Zdravko

CETINJE, jun 2012.

2

1. Uvodna strana

________________________________________________________

Lokacija

_________________________________________________________________________

1.1 Naziv i adresa kulturnog Manas orica na

dobra Skadarskom Jezeru - SO Bar

________________________________________________________________________

1.2 Broj (brojevi) u registru br. 1207/57 od 26.11.1957;

br. 01.- 1669/1-61 od 08.11.1961;

br. 02-110 od 07.02.1994.

________________________________________________________________________

1.3 Kategorija vrijednosti II (druga)

_________________________________________________________________________

1.4 Sakralna arhitektura manastir

_________________________________________________________________________

1.5 Vrijeme nastanka XIV vijek

_________________________________________________________________________

1.6 Mitropolija crnogorsko-primorska, Cetinje

_________________________________________________________________________

1.7 Oznaka na mapi Crkva: 42o

11' 22.19'' N

190

15' 26.75''E

3

2. Opis kulturnog dobra

________________________________________________________

2.1 Svojstva i osobenosti kulturnog dobra

Skadarsko jezero se, zbog ve

posebno manastiri, Crne Gore.

karija, po kojem je i dobio ime.

isa Lipljanske crkve,

umro 13. januara 1378. godine.

vo, nalazi se na obodu prirodno formirane, amfiteatralne uvale na

jugozapadnom dijelu ostrva, , koja je bila najpovoljnija za

gradnju koje

zidom. Kompleks

objekata i ogradnog zida sa monumentalnom kapijom.

6,5 m). Kao i ostali, kasniji trikonhosi na jezeru, Presvetoj Bogorodici. Iz

tak broda

hram malih dimenzija, a nema

ima kamenu policu po sredin

prozora, ozi obi

4

da Manastiri na tlu Crne

Gore, Beograd 1995, str. 123;

slogu riblje kost

Uskoro poslije podizanja crkve ispred zapadne fasade podignuta je pravougaona priprata sa

pele sa

poluk

prema njegovom testamentu, sahranjen

Dionisio

della Vecchia, palladin - koji je vojvodsku titulu dobio 1533. godine od Karla V

-

jedna se nalazila zapadno od crkve. Manastir je bio

Padom ovog dijela Zete pod tursku vlast, manastir je zapustio. I manastir i zemlja na kojoj se nalazio

pripali

ostavljenu crkvu.1

2.2 kulturnog dobra

-

razvijaju se

-

graditeljski tip trikonhos. Osnova crkve tog plana, u kome se uz centralni pravougaoni

koja n

Topolici u Baru, Sv. Jovan u Zatonu). Ta organizaciona shema crkve je u srednjem vijeku

kupole. Varijanta zetskog trikonhosa ima ispred apside prezbiterijalni travej, a umjesto

pjevnice za mon

rebrastim svodom i krovom od kamenih

1

5

stih pravilnih tesanika ili samo od pritesanog kamena, sa oblicima

svodova, lukova, vizuri i otvorima, dobrim dijelom preuzetim iz savremene gotike, hramovi

oblasti u ko u.

kombinacije kamen cigla. Z

preuzeti iz gotike, tj. stila koji je tada bio dominantan na Zapadu. Osobenost im je donijela

ja i majstori, najvjerovatnije iz Bara i Kotora u kojima su u to vrijeme bile

veoma aktivne radionice kamenara, klesara i graditelja.

nova romano gotika, odnosno graditeljstvo zetske r vu

ima sve osobine te pa predstavlja jedinstveno kulturno dobro,

Lijepo proporcionisana, svedena na

prostornu zamisao hrama, unijeli,

zapadnih primjesa u stilskom graditeljskom izrazu.

od kojih se Prolog u Biblioteca Nazionale Marciana, u Veneciji.

U manastirskom skriptorijumu je 1442. godine nastao i

starca Nikona Jerusalimca koji predstavlja prepisku

(poslanice) i bitan

evne tradicije. To je i prvi crnogorski putopis, sa natpisima iz

publikovanja, ali

Goru nijesu urodila plodom.

6

3. Stanje kulturnog dobra

________________________________________________________

3.1 Opis stanja kulturnog dobra

organizacija prostora. Formiranje terastastih vrtova u neadekvatnoj tehnici gradnje i

raznorodnom materijalu (lomljeni kameni blokovi, priklesani oblutci i dr.)

Na samoj crkvi izvedeni su brojni radovi koji su izmijenili izvorne stilske karakteristike ovog

zamijenjen je olovnim. stijene, koje su

U crkvi je originalni pod od opeke u slogu riblje kosti,

zamijenjen

ndustrijski rezane. Oltarski prostor je

materijala i neprimjerena ovom prostoru. T , oslikan je

novi freskopis,

I pored brojniih radova izvedenih na manastirskom kompleksu,

3.2 na kulturnom dobru

Prva

visine

osnove crkve.

Prema Rovinskom, dimenzije crkve, uzete prema

psida su po 2,20 m a srednje 2,

7

S Povjerenik za

kulturu

, pa i one na

Skadarskom jezeru.

u basenu Skadarskog

e 1961 prof. Vojislava

su Bogoro

. U periodu 1963 -

rekonstrukciji crkve

spomenika kulture sa Cetinja:

-

-

- Izrada novog dijela tambura kupole.

-

cementnom malteru.

- Zatvar

-

- Izrada potkrovnog kamenog vijenca na fasadi crkve i na kupoli tambura prema

-

-

debljine 1,5 mm, na novoj krovnoj ko

-

- Izrada ulaznih vrata od hrastovine ili borovine, sa horizontalnim preklopom, od drveta

debljine 50 mm.

Godine 1980. i imanja

kompleksa radi izrade programa

radovi radi izrade projektne dokumentacije.

Radovi na sanaciji manastirskog kompleksa arh: Vladimir

zini crkve.

na grobovima u kapelama zamijenje

,

radova na sanaciji crkve i konzervaciji kompleksa, komisija Zavoda za

8

- Fugovanje kamenih zidova, kako na objektu crkve, ulazne kapije i na zidovima

-

- Pokrivanje objekta kanalicom, posebno kupole i ulazne kapije izvedene su

kulturnog

s

kulture u konsultaciji

sa Mitropolijom crnogorsko primorskom planirao rekonstrukciju manastirskih konaka, u

cilju revitalizacije -

Na osnovu Programa obnove i sanacije spomenika kulture u Crnoj Gori za 1992. godinu i

posebne Odluke Vlade Republike Crne G

rekonstrukcija kona

3.3

goricama Skadarskog jezera prvih godina XXI vijeka krenuo je u obnovu. Decenijama

g

kva

objekta i bez projektne dokumentacije. Sa crkve je

mal zidova.

n novim od rezanih

omalterisani i

-

9

konfiguracija terena

isto

boje.

-

Mitropoliji crnogorsko primors

podzidima uz zapadni zid konaka, i da u roku od 120 dana dovede kompleks u prvobitno

stanje.

m

spomenika kulture Kotor.

Nalazi ove Komisije su gotovo istovjetni:

- komunikacije itd, formirani su u neadekvatnoj tehnici gradnje i raznorodnog materijala

(lomljeni kameni blokovi, priklesani oblutci i dr.).

- Crkva Sv. Jovana restaurirana je po projektu RZZSK sredinom 80- ih godina 20-vijeka, pokrivena kanalicom. Kasnijim intervencijama, zbog pr

prepokrivena je olovnim limom (tablom)

- U polukaloti kupole je novonaslikan Isus Pantokrator. -

rezane.

- - Oltarski prostor je podijeljen ikonostasom industrijskog tipa. Svi ovi radovi u

prostoru.

freskopis,

ARHIEPISKOPA CETINJSKOG I MITROPOLITA CRNOGORSKO PRIMORSKOG AMFILOHIJA

HRISTA DG 2009

10

grijanja, koji grubo remete tkivo ovih objekata. U manastirskoj porti su postavljeni stubovi sa

elektro turbinama na vjetar.

4. Neophodni radovi na kulturnom dobru

________________________________________________________

4.1 Predlog radova na kulturnom dobru

odne mjere kao i radovi u cilju resanacije

-

restauratorskih intervencija u toku 60 i 80 i 90 -

zetske arhitekture s kraja XIV vijeka.

6897 od 27. oktobra 2005. godine.

5.

________________________________________________________

5.1 Izvori dokumentacije

- - - Glavni projekat konaka Sig. 1681-1682 -

5.2 Bibliografija

-

11

- naroda, Beograd

1950.

- Godine

-

- grad 1995.

- -

6. Kartografski podaci

___________________________________________________________________________

6.1 Granice kulturnog dobra sa katstarskim oznakama

nepokretnosti.

7. Namjena kulturnog dobra

_______________________________________________________

7.1

orica

kao vjerski objekat. Njime upravlja Mitropolija crnogorsko - primorska

ovog vjersko

organizacije u cilju definisanja strategije, valorizacije i prezentacije ovog kulturnog dobra.

-

Ona preko odgovornog Ministarstva kulture

12

ine

prema Planu upravljnja Nacionalnim parkom Skadarsko jezero 2011-2015 godine enim

nim

Nacionalni park Skadarsko jezero (Sl. list RCG, br. 46/01).

dugor definisanja

-

rukovoditi u realizaciji bu

se

ene mjere i

uinstitucionalnom saradnjom.

Planom upravljanja a

Ministarstvo kulture, Ministarstvo turizma, JPNPCG, Nacionalni park

Skadarsko jezero, Ekspertske organizacije (fakulteti, instituti), lokalna samouprava i

sveobuhvatnih podataka o kulturno-istorijskom

metod

p

8. Za

_______________________________________________________

kulturno-

avni dio

potreba. pa

predstavlja jedinstveno kulturno dobro, skladnih proporcija i arhitektons

Lijepo proporcionisana crkva,

graditelji su u uvezenu prostornu zamisao hrama, unijeli, izmjenama i pojednostavljenjima,

iteljskom izrazu.

13

ne vrijednosti, nakon sveobuhvatne

14

9.

________________________________________________________

Slika 3 i 4 Gorica, presjeci

15

Slika 5 Gorica,

Slika 6 Gorica, prema P.A.Rovinskom

16

Slika 6 i 7 Gorica, prije konzervatorskih radova 1963. godine

17

Slika 8 i 9 Gorica, prije konzervatorskih radova 1963. godine