2353بهار و تابستان /2، شماره سومسال /1در دانشگاه اسالمی مديريت

Management in The Islamic University, 1024 (Spring &Summer) 7, Vol. 3, No.2

در دانشگاه اسالميسرمایة فکری و خالقیت بین ةبررسي رابط

2علیرضا خیری؛ 1 محمد تابان

4فريده صیدی؛ 3حسن رحیمی پردنجانی

چکیده

سرماية فکری و خالقيت در دانشگاه اسالمي با رويکرد توسعة منابع ةمطالع ،اين پژوهشهدف هدف:تواند محيط خالقانه مييک با ايجاد و ردی . دانشگاه اسالمي با رويکردی راهببوده استانساني راهبردمحور

از نوع روش اين پژوهش :روش .از نظر هدف كاربردی استاين تحقيق كند. كمکبه توسعة منابع انساني حجم است.اعضای هيئت علمي دانشگاه ايالم كليةشامل تحقيقآماری ةجامع است. همبستگي -توصيفيسرماية فکری و خالقيت، از بين ةسنجش رابط ایه است. برشد تعييننفر 551 ،روش سرشماری نمونه بهاست. شدهاستفاده 01/1و 05/1و خالقيت، به ترتيب با آلفای كرونباخ سرماية فکری استاندارد ةپرسشنام

گذاری سرمايه گیری:نتیجه معنادار وجود دارد. ةرابط ،بين سرماية فکری و ابعاد آن با خالقيت ها:یافتهاية فکری )توسعة منابع انساني( تأثير قابل توجهي در ايجاد ظرفيت در دانشگاه اسالمي دارد. به در بخش سرمموجب ارتقای ظرفيت نوآوری منابع انساني ،افزايش توان سرماية فکری و توسعة راهبردمحور ؛عبارت ديگر .نظام علمي كشور خواهد شد در و به دنبال آن

.خالقيتای، اية ساختاری، سرماية انساني، سرماية رابطهسرمفکری، ةسرماي واژگان کلیدی:

:25/51/62: نهايي صويبت ؛ 12/11/62دريافت مقاله

/ 13172223165آدرس: ايالم؛ بلوار پژوهش، دانشگاه ايالم / نمابر: (/ نويسنده مسئول)دانشگاه ايالم دكترای مديريت؛ استاديار .0 Email: M.taban@ilam.ac.ir كارشناس مديريت بازرگاني، دانشگاه اصفهان. .2 كارشناس مديريت بازرگاني، دانشگاه اصفهان. .7 .شناسي دانشگاه پيام نوری روانادانشجوی دكتر .1

011 1مديريت در دانشگاه اسالمی

مقدمهالف(

،هاتغييرات، عنصر اصلي موفقيت و بقای هر سازماني است و كسب اين توانايي ۀامروزه توان سازگاری و ادار

ا بتوانند سازگاری با اين روند اين است كه سازمانه ةمستلزم توجه سازمان به خالقيت و نوآوری افراد است. الزم

های خود را بروز دهند.5هايي را ايجاد كنند تا كارمندان بتوانند خالقيتفضاها و فرصت

ترين سرمايه، جايگزين سرماية مالي و سرماية فيزيکي شده در فضای رقابتي امروز، دانش به عنوان مهم

به ويژه اكنون ؛ستاسازمانهای امروزی يک دارايي نامشهود مهم در 2. سرماية فکری(233: 5301لي و مشبکي، )قليچاست

های نامشهود)مانند مهارتهای . اهميت دارايي(301: 2152 3صوفيان،عبداهلل و )وابسته است فنّاوریكه اقتصاد جهان كامالً به

، در افزايش سودهای آتي است های مالي و فيزيکيههای غير از سرماينيروی كار و سازمان( كه منظور همان سرمايه

توانند آموزشي به ويژه دانشگاهها مي های. محيط(26: 5300، )دستگير و محمدیاستتوان رقابتي سازمان، در حال افزايش و

افزايش را ميزان كارايي و اثربخشي كاركنان و منابع ديگر سازمان، سرماية فکریو افزايش خالقيت كاركنانبا

كارايي و اثربخشي ،فزايش خالقيت، ميزان سرماية فکری و در نهايتا برایتوان با ايجاد محيطي بنابر اين، مي دهند.

منابع را افزايش داد.

تهای علمي، تربيت متخصصان، تربيت عمومي، توسعة ميراث فرهنگي، شامل حفظ سنّ ،اهداف آموزش عالي

فضائل اخالقي، دانشگاه اسالمي اهداف قرب الهي، ،عالوه بر اين .سيس مراكز تحقيق و حل مسائل جامعه استأت

اجتماعي شدن انسان، سازگاری انسان با محيط، سعادت فردی و اجتماعي، تربيت انسانهای نقّاد و متفکّر، توليد دانش

. در دانشگاه اسالمي بايد نوآوری و خالقيت در (61: 5300)محسني زنوزی و كشاورز، كندو تربيت متخصصان را دنبال مي

علم و دانش، تربيت نيروهای متخصص، حل مسائل جامعه و توسعة ةتوليد و اشاع ةها از جمله در زمينهمه زمينه

ميراث فرهنگي وجود داشته باشد. بنابر اين، در دانشگاه اسالمي، بايد نوآوری و خالقيت در بين دانشجويان و اساتيد،

(51: 5305)شريعتمداری، .اشدهای اين دانشگاه وجود داشته بها و فضای دانشگاه و به طوری كلي در سرمايهبرنامه

جامع علمي ةانداز، نقششامل سند چشم ،مسئله يا چرايي پژوهش اين است كه با در نظر گرفتن اسناد باالدستي

موضوع توسعة منابع انساني و به ،های وزارت علومهای كلي تحول در نظام اداری و اهداف راهبریكشور، سياست

موضوع ،ماية انساني در اين اسناد پرداخته شده است و با تحليل اين اسنادهمچنين در سطح كالن به توسعة سر

به ،شود. آگاهي سياستگذاران از ظرفيت سرماية فکری و ارتباط آن با خالقيتراهبردی اقتدار علمي آشکارتر مي

همچنين كند. های اساسي در دستيابي به اقتدار علمي و تحقق مزيت رقابتي كمک شاياني ميعنوان يکي از محور

های مديريت منابع انساني در نظام آموزش عالي حائز اهميت ای برای تدوين راهبرداين پژوهش به عنوان پشتوانه

1. Creativity

4. Intellectual Capital 2. Abdullah & Sofian

010 در دانشگاه اسالمیبين سرمايۀ فکری و خالقيت ۀبررسی رابط

ای و انساني( و خالقيت در دانشگاه است. از اين رو، هدف پژوهش تعيين رابطة بين سرماية فکری)ساختاری، رابطه

اسالمي است.

ادبیات پژوهشب(

فکریسرمایة . 1

شود. ابتدا از گردد كه شامل ادبياتي وسيع ميبرمي 5661كاربرد سرماية فکری توسط محققان به اواسط سال

بعدها پيشرفت سريعي در اين زمينه .شدعنوان مترادف سرماية فکری استفاده ه ب ،ای ناملموس بودحسابداری كه واژه

در 2بروكينگز. (513: 2155 5،)الکانيز و همکارانآشکار شد به طوری كه اهميت سرماية فکری بر همگان ؛صورت گرفت

، كه برای استارزشمندترين دارايي نامشهود در جهت پيشرفت سازمان :گويددرباره سرماية فکری مي ،5665سال

(130: 2152 صوفيان،)عبداهلل و .شودافزايش عملکرد شركتهای بزرگ استفاده مي و تحريک نوآوری و خالقيت

شمول برای آن تعريف كامل و جهان كنون ولي تا ،اندكرده كار سرماية فکری روی زيادی ناکه محققبا اين

. دانش اقتصاد شامل دانش توليد، ستسرماية فکری را دانش اقتصاد تعريف كرده ا (2113)3بونتيساند. ارائه نداده

سرماية فکری را ارزش 1،توسعة اقتصادیسازمان همکاری و . (5: 2152 3،)سعيدی و همکاراناستنوآوری و خالقيت

های نامحسوس شركت ايجاد توسط دو دسته از دارايي ،اقتصادی تعريف كرده است. ارزش اقتصادی در اين تعريف

مجموع ،تعاريف سرماية فکری بر اين اصل استوار است كه سرماية فکری .(29: 5306، و همکاران )همتيشودمي

باشد و اكثر پژوهشگران سرماية انساني، سرماية ساختاری و سرماية ارتباطي مي :از جمله های نامشهود سازماندارايي

روی آنها اتفاق نظر دارند.

سرمایة انساني. 2

يس بر اين ت. بون(336: 2112، و همکاران )بونتيسسرماية انساني بيانگر موجودی دانش هر يک از كاركنان سازمان است

سرماية انساني را مکان شروع (5665)9ثل يک منبع نوآوری و خالقيت است. استيوارتباور است كه سرماية انساني م

. به طور خالصه سرماية انساني را، تمام (51535: 2152 ،)شيخيداندنوآوری و خالقيت مي ةمراحل ترقي، منبع و سرچشم

و تجربيات افراد و ها شامل نگرش، دانش، مهارت، نوآوری، خالقيت، دانش ضمني موجود در ذهن توانمندی

گيرد.مديران يک سازمان را در بر مي

1 .Alcaniz, Gomez-Bezares & Roslender

4. Brooking 2. Bontis

2. Saeedi, Alipour, Mirzapoure & Chaboki

1. Organization for Economic Cooperation and Development 2. Stewart

011 1مديريت در دانشگاه اسالمی

سرمایة ساختاری. 3

پايگاههای داده، ۀگيرند شود كه در برهای غير انساني در سازمان ميهسرماي ةسرماية ساختاری شامل هم

هر آنچه ارزش آن های اجرايي و به طور كليها، برنامهدرهبارنمودارهای سازماني، دستورالعملهای اجرايي فرايندها،

معتقدند سرماية (2113). چن و همکارانش(5665 ،و همکاران 5)روسبرای سازمان باالتر از ارزش مادی آن باشد، است

عملکرد كسب و كار سازمان كمک زتواند به كاركنان پشتيباني برای تحقق عملکرد فکری بهينه و نيساختاری مي

به طوری كه سازمان است؛ساني، به طور كامل تحت كنترل سازمان خالف سرماية ان كند. سرماية ساختاری بر

بنابر اين، سرماية ساختاری و سرماية .(51530: 2152 ،)شيخيكندتواند با ايجاد محيطي، شرايط بروز خالقيت را مهيا مي

به ،داده هو توسع كنند تا به طور هماهنگ سرماية مشتريان را شکلانساني در تعامل با يکديگر به سازمانها كمک مي

كار گيرند.

ای(سرمایة مشتری )رابطه. 4

های بازاريابي سازمان و روابط با مشتری در شبکهكار گرفته شده در ه مضمون اصلي سرماية مشتری، دانش ب

ی، دارد موضوع اصلي سرماية مشتراظهار مي (5665). استيوارت(05: 2111)بونتيس و همکاران، حين انجام كسب و كار است

توانند در اين زمينه های بازاريابي و روابط با مشتريان است كه كاركنان با ايجاد خالقيت ميشبکهدانش موجود در

های مشتريان، حسن مانند وفاداری ،سازمانيهای برون. سرماية ارتباطي شامل وابستگي(25: 5306 ،)همتيتر باشندموفق

(530: 5306)نيکومرام و اسحاقي، است.ع كنندگان منابشهرت و روابط شركت با تأمين

خالقیت و نوآوری. 5

به معني آفريدن است. در لغتنامه دهخدا خالقيت به معنای خلق كردن و « خلق»ای عربي از ريشة خالقيت واژه

(56: 5305)محبوبي و توره، به وجود آوردن است.

وجه اشتراک بسياری از تعاريف ارائه شده در حوزۀ مديريت دانشمندان تعاريف بسياری ارائه شده است، اما

های توان خالقيت را به كارگيری تواناييتوان در عوامل تازگي، ارزشمندی و تناسب جمع كرد. از اين رو ميرا مي

(5: 5306)طبرسا و همکاران، ذهني برای ايجاد يک فکر يا مفهوم جديد دانست.

سازمانهای امروزی در جهت پيشبرد اهداف فردی و خالقيت و نوآوری به عنوان عوامل حائز اهميت در

به ؛(310: 2113، 2)رانکوسازدر ميافزايش توانايي رقابت را ميسّشده، پذيری منجر به ايجاد نوعي انعطاف ،اجتماعي

ای كه از ديدگاه جهاني و تاريخي، خالقيت و نوآوری برای پيشرفت انسان و ايجاد تغييرات عميق در محيط گونه

خالقيت نقطة آغاز نوآوری موفق است؛ به طوری كه نوآوری، استفاده . (133: 2152 زاده،زينالزاده و )تقير اهميت داردبسيا

5. Roose

2. Runco

011 در دانشگاه اسالمیبين سرمايۀ فکری و خالقيت ۀبررسی رابط

پيشرفت و ترقي برایبنابر اين، يک سازمان . (56: 5305)محبوبي و توره، آيداز افکار جديد و خالقي است كه به وجود مي

آن در ةتواند به وسيلكه يک سازمان مي اندترين عواملياز مهماينها و استهمواره به خالقيت و نوآوری نيازمند

سرماية فکری شامل سرماية :جمله ازگيری خالقيت، بايد شرايطي محيط رقابتي حال حاضر باقي بماند. برای به كار

توليد »القيت را باشد. پژوهشگران خ فراهمانساني، ساختاری و مشتری وجود داشته باشد تا امکان بروز خالقيت

و نوآوری را تحول يک ايده به صورت ديگر و انجام كارهای به روشهای جديد تعريف «های جديد و نوايده

(213: 2119 5،)هييهاند.كرده

دانشگاه اسالمي. 6

تحصيلي خود، از ةدانشگاه اسالمي، محل تربيت دانشجوياني خواهد بود كه عالوه بر كسب تخصص در رشت

ند و بتوانند شوحداقل در رشته خود در حد تخصص برخوردار ،ورد وحي و ديناو عقل بشری، از ره حيث تجارب

. (23: 5305احمدی، علي)نيز بپردازندبلکه به تهذيب ،از حيث ظاهر، عامل به ظواهر ديني باشند و تنها به تعليم نپردازند

تواند بر بسياری از بحرانهای پيش روی ف ميهای مختلدانشگاه اسالمي با ايجاد خالقيت و نوآوری در عرصه

نظامهای آموزشي غلبه و باری از معضالت گريبانگير بشری را حل كند. دانشگاه اسالمي امروزه با توليد علم و دانش

تواند در احيای روحية پژوهش و خالقيت كه در سالهای قبل دانشمندان كشور بدون نگرش سودگرايانه به آن مي

(61: 5300)محسني زنوزی و كشاورز، .جستند، نقش حياتي و مهمي ايفا كندمي عزيزمان بهره

خالقیت در دانشگاه اسالمي. 7

همواره در جهت ،امروزه دانشگاهها برای كسب و حفظ موفقيت، بايد ميزان توجه به تحقيقات را افزايش داده

های هكارگيری بهتر سرمايي در جهت بهد. دانشگاههای اسالمنافزايش كارايي سرماية فکری دانشگاه تالش كن

توانند از طريق ايجاد نوآوری و خالقيت توسط همکاری و مشاوره رئيس دانشگاه با گروهي از فکری دانشگاه، مي

بيان كردند كه دانشگاه اسالمي در جهت خود در پژوهش (5365)ند. خواستار و همکارانشنمشاوران، استفاده ك

ها ي برای تبديل اين ايدهيهاههای خالقانه و توسعة رويّارزشگذاری ايده .5 :ه از روشهایافزايش خالقيت در دانشگا

كيد بر حفظ و احترام به حقوق فکری و معنوی پديدآورندگان از أت .2 ،اسالمي ةبه نتايج عيني ارزشمند برای جامع

محور برای دانايي ةد بر جامعكيأتقويت سيستم مديريت دانش و ت .3 ،طريق تدوين منشور حقوق مالکيت فکری

كيد بر كار تيمي و فرهنگ همفکری برای ايجادافزايي بين انديشمندان استفاده أت .3 ،توسعة خردورزی در جامعه

(513: 5365)خواستار و همکاران، .شده است

پژوهش ةپیشینج(

5. Heye

014 1مديريت در دانشگاه اسالمی

ورت گرفته است كه در تحقيقاتي در داخل و خارج ص ،بين اجزای سرماية فکری و خالقيت ةرابط ةدر زمين

.اندشدهبررسي هانآجدول يک برخي از

1جدول

نتایج پژوهشگران

1،دخلي و کلرک

2994

معناداری ةدادند، نتيجه گرفتند بين خالقيت و سرماية انساني رابط انجام كشور جهان 16در تحقيقي كه روی

ک خالقيت و نوآوری را داردرّبه طوری كه عقيده داشتند سرماية انساني نقش يک مح ؛وجود دارد

، جعفری و همکاران

2911

های فکری بر روی عملکرد سازمان، نشان دادند هها و تأثير سرمايدر پژوهشي بر روی عملکرد سازمان

.داشتندها و خالقيت بيشتری بودند، سرماية فکری و سرماية ساختاری بيشتری سازمانهايي كه دارای نوآوری

2912، شیخيدر جهت افزايش خالقيت افراد و ،به همين دليل .مستقيم دارد ةرد كه سرماية فکری با خالقيت رابطپي ب

.كاركنان بايد به سرماية فکری و ابعاد آن توجه بيشتری شود

2،چانگ و بیرکت

2993

نساني و بايد از سرماية ساختاری به منظور مديريت سرماية ا ،نشان دادند كه برای پيشرفت و ايجاد خالقيت

ای استفاده كرد.سرماية رابطه

پژوهش فرضیه اصليد(

معناداری وجود دارد. ةبين سرماية فکری و خالقيت در دانشگاه اسالمي رابط

:های فرعيفرضیه

معناداری وجود دارد. ةبين بعد سرماية انساني و خالقيت در دانشگاه اسالمي رابط .5

معناداری وجود دارد. ةنشگاه اسالمي رابطبين بعد سرماية ساختاری و خالقيت در دا .2

معناداری وجود دارد. ةای و خالقيت در دانشگاه اسالمي رابطبين بعد سرماية رابطه .3

1. Dakhli & Clercq 4. Chang & Birket

015 در دانشگاه اسالمیبين سرمايۀ فکری و خالقيت ۀبررسی رابط

: الگوی مفهومي تحقیق1نمودار

تحقیقروش هـ(

،هدف نظرهمبستگي و از -بيان اهداف آن، روش تحقيق از نوع توصيفي ۀنحو با توجه به طرح تحقيق و

آماری تحقيق ة. جامعاستبين سرماية فکری و خالقيت در دانشگاه ايالم ةدنبال بررسي رابطه كاربردی است كه ب

برای حجم نمونه باشند و از روش سرشماری مي (نفر 551)اعضای هيئت علمي دانشگاه دولتي ايالم ةشامل كلي

و برای سنجش خالقيت از پرسشنامه (5666)بونتيس ةی از پرسشناماستفاده شده است. برای سنجش سرماية فکر

پايايي پرسشنامه با استفاده از ضريب آلفای كرونباخ محاسبه و به ترتيب: استفاده شده است. (5300)خالقيت مقيمي

نمونه از كلدر اين تحقيق /. برای پرسشنامة خالقيت به دست آمد.01/. برای پرسشنامة سرماية فکری و 05ضريب

باشند.درصد مرد مي 5/06درصد زن و 6/51 ،مورد مطالعه

هایافتهو(

سرماية و رهای خالقيتاز كسب نمرات مربوط به هر يک از متغيّ پسهای تحقيق، برای بررسي فرضيه

ها و غيّربيني مناسب، بررسي همگرايي متبه دليل قدرت پيش PLSافزار نرم، از (ایفکری)انساني، ساختاری، رابطه

: 5363، قاسم پاشوی، هيمن خضری آذر، جواد اماني، سيد عباسزاده، ميرمحمد)های غير نرمالهمچنين در پژوهشهای با حجم كمتر و داده

.. استفاده شده كه نتايج آن در ادامه آمده است(13

. بررسي فرضیة اصلي تحقیق1

خالقیت

دانشگاه در

اسالمي

سرمايه فکری

سرمايه انساني

سرمايه

ساختاری

ایسرمايه رابطه

توسعه منابع

انساني

016 1مديريت در دانشگاه اسالمی

، رابطة ميان متغيّرهای سرماية فکری و خالقيت معنادار است. به منظور محاسبة روايي 2با توجه به جدول

باشد، 1. 11تر از بزرگ AVEاستفاده شده است. اگر 5(AVEهمگرا از معيار ميانگين واريانس استخراج شده )

د؛ به اين معني كه يک متغيّر پنهان قادر است بيش از نيمي از واريانس شاخصها روايي همگرايي مناسبي دارن

AVEشاخصهای )متغيّرهای آشکار( خود را به طور متوسط توضيح دهد. با توجه به اينکه در اين تحقيق شاخص

شود. در مي های تحقيق تأييداست، لذا روايي همگرای سازه 1. 11برای هر دو متغيّر سرماية فکری و خالقيت باالی

باالترند و 1. 51برای متغيّرها نشان داده شده كه تمامي اين ضرايب از مقدار 2، پايايي تركيبي2دو ستون آخر جدول

گيری دارند.نشان از پايايي و اعتبار ابزار اندازه

: ماتریس همبستگي بین متغیّرهای پنهان2جدول

AVE C. R خالقیت سرمایة فکری متغیّرهای تحقیق 13063 13560 5 سرماية فکری

13651 13051 5 13310 خالقيت

شاخصهای تناسب مدلند. در اين شاخصها هر چه ارزش بيشتر 1AGFIو 3NFI ،3GFIهايي از قبيل شاخص

دهد كه تمامي اين ترين شاخصهای برازش مدل است و نشان ميشامل مهم 3باشد، مدل تناسب بهتری دارد. جدول

، 3باشند؛ زيرا نسبت كای دو بر درجه آزادی كمتر از های مشاهده شده مياز تناسب مدل با دادهشاخصها حاكي

و مابقي شاخصها نيز قابل قبولند. به بيان ديگر؛ مدل تحقيق معنادار و قابل قبول است. 1. 10كمتر از RMSEAشاخص

های برازش الگو: شاخص3جدول

نام شاخص مقدارهای به دست آمده

حد مجاز دار به دست آمدهمق

3كمتر از 2. 503 كای دو بر درجه آزادی

%61باالتر از 63 .1 (GFIنيکويي برازش )

5. Average Variance Extracted.

2. Competitive Reliability

3. Normed Fit Index

3. Goodness of Fit Index

1. Adjusted Goodness of Fit Index

017 در دانشگاه اسالمیبين سرمايۀ فکری و خالقيت ۀبررسی رابط

%10كمتر از 190 .1 (RMSEAريشه ميانگين مربعات خطای برآورد )

%61باالتر از 69 .1 (CFIبرازندگي تعديل يافته )

%61ز باالتر ا 63 .1 (AGFIنيکويي برازش تعديل شده )

استفاده شده كه نتايج آن در (PLSهای تحقيق، از روش كمترين توان دوم جزيي)به منظور آزمون فرضيه

اند.اصلي تحقيق تأييد شده ، فرضيةtنشان داده شده است كه با توجه به آماره 3جدول

اصلي تحقیق : بررسي فرضیة4جدول

یهنتیجة فرض tآماره ضریب مسیر فرضیة اصلي تحقیق

تأييد 9. 915 1. 310 خالقيت دانشگاه اسالمي ←سرماية فکری

ۀدهندبيشتر بوده كه نشان 5369از (9. 915به دست آمده ) tمقدار ،شودهمانطور كه از جدول مشاهده مي

ن، بنابر اي .شودواقع مي H5 ةلذا آزمون در ناحي است. سرماية فکری و خالقيت دانشگاه اسالميوجود رابطه بين

.تأثيرگذار است سرماية فکری بر خالقيت دانشگاه اسالميتوان نتيجه گرفت كه مي

های فرعي تحقیق. بررسي فرضیه2

اند. با توجه به آورده شده 1ای با خالقيت در جدول روابط ميان متغيّرهای سرماية انساني، ساختاری و رابطه

( و 631/2(، سرماية ساختاری)050/1( و ضريب تأثير)256/3امل سرماية انساني)های به دست آمده شtاينکه همة

هستند، در نتيجه هر سه 69/5تر از (، بزرگ911/1( و ضريب تأثير)136/2ای)(، سرماية رابطه019/1ضريب تأثير)

شوند.فرضية فرعي نيز تأييد مي

018 1مديريت در دانشگاه اسالمی

گیرینتیجهز(

تمامي عصرهای زندگي بشر به ويژه كه يير و تحوالت پرشتاب فرايند تغ و در عصر اطالعات و فرا اطالعات

ی اصلي محور توسعه، رشد و هادر برگرفته است، بدون شک نظام علمي و دانشگاهها از جمله نهادرا سازماني ۀحوز

های فکری حاصل از توسعة منابع انساني باهنقش توسعة سرماي ،شوند. در اين ميانجانبه محسوب ميهبالندگي هم

همچنين خالقيت، تفکر خالق و .رويکرد راهبردی به منظور پايداری و دستيابي به مزيت رقابتي غير قابل انکار است

نظران برای تحقق اهداف فردی و سازماني و پاسخگويي به تغيير و تحوالت، های صاحبهمواره از دغدغه ،نوآوری

ک تمامي دستاوردهای تمدن بشری حاصل سرماية فکری بدون ش .تالش برای حداكثر استفاده از فرصتها بوده است

يافته، خالقيت و نوآوری با محوريت نظامهای علمي به ويژه دانشگاهها بوده است. با توجه به تمدن هد توسعمولّ

گرا يافته، منشأ بسياری از تحوالت كمالهايراني و اسالمي، نقش دانشگاه اسالمي به عنوان يکي از مراكز علمي توسع

گيری دانشگاه اسالمي در راستای رشد و توسعة سرماية فکری و باشد و جهتبالنده با تمركز بر بعد انساني مي و

فکر و ۀهای اسالمي در جهت حل چالشهای حوزخالق با حفظ هويت اسالمي و انجام راهکارهای مبتني بر آموزه

،محورر، با تمركز بر دو بعد تعليم و تربيت تعاليمحوانديشه گام برداشته، با تکريم دانش و تقويت فرهنگ دانايي

د. نتايج حاصل از پژوهش حاضر به شرح ذيل است:كنرسالت خود را دنبال مي

ةدهد كه بين سرماية فکری و خالقيت در دانشگاه اسالمي رابطها نشان ميهای حاصل از تحليل دادهيافته .5

در بخش سرماية فکری)توسعة منابع انساني( تأثير قابل توجهي در گذاری به طوری كه سرمايه ؛معناداری وجود دارد

موجب ،محورافزايش توان سرماية فکری و توسعة راهبردی ؛ايجاد ظرفيت در دانشگاه اسالمي دارد. به عبارت ديگر

عات ارتقای ظرفيت نوآوری منابع انساني و به دنبال آن نظام علمي كشور خواهد شد. نتايج اين پژوهش با مطال

.ستهمراستا (5300) كشاورزو زنوزیمحسني و (5660)5گوشالو نهاپيت

به .رابطة معناداری وجود دارد ،دهند كه بين سرماية انساني و خالقيت در دانشگاه اسالميها نشان مييافته .2

به طوری ؛دشوي ميموجب بهبود خالقيت در دانشگاه اسالم ،توسعة واقعي سرماية انساني يا منابع انساني ؛عبارت ديگر

های دانش، مهارت، انگيزش و در نهايت شايستگي :كه ارتقا و توانمندسازی سرماية انساني در ابعاد مختلف از جمله

افزايش محصوالت فکری و علمي برای ،خالقيت و نوآوری یمحوری منابع انساني اثرگذار بوده، ضمن ارتقا

.باشدهمراستا مي (2115)و همکاران تايلسهای . نتايج اين فرضيه با يافتهكندپاسخگويي به نيازهای جامعه را دنبال مي

1. Nahapiet & Ghoshal

019 در دانشگاه اسالمیبين سرمايۀ فکری و خالقيت ۀبررسی رابط

ةهای ديگر حاكي از اين است كه بين سرماية ساختاری و خالقيت در دانشگاه اسالمي رابطيافته .3

ها حوزه تعامل و همکاری بين منابع انساني و ساير ةتواند زمينبه طوری كه سرماية ساختاری مي ؛معناداری وجود دارد

فعاليتهای :ای ديگر از جملهزمينهدر را تقويت و تعامل و تبادل دانش را تقويت كند و عالوه بر بروز خالقيت،

(5300)و همکاران دموریهای . اين پژوهش با يافتهاستثر ؤمديريتي، يادگيری سازماني، فردی و خلق دانش م

باشد.همراستا مي

مثبت و ةای)مشتری( و خالقيت رابطدهد كه بين سرماية رابطهن ميها نشاهمچنين ساير آزمون فرضيه .3

حسن شهرت سازمان را به دنبال شده،گذاری در اين زمينه موجب وفاداری مشتريان معناداری وجود دارد. سرمايه

.استهمراستا (2112)مالکم، (2111)ناو همکار بونتيسهای اين پژوهش با مطالعات يافته .دارد

د:شوه ميئپيشنهادهايي به شرح ذيل ارا ،های پژوهشبه يافتهبا توجه

گيری و توليد ايده، های تصميمفراهم آوردن زمينه مشاركت سرماية فکری در دانشگاه اسالمي، در حوزه .5

؛انديشه و فکر به منظور تحقق اهداف نظام علمي كشور

های محوری در قالب شايستگي ،رتها، دانش و تجربهمها :استفاده از تمامي ظرفيتهای منابع انساني از جمله .2

؛مرز شکني دانش برای دستيابي به مزيت رقابتي ،برای توليد دانش و در نهايت

اوری اطالعات در نظام علمي متناسب با اهداف دانشگاه های مناسب برای طراحي و استقرار فنّتدوين برنامه .3

؛اسالمي

لنده برای حداكثر تعامل بين دانشجويان، اساتيد و مديران نظام علمي به آفرين و بااستقرار فضای تحول .3

.های علمي آنهاگيری از خالقيتمنظور بهره

011 1مديريت در دانشگاه اسالمی

منابع

بررسي تطبیقي جایگاه خالقیت و نوآوری » .(5365امير اعظمي، مجتبي اميری و عيسي نيازی) ؛خواستار، حمزه -

.63-519 :2 ، شفصلنامه مديريت در دانشگاه اسالمي .«هاندر راهبردهای آموزشي دانشگاههای اسالمي سطح ج

.20-33 :253ش ،تدبير .«نشدني سازمانسرمایة فکری؛ گنج تمام». (5300دستگير، محسن و كامران محمدی) -

بررسي ارتباط مدیریت دانش با سرمایة »(. 5300دموری، داريوش؛ حسين منصوری و محسن طاهری دمنه) -

، فصلنامه مديريت در دانشگاه اسالمي. «المي)از دیدگاه اعضای هیئت علمي دانشگاه یزد(اجتماعي در دانشگاه اس

.33-93: 5ش

.فراشناختي انديشه :جا[]بي .چگونگي ارتقای سطح علمي کشور .(5305شريعتمداری، علي) -

ي تأثیر بررس»(. 5306طبرسا، غالمعلي؛ سيامک محبوب، محمدرضا اسمعيلي گيوی و حميدرضا اسمعيلي گيوی) -

فصلنامه تحقيقات . «های عمومي کشورفرهنگ کار آفرینانة سازماني بر خالقیت و نوآوری در نهاد کتابخانه .1-22، ش بهار: های عموميرساني و كتابخانهاطالع

.23-30 :3، ش فصلنامه دانشگاه اسالمي .«مفهوم و ماهیت دانشگاه اسالمي». (5305احمدی، حسين)علي -

نقش سرمایة اجتماعي در ایجاد سرمایة فکری در سازمان)مطالعه موردی » .(5301ز و اصغر مشبکي)لي، بهروقليچ -

.521-535 :51، ش دانش مديريت .«دو شرکت خودروسازی ایراني(

، ش فصلنامه دانشگاه اسالمي. «شناسي خالقیت و نوآوری در دانشگاهآسیب»(. 5305محبوبي، طاهر و ناصر توره) -

35 :520-51.

.«تفکر خالق دانشجویان ةنقش دانشگاه اسالمي در توسع»(. 5300هاشم و محسن كشاورز) ني زنوزی،محس -

. 02-69: 5، ش مديريت در دانشگاه اسالمي

. تهران، ترمه، چ دوم.پژوهشي رویکردی: مدیریت و سازمان(. 5300مقيمي، سيد محمد) -

یابي ای بر معادلمقدمه (.5363)قاسم ،پاشوی و هيمن ،خضری آذر ؛جواد ،اماني ؛ميرمحمد ،زادهسيد عباس -

اروميه، دانشگاه اروميه. . افزارهای...و کاربرد آن در علوم رفتاری با معرفي نرم PLSمعادالت ساختاری به روش

بررسي رابطه بین سرمایة فکری و ارزش بازار و ». (5306شمسي) و مريم مظفریالدين محمود معين ؛همتي، حسن -

.23-30 :5، ش فصلنامه حسابدرای مالي .«مالي عملکرد مالي شرکتهای غیر

رابطه بین تاثیر سرمایه فکری بر عملکرد شرکتهای ارزشي و رشدی پذیرفته شده در (.5306نيکومرام و اسحاقي) -

.533 -593،شماره ششم ،تابستان ،مجله مطالعات مالي . انبورس اوراق بهادار تهر

- Abdullah, D.F. & S. Sofian (4014). “The Relationship between Intellectual

Capital and Corporate Performance”. Journal of Procedia- Social and

Behavioral Sciences, Vol. 20: 122-121.

- Alcaniz, L.; F. Gomez-Bezares & R. Roslender (4011) “Theoretical Perspectives

on Intellectual Capital: A Backward Look and a Proposal for Going Forward”.

Journal of Accounting Forum; Vol. 21, Issue 4: 102-112.

010 در دانشگاه اسالمیبين سرمايۀ فکری و خالقيت ۀبررسی رابط

- Bontis, N. (4002). “Assessing knowledge Assets: a Review of the Models Used to

Measure Intellectual Capital”. International Journal of Management Reviews, 2,

1: 21-20.

- Bontis, N.; M. Crossan & J. Hulland (4004). “Managing an Organizational

Leaning System by Aligning Stocks and Flows”. Journal of Management Studies,

Vol. 20, No. 2, June, P. 222-222.

- Bontis, N.; N.C. Dragonetty, K. Jacobsen &, G. Roos (1000). “The Knowledge

Toolbox: a Review of the Tools Available to Measure and Mange Intangible

Resources”. European Management Journal, Vol. 12, No. 2: 201-204.

- Bontis, N.; W.C. Keow & S. Richardson (4000). “Intellectual Capita and

Business Performance in Malaysian Industries”. Journal of Intellectual Capital;

Vol. 1, No. 1: 81-100.

- Chang, L. & B. Birkett (4002). “Managing Intellectual Capital in a Professional

Service firm: Exploring the Creativity–Productivity Paradox”. Management

Accounting Research, Vol. 11: 2-21.

- Chen, J.; Z. Zhu, H. Y. Xie (4002). “Measuring Intellectual Capital: A New

Model and Empirical Study”. Journal of Intellectual Capital, Vol. 1, No. 1:

101-414.

- Heye, D. (4002). “Creativity and Innovation: Two Key Characteristics of the

12st Century Information Professional”. Business Information Review, 42(2):

414-412.

- Jafari, M.; A. Aghaei Chadegani & V. Biglari (4011). “Effective Risk

Management and Company’s Performance: Investment in Innovations and

Intellectual Capital Using Behavioral and Practical Approach”. International

Research Journal of Finance and Economics, ISSN 1210-4882 Issue 80, P.

21-82.

- Nahapiet, J. & S. Ghoshal (1008). “Social Capital, Intellectual Capital, and the

Organizational Advantage, Academy of Management”. The Academy of

Management Review, Vol. 42, No. 4: 424-422.

- Runco, M. A. (4002). “Creativity”. Annual Review of Psychology, 11: 212-282.

- Ross, G. & J. Roos (1002), "Measuring Your Company’s Intellectual

Performance",Long Range Planning, Vol. 20, No. 2, PP. 212-242.

- Saeedi, N.; A. Alipour, S.A.R. Mirzapour & M. Chaboki (4014). “Ranking the

Intellectual Capital Components Using Fuzzy TOPSIS Technique (Case Study: An

Iranian Company)”. Journal of Basic and Applied Scientific Research, Vol. 4,

No. 10: 10220-10220.

- Sheikhi, Zeinab (4014). “Investigation of the Relationship between Intellectual

Capital and Creativity in Educational Organization”. Journal of Basic and

Applied Scientific Research, Vol. 4, No. 10: 10222-10221.

- Stewart, T. (1002), "Intellectual Zcapital: The New Wealth of Organization",

Doubleday / Currency, New York, NY

- Taghizadeh, H. & A. Zeinalzadeh (4014). “Investigating the Role of knowledge

Management and Creativity on Organizational Intellectual Capital”. European

Journal of Scientific Research, Vol. 22, No. 2: 124-124.

011 1مديريت در دانشگاه اسالمی

- Tayles, M.; R. H. Pike & S. Sofian (4002). “Intellectual Capital, Management

Accounting Practices and Corporate Performance: Perceptions of Managers”.

Accounting, Auditing & Accountability Journal. 40(2): 144-128.