut tiu hao nhit do dng in dn
Jr
gy ra trong V
PO = V
E dVEJrr
cng sut ca ngun ngoi trong th tch V
(1.75) gi l nh l Umov Poynting m t s cn bng ca trng in t
trong th tch V
Pht biu: Tng cc bin i nng lng trng in t, cng sut tn
hao nhit v cng sut ngun ngoi trong th tch V bng thng lng ca
vector Poynting qua mt kn S bao th tch V .
Vector Poynting r
biu th s dch chuyn nng lng ca trng in t.1.10. nh l nghim duy nht
H phng trnh Maxwell c nghim duy nht khi trng in t tho mn
cc iu kin sau
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
29/108
28
1. Bit cc vector cin trng v t trng ti thi im t0 = 0 ti bt
k im no trong vng khng gian kho st hay cn gi l iu kin ban u,
tc l
( )0,z,y,xEE 0rr
= khi t = 0
( )0,z,y,xHH0rr
= (1.76)
2. Bit thnh phn tip tuyn ca Er
v thnh phn tip tuyn ca Hr
ti mt
gii hn S bao min khng gian kho st trong khong thi gian 0 < t < hay
cn gi l iu kin bin
E = E|S hoc H = H|S vi 0 < t < (1.77)
Nhn xt: nh l nghim duy nht c ngha quan trng v bng cch no
ta nhn c nghim ca h phng trnh Maxwell v nu n tho mn cc
iu kin trn th nghim nhn c l duy nht.
1.11. Nguyn l tng h
Nguyn l tng h phn nh mi quan h tng h gia trng in t v
cc ngun to ra n ti hai im khc nhau trong khng gian.
1. BLorentz
Dng vi phn
=
m1m2Mm2m1M
m1m2Em2m1Em1m2m2m1
HJHJ
EJEJHE.HE.
rrrr
rrrrrrrr
(1.78)
Dng tch phn
=
=
V
m1m2Mm2m1Mm1m2Em2m1E
S
m1m2m2m1
dVHJHJEJEJ
dSHEHE
rrrrrrrr
rrrr
(1.79)
V , ta c
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
30/108
29
0dVHJHJEJEJV
m1m2Mm2m1Mm1m2Em2m1E =
rrrrrrrr
(1.80)
2. Nguyn l tng h
Gi s trong mi trng ng nht v ng hng, ngun in v t 1 phnb trong V1, ngun in v t 2 phn b trong V2 v 2 th tch ny khng c
min chung. Do v tri ca phng trnh (1.80) tch phn trong min V
chia thnh 3 min V1, V2 v min cn li. Tuy nhin tch phn trong min cn
li bng 0 v min ny khng tn ti ngun cho nn phng trnh (1.80) c
vit li
=
2V
m1m2Mm1m2E
1V
m2m1Mm2m1E dVHJEJdVHJEJrrrrrrrr
(1.81)
gi l nguyn l tng h ca trng in t v ngun ca chng 2 min khc
nhau.
1.12. Nguyn lng dng in ng
Nguyn lng dng in ng hay cn gi l nguyn l mu ho xc nh
mi quan h gia trng in t. Cc tham sin v hnh hc ca hin t vmi trng i vi 2 hin tng dng in ng vi nhau.
Tham s ho cc i lng ca trng in t
665544M33E2211 at;al;aJ;aJ;aE;aH ======r
r
r
r
r
r
r
r
(1.82)
4321 a;a;a;arrrr
l cc vector n v khng c th nguyn ch s ph thuc ca
cng trng v ngun vo cc to khng gian v thi gian
65 a;a l cc n v v hng xc nh to khng gian v thi gian
Cc h s t li c th nguyn tng ng l
1 [A/m], 2 [V/m], 3 [A/m2], 4 [V/m
2], 5 [m], 6 [s]
Thay cc i lng trong (1.82) vo cc phng trnh Maxwell sau y
t
EJEH 0E
++=
r
rrr
,JEJO(1.83)
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
31/108
30
t
HJE 0M
=
r
rr
Ta c
33
6
2211 aca
accar
r
r
++= (1.84)
6
15442 a
acaca
=
r
rr
Cc h s t l ci khng c th nguyn tng ng vi cc biu thc sau
1
521c
= ;
6
522c
= ;
1
533c
= ;
2
544c
= ;
62
515c
=
H phng trnh (1.84) l dng khng c th nguyn, m t cc hin t
khc nhau qua h s ci. Hai hin t c cc h s ci tng ng bng nhau gi
l 2 hng dng in ng vi nhau.
1.13. Trng tnh in
Trng tnh in c to ra bi cc in tch ng yn v khng bin i
theo thi gian, ta c h phng trnh Maxwell nh sau
0E =r
= D.r
(1.85)
ED 0rr
=
1.14. Ttrng ca dng in khng i
0E =r
= D.
r
(1.86)ED 0rr
=
JHrr
=
0B. =r
(1.87)
HB 0rr
=
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
32/108
31
Nhn xt: in trng ca dng in khng i cng tng t nhin
trng tnh v l mt trng th, ch khc nhau l in trng ca dng in
khng i tn ti ngay c trong vt dn EJrr
= , cn in trng tnh th khng
tn ti bn trong vt dn.
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
33/108
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
34/108
33
MM
0M
0
E02
2
002 J
t
J1J
t
H
t
HH
r
r
r
rr
r
+
+
+=
(1)
t
J1J
t
E
t
EE E0
0
M02
2
002
+
+=
r
r
rr
r
(2)
Nhn xt: V tri ca cc phng trnh (1) v (2) trong (2.3) ch cn Er
hoc Hr
. y l cc phng trnh vi phn cp 2 c v phi. Rt kh gii v v
phi l cc hm rt phc tp. Thng ch gii trong trng hp khng c ngun
v in mi l tng = 0, ta c
0t
HH
2
2
002 =
r
r
(1)
0tE
E2
2
002 =
r
r
(2)(2.4)
2.2. Phng trnh cho cc thin ng
Nhn xt: h phng trnh Maxwell (2.1) l tuyn tnh, cc ngun in v
t thng c kch thch ring r v c lp vi nhau.
2.2.1. i vi ngun in
n gin xt trng trong in mi l tng = 0 h phng trnh
Maxwell (2.1) c vit li
tE
JH 0E
+=
r
rr
(1)
tH
E 0
=
r
r
(2)(2.5)
0
E.
=
r
(3)
0H. =r
(4)
t:
( )E0
A1
Hrr
= (2.6)
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
35/108
34
EAr
gi l th vector in
D thy rng: ( ) 0A.1H. E0
=
=rr
a (2.6) vo (2) ca h phng trnh (2.5) ta c
0t
AE E =
+
r
r
(2.7)
Suy ra
EE
tA
E
=
r
r
(2.8)
Lu 0E = (2.9)
E l th v hng in
EAr
v Ec gi chung l cc thin ng ca ngun in
Nh vy: Hr
v Er
c biu din qua EAr
v E theo cc cng thc (2.6) v
(2.8) tng ng.
Tm EAr
v E ?
T cc cng thc (2.6) v (2.8) thay Hr
v Er
vo (1) ca (2.5) ta c
E0E
00E2E
2
00E2 J
tA.
tA
Arr
r
r
=
+
(2.10)
EAr
v Ec chn tu . V vy n gin ta c th chn iu kin ph
0tA.E
00E =
+
r
(2.11)
(2.11) cn gi l h thc chun
Phng trnh sng (2.10) c vit li
E02E
2
00E2 J
tA
Ar
r
r
=
(2.12)
T cng thc (2.8) thay Er
vo (3) ca (2.5) v p dng (2.11) ta c
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
36/108
35
02
E2
00E2
t
=
(2.13)
Cc phng trnh (2.12) v (2.13) gi l cc phng trnh sng khng
thun nht hay cc phng trnh dAlambert cho cc thin ng ca trng
in ti vi ngun in. EAr
v E
2.2.2. i vi ngun t
H phng trnh Maxwell (2.1) i vi ngun t trong in mi l tng
= 0 c dng
t
EH
0
=
r
r
(1)
tH
JE 0M
=
r
rr
(2)(2.14)
0E. =r
(3)
0
MH.
=
r
(4)
Cch lm tng t nhi vi ngun in ta c
( )M0
A1
Err
=
MM
tA
H
=
r
r
(2.15)
M02M
2
00M2 J
t
AA
r
r
r
=
0
M2M
2
00M2
t =
(2.16)
0t
A. M00M =
+
r
(2.17)
MAr
v M l cc thin ng i vi ngun t
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
37/108
36
Nu trong mi trng in mi l tng tn ti ng thi c ngun in v
ngun t th trng in t tng hp bng chng cht trng ca ngun in v
ngun t, c ngha l
( ) EM0
E A1
tA
E
=
r
r
r
( ) MME0 t
AA
1H
=
r
rr
(2.18)
Nhn xt: Er
v Hr
c biu din qua EAr
v E hoc MAr
v M lm cho h
phng trnh Maxwell n gin hn. y chnh l u im ca phng php
dng cc thin ng.2.2.3. i vi trng iu ho
Nu cc ngun ca trng bin thin iu ho theo thi gian vi tn s gc
th cc phng trnh sng dAlambert (2.12), (2.13) v (2.16) vit di dng
bin phc nh sau
Em02
Em2
2
Em
2
Jt
A
kA
=
r
r
r
0
m2Em
22
Em2
tk
=
Mm02
Mm2
2Mm
2 Jt
AkA
=
r
r
r
(2.19)
0
Mm2Mm
22
Mm
2
tk
=
Trong : 00k = l s sng trong mi trng
(2.19) l cc phng trnh khng thun nht, cn gi l phng trnh
Hemholtz
Biu thc ca Er
v Hr
c dng
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
38/108
37
EmMm
0
Em A1
AiE
=
rrr
(2.20)
Mm
Mm
Em0 t
A
A
1
H
=
r
rr
Gia th vector v th v hng c mi quan h sau
Em
00
Em A.1
=r
(2.21)
Mm
00
Mm A.1
=r
Nhn xt: Theo (2.20) v (2.21) cho thy rng i vi trng in tiuho ch cn tm nghim ca hai phng trnh Hemholtz i vi cc th vector
EmAr
v MmAr
2.3. Phng trnh sng cho cc vector Hertz
2.3.1 Vector Hertz in
t
tA E00E
=
r
r
(2.22)
Trong : Er
gi l vector Hertz in
Thay (2.22) vo (2.6) ta c
( ) ( )E0E0 t
A1
H
=
=
rrr
(2.23)
Thay (2.22) vo h thc chun (2.11) ta c
( ) 0.t EE
=+
r
(2.24)
Suy ra
EE .=r
(2.25)
Thay (2.22) v (2.25) vo (2.8) ta c
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
39/108
38
( )2E
2
00EEE
t.
tA
E
=
=
r
r
r
r
(2.26)
Nhn xt: Er
v Hr
c biu din qua vector Hertz in Er
Tm Er
?
Thay (2.22) vo (2.12) ta c
E02E
2
00E2
002E
2
00E2 J
tttA
Ar
r
r
r
r
=
=
(2.27)
Hay
E
02
E2
00E2 J
1
tt
r
r
r
=
(2.28)
Ly tch phn 2 v ca (2.28) t 0 n t ta c
=
t
0E
02E
2
00E2 dtJ
1t
r
r
r
(2.29)
t
=t
0
EE dtJPrr
(2.30)
EPr
gi l vector phn cc ca ngun in
Phng trnh (2.29) c vit li
0
E2E
2
00E2 P
t =
rr
r
(2.31)
Nh vy: vector phn cc EPr
l ngun to ra vector Hertz in Er
. Do
Er
cn gi l th vector phn cc in.
2.3.2 Vector Hertz t
Tng t cch lm ca vector Hertz in hoc p dng nguyn li ln
ca h phng trnh Maxwell ta c
tA M00M
=
r
r
(2.32)
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
40/108
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
41/108
40
Trng hp cc vector Hertz in Er
v vector Hertz t Mr
ch c mt
thnh phn. Trong h to Decac cc vector Hertz in Er
v vector Hertz t
Mr
theo phng z l
EE k=rr
(2.40)
MM k=rr
(2.41)
- Trng ca ngun in (ng vi vector Hertz in Er
mt thnh phn) s
c Hr
theo phng z bng 0 (Hz = 0), cn cc thnh phn khc ca Hr
ni chung
khc 0. Trng in t loi ny gi l trng loi in dc E hay t ngang TM
- Trng ca ngun t (ng vi vector Hertz t Mr
mt thnh phn) s c
Er
theo phng z bng 0 (Ez = 0), cn cc thnh phn khc ca Er
ni chung khc
0. Trng in t loi ny gi l trng loi t dc H hay in ngang TE
Nh vy: trong trng hp tng qut v iu kin bin nht nh, trng
in t c th xem nh tng hp ca 2 loi trng: loi in v loi t
2.4. Tm nghim ca phng trnh sng
Nhn xt: p dng nguyn li ln, vic tm nghim ca cc phng trnh
d Alambert ch cn xc nh Er
hoc Hr
. Do c th s dng mt hm v
hng i din cho E v M hoc bt c thnh phn no trong h to
Decac ca Er
, Mr
, EAr
v MAr
, phng trnh d Alambert c vit li
gt 2
2
002 =
(2.42)
g - hm ngun ca trng phn b trong th tch V
Nghim ca (2.42) bng tng nghim ca phng trnh sng thun nht
khng v phi v nghim ring ca phng trnh sng thun nht c v phi, tc
l tm nghim ca phng trnh sau
0t 22
002 =
(2.43)
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
42/108
41
i vi trng hp ngun im t gc to. V ngun im c tnh
i xng cu nn hm ch ph thuc r v t. Trong h to cu ta c
( )
=
+
= r
rrr
1
rr
2
r 2
2
2
22
(2.44)
t = rta c
0tr 22
002
2
=
(2.45)
Nghim ca phng trnh vi phn (2.45) l
++
=
vr
tfvr
tf 21 (2.46)
Suy ra
rvr
tf
rvr
tf 21
+
+
=
(2.47)
Trong :00
1v
= l vn tc truyn sng trong mi trng; f1 v f2 l
cc hm tu
rvr
tf1
m t sng cu phn k truyn t ngun v cng
rv
rtf2
+
m t sng cu hi t truyn t v cng ngun
iu kin bc x ti v cng:
0EiktE
rlimr
=
+
r
r
0Hikt
Hrlim
r=
+
r
r
(2.48)
Trong : 00k = l s sng
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
43/108
42
Nhn xt: v l ngun im t ti gc to v khng gian l v hn nn
theo iu kin bc x ti v cng ta chn nghim ca phng trnh sng (2.43)
cho ngun im l hm f1 v loi b hm f2
Vy
rvr
tf1
=
(2.49)
Nu r 0 (ti gc to) th nghim (2.49) khng tho mn phng trnh
sng thun nht m phi tho mn phng trnh sng d Alambert v th ta phi
chn dng ca f1 sao cho l nghim ca phng trnh sng d Alambert v
phi tho mn trng trng thi dng.
trng thi dng, phng trnh sng d Alambert c vit li
g2 = (2.50)
gi l phng trnh sng Poisson v c nghim l
=
V
dVr
g
4
1 (2.51)
Lu :
r l khong cch t v tr quan st trng n yu t vi phn gdV. Theo
(2.49) v (2.51) ta chn dng hm ca f1 nh sau
=
vr
tg41
vr
tf1 (2.52)
Nh vy, nghim ca phng trnh sng d Alambert l
( )
=
V
dVr
vrt,rg
41
t,r
(2.53)
Nhn xt: trng thi im t ti v tr quan st bng gi tr ca ngun
thi im t sm hn t mt khong thi gian l
vr
t = (2.54)
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
44/108
43
Nh vy, trng ti v tr quan st chm pha so vi ngun mt khong thi
gian t nn (2.53) gi l th chm ca trng in t.
Tng t nh nghim (2.53) ta c
( )
=
V
E0
E dVrvrt,rJ
4t,rA
r
r
(2.55)
( )
=
V
M0
M dVrvr
t,rJ
4t,rA
r
r
(2.56)
i vi trng iu ho ta c
ikrtiikrm
v
rti
m egeegegvr
tg
===
(2.57)
( ) ikrEvr
ti
EmE etAeAvr
tA
==
rrr
(2.58)
( ) ikrMvr
ti
MmM etAeAvr
tA
==
rrr
(2.59)
Cc th chm ME A,A,
rr
c tnh l
( )( )
=
V
ikr
dVr
et,rg41
t,r (2.60)
( )( )
=
V
ikrE0
E dVr
et,rJ4
t,rA
r
r
(2.61)
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
45/108
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
46/108
45
Lu : Sd tnh c tch phn (2.64) l do gi thit bin v pha ca
dng in cung cp l khng i trn ton lng cc in v do r >> l nn
khong cch t bt cim no trn lng cc in n v tr xc nh trng
u bng r.
Trong h to cu ta c cng thc
= sincosrk 00r
r
r
(2.65)
0rr
v 0r
l cc vector n v trong h to cu
Khi (2.64) c vit li
( )=
sincosrr4 leIA 00ikr
m0Em
r
r
r
(2.66)
Cng t trng ca lng cc in l
( )
=
=
sincosrr
e4
lIA
1H 00
ikrm
Em
0
m
r
r
rr
(2.67)
Suy ra
resinikr14 lIH
ikr
m0m
+
=r
r
(2.68)
0r
l vector n v trong h to cu
T h phng trnh Maxwell khng ngun in tch ta c
m0m EiH
=rr
(2.69)
Khi cng in trng ca lng cc in c tnh l
++
+
=
=
sinrik
kr1
cosrik
r1
r2.
.r
ei4
lIH
i1
E
2
2020
ikr
0
mm
0
m
r
r
rr
(2.70)
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
47/108
46
Nhn xt: Cc biu thc tnh
Er
v
Hr
trong (2.68) v (2.70) ca bc x
lng cc in u c tha sr
e ikrv bin t l nghch vi r, c mt ng
pha l mt cu bn knh r.
Nh vy trng bc x lng cc in c tnh cht ca sng cu. Vn tc
dch chuyn ca mt ng pha gi l vn tc pha vph
Ta c phng trnh ca mt ng pha l
= t kr = const
d = dt kdr = 0
(2.72)
V
kdt
drvph
== (2.73)
Nu nhn cc biu thc ca (2.68) v (2.70) vi eit v ly phn thc ca
Er
v
Hr
ta c gi tr tc thi ca chng l
( ) ( )
( ) ( )
( ) ( )
0HHE
krtcoskr1
krtsin1rk
1sin
r4lkI
E
krtcoskr
1krtsin
rk
1cos
r2
lkIE
krtsinkrtcoskr
1sinr4
lkIH
r
220
2m
220
2m
r
m
===
=
=
=
(2.74)
2.5.2. Trng vng gn
Khi r > l th gi l trng vng gn
Do r
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
48/108
47
tsinsinr4
lIE
tsincosr2
lIE
tcossinr4lI
H
30
m
30
mr
2m
=
=
=
(2.75)
Nhn xt: H lch pha so vi Er v E mt gc2
nn vector Poynting
trung bnh tbr
= re
r
= 0, c ngha l nng lng trng in t ca lng cc
in vng gn ch yu l ca dao ng xung quanh ngun, khng mang tnh
cht sng, gi l vng cm ng . Hnh 2.1 trnh by cu trc ng sc ca Er
v
Hr
2.5.3. Trng vng xa
Khi r >> th th gi l trng vng xa
Do r >> nn kr = r2
>> 1 v trong (2.74) nu b qua cc v cng b
bc cao so vikr1 ta c
( ) ( )
( ) ( )krtsinsinr2
lIkrtsinsin
r4
lkIE
krtsinsinr2lI
krtsinsinr4
lkIH
0
0m
0
2m
mm
=
=
=
=
(2.76)
Nhn xt:
IEr
Er
Hr
Er
Er
Er
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
49/108
48
- Trng vng xa ca lng cc in ch gm 2 thnh phn H v E
ng pha, vung gc vi nhau v vung gc vi phng truyn sng r, vector
Poynting phc ch c phn thc tbr
= re
r
0, nng lng trng in t bc
x vo trong khng gian. V vy vng xa gi l vng bc x
- Bin ca H v E t l vi , t l nghch vi . Nu c cng gi tr
dng in Im, cng khong cch v tn s cng cao th H v E cng ln
- Bin ca H v E t l vi sin nn trng bc x ca lng cc in
c tnh nh hng trong khng gian. Chng t cc i ti mt phng2
v
bng 0 theo phng ca lng cc in = 0.
- Trng bc x c tnh nh hng, thng c m t bng gin
hng. Gin hng ca lng cc in, k hiu F(, ), l hm c xc
nh bi biu thc:
( ) == sinE
E,F
max
(2.77)
2.5.4. Cng sut bc x, trbc x
Cng sut bc x ca lng cc in c tnh theo cng thc
SdPS
tbbx
rr
= (2.78)
=
00
= 900
E=
0
E = Emax
Mt phng kinh tuyn
Mt phng vtuyn
Z
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
50/108
49
Trong
= 2
032
322m
tb sinr32klI
rr
r
(2.79)
Vi phn mt cu
dS = r2sindd
Suy ra
bx
2m
0
0222
m
0
32
0032
322m
bx R2
I
12
klI
dsindr32
klI
P =
==
(2.80)
Trong 2
0
0
0
02
bx
1
3
2
6
lkR
=
=
(2.81)
Rbx - trbc x ca lng cc in
t
0
0cz
= [] (2.82)
zc - trsng ca mi trng
Trong chn khng hoc khng kh, ta c = = 1, do
==
= 377120z
0
00c
d
d
Hr
Er
Sdr
I
r
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
51/108
50
=
=
22
20bx
1790
180R
W1
I395P2
2m0bx
=
2.6. Trng in tca lng cc t
Lng cc t l yu t bc x sng in t, l thnh phn cbn ca anten
Th d vlng cc t, mt on dy dn ngn mnh bn trong c dng t
bin i do ngun cung cp bn ngoi. Cch lm tng t nhi vi lng cc
in hoc p dng nguyn li ln v trong cc cng thc (2.68) v (2.70) thay
Hr
bng Er
, thay Er
bng Hr
, thay bng - v thay mI
bng MmI
re
sinikr1
4lI
Eikr
Mm
0m
+
=r
r
(2.83)
++
+
=
sinr
ikk
r
1cos
r
ik
r
1r2
r
e
i4
lIH 2
2020
ikr
0
Mmm
r
r
r
(2.84)
Theo (2.83) v (2.84) cho thy trng bc x ca lng cc t cng l
sng cu,
Er
, Hr
~ r,
Er
, Hr
c tnh nh hng trong khng gian
IErEr Er
Er
Er
Hr
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
52/108
51
Vai tr ca in trng v t trng lng cc t so vi ca lng cc
in thay th cho nhau. V vy cu trc ng sc ca chng l ging nhau vi
Er
v Hr
i ch cho nhau
2.6.1 Trng in tca vng dy
Nhn xt: trong thc t, ngi ta c th to ra trng in t xung quanh 1
vng dy nh mnh c dng in bin i Im chy qua tng t nh lng cc
t. Vng dy dn ny gi l anten khung nguyn t.
Gi s:
- mt phng vng dy nm trng vi mt phng vtuyn ca h to cu
- kch thc vng dy rt nh so vi bc sng ca trng in t do npht ra
- dng in bin i iu ho theo thi gian vi tn s gc : tim eII
= vi
bin v pha dc theo ng dy c gi tr nh nhau
Theo (2.61) th chm ti im Q thuc trng in t do vng dy pht ra
=
V
ikrm
0Em dVerJ
4A
r
r
(2.85)
Trong : r l khong cch tim Q n yu t vi phn ldr
Ta c:
lSddVr
= , ldIlSdJdVJ mmmrrrr
== (2.86)
Suy ra
=
l
ikrm0Em ld
re
4IA
rr
(2.87)
V dng in chy trong dy dn ch theo phng vtuyn nn th chm
EmAr
ca n cng ch c 1 thnh phn hng theo phng vtuyn
Th d:
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
53/108
52
Xt 2 yu t vi phn ldr
ca vng dy t i xng vi nhau qua mt phng
P i qua im tnh trng Q v vung gc vi mt phng vng dy (mt phng
P gi l mt phng kinh tuyn). Mi mt yu t vi phn ldr
li phn tch thnh 2
yu t vi phn: ld r
// (P) v ld r
(P).
Nhn xt:
- th vector do cc yu t vi phn ld r
to ra ti Q c cng gi tr nhng
hng ngc nhau nn b trit tiu
- th vector do cc yu t vi phn ld r
to ra ti Q c cng gi tr v cng
hng vi nhau nn tng gp i.
Do tch phn trong (2.87) ch cn ly theo yu t vi phn ld r
. Hn na
do tnh i xng ca ld r
i vi mt phng P nn tch phn trn ch cn ly theo
na vng dy v nhn i
Ta c:
dl = dl cos = Rcos d (2.88)
Trong : R l bn knh ca vng dy
Suy ra:
=
V
ikrm0
0Em dr
cose
2
RIA
r
r
(2.89)
P
rr
O aa
bRI
Q
O a
R
I
dl
dl
dl
dl
dl
dl
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
54/108
53
Trong : 0r
l vector n v hng theo phng v tuyn, theo hnh v
trn ta c cc h thc sau222 abaQr += , += cosROa2ROaab 222 (2.90)
Hay+=++= cossinRr2RrcosROa2ROaaQr 222222 (2.91)
Trong : r l khong cch t O n Q
Theo gi thit r >> R nn cho R2 = 0 v t (2.91) ta c
== cossinRrcossinrR2
1rcossinRr2rr 2
Suy ra
+=
+
=
=
cossinrR
r1
cossinrR
1r1
cossinrR
1
1r1
cossinRr1
r1
2
V( )
( ) ( )( )+===
cossinkRsinicossinkRcoseeeee ikr
cossinikRikrcossinRrikrik
Khi >> R th kR
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
55/108
54
2ikr
m00Em Rikr
1sin
r4eI
A
+
=
r
r
(2.93)
++
+=
sinr
ikkr
1cosr
ik
r
1r2r
e
4
RIH
2
2020
ikr2m
m
r
r
r
(2.94)
+
=
=
ikr
1sin
ri4
lekRIH
i
1E
0
ikr22m
0m
0
mr
rr
(2.95)
D thy rng trng bc x ca vng dy dn c tnh cht tng t nh
trng bc x ca lng cc t v s hon ton ging nhau nu tho mn iu
kin sau
2m0
MmRI
i
lI=
(2.96)
t
==
i
lIlqP
Mm
MmM
r
rr
(2.97)
M
P
r
gi l moment lng cc tt
2m00m00Mv RISSISP ==
rrr
(2.98)
MvPr
gi l moment t ca vng dy dn c dng in mI
v din tch S
Khi trng bc x ca lng cc t v vng dy dn l tng ng
nhau
MvM PP
=rr
(2.99)
T cc biu thc (2.94) v (2.95) ta tnh c thnh phn trng bc x
ca vng dy vng xa l
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
56/108
55
( )
( )krtcossinr4kRI
E
krtcossinr4kRI
H
0
022
m
22m
==
=
(2.100)
Cng sut bc x v trbc x ca vng dy c tnh l
bxv
2m
bxv R2
IP =
(2.101)
c
2
3bx z
S38
R
=
(2.102)
2.7. Trng in tca yu t din tch mt
Xt trng bc x ca yu t vi phn din tch m trn c dng in v
t mt chy vung gc vi nhau.
Gi s yu t vi phn din tch nm trong mt phng xOy c dng hnh ch
nht kch thc a, b
Dng in mt hng theo trc x: IESx bthin iu ho theo thi gian
Dng t mt hng theo trc y: IMSy bthin iu ho theo thi gian
S
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
57/108
56
=
S
ikrESxm0
Exm dSreI
4A
(2.103)
=
S
ikrMSym0
Mym dSr
eI
4A
(2.104)
V dng in mt IESx hng theo trc x nn ExmA
cng ch c thnh phn
ny, tng t dng t mt IMSy hng theo trc y nn MymA
cng ch c thnh
phn ny
Theo gi thit, bin v pha ca dng in v t mt l khng i trn
ton yu t vi phn din tch, khong cch tim quan st trng n yu tdin tch ln hn rt nhiu so vi kch thc ca yu t din tch, do c th
a cc biu thc trong du tch phn ca (2.103) v (2.104) ra ngoi
r4
eISA
ikrESxm0
Exm
=
(2.105)
r4
eISA
ikrMSym0
Mym
=
(2.106)
Trong :
r l khong cch tim quan st trng n gc to
S = ab l din tch ca yu t mt
Cc thnh phn ca th vector trong h to cu v h to Decac lin
h vi nhau nh sau
++= cosAsinsinAcossinAA zyxr
++= sinAsincosAcoscosAA zyx (2.107)
+= cosAsinAA yx
Do ch c ExmA
v MymA
khc 0, ta c
=
cossinAA ExmErm
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
58/108
57
=
coscosAA ExmmE (2.108)
=
sinAA ExmmE
=
sinsinAA MymMrm
=
sincosAA MymmM (2.109)
=
cosAA MymmM
p dng cc cng thc (2.6) v cng thc 1 ca (2.15) cho (2.108) v
(2.109), ta c
=
Em
0
A1
Hrr
=
Mm
0
A1
Err
Kho st trng bc x ca yu tdin tch vng xa
Khi tnh trng ta ch quan tm n s hng suy gim r1
, b qua cc s
hng bc cao hnn
r1
. Do khi tnh rot trong h to cu ca (2.108) v
(2.109) ta ch gi li cc thnh phn vi o hmr
A m0
r
vr
A m0
r
c gi
li, cn cc s hng bc cao hn c b qua v ta c
ikrESxmmE e
r4
coscosIikSH
=
ikrESxmmE e
r4
sinIikSH
=
(2.110)
ikrMSymmM e
r4
sincosIikSE
=
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
59/108
58
ikrMSymmM e
r4
cosIikSE
=
S dng cc phng trnh Maxwell th nht v th hai
=
Em
0
Em Hi
1E
rr
=
Mm
0
Mm Ei
1H
rr
cho cc biu thc (2.110) ta c
ikrESxm00mE e
r4
sinISikE
=
ikrESxm00mM e
r4
coscosISikE
=
(2.111)
ikr
00
MSymmM e
r4
cosIikSH
=
ikr
00
MSym
mM er4
sincosIikS
H
=
Ly tng cc biu thc ca (2.110) v (2.111) theo cc thnh phn ca E
v E ta c
( )+
=+=
cos1er4
sinIikSEEE ikr
ESxm00mMmEm
(2.112)
Trong :00ESxm
MSym
I
I
=
Tng t, theo cc thnh phn ca H v H ta c
+
=+=
cos1
1er4
cosIikSHHH ikr
00
MSymmMmEm
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
60/108
59
( )+
=+=
cos1er4
sinIikSHHH ikr
ESxmmMmEm
(2.113)
Nhn xt:
- Cc cng thc (2.112) v (2.113) cho thy rng trng bc xvng xa
ca yu t vi phn din tch trong mt phng kinh tuyn c c trng hng
dng ng cong cardioid
- Trng bc x ca nguyn t Huyghens cng tng t nh trng bc x
ca lng cc in v lng cc tt vung gc v cng chung im gia
mt
C(1+cos)
z
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
61/108
60
Chng 3
SNG IN TPHNG
Sng phng: mt ng pha l mt phng
Sng tr: mt ng pha l mt tr
Sng cu: mt ng pha l mt cu
Trong thc t, sng in tc to ra t cc ngun nhn to u l sng
tr v sng cu. Sng phng ch l mu l tng ca sng in t.
Mc tiu: kho st cc tnh cht ca sng in t phng lan truyn trong
mi trng ng nht ng hng v khng ng hng, s phn x v
khc x ti cc mt phn cch, s phn cc v cc hiu ng khc. Ngun
sng in t l iu ho vi v rt xa vi im kho st.
3.1. Nghim phng trnh sng i vi sng phng
3.1.1. Sng phng ng nht TEM (transverse electromagnetic wave)
- Nu trong mt ng pha ca sng in t c bin ca Er
v Hr
bng
nhau tng ng ti mi im th sng phng c gi l ng nht
- Phng trnh Maxwell ca sng phng iu ho trong mi trng ng
nht v ng hng vi cc bin phc ca Er
v Hr
trong h to Decac c
dng
xmP
ymzmEi
zH
yH
=
(1)
ymP
zmxmEi
x
H
z
H
=
(2)
zmP
xmymEi
yH
xH
=
(3)
xm0
ymzmHi
zE
yE
=
(4)
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
62/108
61
ym0
zmxmHi
xE
zE
=
(5)
zm0
xmym
Hiy
E
x
E
=
(6)
Trong :
Oz phng truyn sng
mt phng ng pha v ng bin ca sng phng chnh l mt phng P //
mt phng xOy v c phng trnh z = l
=
0
0P i1
Er
v Hr
c gi tr nh nhau trn ton mt phng P v x, y; ch z, t. Khi
:
0yH
xH
yE
xE
=
=
=
=
(3.1)
0HE zmzm ==
(3.2)
Vy: sng phng ng nht lan truyn trong mi trng ng nht v ng
hng khng c cc thnh phn dc theo phng truyn sng z ca Er
v Hr
.
Cc Er
v Hr
nm trong mt phng vung gc vi phng truyn sng. Sng
phng ng nht c tnh cht nh vy gi l sng in t ngang, k hiu l sng
TEM.
3.1.2. Nghim phng trnh sng
T cc phng trnh (1), (2), (4) v (5) ta c:
P
O
l
yz
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
63/108
62
0Ekz
Exm
2P2
xm2
=+
(7)
0Ekz
Eym
2
P2
ym2
=+
(8)
0Hkz
Hxm
2P2
xm2
=+
(9)
0Hkz
Hym
2P2
ym2
=+
(10)
Trong :
0
0
00PP i1k
== - s sng phc
Nhn xt:
- v cc phng trnh sng (7), (8), (9) v (10) ging nhau nn ch cn tm
nghim ca mt trong s cc phng trnh sng ny.
- y l cc phng trnh vi phn cp 2 tuyn tnh thun nht c h s
khng i, do nghim ca phng trnh sng (7), chng hn, c dng l
zikxmpx
zikxmtxm
PP eEeEE
+= (3.3)
Trong :
- zikxmt PeE
biu th sng phng truyn theo trc z > 0: sng ti ti mt
phng P
P
O
l
yz
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
64/108
63
- zikxmpx PeE
biu th sng phng truyn theo trc z < 0: sng phn x ti mt
phng P
- xmtE
, xmpxE
l cc bin phc ca sng ti v sng phn x tng ngTng t ta c nghim ca cc phng trnh sng (8), (9) v (10) l
zikympx
zikymtym
zikxmpx
zikxmtxm
zikympx
zikymtym
PP
PP
PP
eHeHH
eHeHH
eEeEE
+=
+=
+=
(3.4)
Suy ra
++
+=+=
++
+=+=
zikympx
zikymt
zikxmpx
zikxmtymxmm
zikympx
zikymt
zikxmpx
zikxmtymxmm
PPPP
PPPP
eHeHjeHeHiHjHiH
eEeEjeEeEiEjEiE
rrrrr
rrrrr
(3.5)
tm mi lin h gia mEr
v mHr
cho sng ti v sng phn x, bng cch
quay h to Decac sao cho trc x //Er
, do trc y // Hr
, ta c
mxmymxmm EiEiEjEiE
==+=rrrrr
v 0Eym =
mymymxmm HjHjHjHiH
==+=rrrrr
v 0Hxm =
(3.6)
T phng trnh Maxwell (1), iu kin (3.6) v cc nghim (3.3), (3.4) ta
c mi lin h gia mEr
v mHr
cho sng ti v sng phn x nh sau
x
y
mHr
mEr
ymH
xmE
O
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
65/108
64
mpxP
ympx
P
0ympx
P
xmpxmpx
mtPymt
P
0ymt
P
xmtmt
HZHz
H
i
1
EE
HZHz
H
i
1EE
=
=
==
=
=
==
(3.7)
Trong :
( )EE0
0
P
0P
itg1
1Z
itg1Z
=
=
= (3.8)
T (3.7) dng ca mEr
v mHr
cho sng phng TEM c vit li
zikmpx
zikmtm
zikmpx
zikmtPm
PP
PP
eHeHH
ekHekHZE
+=
=
rrr
rrrrr
(3.9)
Hoc
( ) ( )
( ) ( )zktimpx
zktimt
tim
zktimpx
zktimtP
tim
PP
PP
eHeHeHH
ekHekHZeEE
+
+
+==
==
rrrr
rrrrrr
(3.10)
n gin trong nhng phn sau ta ch xt i vi sng ti lan truyn
trong mi trng rng v hn.
O
x
y
l
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
66/108
65
Dng ca mEr
v mHr
ca sng phng TEM lan truyn dc theo phng z
c biu din trong (3.9) hoc (3.10). Tng t theo phng l bt k hp vi
Ox, Oy v Oz to thnh cc gc , v . Ta c:
( )lktimtt
PeHH
=rr
(3.11)
mtHr
nm trong mt phng vung gc vi phng l.
V
( )lktimtPt
PelHZE
=
rrr
(3.12)
lr
l vector n v ca phng truyn sng l.
S sng phc kP v trsng phc ZP c th vit li
=
=i
PP
P
eZZ
ik (3.13)
Trong
, v l cc s thc
l h s tn hao ca mi trng
l h s pha ca sng
argument ca trsng phc
Khi , , PZ v biu din qua , , v thi gianE nh sau
E2
00 tg12
1
2
1++= (3.14)
E2
00 tg121
21
++= (3.15)
4E
2P tg1
ZZ
+= (3.16)
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
67/108
66
E2
E2
tg11
tg11arctgarctg
++
++=
= (3.17)
Vn tc pha vph ca sng phng chnh l vn tc dch chuyn mt ng pha
ca n. Khi theo (3.10) v (3.13), gi s mi trng khng tn hao = 0,
mt ng pha ca sng ti c dng
constzt == (3.18)
Suy ra
0dzdtd == (3.19)
Cho nn vn tc pha vphc xc nh bi
E2
E200
ph
tg121
21
v
tg121
21
1.
1dtdz
v
++
=
++
=
==
(3.20)
Trong
v l vn tc truyn sng phng trong mi trng rng v hn
Vector Poynting trung bnh ca sng ti hng theo phng truyn z ctnh l
P
2
mt2
mtPmt*
mttb Z
E
21
kHZ21
kHEre21
rerrrrrr
==
==
(3.21)
Lu : V
Er
v
Hr
ng pha nn = 0 1e i =
3.2 Sng phng ng nht trong cc mi trng ng nht v ng hng
3.2.1. Sng phng ng nht trong in mi l tng Xt sng in t phng ng nht truyn dc theo trc z > 0 (sng ti)
trong in mi l tng ng nht, ng hng v rng v hn.
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
68/108
67
V mi trng truyn sng in t l in mi l tng nn = 0,
0
0
0P i1 =
= , kP = k v ZP = Z. T cc biu thc (3.14)
(3.21) ta c
Z
E
2
1HZ
2
1
v1
v
ZZ
k
0,0
2mt2
mttb
00
ph
0
0P
00
==
=
=
==
==
==
r
(3.22)
mEr
v mHr
c dng l
zimtm
zimtm
ekHZE
eHH
=
=
rrr
rr
(3.23)
Hoc
( )
( )ztimt
tim
ztimt
tim
ekHZeEE
eHeHH
==
==
rrrr
rrr
(3.24)
Nhn xt:
Er
v Hr
vung gc vi nhau v cng vung gc vi phng truyn sng
Er
v Hr
lun ng pha v c bin khng i dc theo phng truyn
sng
Vn tc pha vph l hng s bng vn tc truyn sng trong mi trng
Mi trng khng tn hao nng lng, khng tn sc sng in t, tr
sng Z l mt s thc
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
69/108
68
3.2.2. Sng phng ng nht trong mi trng dn in
Trong mi trng dn in 0, s sng v tr sng l cc i lng
phc,
=
== ii1k 0000PP
=
=
= iP
0
0
0
P
0P eZ
i1
Z
Nh ni trn ch xt i vi sng ti, do theo (3.10) v (3.13)
Er
v
Hr
c dng
( ) ( ) ( ) zztimt
ziztimt
zktimt eeHeHeHH P
+
===rrrr
.......
( ) ( )
( ) zztimtP
ziztimt
iP
zktimtP
eekHZ
ekHeZekHZE P
+
+
=
=
=
=
rr
rrrrr
(3.25)
Hr
Er
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
70/108
69
Nu mi trng c in dn sut rt ln, chng hn nh kim loi, mt
cch gn ng xem , do thi gian E >> 1 nn theo cc biu thc(3.14) (3.21) ta c
0
EE2 tgtg1
=+
2tg1
2
1
2
1 0E
200
++=
2tg121
21 0
E
2
00
++=
= 0P ZZ
0E
200
ph
2
tg121
21
v
++
=
=
( )4
1arctgtg11tg11arctgarctg
E2
E
2
=++++=
=
(3.26)
gc tn hao 0 nn sng in t b tn hao nng lng, bin ca
Er
v
Hr
suy gim theo quy lut hm m e-z dc theo phng truyn sng z.
Er
v
Hr
lch pha nhau mt gc = argZP
0mE z
0mm eEE=
z
x
y
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
71/108
70
vph l hm s ph thuc tn s, c ngha l thay i trong qu trnh
lan truyn sng in t sng phng trong mi trng dn in b tn
sc. Do mi trng dn in l mi trng tn sc.
3.3. Hiu ng bmt trong vt dn
Nhn xt:
Theo cng thc2
0 nhn thy rng
Trong vt dn in tt rt ln v nu tn s sng in t cng cao th
cng ln. Do bin ca Er
v Hr
suy gim rt nhanh khi truyn vo
bn trong vt dn, c ngha l sng in t ch tn ti mt lp rt mngst b mt ca vt dn in tt.
Dng in cao tn chy trong vt dn cng ch chy lp mt ngoi.
Chng hn f = 1 kHz th d = 2 mm v f = 100 kHz th d = 0,2mm.
d: lng kim thp Cu lm dy dn dng in cao tn
Hin tng sng in t hoc dng in cao tn khi truyn trong vt dnin tt ch tp trung mt lp mng b mt gi l hiu ng b mt hay
hiu ng skin
i lng c trng cho hiu ng b mt l thm su ca trng hay
dy lp skin , l khong cch sng in ti t b mt vo su
Br
Br
cBr
cBr
Thp
Cu
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
72/108
71
bn trong vt dn m ti bin ca Er
v Hr
gim i e = 2,718... ln
so vi gi tr ti b mt.
Theo (3.25) v (3.26) ta c
z0mm
z0mm
eHH
eEE
=
= (3.27)
Trong :
Em0 v Hm0 l bin ca Er
v Hr
ti b mt vt dn (z = 0). Theo nh
ngha thm su ca trng ta c
ee
E
E
m
0m == (3.28)
Suy ra
=
=
=
00
2
2
11
(3.29)
Nhn xt:
Trong cng thc (3.29), v l cc tham sin ca vt dn in.
thm su ca trng t l nghch vi cn bc hai ca tn s v in
dn sut ca vt dn. Chng hn Ag, Cu, Al ... c thm su ca
trng rt b c = 0,5 m di sng v tuyn f = 106 Hz. Do cc
kim loi ny dng lm mn chn sng in t rt tt.
Do c h/ bm nn dng in cao tn c cng phn b khng u
trong cng mt tit din ngang ca dy dn, do trkhng cng khng
u nhau tng ng. tin tnh ton ngi ta a ra khi nim tr
khng mt ring ca vt dn
Trkhng mt ring ca vt dn, k hiu ZS, l t sin p ca trng ri
trn mt n v chiu di theo chiu dng in v gi tr dng in chy
qua mt n v chiu rng t vung gc vi n
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
73/108
72
Xt vt dn phng, rng v hn v b dy ln. Chn h to Decac c
trc z trng vi phng truyn sng, mt phng vt dn trng vi mt phng
xOy.
Gi sEr
Ox. Theo nh lut Ohm ta c:
( )
+
==== +
iE
dzeEdzJSdJI 0mzi
00m
0x
S
rr
(3.30)
Lu : Tch phn (3.30) c ly t 0 , mt d b dy vt dn l huhn nhng dng in cao tn ch chy trn lp b mt rt mng nn b dy vt
dn c th xem l v hn.
Cng in trng Er
ti b mt vt dn bng in p ri trn mt n
v chiu di dc theo chiu dng in nn ta c
( ) ( ) SS0
0m
0mS iRi12
i1
i1
EE
IU
Z +=+
=+
=
+
==
do =
(3.31)
Trong :
=
2R 0S l in trngmt ring ca vt dn. (3.32)
x
y
Er
Jr
O
r
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
74/108
73
RS chnh l nguyn nhn lm tn hao sng in t trong vt dn. Nng
lng sng in t bin thnh nhit nng t nng vt dn.
S l phn khng ca trkhng mt ring ca vt dn ZS.
Nhn xt: Biu thc (3.32) cho thy rng mun gim tn hao nng lng
sng in t truyn dc vt dn cn phi s dng cc kim loi dn in tt nh
Au, Ag, Cu ...
3.4. Sphn cc ca sng phng
Sng in t c cc vector Er
v Hr
dao ng theo phng xc nh gi l
sng phn cc. Ngc li nu cc vector Er
v Hr
dao ng theo mi phng
ngu nhin gi l sng khng phn cc.
Sng in t phng c nhiu dng phn cc nh: phn cc elip, phn cc
trn v phn cc thng.
3.4.1. Phn cc elip
Trong qu trnh truyn sng nu ngn ca vector Er
vch mt hnh elip
trong khng gian gi l sng phn cc elip. Sng phn cc elip chnh l tng
hp ca 2 sng thnh phn cng tn s, cng phng truyn, nhng phng ca
Er
vung gc nhau.
Gi s c 2 sng phng nh sau:
( )
( )+=
=
ztcosEjE
ztcosEiE
my2
mx1rr
rr
(3.33)
Sng tng hp c dng
=
+
2
mymx
21
2
my
2
2
mx
1 sinEE
EEcos2
E
E
E
E (3.34)
y l phng trnh m tng elip trong mt phng to (E1, E2). Trc
ln ca elip hp vi trc Ox mt gc c tnh theo:
= cosEE
EE22tg
2my
2mx
mymx (3.35)
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
75/108
74
Trong : Emx > Emy
Trong qu trnh truyn sng theo trc z, ngn ca vector Er
tng hp vch
nn mt ng elip xon trong khng gian
3.4.2. Phn cc trn
Nu 2 sng thnh phn c bin bng nhau: Emx = Emy = Em v lch pha
nhau mt gc2
= . Suy ra 1sin 2 = , 0cos = v phng trnh (3.34) tr
thnh2m
22
21 EEE =+ (3.36)
y l phng trnh m tng trn trong mt phng to (E1, E2).Trong qu trnh truyn sng theo trc z, ngn ca vector E
r
tng hp vch nn
mt ng trn xon trong khng gian, gi l sng phn cc trn.
Nu nhn theo chiu truyn sng vector Er
tng hp quay thun chiu kim
ng h, ta c sng phn cc trn quay phi. Nu nhn theo chiu truyn sng
vector Er
tng hp quay ngc chiu kim ng h, ta c sng phn cc trn
quay tri. Chiu quay ca vector Er
tng hp ph thuc vo du ca gc lch
pha2
3.4.3. Phn cc thng (tuyn tnh)
Trong qu trnh truyn sng theo trc z, vector Er
lun hng song song
theo mt ng thng gi l sng phn cc thng hay sng phn cc tuyn tnh.
trng hp ny gc lch pha ca 2 sng thnh phn c gi tr = 0, , 2, ...Suy ra sin = 0, cos = 1 v phng trnh (3.34) trthnh
0E
E
E
E2
my
2
mx
1 =
+ (3.37)
Hay
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
76/108
75
1
mx
my
2 EE
EE = (3.38)
y l phng trnh m tng thng i qua gc to hp vi trc Ox
mt gc c tnh theo
mx
my
E
Etg = (3.39)
Nhn xt: Tu thuc vo hng ca vector Er
ngi ta cn phn thnh 2
trng hp phn cc ngang v phn cc ng.
3.5. Sphn x v khc x ca sng phng
Mc tiu phn ny nghin cu qui lut ca sng phn x v khc x ti mt
phng phn cch rng v hn gia 2 mi trng c tham sin khc nhau.
n gin ta ch xt i vi sng phng ti phn cc thng ngang v ng.
3.5.1. Sng ti phn cc ngang
Nu vector Er
ca sng ti vung gc vi mt phng ti, gi l sng phn
cc ngang. Trong trng hp ny vector Er
ca sng ti s song song vi mt
phng phn cch 2 mi trng. Tm qui lut ca sng phn x v khc x ?
Chn h to Decac c mt xOy mt phng phn cch 2 mi trng,
trc z trng vi php tuyn ca mt phng phn cch 2 mi trng. Hai mi
trng l in mi c cc tham sin 1, 1, 2, 2 tng ng.
V sng ti l sng phng truyn theo phng zt, lp vi php tuyn z mt
gc t nn c th quay trc to quanh trc z cho trc x ca n ch phng
ca vector Er
ca sng ti. Ti mt phng phn cch s c sng phn x li mi
x
y
Er
Emx
EmyO
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
77/108
76
trng 1 vi gc phn xphn x truyn theo hng zpx, cn sng khc x ti mt
phng phn cch vi gc khc xi vo mi trng 2 theo phng zkx. Theo
h.v nhn thy rng Er
ca sng ti, sng phn x v sng khc x ch c 1
thnh phn theo trc x, cn Hr
ca cc sng trn c 2 thnh phn theo trc y v
z. p dng cc biu thc (3.4) v (3.5) ta c:
Sng ti
t1
t1
zikmz1my11
zikmx11
eHkHjH
eEiE
+=
=
rrr
rr
(3.40)
Sng phn x
px1
px1
zikmz1my11
zikmx11
eHkHjH
eEiE
+=
=
rrr
rr
(3.41)
Sng khc x
kx2
kx2
zikmz2my22
zikmx22
eHkHjH
eEiE
+=
=
rrr
rr
(3.42)
Trong :
01011k = v 02022k = l s sng ca mi trng 1 v 2 tng
ng. Cc phng truyn sng zt, zpx v zkx biu din qua x, y, z nh sau:
+==
+=
coszsinyzcoszsinyz
coszsinyz
kx
pxpxpx
ttt
(3.43)
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
78/108
77
V cc mi trng u l in mi nn p dng iu kin bin cho E
r
v H
r
ti mt phng phn cch xOy (z = 0) ta c:
my22my1my11
mx22mx1mx11
HHHHH
EEEEE
==+=
==+= (3.44)
Thay cc biu thc (3.40) - (3.43) vo (3.44) v cho z = 0 ta c:
=
=+
sinyikmy2
sinyikmy1
sinyikmy1
sinyikmx2
sinyikmx1
sinyikmx1
2px1t1
2px1t1
eHeHeH
eEeEeE
(3.45)
(3.45) lun tho mn y ta li c:
==
=
=+
sinyiksinyiksinyik
my2my1my1
mx2mx1mx1
2px1t1 eee
HHH
EEE
(3.46)
T biu thc cui ca (3.46) suy ra:
pxt = (3.47)
= sinksink 2t1 (3.48)
Nhn xt:
(3.47) m tnh lut phn x sng in t ti mt phng phn cch.
(3.48) m tnh lut khc x sng in t.
t
px
t
1Er
1Er
1Hr
1Hr
zpx
zt
zk
y
z
2Er
2Hr
O
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
79/108
78
011n = v 022n = (3.49)
ln lt l chit sut ca mi trng 1 v 2. Gi s1 = 2 = th nh lut khc
x ca sng in t phng c dng ging nh trong quang hc
= sinnsinn 2t1 (3.50)
m t gia cc bin phc ca sng ti, sng phn x v sng khc x
ngi ta a ra khi nim h s phn x v h s khc x.
H s phn x (reflective modulus) l t s gia bin phc ca sng
phn x v sng ti tnh cho Er
, k hiu R. H s khc x (refractive modulus)
l t s gia bin phc ca sng khc x v sng ti tnh cho Er
, k hiu T.
i vi sng phn cc ngang ta c:
m1
m1
ng
E
ER
= v
m1
m2
ng
E
ET
= (3.51)
Theo hvi vi sng phn cc ngang ta c:
==
==
==
cosHH,cosHH
cosHH,EE
EE,EE
m2my2tm1my1
tm1my1mx2m2
mx1m1mx1m1
(3.52)
v
2
m2m2
1
m1m1
1
m1m1
ZE
H
Z
EH
ZE
H
=
=
=
(3.53)
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
80/108
79
Trong :01
011Z
= v
02
022Z
= l tr sng ca mi trng 1 v 2
tng ng. Thay cc biu thc (3.52) v (3.53) vo (3.46) ri chia c 2 v ca
chng cho m1E
ta c
( )2
ng
1
tng
ngng
Zcos
TZ
cosR1
TR1
=
=+
(3.54)
Suy ra:
+
=
+
=
cosZcosZ
cosZ2T
cosZcosZ
cosZcosZR
1t2
t2ng
1t2
1t2ng
(3.55)
(3.55) gi l cng thc Fresnel
Gc khc xc th tnh c qua gc ti t theo nh lut khc x (3.48)
nh sau:
t2
2
1
2
t
2
1 sin1sink
k1cos
= (3.56)
Nu 2 mi trng l in mi c 1 = 2 = th (3.55) c vit li
t2
2
12t1
t1ng
t2
2
12t1
t2
2
12t1
ng
sin1cos
cos2T
sin1cos
sin1cos
R
+
=
+
=
(3.57)
3.5.2. Sng ti phn cc ng
Nu vector Er
ca sng ti nm trong mt phng ti, gi l sng phn cc
ng. Trong trng hp ny vector Hr
ca sng ti s song song vi mt phng
phn cch 2 mi trng. Tm qui lut ca sng phn x v khc x ?
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
81/108
80
Chn h to Decac c mt xOy mt phng phn cch 2 mi trng,
trc z trng vi php tuyn ca mt phng phn cch 2 mi trng v trc x ch
phng ca vector Hr
ca sng ti.
Theo h.v nhn thy rng Hr
ca sng ti, sng phn x v sng khc x
ch c 1 thnh phn theo trc x, cn Er
ca cc sng trn c 2 thnh phn theo
trc y v z. Tin hnh tng t nhi vi sng phn cc ngang ta c:
+
=
+
=
cosZcosZcosZ2
T
cosZcosZ
cosZcosZR
2t1
t2
2t1
2t1
(3.58)
T v R lin h vi nhau theo cng thc:
2
1 Z
ZTR1 =+ (3.59)
Nu 2 mi trng l in mi c 1 = 2 = th (3.58) c vit li
t2
2
11t2
t1
t2
2
11t2
t2
2
11t2
sin1cos
cos2T
sin1cos
sin1cos
R
+
=
+
=
(3.60)
px
t
1Er
1Er
1Hr
1Hr
zpx
zt
zk
y
z
2E
r
2Hr
O
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
82/108
81
3.5.3. Sng ti vung gc vi mt phng phn cch
Khi sng ti vung gc vi mt phng phn cch 2 mi trng, tc l t =
0, theo nh lut khc x ta c cos= 1 v do gc khc x= 0. H s khc
x v h s phn x trong cc biu thc ca (3.55) v (3.58) c dng n gin
nh sau:
21
2
21
21
12
2ng
12
12ng
ZZZ2
T,ZZZZ
R
ZZZ2
T,ZZZZ
R
+=
+
=
+=
+
=
(3.61)
3.5.4. Sphn x ton phn
Nu mi trng 1 c chit sut ln hn mi trng 2 n1 > n2, theo (3.50) ta
c:
t
2
1 sinnn
sin = (3.62)
c ngha l > t. Khi ta s c gc ti gii hn 0 < 0 0 th sng khc x khng i vo mi trng 2 m quay
trli mi trng 1 (ng vi > 2
), gi l hin tng phn x ton phn. Gc
0 gi l gc gii hn c xc nh theo cng thc:
1
20 n
narcsin= (3.64)
Hin tng phn x ton phn c ng dng truyn nh sng trong si
quang.
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
83/108
82
3.5.5. Skhc x ton phn
Nu sng ti truyn n mt phng phn cch vo mi trng 2 m khng
phn x trli mi trng 1 gi l s khc x ton phn. Trong trng hp ny
h s phn x bng 0. Gc ti ng vi hin tng khc x ton phn gi l gc
Brewster, k hiu l b. T (3.55) v (3.58) ta c gc Brewster i vi 2 trng
hp phn cc ngang v ng ca sng ti nh sau:
0sin1ZcosZ0R
0sin1ZcosZ0R
b2
2
12b1
b2
2
11b2ng
=
=
=
=
(3.65)
Nhn xt:
- 2 phng trnh trong (3.65) khng th c nghim ng thi, tc l ch c
1 trong 2 trng hp xy ra hin tng khc x ton phn. LT v TN ch ra
rng ch c sng phn cc ng mi c hin tng khc x ton phn v gc
Brewster bc xc nh nh sau:
2
1btg = (3.66)
- Cc kt qu nhn c i vi sng phn x v khc x ti mt phng
phn cch 2 mi trng l in mi cng ng i vi cc mi trng bt k c
in dn sut 0. Khi cc cng thc Fresnel trong (3.55) v (3.58) ch cn
thay = P v Z = ZP.
3.6. iu kin bin gn ng Leontovic
Xt sng phng khc x ti mt phng phn cch 2 mi trng tin mi
(mi trng 1) vo mi trng c in dn sut ln 2 (mi trng 2), ta c:
2E212P1 tghaykk
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
84/108
83
t
2E2
1 sintg
sin
(3.68)
Nh vy: vi mi gc ti t khi tho mn iu kin (3.67) th gc khc x
0, c ngha l sng khc x truyn vo mi trng c in dn sut ln theo
phng php tuyn vi mt phng phn cch 2 mi trng khng ph thuc vo
gc ti t.
Nu chn trc z trng vi phng php tuyn ca mt phng phn cch th
Er
v Hr
ca sng khc x trong mi trng 2 c dng:
( ) ( )
==
=
2022P02
202
EkHZkE
HHr
rr
rr
r
r
(3.69)
Trong :
- 0r
l vector n v tip tuyn vi mt phng phn cch 2 mi trng
- H2, E2 l cc thnh phn tip tuyn ca Hr
v Er
ca sng khc xst
mt phng phn cch
Theo iu kin bin tng qut ti mt phng phn cch ta c:
=
=
21
21
HH
EE (3.70)
Suy ra:
= 12P1 HZE (3.71)
(3.71) m t quan h gia cc thnh phn tip tuyn ca Hr
v Er
ca sng in
t phng truyn t mi trng in mi qua mi trng dn in c in dn
sut ln, gi l iu kin bin gn ng Leontovic. Trong thc tiu kin
bin gn ng Leontovic c ng dng tnh tn hao ca sng in t truyn
dc b mt cc kim loi dn in tt.
3.7. Sng phng trong mi trng khng ng hng
3.7.1. Mi trng khng ng hng
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
85/108
84
Mi trng ng hng c cc tham s in t , , l cc hng s;
Er
//Dr
; Br
//Hr
theo cc phng trnh vt cht:
ED 0rr
= , HB 0rr
= (3.72)
Trong tn ngoi cc mi trng ng hng cn c cc mi trng khng
ng hng, theo cc hng khc nhau cc tham sin t, c gi tr
khc nhau. , c biu din di dng tensor t thm t
v tensor in
thm t
nh sau:
=
=
zzzyzx
yzyyyx
xzxyxx
zzzyzx
yzyyyx
xzxyxx
,tt
(3.73)
Cc phng trnh vt cht trong mi trng khng ng hng s l:
EDr
t
r
= , HBr
t
r
= (3.74)
Hay:
zzzyzyxzxz
zyzyyyxyxy
zxzyxyxxxx
zzzyzyxzxz
zyzyyyxyxy
zxzyxyxxxx
HHHB
HHHB
HHHB
EEED
EEED
EEED
++=
++=
++=
++=
++=
++=
(3.75)
Nhn xt:
- (3.75) cho thy rng Er
# Dr
; Br
# Hr
- Trong thc t khng tn ti cc mi trng m c, u l tensor, chc cc mi trng khng ng hng nh sau:
Mi trng c , l hng s v t thm l tensor t
, gi l mi trng
khng ng hng t quay. Th d: ferrite b t ho bi t trng khng i l
mi trng t quay i vi sng in t, c ng dng trong k thut siu cao
tn lm cc tbiu khin s truyn sng.
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
86/108
85
Mi trng c , l hng s v in thm l tensor t
, gi l mi
trng khng ng hng in quay. Th d: cht kh b ion ho (plasma) di
tc dng ca t trng khng i l mi trng in quay i vi sng in t.
Tng ion ca kh quyn tri t cng l mi trng in quay i vi sng in
t, khi truyn sng v tuyn trong tng ion cn xt n tnh khng ng hng
ca n.
3.7.2. Tensor tthm v tensor in thm
Ferrite chnh l hp cht Fe3O4 v mt s oxide kim loi khc nh MnO,
MgO, NiO ... va c tnh cht in mi va c tnh cht st t, = 5 20, =
10-4 10-6 (m)-1. Khi khng c t trng khng i , 0Hr
= 0, ferrite biu hin
nh mt mi trng ng hng i vi s truyn sng in t. Khi c t
trng khng i, 0Hr
0, ferrite biu hin tnh cht ca mi trng khng ng
hng t quay i vi s truyn sng in t. Tensor t thm c dng nh
sau:
=
0
x
x
00
0ia
0iat
(3.76)
Trong :
Mme
Hme
a
ia
1
0
0
00
0
M
2M
2 00
yxxy
2M
20M
0yyxxx
=
=
=
==
===
(3.77)
Vi:
- e l in tch ca electron
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
87/108
86
- m0 l khi lng ca electron
- M l ln ca vector t ho ca ferrite
- l tn s ca sng in t
- M l tn s cng hng t quay
- 0 l hng s t
Kh b ion ho c mt s lng ln cc /tch t do gm electron v ion,
gi l mi trng plasma, c rt ln. Khi khng c t trng khng i , 0Hr
=
0, plasma biu hin nh mt mi trng ng hng i vi s truyn sng in
t. Khi c t trng khng i, 0Hr
0, plasma biu hin tnh cht ca mi
trng khng ng hng in quay i vi s truyn sng in t. Tensor
in thm c dng nh sau:
=
z
x
x
00
0ib
0ibt
(3.78)
Trong :
00
220
00
0
M
2
20
0zzz
2M
20M
0
yxxy
2M
2
20
0yyxxx
m
Ne
Hme
1
b
ib
1
=
=
==
=
==
===
(3.79)
Vi:
- M l tn s cng hng t quay
- e l in tch ca electron
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
88/108
87
- m0 l khi lng ca electron
- N l s electron trong 1 n v th tch
- 0 l hng sin
- 0 l hng s t
- l tn s ca sng in t
3.7.3. Sng phng trong ferrite b tho
Xt sng phng iu ho truyn dc theo phng ca vector t trng
khng i t ho vt liu ferrite rng v hn. Chn trc z trng vi phng
truyn sng v vector 0Hr
, s dng tensor t thm (3.76) v iu kin ngang
ca sng phng TEM (3.1) cho cc phng trnh Maxwell ta c:
0E
HiaHizE
HiaHizE
0H
Eiz
H
Eiz
H
z
xyx
x
yxx
y
z
yx
xy
=
+=
=
=
=
=
(3.80)
Nghim ca (3.80) c dng:
ikzmymx
ikz
mymx
eHjHiH
eEjEiE
+=
+=
rrr
rrr
(3.81)
Thay (3.81) vo (3.80) ta c:
ak 2x22 = (3.82)
Suy ra:
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
89/108
88
( )
( )ak
ak
x
x
=
+=
+
(3.83)
Khi vn tc pha v trsng c tnh theo cng thc:
( )
( )
=
+=
=
=
+=
=
+
+
+
aZ
aZ
a
1
kv
a
1
kv
xP
xP
x
ph
x
ph
(3.84)
Cc thnh phn ca Hr
v Er
ca sng phng trong ferrite b t ho:
++
+
++
+
++
=
=
=
xPy
yPx
xy
HZE
HZE
HiH
(3.85)
V
=
=
=
xPy
yPx
xy
HZE
HZE
HiH
(3.86)
Hay di dng vector:
( ) ( )
++
++
+
+
+
=
=
+=+
mxm
P
zktim
HH
kHZE
ejiiHHrrr
rrr
(3.87)
V
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
90/108
89
( ) ( )
=
=
=
mxm
P
zktim
HH
kHZE
ejiiHH
rrr
rrr
(3.88)
Nhn xt:
- (3.85) v (3.87) m t sng phn cc trn quay phi
- (3.86) v (3.88) m t sng phn cc trn quay tri
Nh vy: khi sng phng truyn trong mi trng ferrite b t ho bi t
trng khng i, mi trng ny th hin cc tham sin t khc nhau i
vi sng phn cc trn quay phi v quay tri ng vi cc s sng k+ v k-; vn
tc pha vph+, vph
- v tr sng ZP+, ZP
- khc nhau. Do t thm ca mi
trng ferrite b t ho c gi tr khc nhau i vi sng phn cc trn quay
phi v quay tri nh sau:
a
a
x
x
=
+=
+
(3.89)
Nhn xt: khi sng phn cc thng truyn trong mi trng ferrite b t ho
dc theo t trng khng i 0Hr
hng theo trc z th vector Hr
ca sng in
t s quay i mt gc . Hin tng quay mt phng phn cc ca sng phn
cc thng truyn trong mi trng ferrite b t ho gi l h/ng Faraday. Gc
quay mt phng phn cc ca Hr
trong 1 n v chiu di trong ferrite gi l
hng s Faraday, k hiu l v c tnh theo cng thc:
( )aa22
kkxx +
=
=
+
(3.90)
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
91/108
90
Chng 4
NHIU X SNG IN T
4.1. Khi nim
Nu trong mi trng ng nht v ng hng c mt hay mt nhm vt
th m cc kch thc ca chng cbc sng ca sng in t th ti
c th xy ra hin tng sng phn x li mi trng, sng khc x truyn
vo cc vt th v si vng ca sng ti qua cc vt th lm cho cu
trc ca trng sng ti thay i. Hin tng trn gi l s nhiu x sng
in t ti cc v tr bt ng nht ca mi trng. Cc vt th ny gi lvt chng ngi, sng ti gi l sng scp, sng phn x gi l sng th
cp. Trng in t nhiu x ton phn l trng tng hp ca cc sng
scp, sng th cp v sng khc x
Mc tiu: xc nh trng th cp hoc trng ton phn ti mt im bt
k trong khng gian mi trng ng nht v ng hng ti thi im t
bt k khi bit cc tham sin v dng hnh hc ca vt chng ngi,v cu trc ca trng sng scp.
V vt chng ngi c dng hhc rt phc tp v nhng v tr khc nhau
so vi ngun scp, do bi ton nhiu x sng in t ch c th gii
gn ng. Trong thc t ngi ta thng dng cc i lng vt l nh tit
din phn x tng ng, tit din hp th ton phn ... c trng cho s
nhiu x sng in t. Vic gii chnh xc bi ton nhiu x sng in t ch c th thc hin i
vi vt chng ngi c dng hhc n gin nh htr trn nh di v hn,
hcu t rt xa ngun sng s cp, c ngha l cu trc ca ngun v
trng sng scp khng ph thuc vo vt chng ngi.
4.2. Nhiu x ca sng phng trn vt dn tr trn di v hn
4.2.1. Bi ton
8/6/2019 Ly Thuyet Truong Dien Tu - DHCN
92/108
91
- Gi s c mt vt dn in tt dng tr trn bn knh a di v hn t
trong kk v c sng phng iu ho truyn ti vung gc vi trc ca vt dn.
Xc nh trng th cp phn x t vt dn.
- Chn h to tr c trc z trng vi trc ca vt dn v sng phng iu
ho truyn dc theo trc Ox v vung gc vi trc ca vt dn. Khi s phn
cc ca sng ti c th xy ra 2 trng hp: tEr
// Oz v tEr
Oz. Nu sng ti l
sng phn cc thng bt k ca tEr
th n c xem nh l tng hp ca 2 trng
hp trn. Do vic gii bi ton nhiu x sng in