print pdf epub mobi

Partnerstwo i komunikacja w sam

orządzie terytorialnym

Magdalena Kogut-Jaworska Agnieszka Smalec

Partnerstwo i komunikacja w samorządzie terytorialnym Wybrane aspekty zarządzania i finansowania

Budowanie partnerstwa w samorządzie terytorialnym w powiązaniu z polityką komunikacji z otoczeniem, odpowiednim zarządzaniem i fi nansowaniem przedsięwzięć

Fragment książki

materiał promocyjny

Partnerstwo i komunikacja w samorządzie terytorialnym Wybrane aspekty zarządzania i finansowania

Kraków–Legionowo 2018Kraków–Legionowo 2018

Magdalena Kogut-JaworskaAgnieszka Smalec

Partnerstwo i komunikacja w samorządzie terytorialnym Wybrane aspekty zarządzania i finansowania

© edu-Libri s.c. 2018

Redakcja merytoryczna: edu-Libri

Korekta: Barbara Wardein

Projekt okładki i stron tytułowych: GRAFOS

Ilustracja na okładce: istocksdaily/iStock

Recenzent: prof. zw. dr hab. Barbara Iwankiewicz-Rak

Publikacja została sfinansowana ze środków na utrzymanie potencjału badawczego przyznanych Wydziałowi Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytetu Szczecińskiego

Wydawnictwo edu-Libri ul. Zalesie 15, 30-384 Krakówe-mail: edu-libri@edu-libri.pl

Skład i łamanie: GRAFOSDruk i oprawa: OSDW Azymut Sp. z o.o.

Łódź ul. Senatorska 31

ISBN druk 978-83-65648-57-0ISBN e-book (PDF) 978-83-65648-58-7ISBN e-book (epub) 978-83-65648-59-4ISBN e-book (mobi) 978-83-65648-60-0

Wydawnictwo edu-Libri Wydanie I | Ark. wyd. 8,5 | Ark. druk. 7,5 | Format 165/235

Spis treściWstęp .......................................................................................................................... 7

1. Wybrane aspekty zarządzania w samorządach terytorialnych .......................... 91.1. Samorządterytorialnyjakopodmiotsektorapublicznego .............................. 91.2. Specyfikaiewolucjazarządzaniawsamorządachterytorialnych................... 141.3. Kształtowanieorientacjimarketingowejwsamorządachterytorialnych ......... 21

2. Zarządzanie strategiczne w jednostkach samorządu terytorialnego a system finansowania polityk rozwoju ............................................................................. 242.1. Mechanizmyiinstrumentyfinansowaniapolitykrozwoju ............................. 242.2. Możliwościrealizowaniausługpublicznychnapoziomielokalnym

iregionalnym ................................................................................................. 312.3. FunduszeUniiEuropejskiejwdziałalnościsamorząduterytorialnego ............ 352.4. Narzędziafinansowaniapolitykrozwojuakształtowaniezasobów

relacyjnych ..................................................................................................... 42

3. Zarządzanie komunikacją w samorządzie terytorialnym – wybrane zagadnienia ........................................................................................................... 483.1. Istotaicechykomunikacjimarketingowejwsamorządachterytorialnych ..... 483.2. Wybraneformykomunikacjistosowaneprzezsamorządyterytorialne .......... 533.3. Komunikacjawzarządzaniusatysfakcjąklienta-obywatela ............................ 593.4. Zarządzaniepersonelemwsamorządzieterytorialnym .................................. 64

4. Współpraca administracji samorządowej z podmiotami otoczenia zewnętrznego ........................................................................................................ 684.1. Podstawyprawnepolitykiinformacyjnejsamorząduterytorialnego .............. 684.2. Dialogspołecznyiwspółpracazorganizacjamipozarządowymi .................... 734.3. Partnerstwoiwspółpracasamorząduterytorialnegozpodmiotami

gospodarczymi .............................................................................................. 774.4. PartnerstwowUniiEuropejskiej ..................................................................... 81

5. Współpraca samorządu ze społecznością lokalną .............................................. 855.1. Mieszkaniec–istotnypartnerwdobiespołeczeństwaobywatelskiego .......... 855.2. Partycypacjaspołecznaiwspółrządzeniewsamorządzieterytorialnym ......... 875.3. Konsultacjespołecznewsamorządziejakoistotnaformawspółpracy ............ 925.4. Rolabudżetupartycypacyjnegowzarządzaniufinansamisamorządu ........... 96

Spis treści 6

6. Nowe instrumenty finansowania współpracy między samorządami w ramach programowania i realizacji polityki regionalnej ................................................ 1016.1. Wsparciefinansoweprzedsięwzięćzzakresuzrównoważonegorozwoju

obszarówfunkcjonalnych–ZIT ..................................................................... 1016.2. Wsparcieprzedsięwzięćzzakresuzrównoważonegorozwojuobszarów

innychniżobszaryfunkcjonalne ................................................................... 1056.3. Kontraktterytorialnyjakonowyinstrumentfinansowaniapartnerstwa

rządowo-samorządowego .............................................................................. 1086.4. Korzyściiograniczeniazwiązanezwdrożeniemnowychnarzędzi

finansowaniawspółpracymiędzysamorządami ............................................ 111

Bibliografia ................................................................................................................. 113

WstępRozwójspołeczeństwaobywatelskiego,podnoszeniejegojakościżyciaorazzmie-niającesiępotrzebyprzyczyniająsiędotego,żesamorządterytorialnyprzechodzizmianyijestinteresującymtematembadańzarównodlanaukowców,jakiprakty-ków.Szczególnieinteresującąkwestiąsąaspektydotyczącezagadnieńpartnerstwaikomunikacjizpunktuwidzeniaichzarządzaniaifinansowania.Urzeczywistnie-nieideiplanowaniairealizowaniaprocesówrozwojuwswymzałożeniudążyćmadozapewnieniaspójnościspołeczno-gospodarczej.Kluczowymproblememjesttuskoncentrowaniezasobówidziałańwokółpartnerstwzawiązywanychmiędzyjed-nostkamisamorząduterytorialnegonapoziomielokalnymiregionalnymzobywa-telami „małych ojczyzn” lub podmiotami środowiska społeczno-gospodarczego.Systemkomunikacji samorządówterytorialnychwymagawieloaspektowegopo-dejściam.in.zewzględunazróżnicowanepotrzebyodbiorcówicelekomunikacji.Wpołączeniuzproblematykąracjonalnegogospodarowaniaśrodkamifinanso-wymistanowigłównynurtanalitycznyniniejszegoopracowania.Istotnąkwestiąstajesiętakżeocenaaspektówodnoszącychsiędogospodarkifinansowejiwspółdzia-łania instytucjonalnego.Bieżącedylematy iaktualnewyzwaniaskłoniłyAutorkidopodjęciatematyki,odnoszącejsięwszczególnościdozmiansystemowychilegi-slacyjnychdotyczącychgospodarkifinansowejjednosteksamorząduterytorialnego,formwspółpracygmin,powiatówiwojewództwzpodmiotamiotoczeniazewnętrz-nego,współpracymiędzy samorządamiw ramach programowania i realizacjinowejpolitykiregionalnej.

Pracaskładasięzkilkuczęści,wktórychprzedstawionoogólnezagadnieniadoty-czącezarządzaniawsamorządach,aspektówzwiązanychzsystememfinansowa-niaikomunikacjąorazformwspółpracyrealizowanejprzezsamorządy.Rozdziałpierwszy (autorstwaA. Smalec) jestwprowadzeniemdo tematyki samorząduterytorialnegoizarządzaniawnim.Wskazanonamodelezarządzaniawsamorzą-dachorazpodkreślonostosowanieorientacjimarketingowej.Wrozdzialedrugim(autorstwaM.Kogut-Jaworskiej)przedstawionopodstawowemechanizmyiinstru-mentyfinansowaniapolitykirozwoju.Wszczególnościwyeksponowanokwestiefinansowaniazadańjednosteksamorząduterytorialnegoprzywspółudzialefun-duszyeuropejskich.Wskazanonaznaczenieusługpublicznychwrealizacjizadań

jednosteksamorządu terytorialnego,a takżeprzywołanopodstawoweelementysystemufinansowaniapolitykirozwoju.Rozdziałtrzeci(autorstwaA.Smalec)od-nosisiędozagadnieńdotyczącychkomunikacjimarketingowej.Wskazanoodbiorcówiprzybliżonowybraneformykomunikacjistosowanewsamorządachterytorial-nych.Podkreślonoznaczeniepersoneluorazzarządzaniasatysfakcjąopartegonalepszejobsłudzeklienta-obywatela.Rozdziałczwarty(autorstwaM.Kogut-Jawor-skiej)poświęconowspółpracyadministracjisamorządowejzpodmiotamiotocze-niazewnętrznego.Wskazanonaideęrealizowaniaprocesówrozwoju,opartychnawspółpracyidialogu,wszczególnościnaskoncentrowaniuzasobówwokółwspół-działaniamiędzyjednostkamisamorząduterytorialnegonapoziomielokalnymiregionalnymapodmiotamiśrodowiskaspołeczno-gospodarczego,np.przedsiębior-camiczyinstytucjamitrzeciegosektora.Wrozdzialepiątym(autorstwaA.Smalec)skupionosięnazaakcentowaniuznaczeniawspółpracysamorząduzespołecznościąlokalną,główniemieszkańcami.Podkreślono rolępartycypacji społecznejorazprzybliżonogłównejejformy–konsultacjespołeczneorazbudżetpartycypacyjny.Wostatnimrozdziale(autorstwaM.Kogut-Jaworskiej)ukazanomechanizmyiza-kresdziałanianowychnarzędzifinansowaniawspółpracymiędzysamorządamiwramachprogramowaniairealizacjipolitykiterytorialnej.Dokonanazostałapróbaocenykorzyściiograniczeńzwiązanychzwdrożeniemnarzędziplanowaniazinte-growanego, takich jakkontrakt terytorialnyczykontrakt samorządowy,a takżezintegrowaneinwestycjeterytorialne.

Autorki zakładają, że głównymi odbiorcami książki będą praktycy i teoretycyzajmującysięobszaremkomunikowaniasięorazfinansowaniarozwojulokalnegoiregionalnego.Opracowaniedotyczącepartnerstwazawiązywanegonarzeczroz-wojuspołeczno-gospodarczegowswymzałożeniupowinnoułatwićdecydentomzarządzanieśrodkamisamorządowymi.

Autorki

8 Wstęp

1. Wybrane aspekty zarządzania w samorządach terytorialnych

1.1. Samorząd terytorialny jako podmiot sektora publicznegoSektorpubliczny tota częśćgospodarki,którazajmujesiędostarczaniemdóbriusługdlapaństwaorazobywateli.Zaliczasiędoniegowszystkiejednostkiorgani-zacyjne,wktórychwłasnośćpaństwalubsamorządumaudziałwiększyniż50%.Współczesneorganizacjepublicznepodejmujądziałaniawinteresiepublicznymiurzeczywistniająswojeceleprzedewszystkimprzeztworzenierelacjiwspółdzia-łaniazinnymiorganizacjamilubgrupamiuczestnikówżyciaspołeczno-gospodar-czego.Wobjaśnianiuistotyorganizacjipublicznychizarządzaniunimiprzydatnewydajesięwyodrębnienienastępującychrodzajówusług[Kożuch,2007,s.22–23]: świadczenie usług dla obywateli związanych z posiadanym obywatelstwemorazzamieszkiwaniemokreślonegoterytoriumpaństwa,jakzapewnieniebez-pieczeństwapublicznegoczyochronyśrodowiskanaturalnego; dostarczanieużytecznościgospodarstwomdomowymwzakresiesfernajważ-niejszychzpunktuwidzeniapaństwaijegoobywateliwtychprzypadkach,gdyorganizacjeprywatnenieczyniątegonaswojeryzyko,aorganizacjespołeczneniemająmożliwościświadczeniatychusługbezwsparciapodmiotówpublicz-nych, np. organizowanie i świadczenie pomocy społecznej, bezpłatne usługiedukacyjnenaszczeblupodstawowym; świadczenieusługtworzącychwarunkidowłaściwegofunkcjonowaniawszystkichsektorów:biznesowego,społecznegoipublicznego,np.inwestycjewinfrastruk-turęspołecznąitechniczną,bezpieczeństwoobrotugospodarczego,regulacjezapewniającerównetraktowaniewszystkichsektorów.

Klasyfikacja ta bezpośrednio nawiązuje do istoty usług publicznych. Podstawo-wymkryterium,czykonkretnedziałaniasąusługąpubliczną,jestsłużenieinte-resowipublicznemu[Kożuch,Kożuch(red.),2011,s.34].Możnapowiedzieć,żesą

todobrapubliczne,odktórychoczekujesięokreślonejjakości,niezależnieodliczbykorzystającychosób.Usługapublicznatousługaogólnospołeczna,niematerialna,kierowanadoogółuspołeczeństwalubdużychzbiorowościludzkich,finansowanaze środkówpublicznych i niemającamożliwościwykluczenia jakiegokolwiekczłonkaspołeczeństwazichkonsumpcji[Dylewski,Filipiak,2005,s.452–453].Jestświadczonam.in.przezjednostkibudżetowe(np.urzędy),zakładybudże-towe,gospodarstwapomocnicze,spółkiprawahandlowego.Doświadczeniausługpublicznych zobowiązane są zatem: administracja rządowa, samorządowaorazpozostałepodmiotysektorapublicznego.WProgramieRozwojuInstytucjonalnegoprzyjętoklasyfikacjęusługpublicznych,którapozwalalepiejpoznaćichistotęizro-zumieć,jakznaczącąrolęodgrywająonewspołeczeństwach.Wyróżnionozatem[Wańkowicz,2004,s.61–66]: usługi ie-usługiadministracyjne,np.wydawaniedokumentów,któreniesądecyzjamiadministracyjnymi,zezwoleniami,koncesjami;wprowadzaniedobazdanychuzyskiwanychbezpośrednioodklientów;wydawaniezezwoleńikoncesjidotyczącychdziałalnościgospodarczejreglamentowanejprzezpaństwo; usługiie-usługispołeczne,m.in.ochronazdrowia,kultura,oświataiwychowa-nie,mieszkalnictwo,opiekaspołeczna,bezpieczeństwopubliczne; usługitechniczne,czylitransport,gospodarkaodpadami,zieleńpubliczna,za-opatrzeniewenergię,wodęikanalizacjęitp.

Integralnączęściąsektorapublicznegojestsamorządterytorialny.Maonszczegól-neznaczeniewśródinnychpodmiotówpublicznychzewzględunaswojąpodmio-towość,zagwarantowanąsądowniesamodzielnośćprawnączyzasadywyłanianiawładz.Zostałonwprowadzonyustawązdnia8marca1990r.osamorządzietery-torialnym(Dz.U.z1990r.Nr16,poz.95),którejw1998rokuzmienionotytułna„osamorządziegminnym”(Dz.U.z1998r.Nr162,poz.1126,art.10)iktórabyławielokrotnienowelizowana.Reformasamorządowazostaładopełnionaw1998rokuprzezutworzeniesamorządupowiatowego(Dz.U.z2001r.Nr142,poz.1582)iwojewódzkiego(Dz.U.z2001r.Nr142,poz.1590),coprzyczyniłosiędotrójpozio-megofunkcjonowaniasamorząduterytorialnego.WKonstytucjiRP(Dz.U.z1997r.Nr78,poz.483)wart.16ust.1wskazano,żesamorządterytorialnyuczestniczywsprawowaniuwładzypublicznej,wykonującznacznączęśćzadańpublicznychwewłasnymimieniuinawłasnąodpowiedzialność.Jakopodstawowecechysa-morząduterytorialnegomożnawskazać:jednolitośćrozwiązań,trójstopniowość,stosunkowo szerokądecentralizacjęwzakresie zadańprzyniewystarczającymzapewnieniuśrodkówdoichwykonywania,zagwarantowaniesamodzielnościiochronyprawnejsamorządu,ograniczenienadzorudokryteriumlegalnościczyograniczonydualizminiezdecydowaniecodozasady,najakiejmasiękształtowaćstosunekorganuuchwałodawczegoiwykonawczego1.

Wspólnotęsamorząduterytorialnegotworzyogółmieszkańcówzamieszkującychokreślone terytorium (gminy, powiatu czywojewództwa). Gmina, powiat czy

1 Szerzejw:[Izdebski,2003,s.80–88].

101. Wybrane aspekty zarządzania w samorządach terytorialnych

województwo jako jednostki samorząduterytorialnegostanowią tzw. terytorialnąkorporacjęsamorządową,czylikorporacjęprawapublicznegoskładającegosięz:obszaruzajmowanegoprzezdanąjednostkę,mieszkańcówtworzącychwspól-notęsamorządową(lokalnąbądźregionalną),władzysprawowanejprzezdemokra-tyczniewybieraneorganysamorząduterytorialnegoorazjednostekorganizacyjnych[Korzeniowska(red.),2004,s.26].FunkcjonowaniesamorząduterytorialnegowPolscereguluje takżeEuropejskaKartaSamorząduTerytorialnego(ratyfiko-wanaprzezPolskęw1993roku;Dz.U.z1994r.Nr124,poz.607).Kartatazawieraogólnezasadydotyczącesamorządulokalnego,wspólnedlakrajówEuropy.Punk-temjejwyjściajestrolasamorządulokalnegojakoinstrumentuudziałuobywateliwkierowaniusprawamipublicznymibazującnazasadachdemokracjiidecentra-lizacjiwładzyorazkoniecznośćuznaniazasadysamorządnościlokalnejwusta-wodawstwie[Izdebski,2003,s.68].Samorządterytorialnytonietylkostrukturaświadczącausługipubliczne, ale również instytucja zaufania społecznego, czyliosobydziałającewjejstrukturachpowinnypostępowaćwedługokreślonychzasadżyciapublicznego i zgodniezpewnymiwartościami, jaknp.odpowiedzialność,uczciwość,bezstronność,rzetelność[Harańczyk,2010,s.34].

Wprowadzeniesamorząduterytorialnegozdecentralizowałowładzępubliczną(art.15KonstytucjiRP).Decentralizacjatajestrozumianajakoprocesprzekazy-waniakompetencjiizadańprzezorganycentralnejednostkomniższegoszczebla(wyodrębnionychterytorialniebądźfunkcjonalniepodmiotów),łączniezrozsze-rzeniemzakresu ichuprawnieńdowzględnego samodzielnego (podlegającemuochroniesądowej)podejmowaniarozstrzygnięć,wykonywaniazadańikompetencjipublicznych[Niewiadomski(red.),2001,s.35;Stahl,Jaworska-Dębska(red.),2010,s.24].Powołanedożyciasamorządyterytorialne(gminy,powiaty,województwa)mająwłasne,pochodzącezwyboruorgany.Posiadająosobowośćprawną,własnymajątek,dochodyizadania.Jednostkisamorząduterytorialnegomajązapewnionyudziałwdochodachpublicznychodpowiedniodoprzypadającychimzadań.Dzia-łalnośćsamorząduzpunktuwidzenialegalnościpodleganadzorowiprezesaRadyMinistrówiwłaściwegowojewody(KonstytucjaRP,art.171,ust.2).Wzakresiegospodarkifinansowejdonadzorusamorząduterytorialnegosąupoważnionere-gionalneizbyobrachunkowe.Nadzórjestsprawowanywedługkryteriumlegalności,celowości,rzetelnościigospodarności.KonstytucjaRP(art.167)określa,żedocho-dami jednosteksamorządowychsą ichdochodywłasne, subwencjeogólneorazdotacjecelowezbudżetupaństwa.Ustawodawcapotwierdził i jednocześnieza-gwarantowałjednostkomsamorząduterytorialnegoprawodoustalaniawysokościpodatkówiopłatlokalnychwzakresieokreślonymwustawie.Jednostkisamorząduterytorialnegowykonująswojezadaniazapośrednictwemorganówstanowiącychiwykonawczych,niezastrzegającprzytymnazwtychorganów(KonstytucjaRP,art.169).Wyborydoorganówstanowiącychsączteroprzymiotnikowe:powszechne,równe,bezpośrednieiodbywająsięwgłosowaniutajnym.Samorządterytorialny,któryreprezentujezdecentralizowanąadministracjępublicznąmadospełnieniaczterypodstawowefunkcje[Kalisiak-Mędelska,2015,s.124]: polityczną–wyrażającądążeniedomaksymalizacjiwładztwawwynikudecen-tralizacjikompetencjiwramachadministracjipublicznej,

1.1. Samorząd terytorialny jako podmiot sektora publicznego 11

społeczną–dążeniedoinstytucjonalnegozabezpieczeniapotrzebwspólnotywzakresieintegracjispołecznej, gospodarczą–stymulowanieżyciagospodarczegoiwspieranieinicjatywlokal-nych;samorządjestodpowiedzialnyzadostarczenieokreślonychdóbriusługpublicznych[Wojciechowski,2003,s.48], kulturową–podtrzymywanieoraz inicjowaniewspołecznościach lokalnychtradycjiitożsamościkulturowej.

ZKonstytucjiRPiustawodnoszącychsiędosamorząduterytorialnegowynikająpodstawowezasadyodnoszącesiędojegofunkcjonowaniawPolsce,m.in.zasadapomocniczości,zasadasamodzielnościorazzasadadomniemaniawłaściwościsa-morządu terytorialnego. Podział zadańmiędzyorganypaństwowe i samorząduterytorialnegoregulujezasadasubsydiarności(pomocniczości)–ujętawPream-buleKonstytucji,wedługktórejsprawowaniewładzypublicznejpowinnospoczy-waćwrękachinstytucjinajbliższychobywatelom,stądzadaniaikompetencjeorazśrodkifinansowedysponowanesąprzedewszystkimgminom.Głównymzałoże-niemzasadysubsydiarnościjestwłaściwerozłożeniezadańmiędzyposzczególneszczeblewładzyzgodniezcharakteremiefektywnościąichrealizacji[Gołębiowska,Zientarski(red.),2016,s.23].Zasadatawyrażapróbęudzieleniaodpowiedzinapytanieozakressamodzielnościisamowystarczalnościobywateli,grupspołecznych,mniejszychiwiększychspołecznościwróżnychsferachfunkcjonowaniapaństwa,np.sferzeochronyzdrowiaczydbałościoporządekpubliczny[Dolnicki,2009,s.23].Państwopowinnopozwolićobywatelomnarozwiązywanieswoichproblemów.Subsydiarnośćpionowawadministracji oznaczadecentralizację, awwymiarzepolityczno-ustrojowym–wzmocnieniedemokracjibezpośredniej.Natomiastwuję-ciupoziomymzmierzaonadoliberalizacjidziałalnościprywatnej,doprzekazaniaprzez państwo kontroli nad poszczególnymi sferami życia, przy zastosowaniuupoważnieniaiuproszczeniaprocedur[Piasecki,2009,s.41].Gminawykonujezadaniapublicznesłużącezaspokojeniupotrzebswoichmieszkańców.Powiatiwo-jewództwopełniądoniejfunkcjępomocniczą,gdyżnanichspoczywaobowiązekrealizacjizadańocharakterzeponadgminnym.Aspektemtejzasady jest takżewykonywanieprzezgminę(szerzej–samorządterytorialny)zadańzleconychzzakresuadministracjirządowej[Tarno,2004,s.26].

Zasadasamodzielnościzkoleimaswojeumocowaniewustawieosamorządziegminnym(art.16ust.2) iwKonstytucjiRP(art.165ust.2).Zgodniezniąjednostkisamorząduterytorialnegosąsamodzielne,atasamodzielnośćpodlegaochronie sądowej.Oznacza toniezależnośćgminyodorganówadministracjirządowej ibrakhierarchicznegopodporządkowaniagminywzględempowiatuiwojewództwa.Niezależnośćtamożebyćtylkoograniczonawprzypadkuszcze-gółowego upoważnienia ustawowego. Ochrona sądowa nie przewiduje działańniezgodnychzprawem.Natomiastzasadadomniemaniawłaściwości(kompetencji)[KonstytucjaRP,art.163]określa, żewprzypadkuniezastrzeżeniaprzezprzepisustawy(wyraźnegowskazaniadanegoorganuadministracjipublicznej)właściwościzałatwieniaokreślonej sprawydlaadministracjipaństwowej lub innej jednostkisamorząduterytorialnego,tosprawanależydowłaściwościorganusamorządowego,

121. Wybrane aspekty zarządzania w samorządach terytorialnych

którymgłównymjestgmina[KonstytucjaRP,art.164ust.3;Ustawaosamorzą-dziegminnym…,art.6].Wustawieosamorządziegminnymustawodawcadodat-kowosprecyzowałzadaniaobowiązkowegminyoszczególnejwadzespołecznej,odktórychrealizacjiniemożnaodstąpić(art.7,ust.2).Wtensposóbzabezpieczasięzaspokojeniepotrzebpublicznych,cojest jednymzpodstawowychobowiąz-kówsamorząduterytorialnego.

Wzarządzaniusamorządemterytorialnym(sprawamipublicznymi)powinnabyćrespektowanarównieżzasada jawnościprocesówinformacyjnych,którawyrażasięm.in.wpolityceinformacyjnejorganówsamorząduterytorialnego,awszcze-gólnościwposzanowaniuprawamieszkańcówdouzyskiwania informacji, jakiedecyzjedotycząceichwspólnotypodjęto,wjakisposóborazjakgospodarujesięsamorządowymiśrodkamifinansowymi(zasadajawnościgospodarowaniafundu-szamiregulujechociażbyart.34ustawyofinansachpublicznych).Publicznycha-rakterdziałalnościsamorząduterytorialnegowymagawykształceniasięróżnychformangażowaniamieszkańcówwprocesydecyzyjneorazbudowania systemufaktycznejkontrolispołecznej.Władzepowinnydążyćdouzyskaniaspołecznegopoparciaprowadzonejpolitykiiewentualnychzmian.

Organyjednosteksamorząduterytorialnegowykonujązadaniawłasneizlecone2 wróżnoraki sposób,cozostałozaznaczonewodpowiednichustawachdotyczą-cychdanegotypusamorządu.Zadaniateokreślająustawymodyfikowanewmiaręzmieniających się warunków, programów i koncepcji realizacyjnych [Borodo,2004,s.42].Zadaniawłasnegminynależądoczterechkategorii:sprawzwiąza-nychzinfrastrukturątechniczną,infrastrukturąspołeczną,porządkiemibezpie-czeństwemorazłademprzestrzennymiekologicznym.Przyrealizacjitychzadańjednostkisamorząduterytorialnegosąwpełnisamodzielne,czyliwykonująjewewłasnymimieniuinawłasnąodpowiedzialność.Niepodlegająwytycznym,pole-ceniomsłużbowymiinstrukcjom.Samodzielnośćtęograniczająjedynieprzepisyodpowiednichustaw.Natomiastzadaniazlecone(poruczone)zzakresuadmini-stracjirządowejjednostkomsamorząduterytorialnegopowinnybyćfinansowaneześrodkówprzyznanychspecjalnienarealizacjętychzadań[KonstytucjaRP,art.166,ust.2].Środkiprzekazujeodpowiedniorganadministracjirządowej.Zadaniazle-conesąwdrodzeustawy,któraokreślatrybprzekazaniaisposóbrealizacjizadaniazleconego.Wcelurealizacjizadańgminamożetworzyćjednostkiorganizacyjneorazzawieraćumowyzinnymipodmiotami,np.organizacjamipozarządowymi.Wprzypadkuprzekraczaniamożliwościjednejgminy,ustawaosamorządziegmin-nym(art.10)przewidujetworzenieporozumieńmiędzygminnych.

Możnazatempowiedzieć,żeatrybutami(wyznacznikami)wspólnotsamorządo-wychwzdecentralizowanymukładzieadministracjipublicznejsąprzedewszyst-kimwspólnota,niezależnewładze,prawozarządzaniaczęściąprawpublicznych,stanowieniaprawaorazprzyznanieprawmajątkowychifinansowych[Ferens,2005,s.68].Elementyteściślepowiązanezesobąizestawionelogiczniewspójną

2 Natematzadańgminyszerzejwpkt.2.2.

1.1. Samorząd terytorialny jako podmiot sektora publicznego 13

całośćtworząpodstawęsamorządności terytorialnej.Zmniejszającesięzaufaniespołeczne, zmiana świadomości obywatelskiej czy też nadmierna opiekuńczośćpaństwadoprowadziłysamorząddolicznychreform/zmian:politycznychwsyste-machwyborczych,terytorialnych(m.in.łączeniegmin,współpracamiędzygminna),funkcjonalnych (przekazywanienowychzadań ikompetencji)orazzarządzaniajednostkamisamorządowymi(samorządpełniaktywną,uczestniczącąrolę)[Kali-siak-Mędelska,2015,s.132–133].Osadzeniesamorząduterytorialnegownowychrealiachgospodarkirynkowejwpłynęłonajegopostrzeganiewkierunkuprzeję-cia niektórychmetod i narzędzi charakterystycznych dla sektora prywatnego.Sposóborganizacji administracji samorządowej (jak również innych instytucjipublicznych)przekładasięnajakośćżyciaobywateli,możliwościrozwoju,po-ziomuichaktywnościczyzaufaniadowładzlokalnych.

1.2. Specyfika i ewolucja zarządzania w samorządach terytorialnychSamorządterytorialny,jakjużwspomniano,masłużyćbudowiemechanizmówdemokracjiidecentralizacjiwładzypublicznej,ztegowzględujestwyposażonyworganydecyzyjne,wybranedemokratycznieikorzystającezszerokiejautonomii.Zaspokajaonpotrzebymieszkańcówprzezrealizacjęzadańpublicznych(własnychizleconych).Corazwiększezainteresowaniebudziproblematykazarządzaniawsa-morządzie.W.Kieżun[2002],stwierdza,żezarządzaniepublicznepoleganasamo-dzielnymosiąganiu założonych celów i osobistej odpowiedzialnościmenedżerówpublicznychzaichrealizację.Obejmujeonoswoimzakresemnietylkotradycyjnąadministracjępubliczną,aletakżeinneorganizacjepubliczne,aczasamitakżeorganizacjeobywatelskie,analizującichdążeniedomaksymalnejsprawnościprzyrealizacji założonych strategicznych celów przy pełnej indywidualnej odpowie-dzialnościpersoneluadministracyjnego.Należypodkreślić,żepojęciezarządzaniajest szersze niż administracja, gdyż administracja publiczna koncentruje się nawdrażaniupolitycznychdyrektywiprocedurwramachrealizacjizadańrząduisamorząduterytorialnego.Innymisłowy,administrowanie,obejmującerealizacjęusługzdefiniowanychprzezinstrukcje,dyrektywy,zarządzeniairozporządzenia,jestpodporządkowanewymogomprawa[Kożuch,2011,s.15].Zarządzaniezaś,wprzeciwieństwiedoadministrowania,zawierawsobieaktywnośćikreatywność[Wojciechowski,2012,s.17].

ZaE.Wojciechowskim[2012,s.15]przyjmujesię,żezarządzanietoprocespla-nowania,organizowania,przewodzenia(realizacji)ikontrolowania działalnościczłonkóworganizacjiorazwykorzystaniawszystkich jejzasobówdoosiągnięciaustalonychcelów;procesoddziaływaniaorganówiadministracjisamorządutery-torialnegonaprzedmiotzarządzaniawtakisposób,abyjegodziałaniezmierzałodoosiągnięciawyznaczonychcelów.Bardzoważnejestustaleniecelówiprzyczy-nianiesiędotego,abyzostałyoneosiągnięteprzezwykorzystaniewszystkichza-sobówioddziaływaniekadrykierowniczejnawszystkichpracowników.Naetapie

141. Wybrane aspekty zarządzania w samorządach terytorialnych

Bibliografia82,5 mld euro dla Polski z nowego budżetu UE,PARP,http://www.parp.gov.pl/82-5-mld-euro-dla-polski-

-z-nowego-budzetu-ue-3(dostęp:20.01.2018).AdamowiczM.[2006],Nowe tendencje w zarządzaniu rozwojem lokalnym,[w:]M.Adamowicz(red.),

Rola samorządu w zarządzaniu rozwojem lokalnym i regionalnym,WydawnictwoPWSZwBiałejPodlaskiej,BiałaPodlaska.

Anders-MorawskaJ.,WawrzyniecR.[2015],Orientacja rynkowa we współrządzeniu miastem,Wydaw-nictwoUniwersytetuŁódzkiego,Łódź.

Arkusz Informacyjny Komisji Europejskiej [2014], ec.europa.eu/regional_policy/sources/docgener/informat/2014/iti_pl.pdf(dostęp:15.01.2018).

ArmstrongM.[1996],Zarządzanie zasobami ludzkimi. Strategia i działanie,WydawnictwoProfesjonal-nejSzkołyBiznesu,Kraków.

ArmstrongM.[2003],Zarządzanie zasobami ludzkimi,OficynaEkonomiczna,Kraków.ArnsteinS.R.[2012],Drabina partycypacji,[w:]Partycypacja. Przewodnik krytyki politycznej,Wydaw-

nictwoKrytykiPolitycznej,Warszawa.BaumanZ.[2006],Społeczeństwo w stanie oblężenia,WydawnictwoSic!,Warszawa.BlicharzJ.[2012],Administracja publiczna i społeczeństwo obywatelskie w państwie prawa,„PraceNa-

ukoweWydziałuPrawa,Administracji iEkonomiiUniwersytetuWrocławskiego”, serianr13,PrawniczaiEkonomicznaBibliotekaCyfrowa,Wrocław.

BlytheJ.[2002],Komunikacja marketingowa,PWE,Warszawa.Bogacz-WojtanowskaE.[2013],Zdolności organizacyjne a współdziałanie organizacji pozarządowych,

MonografieiStudiaInstytutuSprawPublicznychUniwersytetuJagiellońskiego,Kraków.Bogacz-Wojtanowska E. [2016], Istota i  podstawowe zasady funkcjonowania organizacji pozarządo-

wych,[w:]E.Bogacz-Wojtanowska,S.Wrona(red.),Zarządzanie organizacjami pozarządowymi,MonografieiStudiaInstytutuSprawPublicznychUniwersytetuJagiellońskiego,Kraków

BokajłoW. [2001], Społeczeństwo obywatelskie: sfera publiczna jako problem teorii demokracji,[w:]W. Bokajło, K. Dziubka (red.), Społeczeństwo obywatelskie,Wydawnictwo UniwersytetuWrocławskiego,Wrocław.

BorkowskaS.(red.)[2004],Motywować skutecznie,InstytutPracyiSprawSocjalnych,Warszawa.BorodoA.[2004],Samorząd terytorialny, system prawnofinansowy,WydawnictwoPrawniczeLexisNexis,

Warszawa.BrzozowskaK.,Gorzałczyńska-KoczkodajM.,Kogut-JaworskaM.,ZiołoM.[2013],Gospodarka finan-

sowa w jednostkach samorządu terytorialnego,CeDeWu,Warszawa.Budziewicz-GuźleckaA.[2010],Rola e-administracji w rozwoju społeczeństwa informacyjnego,„Zeszyty

NaukoweUniwersytetuSzczecińskiego”,nr597,„EkonomiczneProblemyUsług”,nr57,CzęśćII.ChrzanowskiO.,RościszewskaE.[2015],Konsultacje okiełznane,FISE,http://partycypacjaobywatelska.

pl/wp-content/uploads/2015/12/1_konsultacje_okielznane.pdf(dostęp:13.12.2017).

CichońT.[2012],Co to jest partnerstwo lokalne,http://www.altum.pl/index.php/aktualnosci/68-co--to-jest-partnerstwo-lokalne(dostęp:15.12.2017).

CivilJ.[1997],Improve Your Management Skills,WardLock,London.ClevelandH.[1972],The Future Executive: A Guide for Tomorrow’s Manager,NewYork.CzaplakJ.[2012], Spółki komunalne w rozwoju województwa lubelskiego, „ZeszytyNaukoweWSEI”,

nr5(2),seriaEkonomia.CzekajJ.,KafelT.[2000],Metody analizy strategicznej w zarządzaniu informacją,[w:]Z.Martyniak

(red.),Zarządzanie informacją i komunikacją. Zagadnienia wybrane w świetle studiów i badań empirycznych,WydawnictwoAkademiiEkonomicznejwKrakowie,Kraków.

CzornikM. [2005], Promocja miasta,WydawnictwoUczelnianeAkademiiEkonomicznejwKatowi-cach,Katowice.

DąbrowskaA., Janoś-KresłoM.,WódkowskiA. [2009],E-usługi a społeczeństwo informacyjne,Difin,Warszawa.

DenhartR.,DenhartJ.V.[2000],The new public service: Serving rather than steering,„PublicAdmini-strationReview”,nr60(6).

DługoszD.,WygnańskiJ.J. [2005],Obywatele współdecydują. Przewodnik po partycypacji społecznej,StowarzyszenienarzeczForumInicjatywPozarządowych,Warszawa.

Dobek-OstrowskaB.[1999],Podstawy komunikowania społecznego, Astrum,Wrocław.DolnickiB.[2009],Samorząd terytorialny,OficynaaWoltersKluwerbusiness,Warszawa.DolnickiB.,CybulskaR.[2011],Realizacja zasady jawności i dostępu do informacji publicznej w samo-

rządzie terytorialnym,http://antykorupcja.gov.pl/download/4/9538/realizacjazasadyjawnosciidostepudoinformacjipublicznejwjst.pdf(dostęp:10.01.2018).

DomańskiB.[2004],Krytyka pojęcia rozwoju a studia regionalne,„StudiaRegionalneiLokalne”,nr2(16).Drab-KurowskaA. [2011],Wykorzystanie technologii informatycznych w komunikacji marketingowej,

„ZeszytyNaukoweUniwersytetuSzczecińskiego”,„EkonomiczneProblemyUsług”,nr68,t.2.DrwiłłoA.,GlinieckaJ.[1997],Finanse gmin, WydawnictwoUniwersytetuGdańskiego,Gdańsk.DylewskiM.,FilipiakB.[2005],Usługi publiczne,[w:]S.Flejterski,A.Panasiuk,J.Perenc,G.Rosa(red.),

Współczesna ekonomika usług,WNPWN,Warszawa.DylewskiM.,FilipiakB.,Gorzałczyńska-KoczkodajM.[2006],Finanse samorządowe. Narzędzia, decyzje,

procesy,WNPWNWarszawa.DziurbejkoT.[2006],Planowanie rozwoju gminy jako instrument pozyskiwania funduszy pomocowych

Unii Europejskiej, Difin,Warszawa.EIPA[2007],Report on the EUPAN customer insight questionnaire, Prepared on behalf of the Portuguese

Presidency for the IPSG meeting 15–16 November, Lisbon, https://www.dgaep.gov.pt/media/0601010000/Paper08_EUPANreportCIQ_DGMeeting.pdf(dostęp:12.01.2018).

Epa-PikułaM.,Aktorzy rozwoju lokalnego i formy ich współpracy,www.podgrodzietorunskie.pl/docs/ARLIFIW.doc(dostęp:15.01.2018).

EuropeanCommission [2014],Integrated Territorial Investment,Belgium.Facebook przestał być modny. Zobacz, gdzie uciekają jego użytkownicy [2014], http://interaktywnie.

com/biznes/artykuly/raporty-i-badania/facebook-przestal-byc-modny-zobacz-gdzie-uciekaja-jego-uzytkownicy-247562(dostęp:20.01.2018).

Facebook Trends Polska styczeń 2018: Miasta [2018],https://www.sotrender.com/trends/facebook/poland/201801/marki/miejsca/miasta#customercare(dostęp:20.01.2018).

Fanpage Trends 09.2015 [2015], http://www.sotrender.pl/trends/facebook/reports/201509/miasta-#trends(dostęp:20.01.2018).

FederowiczZ.[2000],Podstawy teorii finansów, Poltext,Warszawa.FerensA.[2005],Władza lokalna w Europie (wybrane aspekty struktur, funkcji i procesów),[w:]R.Wisz-

niowski(red.),Administracja i polityka. Europejska administracja publiczna,WydawnictwoUni-wersytetuWrocławskiego,Wrocław.

FilipiakB.[2008], Strategie finansowe jednostek samorządu terytorialnego,PWE,Warszawa.FlorekM.[2007],Podstawy marketingu terytorialnego, WydawnictwoAkademiiEkonomicznejwPo-

znaniu,Poznań.

114Bibliografia

FlorekM.[2013],Podstawy marketingu terytorialnego, WydawnictwoUniwersytetuEkonomicznegowPoznaniu,Poznań.

FrostA.[2003],Restoring faith in government: Transparency reform in the United States and the European Union,„EuropeanPublicLaw”,t.9(1).

Fundusze Europejskie dla jednostek samorządu terytorialnego[2016],MinisterstwoRozwojuRegionalnego,http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/media/19717/ulotka_dla_jednostek_samorzadu_tery-torialnego.pdf(dostęp:20.01.2018).

GawrońskiH.[2010],Konsultacje społeczne jako forma partycypacji w zarządzaniu strategicznym jed-nostkami samorządu terytorialnego,„WspółczesneZarządzanie”,nr1.

GłuszczukD.[2011],Istota rozwoju regionalnego i jego determinanty,„Ekonomia”,(Economics)nr5(17),WydawnictwoUniwersytetuEkonomicznegoweWrocławiu,Wrocław.

Goban-KlasT.[1993],Media i komunikowanie masowe. Teorie i analizy prasy, radia, telewizji i Internetu,WNPWN,Warszawa–Kraków.

Goban-KlasT.[1997],Public relations, czyli promocja reputacji,BusinessPresssp.zo.o.,Warszawa.Goban-KlasT.[1999],System informacji w państwie a system komunikacji społecznej,„PrzekazyiOpinie,

nr2.GołębiowskaA.,ZientarskiB.(red.)[2016],Funkcjonowanie samorządu terytorialnego – uwarunkowa-

nia prawne i społeczne,KancelariaSenatu,Warszawa.Gorzałczyńska-KoczkodajM.,KoczkodajR.[2015],Zarządzanie w jednostkach samorządu terytorialnego

– realne podejście czy pozorowane działania,„ZeszytyNaukoweUniwersytetuSzczecińskiego”,nr881,„EkonomiczneProblemyUsług”,nr118.

GórniakJ.,MazurS.(red.)[2012],Zarządzanie strategiczne rozwojem,MinisterstwoRozwojuRegio-nalnego

GrönroosCh.[1984],Strategic Management and Marketing in the Service sector,Chartwell-BrattLtd.,Lund.

HaładyjA.[2014],Konsultacje czy partycypacja? Refleksje terminologiczne w odniesieniu do udziału spo-łeczeństwa w ochronie środowiska[w:]B.Dolnicki(red.),Partycypacja społeczna w samorządzie terytorialnym,LexaWoltersKluwerbusiness,Warszawa.

HarańczykA.[2010],Samorząd terytorialny. Organizacja i gospodarka,WydawnictwoUniwersytetuEkonomicznegowKrakowie,Kraków.

HausnerJ.[2008],Zarządzanie publiczne. Podręcznik akademicki,WydawnictwoScholar,Warszawa.HołujA.,KoreckiD.[2008],Uwarunkowania rozwoju regionalnego w Polsce,„ZeszytyNaukoweWyższej

SzkołyEkonomicznejwBochni”,nr7.InformacjaNIK[2015],Realizacja zadań publicznych przez spółki tworzone przez jednostki samorządu

terytorialnego. Informacja o wynikach kontroli NIK,Departamentgospodarki,skarbupaństwaiprywatyzacji,KGP-4101-002-00/2014,nrewid.13/2014/p/14/019/KGP,NIKWarszawa.

Inglot-BrzękE.[2017],JSTaorganizacjepozarządowe–modelewspółpracy,„NierównościSpołeczneaWzrostGospodarczy”,nr52(4).

Iwankiewicz-RakB.[2011],Marketing w organizacjach pozarządowych – obszary zastosowań,Wydaw-nictwoUniwersytetuEkonomicznego,Wrocław.

IzdebskiH.[2003],Samorząd terytorialny. Podstawy ustroju i działalności,WydawnictwoPrawniczeLexisNexis,Warszawa.

JastrzębskaK.[2010],Polityka informacyjna władz lokalnych w zakresie możliwości zdobywania i pod-noszenia kwalifikacji przez mieszkańców,ZeszytyNaukoweInstytutuSprawPublicznychUniwer-sytetuJagiellońskiego,„ZarządzaniePubliczne”,nr4(12).

JeżowskiP.[2002], New Public Management – nowy paradygmat zarządzania w sektorze publicznym,[w:]P. Jeżowski (red.),Zarządzanie w sektorze publicznym – rozwój zrównoważony – metody wyceny,OficynaWydawniczaSGH,Warszawa.

JędrzejewskiL.[2007],Gospodarka finansowa samorządu terytorialnego w Polsce. Wybrane zagadnie-nia,Branta,Bydgoszcz.

JoyceP.[1998],Management and Innovation in the Public Services,„StrategicChange”,t.7.Kalisiak-MędelskaM.[2015],Partycypacja społeczna na poziomie lokalnym jako wymiar decentralizacji

administracji publicznej w Polsce,WydawnictwoUniwersytetuŁódzkiego,Łódź.

115Bibliografia

Kanon lokalnych konsultacji społecznych,www.kanonkonsultacji.pl/x/985571(dostęp:20.01.2018).KaraA.,SpilanJ.E.,DeShieldsJr.O.W.[2004],An n Empirical Investigation of the Link between Market

Orientation and Business Performance in Nonprofit Service Providers, „Journal ofMarketingTheoryandPractise”,t.12,z.2.

KazimierczakT.[2011],Partycypacja publiczna: pojęcie, ramy teoretyczne,[w:]A.Olech (red.), Partycy-pacja publiczna. O uczestnictwie obywateli w życiu wspólnoty lokalnej, InstytutSprawPublicz-nych,Warszawa.

KębłowskiW.[2013],Budżet partycypacyjny. Krótka instrukcja obsługi,InstytutObywatelski,Warszawa,http://www.instytutobywatelski.pl/wp-content/uploads/2013/03/budzet_partycypacyjny.pdf(dostęp:20.01.2018).

KębłowskiW.[2014],Budżet partycypacyjny – ewaluacja,InstytutObywatelski,Warszawa,http://www.instytutobywatelski.pl/wp-content/uploads/2014/07/budzet-partycypacyjny-web.pdf (dostęp:20.01.2018).

KępkaB.[2008],Spotkanie informacyjne „Klastry: Od lokalnego pomysłu do krajowego sukcesu”,Poznań.KieżunW.[2002],Polski dorobek teoretyczny zarządzania publicznego,„WspółczesneZarządzanie”,nr4.KingdomJ.[1996],Citizen or State Consumer? A Fistful of Charters,[w:]The Citizen’s Charter,Gower,

Aldenrshot.KisielnickiJ.[2008],Zarządzanie,PWE,Warszawa.KnechtZ.[2006],Public relations w administracji publicznej: teoria, praktyka, badania, C.H.Beck,War-

szawa.KociubaD.[2017],Zintegrowane Inwestycje Terytorialne jako narzędzie zarządzania terytorialnego

w miejskich obszarach funkcjonalnych,„StudiaKPZKPAN”,nr174.Kogut-JaworskaM.[2008],Instrumenty interwencjonizmu lokalnego w stymulowaniu rozwoju gospodar-

czego,CeDeWu,Warszawa.Kogut-JaworskaM.[2011a],Rola samorządu terytorialnego w stymulowaniu innowacyjności i budowa-

niu płaszczyzn współpracy instytucjonalnej na poziomie regionalnym,„PraceNaukoweUniwersy-tetuEkonomicznegoweWrocławiu”,nr168.

Kogut-JaworskaM.[2011b], Istota i zakres współpracy sektora samorządowego z sektorem lokalnego biznesu na rzecz rozwoju gospodarczego,„Optimum.StudiaEkonomiczne”nr3(47).

Kogut-JaworskaM.[2012],Partnerstwo z JST – kreowanie wartości dla klastra i regionu,[w:]M.Fran-kowska(red.),Tworzenie wartości w klastrze,PARP,Warszawa.

Kogut-JaworskaM.[2013],Miejski wymiar polityki spójności Unii Europejskiej w nowej perspektywie fi-nansowej 2014–2020 – implikacje dla polskich regionów,„ZarządzanieiFinanse”,nr11,nr2,cz.3.

KolibaCh.,MeekJ.W.,ZiaA.[2010],Governance Networks in Public Administration and Public Policy,Routledge,BocaRaton.

KołaczkowskiB.,RatajczakM.[2010],Gospodarka finansowa samorządu terytorialnego w Polsce,Wol-tersKluwer,Warszawa.

Koncepcja „Good Governance” – refleksje do dyskusji [2008],MinisterstwoRozwojuRegionalnego,Warszawa.

Kontrakt terytorialny dla województwa zachodniopomorskiego [2017],UrządMarszałkowskiWojewódz-twa Zachodniopomorskiego, http://www.wzs.wzp.pl/kontrakt-terytorialny-dla-wojewodztwa-zachodniopomorskiego(dostęp:20.12.2017).

Kontrakt terytorialny. Nowe narzędzie programowania rozwoju województwa,WydziałRozwojuRegio-nalnego, Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego, Szczecin, www.som.szczecin.pl/umszczecinfiles/file/ssom/kontrakt_terytorialny.pdf(dostęp:15.01.2018).

Kontrakt terytorialny. W kierunku negocjacyjnego systemu programowania działań rozwojowych ukierun-kowanych terytorialnie. Zasady funkcjonowania kontraktu terytorialnego w latach 2014–2020,[2012]MinisterstwoRozwojuRegionalnego,Warszawa.

KorzeniowskaA.(red.)[2004],ABC samorządu terytorialnego,Branta,Bydgoszcz–Łódź.KowalczykR.[2011],Samorząd terytorialny jako uczestnik komunikacji społecznej,„PrzeglądPolitolo-

giczny”,nr4,KozakM.W.[2016],Zintegrowane inwestycje terytorialne jako eksperyment, „StudiaRegionalneiLokalne”,

nr3(65).

116Bibliografia

KozakM.W.[2017],Zintegrowane Inwestycje Terytorialne (ZIT): faktyczna czy pozorna innowacja? „Nie-równościSpołeczneaWzrostGospodarczy”,nr50(2).

KozłowskiW.[2015],Zarządzanie gospodarką komunalną,WydawnictwoNewEuropeFirmaSzkole-niowa,Olsztyn,

KożuchB.[2004],Zarządzanie publiczne w teorii i praktyce polskich organizacji,Placet,Warszawa.KożuchB.[2007],Zmiany organizacyjne w powiatowych urzędach pracy. Struktury i strategie,Wydaw-

nictwoUniwersytetuJagiellońskiego,Kraków.KożuchB.[2008],Współczesne kierunki zmian w zarządzaniu administracją publiczną,„Optimum”,nr4.KożuchB.[2010],Innowacyjność w zarządzaniu publicznym,[w:]A.Bosiacki,H.Izdebski,A.Nelicki,

I.Zachariasz(red.), Nowe zarządzanie publiczne i public governance w Polsce i w Europie,Liber,Warszawa.

KożuchB.[2011],Skuteczne współdziałanie organizacji publicznych i pozarządowych,MonografieiStu-diaInstytutuSprawPublicznychUniwersytetuJagiellońskiegowKrakowie,Kraków.

KożuchB.,Kożuch A.(red.)[2011],Usługi publiczne. Organizacja i zarządzanie,MonografieiStudiaInstytutuSprawPublicznychUniwersytetuJagiellońskiego,Kraków.

Krajowa Polityka Miejska 2023 [2015], Warszawa, http://www.pte.pl/pliki/2/21/KrajowaPolitykaMiejska.pdf(dostęp:10.01.2018).

KuchmaczB.[2016],Kapitał społeczny jako czynnik rozwoju lokalnego,CeDeWu,Warszawa.KudłaczT.,HołujA.[2015], Infrastruktura w rozwoju regionalnym i lokalnym. Wybrane problemy,

CeDeWu,Warszawa.KuźnikF.[2005],Stare i nowe koncepcje zarządzania publicznego w strukturach samorządu terytorialnego

[w:]B.Kożuch,T.Markowski (red.),Z teorii i praktyki zarządzania publicznego,FundacjaWspół-czesneZarządzanie,Białystok.

KwateraK.,BukowskaR.[2009],„PartnerstwowLeadarze”owspółpracyisieciowaniuLGD,MałopolskasiećLDG,Kraków.

LubińskaT.,FranekS.,BędzieszakM.[2007],Potencjał dochodowy samorządu w Polsce. Na tle zmian ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego,Difin,Warszawa.

MarakJ.[2004],Marketing terytorialny w strategiach rozwoju województw [w:]B.Gregor(red.),Mar-keting – handel – konsument w globalnym społeczeństwie informacyjnym,t.1,WydawnictwoUni-wersytetuŁódzkiego,Łódź.

MarkowskiT.[1999], Zarządzanie rozwojem miast, WNPWN,Warszawa.MarkowskiT.[2002],Marketing miasta,[w:]Marketing terytorialny,StudiaKPZKPAN,Warszawa.MaszkowskaA.,Sztop-RutkowskaK.(red.)[2013],Partycypacja obywatelska – decyzje bliższe ludziom,

FundacjaLaboratoriumBadańiDziałańSpołecznych„SocLab”,Białystok.MatusiakB.,MażewskaM.[2004],Wspieranie małej i średniej przedsiębiorczości w świetle ustawy o pro-

mocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy,RaportMinisterstwaGospodarkiiPracy,Warszawa.MikułowskiW.[2005],Nauka administracji, zarządzanie publiczne i paradygmat rządzenia publicznego,

[w:]B.Kożuch,T.Markowski(red.),Z teorii i praktyki zarządzania publicznego,FundacjaWspół-czesneZarządzanie,Białystok.

MinisterstwoRozwoju [2017],Fundusze europejskie w Polsce. Fundusze europejskie dla samorządów,„Biuletyn Informacyjny” nr 44, http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/media/39770/Biuletyn_Fundusze_Europejskie_w_Polsce_44_2017.pdf(dostęp:20.01.2018).

Model współpracy administracji publicznej i organizacji pozarządowych, www.pokl541.pozytek.gov.pl(dostęp:15.01.2018).

MorawskiM.,NiemczykJ.,PerechudaK.,Stańczyk-HugietE.[2010],Zarządzanie. Kanony i trendy,C.H.Beck,Warszawa.

MrukH.(red.)[2004],Komunikowanie się w marketingu,PWE,Warszawa.NarodowaStrategiaSpójności[2007],MinisterstwoRozwojuRegionalnego,Warszawa.NiewiadomskiZ.(red.)[2001],Samorząd terytorialny. Ustrój i gospodarka,OficynaWydawniczaBranta,

Bydgoszcz–Warszawa.NowakowskaA.[2015],Zintegrowane plany rozwoju – w stronę terytorialno-funkcjonalnego podejścia

do rozwoju jednostki terytorialnej, http://dspace.uni.lodz.pl/xmlui/bitstream/handle/11089/23311/11-37%20Nowakowska.pdf?sequence=1&isAllowed=y(dostęp:5.01.2018).

117Bibliografia

ObrębalskiM.[2014],Kontrowersje wokół Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych,„PraceNaukoweUniwersytetuEkonomicznegoweWrocławiu”,nr333.

ObrębalskiM.[2015],Kontrakt terytorialny jako instrument wsparcia rozwoju regionalnego,„PraceNa-ukoweUniwersytetuEkonomicznegoweWrocławiu”,nr393.

OlsztyńskaA.[2005],Marketing wewnętrzny w przedsiębiorstwie. Koncepcje i narzędzi wspomagające integrację działań wewnętrznych organizacji,WydawnictwoAkademiiEkonomicznejwPoznaniu,Poznań.

OstaszewskiK.[2013],Partycypacja społeczna w procesie podejmowania rozstrzygnięć w administracji publicznej,WydawnictwoKUL,Lublin.

PiaseckiA.K.[2009],Samorząd terytorialny i wspólnoty lokalne,WNPWN,Warszawa.PilarczykB.[2002],Komunikacja jako element marketingu,[w:]H.Mruk(red.),Komunikowanie się

w biznesie,AkademiaEkonomicznawPoznaniu,Poznań.Pojęcie władzy publicznej na gruncie art. 77 ust. 1 konstytucji[2011],http://e-prawnik.pl/porady-prawne/

prawo-cywilne/pojecie-wladzy-publicznej-na-gruncie-art-77-ust-1-konstytucji.html(dostęp:20.12.2017).

PotoczekA.JachowiczS.[2005],Administracja publiczna w procesie zarządzania rozwojem lokalnym i regionalnym,WydawnictwoWyższejSzkołySuwalsko-Mazurskiej im.PapieżaJanaPawłaII,Toruń–Warszawa.

Projekt„Klientwcentrumuwagiadministracji”[2012],Działanie5.1„Wzmocnieniepotencjałuadmi-nistracji rządowej”, Poddziałanie 5.1.1 „Modernizacja systemów zarządzania i podnoszeniekompetencjikadr”POKL,wlatach2010–2012.

PutnamR.[1995],Bowling alone: America’s declining social capital,„JournalofDemocracy”,nr6(1).RaczkowskiK.[2015],Zarządzanie publiczne. Teoria i praktyka,WNPWN,Warszawa.RatuszniakI.[2013],Realizacja Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych w Polsce–Ekspertyza,Cen-

trumDoradztwaiRozwojuKompetencji,Wrocław.RydelM.(red.)[2001],Komunikacja marketingowa,OśrodekDoradztwaiDoskonaleniaKadr,Gdańsk.SchimanekT.[2015],Partycypacja obywatelska w społeczności lokalnej,FISE,Warszawa.SerafinK.[2013],Skuteczna komunikacja w podmiotach administracji publicznej,„StudiaEkonomiczne”

nr141.Sherry R. Arnstein – drabina społecznej partycypacji (1969)[2011],http://teoriaarchitektury.blogspot.

com/2011/02/sherry-r-arnstein-drabina-spoecznej.html(dostęp:10.01.2018).SidorM.[2014],Konsultacje społeczne w największych polskich miastach: prawne aspekty – praktyczne

zastosowania,[w:]B.Dolnicki(red.),Partycypacja społeczna w samorządzie terytorialnym,LexaWoltersKluwerbusiness,Warszawa.

Siedem zasad konsultacji[2013],MinisterstwoAdministracjiiCyfryzacji,dostępnyna:http://archiwum.mc.gov.pl/files/7_zasad_30-04.pdf(dostęp:12.02.2017).

SierakJ.[2006],Zarządzanie finansami jednostek samorządu terytorialnego,[w:]H.Sochacka-Krysiak(red.),Zarządzanie gospodarką i finansami gminy,OficynaWydawniczaSGH,Warszawa.

SierakJ.[2013],Zarządzanie strategiczne w jednostkach samorządu terytorialnego,„MyślEkonomicznaiPolityczna”,nr4(43).

Słodkowska I. [2006],Społeczeństwo obywatelskie na tle historycznego przełomu. Polska 1980–1989,InstytutStudiówPolitycznychPAN,Warszawa.

SmalecA.[2008a],Rola wydarzeń marketingowych w kreowaniu marki regionu,[w:]A.Smalec,G.Rosa(red.),Marketing przyszłości. Trendy. Strategie. Instrumenty. Specyfika marki we współczesnej gospodarce,„ZeszytyNaukoweUniwersytetuSzczecińskiego”,nr511,„EkonomiczneProblemyUsług”,nr26,Szczecin.

SmalecA.[2008b],Wykorzystanie poczty e-mailowej przez gminy do komunikacji z mieszkańcami na podstawie badań mystery shopping,[w:]S.Kaczmarczyk,M.Schulz(red.),Zastosowanie badań marketingowych w procesie tworzenia nowych produktów (cena, opakowanie, znak towarowy),Wydawnictwo„DomOrganizatora”,Toruń.

SmalecA.[2010a],Nowe formy komunikacji marketingowej – wybrane aspekty,[w:]B.Pilarczyk,Z.Waśkowski(red.),Komunikacja rynkowa. Ewolucja, wyzwania, szanse,„ZeszytyNaukoweUni-wersytetuEkonomicznegowPoznaniu”,nr135.

118Bibliografia

SmalecA.[2010b],Komunikacja marketingowa podstawą skutecznego partnerstwa w regionie,[w:]Waw-rzyniec R. (red.),Rola partnerstwa w działalności samorządów terytorialnych,Wyższa SzkołaEkonomiiiPrawaim.prof.EdwardaLipińskiego,Kielce.

SmalecA.[2013],E-administration as a mean of communication between government bodies and their environment,„ZeszytyNaukoweUniwersytetuSzczecińskiego”,nr775,„ProblemyZarządzania,FinansówiMarketingu”nr30.

SobczykA.[2010],Rozwój lokalny - wybrane problemy finansowania,„ZeszytyNaukoweSGGWwWar-szawie”,„EkonomikaiOrganizacjaGospodarkiŻywnościowej”,nr81,http://www.wne.sggw.pl/czasopisma/pdf/EIOGZ_2010_nr81_s125.pdf(dostęp:15.01.2018).

SobczykA.[2014],Potencjał rozwojowy gmin województwa zachodniopomorskiego,„FoliaPomeranaeUniversitatisTechnologiaeStetinensis.Oeconomica”,nr74.

SotarautaM.[1996],Formułowanie strategii zarządzania gminą w procesie harmonijnego rozwiązywa-nia problemów,„SamorządTerytorialny”,nr1–2.

StahlM.,Jaworska-DębskaB.(red.),[2010],Encyklopedia samorządu terytorialnego dla każdego, cz. 1 Ustrój,Difin,Warszawa.

Standardy procesów budżetu partycypacyjnego w Polsce[2014],FundacjaPracowniaBadańiInnowacjiSpołecznych„Stocznia”,Warszawa,http://partycypacjaobywatelska.pl/wp-content/uploads/2014/06/broszura-budzety-partycypacyjne.pdf(dostęp:10.01.2018.).

StonerJ.A.F.,WankelCh.[1996],Kierowanie, PWE,Warszawa.StudenckaK. [2016],Otoczenie organizacji pozarządowych, [w:]E.Bogacz-Wojtanowska, S.Wrona

(red.),Zarządzanie organizacjami pozarządowymi,MonografieiStudiaInstytutuSprawPublicz-nychUniwersytetuJagiellońskiego,Kraków

SudołS.[2013],Nauki o zarządzaniu a zarządzanie publiczne, [w:]A.Frączkiewicz-Wronka(red.),Zarządzanie publiczne: koncepcje, metody, techniki,WydawnictwoUniwersytetuEkonomicznego,Katowice.

SupernatJ.[2004],Administracja publiczna w świetle koncepcji New Public Management,[w:]E.Ura(red.),Jednostka, państwo, administracja – nowy wymiar,Mitel,Rzeszów.

SupernatJ.[2008],Administracja publiczna, governance i nowe publiczne zarządzanie,„Administracja.Teoria–Dydaktyka–Praktyka”,nr1(10).

SwianiewiczP.[2011],Finanse samorządowe. Koncepcje, realizacja, polityki lokalne,Municypium,War-szawa.

SzewczukA.,Kogut-JaworskaM.,ZiołoM.[2011],Rozwój lokalny i regionalny. Teoria i praktyka,C.H.Beck,Warszawa.

SzromnikA.[2002],Orientacja marketingowa miasta (gminy) – próba uogólnienia i metoda pomiaru,[w:]L.Żabiński,K.Śliwińska(red.),Marketing. Koncepcja, badania, zarządzanie,PWE,Warszawa.

SzromnikA.[2007],Marketing terytorialny. Miasto i region na rynku,OficynaWoltersKluwerBusiness,Kraków.

SzromnikA.[2012],Marketing terytorialny, Miasto i region na rynku,OficynaaWoltersKluwerbusi-ness,Warszawa.

SztandoA.[1998], Interwencjonizm samorządowy – obszary i instrumenty oddziaływania samorządu terytorialnego na gospodarkę lokalna,„PraceNaukoweAkademiiEkonomicznejweWrocławiu”,nr785.

SztandoA.[2000],Lokalny interwencjonizm samorządowy, czyli kształtowanie gminnego rozwoju gospo-darczego,„StudiaRegionalneiLokalne”,nr1.

ŚwiąteckiA.[2001],Zintegrowane komunikowanie marketingowe,BestEasternPlazaHotels,Warszawa.TarnoJ.P.[2004],Samorząd terytorialny w Polsce,LexisNexis,Warszawa.TrojanekM.[1996],Władza lokalna a efektywność inwestycji,[w:]E.Wysocka(red.),Przedsiębiorczość

w gminach. Stymulowanie inwestycji,ZachodnieCentrumOrganizacji,Warszawa–Poznań–ZielonaGóra.

WaldzińskiD.[1999],Miejsce i rola samorządów lokalnych w polskiej polityce morskiej,WydawnictwoPolitechnikiGdańskiej,Gdańsk.

WankiewiczB.[2016],Samorządność jako wyzwanie dla racjonalizacji współpracy samorządu terytorial-nego ze społecznością lokalną na płaszczyźnie finansowej, organizacyjnej i społecznej[w:]G.Wolska

119Bibliografia

(red.),Współczesne problemy ekonomiczne,WydawnictwoNaukoweUniwersytetuSzczecińskiego,Szczecin.

WańkowiczW.[2004],Wskaźniki realizacji usług publicznych,MSWiA,Warszawa.WeberM.[2002],Gospodarka i społeczeństwo,WNPWN,Warszawa.WiktorJ.W.[2001],Promocja: System komunikacji przedsiębiorstwa z rynkiem, WNPWN,Warszawa.WiktorJ.W.[2013],Komunikacja marketingowa,WNPWN,Warszawa.WojciechowskiE.[2003],Zarządzanie w samorządzie terytorialnym,Difin,Warszawa.WojciechowskiE.[2012],Zarządzanie w samorządzie terytorialnym,Difin,Warszawa.WojtkowiakA.[2006],Użyteczność publiczna w gospodarce komunalnej,„ZeszytyNaukoweInstytutu

AdministracjiAkademiiiJanaDługoszawCzęstochowie”,z.IV.WoolcottL.A.,UnwinW.R.[1983],Business Communications,MacMillan,London.WójcikK.[2009],Public relations. Wiarygodny dialog z otoczeniem,WoltersKluwer,Warszawa.Wytyczne w zakresie realizacji zasady partnerstwa na lata 2014–2020[2015],MinisterInfrastrukturyi

Rozwoju,MIiR/H2014-2020/8(02)/10/2015,Warszawa.Zakrzewska-PółtorakA.[2013],Zintegrowane Inwestycje Terytorialne jako nowe narzędzie wspierania

współpracy jednostek samorządu terytorialnego – przypadek Wrocławskiego Obszaru Funkcjonalnego,„BibliotekaRegionalisty”,nr13,DOI:10.15611/br.2013.1.18

ZalewskiA.(red.)[2005] Nowe zarządzanie publiczne w polskim samorządzie terytorialnym,OficynaWydawniczaSGH,Warszawa.

Założenia do Kontraktu Samorządowego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2014–2020[2013],UrządMarszałkowskiWojewództwaZachod-niopomorskiego, Szczecin, http://www.rpo.wzp.pl/sites/default/files/pliki/12_zalozenia_do_kontraktu_samorzadowego_w_ramach_rpo_wz_2014-2020.pdf(dostęp:10.12.2017).

Zarządzanie satysfakcją klienta. Europejski poradnik praktyka [2008],KPRM,Warszawa.ZeithamlV.,BitnerM.[1996],Services Marketing,McGrawHill,NewYork.Zintegrowane Inwestycje Terytorialne [2016],PortalFunduszyEuropejskich,https://www.fundusze-

europejskie.gov.pl/strony/o-funduszach/zasady-dzialania-funduszy/zintegrowane-inwestycje--terytorialne/(18.12.2017).

Akty prawneEuropejskaKartaSamorząduTerytorialnego(Dz.Uz1994r.Nr124,poz.607).KonstytucjaRzeczypospolitejPolskiej(Dz.U.z1997r.Nr78,poz.483zpóźn.zm.).RozporządzenieMinistraRozwojuRegionalnegozdnia15czerwca2009r.wsprawieudzielaniapomocy

przezfunduszepożyczkoweidoręczeniowewramachregionalnychprogramówoperacyjnych(Dz.U.Nr105,poz.874zpóźn.zm.).

Services of General Interest in Europe[1996],96/C281/03,EuropeanCommission,OJC281,26.09.1996Ustawazdnia8marca1990r.osamorządzieterytorialnym(Dz.U.z1990r.Nr16,poz.95).Ustawazdnia8marca1990r.osamorządziegminnym(Dz.U.z1998r.Nr162,poz.1126;tekstjedn.

Dz.U.z2017r.poz.1875zpóźn.zm.).Ustawazdnia20października1994r.ospecjalnychstrefachekonomicznych(Dz.U.z2007r.Nr42,

poz.274;tekstjedn.Dz.U.z2017r.poz.1010zpóźn.zm.).Ustawazdnia5czerwca1998r.osamorządziewojewództwa(Dz.U.z2001r.Nr142,poz.1590;tekst

jedn.Dz.U.z2017r.poz.2096zpóźn.zm.).Ustawazdnia5czerwca1998r.osamorządziepowiatowym(Dz.U.z2001r.Nr142,poz.1592;tekst

jedn.Dz.U.z2017r.poz.1868zpóźn.zm.).Ustawazdnia29grudnia1998r.ozmianieniektórychustawwzwiązkuzwdrożeniemreformyustro-

jowejpaństwa(Dz.U.z1998r.Nr162,poz.1126).Ustawazdnia6września2001r.odostępiedoinformacjipublicznej(Dz.U.z2001r.Nr112,poz.1198;

tekstjedn.Dz.U.z2016r.poz.1764zpóźn.zm.).Ustawazdnia24kwietnia2003r.odziałalnościpożytkupublicznegoiowolontariacie(Dz.U.z2003r.

Nr96,poz.873;tekstjedn.Dz.U.z2018r.poz.450).

120Bibliografia

Ustawazdnia29stycznia2004r.Prawozamówieńpublicznych(Dz.U.z2010r.Nr113,poz.759zpóźn.zm.).

Ustawazdnia6grudnia2006r.ozasadachprowadzeniapolitykirozwoju(Dz.U.z2009r.Nr84,poz.712;tekstjedn.Dz.U.z2017r.,poz.1376zpóźn.zm.).

Ustawazdnia21listopada2008r.opracownikachsamorządowych(Dz.U.z2008r.Nr223,poz.1458;tekstjedn.Dz.U.z2016r.poz.902zpoźn.zm.).

Ustawazdnia27sierpnia2009r.ofinansachpublicznych(Dz.U.z2009r.Nr157,poz.1240;tekstjedn.Dz.U.z2017r.poz.2077zpóźn.zm.).

Ustawazdnia11lipca2014r.ozasadachrealizacjiprogramówwzakresiepolitykispójnościfinanso-wanychwperspektywiefinansowej2014–2020(Dz.U.z2014r.,poz.1146;tekstjedn.Dz.U.z2017r.poz.1460zpóźn.zm.).

WhitePaper:EuropeanGovernance[2001],KomisjaEuropejska,25lipca,http://europa.eu/documen-tation/official-docs/white-papers/index_pl.htm(dostęp:5.01.2018).

Strony internetowehttps://www.ipra.org/.www.inkubator.kielce.pl/download.php5?id=7.

121Bibliografia

www.edu-libri.pl

print pdf epub mobi

Partnerstwo i komunikacja w sam

orządzie terytorialnym

Wydawnictwo edu-Libri jest oficyną wydawniczą publikacji naukowych i edukacyjnych.Współpracujemy z profesjonalnymi redaktorami merytorycznymi i technicznymi z dużym doświadczeniem w przygotowywaniu publikacji specjalistycznych. Stawiamy na jakość łączoną z nowoczesnością, a najważniejsze dla nas są przyjemność współtworzenia i satysfakcja z dobrze wykonanego zadania.

Nasze publikacje (drukowane i elektroniczne) są dostępne w księgarniach stacjonarnych i inter-netowych oraz w czytelniach on-line ibuk.pl, osbi.pl i nasbi.pl - szczegóły na stronie wydawnictwa.

Autorki są pracownikami naukowo-dydaktycznymi Wydziału Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytetu Szczecińskiego.Dr Magdalena Kogut-Jaworska jest adiunktem w Katedrze Finansów Publicznych. Dr Agnieszka Smalec jest adiunktem w Katedrze Marketingu Usług.

W publikacji omówiono zagadnienia dotyczące zarządzania w samorządzie terytorialnym –głównie aspektów partnerstwa i komunikacji w otoczeniu – oraz fi nansowania przedsięwzięć. Autorki wskazują na ścisłe powiązania poruszanej problematyki. Zadaniem samorządów jest działanie w obszarze zaspokajania potrzeb społeczeństwa przez dostarczanie odpowiednich dóbr i usług. Funkcjonują one w określonym otoczeniu i ich aktywność powinna cechować otwartość oraz elastyczność, co umożliwi lepsze zaspokojenie potrzeb oraz oczekiwań wielu grup nabywców. Administracja samorządowa wchodzi w liczne interakcje ze środowiskiem, w którym funkcjonuje. Należy zatem wytworzyć skuteczne mechanizmy umożliwiające właści-wą współpracę na zasadzie partnerstwa. System komunikacji samorządu wymaga wieloaspek-towego podejścia ze względu na zróżnicowane potrzeby odbiorców i zaplanowane cele.

Poruszane w książce problemy są nowe i ukazują głównie dorobek teoretyczny w tym zakresie. Dodatkowej wartości merytorycznej pracy nadają intensywne odwołania do źródeł literatury i bieżących aktów prawa. To potwierdza aktualność omawianych zagadnień i czytelnikowi daje szanse na pogłębienie wiedzy.

Z recenzji prof. zw. dr hab. Barbary Iwankiewicz-RakUniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

Magdalena Kogut-Jaworska Agnieszka Smalec

Partnerstwo i komunikacja w samorządzie terytorialnym Wybrane aspekty zarządzania i finansowania

Budowanie partnerstwa w samorządzie terytorialnym w powiązaniu z polityką komunikacji z otoczeniem, odpowiednim zarządzaniem i fi nansowaniem przedsięwzięć

Fragment książki

materiał promocyjny