^F.F.^S.DISEUTATIO EOLITICA

U R B E Mdelineans

QVAMDivino Auxilio.

In regia inclytaque Sveonumad Salam muerfitate,Decreto (3 unanimi amphjfima facultatis Philofophica

confenfu,Moderatore

Magnifico p. t. RelloreM. PETRO ERICI ßtui#/Pra<5ticse Philofoph. ProfefTore ord.affini holpite & favitoremultis nominibus seter-

tiüm colendo.Pro Gradu magißerijphilofophici, ejusdemq^ bonoribus & privi-

lepiü, publica collationi exponitt RICUS BERNHARDI »ou&t/S.x R35 M.tis Stipcndiarius.Horts confvetisin Auditorio Gußaviano die £. Nonarnm Decembris

Anno M. DC. L. VII.

VPSALI^

Excudebat Johannes Pauli Academ.Typograph.

Perillußri & Gcneroßßimo Dno.Dn.SCHVANTONI. S. ^(Mttdf/Lib. baroni in ©amMeQtarkbp/ Dno in 2$itiré£olm & XåtM.See. See. llolmenfis Sc Ubialienfis provinciarum Pradidieminentiffimo, ut Sc Regia: Sveonum Arcis, ad Salam fitacCaftellano Excelientiffimo, mufarum mecaenati beni-

gniflimo, Dno fuo perbenigno.u T ET

Prudentifßmo & SolertifsimoViroDN.O LAV O LAURENTIIEarundem provinciarum Arcisqué Secretarioadcuratifsimo, patrono©ptimo, (acrata venerationis lege profequendo ,parentisqpropen-fiflimo filiali obfervanti^ cultn ajtatém honorando.

Politicam hanc differtationem, ijsdem de caußs,quibus dimidium ante luftrum, natalis folipromotoribus ?phyßcam, in Epiftola ejusdemdedicatoria explicatis, obtuleram, inferibere:temporis quoqué rationem habens Tue G.ti'I .&q:< P.ti felicem no'vi anni introitum, feli-cioremprogrefjum, felicifsimum exitum > inti-mis cordis radieibus movere voluit.

Humilitér&

devote

Autor«

Veo Duce.

Difputacionis de Urbe.Procemium.

Aturam, magnam, eamqué admirandam in fni con-^ iervatione fervare varietatem, tam in vegetabiliumquam animalium Ipeciebus, extra controverfias aleampoiitum eft, Undé aranea filum gignit, apis fibras con-dit, alauda nidum componic, cortex arborem ambit,pifcem Iquama operit, pilus jumenta & feras veftit,vulpes foveam inquirit, concha teftudinem excipitjHoc animaiillud civile,ut i. Pol.2. Philofopho dicitur,Homo, facere fatagit, dum varias domus hujus gratiaprimum leviori ftrudura compadas conderc, tandemmajori inflrudas ornamento ftruere, & quo longius,e6 etiam melius ornatiusqué & compadius hoc praefta-readnifus fuit, ut non folum Villas, Vicos, OppidaCaftella, fed etiam Urbes sedificare inciperent morta-les, Hac de Materia URBE videlicet brevem differ-tationem exhiberc placuit.

T HE S I S I.T>Ida Urbs ab urvo parte aratricurva, qua illi antiqui^homines, ritu Hetrufco, fulcum ducebant, inträquem oppidum pofituri eflTent, ut illud foflfa muroquémunitum föret, Polyd, üb. 5. delnvent. Rr. cap. 9.

n.Definitur autem Vrbs, quodyfr ordinata plürium <tdifi~

ciorum pro recipienda Civitate feries muro ctnBa. Ubi fcien-dum eft, ut etiam in aliarum rerum defcriptionibus(prxfertim in Politicis )non poffe eas exade ad axfå

A 2 phi-

philofophicamquadrare, fedpro rei conditione tales,quales fabricare poflumus in medium adducere necefli-tas cogit, In hac igitur locum generis obtinet vocabu-lumferies, nequé id immerito, plures enim domus con-junébe, feriem quandam componunt, qua: ut eo adcu-ratior fit,additur ordinata, fl enim ordo non adeflet,tan-tam nequé pulchritudinem neqj dignitatem fortirentur.

Differentia ex caufis ipfis in medium adducitur,primamque eificientem hic aicimus fuifle homines, quiin primordio naturali folertia fpeluncis fylveftribus te-gumentis cafls virgulris, arunainibusque fe ab injuriisconfervabant,& tuguriis contenti vitam degebant,poft-modum numero hominummultiplicato, etiam necefli-tas plures domos componere eis impofuit, nemo namq,-per fe dvrci^z ad bené bcatequé vivendum eft, fed tan-quamoculus manibus quid opus mihi te non dicet,itaetiam homo alterius auxilio indiget. Et ut promptiusid facere poffent, in unum confluebant. Sic CivitatemCain exftruxit, Babyloniam Semiramis adauxit, Ro¬marn Romulus fundavit. Chartaginem Dido. Alexan-driam Alexander Magnus. Ubfaliam Ubbo condidit.

IV.Hoc in negotio maximé in id intenti fuerunt, ut his

fitum locumque aptum eligerent, ubi adjacences fluviiscateris mediterraneis praeftare uno ore confeffi funt,propter fluminis navigabilis commoditatem , in ejus-moai enim civitatibusmulto major variarum rerum &quidempretiofiflimarumcopiareperitur, quod Bataviaaihrmat, ubi nullus ferit velmetit, tamen plurimo abun-dat färre, hic mellis copiam invenies eximiam , nullanivero apum cohortem, hic vini omnis generis abundan-

tia

tia tanta, ut inter orientis & occidentis terra incolas di»vidi poffit, nulla tarnen ipfis, vinea eft. Id in aliis adhunc quoqué fitum collocatis civitatibus quis obfervarepoteft. Singula enim qua harum civibus commodo eftepoffunt, leviori parantur cura, nec prafidio numerofoopus habent, dum latus ab aftultu hoftium his tu tum eft,& tempore neceflitatis auxiliamaris commoditate un-

diquaque recipere poftunt, hicqué commeatus minorifumptu advehitur. Et hic non folum pedeftris manus,verum etiam claflica adornari poteft.

V.Necinficiamur plurimum quoqué utilitatis inde hau-

rire poffe Cives, ii fitus urbis altera a parte agrum fpe-ftat , cujus fertilitas, ipfis maximo commodo efifepoffit. Hic quoqué debere adefte falubritatem ae-ris & aqua, fecus enim fi accidat; cito homines morbosincmendabiles tali aqua & aere hauftis contrahant.Amnis enim limum vehens turbidafemper efl z3 infalubrispotuCurt. lib. 7. 10. Aer praterea foetidus & impurus mor¬bos acpeftem progignit, validam multorum valetudi-nem ladit, vires minuit, & multis quoqué vitam adimit,multo au tern melius fit omni providere paéto, quo modofanitas promoveatur. VI.Materiam fub confideratione ponentes, videmus eam

hic apponi adificia, qua lapidibus & coftis lateribusad-ditis calce Sc aliis neceftariis requifitis ab his quorum fa¬cultas tanta efte poteft optime adificantur.Idqi proptermajorem harum domorum diuturnitatem, tum etiamhofte obfidionem urgente gravem , telaque ignita im-mittentem, minus vim Vulcani, afcenfione faåa exti-mefcent, nec aliis ita exitio efTe pofiunt. Ubi vero fa¬cultas has exftruere recufat, ligna his apta, eoque in lo-

A 5 co

co crefcentiaamputare, fibiq; domiciliaprocujusq; fa-eultate atdificare pofTunt«

vn.Materiam nomine xdificiorum in definitione indigi-

tari vidimus, eaqué varia effe vox plurium oftendit,quorum diftinéfto ex adionibus in iliis peragenais opti-méhauritur, qux pubiicis vel privacis cedunt. Interhxc quatdam pnncipalia (unt, Sc informacioni, habi-tationi vel Cuftodix dicata lunt. Primum refpicit Tem-pla ,Curiam, Cancellariam , Scholam, fecundi generisfunt Palatia, xdcs commerciales, Nofocomia, diverfo-ria&c. Tertio proponuntur propugnacuia omnis ge¬neris. Ad quartum fpe&ant xrarium, Bibliotheca,Armamentaria,archivum,granaria omnis generis prom-pturaria cum Exoticomatia.

VIII.Minus principalia exercirium corporis Sc amoenita-

tem (pedant, domus in qua ars propugnatoria, vel lufuspilarum exercetur, item ubi convivia celebrantur, utfunt Theatra. Balnea, Pergula Nymphata, huc perti-nent etiam fpatia in urbe publica, forum portus, pomoc-rium , coemiterium , privata vero uniuscujusqué civis,propriam Sc (ingularem infpiciunt fubftantiam.

IX«De (Ingulis aliquid fcribere temporis Sc pagellarum

ratio vetat. proptereaomiflis illis, qui primi Sc Secundigeneris funt, fufius aliquid de tertio Sc aliqua in quartogenere proponere conftitui,cum eahoc pradertim tem¬pore majorem confiderationemmereantur. Qmnium a.propugnaculorum maximum eft Vallus, quem breviterhic Thefibus aliquibus defcribam. Hic quemadmodummultasres levi principio caqperunt, poftea adaudoe ma¬

gi*

gis complettf & perfedx reddita? funt,ita etiam muro-rtim, Vallorum & propugnaculorum exftruendi ratiomagis magisqué ita poftulante necefiitate & ufu adaudacft. Imprimis enim dum calcibus & pugnis morlibus-qué nec non corporum ludatione folum interie morta-Ics belligerarent, his non ita opus erat.

X.Poftea vero ingeniofior populus belli cupiditate

accenfus muros quoqué ad defcnlionem exftrueredociit mortales, atqué in initio non ita exftrudos in-venies.prout hodiernus ulus idipfum oftendit^Ctefar lib.7. belli Gallici, IIb n mqué diredi erant & explica-bili diflicultate fuos tegere hoftibus incurlionem a-cerrimé molientibus potuerunt, dum enim propius ho-ftis accedat, cum extra teli jadum locant atqué tegunt>quo fado inultusmurum perfodere poteft.

XLQuod dum animadvertere potuiflent, maximé in id

incumbebant circumfpedi artihces, ne quem in totomunimento exflruendo relinquerent locum,qui intedusboftibus viirrumpentibus föret, Ideo operam dederuntutunus isdemqué locus a quam plnrimis defendi potuif-fet, hincfuos muros obliquos in braciiia & cornuaqua-b introrfum iinuata atqué curvata diftinxerunt»tum enim hofti a fronte optimé refiftere potuißenc e-umqué etiam utrinqué å lateribus propellere at¬qué telis transfodere valerent, nec non terga adverla-riorum ferire nihil difficultatis föret,hoc etiam eo prom-ptius bebat dum interiora, editiora funt, exteriora veromagis declinant, lic enim hoftis a proximis & remotio-ribus fine periculo laceratur, dum telum å luperioribusjadum, inferiorum capita non attingat»

XII.A quanam autem materia hunc fabricare optimé

conveniatinfpiciemus. Ubi primum lapideam certisfuffulti rationibus reijcimus , hxc enim adeo chara eft,& maximo labore non poteft perfici atqué impleri, fuis-quéetiam duplicinomine exitialis videtur, Primo ho¬ftibus vim maximorum telorum graviter urgentibus,facilé minimo imprimis dato cafu cxditur, quod dumprocedat nec obfefli hoftibus refiftere poiTunt, telaenimemittentes nonfecus frangitur , quam ab ipfis hoftibuspetcretur, quod propriis oculis in obftdione Rigenfi vi-aeram. XIII.Ligneam nequé approbare poftumus, dum enim ho-«

ftis obftdioncmmolitur, hane facilimo negotio incen-dere poteft, quod F. Jofephus de bell, judai. lib. 7".cap.Z S. In expugnatione Maftadse, luculenter demonftrat.

XIV.Terream igitur fequentibus acceptare rationibus,

convenientiflimum ulriflimumqué putamus. Vallusenim maximam materiei copiam propter altitu-dinem & latitudinem defiderat, quas unquam aliatam facilé inveniri poteft; dum hxc ubiqué locorum re-peritur , & fatis fufficienter dari poteft. Ubicunq; enimterram calcamus, & dum foflam exftruere neceftumhabeamos, hujus maximam partem inde haurire poftu¬mus , qux etiam materia fine lumptu refpeåivé loquen-do, prxfentibus dolabra & ligone ad opus parandumhaberi poteft, nec ita ignita hoftium miflilia timet, fedilla abforbet, & Ii quam fentiret ruinam , tum citiffimcreftaurari poteft, quodmaximé conducit.

XV.Vallos altitudinisninuae, Oppidanis utiles efte non

dici-

dicimus, dum adeo fumptuofi hac ratione exftruun-tur: Nec hoftes talibus Jiiffulti, debellare poflunt Op-pidani, dum fefe ad imum ejus applicare ftudeant: Igi-tur hoftium propoiito proiunt, civibus obfunt. Nimisnequé deprefsi laudem merentur, dum fatis altioremholtis ftruere poteft collum, & fic fingula Urbis scdi-ficiafuis frangere teliscommodé poteit.

XVI.Nec laticudo ipfa nimiaeffe debet , ea enim quoqué

fatis fumptuofa föret. Fugiet quoqué hic Archite&ustenuiorem firucturam, dum ea vix maximorum tormen-torum ictibus refiftere poteft, ÖC quod pefftrnum eft,vix fuain hoftem telaé magnis muralium tormentis fi-ne eximio fuo damno eijcere permitteret , dum hacanfaquoq; frangeretur, omni igitur nifu mediocritatisobfervantifsimum hxc requirit firu&ura Architeäum.

XVII.Nec Eadem latitudo ad fummitatem totius requiritur

operis, fed ima fint latiora, tanquam fundamenta ca^te-rorum, terrea namqué materia tanquammurus lapideusadperpendiculum exftruétus exfurgere non poteft, id-circo paulatim poftea aråiora reddi poffunt, donec adioricam interiorem perventumfuerit, ibiinter ejus in-fimum fcamno loricali ornatum & extremam Valli ipfi-us verfus Urbem extremitatem, tam lata flc via utbinorum fefe occurrentium equorum patiens elTepoffit, isqué locus ipflsetiam Oppidanjs in explo-dendis ad defenfionem Urbis tormentis, aptum comrnu-nicet fpacium,quodAmbulacrum flve ftatio Vallaris no-minatur.

XVIII.Acclivitatis quoqué diverfam invcnies rationem.

B In-

Interiör namqué xqualis fit inAltitudineVallari,fic enimmelius hoftibus refiftere pofiunt, Exteriör v. hujus neq;altitudinem neq; acclivitaiem agnofcet eandem, ablataenim aliquaipfius Altitudinis parte, melius tela emitte-rc pofiunt fua. Acclivitatis vero ratio optimé hoftiumaflultibus obeft, afpera enim & prarupta hoftem armis,itinere, via& labore lafium optimé prsecipitant.

XiX.Circa fundamentum Acclivitatis Exterioris Ambu-

lacrum Intermurale eft, quod magnam fecum habetcommoditatem & neceffitatem ,dumhic tormenta mu-ralia magna eum infinem apponuntur, ut hoftium nonmodo capita& pe&ora fed etiam pedes ferire pofiunt,quod per lineam Horizonti Paralielam emifik probaripofsit. Circa ftationem hane promuralem, etiam lo-rica antemuralis pofitaeft, ex quamilites optimé fuismusquettis hoftem ferire pofiunt, cui fcalpellum fupptfdlaneum adeft, in quod jaculatores tela emifluri fean-dunt. Inträ antemurale & ipfam valli ftationem, oc-cultos darireceflus nonita inutile videtur, dum hoftisvi maxima irruens loricam promuralem occupaverit,fingulos interficeret, fed hoc occulto reccfiu dato, qui-dam falutem quererent, vallumqué per portas afcen-dentes multos deinde é hoftibus fuis é meaio tollerent,qui fané altero in loco manentes inulté interficerentur.

XX.Nec hic omittendum ahquid de portis mororum

meminifie , qua: ut fint afleribus optimis, & clavisundi-quéjunélis, ferroqué conjun&a: necefsitas poftulat, ha-rumqué itinerum du&us non re&i fed fchavi tortuofiflexiqué fint, né hofti felopetorum portam frangentidireåus pofsit telorum permitti introitus: Hic adefle

lolent

folent Catara&sundiquéfpecubus apert^ferreisque ca-tenis fufpenli' mucronibusque araSte, höft#m urbem in-vadentib«, lapfu fuo4iégantiUis, civibusq; interficien-dum traden tj^us.

XXI.Urbesmunitasreddi naturaipfa, arte, & his con-

junåim eernimus. Ipfa quippe natura in loco edito velabrupto circa Eumina vel paludes has munit, quod Cur-tius de Sogdiana Petra oltendit. Ars vero foßam mu-rumqué apponit}fatiusqué eft urbem eoin loco collo-cari,ubi naturam arte adaugeri pofle videmus. Sallu-ftiusin bello Jugurtino in Capfaurbe dari, quje nonmcenibus modo fed locorum afperitate gaudet. Arsautem naturs jmiula, ideo muniri urbes voluit, ut pau-ciores loeorum conditionibus freti pluribus refiftere,eosqué debellare poflTent}id de Roma atfitmat Florus lib.i. cap. 1;. IdemRomani obfervabant, cum locis opor-tunis colonias inducerent, quarum fubiidio imperiumRomanum ftctit: Liv. lib*xxvi 1. Ideo quoqué Ale¬xander lex oppida condere voluit Curt. lib. vi 1. Haede caufa Marfadam incredibilis munitionis caftrum ex-

ftrui curavit Herodes. Flav: Jofephus de bello Judai-co. Lib. 7. cap. 27. Id Anthlocus Magnus cum Ly-fimachiam deletaminftauraretrefpexitLiv.lib. 33.

XXII.Vallus ingensmunimentumcivitatis eft,fedpofle

hunc hofte in eum nitente gradum prxftare 6c afcenfumqnamvis difficilem prxbere experientia informamur,tum etiam foveis åiongiori parte excitatis, fubrui ac di-velli novimus, igitur in id intenti erant, huic ut occur-rerent malo artifices; 6c merito illorum accelfus lataprofundaqué folTaimpedirent, dumhoftis urbem afful-

B 2 tatu-

taturus ftagnantis gurgite extingveretur, & diu aquisobludatus aggredi valium volensvix laborem huncitaviribus fradus fuftinere p©ffet»Terram vero fodientibusSc foveam parantibus, liquor praffens obeft, cosqué ne-cat atqué extingvit, unde liquet hanemaximo encomiodignam cenferi debere. In hac quoqué pontes funt,quorum facienda quoqué mentio erit, hi penfiles fintattradioni & fufpenfioni faciles, ferreis laminis åc cla-vis majoribus praefixi, neita cito conteri pofiunt, Vul-cani quoqué vim non ita extimefcunt, & hoftili infultuimelius refifiunt.

XXIII.Inter propugnacula quoqj Arces recenfentur , quas

exftruere folent Principes, ut Urbi fubfidio fint, quoCives telo neceffttatis oppreffi fugere poffint , affylum-qué tutiffimum repetant, ficquéunitis viribus illatamvim depellant, quod Liv, lib. j-de arce Capitolina o-flendit. Tumetiam ut Cives immorigeros in officiocontinere poffit Imperator, His affinia funt Turres.

XXIV,ELvc fuere tertijgeneris, nuncbreviter quoqué ali-

quid de quarto genere apponam, hic primoTéfe offertarrarium, quod dum contineat nervum ipfius Reipub.igitur tuto in loco xdificetur, Sc quemadmodum Poli-tici proponunt, tum id in umbilico ipfius Civitatis fiet;illud,excipiunt armamentäria qu*e negligenda non funt,ut belli tempore, Cives inde armari poffint, quod Ci¬cero pro Rabiriooftendit his verbis. Eo tempore exardifici is,armamen tarij sq; publicis,arma Populo Roma¬no , Cajo Mario confule diftribuente, data funt: quo-num quxdam tegendo corpori aptantur; Alia Valloexftruendo conducunt. Alia vero hofti ,propulfando,

fternendoq; fabricantur. Inter qux habes gladiuni, ve-rutum, macheram&c. Quxinflrumenta Reipub. ne-ceflaria judicantu^ejusdem abfentia demonftrat. Quodinfpexerunt Palxfiini viåores Ifraelitas armis exeuntesné fabrumquidem unum ipfis permittentes, utfaciliusin fervitute contineri poflent, & avitatn libertatem re-cuperareneutiquam valerent. i. Satii. 13. v. 19. HxcCyrus obfervavit, dum lydis rebellantibus & defedio-nem molientibus, arma cquosqué adimi curaverat,&utcauponas& ludicras arccs cxercerenc, propofuerac.Tuft. lib. 1.

XXV.Gran^aria vero Sc condicoria omni genete frumen-ti referta efle deberc, utiliflimum eft, nequé iis folum ,

quibus hominum vita fuftentarur ac fovetur , fed dumfanitas amittatur, ijs quoqué inftrudta erunt, quibus re-parari poffit, cujus catalogum cnumerare difcurfui re-linquimus, qux iåné in Ioco munitiflimo exftrui de-bent ,& militem prsefidiariuni habebunt, fecus enimfieveniat, multos fame periifTe locorum opornitate aliasinexpugnabiles extitiile, hiftorix teftantur. Aliterenim ß accidat, cito hoftis locum non probe munitumoccupat, Sc hxc aliaqué ftbi utilitati vertere ncutiquamnegligat, quod Jofephus tpfi Pharaoni dixerat. Gen.41. v, 35. Idem Saiomo i. Reg. 4. 7. Et Ifchias 2.Paralip. 32.V. 28. fecerunt. David etiam prxfe&oshabuitcorum qui erant in Urbibus, arcibus, Sc vicis&c. 1 • Paral. 2 8. Idem Romanos fecifle peculiarem-qué annonx prxfe&um conftituifle, Autor eft Rofi-nuslib. 7. Antiquit cap. 39:

XXVIOmjHis minus principalibus , molas necefTarias

B 3 cflfe

éfle dicere non veremur, Sc non folum eas,quae aquis Scvento circumaguntur, quas infenfiflimus hoftis omni-moda cura fubvertere curat, fed etiam eas, qua: animali-bus circumgyrantur Sc manibus circumferuntur, qui-bus reliquis lublatis uti poflunt.

XXVII.Nunc fpatiain urbe Publica fuccedunt, in qua: fo¬

rum, fi ad mare fitafiturbsnonlongé å portu poni po-teft, ut melius eo res tam mari quam terra allatar rer-ri poflunt, fi mediterraneum urbis fitum refpicere velis,in umbilico collocari poteft. Hic etiam vel in arcecarceres varij generis ratione ileli&i exflruendi funt,gravius enim atqvum cft punire eos qui gravius delin-quvnt, ij enim fi carcereminori punirentur, omni nifuin id incumberent, ut hinc fugere poflent. In majoribusautem urbibus, varia poflunt efle fororum genera, hicenimligna&c, alibi pifces ,illic ferrum ibi fxnum 8cqua: funt caetera divendi poflunt. Portus vero vel pof-fit dari natura procreatus, ut illudVirgiliannm /EneidLi. oftendit.

Eß infeceffii longo locus injula portumEfficit objeclu laterum, quibus omnis ab altoFrangitur inquefinus[cind.itfefe unda redubios.

Vel etiam humana induftria natura adjuvante elabora-tus. Hic etiam Pharos exftruere folent, ut in illptem-pore no&is vigeat vulcanus, quorumbeneficio porcumappellere volentes, tutuminvenire poflunt acceflum.

XXVIII.De fingulis privatorum aedificiis fcribere fuperfc-

dentes, Formam Urbis aggrediamur, quam ita faciléde.

determinare non poflumus, fed habita ratione, adloci convenientiam, populorum judicia , aliasquécircumftantias, varia atqué varia dari poteft, hisenim rotunda , illis alia arridet. Quadratam autemcxteris pluris seftimare poflfe fequentibus oftendemus,cum in ea platearum re&itudo & sedium dirigendarumaptitudo emineat. Deinde facilitas propugnationis,hic maximi monenti cenfenda eft, quodlibet enim an-gulum duo latera defendit, & hoftem uno de angulo induobus lateribus conftitutummiflilibus infeftare poteftinquilinus, quod cxtcrx figuras neutiquam permittant,dvTo\pta demonftrat. Platearum vero numerumnon ita certum liquet proponere , nam hx mul-tis modis variari pofiunt , fedpro conditione cujus-que refpe&u magnitudinis & latitudinis conftitui fo*lent, Lex tarnen Civilis 03- cap. 6, fatis latas easfieri prxcipit, idqué propter Vulcani vehementiamre-ftingvendam,perquam utile eflfe putamus, né a. hoftibusincurlionem porrigant, ideoin eis catenas inverfas po-nere folent, quibus efficere etiam valcnt, né temporedum facra habentur tumultum excitare vehendo pofliintcivcs, fed in plateis {ingula.dum fllentiogaudeant.

XXIX.

In his puteos fodendos efle ufus poftulat, né faélaobfidioneaquaintercipiantur priventurqué, & né ex-orto incendio liquoris penuria prefli, illud extingverenequeant, ideoque cives prxfertim angulares domos in-^habitantes, inccndiorum flphonibus, fltulis, hamis,trul-lisque inftruere folent, ut neceflitate cogente ipfls re-flingvendi medium ad manus elfe pofsint, donec ali-undc plura huic ufui ihferviéntia inflrumenta colligercifceat

liceat, Hzc ut melius Romse facere poflent, certumhuic rei curandx poluerunt prsefeåum Aitynpraiamgerentem, jcdificiorum tam publicorum quam privato-rum, murorum, fontium, aqux du&uum, theatrorum.,curiarum, bafilicarum &c. infpe&ionem habcntem,ut fingula integroin ftatu manerent, vclfi coilaheren-tur, iterum infiaurarentur, hic vias reficeret, pontesreftitueret, fines xdium diftingveret; In maximis au-tem Civitatibus, ubi unus huiclabori parfudiciensquenon efTet plures eligebantur. Quodqué Achenisfadumeft , ubi murorum prxfe&os cum fontium cura-toribus & portuumcuftodibus habebant.

XXX.

Ipfius autem Urbis finis Iiis verbis indigiratur,pro recipienda civitate, id eft, ut homines hic habi-tare pouent &c. Haec multo longius deduci potuif-fent, fed brevitatis amantes,- plurima thefibus brevi-bus compleåi voluimus, reliqua difceptationi refer-vando» Deum intimis cordis vifceribus rogantes, utnos in Urbe noftra ab omni hoftili malo cuftodire

velie, Ipfi Laus öc Honos in fecula feculo-rum Amen.