Manisa Barosu

10 Aralık 2012 İnsan Hakları Haftası

DEMİRCİ

İnsan Hakları

Av.Menderes HIRÇINER

İÇERİK… İnsan Hakları Kavramı Eşitlik İlkesi (Ayrımcılık Yasağı) İnsan Haklarının Özellikleri İnsan Hakları Konusunda Genel Yanlışlar İnsan Haklarının Tarihi Gelişimi İnsan Haklarının Kuşaklar Halinde GelişimiAvrupa Konseyi Koruma Sistemi

- Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi [AİHS] - Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi

[AİHM]

• İnsanlar arasında ırk, din, renk, yaş, cinsiyet ayırımı yapmadan sevgi, saygı, dostluk duygularını geliştirmek, insanın insan olmak haysiyeti ile sahip olması gereken hakların hepsine “ İnsan Hakları” denir.

• İnsan hakları, kişiyi kendi özüyle yaşatacak kurallardır. İnsanın insana hükmetmesi, onu ezmesi insan onuruna yakışmayan ve kabul edilemeyecek bir davranıştır. Bu tür ayırımların yapıldığı toplumlarda kavga, çatışma, isyan eksik olmamıştır. İnsanlar arasında hak, eşitlik, adalet, özgürlük düşüncesi yaygınlaştıkça bu konuyla ilgili mücadeleler de artmıştır.

“Her işte ilk adımı atan o yalnız adamdır. Ayrıntılar bir ekip tarafından sonradan hazırlanabilir. İlk teşebbüsün fikri, ilk

sezgi bir tek bireyindir.”

Alexander FlemingAlexander Fleming

İnsan Hakları: İnsanın kişiliğine ve onuruna sıkı sıkıya bağlı olup, herkese

karşı, her zaman öne sürülebilen, devredilemez nitelikte mutlak haklardır.

İnsan Hakları: İnsanın salt insan olmasından kaynaklanarak, yaşadığı

toplumda kişiliğini ve varlığını koruyup geliştirmesini sağlayan haklardır.

Kaynağını doğal hukuktan alan insan

hakları,yazılı hukuk kurallarıyla

sınırlı olmayıp,bu kurallardan daha geniş ve daha üstün

ilkelerden oluşur.

Yürürlükteki anayasa ve yasalar, ait oldukları ülkelerin sınırları içinde bir

anlam ifade eder.Oysa insan hakları, sınırları aşar ve evrensel

boyuttabir mana ifade eder.

Ayrım gözetilmeksizin bütün insanlara tanınması gereken haklardır.

*“İnsan Hakları”, ferdi devletlere ve devletine karşı korunması için ihdas

edilmiştir.

İNSAN HAKLARININ ÖZELLİKLERİ

1. Kişisellik - Bireysellik 2. Evrensellik

3. Dokunulmazlık 4. Devredilmezlik 5. Bölünmezlik

• İNSAN HAKLARI TÜM İNSANLARIN HAK VE SAYGINLIK AÇISINDAN EŞİT VE ÖZGÜR OLARAK DOĞDUĞU ANLAYIŞINA DAYANIR. İNSAN HAKLARI HER BİR BİREYE BAĞIMSIZ SEÇİM YAPMA VE YETENEKLERİNİ GELİŞTİRME ÖZGÜRLÜĞÜ SAĞLAR.BU ÖZGÜRLÜKLER ,BAŞKALARININ HAKLARINA SAYGILI OLMAK VE BU HAKLARI ÇİĞNEMEME ZORUNLUĞU İLE DENGELENİR.

• İNSANLIK TARİHİ, FARKLI BİR DEĞERLENDİRMEYE GÖRE İNSANA VERİLEN DEĞER VE İNSAN HAKLARINI KORUMAYA YÖNELİK ÇALIŞMALARIN KURUMSALLAŞMASI BAKIMINDAN BİR İNSAN HAKLARI MÜCADELESİ TARİHİ OLARAK DA ADLANDIRILABİLİR.

• İNSAN HAKLARI ÇAĞI OLARAK ADLANDIRILAN GÜNÜMÜZ,AYNI ZAMANDA BİREYSEL VE KİTLESEL EN AĞIR VE YAYGIN İNSAN HAKLARI İHLALLERİNİN YAŞANDIĞI BİR ÇAĞDIR.BU NEDENLE İNSAN HAKLARI ADINA YAPILAN İNSANLIK MÜCADELESİNİN ELEŞTİREL BİR BAKIŞ AÇISINA İHTİYAC VARDIR.

* M.Ö. 1750 Hammurabi Kanunları* M.Ö. 450 Roma Oniki Levha Kanunları* Dinsel Metinler: Tevrat, İncil, Kuran-ı Kerim* Uzak Doğu Felsefeleri (Konfüçyüs - Buddha)* Magna Carta Libertatum (1215)* Haklar Bildirgesi (1689 - İngiltere)* Virginia Haklar Bildirgesi (1776 - ABD)* İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi (1789 - Fransa)

İNSAN HAKLARININ TARİHİ GELİŞİMİ

• -1919 DÜNYA BARIŞINI KORUMAK İÇİN MİLLETLER CEMİYETİNİN KURULUŞU,

• -1945 BİRLEŞMİŞ MİLLETLER TEŞKİLATININ KURULUŞU,

• -10 ARALIK 1948 BİRLEŞMİŞ MİLLETLER İNSAN HAKLARI EVRENSEL BEYANNAMESİNİN İLANI,

• -1924 CENEVRE ÇOCUK HAKLARI BİLDİRİSİ,

• -20 KASIM 1959 BİRLEŞMİŞ MİLLETLER ÇOCUK HAKLARI BİLDİRİSİNİN İLANINI.

• ANCAK BÜTÜN BU ÖRGÜTLENMELERE RAĞMEN DÜNYADA HAK İHLALLERİ ARTARAK DEVAMETMİŞ VE ZALİMLER ADALET ÖNÜNDE HESAP VEREMEMİŞ , YAPTIKLARI ZULÜM CEZASIZ KALMIŞTIR.

• İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI SONUNDA 6 MİLYON YAHUDİ SOYKIRIMA UĞRAMIŞ VE FAİLİ OLAN NAZİLER CEZALANDIRILMIŞ VE SOYKIRIM BİR İNSANLIK SUÇU KABUL EDİLMİŞTİR.

• ANCAK SON YİRMİ SENE İÇİNDE SREBRENİTSA’DA VE TUZLA’DA SIRP CANİLERCE ÇAĞDAŞ DÜNYANIN GÖZLERİ ÖNÜNDE YAPILAN SOY KIRIMIN HESABI SORULAMAMIŞ,HÜR DÜNYA 250 BİN BOŞNAKIN KATLİNİ YÜZÜ KIZARMADAN İZLEMEKLE YETİNMİŞTİR. YİNE 1992 DE HOCALI’DA 665 AZERİ SOYDAŞIMIZIN ERMENİ ÇETELERCE BİR GECEDE SOYKIRIMA UĞRAMASINA DÜNYA SEYİRCİ KALMIŞTIR.

• SON 20 YILDA RUS İŞGALİ ALTNDAKİ ÇEÇENİSTAN’DA 400 BİN İNSAN ÖLDÜRÜLMÜŞ OLUP,BUNUN YARIYA YAKINI KADIN VE ÇOCUKTUR.

• 2.DÜNYA SAVAŞI SONUNDA 6 MİLYON SOYDAŞI SOYKIRIMA UĞRAYAN İSRAİL , 3 YIL ÖNCE KARADAN VE HAVADAN GAZZE’YE DEMİR YUMRUK OPERASYONU DÜZENLEMİŞ VE 1 500 FİLİSTİNLİNİN KATLİNE SEBEP OLMUŞ VE BU DA YETMİYORMUŞ GİBİ GEÇEN AY 8 GÜN SÜRELİ YENİ OPERASYONUNDA 175 FİLİSTİNLİNİN ÖLÜMÜNE 399 KİŞİNİN DE YARALANMASINA SEBEP OLMUŞTUR. BUNLARIN İÇİNDE 3 AYLIK BEBEK 85 YAŞINDAKİ NİNE DE VARDIR. BM’DE, İSRAİL ALEYHİNE 200 DEN FAZLA KARAR ALINMASINA RAĞMEN ABD’NİN VETOSUYLA BUNLAR UYGULANAMAMIŞTIR. MAVİ MARMARA GEMİSİNDE GAZZE ABLUKASINI KIRMAYA ÇALIŞAN İNSAN HAKLARI AKTİVİSTİ 9 SİVİL VATANDAŞIMIZI ŞEHİT VERDİK AMA ULUSLAR ARASI ARAŞTIRMA KOMİSYONUNDA KATİL İSRAİL HAKLI ÇIKARILDI.

• BUGÜN SURİYE, HERGÜN YÜZLERCE MASUM SİVİLİ - KENDİ VATANDAŞINI HAVADAN VE KARADAN BOMBALARLA ÖLDÜRÜYOR VE GAYET RAHAT. ONUN DA BM’DE YAPTIRIMLARA HAYIR DİYECEK HAMİSİ VAR.RUSYA.

• MİYANMAR’DA DOĞU TÜRKİSTAN’DA AFGANİSTAN’DA,PAKİSTAN’DA,TİBET’DE, KARFUR’DA,IRAK’DA MİLYONLARCA MASUM; HAK İHLALİNE UĞRAMIŞ,KADINLAR TECAVÜZE, ÇOCUKLAR ZULME UĞRAMIŞ VE DÜNYA SEYRETMİŞTİR.BU DÖNEMDE İNSAN HAKLARI MAALESEF,SÜPER DEVLETLERİN ÜLKELERİ İŞGAL ETME AMACINA HİZMET İÇİN KULLANILMIŞTIR.IRAK VE AFGANİSTAN İNSANLARINI KORUMAK İÇİN İŞGAL EDİLDİ AMA İŞGALDEN SONRA ESKİ ZALİMLERİ ARATMAYACAK YENİ İŞKENCELERE SAHNE OLDU. BAZI İNSAN HAKLARI KURULUŞLARINCA HAZIRLANAN ULUSLAR ARASI İNSAN HAKLARI RAPORLARI GERÇEKTE BU ÜLKELERİ EKONOMİK VE DİPLOMATİK AÇIDAN ÇÖKERTME ARACI OLARAK KULLANILDI.

• BİZ DE 2012 TÜRKİYESİNDE SÜPER GÜÇLERİN SADECE KENDİ MENFAATLERİYLE ÖZDEŞ OLARAK KULLANDIKLARI İNSAN HAKLARI SÖYLEMİNİ DİKKATLE DEĞERLENDİRMELİYİZ.

• BU NEDENLE ÖNCE KENDİ İNSANIMIZ İÇİN SONRA DA BÜTÜN MAZLUMLAR VE İNSANLIK İÇİN OLMASI GEREKEN İNSAN HAKLARI ANLAYIŞIMIZI ORTAYA KOYMALI VE KORUMALIYIZ. YAŞADIĞIMIZ YÜZYILDA BAŞKALARININ DAYATMALARIYLA DEĞİL, ÖZÜMÜZDEKİ-ENGİN KÜLTÜRÜMÜZDEKİ BİRİKİM VE DENEYİMLERİ ÖN PLANA ÇIKARARAK ,SADECE İNSAN HAKLARINA SAYGILI DEĞİL,İNSAN HAKLARINA DAYALI BİR KAMU İDARESİ TESİS ETMEK MECBURİYETİNDEYİZ.

İnsan Hakları ve Adalet

• Kim, bir insanı öldürürse, o sanki bütün insanları öldürmüştür. Her kim de birini (hayatını kurtararak) yaşatırsa sanki bütün insanları yaşatmıştır. (Maide-32/ Yaşama Hakkı)

• Arabın Arap olmayana, Arap olmayanın da Arap üzerine üstünlüğü olmadığı gibi; kırmızı tenlinin siyah üzerine, siyahın da kırmızı tenli üzerinde bir üstünlüğü yoktur. (Veda Hutbesi-Eşitlik Prensibi)

• Kimse kendi suçundan başkası ile suçlanamaz. Baba, oğlunun suçu üzerine, oğlu da babasının suçu üzerine suçlanamaz. (Veda Hutbesi-Cezaların Şahsiliği)

• Fıratın kenarında bir koyun kaybolsa, bunun hesabı Ömer’den sorulur.(Adalet İlkesi-Hz.Ömer)

-İnsanı Yaşat ki Devlet Yaşasın! (Şeyh Edebaliden Osman Bey’e)

-Her fert istediğini düşünmek, istediğine inanmak, kendine mahsus siyasi bir fikre sahip olmak, seçtiği bir dinin icaplarını yapmak veya yapmamak hak ve hürriyetine sahiptir. Kimsenin fikrine ve vicdanına hakim olunamaz.(Düşence,din ve vicdan hürriyeti)

M. Kemal Atatürk

İNSAN HAKLARININKUŞAKLAR HALİNDE GELİŞİMİ

1. Birinci Kuşak İnsan Hakları (Klasik haklar, negatif statü hakları)

(Konut dokunulmazlığı,inanç ve düşünce hürriyeti,kişi güvenliği gibi)

2. İkinci Kuşak İnsan Hakları (Ekonomik-sosyal haklar, pozitif statü hakları)(çalışma,sağlık,mülkiyet,sosyal güvenlik hakları/seçme seçilme,siyasi parti kurma,dilekçe hakkı gibi)

3. Üçüncü Kuşak İnsan Hakları (Sağlıklı bir çevrede yaşama ve gelişme hakkı)

4. Dördüncü Kuşak İnsan Hakları (Bilimin kötüye kullanılmasını yasaklayan haklar)

İnsan Hakları = Medeni Haklar İnsan hakları kavramı, Batı’ya aittir. İnsan hakları ihlalleri yalnızca az gelişmiş

ülkelerde olmaktadır. Hakkı sahip olma aynı zamanda hakkı

kullanabilme anlamına da gelmektedir. İnsan hakları yalnızca bir ihlal konusudurlar. İnsan hakları yalnızca toplumun üst

kesimlerince konuşulup, anlaşılabilecek bir konudur.

İnsan Hakları Konusunda Genel Yanlışlar

İnsan Hakları Konusunda Genel Yanlışlar

Strazburg

AVRUPA KONSEYİ

5 Mayıs 1949'da Londra'da imzalanan Statüsü ile

kurulan Avrupa Konseyi,

günümüzde 47 üyesi bulunan ve

800 milyon Avrupalıyı aşan "Avrupa ötesi"

bir örgüt niteliği kazanmıştır.

AVRUPA KONSEYİ (Devam…)

Organları: 1) AK Parlamenterler Meclisi

2) Genel Sekreterlik

3) AK Bakanlar Komitesi

4) Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM)

AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ (AİHS)

* 4 Kasım 1950 tarihinde Roma’da imzalandı, 3 Eylül 1953 tarihinde yürürlüğe girdi.

* Türkiye, Meclisin onayının ardından 18 Mayıs 1954’ten itibaren sözleşmeye taraf oldu.

* Bugün Avrupa Konseyine üye 47 devlet sözleşmeye taraf durumdadır.

* AİHS Sözleşmesi üç kısımdan oluşur:a) Temel hak ve özgürlüklerb) Sözleşme denetim organları, görevleri ve çalışma

usulleric) Çekinceler, çekilme, imza ve onay

* Sözleşmede tanınan haklar zaman içinde geliştirilen bir dizi ek protokol ile genişletilmiş durumdadır.

AİHS

Madde 1: İnsan haklarına saygı yükümlülüğüYüksek Sözleşmeci Taraflar kendi yetki alanları içinde bulunan herkesebu Sözleşme’nin birinci bölümünde açıklanan hak ve özgürlükleritanırlar. Madde 2: Yaşam hakkı: Herkesin yaşam hakkı yasanın koruması altındadır

Madde 3: İşkence veya insanlıkdışı ya da onur kırıcı muamele ve cezada bulunmama yasağı Madde 4: Kölelik ve zorla çalıştırma yasağı Madde 5: Özgürlük ve güvenlik hakkı Madde 6: Adil yargılanma hakkıHerkes, gerek medeni hak ve yükümlülükleriyle ilgili nizalar, gerek cezai alanda kendisine yöneltilen suçlamalar konusunda karar verecek olan, yasayla kurulmuş bağımsız ve tarafsız bir mahkeme tarafından davasının makul bir süre içinde, hakkaniyete uygun ve açık olarak görülmesini istemek hakkına sahiptir. Bir suç ile itham edilen herkes, suçluluğu yasal olarak sabit oluncaya kadar suçsuz sayılır.

AİHS

Madde 7: Cezaların yasallığı Madde 8: Özel hayatın ve aile hayatının korunması Madde 9: Düşünce, vicdan ve din özgürlüğü Madde 10: İfade özgürlüğü Madde 11: Dernek kurma ve toplantı özgürlüğü Madde 12: Evlenme hakkı Madde 13: Etkili başvuru hakkı Bu Sözleşme’de tanınmış olan hak ve özgürlükleri ihlal edilen herkes, ihlal fiili resmi görev yapan kimseler tarafından bu sıfatlarına dayanılarak yapılmış da olsa, ulusal bir makama etkili bir başvuru yapabilme hakkına sahiptir.

Madde 14: Ayrımcılık yasağı Madde 15: Olağanüstü hallerde askıya alma (2-3-4/1 ve 7.maddeler hariç)

Ek protokol 1: Mülkiyetin korunması, Eğitim hakkı, Serbest seçim hakkı;

Ek protokol 4: Borçtan dolayı özgürlüğünden yoksun bırakılma yasağı, Serbest dolaşım özgürlüğü, Vatandaşın

sınır dışı edilme yasağı;

Ek protokol 6: Ölüm cezasının kaldırılması;

Ek protokol 7: Yabancıların sınır dışı edilme usulleri, Cezai konularda iki dereceli yargılama, Adli hata halinde tazminat hakkı, Aynı suçtan ikinci kez yargılanamama hakkı, Eşler

arasında eşitlik;

Ek protokol 12: Ayrımcılığın genel olarak yasaklanması;

Ek protokol 13: Ölüm cezasının her durumda kaldırılması;

Sözleşmenin Özellikleri:* Sözleşme bireyi uluslararası alana çıkararak ilgili devleti dava edebilme hakkı vermiştir.* Sözleşmede diğer insan hakları sisteminin genelinden farklı olarak hukukun üstünlüğünün tesisi hedeflenmiştir.* Sözleşme yalnızca sözleşmeye taraf ülke vatandaşlarını değil, herkesi kapsar.* Sözleşmeye taraf devletler sözleşmeyle tanınan hakların korunmasından sorumlu oldukları gibi, diğer devletlerin sözleşmeye uyup uymadıklarını denetlemekle de yükümlüdürler.* Sözleşme kapsamında bir devlet başka bir devleti sözleşmeye aykırılıktan dolayı AİHM’ne şikayet edebilir.* Sözleşmeye taraf devletler AİHM’nin kararlarına uymayı taahhüt etmişlerdir.* Mahkeme ulusal mahkemenin yerine karar almaz. AİHM’nin aldığı kararların ne şekilde yerine getirileceği konusunda ulusal merciler yetkilidirler.

* 1959 YILINDA KURULDU, KASIM 1998’DEN İTİBAREN TAM ZAMANLI TEK YARGISAL ORGAN OLARAK, STRAZBURG’TA

ÇALIŞMAKTADIR.

* ÜYE DEVLET SAYISI KADAR HAKİMDEN OLUŞUR.

* HAKİMLERİ AKPM SEÇER.

* HAKİMLER 6 YIL SÜRE İÇİN SEÇİLİRLER, TEKRAR SEÇİLMELERİ MÜMKÜNDÜR.

* MAHKEME 5 KISIMDAN OLUŞUR.* DAVANIN KABUL EDİLEBİLİRLİĞİ KONUSUNDA,

3 HAKİMLİ KOMİTE VE7 HAKİMLİ DAİRE YETKİLİDİR.

* KARARLARIN ESASI HAKKINDA 7 HAKİMLİ DAİREDE OYÇOKLUĞU İLE HÜKÜM VERİLİR.

* 3 AY İÇİNDE İLGİLİ TARAFLAR (DEVLET VEYA BİREY)7 HAKİMLİ DAİRE KARARINA İTİRAZ EDEBİLİRLER.

AİHM

* BU İTİRAZ, 5 HAKİMLİ KOMİTE TARAFINDAN CİDDİ OLARAK DEĞERLENDİRİLİRSE DAVA 17 HAKİMLİ BÜYÜK

DAİRE ÖNÜNDE TEKRAR ELE ALINIR.

* ÜÇÜNCÜ KİŞİ, KURUM YA DA DEVLETLERE DAVAYA MÜDAHİL OLMA HAKKI TANINMIŞTIR.

* MAHKEME RE’SEN KİŞİ, KURULUŞ VE BİLİRKİŞİ-UZMANLARIN BİLGİSİNE BAŞVURABİLMEKTE, DURUŞMAYA

KATILIMLARINI SAĞLAYABİLMEKTEDİR.

* MAHKEMENİN VERMİŞ OLDUĞU KARARLARIN YERİNE GETİRİLİP GETİRİLMEDİĞİNİ DENETLEMEK ÖNCELİKLE

AKBK’NİN GÖREVİDİR.

* KARARLARIN İLGİLİ DEVLET TARAFINDAN YERİNE GETİRİLMEMESİ DURUMUNDA DEVLETİN AVRUPA

KONSEYİNDEN DIŞLANMASI SÖZ KONUSU OLABİLİR.

AİHM(Devam…)

AİHM’ne Başvuru Koşulları ve Süreç

1. Kişi, kişi grubu ya da devlet, sözleşmeye taraf devleti dava edebilir.

2. Koruma sistemi ulusal iç hukuku tamamlayıcı nitelikte olduğundan kural olarak olağan ulusal iç hukuk yollarını bitirmek gereklidir.

3. İç hukuk yollarının bitirilişinden sonraki 6 ay içinde mahkemeye başvurmak gereklidir.

4. Dava konusu ile ilgili olarak başka bir uluslararası kuruluşa başvurulmamış olması gereklidir.

5. Başvuru konusu sözleşme kapsamındaki haklarla ilgili olmalıdır.

6. Başvuru sahibinin kimliğinin belli olması, dilekçesinin bizzat kendisi tarafından imzalanmış olması gereklidir.

7. Daha önce Mahkeme tarafından incelenmiş bir konuda başvurulmamalıdır.

AİHM’ne Başvuru Koşulları ve Süreç(Devam…)

8. Başvuru dayanaktan yoksun ve başvuru hakkının kötüye kullanılması niteliğinde olmamalıdır.

9. Avukat tutmak zorunlu değildir.10. Duruşmalar esas olarak evrak üzerinde yapılır. Gerek

görülürse halka açık oturum yapılır.11. Mektup ve faks ile başvuru yapılabilir.12. Başvuru esnasında kullanılan dil sözleşmeye taraf devletlerin

dillerinden biri olabilir. Dava hakkında kabul edilebilirlik kararı alınmasından sonra yazışma dilleri Mahkeme başkanı aksi yönde karar vermedikçe resmi diller İngilizce ya da Fransızca’dan biri olabilir.

13. Kararlar Mahkeme’nin resmi dillerinden biri ile yazılır.

AİHM’ne Başvurmak İçin Ulusal İç Hukuk YolununTüketilmesini Gerektirmeyen Durumlar

– İç hukuk yolunun etkisiz olması– Açık bir ulusal yasa hükmünün bulunması– Yerleşmiş bir yargı içtihadının bulunması– Sözleşmeye aykırı yerleşmiş yönetsel uygulamalar– Davanın sürüncemede kalması– Engelleme

AİHM’ne Erişim Bilgileri

Adres: European Court of Human Rights Council of Europe 67075 Strasbourg

Cedex France

Faks: (0033) 388 41 27 30

Telefon: (0033) 388 41 24 32 (0033) 388 41 34 95

Web sitesi: www.echr.coe.int

Türk Hukukunda AİHM Kararları:* Türkiye, 1987 yılından itibaren vatandaşlarına Avrupa insan hakları koruma sistemine bireysel başvuru hakkını tanımıştır.

* 1982 Anayasası Madde 90/Son Değ. 07/05/2004: ”Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası andlaşma hükümleri esas alınır.”

* Mahkemenin kararları doğrultusunda bireye ödenmesi öngörülmüş maddi ve/veya manevi tazminatın ödenmesi yükümlüğü vardır.

* AİHM’ce alınan karar doğrultusunda iç hukukta gerekli adli, idari düzenlemelerin yapılması gereklidir.

TÜRKİYENİN İNSAN HAKLARI KARNESİ

• 1959-2011 arasındaki başvurular ve çıkan mahkumiyetler esas alındığında, Türkiye, 2 bin 404 mahkumiyetle, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ni (AİHS) en çok ihlal eden ülke oldu. AİHS’nin ihlal edilen maddeleri üzerinden yapılan istatistiklerde de Türkiye, çok sayıda alanda en çok mahkum olma ünvanını kimseye kaptırmadı. Yaşam hakkı ve işkence gibi alanlarda Rusya’ya kılpayı geçilerek ikinci sırada yer alan Türkiye aleyhindeki 15 bin 940 başvurusu ise henüz karara bağlanmadı.

• İhlal kararlarının türlerine bakıldığında da 52 yıllık dönemde, Türkiye, birkaç alan dışında, birinciliği kimseye kaptırmadı. Türkiye, “Etkin soruşturma yokluğu” nedeniyle 135 kez, “Özgürlük ve güvenlik hakkı” konusunda 554 kez, “Adil yargılanma hakkı” konusunda 729 kez, “ifade özgürlüğü” konusunda 207 kez, “Toplantı ve gösteri yapma özgürlüğü” konusunda 53 kez, “mülkiyet hakkı” konusunda 611 kez mahkum oldu ve AİHS’nin bu maddeleri ile ilgili açılan davalarda mahkumiyet sayısı bakımından bütün ülkelerin üzerinde yer aldı.

Rusya ile büyük yarış! • Yaşam hakkı ihlali davalarında 92 kez mahkum olan

Türkiye, bu kategoride birinciliği 202 mahkumiyeti bulunan Rusya’ya kaptırdı ve ikinci sırada yer aldı. Listedeki 30 ülkenin yaşam hakkı ihlali konusunda hiçbir mahkumiyetinin bulunmaması dikkati çekti. “Etkin soruşturma” konusunda da Rusya 217 mahkumiyet ile ilk sırada yer alırken, Türkiye, 138 mahkumiyetle ikinci oldu. Rusya, “kötü muamele yasağı” alanında da 357 mahkumiyetle, 243 mahkumiyeti bulunan Türkiye’yi ikinci sırada bıraktı. Yargılamanın uzunluğu alanında ise İtalya, ikinci sıradaki Türkiye’nin üzerinde yer aldı. 1155 mahkumiyeti bulunan İtalya’yı 493 mahkumiyetle izleyen Türkiye, “Yargı kararlarının icra edilmesi” konusunda ise 38 mahkumiyeti bulunan Rusya’ya kılpayı geçildi ve 37 mahkûmiyetle ikinci oldu.

• 1959-2011 yıllarına ilişkin karşılaştırmalı tablolar, 52 yıllık dönemde Türkiye’nin AİHM’ye taraf 47 ülke arasında AİHS’yi en çok ihlal eden ülke olduğunu ortaya koydu.Hakkında 2 bin 747 kararın verildiği Türkiye’yi, 2 bin 166 kararla İtalya, bin 212 kararla Rusya izledi.Türkiye, 52 yıllık dönemde karara bağlanan 2 bin 747 davanın 2 bin 404’ünde AİHS’nin en az bir maddesini ihlal ettiğinden tazminata mahkum oldu. 57 davada haklı bulunan Türkiye’nin 204 dosyası dostane çözüm ya da düşme kararı ile sonuçlandı. Türkiye, toplam kararların yüzde 87,5’inde mahkum oldu. Bu rakamlar, Türkiye’ye “en çok mahkum olan ülke” unvanını kazandırdı.İtalya ise 2 bin 166 davanın bin 651’inde en az bir maddeyi ihlal etti. Türkiye, 47 ülkeden oluşan listede, aleyhinde çıkan kararlar baz alındığında, 46 ülkeye fark attı.

1982 ANAYASASI

X.  Kanun önünde eşitlikMADDE 10. – Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasî düşünce, felsefî inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir.Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür. (EKLENMİŞ CÜMLE RGT: 13.05.2010 RG NO: 27580

KANUN NO: 5982/1) Bu maksatla alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz.EKLENMİŞ FIKRA RGT: 13.05.2010 RG NO: 27580 KANUN NO: 5982/1)

Çocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gaziler için alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı sayılmaz.Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar.

5237 sayılı TCK

BİRİNCİ KİTAPGenel HükümlerBİRİNCİ KISIM

Temel İlkeler, Tanımlar ve Uygulama AlanıBİRİNCİ BÖLÜM

Temel İlkeler ve Tanımlar

Adalet ve kanun önünde eşitlik ilkesiMADDE 3. - (1) Suç işleyen kişi hakkında işlenen fiilin ağırlığıyla orantılı ceza ve güvenlik tedbirine hükmolunur.(2) Ceza Kanununun uygulamasında kişiler arasında ırk, dil, din, mezhep, milliyet, renk, cinsiyet, siyasal veya diğer fikir yahut düşünceleri, felsefi inanç, milli veya sosyal köken, doğum, ekonomik ve diğer toplumsal konumları yönünden ayrım yapılamaz ve hiçbir kimseye ayrıcalık tanınamaz.

TÜRK HUKUKUNDA İNSAN HAKLARI

• Herkes, Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından, ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabilir. Başvuruda bulunabilmek için olağan kanun yollarının tüketilmiş olması şarttır.(Anaysa 148 md.-12 Eylül 2010)

• Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler.(Anaysa 74 md.-12 Eylül 2010)

• TÜRKİYE İNSAN HAKLARINI KORUMA KONUSUNDA CİDDİ ADIMLAR ATMIŞ OLMAKLA BİRLİKTE HAK İHLALLERİNİN DEVAMETTİĞİ DE BİR GERÇEKTİR.HİÇ KİMSE BİR BAŞKASININ HAKKINA TECAVÜZ ETMEYEN İFADE SÖZ VE DAVRANIŞLARINDAN YARGILANAMAMALIDIR.BU ANLAMDA HERKESİN İFADE VE FİKİR ÖZGÜRLÜĞÜ KORUNMALIDIR.

• BU ANLAMDA SON YILLARDA ÖZELLİKLE İŞKENCE VE KÖTÜ MUAMELE KONUSUNDA SIFIR TÖLERANSLA HAREKET EDİLMEKTE,YAŞAM HAKKI İHLALLERİ İLE İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ KONUSUNDAKİ ŞİKAYET VE İHLALLERDE AZALAN BİR SEYİR GÖZLEMLENMEKTEDİR.

• İNSAN HAKLARI İLE İLGİLİ ULUSAL KURULUŞLAR1-TBMM İNSAN HAKLARINI İNCELEME KOMİSYONU2-İNSAN HAKLARINDAN SORUMLU BAKAN3-BAŞBAKANLIK İNSAN HAKLARI BAŞKANLIĞI4)İNSAN HAKLARI ÜST KURULU5) İNSAN HAKLARI DANIŞMA KURULU6)İNSAN HAKLARI İHLALİ İDDİALARINI İNCELEME HEYETİ7)İL VE İLÇE İNSAN HAKLARI KURULLARI8)CEZAEVLERİ İZLEME KURULLARI

• TÜRKİYE PARLAMENTODAKİ 4 PARTİNİN YENİ SİVİL BİR ANAYASA YAPMA İRADESİ ORTAYA KOYMASI ÜLKEMİZ İÇİN BİR ŞANSTIR.ANCAK BU İRADEYİ BAŞARISIZLIĞA GÖTÜRECEK SÖYLEM VE FİİLLERDEN BÜTÜN TARAFLAR UZAK DURMALIDIR.ÖZGÜRLÜKÇÜ,YASAKLARDAN KAÇINAN,BİREY ODAKLI,İNSANI YAŞATMA İDEALİYLE DONATILMIŞ YENİ BİR ANAYASA BEKLİYORUZ.

TÜRK HUKUKUNDA İNSAN HAKLARI

• 1982 Anayasasında Temel Hak ve Hürriyetlerin Niteliği Nedir?

• Herkes, kişiliğine bağlı, dokunulmaz, devredilmez, vazgeçilmez temel hak ve hürriyetlere sahiptir. Temel hak ve hürriyetler, kişinin topluma, ailesine ve diğer kişilere karşı ödev ve sorumluluklarını da ihtiva eder. (Madde: 12)

1982 Anayasasında Kişinin Hakları ve Ödevleri Nelerdir?

• Kişinin dokunulmazlığı, maddî ve manevî varlığı; Herkes, yaşama, maddî ve manevî varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir. (Madde: 17)

• Zorla çalıştırma yasağı; Hiç kimse zorla çalıştırılamaz. Angarya yasaktır. (Madde: 18)

• Kişi hürriyeti ve güvenliği; Herkes, kişi hürriyeti ve güvenliğine sahiptir. (Madde: 19)

• Özel hayatın gizliliği; Herkes, özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. (Madde: 20)

• Kişisel verilerin Korunması; Herkes, kendisiyle ilgili kişisel verilerin korunmasını isteme hakkına sahiptir. Bu hak; kişinin kendisiyle ilgili kişisel veriler hakkında bilgilendirilme, bu verilere erişme, bunların düzeltilmesini veya silinmesini talep etme ve amaçları doğrultusunda kullanılıp kullanılmadığını öğrenmeyi de kapsar. Kişisel veriler, ancak kanunda öngörülen hallerde veya kişinin açık rızasıyla işlenebilir. Kişisel verilerin korunmasına ilişkin esas ve usuller kanunla düzenlenir. (Madde: 20)(12 Eylül 2010)

• Konut dokunulmazlığı; Kimsenin konutuna dokunulamaz. (Madde: 21)

• Haberleşme hürriyeti; Herkes, haberleşme hürriyetine sahiptir. Haberleşmenin gizliliği esastır. (Madde: 22)

• Yerleşme ve seyahat hürriyeti; Herkes, haberleşme hürriyetine sahiptir. Haberleşmenin gizliliği esastır. (Madde: 23)

• Vatandaşın yurt dışına çıkma hürriyeti, ancak suç soruşturması veya kovuşturması sebebiyle hâkim kararına bağlı olarak sınırlanabilir.(12 Eylül 2010) (Madde: 23)

• Din ve vicdan hürriyeti; Herkes, vicdan, dinî inanç ve kanaat hürriyetine sahiptir. (madde: 24)

• Düşünce ve kanaat hürriyeti; Herkes, düşünce ve kanaat hürriyetine sahiptir. (Madde: 25)

• Düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti; Herkes, düşünce ve kanaatlerini söz, yazı, resim veya başka yollarla tek başına veya toplu olarak açıklama ve yayma hakkına sahiptir. (Madde: 26)

• Bilim ve sanat hürriyeti; Herkes, bilim ve sanatı serbestçe öğrenme ve öğretme, açıklama, yayma ve bu alanlarda her türlü araştırma hakkına sahiptir. (Madde: 27)

• Basın hürriyeti; Basın hürdür, sansür edilemez. Basımevi kurmak izin alma ve malî teminat yatırma şartına bağlanamaz. (Madde: 28)

• Süreli ve süresiz yayın hakkı; Süreli veya süresiz yayın önceden izin alma ve malî teminat yatırma şartına bağlanamaz. (Madde: 29)

• Basın araçlarının korunması; Kanuna uygun şekilde basın işletmesi olarak kurulan basımevi ve eklentileri ile basın araçları, suç aleti olduğu gerekçesiyle zapt ve müsadere edilemez veya işletilmekten alıkonulamaz. (Madde: 30)

• Kamu tüzelkişilerinin elindeki basın dışı kitle haberleşme araçlarından yararlanma hakkı ; Kişiler ve siyasî partiler, kamu tüzelkişilerinin elindeki basın dışı kitle haberleşme ve yayım araçlarından yararlanma hakkına sahiptir. (Madde: 31)

• Düzeltme ve cevap hakkı; .– Düzeltme ve cevap hakkı, ancak kişilerin haysiyet ve şereflerine dokunulması veya kendileriyle ilgili gerçeğe aykırı yayınlar yapılması hallerinde tanınır ve kanunla düzenlenir. (Madde: 32)

• Dernek kurma hürriyeti; Herkes, önceden izin almaksızın dernek kurma ve bunlara üye olma ya da üyelikten çıkma hürriyetine sahiptir. (Madde: 33)

• Toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı; Herkes, önceden izin almadan, silahsız ve saldırısız toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkına sahiptir. (Madde: 34)

• Mülkiyet hakkı; Herkes, mülkiyet ve miras haklarına sahiptir. (Madde: 35)• Hak arama hürriyeti; Herkes, meşrû vasıta ve yollardan faydalanmak

suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahiptir. (Madde: 36)

• Kanunî hâkim güvencesi; Hiç kimse kanunen tâbi olduğu mahkemeden başka bir merci önüne çıkarılamaz. (Madde: 37)

• Suç ve cezalara ilişkin esaslar; Kimse, işlendiği zaman yürürlükte bulunan kanunun suç saymadığı bir fiilden dolayı cezalandırılamaz; kimseye suçu işlediği zaman kanunda o suç için konulmuş olan cezadan daha ağır bir ceza verilemez. (Madde: 38)

• İspat hakkı; Kamu görev ve hizmetinde bulunanlara karşı, bu görev ve hizmetin yerine getirilmesiyle ilgili olarak yapılan isnatlardan dolayı açılan hakaret davalarında, sanık, isnadın doğruluğunu ispat hakkına sahiptir. (Madde: 39)

• Temel hak ve hürriyetlerin korunması; Anayasa ile tanınmış hak ve hürriyetleri ihlâl edilen herkes, yetkili makama geciktirilmeden başvurma imkânının sağlanmasını isteme hakkına sahiptir. (Madde: 40)

1982 Anayasasına Göre Kişinin Sosyal ve

Ekonomik Haklar ve Ödevleri Nelerdir?• Ailenin korunması; Aile, Türk toplumunun temelidir ve

eşler arasında eşitliğe dayanır. (Madde: 41)• Eğitim ve öğrenim hakkı ve ödevi; Kimse, eğitim ve

öğrenim hakkından yoksun bırakılamaz. (Madde: 42)• Çalışma ve sözleşme hürriyeti; Herkes, dilediği alanda

çalışma ve sözleşme hürriyetlerine sahiptir. Özel teşebbüsler kurmak serbesttir. (Madde: 48)

• Çalışma hakkı ve ödevi; Çalışma, herkesin hakkı ve ödevidir. (Madde: 49)

• Çalışma şartları ve dinlenme hakkı; Kimse, yaşına, cinsiyetine ve gücüne uymayan işlerde çalıştırılamaz. (Madde: 50)

• Sendika kurma hakkı; Çalışanlar ve işverenler, üyelerinin çalışma ilişkilerinde, ekonomik ve sosyal hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için önceden izin almaksızın sendikalar ve üst kuruluşlar kurma, bunlara serbestçe üye olma ve üyelikten serbestçe çekilme haklarına sahiptir. (Madde: 51).

• Toplu iş sözleşmesi hakkı; İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu iş sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler. (Madde: 53) Memurlar ve diğer kamu görevlileri, toplu sözleşme yapma hakkına sahiptirler. (12 Eylül 2010)

• Grev hakkı ve lokavt; Toplu iş sözleşmesinin yapılması sırasında, uyuşmazlık çıkması halinde işçiler grev hakkına sahiptirler. (Madde: 54)

• Ücrette adalet sağlanması; Ücret emeğin karşılığıdır. (Madde: 55)

• Sağlık hizmetleri ve çevrenin korunması; Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. (Madde: 56)

• Sosyal güvenlik hakkı; Herkes, sosyal güvenlik hakkına sahiptir (Madde: 60)

1982 Anayasasına Göre Kişinin Siyasi Haklar

ve Ödevleri Nelerdir? • Türk vatandaşlığı; Türk Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkes

Türktür. (Madde: 66)• Seçme, seçilme ve siyasî faaliyette bulunma hakları; Vatandaşlar,

kanunda gösterilen şartlara uygun olarak, seçme, seçilme ve bağımsız olarak veya bir siyasî parti içinde siyasî faaliyette bulunma ve halkoylamasına katılma hakkına sahiptir. (Madde: 67)

• Parti kurma, partilere girme ve partilerden ayrılma; Vatandaşlar, siyasî parti kurma ve usulüne göre partilere girme ve partilerden ayrılma hakkına sahiptir.(Madde: 68)

• Kamu hizmetlerine girme hakkı ; Her Türk, kamu hizmetlerine girme hakkına sahiptir. (Madde: 70)

• Vatan hizmeti; Vatan hizmeti, her Türkün hakkı ve ödevidir. (Madde: 72)• Vergi ödevi; Herkes, kamu giderlerini karşılamak üzere, malî gücüne göre,

vergi ödemekle yükümlüdür. (Madde: 73)• Dilekçe hakkı; Vatandaşlar ve karşılıklılık esası gözetilmek kaydıyla

Türkiye’de ikamet eden yabancılar kendileriyle veya kamu ile ilgili dilek ve şikâyetleri hakkında, yetkili makamlara ve Türkiye Büyük Millet Meclisine yazı ile başvurma hakkına sahiptir. (Madde: 74)

• 1982 Anayasasında Temel Hak ve Hürriyetler Nasıl Sınırlandırılır?

• Temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın yalnızca Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabilir. Bu sınırlamalar, Anayasanın sözüne ve ruhuna, demokratik toplum düzeninin ve lâik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamaz. (Madde: 13)

• 1982 Anayasasında Temel Hak ve Hürriyetler Kötüye Kullanabilir mi?

• Anayasada yer alan hak ve hürriyetlerden hiçbiri, Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü bozmayı ve insan haklarına dayanan demokratik ve lâik Cumhuriyeti ortadan kaldırmayı amaçlayan faaliyetler biçiminde kullanılamaz. (Madde: 14)

• 1982 Anayasasında Temel Hak ve Hürriyetler Durdurulabilir mi?

• Savaş, seferberlik, sıkıyönetim veya olağanüstü hallerde, milletlerarası hukuktan doğan yükümlülükler ihlâl edilmemek kaydıyla, durumun gerektirdiği ölçüde temel hak ve hürriyetlerin kullanılması kısmen veya tamamen durdurulabilir veya bunlar için Anayasada öngörülen güvencelere aykırı tedbirler alınabilir. (Madde: 15)

TEŞEKKÜRLER...