Chuyeân ñeà: MAØU SAÉC KIEÁN TRUÙC TRONG ÑOÂ THÒ THAØNH PHOÁ ÑAØ LAÏT.(Thuoäc ñeà taøi: Cô sôû khoa hoïc ñeå xaây döïng Quy cheá quaûn lyù maøu saéc kieán truùc trong ñoâ thò taïi caùc Thaønh phoá lôùn vaø ñaëc thuø ôû Vieät Nam).

MUÏC LUÏC

LÔØI MÔÛ ÑAÀU

I. TOÅNG QUAN VEÀ MAØU SAÉC KIEÁN TRUÙC TRONG ÑOÂ THÒ TAI THAØNH PHOÁ ÑAØ LAÏT1) Khaùi nieäm vaø phaân loaïi veà maøu saéc trong kieán truùc ñoâ thò:

Khaùi nieäm maøu saéc kieán truùc.Phaân loaïi veà maøu saéc trong kieán truùc ñoâ thò.

2) Khaûo saùt ñaùnh giaù vieäc söû duïng maøu saéc kieán truùc taïi Thaønh phoá Ñaø Laït:Maøu saéc kieán truùc moät soá coâng trình, cuïm coâng trình kieán truùc

lôùn.-Coâng trình: Nhaø Ga, Tröôøng Cao ñaúng sö phaïm, Chôï Ñaø Laït…-Cuïm coâng trình Nhaø thôø- Böu ñieän- Khaùch saïn Palace- Khaùch

saïn Ñaø Laït.Maøu saéc kieán truùc moät soá tuyeán phoá, truïc ñöôøng chuû ñaïo.

-Truïc Traàn Phuù, truïc Trung taâm Chôï, truïc phoá thöông maïi Phan ñình Phuøng, truïc ñöôøng 3/2…

Maøu saéc kieán truùc moät soá khu vöïc chöùc naêng ñaëc thuø.-Khu cô quan, Khu thöông maïi, Khu gia cö, Khu bieät thöï..

3) Thöïc traïng coâng taùc quaûn lyù maøu saéc kieán truùc ñoâ thò taïi Thaønh phoá Ñaø Laït.Tieâu chí ñaùnh giaù coâng taùc quaûn lyù maøu saéc kieán truùc.Caùc yeáu toá chi phoái, kieåm soaùt.Caùc phöông tieän quaûn lyù kieåm soaùt.

II. ÑEÀ XUAÁT BIEÄN PHAÙP QUAÛN LYÙ MAØU SAÉC KIEÁN TRUÙC ÑOÂ THÒ ÑAØ LAÏT

1) Xaùc ñònh caùc yeáu toá caàn quaûn lyù: Caùc yeáu toá bò ñoäng:

- Quyeàn taùc giaû cuûa chuû theå saùng taïo, quyeàn sôû höõu taøi saûn cuûa chuû ñaàu tö.

- Yeáu toá lòch söû truyeàn thoáng vaên hoùa thaåm myõ.- Ñieàu kieän töï nhieân, thieân nhieân.- Taøi nguyeân vaät lieäu ñòa phöông.

Caùc yeáu toá chuû ñoäng:- Thò tröôøng vaät lieäu xaây döïng.- Thò hieáu vaên hoùa thaåm myõ söû duïng maøu saéc trong kieán

truùc.- Tieâu chuaån söû duïng vaät lieäu trang trí, hoaøn thieän.- Boá cuïc hình khoái coâng trình kieán truùc, khoâng gian tuyeán phoá,

khoâng gian ñoâ thò.2) Ñeà xuaát caùc nguyeân taéc vaø giaûi phaùp söû duïng maøu saéc

kieán truùc cho moät soá tuyeán phoá vaø caùc khu chöùc naêng chính trong ñoâ thò Ñaø Laït.

- 1 -

Caùc nguyeân taéc chung veà söû duïng kieán truùc trong ñoâ thò Ñaø Laït.

Caùc giaûi phaùp söû duïng maøu saéc kieán truùc cho moät soá tuyeán phoá vaø caùc khu chöù naêng chính trong ñoâ thò.

3) Caùc bieän phaùp quaûn lyù maøu saéc kieán truùc ñoâ thò taïi Thaønh phoá Ñaø Laït.Döï thaûo khung höôùng daãn söû duïng maøu saéc kieán truùc trong ñoâ

thò.Kieán nghò Quy cheá quaûn lyù maøu saéc kieán truùc trong ñoâ thò.

- 2 -

LÔØI MÔÛ ÑAÀU

Hieän nay, quaù trình ñoâ thò hoùa ñang dieãn ra maïnh meõ ôû Vieät Nam, caùc ñoâ thò trong toaøn quoác ñaõ töøng böôùc thay da ñoåi thòt, chaát löôïng cuoäc soáng ôû caùc ñoâ thò cuõng coù nhieàu caûi thieän hôn …

Tuy nhieân, ñoâ thò hoùa cuõng naûy sinh nhieàu vaán ñeà böùc xuùc cho xaõ hoäi nhö: coâng aên vieäc laøm, nhaø ôû, kieán truùc coâng trình, caûnh quan ñoâ thò, chaát löôïng moâi tröôøng… Nhaát laø boä maët kieán truùc ñoâ thò ñang bò toâ traùt maøu meø, ñeå laïi nhöõng veát ñaùng buoàn vaø döôøng nhö coøn coù xu höôùng gia taêng. Söï roái loaïn, loän xoän trong caùc ñoâ thò ñaõ vaø ñang chöùng toû coâng taùc quaûn lyù, kieåm soaùt phaùt trieån kieán truùc ñoâ thò chöa coù hieäu quaû nhö mong muoán…

Bôûi vaäy, ñaây cuõng laø moät trong nhöõng vaán ñeà caáp baùch vaø caàn ñöôïc quan taâm nghieân cöùu ñeå tìm ra giaûi phaùp quaûn lyù caên cô hôn trong giai ñoaïn phaùt trieån hieän nay.

Trong khuoân khoå ñeà taøi nghieân cöùu “Cô sôû khoa hoïc ñeå xaây döïng Quy cheá quaûn lyù maøu saéc kieán truùc trong caùc ñoâ thò taïi caùc Thaønh phoá lôùn vaø ñaëc thuø ôû Vieät Nam”, xin ñöôïc ñeà caäp ñeán vaán ñeà lieân quan trong boái caûnh ñòa phöông Thaønh phoá Ñaø Laït - Tænh Laâm Ñoàng.

- 3 -

I. TOÅNG QUAN VEÀ MAØU SAÉC KIEÁN TRUÙC TRONG ÑOÂ THÒ TAI THAØNH PHOÁ ÑAØ LAÏT.CAÙC KHAÙI NIEÄM:

Ñoâ thò laø phaïm vi ranh giôùi ñòa chính noäi thò cuûa thaønh phoá, thò xaõ vaø thò traán; bao goàm caùc quaän vaø phöôøng, khoâng bao goàm phaàn ngoaïi thò.

Khoâng gian ñoâ thò laø toaøn boä khoâng gian thuoäc ñoâ thò bao goàm: vaät theå kieán truùc ñoâ thò vaø khoaûng khoâng coøn laïi sau khi xaây döïng ôû tröôùc, sau, treân, döôùi, beân caïnh cuûa coâng trình kieán truùc ñoâ thò.

Kieán truùc ñoâ thò laø khoâng gian vaät theå ñoâ thò bao goàm: caùc loaïi nhaø; coâng trình kyõ thuaät, ngheä thuaät, caûnh quan ñoâ thò; quaûng caùo; caùc khoâng gian coâng coäng vaø nhöõng coâng trình seõ xaây döïng theo quy hoaïch maø söï toàn taïi, hình aûnh, kieåu daùng cuûa chuùng chi phoái hoaëc aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán boä maët ñoâ thò.

Caûnh quan ñoâ thò laø khoâng gian cuï theå coù nhieàu höôùng quan saùt ôû trong ñoâ thò nhö: khoâng gian tröôùc toå hôïp kieán truùc, quaõng tröôøng, ñöôøng phoá,væa heø, loái ñi boä, coâng vieân, thaûm thöïc vaät, vöôøn caây, vöôøn hoa; ñoài, nuùi, goø ñaát, ñaûo, cuø lao, trieàn ñaát töï nhieân, daõi ñaát ven bôø bieån, maët hoà, maët soâng, keânh, raïch ñi qua ñoâ thò vaø khoâng gian söû duïng chung thuoäc ñoâ thò.

Toå hôïp kieán truùc laø cuïm nhaø hoaëc nhoùm coâng trình trong ñoâ thò coù moái lieân heä chaët cheõ, ñoàng boä veà maët kyõ thuaät vaø coâng naêng giöõa caùc haïng muïc.

Quy cheá quaûn lyù kieán truùc ñoâ thò laø caùc quy ñònh höôùng daãn caùc toå chöùc, caù nhaân thöïc hieän vieäc ñaàu tö xaây döïng, caûi taïo chænh trang trong ñoâ thò phuø hôïp vôùi caùc ñoà aùn QHXD ñaõ ñöôïc caáp coù thaåm quyeàn pheâ duyeät vaø ñoà aùn Thieát keá ñoâ thò (ñaõ vaø ñang ñöôïc nghieân cöùu): laøm cô sôû ñeå caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc vaø chính quyeàn ñòa phöông quaûn lyù vieäc quy hoaïch vaø ñaàu tö xaây döïng theo ñôn vò haønh chính (Thaønh phoá, Quaän, Thò xaõ, Phöôøng, Thò traán), caùc khu vöïc ñaëc thuø vaø caùc khu vöïc chöùc naêng trong ñoâ thò moät trong caùc hieäu quaû, laøm caên cöù ñeå caáp pheùp xaây döïng moái, caûi taïo chænh trang caùc coâng trình kieán truùc, thieát keá caûnh quan trong ñoâ thò nhaèm naâng cao chaát löôïng vaø thaåm myõ kieán truùc cho toaøn ñoâ thò.

1. Khaùi nieäm vaø phaân loaïi veà maøu saéc trong kieán truùc ñoâ thò:

Khaùi nieäm veà kieán truùc ñoâ thò: Caûnh quan ñoâ thò ñöôïc caáu thaønh bôûi 3 yeáu toá:

- Caûnh quan töï nhieân: laø traïng thaùi hoaøn caûnh töï nhieân saün coù cuûa ñoâ thò. Ñoù laø ñieàu kieän khí haäu, ñòa hình, ñòa maïo, thaûm thöïc vaät, soâng suoái…

- 4 -

- Caûnh quan nhaân taïo: laø caûnh quan chuû yeáu cuûa Thaønh phoá, bao goàm caùc coâng trình kieán truùc môùi vaø cuõ cuûa ñoâ thò.

- Caûnh quan hoaït ñoäng: laø söï phaûn aùnh cuoäc soáng haøng ngaøy cuûa cö daân ñoâ thò, phaûn aùnh sinh hoaït, phong tuïc taäp quaùn ñòa phöông, caùc leã hoäi…

Khaùi nieäm veà maøu saéc trong kieán truùc.Trong ngheä thuaät boá cuïc kieán truùc, ngoân ngöõ theå hieän

bao goàm nhieàu yeáu toá: khoâng gian, hình khoái, chi tieát, chaát lieäu, maøu saéc… Maøu saéc trong kieán truùc tröôùc heát laø maøu cuûa vaät lieäu, aùnh saùng, vôùi söï töông taùc trong khoâng gian.

- 5 -

Khaùi nieäm cô baûn veà maøu saéc:

VOØNG TROØN MAØU SAÉC

Maøu saéc toàn taïi bôûi ba yeáu toá: aùnh saùng, ñoái töôïng quan saùt vaø chuû theå quan saùt. Caùc nhaø vaät lyù chöùng minh raèng aùnh saùng traéng ñöôïc hôïp thaønh töø caùc böôùc soùng cuûa maøu Ñoû, maøu Vaøng vaø maøu Luïc. Maét ngöôøi caûm nhaän ñöôïc maøu khi caùc böôùc soùng naøy ñöôïc caùc ñoái töôïng quan saùt haáp thuï vaø phaûn xaï. Ba maøu Ñoû, Vaøng vaø Luïc laø nhöõng maøu nguyeân thuûy cuûa aùnh saùng.

MAØU NGUYEÂN THUÛY: ÑOÛ, VAØNG, LUÏC.

Theo lyù thuyeát truyeàn thoáng veà maøu saéc, ñaây laø 3 chaát maøu khoâng theå pha troän hay ñöôïc caáu thaønh töø söï keát hôïp cuûa caùc maøu khaùc. Taát caû nhöõng maøu khaùc ñeàu ñöôïc phaùt sinh töø 3 saéc maøu treân.

Khi ba maøu naøy choàng leân nhau chuùng taïo ra caùc maøu thöù caáp: Xanh laù caây, Cam vaø Tím. Caùc maøu nguyeân thuûy vaø maøu thöù caáp laø nhöõng thaønh phaàn maøu boå xung cho nhau.

Töø caùc maøu nguyeân thuûy vaø caùc maøu phaùt trieån töø chuùng laø maøu höõu saéc. Ñen vaø traéng laø maøu voâ saéc.

XANH LAÙ CAÂY, CAM, TÍMÑaây laø nhöõng maøu ñöôïc hình thaønh töø nhöõng maøu nguyeân sinh.

- 6 -

MAØU PHUÏ

Ñaây laø nhöõng maøu ñöôïc hình thaønh töø nhöõng maøu nguyeân sinh vaø maøu thöù sinh. Ñoù laø lyù do taïi sao caùc maøu coù teân gheùp, nhö laø

maøu Xanh- Xanh laù, Ñoû- Tím, vaø Vaøng- Cam.Veà maët caûm giaùc taâm lyù, maøu Ñoû, Vaøng, Cam ñöôïc lieân

töôûng tôùi maët trôøi cho neân nhöõng maøu ñoù vaø caùc saéc cuøng toâng ñöôïc coi laø maøu noùng. Maøu Xanh, Luïc, Tím lieân töôûng ñeán baàu trôøi, maët nöôùc… neân nhöõng maøu ñoù vaø caùc saéc cuøng toâng ñöôïc coi laø maøu laïnh. Nhöõng maøu ôû giöõa maøu noùng vaø maøu laïnh laø maøu trung tính. Chính töø nhöõng thoùi quen taâm lyù treân maø ngöôøi ta ñöa ra nhöõng khaùi nieäm veà maøu saéc hay noùi khaùc ñi ñoù laø ngoân ngöõ maøu saéc. Maøu saéc töï thaân coù khaû naêng gaây caûm giaùc xa gaàn.

Döïa vaøo voøng troøn maøu, ngöôøi ta coù theå phoái maøu ñeå choïn löïa maøu saéc thích hôïp.

Maøu saéc beân ngoaøi cuûa kieán truùc ñöôïc khuyeán caùo neân söû duïng nhöõng maøu saéc haøi hoøa vôùi moâi tröôøng, vôùi caûnh quan thieân nhieân vaø vôùi kieán truùc laân caän.

Maøu naâu ñaát, maøu ghi, maøu traéng, maøu vaøng nhaït, maøu hoàng nhaït laø nhöõng gam maøu thöôøng ñöôïc söû duïng.

Khoâng neân duøng nhöõng maøu toái quaù hoaëc choùi quaù nhö maøu ñoû choùt, xanh bieån ñaäm, maøu tím bieác, xanh laù caây saãm…

QUI LUAÄT CÔ BAÛN VEÀ BOÁ CUÏC. Trong saùng taùc ngheä thuaät cuõng nhö trong kieán truùc, haàu

nhö khoâng bao giôø ta nhìn moät söï vaät ñöùng rieâng leû maø luoân coù söï quan heä vôùi caùc söï vaät khaùc trong moät khung caûnh nhaát ñònh.

Ñeå taïo neân moät söï haøi hoøa thì vieäc keát hôïp caùc ñoái töôïng vaät theå khoâng phaûi mang tính ngaãu nhieân, hoãn loaïn maø theo moät qui luaät traät töï thaåm myõ maø ta goïi laø boá cuïc.

- 7 -

Trong saùng taùc ngheä thuaät, ngöôøi ta thöôøng qui veà 2 ñaëc tính cô baûn, ñoù laø tính Ñoàng bieán vaø tính Dò bieán.

- Tính Ñoàng bieán: Trong boá cuïc, ngöôøi ta thöôøng choïn lieân keát caùc söï vaät coù mang moät ñaëc tính hay moät quy luaät chung naøo ñoù. Khi aáy, söï tieán trieån cuûa caùc tính chaát khaùc nhau vaãn ñaûm baûo moät söï gaén keát laïi nhôø ñaëc ñieåm chung nhaát ñoù. Tính ñoàng bieán baûo ñaûm söï tieán trieån cuûa caùc vaät theå trong boá cuïc khoâng bò hoãn loaïn, daãn daét ngöôøi quan saùt deã daøng keát noái ñöôïc caùc vaät rieâng leû theo moät traät töï. Tính Vaàn ñieäu laø cöïc ñieåm cuûa Tính ñoàng bieán. Trong maøu saéc thì vieäc aùp duïng caùc maøu keá caän nhau trong voøng troøn maøu saéc, baûo ñaûm “ ton sur ton” giöõa caùc maøu chính laø tính Ñoàng bieán.

- Tính Dò bieán: Laø caùc tính chaát khaùc bieät cuûa caùc vaät trong boá cuïc. Chuùng thöôøng ñöôïc aùp duïng ñeå phaù vôõ tính ñôn ñieäu gaây ra bôûi tính ñoàng bieán. Khi tính Dò bieán ñi tôùi cöïc ñieåm thì ta coù tính chaát quan troïng nhaát trong boá cuïc laø söï Töông phaûn. Tính Töông phaûn thöôøng ñi theo caëp ñoâi vaø raát ña daïng nhö: Noùng- Laïnh, Saùng- Toái, Naëng- Nheï, Thoâ- Tinh, Ñaëc- Roãng, chieàu Ñöùng- chieàu Ngang, Traéng- Ñen… Tính töông phaûn ñoùng vai troø quan troïng bôûi vì ngoaøi khaû naêng phaù vôõ söï ñôn ñieäu. Noù coøn coù nhöõng vai troø khaùc nhö: Cho ra söï so saùnh 2 tính chaát traùi ngöôïc töø ñoù laøm taêng giaù trò laãn nhau cuûa 2 tính chaát ñoù (moät vaät saùng ñeå beân vaät toái thì ta môùi thaáy giaù trò cuûa tính saùng hay toái cuûa vaät ñoù do coù söï so saùnh); Mang tính buø tröø vì khi ta coäng chung 2 tính chaát ñoù laïi seõ ñöa veà giaù trò caân baèng (ví duï maøu ñoû coäng maøu luïc seõ cho ra maøu xaùm trung tính caân baèng). Trong maøu saéc thì ta quan taâm ñeán nhöõng tính töông phaûn sau:

Töông phaûn veà maøu saéc (Teinte): Chính laø 2 maøu ñoái nghòch qua taâm cuûa voøng troøn maøu saéc (ví duï maøu Ñoû - Luïc, Vaøng - Xanh döông, Cam - Tím…).

Töông phaûn veà ñoä saùng: Maëc duø caùc maøu coù söï thay ñoåi veà cöôøng ñoä saùng nhöng caùc maøu baõo hoøa coù ñoä saùng khaùc nhau (ví duï ñoä toái cuûa maøu Tím töông phaûn vôùi saéc saùng cuûa maøu Vaøng).

Töông phaûn veà ñoä baõo hoøa: Caùc maøu baõo hoøa töông phaûn vôùi caùc maøu khoâng baõo hoøa (deùsaturer), nhaát laø xaùm, ñen traéng, ta seõ thaáy söùc huùt cuûa moät taâm ñieåm maøu töôi treân neàn maøu trung tính hôn.

Töông phaûn veà khoâng gian: söï töông phaûn veà dieän tích maø chuùng chieám duïng treân vaät theå. Söï töông phaûn veà khoâng gian raát thuù vò khi moät maøu choùi chieám moät dieän tích raát nhoû trong boá cuïc, neân trôû thaønh taâm ñieåm thu huùt ngöôøi quan saùt ngay töùc thì.

Töông phaûn veà caûm xuùc: Do moãi maøu cho lieân töôûng ñeán moät caûm xuùc khaùc nhau neân chuùng cuõng coù theå cho söï töông phaûn veà caûm xuùc.

HAØI HOØA MAØU SAÊC.

- 8 -

Coù nhöõng caùch keát hôïp caùc maøu taïo ra nhöõng caûm giaùc deã chòu vaø gioáng nhö coù moái quan heä vôùi vò trí cuûa caùc maøu trong voøng troøn maøu saéc. Lyù thuyeát veà haøi hoøa maøu saéc:

- Haøi hoøa maøu saéc coù vaàn ñieäu.- Haøi hoøa boå sung (caùc maøu ñoái nghòch trong voøng troøn

maøu saéc- töông phaûn veà Teint).- Söï töông töï veà aùnh saùng/ giaù trò maøu ( söï ñoàng bieán) vaø- Taâm lyù thöïc nghieäm.Söï vaän haønh cuûa haøi hoøa maøu saéc lieân quan ñeán hieän

töôïng töông phaûn “ lieân tieáp”, maét ngöôøi coù khuynh höôùng thieát laäp laïi söï caân baèng baèng caùch sinh ra maøu ñoái nghòch, ñoù laø nguyeân taéc chuû yeáu cuûa haàu nhö taát caû lyù thuyeát veà maøu saéc, boä naõo vaø maét chæ tìm thaáy söï caân baèng trong söï “trung tính”, maøu xaùm khoâng nhaát thieát phaûi coù maët, chæ caàn keát hôïp nhöõng maøu maø keát quaû pha troän cho ra maøu xaùm, döôøng nhö naõo vaø maét töï pha troän laïi nhöõng maøu maø chuùng nhaän ñöôïc.

Chính vì vaäy maø voøng troøn maøu saéc ñoùng vai troø quan troïng, söï pha troän nhöõng maøu ñoái nghòch treân voøng troøn luoân cho ra maøu xaùm trung tính, caùc caëp maøu ñoù ñöôïc goïi laø nhöõng maøu boå sung. Taát caû nhöõng söï phoái hôïp ñoái xöùng qua taâm voøng troøn maøu saéc baát keå 2 maøu, 3 maøu ñeàu cho ra söï haøi hoøa.

Vaán ñeà haøi hoøa khoâng chæ giôùi haïn ôû ñoù, ñoä saùng cuõng tham gia vaøo, moãi maøu coù ñoä saùng cuûa noù vaø söï haøi hoøa hoaøn haûo ñoøi hoûi moät tyû leä pha troän nhaát ñònh.Söï töông töï laø moät caùch tieáp caän cuûa haøi hoøa maøu saéc, vaán ñeà chuû yeáu laø löïa choïn caùc maøu keá caän treân voøng troøn maøu saéc. Chuùng coù theå laø caùc saéc maøu keá caän, hoaëc laø caùc bieán ñieäu veà söï baõo hoøa, cöôøng ñoä saùng cuûa moät vaøi saéc maøu gaàn nhau. Phöông phaùp naøy ñöôïc söû duïng töø laâu trong laõnh vöïc ngheä thuaät.

Phaân loaïi veà maøu saéc trong kieán truùc ñoâ thò: Maøu saéc cuûa töï nhieân: trôøi maây, caây, coû, ñaát, ñaù,

suoái, hoà… Maøu cuûa coâng trình nhaân taïo: kieán truùc, nhaø cöûa, coâng

trình coâng coäng…Caûnh quan kieán truùc ñoâ thò ñöôïc xaây döïng qua bao theá heä

con ngöôøi tieáp noái nhau, coù maøu saéc rieâng cuûa noù maø moät vaøi maøu mang tính phoå bieán cho haàu heát caùc thaønh phoá. Maøu saéc chuû yeáu töø vaät lieäu xaây döïng, chuùng coù khuynh höôùng thoáng nhaát treân toaøn caàu.

Trong caùc thaønh phoá coå, nhaát laø nôi coù caùc coâng trình di saûn kieán truùc thöôøng coù khuynh höôùng khaùc bieät vì ñaõ ñöôïc söû duïng loaïi vaät lieäu coù tính ñaëc tröng cuûa moät thôøi ñaõ qua maø nhieàu khi ngaøy nay khoâng coøn söû duïng nöõa.

- 9 -

Trong caùc ñoâ thò hieän ñaïi thì maøu xaùm chieám lónh, laø maøu cuûa beâ toâng, nhöïa ñöôøng, ñaù, kim loaïi… Ngay caùc cöûa kính coù dieän tích lôùn cuõng taêng cöôøng maøu xaùm vì phaûn chieáu laïi moâi tröôøng chung quanh.

2. Khaûo saùt ñaùnh giaù vieäc söû duïng maøu saéc kieán truùc taïi Thaønh phoá Ñaø Laït:

Maøu saéc kieán truùc moät soá coâng trình, cuïm coâng trình kieán truùc lôùn.

Coâng trình:- Nhaø Ga:

- Tröôøng Cao ñaúng sö phaïm:

- Chôï Ñaø Laït:

- 10 -

Cuïm coâng trình:- Nhaø thôø - Böu ñieän - Khaùch saïn Palace - Khaùch saïn Ñaø

Laït. Maøu saéc kieán truùc moät soá tuyeán phoá, truïc ñöôøng chuû

ñaïo.-Truïc Traàn Phuù.-Truïc Trung taâm Chôï.-Truïc phoá thöông maïi Phan ñình Phuøng.-Truïc ñöôøng 3/2…

Maøu saéc kieán truùc moät soá khu vöïc chöùc naêng ñaëc thuø.-Khu cô quan.-Khu thöông maïi.-Khu gia cö, Khu bieät thöï..

- 11 -

3. Thöïc traïng coâng taùc quaûn lyù maøu saéc kieán truùc ñoâ thò taïi Thaønh phoá Ñaø Laït.

Vieäc quaûn lyù maøu saéc kieán truùc trong nöôùc noùi chung vaø taïi thaønh phoá Ñaø Laït noùi rieâng chöa thaät söï ñöôïc quan taâm vaø maët khaùc chuùng ta coù muoán quan taâm cuõng chæ laø nhöõng ñaùnh giaù pheâ bình goùp yù chöù ñeán nay vaãn chöa coù moät khung phaùp lyù ñaày ñuû ñeå xem xeùt quyeát ñònh ñaâu laø ñuùng sai, ñeïp xaáu trong maøu saéc kieán truùc ôû ñoâ thò. Kieán truùc ñoâ thò raát phong phuù, nhöng trong phaïm vi heïp cuûa ñeà taøi, chuyeân ñeà naøy chæ khai thaùc moät khía caïnh nhoû cuûa kieán truùc laø kieán truùc caùc coâng trình xaây döïng.

3.1. Tieâu chí ñaùnh giaù maøu saéc kieán truùc:Ñoái vôùi thaønh phoá Ñaø Laït töø tröôùc ñeán nay chöa coù tieâu

chí ñaùnh giaù maøu saéc kieán truùc roõ raøng. Tuy nhieân, qua caùc thôøi kyø, coù theå noùi giôùi kieán truùc sö, caùc nhaø xaây döïng, caùc chuû coâng trình lôùn vaø nhöõng ngöôøi daân coù hieåu bieát cuõng ñaõ hình thaønh, qua thöïc teá caùc coâng trình ñaõ xaây döïng moät tieâu chí chung, ñoù laø tìm söï aám aùp vaø haøi hoøa vôùi caûnh quan chung quanh. Beân caïnh ñoù laø tieâu chí mang tính chaát töï nhieân hay noùi laø ñöông nhieân cuõng ñöôïc, ñoù laø phuï thuoäc vaøo vaät lieäu xaây döïng vaø caùch keát hôïp maøu cuûa vaät lieäu xaây döïng.

Maøu saéc kieán truùc thaønh phoá Ñaø Laït cuõng thay ñoåi, tuy khoâng quaù caùch bieät qua caùc thôøi kyø vaø caùc vuøng. Coù theå taïm phaân thaønh 3 thôøi kyø chính vaø 3 vuøng maøu saéc kieán truùc nhö sau:

a- Caùc thôøi kyø cuûa maøu saéc kieán truùc :a1. Thôøi kyø cuûa maøu saéc theo maøu cuûa vaät lieäu truyeàn

thoáng: Vaøo nhöõng naêm ñaàu thaäp nieân 1960 trôû veà tröôùc, vaät lieäu xaây döïng ôû thaønh phoá cuõng chæ xoay quanh caùc loaïi ñaù, gaïch ñaát nung, ngoùi ñaát nung, goã caùc loaïi, toân traùng keõm vaø toân Fibrociment. Trang trí thì coù vernis, sôn daàu, voâi. Nhaø ôû, coâng trình vaø caùc vaät kieán truùc ñöôïc hình thaønh qua söï saép xeáp, phoái hôïp cuûa caùc loaïi vaät lieäu neâu treân ñaõ taïo neân moät ñaëc ñieåm cuûa maøu saéc kieán truùc thôøi kyø naøy. Coù kieán truùc söû duïng maøu nguyeân cuûa vaät lieäu, hoaëc phoái hôïp giöõa maøu nguyeân thuûy cuûa vaät lieäu vôùi moät ít maøu cuûa voâi (traéng, vaøng, ñoû vaø raát ít xanh) vaø maøu cuûa sôn daàu (traéng, ñoû, vaøng, xanh caùc loaïi) hoaëc cuûa vernis (trong suoát hoaëc naâu caùnh giaùn). Chính caùch söû duïng maøu kieåu naøy ñaõ goùp phaàn raát lôùn taïo neân söï haøi hoøa cuûa kieán truùc vôùi thieân nhieân chung quanh trong thôøi kyø naøy. Coù theå nghieân cöùu moät kieán truùc tieâu bieåu nhö tröôøng Cao ñaúng Sö phaïm (tröôùc khi söûa) ñaõ söû duïng maøu cuûa gaïch nung ñeå traàn laøm maøu chuû ñaïo, beân ñoù laø maøu xaùm töï nhieân cuûa ñaù cheû vaø moät ít voâi vaøng treân töôøng traùt xi maêng; cöûa beân ngoaøi chuû yeáu maøu xanh laù caây; coøn maùi thì coù maøu xaùm cuûa ñaù huyeàn vuõ (Ardoise) laøm ngoùi lôïp cho kieán truùc xaây ñaù (nhaø Ban giaùm hieäu) hoaëc kieán truùc xaây gaïch traàn (nhaø coù thaùp) vaø lôïp ngoùi ñaát nung maøu naâu cho caùc kieán truùc queùt voâi vaøng (taát caû caùc kieán

- 12 -

truùc coøn laïi). Hay moät ví duï khaùc nhö coâng trình Nhaø doøng Chuùa Cöùu Theá, nay laø Phaân vieän Sinh hoïc Vieät Nam, toaøn boä coâng trình xaây toaøn baøng ñaù töï nhieân, ñieåm xuyeán raát ít nhöõng chæ noåi maøu traéng, cöûa goã ñeå nguyeân maøu goã ñaùnh vernis; coâng trình noåi leân trong maøu xanh cuûa röøng thoâng raát haøi hoøa, töï nhieân nhöng cuõng raát noåi baät khi nhìn töø xa. Ñoù laø coâng trình lôùn, coøn vôùi coâng trình nhoû thoâi, cöù thöû xem coù ai nghó ñöôïc maøu gì khaùc vaø ñeïp hôn maøu traéng ñeå sôn voâi laïi nhaø Thuûy Taï hieän nay.

a2. Thôøi kyø cuûa vaät lieäu ñaù röûa, ñaù maøi: Thôøi kyø naøy coù theå khoanh vuøng trong nhöõng naêm cuoái thaäp nieân 1960 ñeán 1980 khi maø ñaù röûa vaø ñaù maøi ñöôïc söû duïng phoå bieán vì tuy ñaét tieàn nhöng ñoä beàn vôùi thôøi gian laâu hôn, ít phaûi toán keùm ñeå duy tu haøng naêm, ít bò reâu moác. Vôùi neàn laø xi maêng ñen ñaù traéng thì ñaù röûa chæ chuyeån töø maøu xaùm ñen (duøng cho coät) ñeán saùng traéng (duøng cho töôøng). Nhöng vôùi neàn laø xi maêng traéng vaø ñaù traéng thì maøu saéc ñaõ ñöôïc söû duïng phong phuù hôn song cuõng khoâng ñeán möùc loøe loeït vì maøu saéc ñeå pha luùc baáy giôø khoâng “quaù nhieàu” nhö ngaøy nay. Beân caïnh ñoù, trong thôøi kyø naøy coøn chieán tranh vaø kinh teá coøn khoù khaên, maët khaùc caûm nhaän cuûa ngöôøi Ñaø Laït veà maøu saéc coøn raát ñaëc tröng laø nheï nhaøng, aám aùp vaø haøi hoøa vôùi phong caûnh neân ít thaáy coâng trình coù maøu saéc quaù töông phaûn vôùi moâi tröôøng chung quanh. Ñoái vôùi nhaø daân thì ngöôøi ta hay duøng ñaát vaøng hay ñaát ñoû loïc kyõ laøm maøu pha voâi vöøa reû tieàn maø laïi raát beàn maøu, cöûa goã thì hay duøng maøu naâu seõ ít coù caûm giaùc cuõ khi bò phong hoùa. Ñieåm nhaán veà maøu saéc cuûa thôøi kyø naøy coù theå noùi xuaát phaùt töø maøu maùi. Do thuaän tieän vaø reû tieàn neân ña soá nhaø daân lôïp toân traùng keõm hoaëc fibrociment. Tuy xeùt veà maøu saéc thì khoâng ñeán noãi “choûi” vôùi caûnh quan (luùc naøy maûng xanh trong ñoâ thò coøn raát lôùn) nhöng ñoái chieáu vôùi maùi ngoùi thì veà maøu saéc laãn daùng veû cuûa kieán truùc ñaõ xuaát hieän söï maát caân baèng vôùi thieân nhieân, chöa keå ñeán khi toân bò ræ seùt (chöøng toái ña 5 naêm) thì quaû laø moät thaùch thöùc. Tuy maûng nhaø daân khoâng phaûi laø tieâu bieåu nhöng vôùi soá löôïng nhieàu thì söï maát caân baèng naøy gaây aûnh höôûng khoâng nhoû ñeán caûnh quan ñoâ thò Ñaø Laït luùc baáy giôø. Tieâu bieåu cho maøu saéc coâng trình coâng coäng giai ñoaïn naøy laø chôï Ñaø Laït (Khu A luùc chöa söûa chöõa), coâng trình ñaõ ñöôïc trang trí baèng ñaù röûa xaùm traéng vôùi caùc ñieåm nhaán baèng lam thoâng gioù maøu traéng taïo neân söï hoøa nhaäp nheï nhaøng giöõa coâng trình vôùi chung quanh (caùc nhaø phoá chung quanh cuõng duøng ñaù röûa nhöng maøu toái hôn) vaø vôùi neàn xanh luïc cuûa phong caûnh (khu ñoài thoâng thuoäc dinh Tænh tröôûng luùc ñoù). Coøn neáu ai ñaõ töøng soáng laâu naêm ôû Ñaø Laït coøn nhôù thì phaàn chôï taïm phía sau (goã lôïp toân fibrociment) luoân ñöôïc sôn ñi, sôn laïi baèng chæ moät maøu xanh laù caây ñaäm; vaán ñeà ôû choã

- 13 -

khoâng phaûi khoâng coù maøu sôn khaùc nhöng coù theå thaáy raèng ngoaøi yeáu toá veä sinh, vieäc söû duïng maøu ôû ñaây vöøa thaân thieän vôùi moâi tröôøng, laïi vöøa laøm neàn cho maøu xaùm traéng cuûa coâng trình chính phía tröôùc. Coù theå thaän troïng xaùc ñònh ñaëc ñieåm maøu saéc kieán truùc trong giai ñoaïn naøy laø nhöõng maøu cuûa töï nhieân vaø coøn gaàn guõi vôùi moäi tröôøng chung quanh.

a3. Thôøi kyø buøng noå cuûa vaät lieäu xaây döïng vaø sôn nöôùc: Töø naêm 1990 ñeán nay, song song vôùi söï buøng noå veà moïi maët cuûa ñôøi soáng kinh teá xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc, kieán truùc vaø maøu saéc kieán truùc cuûa thaønh phoá Ñaø Laït cuõng ñaõ coù nhöõng söï thay ñoåi saâu saéc. Kinh teá khaù hôn, nhu caàu ôû ñuû chuyeån sang nhu caàu ôû toát hôn, sang troïng hôn; caùc coâng trình coâng coäng, döï aùn ñaàu tö moïc leân nhieàu hôn vôùi nhieàu saéc thaùi môùi. Tuy nhieân, beân caïnh nhöõng maët tích cöïc ñaõ xuaát hieän nhöõng yeáu toá baát caäp, lai taïo khoâng roõ raøng laøm cho boä maët kieán truùc cuûa thaønh phoá ngaøy moät phöùc taïp. Coù leõ do thôøi tieát noùng daàn leân, cuoäc soáng trong guoàng maùy cuûa kinh teá thò tröôøng quaù gaáp gaùp laøm cho suy nghó cuûa moät boä phaän ngöôøi Ñaø Laït thay ñoåi, khoâng coøn nhieàu nhöõng traàm aám, nheï nhaøng maø ñaõ xuaát hieän khoâng ít söï phoâ tröông, chôi troäi trong khi xaây döïng vaø söû duïng vaät lieäu, maøu saéc nhaø cöûa. Vaät lieäu nhieàu quaù, ngöôùi ta muoán chöùng toû söï “sang troïng” qua caùch duøng thaät nhieàu vaät lieäu môùi nhaát ñeå trang trí cho maët ngoaøi nhaø mình. Coøn caùc loaïi maøu saéc cuûa sôn nöôùc, sôn daàu thì coù ñeán haøng ngaøn löïa choïn sao cho nhaø mình noåi troäi hôn, ñoäc ñaùo hôn, khaùc thöôøng hôn. Trong boái caûnh ñoù, böùc tranh kieán truùc trôû neân hoãn ñoän vôùi ñuû nhöõng maøu saéc roái raém. Toân giaû ngoùi ñuû maøu, caùc loaïi cuûa saét, cuûa nhoâm, kính maøu pha troän nhau trong moät khoâng gian heïp cuûa trung taâm ñoâ thò laøm cho ngöôøi ta thaáy choaùng vaùng. Thöïc tình maø noùi, vaät lieäu môùi vaø phong phuù laø toát vaø baûn thaân noù chaúng coù toäi tình gì, caùi ñaùng noùi laø caùch söû duïng quaù tham lam vaø lieàu lónh cuûa chuû coâng trình, beân caïnh ñoù laø söï baát caäp trong quaûn lyù (chöa coù tieâu chí vaø vaên baûn phaùp quy ñaày ñuû ñeå quaûn lyù) vaø phaàn naøo ñoù do moät boä phaän kieán truùc sö chöa thaät söï nghieân cöùu kyõ vaø chaêm chuùt cuõng nhö kieân quyeát baûo veä ñöùa con tinh thaàn cuûa mình tröôùc söï noân noùng, voäi vaøng vaø ñoøi hoûi quaù “kyø laï” cuûa chuû coâng trình. May thay, trong thôøi kyø naøy khoâng phaûi ña phaàn kieán truùc cuûa Ñaø Laït ñeàu vöôùng phaûi “kieáp naïn” naøy maø chæ laø moät boä phaän khoâng lôùn; tuy nhieân cuõng nhö caùi gai trong maét, duø nhoû nhöng raát xoán xang, khoù chòu cho caûnh quan chung cuûa thaønh phoá, nhaát laø trong khu trung taâm. Ñau xoùt nhaát laø nhöõng lôùp voâi ñuû maøu maø ngöôøi ta voâ tình phuû leân maët ñaù töï nhieân bò phong hoùa cuûa caùc coâng trình cuõ do laøm bieáng vaø sôï hao toán khi xöû lyù. Tuy nhieân, cuõng coù nhöõng coâng trình tieâu bieåu cho böôùc chuyeån tieáp ñaày khoù khaên naøy. Ví duï nhö moät soá coâng trình cuõ ñöôïc ñaïi tu laïi, moät soá chuû ñaàu tö vaø ñôn vò töï vaán

- 14 -

ñaõ raát coù taàm khi hieän ñaïi hoùa toái ña coù theå ñoái vôùi noäi thaát nhöng laïi raát thaän troïng trong vieäc giöõ gìn baûn saéc nguyeân thuûy beân ngoaøi coâng trình keå caû maøu saéc ñöôïc choïn loïc ñuùng nhö cuõ vaø chæ laøm môùi laïi (nhö khu bieät thöï Leâ Lai, moät soá nhaø cuûa khu Tænh uûy, khu bieät thöï Hoaøng Anh Gia Lai…). Moät soá coâng trình môùi nhö Cung Thieáu nhi, Cuïm nhaø nghæ cuûa Tænh uûy, Tröôøng Kyõ thuaät Laâm Ñoàng, Böu ñieän tænh, khaùch saïn Ngoïc Lan… ñaõ theå hieän ñöôïc söï chaêm chuùt cho beân ngoaøi vaø maøu saéc coâng trình. Ngoaøi ra, söï phoái hôïp giöõa kính maøu vaø khung nhoâm taïi moät soá coâng trình tuy coù neùt môùi laï hieän ñaïi nhöng chöa thaät söï phuø hôïp vôùi caûnh quan Ñaø Laït. Thaät khoù maø xaùc ñònh ñaëc tröng cuûa maøu saéc kieán truùc trong giai ñoaïn naøy.

b- Caùc vuøng maøu saéc kieán truùc ñaëc tröng: Do möùc ñoä ñoâ thò hoùa, bieân ñoä taêng daàn giöõa giaøu vaø

ngheøo, khaùc bieät giöõa söï phoâ tröông cuûa cuoäc soáng ñoâ thò vôùi cuoäc soáng thöïc teá giaûn dò cuûa vuøng ven, vuøng noâng thoân maø saéc thaùi kieán truùc cuõng hình thaønh söï phaân bieät khaù roõ neùt. Coù theå taïm chia thaønh caùc vuøng maøu saéc kieán truùc nhö sau:

b1. Khu Trung taâm thaønh phoá: Nhö ñaõ neâu treân, vôùi möùc ñoäâ ñoâ thò hoùa cao, giaù ñaát ngaøy caøng taêng, coù khi cao gaáp vaøi laàn giaù trò nhaø vaø bò boù buoäc trong khoâng gian heïp, caùc coâng trình ñaõ coá gaéng ñeå ñöôïc vöôn cao leân, ñeå ñöôïc noåi troäi maø khoâng phaûi ñoâ thò naøo cuõng coù ñuû quy cheá ñeå ñieàu chænh noù. Nhaø san saùt nhau nhöng caù tính, nhu caàu thaåm myõ cuûa moãi ngöôøi moãi khaùc cho neân nhaø quaûn lyù, vaø toäi nhaát laø caùc kieán truùc sö, caùc nhaø tö vaán khoâng ñuû cô sôû phaùp lyù ñeå ñònh höôùng, tö vaán cho chuû ñaàu tö phaûi aùp duïng moät tieâu chí chung veà maøu saéc hoaëc chí ít laø coù söï ñoàng boä giöõa caùc coâng trình trong cuøng moät daõy phoá, moät khu daân cö taäp trung. Beân caïnh ñoù, ngaøy nay cuoäc soáng ñoâ thò ñaõ hình thaønh kieåu laøm heát mình nhöng cuõng “chôi” heát mình neân sau khi vaát vaû kieám tieàn, ngöôøi ta muoán taïo cho mình moät khoâng gian raát rieâng, raát caù tính ñeå töï thoûa maõn cuõng nhö so saùnh vôùi baïn beø luùc “traø dö töûu haäu”. Coù nhöõng caùi goïi laø ñoäc ñaùo nhöng vôùi ñieàu kieän noù phaûi naèm rieâng leû, coøn trong moät khoâng gian chung thì trôû neân laïc loõng vaø khoâng theå hoøa nhaäp ñöôïc. Coù theå toùm löôïc maøu saéc trong trung taâm thaønh phoá hieän nay laø ña saéc maøu (Multicolor), noùng naûy vaø thieáu hoøa hôïp.

b2. Vuøng caän trung taâm, caùc nhaø vöôøn: Cuoäc soáng ôû ñaây hieàn hoøa vaø thoaûi maùi hôn, ñoàng thôøi trong boái caûnh cuûa vuøng saûn xuaát noâng nghieäp hoaëc nhaø coù vöôøn thì ngöôøi ta quen vôùi nhöõng maøu saéc nheï nhaøng voán coù cuûa thieân nhieân neân ít söû duïng caùc maøu quaù loøe loeït, choùi chang cho coâng trình kieán truùc. Thaät ra hieän nay ôû vuøng ven Ñaø Laït cuõng coù nhöõng kieán truùc söû duïng caùc maøu noùng nhöng xeùt cho kyõ thì chæ ôû möùc ñoä nheï nhaøng, coù nhieàu nhaát laø 3 maøu cho moãi kieán truùc maø thöôøng thì laø taêng giaûm ñoä ñaäm nhaït (ton sur

- 15 -

ton) chöù raát ít söû duïng maøu töông phaûn (contrast). Ñaëc ñieåm laøm cho vuøng ven coù maøu saéc kieán truùc deã chòu hôn laø ñaát roäng, coâng trình caùch xa nhau xen keõ ôû giöõa laø vöôøn vaø caây xanh neân nhìn ôû moät khung caûnh bao quaùt (Panorama) ta cuõng ít nhaän bieát ngay ñöôïc söï töông phaûn hoaëc noùi caùch khaùc, khoù hình thaønh söï töông phaûn roõ raøng. Vuøng caän trung taâm vaø caùc nhaø vöôøn coøn coù lôïi theá laø coù caây xanh, thaûm coû, ñoài nuùi laøm neàn neân neáu toång hôïp vôùi nhöõng yeáu toá neâu treân thì coù theå ñaùnh giaù maøu saéc kieán truùc vuøng caän trung taâm vaø caùc nhaø vöôøn ôû Ñaø Laït laø maøu gaàn guõi vôùi thieân nhieân.

b3. Vuøng ven vaø caùc xaõ ngoaïi thaønh: Ñaây laø nhöõng vuøng thuaàn noâng, dòch vuï raát ít vaø mang tính gia ñình. Beân caïnh ñoù laø loái soáng tình laøng nghóa xoùm neân laøm gì ngöôøi ta cuõng nhìn nhau ñeå tìm moät giaûi phaùp haøi hoøa chung. Maët khaùc, do cö daân ña phaàn chaát phaùc, hieàn hoøa vaø quan troïng nhaát cuoäc soáng gaén lieàn vôùi ruoäng ñaát, caây coái neân caûm nhaän veà maøu saéc chung cuûa hoï cuõng raát töï nhieân vaø gaàn guõi vôùi nhöõng gì thuôøng gaëp. Veà vôùi caùc vuøng ven vaø caùc xaõ ngoaïi thaønh Ñaø Laït, maøu saéc chung cuûa caû moät vuøng roäng lôùn laø maøu vaøng ñeán naâu cuûa ñaát vaø maøu xanh cuûa caây coû, ruoäng vöôøn. Ngoaøi caùc coâng trình coâng coäng vaø moät boä phaän nhoû nhaø ôû dòch vuï ven quoác loä, tænh loä taïi caùc trung taâm xaõ ñöôïc xaây döïng môùi vaø ñöôïc xem xeùt khaù kyõ veà maøu saéc vaø söû duïng vaät lieäu trong quaù trình pheâ duyeät vaø quaûn lyù xaây döïng, ta thaáy ña phaàn nhaø daân vaãn mang maøu saéc töï nhieân nguyeân thuûy cuûa vaät lieäu xaây döïng nhö xaùm ñen ñeán xaùm traéng cuûa ñaù granit, traéng ñeán vaøng saãm cuûa voâi pha vôùi maøu laøm baèng ñaát, naâu cuûa goã, naâu ñoû cuûa ngoùi nung vaø moät ít sôn daàu maø ña phaàn laø xanh da trôøi, xanh luïc. Coøn ngheøo thì nhaø goã maùi toân traùng keõm ngaõ maøu naâu nhöng ñaët giöõa neàn ñaát Bazan ñoû vaø caây xanh trong vöôøn thì thaät laø haøi hoøa, thaäm chí nhìn xa thì phaûi chuù yù môùi thaáy ñöôïc. Khaù hôn moät chuùt thì coù lôùp ñaù cheû maøu xaùm xaây cao chöøng moät thöôùc, treân laø vaùch, cöûa goã sôn daàu vaø maùi lôïp ngoùi môùi hoaëc reâu phong ñeàu ñeïp. Giaøu hôn moät chuùt thì xaây theo kieåu “bieät thöï”, lôïp ngoùi hoaëc moät ít lôïp toân giaû ngoùi nhöng nhö ñaõ noùi treân, cö daân cuõng nhìn chung quanh choøm xoùm vaø laøm sao “coi cho ñöôïc”, ñöøng “chôi noåi” quaù neân nhìn chung töø moïi goùc ñoä, nhaø cöûa vuøng naøy coù söï chuyeån tieáp moät caùch nheï nhaøng töø nhaø naøy sang nhaø khaùc veà kieán truùc cuõng nhö maøu saéc. Maët khaùc ngöôøi daân noâng thoân coù moät taäp tính raát thöôøng gaëp laø ñaõ thích kieåu nhaø naøo roài laø laøm cho gioáng, khaùc chaêng nhau laø moät soá chi tieát vaø maøu saéc vaø nhö vaäy voâ tình nhöng laïi raát hôïp lyù vì ñaõ taïo neân söï ñoàng boä, haøi hoøa nhaát ñònh giöõa caùc coâng trình. Yeáu toá coøn laïi gioáng nhö vuøng caän trung taâm vaø nhaø vöôøn laø nhaø caùch xa nhau vaø coù neàn phong caûnh ñoài nuùi, caây xanh neân maøu saéc kieán truùc vuøng ven thaønh phoá mang saéc thaùi töï nhieân nhaát.

- 16 -

3.2. Caùc yeáu toá chi phoái, kieåm soaùt:Nhö ñaõ neâu trong hieän traïng treân ñoâ thò naøo cuõng coù moät

neàn phong caûnh rieâng neân nhöõng taùc ñoäng, theâm bôùt maøu saéc cho khung caûnh chung ñoù caàn ñöôïc xaùc ñònh theo nhöõng yeáu toá töø chính ñeán phuï, töø toång quan ñeán chi tieát laøm cô sôû cho vieäc quaûn lyù chi phoái maøu saéc kieán truùc chung cho toaøn thaønh phoá.

a- Caùc yeáu toá chi phoái chính: Coù theå thaáy ñoâ thò naøo cuõng bò chi phoái tröôùc heát veà

maøu saéc ñaëc höõu cuûa phong caûnh töï nhieân, vaät lieäu xaây döïng, truyeàn thoáng vaø moät soá yeáu toá phaùt sinh khaùc trong quaù trình phaùt trieån maø ta chöa theå löôøng heát ñöôïc.

a1. Caûnh quan chung quanh: Ñaây laø yeáu toá quan troïng vaø chính yeáu nhaát. Ñaø Laït coù neàn chính laø hai maøu xanh laø xanh luïc (green) cuûa caây coû vaø xanh da trôøi (blue) cuûa baàu trôøi vaø maët nöôùc hoaëc chuyeån maøu xaùm traéng vaøo muøa möa do söông vaø maây muø. Yeáu toá naøy chi phoái moät caùch töï nhieân, coù quy luaät theo hai muøa möa naéng cuûa thaønh phoá vaø yeáu toá chi phoái khoâng theå can thieäp ñöôïc.

a2. Vaät lieäu xaây döïng: Ñaù, ñaát, kim loaïi vaø goã laø vaät lieäu chuû yeáu cho xaây döïng. Xeùt veà baûn chaát thì yeáu toá chi phoái naøy cuõng khoâng theå can thieäp saâu ñöôïc, coù chaêng laø pha troän phoái hôïp theo moät tæ leä nhaát ñònh ñeå coù söï haøi hoaø veà maøu saéc trong söï toång hôïp ñoù. Veà sau, trong quaù trình taïo hình cuûa caùc vaät lieäu naøy, ngöôøi ta boå sung moät soá maøu nhaân taïo cho phong phuù, töôi taén hôn. Nhö vaäy coù theå noùi vaät lieäu xaây döïng laø yeáu toá chi phoái keát hôïp giöõa töï nhieân vaø nhaân taïo vaø chæ coù theå can thieäp moät phaàn.

a3. Truyeàn thoáng: Söû duïng maøu saéc trong cuoäc soáng noùi chung vaø kieán truùc noùi rieâng ñaõ hình thaønh nhöõng truyeàn thoáng töø laâu theo töøng daân toäc, theo töøng quan nieäm, theo toân giaùo vaø caû theo yeáu toá thôøi tieát vaø caûnh quan beân ngoaøi. Ngöôøi Vieät Nam thuoäc phöông ñoâng; ngöôøi Ñaø Laït laø di daân töù xöù cuûa ñaát nöôùc hoïp thaønh neân caûm nhaän vaø söû duïng maøu saéc theo yeáu toá phöông Ñoâng laø ñieàu taát nhieân. Vui ñoû, buoàn traéng, cao sang quyeàn quyù vaøng, trang troïng ñen… Song beân caïnh ñoù, moät vaán ñeà quan troïng laø yeáu toá chi phoái cuûa phöông Taây, cuï theå laø Phaùp trong sinh hoaït vaø nhaát laø kieán truùc. Vì vaäy, ôû Ñaø Laït ñaõ ít nhieàu coù söï phoái hôïp nhaát ñònh giöõa hai truyeàn thoáng Ñoâng vaø Taây trong maøu saéc, nhaát laø maøu saéc kieán truùc. Ví duï nhö nhöõng naêm 1930, khi xaây döïng Hotel du Parc (Novotel ngaøy nay) trong toång theå chính laø töôøng voâi traéng vaø maùi ngoùi ñoû, ngöôøi ta ñaõ ñaép noåi theâm vaøo caùc hoa hoàng döôùi beä cöûa goã vaø cho sôn maøu nhö thaät ñeå trang trí; hay nhö kieán truùc cuûa Ga Ñaø Laït hieän nay (Di tích kieán truùc caáp quoác gia) ñaõ söû duïng voâi maøu ñoû baàm vaø kính nhieàu maøu ñeå trang trí maø chöa coù tieàn leä ôû trong caùc coâng trình coâng coäng tröôùc ñoù. Ngoaøi ra, caùc kieán truùc cuûa Thieân Chuùa giaùo vaø Phaät giaùo laø caùc ñaïi bieåu roõ neùt nhaát cuûa hai

- 17 -

tröôøng phaùi Ñoâng vaø Taây cuøng toàn taïi trong thaønh phoá naøy song coù moät ñieåm chung laø raát haøi hoaø vôùi thieân nhieân vaø khung caûnh chung. Ngöôøi daân caùc theá heä Ñaø Laït chaéc ñaõ caûm nhaän saâu saéc caùch söû duïng maøu noùi treân neân tröôùc khi coù söï buøng noå cuûa sôn nöôùc thì truyeàn thoáng chung cuûa maøu saéc kieán truùc taïi thaønh phoá Ñaø Laït laø nheï nhaøng, aám aùp vaø gaàn guõi vôùi thieân nhieân. Noùi chung, truyeàn thoáng laø moät yeáu toá chi phoái hoaøn toaøn nhaân taïo, deã can thieäp vaø cuõng raát deã bò thay theá neáu khoâng coù bieän phaùp heä thoáng hoùa vaø theå cheá hoùa.

a4. Yeáu toá khaùc: Ngoaøi nhöõng yeáu toá chính neâu treân, vieäc söû duïng maøu saéc, nhaát laø trong maûng nhaø daân coøn mang nhieàu yeáu toá chi phoái phuï khaùc nhö taâm linh, phong thuûy. Ñaây laø nhöõng yeáu toá chi phoái nhaân taïo vaø khoâng phoå bieán.

a.4.1. Veà yeáu toá taâm linh: Coù theå noùi laø khoâng phaûi laø khi cuoäc soáng dö daû coøn ngöôøi môùi höôùng tôùi nhöõng vaán ñeà sieâu nhieân maø yeáu toá naøy ñaõ hình thaønh töø laâu, nhaát laø trong vieäc xaây nhaø ôû. Ñieàu naøy theå hieän roõ neùt ôû choã boá trí höôùng nhaø, phoøng oác, cöûa chính, nhaø beáp… Coøn veà maøu saéc, ngöôøi ta traùnh nhöõng maøu quaù toái laøm cho maët nhaø buoàn baõ, u aùm laøm aên khoâng neân; ngöôøi ta cuõng traùnh nhaø chæ toaøn maøu traéng troâng coù veû tang toùc; cuõng coù quan nieäm cho raèng maët tieàn nhaø oáp caùc loaïi ñaù coù maët saùng boùng hoaëc trang trí baèng göông traùng thuûy, caùc maûng kính lôùn seõ laøm doäi laïi “khí vöôïng” neân khoù maø phaùt trieån… Tuy khoâng ai noùi ra chöù cöù ñi moät voøng nhaø caùc chuû doanh nghieäp môùi phaát thì seõ thaáy ngay yeáu toá chi phoái naøy trong caùch söû duïng maøu saéc vaø vaät lieäu trang trí maët tieàn nhaø.

a.4.2. Phong thuûy: Phong thuûy coù nguoàn goác töø phöông Ñoâng maø ngöôøi Trung Quoác coù nhieàu caùch nghieân cöùu vaø aùp duïng vaøo caùc maët cuûa cuoäc soáng, coù theå thaáy roõ nhaát laø trong Kinh Dòch. Trong nghieân cöùu phong thuûy, caùc maøu xaùm, ñen, xanh döông, xanh luïc, tím, ñoû, hoàng, traéng thöù töï töông öùng vôùi caùc cung cuûa baùt quaùi laø Chaán, Caøn, Khaûm, Caán, Toán, Ly, Khoân, Ñoaøi. Keát hôïp vôùi nguõ haønh thì traéng öùng vôùi Kim taïi cung Ñoaøi, Xanh luïc öùng vôùi Moäc taïi cung Caán, ñen öùng vôùi Thuûy taïi cung Caøn, ñoû öùng vôùi Hoûa taïi cung Li vaø taát caû ñeàu bao quanh trung taâm cuûa baùt quaùi laø maøu vaøng öùng vôùi Thoå. ÔÛ ñaây, khoâng coù ñieàu kieän tìm hieåu saâu veà caùch söû duïng maøu theo baùt quaùi nhöng coù theå noùi thöïc teá ñaây cuõng laø moät yeáu toá chi phoái nhaân taïo vaø cuõng ít phoå bieán.

b- Yeáu toá kieåm soaùt: Ñaây laø yeáu toá laøm caên cöù ñeå ñaùnh giaù tính phuø hôïp

cuûa maøu saéc kieán truùc, noù bao goàm caû yeáu toá töï nhieân laãn nhaân taïo nhöng quan troïng laø choã keát hôïp hai yeáu toá naøy ñeå trôû thaønh moät tieâu chí chung khaû dó vaø ñöôïc chaáp nhaän treân dieän roäng ñoái vôùi vieäc kieåm tra vaø quaûn lyù vieäc söû duïng maøu saéc kieán truùc.

- 18 -

b1. Caûnh quan chung quanh: Nhö ñaõ phaân tích ôû phaàn treân, ñaây laø yeáu toá hoaøn toaøn töï nhieân, khoù can thieäp vaø neân toân troïng toái ña. Moät kieán truùc neáu ñöôïc ñaët nhöng chöa phuø hôïp vôùi khung caûnh cuõng coù theå duøng maøu saéc ñeå haïn cheá nhöõng khieám khuyeát; tuy nhieân cho duø hình thaùi kieán truùc coù theå phuø hôïp nhöng söû duïng maøu khoâng phuø hôïp seõ deã nhaän bieát vaø gaây phaûn caûm ngay. Caûnh quan Ñaø Laït laø coâng thöùc cuûa moät vuøng ñoài, nuùi, hoà, thoâng vaø söông muø; möa naéng tuy ñaâu cuõng coù nhöng möa naéng ôû Ñaø Laït phaûi gaén vôùi ñoài, nuùi, hoà, thoâng vaø söông muø. Vì vaäy, coù theå noùi ñaây laø yeáu toá kieåm soaùt quan troïng nhaát nhöng cuõng khoù baûo veä nhaát.

b2. Coâng trình laân caän: Ñaây laø yeáu toá nhaân taïo, deã taùc ñoäng vaø luoân coù söï bieán ñoäng theo thôøi gian phuï thuoäc vaøo caùc yeáu toá cuõ môùi, quan nieäm thaåm myõ, tình traïng kinh teá, söï phaùt trieån cuûa vaät lieäu xaây döïng, tính chaát sôû höõu vaø caû tính tình cuûa con ngöôøi. Do ñaëc ñieåm nhö treân neân yeáu toá naøy raát khoù ñeå xaây döïng thaønh tieâu chí ñeå kieåm soaùt chung. Moãi ngöôøi coù moät caûm nhaän rieâng veà maøu saéc neân neáu phaân thaønh nhöõng nhoùm nhoû ôû möùc ñoä cho pheùp thì môùi coù theå goùp ñöôïc tieáng noùi chung, taát nhieân laø tieáng noùi ñoù khoâng nhaát thieát phaûi hoaøn toaøn gioáng nhau maø caàn coù söï chuyeån tieáp vôùi nhau ñeå traùnh ñôn ñieäu. Nhö vaäy, coù theå noùi yeáu toá kieåm soaùt laø coâng trình laân caän thì chæ giaûi quyeát ñöôïc trong moät khu vöïc nhaát ñònh vaø laø yeáu toá khoâng oån ñònh. ÔÛ Ñaø Laït, beân caïnh caùc bieät thöï, moät soá nhaø bieät laäp ñöôïc nghieân cöùu kyõ veà kieán truùc cuõng nhö maøu saéc thì ña phaàn caùc daõy phoá khu trung taâm ñoâ thò tröôùc ñaây ñeàu do moät vaøi oâng chuû lôùn xaây döïng haøng loaït vaø cho thueâ laïi neân nhìn chung ñaõ taïo ñöôïc moät söï ñoàng boä nhaát ñònh. Maët khaùc thôøi Hoaøng trieàu cöông thoå thì vieäc quaûn lyù xaây döïng raát ngaët ngheøo neân tính ñoàng boä cuûa kieán truùc vaø maøu saéc coâng trình ñöôïc giaûi quyeát khaù chu ñaùo. Nay thì nhu caàu söûa chöõa, caûi taïo naâng caáp ngaøy moät nhieàu, moãi daõy phoá coù nhieàu chuû sôû höõu vôùi nhöõng nhu caàu, sôû thích khaùc nhau thì vieäc phaù vôõ söï ñoàng boä ñoù laø khoûi traùnh khoûi. Maët khaùc coâng trình laân caän laø yeáu toá kieåm soaùt coù tính hoaùn vò laãn nhau, coâng trình hieän höõu laøm caên cöù ñeå xem xeùt vieäc xaây döïng coâng trình môùi vaø tôùi khi caàn söûa chöõa, tôùi löôït noù phaûi chòu yeáu toá kieåm soaùt töø nhöõng coâng trình môùi xaây döïng naøy. Vì vaäy, caàn coù moät heä thoáng caùc quy ñònh thoáng nhaát vaø khaû thi môùi ñaûm baûo ñöôïc tính ñoàng boä vaø phuø hôïp maøu giöõa caùc coâng trình, nhaát laø caùc daõy phoá ñang laø ña soá trong ñoâ thò hieän nay.

3.3. Caùc ñònh cheá quaûn lyù, kieåm soaùt: Töø laâu chuùng ta thöôøng ta thaùn veà söï hoãn loaïn maøu saéc

trong kieán truùc taïi caùc ñoâ thò, song thöïc teá neáu hoûi maøu naøo ñeïp hôn, maøu naøo phuø hôïp hôn thì khoâng ai coù theå traû lôøi moät caùch chính xaùc. Thöïc teá cuõng coù moät soá quy ñònh nhöng chöa cuï theå vaø tính khaû thi khoâng cao. Caùc nhaø tö vaán ñöôïc ñaøo taïo baøi baûn, coù tö duy toát veà maøu saéc kieán truùc, coù

- 19 -

traùch nhieäm nhöng ñeå thuyeát phuïc ñöôïc chuû coâng trình söû duïng maøu gì thì khoâng phaûi ai cuõng laøm ñöôïc vaø laø moät vieäc cöïc khoù trong giai ñoaïn hieän nay. Quy chuaån Xaây döïng Vieät Nam do Boä Xaây döïng ban haønh cuõng chæ khuyeán caùo khoâng ñöôïc söû duïng maøu toái, nhöng maøu toái laø maøu gì thì cuõng khoâng xaùc ñònh cuï theå. Vì vaäy, nhöõng ñònh cheá ñeå quaûn lyù maøu saéc trong kieán truùc laø moät yeáu toá kieåm soaùt raát caàn thieát.

- 20 -

II. ÑEÀ XUAÁT BIEÄN PHAÙP QUAÛN LYÙ MAØU SAÉC KIEÁN TRUÙC ÑOÂ THÒ ÑAØ LAÏT:

1. Xaùc ñònh caùc yeáu toá caàn quaûn lyù:a) Caùc yeáu toá bò ñoäng:

- Quyeàn taùc giaû cuûa chuû theå saùng taïo, quyeàn sôû höõu taøi saûn cuûa chuû ñaàu tö.

- Yeáu toá lòch söû truyeàn thoáng vaên hoùa thaåm myõ.- Ñieàu kieän töï nhieân, thieân nhieân.- Taøi nguyeân vaät lieäu ñòa phöông.

Trong toång theå töï nhieân cuûa moät caûnh quan ñoâ thò, roäng hôn laø moät vuøng, moïi vaät luoân toàn taïi vôùi nhöõng maøu saéc ña daïng phong phuù. Ñoù laø ñaëc ñieåm voán coù cuûa töï nhieân töø bao ñôøi nay. Böùc tranh ña daïng aáy ñöôïc caáu thaønh töø nhieàu yeáu toá khaùc nhau, trong ñoù coù nhöõng yeáu toá laøm neàn chính vaø nhöõng yeáu toá noåi leân laøm ñieåm nhaán. Söï phaân taùch giöõa chính vaø phuï cuõng chæ mang tính töông ñoái, phuï thuoäc vaøo tính chaát moái quan heä giöõa chuû theå vaø khaùch theå, cuõng nhö moái töông quan noäi taïi cuûa nhoùm ñoái töôïng xem xeùt.

Trong lónh vöïc saùng taùc thieát keá kieán truùc, maøu saéc laø moät thaønh phaàn quan troïng cuûa quaù trình tö duy saùng taïo. Söï löïa choïn maøu saéc, boá cuïc maøu saéc, phong caùch söû duïng maøu saéc… thay ñoåi khaùc nhau tuøy thuoäc caûm nhaän caù nhaân cuûa ngöôøi thieát keá. Tuy nhieân, khi nhìn ngaém hình aûnh toång theå cuûa ñoâ thò, hieäu quaû hình aûnh maøu saéc maø ngöôøi ta caûm nhaän khoâng phaûi chæ laø nhöõng coâng trình rieâng leû, maø coù söï lieân keát hình aûnh giöõa caûnh quan thieân nhieân vaø caûnh quan nhaân taïo, giöõa coâng trình coå vaø coâng trình coù tuoåi ñôøi ít hôn, giöõa coâng trình hieän höõu vaø coâng trình môùi hoaøn thaønh.

Vì theá, söï quaûn lyù maøu saéc kieán truùc trong ñoâ thò khoâng chæ ñeà caäp ñeán khía caïnh thaåm myõ cuûa saùng taùc coâng trình kieán truùc, maø quan troïng hôn laø caàn phaûi ñeà caäp ñeán nhöõng taùc ñoäng cuûa maøu saéc coâng trình ñoái vôùi cö daân trong khu vöïc vaø ñoái vôùi toaøn thaønh phoá. Nhö vaäy, ta phaûi taïo ra neùt ñaëc tröng cho töøng khu laân caän, töøng ñoaïn phoá, töøng khu vöïc… nhöng vaãn ñaûm baûo söï haøi hoøa vôùi toång theå.

Caàn phaûi xaây döïng moät quan ñieåm thoâng suoát veà quaûn lyù maøu saéc trong ñoâ thò. Quaûn lyù maøu saéc kieán truùc trong ñoâ thò phaûi ñöôïc ñaët trong noäi dung taïo döïng hình aûnh ñaëc tröng mong muoán cuûa ñoâ thò, vôùi muïc tieâu laø ñaûm baûo söï phaùt trieån beàn vöõng veà maët vaên hoùa.

Veà maët phaân caáp quaûn lyù, hieän nay chuû yeáu môùi chæ caên cöù vaøo dieän tích xaây döïng. Nhöõng coâng trình coù quy moâ nhoû do caáp huyeän quaûn lyù. Tuy nhieân, ñoái töôïng naøy chuû yeáu laø nhaø ôû tö nhaân vôùi soá löôïng raát lôùn coù taùc ñoäng quan troïng trong vieäc taïo döïng hình aûnh cuûa ñoâ thò. Vì vaäy, vieäc quaûn lyù maøu saéc kieán truùc caàn taäp trung höôùng daãn vaø taêng cöôøng kieåm soaùt ôû khu vöïc naøy. Trong tröôøng hôïp ñoù, söï

- 21 -

tham gia tích cöïc cuûa coäng ñoàng laø moät yeáu toá quan troïng ñeå coù theå taïo döïng hình aûnh mong muoán cuûa thaønh phoá. Hieän nay, coù theå noùi Ñaø Laït tuy ñaõ coù Ñieàu chænh Quy hoaïch chung ñöôïc duyeät keøm theo caùc quy ñònh quaûn lyù, nhöng trong thöïc teá vaãn raát khoù aùp duïng cho coù hieäu quaû. Vì vaäy, thaønh phoá caàn coù moät söï hoaïch ñònh cuï theå, moät tuyeân boá chung veà hình aûnh mong muoán ñaït ñöôïc, laø öôùc nguyeän chung cuûa ngöôøi daân thaønh phoá ñeå moïi ngöôøi chung loøng chung söùc xaây döïng. Taàm nhìn vieãn caûnh aáy seõ laø neàn taûng ñeå phaân tích vaø nhìn nhaän ñöôïc nhöõng öu theá, ñaëc thuø, töø ñoù xaùc ñònh nhöõng phöông thöùc öùng xöû phuø hôïp.

Maøu saéc kieán truùc Ñaø Laït veà cô baûn laø maøu vaät lieäu. Toå hôïp maøu saéc coâng trình laø hieäu quaû coù tính töï thaân cuûa caùc vaät lieäu ñöôïc söû duïng chöù khoâng phaûi laø söï aùp ñaët veà maøu saéc theo chuû yù cuûa ngöôøi taïo döïng coâng trình. Gam maøu phoå bieán ñöôïc quy ñònh bôûi maøu cuûa maùi ngoùi (naâu, ñoû), maøu goã (naâu nhaït), töôøng maøu voâi vaøng nhaït hay hoàng nhaït, gôø chæ vôùi maøu voâi traéng… Söï löïa choïn maøu saéc khoâng phaûi laø yeáu toá ñöôïc chuù troïng nhaát trong vieäc taïo döïng thaåm myõ coâng trình kieán truùc. Bôûi vì caùc vaät lieäu xaây döïng chuû yeáu ñeàu khai thaùc taïi choã, maøu saéc cuûa chuùng trong coâng trình kieán truùc ñaõ hoøa quyeän raát toát vôùi khung caûnh thieân nhieân taïi choã vaø ñaõ taïo neân nhöõng aán töôïng deã chòu. Caùc yeáu toá ñeà caäp trong quaûn lyù maøu saéc kieán truùc ñoâ thò:

Neáu ñaët ñeå moät coâng trình kieán truùc vaøo moái quan heä toång theå khu vöïc laân caän, maøu saéc cuûa coâng trình coù theå ñöôïc nhìn nhaän döôùi 4 caáp ñoä cô baûn:

Quy moâ khu vöïc hoaëc caû thaønh phoá. Quy moâ ñöôøng phoá, quaõng tröôøng. Caáp ñoä coâng trình cuï theå. Caáp ñoä cuûa caùc thaønh phaàn chi tieát trong coâng trình.Beân caïnh ñoù, maøu saéc cuûa coâng trình kieán truùc coù theå

ñöôïc nhìn nhaän töø caùc ñieåm nhìn khaùc nhau: töø phía tröôùc, töø caïnh beân, töø treân cao, töø beân döôùi…. Coâng trình cuõng coù theå ñöôïc caûm nhaän trong ñieàu kieän khaùc nhau: bò boùng ñoå cuûa coâng trình laân caän hoaëc boùng baûn thaân coâng trình, trong ñieàu kieän aùnh saùng ban ngaøy röïc rôõ cuûa muøa naéng khoâ hay aùnh saùng laïnh giaù cuûa muøa ñoâng, döôùi taùc ñoäng cuûa chieáu saùng nhaân taïo vaøo ban ñeâm… Trong moãi ñieàu kieän khaùc nhau, bieåu hieän coâng trình coù söï khaùc bieät vaø vì vaäy ñem laïi vho ngöôøi quan saùt nhöõng caûm nhaän khaùc nhau.

Theo quan ñieåm beàn vöõng vaên hoùa, quaûn lyù maøu saéc kieán truùc ñoâ thò nhaèm goùp phaàn taïo döïng moâi tröôøng soáng ñaùp öùng tieâu chuaån ñoâ thò beàn vöõng thoâng qua tieâu chí beàn vöõng vaên hoùa; duy trì, tieáp noái, phaùt trieån, laøm môùi caùc giaù trò tích cöïc cuûa vaên hoùa truyeàn thoáng cuõng nhö vaên hoùa ñöông ñaïi. Taïo döïng ñoâ thò coù khaû naêng soáng ñöôïc cao, söùc haáp

- 22 -

daãn toát, thaân thieän höôùng tôùi muïc tieâu mong muoán laø tieáp noái vaø phaùt trieån tinh thaàn cuûa ñòa ñieåm.

Treân cô sôû caùc phaân tích neâu treân cho thaáy: Quaûn lyù maøu saéc coâng trình kieán truùc trong ñoâ thò caàn ñaùnh giaù ñöôïc taùc ñoäng cuûa coâng trình veà maët toå hôïp maøu saéc theo 4 caáp ñoä neâu treân. Töø ñoù ñaùnh giaù tính chaát vaø möùc ñoä ñoùng goùp ñoái vôùi hình aûnh ñoâ thò trong vieäc phaùt trieån ñeå ñaït ñöôïc caùc ñaëc tröng mong muoán. Ñeå coù theå ñi ñeán höôùng daãn vaø quy ñònh cuï theå thoáng nhaát trong moãi khu vöïc ñoâ thò, caàn thöïc hieän caùc noäi dung sau:

- Xaùc ñònh taàm nhìn vieãn caûnh phaùt trieån chung cho toaøn thaønh phoá.

- Xaùc ñònh ñaëc tröng cô baûn cuûa töøng khu vöïc vaø muïc tieâu phaùt trieån mong muoán.

- Xaùc ñònh caùc tieâu chí cuï theå caàn ñaùp öùng.- Xaây döïng taøi lieäu höôùng daãn thieát keá cho töøng khu vöïc.

Treân cô sôû caùc höôùng daãn ñoù, taïi nhöõng khu vöïc quan troïng cuûa thaønh phoá caàn thieát laäp caùc ñoà aùn Thieát keá ñoâ thò cuï theå ñeå coù cô sôû nghieân cöùu thöïc söï khoa hoïc môùi ñeà ra ñöôïc nhöõng quy ñònh quaûn lyù chi tieát vaø phuø hôïp.

ÔÛ ñaây, vaán ñeà khoâng phaûi vieäc coâng trình kieán truùc khoâng ñöôïc pheùp söû duïng maøu saéc ñoái choïi voái xung quanh, coù söï töông phaûn maïnh hay gaây söï chuù yù… maø quan troïng hôn laø xaùc ñònh tính chaát mong muoán cuûa khu vöïc ñoâ thò. Neáu nhö trong khu vöïc dòch vuï thöông maïi caàn taïo neân moät söï soâi ñoäng, thì vieäc söû duïng maøu saéc hôïp lyù seõ ñem laïi hieäu quaû cao. Traùi laïi, taïi nhöõng khu vöïc mong muoán taïo neân moät khung caûnh nghæ ngôi thanh bình nhöng khoâng buoàn chaùn, coù theå söû duïng toâng maøu saùng laøm maøu neàn chính vaø toâ ñieåm theâm moät caùch nheï nhaøng ôû caùc chi tieát vôùi maøu cuøng toâng ñeå taïo neân söï soáng ñoäng coù giôùi haïn. Vaán ñeà laø khi ñaõ xaùc ñònh ñöôïc tính chaát mong muoán cuûa moãi khu vöïc, coù nhieàu bieän phaùp khaùc nhau ñeå ñaït hieäu quaû caàn thieát. Ñieàu caàn laøm môùi laø taêng cöôøng traùch nhieäm quaûn lyù, quaûn lyù phaûi truyeàn taûi vaø kieåm soaùt ñöôïc tính chaát khu vöïc ñoâ thò vaø hieäu quaû mong muoán chöù khoâng quy ñònh giaûi phaùp caàn thöïc hieän laø traùch nhieäm cuûa ngöôøi thieát keá.

Caùc höôùng daãn thieát keá maøu saéc kieán truùc taïi moãi moät khu vöïc khoâng chæ ñònh giaûi phaùp veà maøu saéc maø caàn neâu roõ:

- Tính chaát chung cuûa boá cuïc.- Tính chaát cuûa maøu neàn.- Tính chaát cuûa maøu nhaán.Khi caàn coù söï lieân keát veà maët toång theå ñeå taïo maûng

hay tuyeán, coù theå quy ñònh nguyeân taéc söû duïng maøu neàn vaø maøu nhaán. Seõ chæ ñònh maøu trong tröôøng hôïp ñaëc bieät.

Ñoái vôùi nhöõng löïa choïn maøu saéc coù tính ñaëc thuø ñòa phöông, caàn phaûi xaây döïng baûng höôùng daãn maøu laø taäp hôïp nhöõng maøu cuûa töï nhieân: coû, caây, ñaát, ñaù, suoái, hoà…;

- 23 -

nhöõng maøu cuûa nhaân taïo: nhaø cöûa, kieán truùc, coâng trình… Töø ñoù ñöa ra höôùng daãn veà toâng maøu löïa choïn cuûa khu vöïc (toâng maøu noùng - laïnh) cuõng nhö ñaëc tính toå hôïp (haøi hoøa - töông phaûn…) ñeå ngöôøi thieát keá ñi saâu nghieân cöùu vaø tìm ra giaûi phaùp phuø hôïp ñònh höôùng chung.

b) Caùc yeáu toá chuû ñoäng:- Thò tröôøng vaät lieäu xaây döïng.- Thò hieáu vaên hoùa thaåm myõ söû duïng maøu saéc trong kieán truùc.- Tieâu chuaån söû duïng vaät lieäu trang trí, hoaøn thieän.- Boá cuïc hình khoái coâng trình kieán truùc, khoâng gian tuyeán phoá,

khoâng gian ñoâ thò.

- Thò tröôøng vaät lieäu xaây döïng.

- 24 -

2. Ñeà xuaát caùc nguyeân taéc vaø giaûi phaùp söû duïng maøu saéc kieán truùc cho moät soá tuyeán phoá vaø caùc khu chöùc naêng chính trong ñoâ thò Ñaø Laït:a) Caùc nguyeân taéc chung veà söû duïng kieán truùc trong ñoâ thò Ñaø Laït:- Caàn khaån tröông nghieân cöùu vaø xaây döïng muïc tieâu vaø

vieãn caûnh cuûa thaønh phoá. Xaùc ñònh caùc tính chaát mong muoán cho töøng khu vöïc ñaëc tröng. Coâng vieäc naøy caàn coù söï tham gia cuûa coäng ñoàng daân cö ñeå ñaûm baûo coù ñöôïc söï vaän haønh ñoàng boä töø cô quan quaûn lyù cho ñeán nhöõng ngöôøi trieån khai thöïc hieän.

- Quy ñònh veà maøu saéc kieán truùc caàn ñöôïc xaây döïng trong khuoân khoå heä thoáng nhöõng quy ñònh chung veà thieát keá ñoâ thò, quy moâ hình khoái coâng trình vaø caùc quy ñònh khaùc lieân quan nhö caûnh quan ñoâ thò, chieáu saùng ñoâ thò, vaø tieän nghi ñoâ thò…

- Hieäu quaû maøu saéc cuûa hình aûnh ñoâ thò khoâng chæ do moät mình yeáu toá kieán truùc quyeát ñònh maø laø söï taùc ñoäng qua laïi cuûa yeáu toá nhaân taïo vaø yeáu toá töï nhieân. Vì vaäy caàn xaùc ñònh roõ taïi moãi khu vöïc yeáu toá taïo neân ñaëc tröng ñeå xaùc ñònh giaûi phaùp phuø hôïp.

- Caàn coù quy ñònh cuï theå veà baûng hieäu, baûng quaûng caùo treân beà maët coâng trình kieán truùc ñeå ñaûm baûo quaûn lyù ñöôïc maøu saéc, kích côõ, hình aûnh quaûng caùo phuø hôïp vôùi tính chaát khu vöïc.

b) Caùc giaûi phaùp söû duïng maøu saéc kieán truùc cho moät soá tuyeán phoá vaø caùc khu chöùc naêng chính trong ñoâ thò:------

- 25 -

3. Caùc bieän phaùp quaûn lyù maøu saéc kieán truùc ñoâ thò taïi thaønh phoá Ñaø Laït:A- Caùc cheá ñònh vaø caên cöù caàn thieát ñeå quaûn lyù maøu saéc kieán truùc:

Ñaø Laït laø moät ñoâ thò mieàn nuùi neân ôû nhöõng ñieåm cao ta coù theå quan saùt moät coâng trình töø nhieàu goùc ñoä, keå caû phaàn maùi. Nhö coù ai ñoù ñaõ noùi, nghieân cöùu kieán truùc Ñaø Laït phaûi nghieân cöùu caû 5 maët tieàn (maët thöù 5 laø maùi nhaø) vaø maët naøo cuõng quan troïng caû. Tuy nhieân, thöïc teá hieän nay ngoaøi moät soá nhaø bieät laäp bieät thöï, caùc coâng trình coâng coäng ñöôïc ñaàu tö nghieân cöùu kyõ löôõng thì ña phaàn kieán truùc maø ñaëc bieät laø nhaø ôû chæ ñöôïc chuù troïng töø moät ñeán 2 maët. Ñaây laø nguyeân nhaân chuû yeáu laøm cho caûnh quan kieán truùc chung cuûa thaønh phoá, nhaát laø khu trung taâm khaù loän xoän. Coäng vaøo ñoù, vieäc söû duïng maøu cho kieán truùc moät caùch “voâ toäi vaï” caøng laøm cho caûnh quan ñoâ thò theâm khoù chòu. Vì vaäy, caàn coù caùc caên cöù vaø haønh lang phaùp lyù ñuû maïnh ñeå giuùp cho chính quyeàn ñoâ thò caùc caáp ôû Ñaø Laït taêng cöôøng vieäc quaûn lyù kieán truùc ñoâ thò cuûa thaønh phoá, trong ñoù phaûi ñöôïc quy ñònh chi tieát veà maøu saéc caùc coâng trình xaây döïng. Quy cheá xaây döïng treân neàn taûng caùc Nghò ñònh, thoâng tö cuûa Trung öông song phaûi coù xem xeùt ñeán tính ñaëc thuø, truyeàn thoáng nhaát ñònh cuûa töøng ñoâ thò ñoàng thôøi cuõng phaûi nghieân cöùu ñeán tính ñoàng boä vôùi nhöõng coâng trình hieän höõu ñeå vöøa ñaûm baûo söï quaûn lyù thoáng nhaát nhöng khoâng laøm aûnh höôûng ñeán baûn saéc rieâng cuûa moãi ñoâ thò hoaëc coù theå laø ñôn vò haønh chính nhoû hôn. Kieán nghò caùc cheá ñònh vaø caên cöù phaùp lyù caàn thieát ñeå quaûn lyù maøu saéc kieán truùc ñoâ thò Ñaø Laït bao goàm:

a- Vaên baûn phaùp quy: Hieän nay Chính phuû ñaõ ban haønh Nghò ñònh 29/2007/NÑ-CP

ngaøy 27-02-2007 veà quaûn lyù kieán truùc ñoâ thò trong ñoù quy ñònh cho UBND caùc caáp thieát laäp vaø ban haønh Quy cheá quaûn lyù kieán truùc ñoâ thò taïi ñòa phöông. Ñoàng thôøi, Boä Xaây döïng cuõng ñaõ coù Thoâng tö soá 08/TT-BXD ngaøy 10-9-2007 höôùng daãn laäp, thaåm ñònh, pheâ duyeät Quy cheá quaûn lyù kieán truùc ñoâ thò goàm hai loaïi quy cheá caáp I , caáp II tuyø töøng loaïi ñoâ thò. Theo ñieåm 5 muïc I cuûa Thoâng tö 08/TT-BXD thì thaønh phoá Ñaø Laït laø ñoâ thò loaïi 2 neân phaûi xaây döïng vaø ban haønh caû hai loaïi quy cheá quaûn lyù kieán truùc ñoâ thò caáp I vaø caáp II.

b- Tieàn leä: Yeáu toá naøy caàn daønh cho nhöõng khu laân caän cuûa caùc khu

baûo toàn kieán truùc hoaëc ôû vuøng ven, vuøng caän trung taâm. Caùc khu baûo toàn kieán truùc thöôøng ñaõ ñöôïc nghieân cöùu raát kyõ veà saéc thaùi kieán truùc, tuy khoâng ñeán möùc ñeå coù theå xem xeùt laø kinh ñieån nhöng ñaây coù theå xem laø nhöõng tieàn leä toát caàn ñöôïc baûo toàn vaø phaùt huy. Trong khi giaûi quyeát vieäc cho pheùp xaây döïng ôû khu vöïc laân caän, coù theå laáy ñoù laøm tieâu chí ñeå xem xeùt, ñaùnh giaù ñoái vôùi coâng trình xin xaây döïng. ÔÛ

- 26 -

vuøng ven vaø caän trung taâm, maøu saéc kieán truùc ñöôïc hình thaønh theo moät soá truyeàn thoáng vaø vaät lieäu xaây döïng neân cuõng coù theå xem laø tieàn leä toát ñeå aùp duïng. Neáu ñaõ ñöôïc chöùng minh moät caùch coù heä thoáng, thì tieàn leä cuõng coù theå ñöa vaøo vaên baûn phaùp quy mang tính ñieàu chænh cuïc boä cho moãi vuøng, moãi khu daân cö vaø taát nhieân, nhöõng tieàn leä khoâng toát thì caàn phaûi kieân quyeát xoùa boû.

c- Söï ñoàng boä: Caùc vaên baûn phaùp quy thöôøng coù sau ñeå ñieàu chænh moät

soá toàn taïi thöïc teá neân caàn nghieân cöùu kyõ ñeå ñaûm baûo tính ñoàng boä cho toaøn cuïc vaø cho töøng khu vöïc. Ñoái vôùi Ñaø Laït ñieàu naøy raát quan troïng vì kieán truùc Ñaø Laït noùi chung vaø maøu saéc kieán truùc ôû Ñaø laït tính ñeán nay ñaõ coù moät quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån khaù caên baûn. Nhö ñaõ phaân tích ôû phaàn hieän traïng, maøu saéc kieán truùc ôû Ñaø Laït raát ña daïng vaø bieán ñoåi theo töøng thôøi kyø, töøng vuøng vaø caû theo söï phaùt trieån cuûa vaät lieäu. Beân caïnh ñoù, Ñaø Laït coù nhöõng khu baûo toàn kieán truùc, baûo toàn caûnh quan neân tính ñeán söï ñoàng boä vôùi nhöõng yeáu toá naøy thì môùi ñaûm baûo khoâng phaù vôõ caûnh quan noùi chung vaø caûnh quan kieán truùc cuûa toaøn thaønh phoá.

d- Dö luaän vaø söï ñoàng thuaän: Vaên baûn phaùp quy, caùc tieàn leä, söï ñoàng boä theo yù muoán

chuû quan muoán mang tính khaû thi vaø toàn taïi beàn vöõng caàn phaûi coù söï ñoàng thuaän cao theå hieän thoâng qua dö luaän. Vì vaäy, khi nghieân cöùu quy cheá quaûn lyù kieán truùc ñoâ thò noùi chung vaø maøu saéc kieán truùc noùi rieâng caàn coù söï ñoàng thuaän cao. Bieän phaùp ñeà xuaát laø caàn thieát laäp quy hoaïch ñeán töøng chi tieát cuûa ñoâ thò, cuï theå laø thieát keá ñoâ thò, coâng khai cho dö luaän bieát ñeå nhaän xeùt, goùp yù sau ñoù môùi toång hôïp thaønh quy cheá chung môùi thöïc söï coù tính khaû thi vaø beàn vöõng.

B- Döï baùo khung höôùng daãn söû duïng maøu saéc kieán truùc trong ñoâ thò:

Xuaát phaùt töø caùc yeáu toá chi phoái, caùc yeáu toá kieåm soaùt neâu trong phaàn hieän traïng, maøu saéc kieán truùc ôû Ñaø Laït caàn ñöôïc höôùng daãn, quy ñònh cho töøng vuøng theo chi tieát nhö phaân khu chöùc naêng trong quy hoaïch chi tieát xaây döïng. Töø ñoù seõ cho döï baùo nhöõng khung chính trong quaûn lyù, höôùng daãn söû duïng maøu saéc taïi thaønh phoá Ñaø Laït nhö sau:

a- Khung caûnh quan: Caûnh quan cuûa thaønh phoá Ñaø Laït phaûi ñöôïc xaùc ñònh ôû vò

trí soá moät trong thöù töï öu tieân quaûn lyù. Nhö vaäy kieán truùc Ñaø Laït cuõng phaûi ñöôïc quaûn lyù gaén lieàn vôùi caûnh quan hay noùi khaùc phaûi laø nhöõng kieán truùc caûnh quan vaø taát nhieân maøu saéc kieán truùc cuûa Ñaø Laït cuõng phaûi ñöôïc quaûn lyù treân cô sôû ñoù. Ngoaøi khu trung taâm coù dieän tích khoaûng 556 ha coù tính ñoâ thò hoaù cao, ña phaàn coøn laïi cuûa thaønh phoá laø nhöõng khu daân cö maät ñoä vöøa vaø thaáp, xen laãn vôùi vöôøn rau hoa, caây coái, ñoài nuùi, maët nöôùc vaø quan troïng vaø nhieàu hôn heát laø thoâng. Treân neàn chung ñoù caàn thieát phaûi phaân thaønh caùc vuøng mang

- 27 -

tính ñaëc tröng vaø nhöõng vuøng mang tính phoå thoâng, trong ñoù vuøng mang tính phoå thoâng chieám ña soá.

a.1. Ñaëc tröng: nhöõng vuøng coù theå xeáp vaøo loaïi ñaëc tröng taïi thaønh phoá goàm khu trung taâm ñoâ thò, caùc khu baûo toàn kieán truùc, caùc khu baûo toàn di tích thaéng caûnh vaø caùc döï aùn. Theo Quyeát ñònh soá 16-2003/QÑ-UB ngaøy 30-01-2003 cuûa UBND Tænh Laâm Ñoàng ban haønh Quy ñònh quaûn lyù xaây döïng theo quy hoaïch chung TP. Ñaø Laït ñeán naêm 2020 caùc vuøng ñaëc tröng naøy goàm caùc phaàn dieän tích trong khu A caàn ñöôïc quaûn lyù theo quy cheá baûo toàn kieán truùc vaø baûo toàn caûnh quan, taïm xeáp laø caáp ñoä 1. Ñoái vôùi caùc döï aùn ñang vaø seõ trieån khai treân toaøn ñòa baøn ñoâ thò Ñaø Laït cuõng seõ ñöôïc quaûn lyù ôû caáp ñoä naøy. ÔÛ caáp ñoä 1, kieán nghò phaûi coù moâ hình chi tieát tæ leä toái thieåu 1/200 coù toâ maøu töøng coâng trình tröôùc khi xem xeùt giaûi quyeát vaø caáp pheùp xaây döïng hoaëc trieån khai döï aùn.

a.2. Phoå thoâng: Caùc phaàn coøn laïi cuûa thaønh phoá do yeáu toá chi phoái ña daïng neân coù theå xem xeùt ban haønh moät quy cheá quaûn lyù chung cho nhieàu khu mang tính phoå thoâng hôn, taïm xeáp laø caáp ñoä 2. Rieâng caùc döï aùn môùi xaây döïng, caùc cuïm kieán truùc trong khu vöïc naøy cuõng caàn phaûi quaûn lyù theo caáp ñoä 1 laøm neàn taûng cho toaøn khu, goïi laø ñieåm nhaán. ÔÛ caáp ñoä 2, kieán nghò trong thieát keá vaø giaáy pheùp xaây döïng phaûi theå hieän ñöôïc vaät lieäu maët ngoaøi coâng trình vaø maøu saéc coâng trình.

b- Khung truyeàn thoáng: Truyeàn thoáng neâu ôû ñaây laø truyeàn thoáng veà vaên hoùa,

taäp quaùn cuûa ngöôøi daân Ñaø Laït töø xöa ñeán nay. Ngöôøi daân Ñaø Laït tröôùc heát phaûi noùi ñeán ngöôøi daân toäc baûn ñòa, keá ñeán laø ngöôøi daân ñeán laøm vieäc vaø sinh soáng taïi thaønh phoá thôøi Phaùp thuoäc vaø cuoái cuøng laø ngöôøi daân töù xöù maø chuû yeáu laø mieàn Trung nhö Thanh Ngheä Tónh, Nam Ngaõi Bình Phuù ñeán sinh cô laäp nghieäp treân maûnh ñaát hieàn hoøa vaø maøu môõ naøy. Nhö vaäy, aûnh höôûng cuûa truyeàn thoáng ñeán kieán truùc vaø maøu saéc kieán truùc cuõng coù theå phaân tích töø ba nguoàn treân. Ngöôøi baûn ñòa thì chæ coù goã, ñaát vaø ñaù vôùi nhöõng maøu nguyeân thuyû; ngöôøi aûnh höôûng cuûa vaên hoùa vaø kieán truùc Phaùp thì söû duïng maøu raát nheï nhaøng choïn loïc vaø tinh teá; coøn ngöôøi töù xöù mieàn Trung vaøo voán chaát phaùc, chòu thöông chòu khoù vaø kín ñaùo neân söû duïng maøu saéc cuõng raát kyõ tính vaø nheï nhaøng theo tuyeàn thoáng mang töø queâ höông vaøo. ÔÛ ñaây, chuùng ta ñang noùi ñeán ñoâ thò neân khoâng ñi saâu vaøo truyeàn thoáng maøu saéc kieán truùc cuûa daân toäc thieåu soá baûn ñòa, tuy nhieân cuõng phaûi coù ñònh höôùng roõ raøng vaø kieân quyeát vì neáu nhö ôû moät vuøng röøng nuùi truøng ñieäp maø coù ngoâi nhaø maøu da cam hay maøu tím thì thaät laø phaûn caûm. Trôû laïi vôùi ñoâ thò, khung truyeàn thoáng coù theå aùp duïng roäng raõi cho caùc khu vöïc daân cö ñaõ ñeán trung taâm, caùc khu ôû ven ñoâ thò maø ôû ñoù ñaõ coù nhöõng gia ñình, doøng hoï noái tieáp nhau töø bao ñôøi nay. Khung truyeàn thoáng laïi caøng quan troïng vaø xem xeùt

- 28 -

kyõ hôn ñoái vôùi caùc khu baûo toàn kieán truùc, caùc khu vöïc dinh thöï, bieät thöï coù töø thôøi Phaùp; truyeàn thoáng naøy caàn ñöôïc xaây döïng thaønh moät khung tieàn leä toát hay noùi cao hôn thaønh moät khung mang tính luaät phaùp ñeå taêng hieäu quaû cuûa vieäc baûo toàn kieán truùc.

c- Khung ñoàng boä: Ñaây môùi chính laø vaán ñeà troïng taâm cuûa maøu saéc kieán

truùc ñoâ thò vaø khoâng phaûi deã quy ñònh moät caùch thoáng nhaát. Ñoàng boä ôû moät möùc ñoä naøo ñoù ñeå khoûi trôû neân ñôn ñieäu vaø nhaøm chaùn, ñoàng thôøi cuõng phaûi coù söï chuyeån hoùa ôû möùc ñoä naøo ñoù ñeå daãn nhaäp maøu saéc töø khu vöïc nay sang khu vöïc khaùc maø khoâng laøm cho trôû thaønh quaù töông phaûn. Ngaøy nay, chuùng ta coù khaùi nieäm veà gam maøu coù theå hieåu laø caùch phoái hôïp moät soá maøu ñöùng gaàn nhau sao cho vöøa maét. Veà caûm quan ta coù gam maøu saùng (Ligth), chuaån (Standard) hoaëc toái (Dark), veà caûm giaùc ta coù gam maøu noùng (Hot), dòu (Medium) vaø laïnh (Cool). Trong nghieân cöùu naøy khoâng coù tham voïng vaø cuõng khoâng coù ñuû cô sôû thuyeát phuïc maøu naøo ñeïp, xaáu nhöng coù theå xeùt ñeán tính phuø hôïp hay khoâng phuø hôïp. Thaønh phoá Ñaø Laït möa nhieàu, laïnh vaø buoàn nöõa cho neân neáu söû duïng gam maøu toái vaø laïnh cho coâng trình thì e khoù maø chaáp nhaän, chöa keå ñeán Quy chuaån Xaây döïng Vieät Nam (taäp I) khuyeán caùo khoâng ñöôïc söû duïng maøu toái cho maët tieàn nhaø. Keá ñeán laø phaân vuøng söû duïng maøu sao cho phuø hôïp vôùi chung quanh. Ví duï khu trung taâm, phoá thöông maïi ñoâng ngöôøi, oàn aøo, noùng böùc neân söû duïng gam maøu chuaån vaø dòu ñeå giaûm bôùt “ Stress”. ÔÛ nhöõng vò trí khaùc thì coù theå söû duïng gam maøu saùng vaø noùng hôn; tuy vaäy noù cuõng khoâng theå bieán thaønh moät coâng thöùc cöùng ngaéc maø caàn phaûi ñaùnh giaù söï phuø hôïp vôùi caûnh quan töï nhieân chung quanh, ví duï moät kieán truùc ôû vuøng caän trung taâm coù vöôøn, caây xanh bao quanh maø söû duïng maøu noùng vaø saùng quaù cuõng phaûn caûm. Cuoái cuøng trong khung ñoàng boä laø choïn moät con ñöôøng, moät oâ phoá, moät daõy phoá ñeå tính toaùn cho söï ñoàng boä veà maøu saéc. Ñaø Laït laø xöù ñoài nuùi neân oâ phoá raát ít, ñöôøng phoá laïi daøi ngaén thaát thöôøng vaø quanh co, cho neân laáy ñôn vò laø daõy phoá ñeå xeùt ñeán tính ñoàng boä laø vöøa phaûi (qua moät khuùc cua hay ñeán ñieåm giao nhau vôùi moä ñöôøng nhaùnh…) Vaø taát nhieân, söï ñoàng boä nhö ñaõ neâu treân phaûi coù söï chuyeån gam hôïp lyù töø daõy phoá naøy ñeán daõy phoá khaùc, khoâng neân quaù töông phaûn.

d- Khung aùp duïng vaät lieäu xaây döïng: Khung vaät lieäu xaây döïng ôû ñaây ñeà caäp ñeán 2 vaán ñeà :

d.1. Coù theå söû duïng toái ña bao nhieâu loaïi vaät lieäu ñeå trang trí maët tieàn nhaø: Nhö ñaõ phaân tích ôû phaàn hieän traïng, hieän nay vaät lieäu xaây döïng raát phong phuù vaø moät soá chuû coâng trình ít hieåu bieát hoaëc khoâng ñöôïc tö vaán kyõ laïi saün tieàn neân phaùt sinh khuynh höôùng thích söû duïng nhieàu loaïi vaät lieäu ñeå trang trí cho maët tieàn nhaø, nhaát laø veà maøu saéc troâng raát laø roái raém. Coù nhöõng chuû coâng trình do thích phoâ tröông neân ñaõ

- 29 -

coá gaéng nhoài nheùt nhöõng loaïi vaät lieäu môùi nhaát, ñaét tieàn nhaát vaøo moät dieän tích chaät heïp raát phaûn caûm cho caûnh quan chung. Khaéc phuïc ñieàu naøy chaéc luaät phaùp khoù coù theå ñieàu chænh ñöôïc maø caàn phaûi coù söï tö vaán, thuyeát phuïc töø caùc nhaø tö vaán kieán truùc chaân chính vaø coù taâm huyeát.

d.2. Giöõ nguyeân maøu saéc cuûa vaät lieäu: Vaán ñeà naøy caàn quan taâm cho nhöõng coâng trình chænh trang, duy tu. Moät soá vaät lieäu nhö ñaù cheû, ñaù oáp, gaïch xaây khoâng toâ qua quaù trình daøi söû duïng bò phong hoùa cuõ kyõ neân ngöôøi ta duøng voâi sôn ñeå khoûa laép laøm maát giaù trò cuûa vaät lieäu vaø laøm ñoåi maøu coâng trình moät caùch thoâ thieån. Do vaäy caàn coù khung quy ñònh veà baûo veä maøu nguyeân cuûa caùc vaät lieäu xaây döïng khoâng toâ traùt trong xaây döïng cuõng nhö chænh trang, söûa chöõa coâng trình kieán truùc.

C- Kieán nghò quy cheá quaûn lyù maøu saéc kieán truùc trong ñoâ thò Ñaø Laït:

a- Nghò ñònh 29/2007/NÑ-CP ngaøy 27-02-2007 cuûa Chính phuû veà quaûn lyù kieán truùc ñoâ thò ñaõ coù moät soá quy ñònh veà quaûn lyù maøu saéc kieán truùc goàm:

+ Ñieåm 3 Ñieàu 4 (Yeâu caàu veà kieán truùc ñoâ thò): Haøi hoøa giöõa caùc yeáu toá taïo neân kieán truùc ñoâ thò nhö vaät lieäu, maøu saéc, chi tieát trang trí; ñaûm baûo traät töï chung, hoøa nhaäp vôùi caûnh quan khu vöïc, phuø hôïp vôùi chöùc naêng coâng trình.

+ Ñieåm 5 Ñieàu 9 (Quy ñònh ñoái vôùi kieán truùc ñoâ thò): Khi caûi taïo, chænh trang, phuïc hoài, duy tu caùc coâng trình coå khoâng ñöôïc duøng vaät lieäu khaùc bieät veà tính chaát, maøu saéc ñeå thay theá vaät lieäu voán coù cuûa coâng trình ñoù.

+ Ñieåm 6 Ñieàu 9 (Quy ñònh ñoái vôùi kieán truùc ñoâ thò): Ñoái vôùi caùc coâng trình kieán truùc xaây döïng môùi trong khu vöïc ñaõ ñöôïc coâng nhaän laø di saûn kieán truùc phaûi söû duïng caùc loaïi vaät lieäu töông ñoàng veà maøu saéc, chaát lieäu vôùi coâng trình voán coù cuûa khu vöïc.

+ Ñieåm 7 Ñieàu 9 (Quy ñònh ñoái vôùi kieán truùc ñoâ thò): Maët ngoaøi coâng trình kieán truùc ñoâ thò khoâng ñöôïc söû duïng maøu saéc, vaät lieäu gaây choùi loùa hoaëc phaûn xaï quaù tieâu chuaån veà veä sinh vaø an toaøn cho söù khoeû con ngöôøi.

+ Ñieåm 4 Ñieàu 13 (Quy ñònhveà nhaø ôû ñoâ thò): Nhaø ôû maët phoá xaây döïng môùi phaûi phuø hôïp quy hoaïch chi tieát ñöôïc caáp coù thaåm quyeàn pheâ duyeät. Khi xaây döïng khoâng ñoàng thôø thì caùc nhaø xaây sau ngoaøi vieäc phuø hôïp vôùi quy hoaïch chi tieát ñöôïc duyeät coøn phaûi caên cöù vaøo cao ñoä neàn, chieàu cao taàng, maøu saéc cuûa nhaø xaây tröôùc ñoù ñaõ ñöôïc caáp pheùp.

+ Ñieàu 23 (Traùch nhieäm cuûa tö vaán thieát keá): Tö vaán thieát keá coâng trình kieán truùc ñoâ thò nhö: toå chöùc tö vaán thieát keá, taùc giaû coâng trình, chuû nhieäm ñoà aùn coù quyeàn giaùm saùt theo quy ñònh cuûa phaùp luaät; chòu traùch nhieäm lieân ñôùi veà myõ quan, ñoä beàn vöõng, an toaøn vaø tính hôïp lyù trong söû duïng, phuø hôïp vôùi moâi tröôøng, caûnh quan kieán truùc ñoâ thò.

- 30 -

+ Ñieåm 5 Ñieàu 27 (Traùch nhieäm cuûa UBND caùc caáp): Chæ ñaïo caùc cô quan chuyeân moân choïn löïa khu vöïc ñieån hình ñeå nghieân cöùu trieån khai laøm moâ hình ñoâ thò thí ñieåm, tieán tôùi nghieân cöùu thieát keá laäp moâ hình toång theå caû ñoâ thò theo tæ leä thích hôïp ñeå quaûn lyù ñöôïc thuaän lôïi.

b- Phaân khu: Theo Quyeát ñònh soá 16-2003/QÑ-UB ngaøy 30-01-2003 cuûa

UBND Tænh Laâm Ñoàng ban haønh Quy ñònh quaûn lyù xaây döïng theo quy hoaïch chung TP. Ñaø Laït ñeán naêm 2020 , thaønh phoá ñöôïc phaân thaønh nhöõng khu vöïc ñeå quaûn lyù quy hoaïch kieán truùc vaø xaây döïng theo nhöõng yeâu caàu vaø tieâu chí rieâng. Ñoái vôùi maøu saéc kieán truùc cuõng caên cöù theo caùc phaân khu naøy ñeå quaûn lyù goàm :

b.1. Quaûn lyù maøu saéc kieán truùc theo caáp ñoä 1: moät phaàn dieän tích trong khu A caàn ñöôïc quaûn lyù maøu saéc theo quy cheá baûo toàn kieán truùc vaø baûo toàn caûnh quan vaø moät soá khu khaùc thuoäc khu B, C, D. ÔÛ caáp ñoä 1, kieán nghò phaûi coù moâ hình chi tieát tæ leä toái thieåu 1/200 coù toâ maøu töøng coâng trình tröôùc khi xem xeùt giaûi quyeát vaø caáp pheùp xaây döïng hoaëc trieån khai döï aùn goàm caùc khu vöïc :

Khu A1: Ñöôïc giôùi haïn bôûi caùc ñoaïn ñöôøng Ñinh Tieân Hoaøng, Traàn Nhaân Toâng, Baø Huyeän Thanh Quan, Yersin, Traàn Quoác Toaûn, Leâ Ñaïi Haønh (caàu OÂng Ñaïo), Nguyeãn Thaùi Hoïc .

Khu A2 : Ñöôïc giôùi haïn bôûi caùc ñoaïn ñöôøng Baø Huyeän Thanh Quan, Söông Nguyeät AÙnh, Nguyeãn Ñình Chieåu, Traàn Quyù Caùp, Huøng Vöông, Phaïm Hoàng Thaùi, Yersin .

Khu A3: Ñöôïc giôùi haïn bôûi caùc ñoaïn ñöôøng Leâ Ñaïi Haønh, Traàn Quoác Toaûn, Yersin, Phaïm Hoàng Thaùi, Traâøn Höng Ñaïo, Traàn Phuù .

Khu A4: Ñöôïc giôùi haïn bôûi caùc ñoaïn ñöôøng Traàn Phuù, Ñöôøng 3 Thaùng 2, Nguyeãn Vaên Cöø, Aùnh Saùng, Leâ Ñaïi Haønh.

Khu B4: Goàm toaøn boä khu vöïc Hoïc vieän Luïc Quaân.Khu D2: Ñöôïc giôùi haïn bôûi caùc ñoaïn ñöôøng Leâ Hoàng Phong,

Pasteur, Traàn Phuù.b.2. Quaûn lyù maøu saéc kieán truùc theo caáp ñoä 1 vaø 2:

moät phaàn dieän tích trong khu A vaø moät soá khu khaùc thuoäc khu B, C, D. ÔÛ caáp ñoä 1 vaø 2, kieán nghò phaûi coù moâ hình chi tieát tæ leä toái thieåu 1/200 coù toâ maøu töøng coâng trình tröôùc khi xem xeùt giaûi quyeát vaø caáp pheùp xaây döïng hoaëc trieån khai döï aùn ñoái vôùi maët tieàn ñöôøng vaø ñoái vôùi caùc coâng trình beân trong quaûn lyù maøu saéc theo caáp ñoä 2 töùc laø trong thieát keá vaø giaáy pheùp xaây döïng phaûi theå hieän ñöôïc vaät lieäu maët ngoaøi coâng trình vaø maøu saéc coâng trình goàm caùc khu vöïc :

Khu A5: Ñöôïc giôùi haïn bôûi caùc ñoaïn ñöôøng AÙnh Saùng, Nguyeãn Vaên Cöø, 3 thaùng 2, Phan Ñình Phuøng, Nguyeãn Vaên Troãi, Buøi Thò Xuaân, Nguyeãn Thaùi Hoïc.

Khu A6 : Ñöôïc giôùi haïn bôûi caùc ñoaïn ñöôøng Ba Huyeän Thanh Quan, Buøi Thò Xuaân, Ñinh Tieân Hoaøng.

- 31 -

Khu B1: Ñöôïc giôùi haïn bôûi caùc ñoaïn ñöôøng Nguyeân Töû Löïc, Voøng Laâm Vieân, Cuø Chính Lan (Ñöôøng döôùi ñaäp 1 Ña Thieän).

Khu B7: Ñöôïc giôùi haïn bôûi caùc ñoaïn ñöôøng Caùch Maïng Thaùng Taùm, ranh giôùi Hoïc vieän Luïc Quaân, Löõ Gia, Nguyeãn Ñình Chieåu, Söông Nguyeät Aùnh, Baø Huyeän Thanh Quan.

Khu B8: Ñöôïc giôùi haïn bôûi caùc ñoaïn ñöôøng Phuø Ñoång Thieân Vöông, Vaïn Haïnh, Mai Xuaân Thöôûng, Nguyeân Töû Löïc, Vaønh ñai caùch ly 500 meùt Loø Phaûn öùng Haït Nhaân, Caùch maïng Thaùng Taùm, Baø Huyeän Thanh Quan, Traàn Nhaân Toâng.

Khu C2: Ñöôïc giôùi haïn bôûi caùc ñoaïn ñöôøng Phuø Ñoång Thieân Vöông, Nguyeãn Coâng Tröù, Xoâ Vieát Ngheä Tónh, Vaïn Kieáp

Khu C3: Ñöôïc giôùi haïn bôûi caùc ñoaïn ñöôøng Xoâ Vieát Ngheä Tónh, La Sôn Phu Töû, Ngoâ Quyeàn, Baïch Ñaèng, Nguyeãn Sieâu.

Khu D4: Ñöôïc giôùi haïn bôûi caùc ñoaïn ñöôøng Traàn Phuù, Haø Huy Taäp, An Bình, Trieäu Vieät Vöông, Leâ Hoàng Phong.

Khu D5: Ñöôïc giôùi haïn bôûi caùc ñoaïn ñöôøng Traàn Höng Ñaïo, 3 Thaùng 4, Ñoáng Ña, Haø Huy Taäp.

b.3. Quaûn lyù maøu saéc kieán truùc theo caáp ñoä 2: Cuõng theo Theo quyeát ñònh soá 16-2003/QÑ-UB ngaøy 30-01-2003 cuûa UBND Tænh Laâm Ñoàng ban haønh Quy ñònh quaûn lyù xaây döïng theo quy hoaïch chung TP. Ñaø Laït ñeán naêm 2020 moät phaàn dieän tích trong khu A vaø caùc khu B, khu C caàn ñöôïc quaûn lyù maøu saéc theo caáp ñoä 2. ÔÛ caáp ñoä 2, kieán nghò trong thieát keá vaø giaáy pheùp xaây döïng phaûi theå hieän ñöôïc vaät lieäu maët ngoaøi coâng trình vaø maøu saéc coâng trình goàm caùc khu vöïc:

Khu A7: Ñöôïc giôùi haïn bôûi caùc ñoaïn ñöôøng Nguyeãn Vaên Troãi, Phan Ñình Phuøng, Xoâ Vieát Ngheä Tónh, Nguyeãn Coâng Tröù, Buøi Thò Xuaân

Khu A8: Ñöôïc giôùi haïn bôûi caùc ñoaïn ñöôøng 3 Thaùng 2, Haûi Thöôïng, Hai Baø Tröng, La Sôn Phu Töû, Xoâ Vieát Ngheä Tónh, Phan Ñình Phuøng.

Khu B2: Ñöôïc giôùi haïn bôûi caùc ñoaïn ñöôøng Phuø Ñoång Thieân Vöông, Mai Anh Ñaøo, Nguyeân Töû Löïc, Mai Xuaân Thöôûng, Vaïn Haïnh.

Khu B3: Ñöôïc giôùi haïn bôûi caùc ñoaïn ñöôøng Nguyeân Töû Löïc, Cuø Chính Lan, Ranh giôùi haøng raøo Hoïc vieän Luïc Quaân, Caùch Maïng Thaùng Taùm, Vaønh ñai caùch ly 500 meùt Loø Phaûn öùng Haït Nhaân.

Khu B5: Ñöôïc giôùi haïn bôûi caùc ñoaïn ñöôøng Hoà Xuaân Höông, Ranh giôùi Hoïc vieän Luïc Quaân, Meâ Linh .

Khu B6: Ñöôïc giôùi haïn bôûi caùc ñoaïn ñöôøng Traàn Quyù Caùp, Löõ Gia, ranh giôùi Hoïc vieän Luïc Quaân, Hoà Xuaân Höông, Nam Hoà, Huøng Vöông.

Khu C1: Ñöôïc giôùi haïn bôûi caùc ñoaïn ñöôøng Thaùnh Maãu, Vaïn Kieáp, Xoâ Vieát Ngheä Tónh.

Khu C2: Ñöôïc giôùi haïn bôûi caùc ñoaïn ñöôøng Phuø Ñoång Thieân Vöông, Nguyeãn Coâng Tröù, Xoâ Vieát Ngheä Tónh, Vaïn Kieáp

Khu C3: Ñöôïc giôùi haïn bôûi caùc ñoaïn ñöôøng Xoâ Vieát Ngheä Tónh, La Sôn Phu Töû, Ngoâ Quyeàn, Baïch Ñaèng, Nguyeãn Sieâu.

- 32 -

Khu C4 : Ñöôïc giôùi haïn bôûi caùc ñoaïn ñöôøng Xoâ vieát Ngheä Tónh, Nguyeãn Sieâu, Cao Thaéng, Traàn Vaên Coâi, Kim Thaïch, Ankroet.

Khu C5: Ñöôïc giôùi haïn bôûi caùc ñoaïn ñöôøng Cao Thaéng, Baïch Ñaèng, Ngoâ Quyeàn, Kim Ñoàng, Traàn Vaên Coâi.

Khu C6: Ñöôïc giôùi haïn bôûi caùc ñoaïn ñöôøng Kim Ñoàng, Ngoâ Quyeàn, Mai Haéc Ñeá, Traàn Bình Troïng, Ma Trang Sôn, Hoaøng Vaên Thuï.

Khu C7: Ñöôïc giôùi haïn bôûi caùc ñoaïn ñöôøng La Sôn Phu Töû, Hai Baø Tröng, Haûi Thöôïng, Ñöôøng 3 Thaùng 2, Hoaøng Vaên Thuï, Ma Trang Sôn, Traàn Bình Troïng, Mai Haéc Ñeá, Ngoâ Quyeàn.

Khu D1: Ñöôïc giôùi haïn bôûi caùc ñoaïn ñöôøng Traàn Phuù, Pasteur, Ngoâ Thì Syõ, Huyeàn Traân Coâng Chuùa, Y Dinh, An Toân, Hoaøng Vaên Thuï.

Khu D3: Ñöôïc giôùi haïn bôûi caùc ñoaïn ñöôøng Pasteur, Trieäu Vieät Vöông, An Sôn, Huyeàn Traân Coâng Chuùa, Ngoâ Thì Syõ.

- 33 -

HOÄI KTS VIEÄT NAM COÄNG HOØA XAÕ HOÄI CHUÛ NGHÓA VIEÄT NAM HOÄI KTS LAÂM ÑOÀNG Ñoäc Laäp – Töï Do – Haïnh Phuùc

ÑEÀ TAØI NGHIEÂN CÖÙU

MAØU SAÉC KIEÁN TRUÙC TRONG ÑOÂ THÒ THAØNH PHOÁ ÑAØ LAÏT

NHOÙM THÖÏC HIEÄN:

Kts. Nguyeãn Vaên Laäp Kts. Traàn Coâng Hoøa Kts. Vuõ Xuaân Huøng Kts. Phan Hoàng Tröôøng Kts. Leâ Töù Kts. Nguyeãn Vaên Phaùp

---------------

Thaùng 9 naêm 2007