md.luxunis xeobaSi mcire hesebis kaskadismSeneblobis da eqspluataciis proeqti

bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebisSefasebis angariSi

arateqnikuri reziume

მომზადებულია სამეცნიერო-კვლევითი ფირმა ‘გამა’-ს მიერ

თბილისი, 2012

შინაარსი

1. წინასიტყვაობა..............................................................................Error! Bookmark not defined.2. განმცხადებელი - რუსმეტალი ...................................................Error! Bookmark not defined.3. შესავალი და წინაპირობები........................................................Error! Bookmark not defined.4. ბუნებრივ და სოციალურ გარემოზე ზემოქმედების შეფასების (ბსგზშ) ჩარჩო ....... Error!Bookmark not defined.5. შემოთავაზებული საქმიანობის აღწერა ....................................Error! Bookmark not defined.6. ბუნებრივი და სოვიალურ-ეკონომიკური ზემოქმედებები და შესაბამისიშემარბილებელი ზომები...................................................................Error! Bookmark not defined.

6.1 შესაძლო ზემოქმდება ჰაერის ხარისხზე Error! Bookmark not defined.6.2 ხმაურის გავრცელება Error! Bookmark not defined.6.3 ზემოქმედება ნიადაგის ხარისხზე Error! Bookmark not defined.6.4 საშიში გეოდინამიკური პროცესების განვითარების რისკი Error! Bookmark notdefined.6.5 ზემოქმდება წყლის გარემოზე Error! Bookmark not defined.6.6 ზემოქმედება მცენარეულ საფარზე Error! Bookmark not defined.6.7 ზემოქმედება ცხოველთა სამყაროზე Error! Bookmark not defined.6.8 ნარჩენების მენეჯმენტთან დაკავშირებული ზემოქმედება Error! Bookmark notdefined.6.9 ლანდშაფტურ/ვიზუალირი ზემოქმედება Error! Bookmark not defined.6.10 ზემოქმედება სოცილურ-ეკონომიკურ გარემოზე Error! Bookmark not defined.6.11 ზემოქმედება კულტურულ მემკვიდრეობაზე Error! Bookmark not defined.6.12 კუმულატიური ზემოქმედება Error! Bookmark not defined.6.13 მოსალოდნელი ჯამური ზემოქმედება. Error! Bookmark not defined.

7. შემარბილებელი ღონისძიებები და მონიტორინგი (ზემოქმედების წინასწარ თავიდანაცილების, შემცირების ან კონტროლის ღონისძიებები) ................. Error! Bookmark not defined.8. ნარჩენი ზემოქმედება................................................................... Error! Bookmark not defined.9. შესაძლო ავარიული სიტუაციები ............................................... Error! Bookmark not defined.10. გარემოსდაცვითი და სოციალური სამოქმედო გეგმა .............. Error! Bookmark not defined.

1. წინასიტყვაობა

წინამდებარე დოკუმენტი წარმოადგენს საქართველოში, ამბროლაურის მუნიციპალიტეტისტერიტორიაზე ლუხუნის ჰიდროელექტროსადგურების კასკადის ბუნებრივ და სოციალურგარემოზე ზემოქმედების შეფასების (ბსგზშ) ანგარიშის არატექნიკურ რეზიუმეს (არ).

დოკუმენტი ტექნიკური დეტალიზაციის გარეშე (არატექნიკური აქცენტებით) აღღწერსპროექტს და წარმოადგენს ბსგზშ-ს ძირითად ახალ დებულებებს, იძლევა არსებულიბუნებრივი და სოვიალურ-ეკონომიკური პირობების მიმოხილვას, დაგეგმილი საქმიანობისშესაძლო ზემოქმედების მოკლე დახასიათებას და აღწერს ამ ძემოქმედების შესამცირებლადსაჭირო საქმიანობას (ღონისძიებებს).

არატექნიკური რეზიუმე წარმოადგენს დოკუმენტების უფრო დიდი პაკეტის ნაწილს,რომელიც მოიცავს ბსზგშ-ს, მონაწილე მხარეთა ჩართვის გეგმას (მმჩგ) და გარემოსდაცვითდა სოციალურ სამოქმედო გეგმას (გსსგ).

არატექნიკური რეზიუმე, ზემოთ ჩამოთვლილ სხვა დოკუმენტებთან ერთად, მისაწვდომიაშემდეგ მისამართებზე, შესასწავლად და აზრის გამოსათქმელად:

შპს „რუსმეტალი“, ირაკლი აბაშიძის ქ. 63, თბილისი, საქართველო, მარის არხი 174,3700, რუსთავი, საქართველო.

ამბროლაურის მუნიციპალიტეტი, გამგეობის ოფისი- თამარ მეფის ქ. 1, ამბროლაური,საქართველო.

სამეცნიერო-კვლევითი ფირმა გამა, ავით გურამიშვილის პრ. 17ა, თბილისი,საქართველო.

დოკუმენტი აგრეთვე მისაწვდომი იქნება ურავის სამშენბლო ბანაკში.

დოკუმენტების ელექტრონული ვერსიები მისაწვდომია ვებ-საიტზე: http://rusmetali.com

2. განმცხადებელი - რუსმეტალი

შპს რუსმეტალი დაფუძნბულია 2005 წელს. კომპანიამ რუსთავში, თბილისის მახლობლად,გახსნა ქარხანა, რომელმაც 2006 წელს დაუყოვნებლივ დაიწყო პროუქციის გამოშვება.რუსმეტალის მთავარი საქმიანობაა ფეროშენადნობების (ფეროსილიკომანგანუმი,ფეროსილიციუმი, ფერომანგანუმი და ფეროქრომი) წარმოება. ის ფლობს მანგანუმის მადნისრამდენიმე კარიერულ საბადოს თერჯოლის რაიონში (ბროლის ქედი, ჩხარი, ძევრი) დამადნის გადამუშავების რაიონში გააჩნია მანგანუმის წარმოების ქარხანა. პროდუქციამთლიანად იგზავნება საქსპორტოდ მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყანაში. რუსმეტალს გახსნილიაქვს წარმომადგენლობა თურქეთში, რათა უზრუნველყოს აგილობრივ ბაზარზე უფროოპერატიული და მომგებიანი საქმიანობა. იმის გამო, რომ ელექტროენერგია არისფეროშენადნობთა წარმოების ერთ-ერთი ძირითადი ნედლეული, 2010 წელს კომპანიამგადაწყვიტა განევითარებინა ჰიდროელქტროსადგურების კომპლექსი ამბროლაურისმუნიციპალიტეტში.

1.1.დაგეგმილი საქმიანობის განმახორციელებელი კომპანიის რეკვიზიტები

დასახელება: შპს „რუსმეტალი“ მისამართი: ქ. თბილისი 0162. ი. აბაშიძის ქუჩა №63

საკონტაქტო პირი: თემურ მიმინოშვილი ტელ: +995 32 91 48 58 e-mail: tmiminoshvili@rusmetal.com

დამპროექტებელი - პროექტირება შეასრულა კომპანიამ STUCKY Caucasus Ltd., შვეიცარიაშიდაფუძნებული შვეიცარიული საკონსულტაციო კომპანიის STUCKY group-ის განყოფილებამ,რომელიც თავაზობს საინჟინრო და საკონსულტაციო მომსახურებას კაშხლების, წყლისა დაენერგეტიკის დარგში. კომპანიას გააჩნია 85 წლის მომსახურებისა და საქსპერტო საქმიანობისშედეგად დაგროვილი მაღალი საერთაშორისო რეპუტაცია. ფირმა დაარსდა შვეიცარიაში1926 წლს და შესრულებული აქვს დავალებები 100-ზე მეტი ინფრასტრუქტურულიპროექტის განსახორციელებლად მსოფლიოს სხვაასხვა ქვეყანაში. საქართველოში STUCKYსაქმიანობს 10-ზე მეტი წლის განმავლობაში.

კონსულტანტი გარემოსდაცვითი საქმიანობის დარგში - სამეცნიერო-კვლევითი ფირმა„გამა“-ს რუსმეტალის მიერ დაევალა ბუნებრივ ა სოციალურ გარემოზე ზემოქმედებისშეფასების შესრულება (ბსგზშ) ამ პროქტისათვის. სკფ გამა არის კერძო საკონსულტაციო დასაპროექტო კომპანია, დაარსბული 1991 წელს. კომპანია აქტიურა მუშაობს შემდეგიმიმართულებებით: გარემოს დაცვა; ბუნებრივი რესურსები, წყლის ჩათვლით; პროექტირებადა საინჟინრო გააწყვეტები. კომპანიის პერსონალი შედგება 80 თანამშრომლისაგან; საქმიანიგამოცდილება - ასობით შესრულებული პროექტის ანგარიშგება.

2. შესავალი და წინაპირობები

2007 წლის 7 ივნისს საქართველოს პარლამნტმა მიიღო რეზოლუცია ენერგეტიკის დარგშისაქართვლოს სახელმწიფო პოლიტიკის ძირითადი მიმართულებების შესახებ. დაისახაენერგეტიკული სექტორის მთავარი მიზნები. ვინაიდან თანამედროვე ეტაპზე საქართველოვერ აკმაყოფილებს საწვავსა და ენერგორესურსებზე არსებულ მოთხოვნას დაყოველწლიურად საჭიროებს დაახლოებით 1 მილიარი აშშ დოლარის ღირებულებისენერგომატარებლების იმპორტს, მთავრობამ მიზნად დაისახა ენერგოუსაფრთხოებისმიღწევა და საქართველოს ენერგიის იპმორტიორი ქვეყნიდან ენერგიის ექსპორტიორქვეყნად გადაქცევა. პრიორიტეტად იქნა დასახელებული ელექტროენერგიის სექტორშიაგილობრივი ჰიდრორესურსების მაქსიმალური გამოყენებით სამრეწველო და კომუნალურისაჭიროების ელექტროენერგიაზე მოთხოვნის სრული დაკმაყოფილება (საქართველოსსახლმწიფო პოლიტიკა განახლებადი ენერგიის დარგში). ამრიგად, ენერგეტიკისა დაეკონომიკური განვითარების ნაციონალური სტრატეგია გულისხმობს ახალიჰიდროელექტროსადგურების მშენებლობას. განიხილება გარკვეული რაოდენობის მცირე,საშუალო და დიდი ზომის ჰიდროელექტროსადგურის მშენებლობა; ენერგიის გენერაციისადა გადაცემის რამდენიმე პროექტი (მათ შორის საერთაშორისოც) უკვე დაწყებულია ანდაპროქტებულია.

ერთ-ერთი ასეთი პროექტია აქ განხილული ლუხუნის ჰიდროელექტროსადგურებისკასკადი. ეს პროექტი თავის წვლილს შეიტანს განახლებადი ენერგიის წყაროების შექმნაში დაენერგიის განაწილების სახელმწიფო სისტენაში ენერგიის მიწოდებაში. ახალი სამუშაოადგილების შექმნა ხელს შუწყობს აგილობრივი მოსახლეობის დასაქმებასა და ეკონომიურიმდგომარეობის გაუმჯობესებას. პროქტის რეალიზაცია დაეხმარება რეგიონს არსებულისამუშაო ადგილებისა და წარმოებების (მომსახურბის სფეროს ჩათვლით) შენარჩუნება-წახალისებაში, რაც თავის მხრივ წაადგება ჰესის თანამშრომრლთა საცხოვრებელი პირობებისგაუმჯობესებას. გარდა ამისა, ადგილობრივი ბიუჯეტი მიიღებს დამატებით გადასახადებსწყლის მოხმარებისათვის, აგრეთვე ჰესებისათვის გაწეული სხვადასხვა მომსახურებისშემოსავლებიდან. ეროვნულ ენერგოსისტემაში ენერგიის მიწოდებით პროექტი ხელს

შეუწყობს ენერგიის იმპორტის შემცირებას და მეზობელ ქვეყნებში ენერგიის ექსპორტისგაზრდას.

ჰესების კასკადის მშენებლობა გაზრდის ელექტროენერგიის მიწოდებას რაჭის რეგიონში დაამას არ მოყვება სათბურის გაზების შესამჩნევი რაოდენობის გენერაცია.

4. ბუნებრივ და სოციალურ გარემოზე ზემოქმედების შეფასების (ბსგზშ) ჩარჩო

გარემოზე ზემოქმედების ნებართვის შესახებ საქართველოს კანონის თანახმად1, 2 მგვტ დამეტი სიმძლავრის ჰესის მშენებლობა განეკუთვნება საქმიანობას, რომელიც ექვემდებარებაგარემოსდაცვით შეფასებას. შეესაბამისად, პროექტის შესრულების ნებართვის მისაღებადუნდა შეფასდეს დაგეგმილი საქმიანობის (ჰესების კასკადის მშენებლობა და ექსპლუატაცია)ბუნებრივ და სოციალურ გარემოზე ზემოქმედება. ბუნებრივი და სოციალური დაცვისზომები გათვალისწინებულია აგრეთვე პოტენციური დანფინანსებლის, ევროპისრეკონსტრუქციისა და განვითარების ბამკის (EBRD) გარემოსდაცვით და სოციალურპოლიტიკაში (2008).

საქართველოს კანონმდებლობისა და EBRD-ის მოთხოვნების გათვალისწინებით, ბსგზშ-სსაერთო ჩარჩო მოიცავს შემდეგს: ძირითადი გარემოსდაცვითი და სოციალურ-ეკონომიკური საკითხების

იდენტიფიცირებასა და სკოპინგს. არსებული გარემოსდაცვითი და სოციალურ-ეკონომიკური პირობების აღწერას. პროექტის განხორციელების შემთხვევაში დადებითი და უარყოფოთი შესაძლო

ზემოქმედების შეფასებას. მონაწილე მხარეებთანთან და იმ პირებთან, ვინც შიძლება განიცადოს

განსაკუთრებული ზემოქმედება, კონსულტაციების ჩატარებას, მათ ინფორმირებას,მათი დამოკიდებულების და მოთხოვნების დადგენას და მათგან ინფორმაციისმიღებას.

საპროექტო და ოპერატიული პრაქტიკული საქმიაანობის ჩატარებას, რომელიცუძრუნველყოფს ბუნებრივ და სოციალურ გარემოზე მნიშვნელოვანი ზემოქმედებისთავიდან აცილებას, შემცირებას ან კომპენსაციას.

მონიტორინგის პროგრამების განხორციელებას იმის დასადასტურებლად, რომპროექტის სამშენებლო და საექსპლიატაციო სამუშაოები გეგმაზომიერად დასათანადოდ სრულდება, აგრეთვე გარემოსდაცვითი კონტროლის სქემის იმცვლილებების იდენტიფიცირებას, რომლის აუცილებლობა შეიძლება შემდგომშიგამოიკვეთოს.

5. შემოთავაზებული საქმიანობის აღწერა

ლუხუნის ჰესის კასკადების სისტემა შედგება სამი ჰესისაგან: ლუხუნი 1 (10.8 მგვტ), ლუხუნი2 (12.0 მგვტ) და ლუხუნი 3 (7.5 მგვტ). სისტემის საერთო სიმძლავრეა 30.3 მგვტ. პროექტიხორციელდება მდ. ლუხუნის ხეობაში, ამბროლაურის მინიციპალიტეტის ლიხეთის თემში.

1 გარემოზე ზემოქმედების ნებართვის შესახებ საქართველოს კანონი, მუხლი 4, ნაწილი 1, ქვენაწილი„მ“

ნახაზი 5.1. სისტემის ძირითაი ნაწილების განლაგება.

ჰესი 1 - აშენდება ორი წყალმიმღები ნაგებობა: ერთი ლუხუნისწყალზე, მეორე - ლატაშურზე,ორივე ზღვის დონიდან 1485 მ სიმაღლეზე. წყალი ლატაშურის წყალმიმღებიდან გვირაბითმიეწოდება მთავარ უდაწნეო გვირაბს. გვირაბი ლუხუნისწყლის სათაო ნაგებობიდანსადაწნეო მილსადენის აუზამდე იქნება 10.5 კმ სიგრძის და 2.3 - 3.0 მ დიამეტრის. ორისატურბინე მილსადენი (დიამეტრი 600 მმ, სიგრძე 1.4.კმ) მიაწვდის წყალს სადაწნეოაუზიდან ორ პელტონის ტიპის ტურბინამდე. საგენერატორო შენობა მოეწყობა ჭალის ზედატერასაზე 1150 მ სიმაღლეზე. ჰესის წყლის დინების საპროექტო სიჩქარე არის 4.01 მ3/წ,საპროექტო სიმაღლე 335 მ, დადგენილი სიმძლავრე -10.8 მგვტ, საშუალო წლიურიგენერაციის სიმძლავრე - 66.07 მლნ კვტ. ზემოთ აღწერილ ობიექტებთან ერთად აშენდება10/35 კვ ქვესადგური და 16.8 კმ სიგრძის 35 კვ საჰაერო გადაცემის ხაზი, რომელიც შეაერთებსჰეს 1-ის ქვესადგურს ჰეს 2-ის გადამცემ ხაზთან.

ჰეს 2-ის სათაო ნაგებობები განლაგდება ლუხუნისწყალზე, ზღვის დონიდან 1150 მსიმაღლეზე. სისტემა აერთიანებს: სადერივაციო გვირაბს (დიამეტრი -3 მ, სიგრძე 5.3 კმ);სადაწნეო აუზს; ორ სატურბინე მილსადენს (დიამეტრი 600 მმ, სიგრძე 700 მ), რომელიცმიაწვდის წყალს სადაწნეო აუზიდან ორ პელტონის ტიპის ტურბინამდე; საგენერატოროშენობას, მოწყობილს ჭალის ზედა ტერასაზე ზღვის დონიან 890 მ სიმაღლეზე. ჰესის წყლისდინების საპროექტო სიჩქარე არის 7.0 მ3/წ, საპროექტო სიმაღლე 286 მ, დადგენილისიმძლავრე -12.0 მგვტ, საშუალო წლიური გენერაციის სიმძლავრე - 73.58 მლნ კვტ. ზემოთაღწერილ ობიექტებთან ერთად აშენდება 10/35 კვ ქვესადგური და 2291 მ სიგრძის 35 კვსაჰაერო გადაცემის ხაზი, რომელიც შეაერთებს ჰეს 2-ის ქვესადგურს სოფ. ურავის 35 კვქვესადგურთან.

ჰეს 3-ის სათაო ნაგებობები განლაგდება ლუხუნისწყალზე, ზღვის დონიდან 885 მსიმაღლეზე და უზრუნველყოფს საპროექტო დინებას უდაწნეო სადერივაციო გვირაბში.წრიული ფორმის გვირაბის სიგრძეა 6.7 კმ, დიამეტრი - 3.0 მ. გვირაბი მიაწვდის წყალსსადაწნეო აუზში. ორი სატურბინე მილსადენი (დიამეტრი 700 მმ, სიგრძე 830 მ) მიაწვდისწყალს სადაწნეო აუზიდან ორ პელტონის ტიპის ტურბინამდე. საგენერატორო შენობამოეწყობა ჭალის ზედა ტერასაზე 765 მ სიმაღლეზე. ჰესის წყლის დინების საპროექტოსიჩქარე არის 9.6 მ3/წ, საპროექტო სიმაღლე 120 მ, დადგენილი სიმძლავრე -7.5 მგვტ, საშუალოწლიური გენერაციის სიმძლავრე - 46.03 მლნ კვტ. ზემოთ აღწერილ ობიექტებთან ერთადაშენდება 10/35 კვ ქვესაგური და 1.9 კმ სიგრძის 35 კვ საჰაერო გადაცემის ხაზი, რომელიცშეაერთებს ჰეს 3-ის ქვესადგურს სოფ. სორის 35 კვ ქვესადგურთან.

ვინაიდან ჰიდროსადგურების კასკადის სამივე საფეხურზე ჰიდროტექნიკური ნაგებობებისშემადგენლობა და ძირითადი პარამეტრები იდენტურია, სისტემებში გათვალისწინებულიაპრაქტიკული პროფილს ერთნაირი ბეტონის კაშხლები წყალგამყვანი არხებითა დაგვერდითი ტიპის მიმღებებით. ჰეს-1 და ჰეს-2-ს წყალმიმღებები მოეწყობა კაშხლებისმარჯვნივ, ხოლო ჰეს-3-ის წყალმიმღები მოეწყობა კაშხლის მარცხნივ. გამყვანი არხებისაშუალებას მისცემს ზედმეტ (ჭარბ) წყალსა და მყარი ნატანის მთლიანი რაოდენობასთავისუფლად გაედინონ მდინარის დინების მიმართულებით. თოთოეულ კაშხალშიმოწყობილია თევზის სავალი (სიგრძე 35-40 მ და სიგანე 2მ) და გამრეცხი რაბი. გამრეცხირაბის დანიშნულებაა საჭიროების შემთხვევაში კაშხლის ზედა ბიეფის გაწმენდა მყარინატანისაგან და წყალმცირობის პერიოდში ქვედა ბიეფში სანიტარიული ხარჯის გატარებისუზრუნველყოფა.გამყვანი არხის სიგრძეა 80 - 100 მ-ი. გეგმაში იგი სწორხაზოვანია და უზრუნველყოფსტურბინებში გადამუშავებული წყლის მდ. ლუხუნისწყალის კალაპოტში ჩაშვებას. არხისგანივკვეთი სწორკუთხაა 3x3 მ ზომებით, ბეტონის კედლებით და ფსკერით. არხის ფსკერისქანობი I=0.009.

ლუხუნის ჰესების კასკადზე გამომუშავებული ელექტროენერგიის გაცემაგათვალისწინებულია საქართველოს ენერგოსისტემაში. მომავალი მშენებლობისტერიტორიაზე, სოფ. ურავში, ფუნქციონირებს 35/10 კვ ძაბვის ქვესადგური, რომელიც 35 კვგადამცემი ხაზით უკავშირდება საქართველოს ენერგოსისტემას. ეს ქვესადგური დაგადამცემი ხაზი, რომლებიც წარმოადგენენ კომპანია ენერგო-პროს საკუთრებას, შესაძლოაგამოყენებული იქნეს მდ. ლუხუნის ჰესების კასკადის გამომუშავებული ენერგიისსახელმწიფო ელექტროენერგოსისტემაში მისაწოდებლად. ჰესი 1-ის ჰესის შენობისმოწყობის ადგილი სოფ. ურავის ქვესადგურიდან დაშორებულია დაახლოებით 6,8 კმ-ით,ჰესი 2-ის შენობა დაახლოებით 2.29 კმ მანძილით, ხოლო ჰესი 3-ის შენობა ურავისქვესადგურის სორის ქვესადგურთან დამაკავშირებელი ელექტროგადაცემის ხაზიდანდაცილებულია დაახლოებით 1,9 კმ-ით. სულ ჰესების კასკადის მიერ გამომუშავებული

ენერგიის სახელმწიფო ენერგოსისტემაში მისაწოდებლად საჭირო იქნება დაახლოებით 11 კმსიგრძის 35 კვ ელექტროგადაცემის ხაზის მოწყობა.ელექტროგადაცემის ხაზების განთავსება მოხდება მდინარე ლუხუნის გასწვრივ,უპირატესად მარცხენა სანაპიროზე და საავტომობილო გზის მიმდებარედ. ერთი საყრდენისსაფუძვლის მოსაწყობად საშუალოდ საჭირო იქნება 50-60 მ2 ფართობი მიწის ნაკვეთისათვისება. ხიმინჯების რაოდენობის გათვალისწინებით ელექტროგადაცემის ხაზებისმოსაწყობად საჭირო მიწის ფართობი იქნება დაახლოებით 6 000 მ2.მოსამზადებელი პერიოდის სამუშაოებით განსაზღვრულია ჰიდროკვანძის მშენებლობისუზრუნველყოფა მუდმივი და დროებითი გზებით, ელექტროენერგიით, წყლით, შეკუმშულიჰაერით, მშენებლობისათვის საჭირო დროებითი შენობა-ნაგებობებით ჰიდროტექნიკურინაგებობების ასაშენებლად.

გათვალისწინებულია ერთი ძირითადი სამშენებლო ბაზის (ბანაკის) მოწყობა საერთოფართობით 0,8 ჰა. ბანაკი მოეწყობა სოფ.ურავში. მ. ლუხუნისწყლის მარჯვენა ნაპირზე,ყოფილი დარიშხანის გადამამუშავებელი ქარხნისა სათაო შენობის გვერდით. აქგანთავსებული ნაგებობები შეიძლება რეაბილიტაციისა და აღდგენის შემდეგ გამოყენებულიქნას სამშენებლო ბაზის მოსაწყობად (შესაბამისი კონტრაქტი შეიძლება გაფორმდეს სს„საქსამთოქიმიასთან“ ტერიტორიისა და ნაგებობების გამოყენების შესახებ). გარდა ამისა,განხორციელდება სამშენებლო მოედნების ორგანიზება ცალკეულ სამუშაო უბნებთან, მათშორის: 1) სათავე ნაგებობები და გვირაბების შესასვლელი პორტალები; 2) ზედა გვირაბისმისასვლელი გალერეა 3) სადაწნეო აუზი, გვირაბის გამოსასვლელი პორტალი და სადაწნეომილსადენები და 4) ჰესის შენობა და გამყვანი არხი.

სამშენებლო სამუშაოებისათვის საჭირო ინერტული მასალების შემოტანა მოხდება მდ.რიონის ხეობაში არსებული ლიცენზირებული კარიერებიდან. გარდა ამისა შესაძლებელიაგამოყენებული იქნას ადგილობრივი სამშენებლო მასალის - ქვიშისა და ღორღის - უახლოესიმარაგები, რომლებიც მდებარეობს მდ. ლუხუნისწყალის ჭალაში, სოფ. ურავსა და სოფ.აბარის შორის მონაკვეთზე, სადაც მდინარის ქანობი მნიშვნელოვნად ეცემა დააკუმულირდება მდინარის ზედა ნაწილიდან ტრანსპორტირებული მყარი ნატანი (ქვიშა დაღორღი).

სამშენებლო ბაზისა და სამუშაო უბნების ელექტრომომარაგების განხორციელებაგათვალისწინებულია როგორც არსებული ქსელიდან, ასევე დიზელ-გენერატორებისსაშუალებით. დიზელ-გენერატორების გამოყენება გათვალისწინებულია სადერივაციოგვირაბის ორივე სანგრევის და სათავე ნაგებობების (როგორც მდ. ლუხუნზე, ასევე მისშენაკადზე) სამშენებლო უბნის ელექტრომომარაგებისათვის.

სასმელ-სამეურნეო დანიშნულებით სამშენებლო ბანაკის ტერიტორიაზე გამოყენებულიიქნება სოფ. ურავის წყალსადენის წყალი, ხოლო სამშენებლო მოედნებისათვის მათმიმდებარედ არსებული წყაროს წყლები (როგორც საერთოდ რეგიონი, ასევე სამშენებლომოედნების განთავსების ტერიტორიები საკმაოდ მდიდარია ხარისხიანი მიწისქვეშაწყლებით). სასმელი წყლის მარაგისათვის გამოყენებული იქნება საკვები დანიშნულებისრეზერვუარები, ხოლო ტექნიკური წყლისათვის - შავი ლითონის რეზერვუარები.კომპაქტური ბიოლოგიური გამწმენდი დანადგარი გამოყენებული იქნება ურავისსამშენებლო ბანაკის საყოფაცხოვრებო ჩამდინარე წყლების დასამუშავებლად.

გაწმენდის შემდეგ ჩამდინარე წყლების ჩაშვება როგორც ურავის სამშენებლო ბანაკიდან,ასევე სამივე ჰესის ძალოვანი კვანძიდან გათვალისწინებულია მდ. ლუხუნში. გაწმენდისგარეშე ჩამდინარე წყლის ჩაშვება წყალსაცავებში არ მოხდება. ჩამდინარე წყალი გაწმენდისშემდეგ დააკმაყოფილებს შემდეგ ნორმბს: შეწონილი ნაწილაკები -400 მგ/ლ, ჟანგბაისბიოლოგიური მოთხოვნა (ჟბმ, BOD) - 6 მგ/ლ, ამონიუმის აზოტი - 0.4 მგ/ლ, ქლორიდები - 350

მგ/ლ-მდე, პოლიფოსფატები - 0.2 მგ/ლ. სამრეწველო ჩამდინარე წყლების გასაწმენდადდაგეგმილია УСВ-М-20 გამწმენდი დანადგარის („ზეთის დამჭერის“) გამოყენება. ჩაშვებისწერტილში განხორციელდება ყოველკვარტალური მონიტორინგი.

გვირაბების გაყვანის დროს ამოღუბული გრუნტის მოცულობამ უნდ შეადგინოს 130-140ათასი მ3. ჰესების ნაგებობების მშენებლობის შედეგად ნარჩენი ქანების მოცულობაშეფასებულია 35-40 ათასი მ3 ოდენობით. ნარჩენები დროებით დასაწყობდება გვირაბების„შტოლნებთან“ გამოყოფილ ტეროტორიებზე. დროებითი დასაწყობების ტერიტორიებიგამოიყოფა:

ჰესი 1-ის სადერივაციო გვირაბი და ჰესი 2-ის გვირაბის შესასვლელი - ამოღებულიგრუნტი დასაწყობდება ე.წ. „მეფიჭალის“ ტერიტორიაზე მდ. ლუხუნის ზედა წელში.ამ მიზნისათვის აქ მითითებულია 2.6 ჰა ტერიტორია.

ჰესი 2-ის გვირაბი და ჰესი 3-ის გვირაბის შესსვლელი პორტალი - ამოღებულიგრუნტი დასაწყობდება ამ მიზნისათვის მითითებულია დარიშხანისგადამამუშავებელი ქარხნის მიმდებარე 1.9 ჰა ტერიტორიაზე.

ჰესი 3-ის გვირაბის გამოსასვლელი პორტალი - ამოღებული გრუნტი დასაწყობდებამიმდებარე 1.3 ჰა ტერიტორიაზე.

დასასაწყობებლად გამოყენებული ტერიტორია სულ შეადგენს 5.8 ჰა. ნიადაგის ზედა ფენამოიჭრება გრუნტის დასაწყობებამდე; ნიააგის მოჭრილი ფენა შეინახება ცალკე Mსენებლობისშემდეგ პერიოდში ამოღებული ქანების დასაწყობების აგილების რემედიაციისათვის.სამშენებლო სამუშაოების დაწყებამდე უნდა განხორციელდეს არსებული საავტომობილოგზის რეაბილიტაციის სამუშაოები და სათაო ნაგებობებამდე მისასვლელი გზების მოწყობისსამუშაოები. სარეაბილიტაციო სამუშაოები უნდა ჩაუტარდეს სოფ. წესიდან სოფ. ურავამდეარსებულ საავტომობილო გზის 17 კმ-იან მონაკვეთს, ხოლო სოფ. ურავიდან ჰესი 1-ის სათაონაგებობებამდე არსებული 14 კმ-იანი გზის უდიდესი ნაწილი საჭიროებს კაპიტალურსარემონტო სამუშაოებს, ზოგიერთ მონაკვეთზე კი საჭიროა გაფართოების სამუშაოებისჩატარება. არსებული საავტომობილო გზიდან სათაო ნაგებობებამდე მისასვლელად საჭიროიქნება ახალი გზების მოწყობა მათ შორის ჰესი 1-ის სათაო ნაგებობამდე 150-200 მ, ჰესი 2-ისსათაო ნაგებობამდე 800-900-1000 მ, ხოლო ჰესი 3-ის სათაო ნაგებობამდე 350-400 მ.

თითოეული ჰესის მშენებლობის ვადა განისაზღვრება 3 წლით.

პროქტი ხორციელდება ამბროლაურის მუნიციპალიტეტის ლიხეთის თემში. პროქტისრეალიზაციის აგილთან უახლოესი დასახლებებია: სოფ. ურავი, სოფ. აბარი, სოფ. ლიხეთი.უახლოესი დასახლებებია:

ობიექტი ჰესი დასახლება ოჯახების რაოდენობაწყლის მიმღებიობიექტები

ჰესი 1 ა/ა ა/აჰესი 2 ა/ა ა/აჰესი 3 ურავი 158

სადგურები ჰესი 1 ა/ა ა/აჰესი 1 ურავი 158ჰესი3 აბარი 48

ლიხეთი 184

პერსონალი - ტექნიკურ-ეკონომიკური დასაბუთების მიხედვით მშენებლობის ეტაპზედასაქმდება 150 ადამიანი. ოპერირების ეტაპზე იმუშავებს 13-15 მუშა-მოსამსახურისაგანშემგარი პერსონალი, რომელსაც დაემატება დაცვის ერთი თანამშრომელი. კომპანიისპოლიტიკა ეფუძნება ადგილობრივი მუშა-ხელის დასაქმებას.

6. ბუნებრივი და სოვიალურ-ეკონომიკური ზემოქმედებები და შესაბამისიშემარბილებელი ზომები

ბსგზშ-ში აღწერილია შრომითი (მოსახლეობის), წყლის, მიწათსარგებლობის, ცხოველთა,მცენარეთა და ყველა სხვა სახის იმ ბუნებრივი და სოციალურ-ეკონომიკური რესურსისმიმდინარე მდგომარეობა, რომელიც შეიძლება შეიცვალოს პროექტის შესრულების შედეგად.ბსგზშ აღწერს, როგორ შეიძლება იმოქმედოს პროექტმა ამ რესურსების მგომარობაზე,მოსახლეობის მდგომარეობის ჩათვლით.

როდესაც ბსგზშ-ს შესრულებისას ცხადი იყო, რომ პროექტმა შეიძლება მოახდინოს საშუალოან ძლიერი ზემოქმედება, შემუშავდებოდა შესაბამისი მოქმედებები ან პროცედურები ამზემოქმედების თავიდან ასაცილებლად, შესამცირებლად, ანუ შესარბილებლად, რათაშემცირებულიყო მათი მნიშვნელობა (ე.წ. „შემარბილებელი ზომები“)

ზემოქმედების შეფასების შედეგები მოცემულია ქვემოთ.

6.1. შესაძლო ზემოქმდება ჰაერის ხარისხზე

შეფასდა სამშენებლო მანქანა-დანადგარების (ექსკავატორი, ბულდოზერი) მუშაობითგანპირობებული მომწამვლელი ნივთიერებებისა და არაორგანული მტვრის ემისიები.საგზაო-სამშენებლო მანქანების დატვირთვის სხვადასხვა რეჟიმის გასათვალისწინებლად,მაქსიმალური ერთჯერადი გაფრქვევის გაანგარიშება მოხდა 30 წუთიან ინტერვალში.კასკადის ჰესების მშენებლობის ტერიტორიაზე ატმოსფერული ჰაერის დაბინძურებასპრაქტიკულად ადგილი არ აქვს და შესაბამისად ფონური მაჩვენებლები შეგვიძლიამივიღოთ ნულის ტოლად. კასკადის ყველა ჰესის ინფრასტრუქტურის ობიექტებიგანთავსებულია დასახლებული ზონებიდან მნიშვნელოვნად დაცილებულ ტერიტორიებზე.საცხოვრებელ ზონასთან შედარებით ახლოს განთავსებული სამშენებლო მოედანი ჰესი 3-ისძალური კვანძის სამშენებლო მოედანია და ატმოსფერულ ჰაერში მავნე ნივთიერებათაგაბნევის გაანგარიშება ჩატარდა ამ მოედნისათვის.

ოპერირების პროცესში ემისიის წყაროები არც წყალამღების და არც ძალური კვანძისტერიტორიაზე არ იარსებებს. წყალსაცავის შექმნა ნავარაუდევი არ არის. ამგვარად, არ არისმოსალოდნელი აორთქლების და, შესაბამისად, ჰაერის ტენიანობის ზრდა და კლიმატისცვლილება.

ექსპლუატაციის დროს ემისიები მოსალოდნელია ტექმომსახურების/რემონტის დროს.ემისიების მოცულობა და ზემოქმედების დონე დამოკიდებული იქნება ჩასატარებელისამუშაოების მასშტაბზე, ხანგრძლივობაზე და სამუშაოების წარმოების ადგილზე. თუმცა, ესზემოქმედება დროში შეზღუდული და შექცევადი იქნება.

6.2. ხმაურის გავრცელება.

სტანდარტული მიდგომებით შეფასდა ხმაურის დონე სამუშაო უბნებზე და მისი სავარაუდოდონე უახლოეს რეცეპტორებთან (დასახლებული პუნქტი). გათვალისწინებულია როგორცუშუალოდ ჰესის და მისი ინფრასტრუქტურის, ასევე გზის რეაბილიტაციის/მოწყობისსამუშაოების დროს წარმოქმნილი ხმაური. გაანგარიშება ჩატარებულია ობიექტის ხუთპირობით წერტილში, ამ უბნებზე ყველა ჩამოთვლილი მანქანა-მოწყობილობისერთდროული მუშაობის შემთხვევისთვის, ხმაურის მინიმალური ეკრანირებისგათვალისწინებით (ანუ უარესი სცენარი). როგორც გათვლებმა ცხადყო, უბნებზეწარმოქმნილი ხმაური ნორმატიული დაშვებული მნიშვნელობის ფარგლებშია. გამონაკლისსჰესის შენობის და ქვესადგურის უბანი წარმოადგენს, თუმცა აქაც, თუ ვივარაუდებთ, რომმანქანა დანადგარების ერთდროული მუშაობა გამორიცხულია, სავარაუდო ჯამურიხმაური, ტექნიკის დატვირთვის რეჟიმის მხედველობაში მიღებით, უახლოეს რეცეპტორთან53-55 დბა-ს არ გადააჭარბებს. აღსანიშნავია ისიც, რომ სამშენებლო სამუშაოები იწარმოებსმხოლოდ დღის საათებში. პერსონალი, საჭიროებისამებრ, აღჭურვილი იქნება დამცავისაშუალებებით (ყურთსაცმები).

ჰესის ექსპლუატაციის პროცესში ხმაურის გავრცელების ძირითად წყაროს წარმოადგენს 3ჰიდროტურბინა. ტიპიური ჰიდროტურბინების საპასპორტო მონაცემების მიხედვით,ხმაურის მახასიათებლები შეადგენს 96 დბა-ს. აღნიშნული ტურბინები მოთავსებული იქნებადახშულ კორპუსში (გარსაცმში), რომლის ხმაურის შთანთქმის მაჩვენებელი შეადგენს 10დბა-ს. ამდენივეს შთანთქავს ძალოვანი კვანძის რკინა-ბეტონის შენობაც. ეს იმის ვარაუდისსაშუალებას იძლევა, რომ დასახლებული პუნქტების დაშორების გათვალისწინებითსაცხოვრებელი სახლების საზღვართან ხმაური ნორმირებულ სიდიდეს არ გადააჭარბებს.

ქვესადგურში დამონტაჟებული იქნება სამი ტრანსფორმატორი, მათ შორის ერთი გარეგანიძალური და ორი საკუთარი მოხმარების. ჰესი 3-ის ქვესადგურის საცხოვრებელი ზონიდანდაცილების მანძილის (450 მ) გათვალისწინებით, ხმაურის გავრცელებით გამოწვეულიზემოქმედება არ იქნება მნიშვნელოვანი. ექსპლუატაციის ეტაპზე ხმაური შეიძლება იყოსგამოწვეული მიმდინარე ან ავარიული შემთხვევების გამო საჭიროტექმომსახურება/რემონტის დროს თვით სარემონტო სამუშაოებით და/ან ტრანსპორტისგადაადგილების გამო. ეს „დამატებითი” ზემოქმედება მოკლევადიანი იქნება დადამოკიდებული იქნება სამუშაოების მოცულობასა და ხანგრძლივობაზე.

6.3. ზემოქმედება ნიააგის ხარისხზე

მოსამზადებელი სამუშაოების (ბანაკის მოწყობა, სამშენებლო მოედნის მომზადება და გზებისრეაბილიტაცია/მშენებლობა) და მშენებლობის (მიწის სამუშაოები, მანქანა-მოწყობილობებისმუშაობა) პროცესში შესაძლებელია ადგილი ჰქონდეს ზემოქმედებას ნიადაგის მთლიანობასადა სტაბილურობაზე (განსაკუთრებით ფერდობებზე მუშაობის შემთხვევაში), ნიადაგისხარისხზე (საწვავის/ზეთის დაღვრა, ასაფეთქებელი ნივთიერებების და ნარჩენების არასწორიმენეჯმენტი, ნიადაგის ნაყოფიერი შრის დაზიანება/დაკარგვა). გვირაბის გასაყვანად საჭიროასაფეთქებელი მასალის შესანახად გამოყოფილი იქნება სპეციალური სათავსი. დაცულიიქნება შესაბამისი უსაფრთხოების/დაცვის ზომები. სამშენებლო მოედნებზე არ იქნებასაწვავის/საპოხი მასალის მარაგი, რაც გამორიცხავს დაღვრის/გაფანტვის შედეგად ნიადაგისდაბინძურების შესაძლებლობას. ნავთობპროდუქტებით ნიადაგის და გრუნტისდაბინძურება შესაძლებელია სამშენებლო ტექნიკიდან საწვავის და ზეთების გაჟონვისშემთხვევაში. სამუშაო უბნებზე წარმოქმნილი სახიფათო ნარჩენების განთავსება მიოხდება

ამისათვის სპეციალურად გამოყოფილ კონტეინერებში და გადატანილი იქნება სამშენებლობაზის ტერიტორიაზე არსებულ დროებითი განთავსების საწყობში. სამშენებლო ბაზიდანსახიფათო ნარჩენების გატანა მოხდება ამ საქმიანობაზე სათანადო ნებართვის მქონეკონტრაქტორის მიერ. საყოფაცხოვრებო ნარჩენები შეგროვდება სახურავიან კონტეინერებში.სამშენებლო მოედნებზე წარმოქმნილი საყოფაცხოვრებო ნარჩენების გაუვნებლობისთვისგამოყენებული იქნება უტილიზაციის ორმოები. სამშენებლო ბანაკის ტერიტორიაზეწარმოქმნილი საყოფაცხოვრებო ნარჩენების გატანა დაგეგმილია ქ. ამბროლაურისნაგავსაყრელზე.

ბანაკების მოწყობის და სამშენებლო მოედნების მომზადებისას ნიადაგის ნაყოფიერი ფენისდაზიანება-დაკარგვის თავიდან აცილების მიზნით მოხდება ნიადაგის ზედაპირული ფენისმოხსნა და დროებითი დასაწყობება წინასწარ შერჩეულ უბნებზე. ნაყოფიერი ნიადაგიდასაწყობდება ცალკე სანაყაროზე. ნაყარი დაცული იქნება ქარით გაფანტვის დაატმოსფერული ნალექებით გარეცხვისაგან. ნიადაგის განსათავსებლად შერჩეული იქნებაზედაპირული წყლის ობიექტიდან მინიმუმ 50 მ მანძილით დაშორებული ტერიტორია.ნიადაგის დაზიანება-დაბინძურების თავიდან აცილების მიზნით სამუშაო მოედანებზემუშაობისას მშენებელ კონტრაქტორი ვალდებულია გაითვალისწინოს მკაცრიგარემოსდაცვითი მოთხოვნები, მოცემული ბსგზშ-ს დოკუმენტში.

წყალამღებებთან და გვირაბების მისასვლელებთან ნავარაუდევია გარკვეული ფართობისგამოყოფა (1-2 ჰა-ს ფარგლებში) გვირაბიდან ამოღებული გამონამუშევრის დროებითიდასაწყობებისათვის. გამონამუშევრის დასაწყობების შემდგომ ზედაპირზე საჭიროა მოეწყოსნიადაგის ნაყოფიერი ფენა და ჩატარდეს გამწვანების სამუშაოები. სათანადო მენეჯმენტის დაზემოქმედების თავიდან აცილების/შერბილების ღონისძიებების გატარებით, ნიადაგისმდგომარეობის მნიშვნელოვანი გაუარესება მოსალოდნელი არ არის. სამშენებლოსამუშაოების დასრულების შემდეგ მოხდება ტერიტორიიდან ტექნიკის და კონსტრუქციულიმასალების გატანა, დროებითი ნაგებობების დემონტაჟი-გატანა და ტერიტორიის რემედიაცია(აღნიშნული სამუშაოები შესრულდება მშენებელი კონტრაქტორის მიერ წარმოდგენილი დაშპს „რუსმეტალი“-ს მიერ დამტკიცებული გეგმის შესაბამისად.)

ოპერირების დროს, გარდა სარემონტო სამუშაოებისა, ნიადაგზე ზემოქმედებას ადგილი არექნება. სარემონტო სამუშაოების წარმოებისას უნდა გატარდეს მშენებლობის პროცესშიგანსაზღვრული შემარბილებელი/ზემოქმედების თავიდან აცილების ღონისძიებები.

6.4. საშიში გეოდინამიკური პროცესების განვითარების რისკი

საშიში გეოდინამიკური პროცესების განვითარების რისკები შეიძლება დაკავშირებული იყოსჰიდროტექნიკური ნაგებობების მშენებლობასთან, დროებითი და საექსპლუატაციო გზებისმოწყობასთან, სადაწნეო მილსადენების მშენებლობასთან, ელექტროგადაცემის ხაზებისხიმინჯების საყრდენების მოწყობასთან და სხვა. სამშენებლო სამუშაოების შესრულებისტერიტორიების და საპროექტო გზების დერეფნების დათვალიერების შედეგად ეროზიულიდა მეწყრული პროცესები არ ყოფილა დაფიქსირებული, მაგრამ თუ გავითვალისწინებთხეობის რთულ რელიეფს, სამშენებლო სამუშაოების პროცესში მოსალოდნელია მეწყრულიდა ეროზიული პროცესების გააქტიურება. ამ მხრივ განსაკუთრებით აღსანიშნავია ჰესებისინფრასტრუქტურის ობიექტების საექსპლუატაციო და ხიმინჯების საყრდენების მოსაწყობადსაჭირო დროებითი გზების მოწყობის სამუშაოები.

თუ საშიში გეოდინამიკური პროცესების განვითარების მხრივ პოტენციური რისკის მქონეუბნები გამოვლინდება სამშენებლო სამუშაოების მიმდინარეობის პერიოდში, მათიდეტალური შეფასება უნდა მოხდეს დაუყოვნებლივ და გატარდეს საჭირო გამაგრებითიღონისძიებები.

ჰესების ინფრასტრუქტურის ობიექტების და გზების მშენებლობის პროცესში საშიშიგეოდინამიკური პროცესების განვითარების რისკების მინიმიზაციის მიზნით საჭიროაზუსტად გატარდეს შემარბილებელი/პრევენციული ღონისძიებები, მოცემული ბსგზშ-სდოკუმნტში. საშიში გეოდინამიკური პროცესების განვითარების გარკვეული რისკი არსებობსსაავტომობილო გზების რეაბილიტაციის სამუშაოების შესრულების და ამ გზებისექსპლუატაციის დროს. იმ ადგილებში, სადაც დაფიქსირებულია ძველი მეწყრული უბნებიდა მდინარეების დახრამვის პროცესები, სამშენებლო სამუშაოების დაწყებამდეაუცილებელია დეტალური გეოტექნიკური მდგომარეობის შეფასების ჩატარება. შეფასებისშედეგების საფუძველზე უნდა მოხდეს დამცავი საინჟინრო ნაგებობების შერჩევა, მათ შორისსადრენაჟო ნაგებობების და წყალამრიდი თხრილების მოწყობა.

ჰესების მშენებლობის პროცესში განსაკუთრებული ყურადღება უნდა მიექცესსაავტომობილო გზების წყალამრიდი და წყალსარინი ნაგებობების მუდმივად მუშამდგომარეობაში შენარჩუნების საკითხს.

ჰესების კასკადის ოპერირებამ არ უნდა გამოიწვიოს საშიში გეოდინამიკური პროცესებისგანვითარება. ასეთი შემთხვევები მოსალოდნელია მხოლოდ ავარიული სიტუაციებისგანვითარების შემთხვევაში.

6.5. ზემოქმედება წყლის გარმოზე

ზედაპირულ წყალზე ზემოქმედება მოსალოდნელია ზედაპირული წყლის ობიექტისმახლობლად მუშაობისას. პოტენციური რისკები გულისხმობს:

დაბინძურებას მანქანა/დანადგარებიდან საწვავის/ზეთის დაღვრის შედეგად; წყლის სიმღვრივის მომატებას მდინარის კალაპოტის მახლობლად

სამუშაოების წარმოებისას; სამშენებლო და სხვა ნარჩენებით, მათ შორის გაუწმენდავი ჩამდინარე

წყლებით დაბინძურებას.

ზემოქმედება მიწისქვეშა წყალზე შეიძლება იყოს იქ მუშაობისას, სადაც ფიქსირდებანაკლებად ღრმა წყლის ჰორიზონტების არსებობა. ზემოქმედება შეიძლება იყოს: პირდაპირი - მაგ. მიწის სამუშაოების დროს (ბურღვა, საძირკვლის ამოთხრა და სხვ.)

და არაპირდაპირი - დაბინძურებულ ზედაპირულ წყალსა და მიწისქვეშა წყალს შორის

ჰიდრავლიკური კავშირის გამო.

წყალზე ზემოქმედების რისკის თვალსაზრისით განსახილველია ორი უბანი: წყალამღებისდა ჰესის მშენებლობის ტერიტორია. მათგან წყალამღების უბანი განსაკუთრებითმნიშვნელოვანია, რადგან სამუშაოთა წარმოება უშუალოდ მდინარის კალაპოტში ხდება.ამიტომ მშენებელ კონტრაქტორს მოეთხოვება ბსგზშ-ს დოკუმენტში მოცემული პირობებისზუსტი დაცვა. ქვედა ბიეფის მოწყობისას მოხდება მდ. ლუხუნის წყლის ნაწილის გაწმენდანაგვისგან, რაც ხელს შეუწყობს მის გაჯანსაღებას.

პროექტთან დაკავშირებული ზემოქმედება შეიძლება შემცირდეს სამუშაოთა სწორიორგანიზაციის/მენეჯმენტის პრაქტიკის და შესაბამისი შემარბილებელი ღონისძიებებისგატარებით.

ჰესების კასკადის მშენებლობის პროექტის მიხედვით ძალოვან კვანძებში წარმოქმნილისამეურნეო-ფეკალური ჩამდინარე წყლების გაწმენდისათვის დაგეგმილია კომპაქტურიბიოლოგიური გამწმენდი ნაგებობების („ბიოტალ“-ის ტიპის) დამონტაჟება. გაწმენდილიწყლები ჩაშვებული იქნება მდ. ლუხუნში. სათაო ნაგებობებზე და სადაწნეო აუზებთანმომსახურე პერსონალის მორიგეობა არ არის დაგეგმილი და, შესაბამისად, ჩამდინარეწყლების წარმოქმნას ადგილი არ ექნება.

ექსპლუატაციის დროს, გარდა წყლის ობიექტის მახლობლად სარემონტო სამუშაოებისა,წყლის გარემოზე ზემოქმედებას ადგილი არ ექნება. ზემოქმედება დამოკიდებული იქნებასამუშაოების მასშტაბსა და ტიპზე. ზემოქმედების შემარბილებელი ღონისძიებებისამშენებლო სამუშაოების დროს ნავარაუდევის ანალოგიური იქნება.

6.6. ზემოქმედება მცენარეულ საფარზე

ზემოქმედება მცენარეულ საფარზე სამშენებლო სამუშაოების დროს შეიძლება იყოსპირდაპირი (დაზიანება, დაკარგვა) და არაპირდაპირი (ემისია). სამშენებლო სამუშაოებისდაწყებამდე, სამუშაო უბნები უნდა გაიწმინდოს მცენარეული საფარისგან. თუმცაგასათვალისწინებელია ის, რომ წყალ ამღებების, გვირაბების მისასვლელების, სადაწნეოაუზის, სადაწნეო მილსადენის და ჰესის/ქვესადგურის მშენებლობის უბნები შერჩეულია ისეთადგილებში სადაც მცენარეული საფარი შედარებით ნაკლები სიხშირითაა წარმოდგენილი.მცენარეულ საფარზე მნიშვნელოვანი ზემოქმედებაა მოსალოდნელი მდ. ლატაშურზეწყალმიმღების და პირველი ჰესის სადაწნეო აუზის ტერიტორიაზე მისასვლელი გზებისმოწყობის, ასევე მესამე ჰესის სადაწნეო აუზისა და მასთან მისასვლელი გზის მოწყობისპროცესში. მცენარეულ საფარზე ზემოქმედების თვალსაზრისით მნიშვნელოვანია ახალიელექტროგადაცემის ხაზების სამშენებლო სამუშაოების შესრულება. სამივე ჰესისქვესადგურების არსებულ ქვესადგურებთან დამაკავშირებელი ელექტროგადაცემის ხაზებისმოსაწყობად საჭირო იქნება დაახლოებით 100-მდე საყრდენი ხიმინჯის მოწყობა და ამხიმინჯებთან მისასვლელი გზების გაყვანა. როგორც აუდიტის პერიოდში ჩატარებულიკვლევის შედეგების მიხედვით დადგინდა, ჰესების კასკადის მშენებლობის პროცესშიადგილი ექნება მნიშვნელოვანი რაოდენობის მცენარეების განადგურებას, მათ შორის: დაბალი ღირებულების მქონე მურყანის ზრდასრული და ახალგაზრდა აღმონაცენები

სულ 1250-მდე ძირი; 230-მდე წიფლის ხე; 700-მდე სხვადასხვა სახეობის ხე მცენარეები; მნიშვნელოვანი რაოდენობის ბუჩქოვანი და ბალახეული მცენარეულობა.

მცენარეული საფარის დაზიანებისგან დასაცავად მკაცრად იქნება დაცული სამშენებლოუბნების საზღვრები, რაც გამორიცხავს ბალახოვანი საფარის ზედმეტ დაზიანებას.სამშენებლო სამუშაოების დასრულების შემდეგ მოხდება ტერიტორიის გაწმენდა დამოხსნილი ზედაპირული ფენის დაბრუნება. აღდგება მცენარეული საფარი. მცენარეულისაფარი დაიკარგება მხოლოდ მუდმივი ნაგებობების განთავსების ტერიტორიაზე(სალექარები, სადაწნეო აუზები, ჰესის შენობები, ქვესადგურები, ელექტროგადაცემის ხაზებისსაყრდენი ხიმინჯები და სხვა). აღსანიშნავია, რომ არაპირდაპირი ზემოქმედება (მტვრის დაგამონაბოლქვის მოქმედება) ლოკალური, უმნიშვნელო და დროში შეზღუდული იქნება.პროექტთან დაკავშირებული ზემოქმედება ფლორაზე შეიძლება შემცირდეს სამუშაოთა

სწორი ორგანიზაციის/მენეჯმენტის და შესაბამისი შემარბილებელი ღონისძიებებისგატარებით.

ექსპლუატაციის პროცესში მცენარეულ საფარზე ზემოქმედებას ადგილი არ ექნება.პერიოდულად გაითიბება ქვესადგურის ტერიტორიაზე არსებული ბალახი. ამასთანავესადგურის შენობების მიმდებარე ტერიტორიებზე გათვალისწინებულია კულტურული დადეკორატიული ხე მცენარეების დარგვა და გახარება, რაც მნიშვნელოვან შემარბილებელღონისძიებად უნდა ჩაითვალოს

6.7. ზემოქმედება ცხოველთა სამყაროზე

მშენებლობა გამოიწვევს ფაუნის დროებით შეშფოთებას და შესაძლოა მიგრაციას პროექტისზემოქმედების ტერიტორიიდან. გასათვალისწინებელია, რომ წყალამღები, ვახტური ბანაკებიდა ძალური კვანძი გზის/დასახლებული უბნების მახლობლად მდებარეობს, ამიტომ არგამოირჩევა ფაუნის სიმრავლით. სამშენებლო სამუშაოების წარმოებისას გაიზრდება ხმაურისდონე, რაც ბუნებრივია იმოქმედებს არსებულ ფონთან შეგუებულ ცხოველებზე.

ფაუნაზე ზემოქმედების წყაროებია: ტრანსპორტის მოძრაობა, ტერიტორიაზე მომუშავე მანქანა-მოწყობილობები და ხალხი.

წყაროებს შეიძლება ჰქონდეთ ორნაირი, პირდაპირი (შეჯახება/დაზიანება) და არაპირდაპირი(მიგრაცია ხმაურის/ვიბრაციის გამო, ემისიების ზემოქმედება) ხასიათი. მშენებლობისპროცესში ცხოველთა/ფრინველთა მიგრაცია შორ მანძილზე არ მოხდება. მშენებლობისდასრულების და შეშფოთების წყაროს „გაჩერების“ შემდეგ ცხოველები/ფრინველებიდაუბრუნდებიან პირვანდელ სამყოფელს. მიწის სამუშაოების დროს თხრილები გარკვეულრისკს უქმნის მცირე ძუძუმწოვრებს: შესაძლებელია თხრილში მათი ჩავარდნა და დაშავება;თავისუფალი გადაადგილების შეზღუდვა, ჰაბიტატების დროებითი დანაწევრება(ფრაგმენტაცია). თუმცა ეს ზემოქმედება მოკლევადიანი იქნება. სამუშაოს დასრულებისშემდეგ მოხდება ტერიტორიის რემედიაცია და ტერიტორია სამუშაოს დაწყებამდეარსებულთან მიახლოებულ მდგომარეობამდე აღდგება. მოსალოდნელია, რომ პირვანდელმდგომარეობას დაუბრუნდება დროებით დანაწევრებული ჰაბიტატებიც. სამშენებლოსამუშაოების დროს შესაძლებელია ადგილი ქონდეს წყლის სიმღვრივის დროებითმომატებას , რამაც შეიძლება გავლენა იქონიოს იქთიოფაუნაზე. წყლის ხარისხზე სხვაზემოქმედება (დაბინძურება) მოსალოდნელი არ არის. სადერივაციო სამუშაოების დროსმდინარის ხარჯის ცვლილება და ამის გამო იქთიოფაუნისადმი ზიანის მიყენება არ მოხდება.პროექტთან დაკავშირებული ზემოქმედება ფაუნაზე შეიძლება შემცირდეს სამუშაოთა სწორიორგანიზაციის/მენეჯმენტის პრაქტიკის და შესაბამისი შემარბილებელი ღონისძიებებისგატარებით. ჰესების ფუნქციონირება არ გამოიწვევს წყლის ხარისხის გაუარესებას.წყალამღებები აღჭურვილი იქნება თევზსატარებით და არ შეუშლის ხელს თევზისმიგრაცია/გადაადგილებას. ადგილი არ ექნება ნაკადის ბლოკირებას. ენერგოგენერაციისთვის წყლის აღებისას გათვალისწინებული იქნება მდინარეში სანიტარულიხარჯის ოდენობა (საშუალო მრავალწლიანი ხარჯის 10%), რაც საკმარისი იქნება მდ.ლუხუნზე დამოკიდებული ფაუნისთვის. ჰესების ექსპლუატაციის დროს ძალური კვანძებისდა ქვესადგურების მუშაობისას წარმოქმნილი ხმაურის ზემოქმედება ფაუნაზე გარდუვალიიქნება. ხმაურის წყაროდან დაშორების შესაბამისად ხმაურის მილევადობის თვისების დაცხოველთა გარემოს პირობებთან ადაპტირების უნარის მხედველობაში მიღებით,ზემოქმედება მნიშვნელოვანი არ იქნება. თუ გავითვალისწინებთ, რომ ჰესების კასკადის

ელექტროგადაცემის ყველა ხაზი იქნება 35 კვ-იანი, ცხოველთა სახეობებზე ელექტრულიველების ზემოქმედება არ იქნება მნიშვნელოვანი.

6.8. ნარჩენების მენეჯმენტთან დაკავშირებული ზემოქმედება

ჰესების კასკადის სამშენებლო სამუშაოების პროცესში მოსალოდნელია, როგორცარასახიფათო-ინერტული ნარჩენების, ასევე სახიფათო ნარჩენების წარმოქმნა. არასახიფათონარჩენებიდან აღსანიშნავია:

გვირაბების მშენებლობისას ამოღებულ გამონამუშევარ ქანები; მოხსნილი მცენარეული საფარის ნარჩენები; პოლიეთილენის ნარჩენები (შესაფუთი, ჰერმეტიზაციის მასალა); ფერადი და შავი ლითონების ჯართი; საყოფაცხოვრებო ნარჩენები და სხვა.

სამშენებლო ბანაკის და სამშენებლო მოედნების ტერიტორიებზე ნარჩენების შეგროვებაუნდა მოხდეს სეგრეგაციის მეთოდის გამოყენებით, რისთვისაც მშენებელმა კონტრაქტორმაუნდა უზრუნველყოს საჭირო რაოდენობის მარკირებული კონტეინერების განთავსება.კონტეინერები უნდა განთავსდეს ამისათვის სპეციალურად გამოყოფილ ადგილებზე.სამშენებლო სამუშაოების ფაზაზე წარმოქმნილი არასახიფათო ნარჩენების მართვა საჭიროაგანხორციელდეს შემდეგი პირობების გათვალისწინებით: სამშენებლო მოედნების დასაავტომობილო გზების გასაყვანი დერეფნების მომზადების პროცესში წარმოქმნილი ხე-ტყის მასალის ძირითადი ნაწილი გამოყენებული იქნება სამშენებლო სამუშაოებისშესრულებისათვის, ხოლო ნარჩენები გადაეცემა ადგილობრივ მოსახლეობას საწვავადგამოყენებისათვის.

სამშენებლო სამუშაოების სპეციფიკის გათვალისწინებით შავი და ფერადი ლითონებისჯართი არ იქნება მნიშვნელოვანი რაოდენობის. ასეთი ნარჩენები დაგროვების შესაბამისადჩაბარდება ჯართის მიმღებ პუნქტებს. საყოფაცხოვრებო ნარჩენები შეგროვდება ამისათვისსპეციალური მარკირების მქონე დახურულ კონტეინერებში. სამშენებლო მოედნებზედაგროვილი საყოფაცხოვრებო ნარჩენების გაუვნებლობა მოხდება საყოფაცხოვრებონარჩენების უტილიზაციის ორმოების საშუალებით. სამშენებლო ბანაკის ტერიტორიაზეწარმოქმნილი ნარჩენები კი გატანილი იქნება ქ. ამბროლაურის ნაგავსაყრელზე. სულსამშენებლო სამუშაოების პროცესში მოსალოდნელი საყოფაცხოვრებო ნარჩენებისრაოდენობა დაახლოებით იქნება 150*0,7=105 მ3/წელ.

მნიშვნელოვანი რაოდენობის (დაახლოებით 130-140 ათასი მ3) გამონამუშევარი ქანებისდაგროვებაა მოსალოდნელი სადერივაციო გვირაბების გაყვანის პროცესში. გამონამუშევარიქანების დაახლოებით 30% (ძირითადად მყარი ქანები) გამოყენებული იქნება სამშენებლოსამუშაოების შესრულებისათვის, მაგალითად: ნაპირსამაგრი სამუშაოებისათვის (მდ.ლუხუნის ნაპირები ჰესების სამანქანო შენობების განთავსების მიმდებარე ტერიტორიებზედა სხვა ადგილებში ადგილობრივი მუნიციპალიტეტის მოთხოვნის შესაბამისად), ასევესაგზაო სამუშაოებისათვის. იგეგმება ასევე მყარი ქანების დამუშავება (მსხვრევა-დახარისხება) და ბეტონის ნარევის წარმოებაში გამოყენება. გამონამუშევარი ქანებისძირითადი ნაწილის განთავსებისათვის სხვადასხვა ადგილებზე გამოყოფილია 5,8 ჰა საერთოფართობის ტერიტორიები.

გამონამუშევარი ქანების განთავსების ადგილები მდ. ლუხუნისწყლის ნაპირებიდანდაცილებულია საკმარისი მანძილით (100 მ და მეტი). მდ. ლუხუნის წყალზე ზემოქმედების

მინიმიზაციის მიზნით გამონამუშევარი ქანების განთავსების პროცესში საჭიროაგათვალისწინებული იქნას შემდეგი პირობების დაცვა: აუცილებელია დასაწყობების აგილების გატანა მდ. ლუხუნის წყლის ჭალიდან

მოშორებით; აუცილებელია დროებითი დასაწყობების უბნებზე ნაყარის არა ქაოტური განთავსება,

არამედ მწყობრი სახით დალაგება გარე პერიმეტრზე მსხვილი ლოდებისგანთავსებით.

გვირაბებიდან დრენირებული გრუნტის წყალი და სანიაღვრე ჩამონადენი გაწმენდის შემდეგ(დალექვის შემდეგ) ჩაშვებული იქნება ბუნებრივ ხევებში ან მდ. ლუხუნში.სამშენებლო სამუშაოების შესრულების ფაზაზე მოსალოდნელია შემდეგი სახის დარაოდენობის სახიფათო ნარჩენების წარმოქმნა:

საღებავების ნარჩენები და საღებავების ტარა - 150-160 კგ/წელ საღებავისნარჩენები და 40-45 ერთ/წელ ერთი ჰესის მშენებლობაზე;

გვირაბების გაყვანის შემდეგ დარჩენილი ასაფეთქებელი მასალის ნარჩენები 4-6კგ/წელ ერთი ჰესის მშენებლობაზე;

საწვავ-საპოხი მასალის ნარჩენები - 250-260 კგ/წელ; ვადაგასული და მწყობრიდან გამოსული აკუმულატორები 25-28 ერთ/წელ; სამშენებლო ტექნიკის და სატრანსპორტო საშუალებების ზეთის ფილტრები და

სხვა - 50-55 ერთ/წელ; რეზინის გამოყენებული საბურავების - 120-130 ერთ/წელ; შედუღების ელექტროდები -12-124 კგ/წელ; ნავთობპროდუქტების ავარიული დაღვრის შემთხვევაში წარმოქმნილი ნავთობის

ნახშირწყალბადებით დაბინძურებული ნიადაგი და გრუნტი - რაოდენობადამოკიდებულია დაღვრის მასშტაბებზე.

გვირაბების გაყვანის პროცესში ბურღვა-აფეთქებითი სამუშაოები შესრულებული იქნება ამსაქმიანობაზე შესაბამისი ლიცენზიის მქონე ქვეკონტრაქტორი კომპანიის მიერ.ასაფეთქებელი მასალების განთავსებისათვის სამშენებლო ბანაკის ტერიტორიაზეგათვალისწინებულია სპეციალური სასაწყობე სათავსის გამოყოფა. ასაფეთქებელი მასალებისგატანა ყოველდღიურად მოხდება სამუშაო ადგილებზე, ხოლო დარჩენილი მასალები დღისბოლოს დაბრუნდება საწყობში. ასაფეთქებელი მასალების ნარჩენების განთავსებისათვისსაწყობში გამოყოფილი იქნება ცალკე კუთხე. ასეთი ნარჩენების სამშენებლო ბანაკისტერიტორიიდან გატანა მოხდება სამუშაოების შემსრულებელი ქვეკონტრაქტორი კომპანიისმიერ, უსაფრთხოების ზომების დაცვით. სხვა სახიფათო ნარჩენების დროებითოგანთავსებისათვის სამშენებლო ბანაკის ტერიტორიაზე საჭიროა გამოიყოს სპეციალურისათავსი (20-25 მ2 ფართობის ვაგონ-კონტეინერი). სათავსი აღჭურვილი უნდა იყოსხელსაბანით. ნარჩენების განთავსებისათვის საჭიროა მოეწყოს თაროები და სტელაჟები.ნარჩენების განთავსება უნდა მოხდეს სპეციალური მარკირებით.

სამშენებლო მოედნებზე წარმოქმნილი სახიფათო ნარჩენები მშენებელი კონტრაქტორის მიერამ საქმიანობისათვის სპეციალურად გამოყოფილი ტრანსპორტით ნარჩენების მართვაზედასაქმებული პერსონალის მიერ გადმოტანილი უნდა იქნას დროებითი განთავსებისსაწყობში (ნარჩენების სამშენებლო მოედნებიდან გატანა უნდა მოხდეს დაგროვებისშესაბამისად, მაგრამ არაუგვიანეს 3 დღეში ერთხელ). შემდგომი მართვის (გაუვნებლობა,უტილიზაცია, განთავსება) მიზნით, დროებითი განთავსების საწყობიდან სახიფათონარჩენების გატანა უნდა მოხდეს ამ საქმიანობაზე სათანადო ნებართვის მქონეკონტრაქტორების საშუალებით. ადგილზე შესაძლებელია მცირე დაღვრების(საწვავის/ზეთის) შემთხვევაში წარმოქმნილი ნავთობის ნახშირწყალბადებითდაბინძურებული ნიადაგის და გრუნტის (3-5 მ3) რემედიაცია (მაგ., ბიორემედიაცია). დიდიდაღვრების შემთხვევაში საჭიროა დაბინძურებული ნიადაგის და გრუნტის მოხსნა

ტერიტორიის გარეთ გატანა და რემედიაცია. დაბინძურების ადგილზე შეტანილი უნდა იქნასახალი გრუნტი და ჩატარდეს რემედიაციის სამუშაოები. მიზანშეწონილია დაბინძურებულინიადაგი და გრუნტი რემედიაციისათვის გადაეცეს ამ საქმიანობაზე სათანადო ნებართვისმქონე კონტრაქტორს.

ექსპლუატაციის ფაზაზე მნიშვნელოვანი რაოდენობის ნარჩენების წარმოქმნა მოსალოდნელიარ არის.სახიფათო ნარჩენების დროებითი განთავსებისათვის ყველა ჰესზე საჭიროა გამოიყოსსპეციალური სასაწყობე სათავსი, რომელიც მოწყობილი უნდა იქნას ბსგზშ-ს დოკუმანტშიმოცემული გარემოსდაცვითი მოთხოვნების მკაცრი დაცვით.

ჰესების კასკადის ტერიტორიიდან სახიფათო ნარჩენების გატანა და შემდგომი მართვა უნდამოხდეს ამ საქმიანობაზე სათანადო ნებართვის მქონე კონტრაქტორი კომპანიის საშუალებით.სახიფათო ნარჩენების მართვის პირობები მოცემულია ბსგზშ დანართში №1.

ჰესების კასკადის ოპერირების პროცესში დაგროვილი საყოფაცხოვრებო ნარჩენებისრაოდენობა დამოკიდებულია მომსახურე პერსონალის რაოდენობაზე. თოთოეულ ჰესზედასაქმებული იქნება 12-15 კაცი, ხოლო მთლიანად კასკადის ოპერირებისათვისადმინისტრაციული პერსონალის ჩათვლით საჭირო იქნება 45-50 სპეციალისტი. თუგავითვალისწინებთ, რომ ერთ მომუშავეზე წლის განმავლობაში მოსალოდნელიადაახლოებით 0,7 მ3 საყოფაცხოვრებო ნარჩენების წარმოქმნა, საყოფაცხოვრებო ნარჩენებისმთლიანი რაოდენობა იქნება 35 მ3/წელ. საყოფაცხოვრებო ნარჩენების გატანა ძალოვანიკვანძების ტერიტორიებიდან მოხდება ქ. ამბროლაურის ნაგავსაყრელზე, ხოლო სათაონაგებობებზე საჭიროა მოეწყოს საყოფაცხოვრებო ნარჩენების უტილიზაციის სპეციალურიორმოები.

6.9. ლანდშაფტურ/ვიზუალური ზემოქმეება

მოსამზადებელი და სამშენებლო სამუშაოების დროს ადგილი ექნება გარკვეულლანდშაფტურ-ვიზუალური ზემოქმედებას, სატრანსპორტო ნაკადების ზრდის, სამშენებლომოედნების და მომუშავე ტექნიკის და ხალხის, მშენებარე კონსტრუქციების არსებობის გამო.სამშენებლო სამუშაოები წარმოება ნაწილობრივ შეცვლის ჩვეულ ხედს და ლანდშაფტს.ვინაიდან სამივე ჰესის ინფრასტრუქტურის ობიექტების სამშენებლო უბნები მოცილებულიადასახლებულ პუნქტებს, სამუშაოების წარმოებისას შესაძლო ვიზუალურ-ლანდშაფტურიცვლილებები ადგილობრივი მაცხოვრებლებისთვის ნაკლებ შესამჩნევი იქნება. აღნიშნულიცვლილებების პოტენციური რეცეპტორები შეიძლება იყოს მონადირეები, მწყემსები და ტყისმჭრელები. ზოგიერთი საამშენებლო უბანი (ჰესი 2-ის და ჰესი 3-ის ძალური კვანძები, ჰესი 3-ის წყალმიმღები და სადაწნეო რეზერვუარი) შეიძლება გამოჩნდეს საავტომობილო გზიდან,მაგრამ დაცილების მანძილების გათვალისწინებით, გზაზე მოძრავი მანქანების მგზავრებსმნიშვნელოვანი დისკომფორტი არ შეექმნება. მშენებლობის დასრულების შემდეგ მოხდებასამშენებლო მოედნებიდან მანქანა დანადგარების, მასალის და ნარჩენების გატანა, დაშლილიდა გატანილი იქნება დროებითი კონსტრუქციები, გაყვანილი იქნება მუშახელი, მოხდებატერიტორიის რემედიაცია, თუმცა დარჩება ჰესების შენობები, შესაბამისიინფრასტრუქტურით და ქვესადგურებით. სამუშაოს დასრულების შემდეგ დარჩება ჰესებისმისასვლელი გზები, შეიცვლება გზების პროფილები წყალამღებებთან, მოწესრიგდებაგვირაბების მისასვლელი გზები. ეს გარკვეულად შეცვლის არსებულ ლანდშაფტს, რაც

გარდუვალია ნებისმიერი პროექტის განხორციელების დროს. ზემოქმედების შერბილებაშესაძლებელია შენობების ფერის და დიზაინის გონივრული შერჩევით.ლანდშაფტურ-ვიზუალური ზემოქმედება ექსპლუატაციის ეტაპზე დაკავშირებული იქნება

მუდმივი ნაგებობების არსებობასთან. რომლებთან დროთა განმავლობაში შესაძლებელიამოხდეს „ადაპტაცია”. გარკვეული ზემოქმედება მოსალოდნელია სარემონტო დასარეაბილიტაციო სამუშაოების დროს. ეს ზემოქმედება მშენებლობის ეტაპზე არსებულისმსგავსია, მაგრამ ძალზე მცირეა. ზემოქმედების “სიდიდე” დამოკიდებული იქნებასამუშაოების მასშტაბსა და ტიპზე.

6.10. ზემოქმედება სოციალურ-ეკონომიკურ გარემოზე

მოსახლეობის გადასახლება, მიგრაცია ან იმიგრაცია მოსალოდნელი არ არის. დადებითზემოქმედებად შეიძლება ჩაითვალოს ადგილობრივი მოსახლეობის დროებით დასაქმებამშენებლობაზე და მომსახურების სფეროში. ფონური სატრანსპორტო ნაკადი პროექტისგანხორციელების ტერიტორიაზე უმნიშვნელოა. სამშენებლო სამუშაოების დროსტრანსპორტის მოძრაობა არ იმოქმედებს მოძრაობის ინტენსივობაზე, არ შეუქმნისმოსახლეობას ძირითად გზებზე გადაადგილების პრობლემებს. აღსანიშნავია, რომ ყველასამშენებლო უბანი განთავსებულია დასახლებული პუნქტებიდან მნიშვნელოვანიდაცილების მქონე ტერიტორიებზე და შესაბამისად მავნე ფაქტორების მოსახლეობისჯანმრთელობაზე ზემოქმედება არ იქნება მნიშვნელოვანი. პროექტის დადებითი ეფექტადშეიძლება ჩაითვალოს გზების მოწესრიგება და ენერგოსისტემაში გამომუშავებული ენერგიისმიწოდება. ექსპლუატაციის პერიოდში ობიექტზე დასაქმდება ადგილობრივი მოსახლეობა.დასახლებულ პუნქტებამდე მანძილის გათვალისწინებით ხმაურის ზემოქმედებასმოსახლეობაზე ადგილი არ ექნება. უახლოესი რეცეპტორების ქვესადგურებისტერიტორიებიდან და ელექტროგადაცემის ხაზების დერეფნებიდან დაცილების მანძილებისგათვალისწინებით, ელექტრომაგნიტური ველის მოსახლეობაზე ზემოქმედების რისკი არარსებობს. მდინარეში დატოვებული სანიტარული ხარჯი საკმარისი იქნება მდ. ლუხუნზედამოკიდებული ბიოლოგიური ორგანიზმების სასიცოცხლო ციკლისათვის.

6.11. ზემოქმედება კულტურულ მემკვიდრეობაზე

ჰესების კასკადის ინფრასტრუქტურის ობიექტების განთავსების ტერიტორიების აუდიტისშედეგების მიხედვით სამშენებლო მოედნების, ასევე მისასვლელი გზების დაელექტროგადაცემის ხაზების განთავსების დერეფნებში ისტორიულ-არქიტექტურული ანარქეოლოგიურ ძეგლები არ ყოფილა გამოვლენილი. მიუხედავად აღნიშნულისა, მიწისსამუშაოების შესრულების დროს შესაძლებელია ადგილი ქონდეს არქეოლოგიური ძეგლებისგვიანი გამოვლენის ფაქტებს. ასეთ შემთხვევაში მშენებელი კონტრაქტორი ვალდებულიამოიწვიოს ამ საქმიანობაზე საქართველოს კანონმდებლობით უფლებამოსილი ორგანოსსპეციალისტები, არქეოლოგიური ძეგლის მნიშვნელობის დადგენისა და სამუშაოებისგაგრძელების თაობაზე გადაწყვეტილების მიღებისათვის. ექსპლუატაციის პროცესშიარქეოლოგიურ და ისტორიულ ძეგლებზე ზემოქმედება მოსალოდნელი არ არის.

6.12. კუმულატიური ზემოქმედება

ვინაიდან პროექტის განხორციელების ზონაში წარმოებები ან ზემოქმედების სხვა წყაროებიარ არსებობს, კუმულატიური ზემოქმედება განხილული არ არის.

6.13. მოსალოდნელი ჯამური ზემოქმედება

პროექტის მოსალოდნელი ჯამური ზემოქმედება ბუნებრივ და სოციალურ გარემოზე დახასიათებულია ცხრილში 6.13.1.

კომპონენტი ფიზიკური გარემო ბიოლოგიური გარემო სოციალური გარემოჰაერი წყალი ნიადაგი ფაუნა ფლორა

ზემოქმედებისწყაროები/სამუშაო ვი

ბრაც

ია

მიკრ

ოკლ

იმატ

ი

ხმაუ

რი

ჰაერ

ის ხ

არის

ხი

დინ

ების

რეჟ

იმი

ნატ

ანის

ტრ

ანსპ

ორ

ტირ

ება

კალ

აპო

ტის

მთ

ლია

ნობა

ზედ

აპირ

ულ

ი წყ

ლის

ხარ

ისხი

მიწი

სქვე

შა წ

ყალ

ი

სეის

მურ

ობა

ნიად

აგის

მთ

ლია

ნობა

ნიად

აგის

ხარ

ისხი

ნაპი

რის

მთ

ლია

ნობა

თევ

ზებ

ი

ფრ

ინვე

ლებ

ი

ძუძუ

მწო

ვრებ

ი

გად

აშენ

ების

პირ

ას მ

ყოფ

ისა

ხეო

ბები

მცენ

არეე

ბი

გად

აშენ

ების

პირ

ას მ

ყოფ

იმც

ენარ

ეები

ლან

დშა

ფტ

ი/ვი

ზუ

ალუ

რი

არქე

ოლ

ოგი

ურ

ი ძე

გლებ

ი

დაც

ულ

ი ტ

ერიტ

ორ

იები

ტრ

ანსპ

ორ

ტი,

სატ

რან

სპო

რტ

ო ქ

სელ

ი

ნარ

ჩენე

ბის

გატ

ანა

სასო

ფლ

ო ს

ამეუ

რნე

ოსა

ქმია

ნობა

ჯან

მრთ

ელო

ბა

დას

აქმე

ბა

ცხო

ვრებ

ის პ

ირო

ბები

მოსამზადებელიბანაკის მოწყობა - - - - - - - - - - - - + +გზების მოწყობა - - - - - - - - -- - - - + +

ტერიტორიებისმომზადება, მიწისსამუშაოები

- - - - -- - - - --- -- + +

მშენებლობა

წყალამღები - - - - - -- - - - - - - - + +

გვირაბი - - - - - + +გამთანაბრებელი - - - - - - - - - + +სადაწნეომილსადენი

- - - - - - - - - + +

ძალური კვანძი - - - - - - - - - - + +

ქვესადგური - - - - - - - - - - + +

ექპლუატაცია

ტექ.მომსახურება/რემონტი

- - - - - - - - - - + +

ექსპლუატაცია - - - + +

+++ მაღალი დადებითი ზემოქმედება - მცირე უარყოფითი ზემოქმედება++ საშუალო დადებითი ზემოქმედება -- საშუალო უარყოფითი ზემოქმედება+ მცირე დადებითი ზემოქმედება --- მაღალი უარყოფითი ზემოქმედება

ზემოქმედებას ადგილი არა აქვს

ცხრილი 6.13.1. პროექტის მოსალოდნელი ჯამური ზემოქმედება ბუნებრივ და სოციალურ გარემოზე

7. შემარბილებელი ღონისძიებები და მონიტორინგი (ზემოქმედების წინასწარ თავიდან აცილების, შემცირების ან კონტროლისღონისძიებები)

მოსალოდნელი ზემოქმედება შეიძლება იმართოს და შემსუბუქდეს. შეიძლება უხრუნველყოფილ იქნას შემდეგი ზომები: ზემოქმედების თავიან აცილება/პრევენცია; ზემოქმედების შემცირება; ზემოქმედების შერბილება; ზიანის კომპენსაცია.

ზოგიერთი ზემოქმეება შეიძლება თავიდან ავიცილოთ ოპტიმალური სამშენებლო და ოპერატიული პრაქტიკის (საქმიანობის) მეშვეობით.ვინაიდან ყველა ზემოქმედების თავიდან აცილება შეუძლებელია, ბსგზშ დოკუმენტი წარმოადგენს შემარბილებელი ზომების გეგმასსამუშაოების ყოველი ეტაპისათვის. შემარბილებლი ზომები ჩამოთვლილია შემდეგ ცხრილში:

რეცეპტორი/ზემოქმედება

ზემოქმედების აღწერა შემარბილებელი ღონისძიებები დახასიათება

მშენებლობის ეტაპი

ატმოსფერულიჰაერი

მანქანების, სამშენებლოტექნიკის, საყოფაცხოვრებოგენერატორებისგამონაბოლქვი;

მიწის სამუშაოების შედეგადწარმოქმნილი მტვერი;

მანქანებისგადაადგილებისასწარმოქმნილი მტვერი;

მტვერი მასალებისდატვირთვა-გადმოტვირთვისას;

შედუღების აეროზოლები.

მანქანა დანადგარების ტექნიკური გამართულობისუზრუნველყოფა;

საჭიროების შემთხვევაში მტვრის ემისიის შესამცირებლადსათანადო ღონისძიებების გატარება (მაგ. სამუშაო უბნისმორწყვა);

მიწის სამუშაოების წარმოების და მასალების დატვირთვა-გადმოტვირთვისას მტვრის ჭარბი ემისიის თავიდანასაცილებლად სიფრთხილის ზომების მიღება (მაგ.დატვირთვა გადმოტვირთვისას დიდი სიმაღლიდანმასალის დაყრის აკრძალვა);

ტრანსპორტის მოძრაობის ოპტიმალური სიჩქარის დაცვა; საჭიროებისამებრ პერსონალის უზრუნველყოფა დაცვის

საშუალებებით (რესპირატორები); პერსონალის ინსტრუქტაჟი სამუშაოების დაწყებამდე საჩივრების შემოსვლის შემთხვევაში მათი

დაფიქსირება/აღრიცხვა და სათანადო რეაგირება.

ზემოქმ. მნიშვნელოვნება და ალბათობა: მცირე,მოსალოდნელიპასუხისმგებელი შემარბილებელიღონისძიებების გატარებაზე: მშენებელიკონტრაქტორიმონიტორინგი: მანქანა-დანადგარებისტექნიკური გამართულობის შემოწმებაპასუხისმგებელი მონიტორინგზე: მშენებელიკონტრაქტორიმონიტორინგის ჩატარების ხარჯები:დამატებით ხარჯებთან დაკავშირებული არ არის.

შემარბილებელი ღონისძიებების ჩატარებისხარჯები: ხარჯებთან დაკავშირებული არ არის.

ხმაური დავიბრაცია

სატრანსპორტოსაშუალებებით გამოწვეული

მანქანა-დანადგარების ტექნიკური გამართულობისუზრუნველყოფა;

ზემოქმ. მნიშვნელოვნება და ალბათობა:საშუალო, მოსალოდნელი

ხმაური და ვიბრაცია; სამშენებლო ტექნიკით

გამოწვეული ხმაური დავიბრაცია.

„ხმაურიანი” სამუშაოების წარმოება დღის საათებში; საჭიროებისამებრ, პერსონალის უზრუნველყოფა დაცვის

საშუალებებით (ყურსაცმები); პერსონალის ინსტრუქტაჟი სამუშაოების დაწყებამდე; საჩივრების შემოსვლის შემთხვევაში მათი

დაფიქსირება/აღრიცხვა და სათანადო რეაგირება.

პასუხისმგებელი შემარბილებელიღონისძიებების გატარებაზე: მშენებელიკონტრაქტორიმონიტორინგი: მანქანა/დანადგარებისტექნიკური მდგომარეობის კონტროლიპასუხისმგებელი მონიტორინგზე: მშენებელიკონტრაქტორიმონიტორინგის ჩატარების ხარჯები: დამატებითხარჯებთან დაკავშირებული არ არის.შემარბილებელი ღონისძიებების ჩატარებისხარჯები: ხარჯებთან დაკავშირებული არ არის.

საშიშიგეოლოგიურიპროცესებისწარმოქმნის რისკი.

სამშენებლო მოედნებისმომზადების დასაავტომობილო გზებისმშენებლობის პროცესშიეროზიული და მეწყრულიპროცესების განვითარება

მოიხსნას ზედა ფერდობებზე აქტიურ დინამიკაში მყოფიმეწყრული წარმონაქმნები და ფერდობებს მიეცესმდგრადობის შესაბამისი დახრილობის კუთხე;

მოხდეს ზედაპირული და გრუნტის წყლებისორგანიზაციული გაყვანა, იმ პირობით, რომ არგამოიწვიოს ქვემოთ არსებული ფერდობებისდამატებითი გაწყლიანება;

გზის ვაკისების დეფორმაციის თავიდან ასაცილებლად,საჭიროების შემთხვევაში მის ქვემოთ მოეწყოს ძელყორისტიპის გაბიონები.

საავტომობილო გზების სამშენებლო სამუშაოებისპროცესში ეროზიული და მეწყრული პროცესებისგანვითარების პრევენციის მიზნით საპროექტო გზებისგასწვრივ საჭიროა მოეწყოს ბეტონის არხები(კიუვეტები).

გზების გასწვრივ მოწყობილი არხებიდან ატმოსფერულიდა ფერდობებიდან ჩამონაჟონი გრუნტის წყლებისჩაშვება უნდა მოხდეს მდ. ლუხუნის წყალში და მისშენაკადებში;

სამშენებლო სამუშაოების დამთავრების შემდეგაუცილებელია სამშენებლო მოედნების და სადაწნეომილსადენების ტერიტორიების რეკულტივაციის დაგამწვანების სამუშაოების ჩატარება.

ზემოქმ. მნიშვნელოვნება და ალბათობა: მაღალი,შესაძლებელი

პასუხისმგებელი შემარბილებელიღონისძიებების გატარებაზე: მშენებელიკონტრაქტორი

მონიტორინგი: მიმდინარე დაკვირვება

პასუხისმგებელი მონიტორინგზე: დამკვეთი დამშენებელი კონტრაქტორი

მონიტორინგის ჩატარების ხარჯები: დამატებითხარჯებთან დაკავშირებული არ არის.

შემარბილებელი ღონისძიებების ჩატარებისხარჯები: გათვალისწინებული უნდა იქნასსაპროექტო დოკუმენტაციაში

ნიადაგი -სტაბილურობა

ნიადაგის სტაბილურობისდარღვევის, ნაყოფიერი

დაგეგმილი სამუშაოებისას დაწესებული უსაფრთხოებისნორმების დაცვა;

ზემოქმ. მნიშვნელოვნება და ალბათობა:საშუალო, შესაძლებელი

ფენის დაზიანების რისკიმშენებლობის დროს;

საჭიროების შემთხვევაში გამაგრებითი სამუშაოებისწარმოება;

ნიადაგის ნაყოფიერი ფენის მოხსნა (საჭიროებისამებრ) დადროებითი დასაწყობება რეკულტივაციისასგამოყენებამდე’

პერსონალის ინსტრუქტაჟი სამუშაოების დაწყებამდე; შესაძლო რისკების დროული დაფიქსირება და

დაუყოვნებლივი რეაგირება.

პასუხისმგებელი შემარბილებელიღონისძიებების გატარებაზე: მშენებელიკონტრაქტორიმონიტორინგი: მიმდინარე დაკვირვებაპასუხისმგებელი მონიტორინგზე: მშენებელიმონიტორინგის ჩატარების ხარჯები: დამატებითხარჯებთან დაკავშირებული არ არის.შემარბილებელი ღონისძიებების ჩატარებისხარჯები: გამაგრებითი სამუშაოების ჩატარებისშემთხვევაში, ღირებულება განისაზღვრებასამუშაოს მოცულობის შესაბამისად, საბაზროფასების გათვალისწინებით.

ნიადაგი -ხარისხი

ნიადაგის დაბინძურებანარჩენებით;

დაბინძურება საწვავისდა/ან ზეთების დაღვრისშემთხვევაში.

მანქანა-დანადგარების ტექნიკური გამართულობისუზრუნველყოფა საწვავის/საპოხი მასალების დაღვრისთავიდან აცილების მიზნით მასალების სწორი მენეჯმენტ;

ნარჩენების სწორი მენეჯმენტი სეპარირებაშესაძლებლობისდაგვარად ხელახლა გამოყენებაგამოუსადეგარი ნარჩენების სპეციალურ კონტეინერებშიმოთავსება და ტერიტორიიდან გატანა;

საწვავის/საპოხი მასალის დაღვრის ლოკალიზაცია დაგაწმენდა;

პერსონალის ინსტრუქტაჟი სამუშაოს დაწყებამდე; შესაბამისი ტექნიკური საშუალებებით და ინვენტარით

აღჭურვა (კონტეინერები დაღვრის შემკრები საშუალებებიდა ა.შ);

სამუშაოს დასრულების შემდეგ ყველა პოტენციურიდამაბინძურებელი მასალის გატანა.

ზემოქმ. მნიშვნელოვნება და ალბათობა: მცირე,შესაძლებელი

პასუხისმგებელი შემარბილებელიღონისძიებების გატარებაზე: მშენებელიკონტრაქტორიმონიტორინგი: ტექნიკური გამართულობისშემოწმება; ნარჩენების მენეჯმენტის გეგმისშესრულების კონტროლი; ნიადაგისმდგომარეობის ვიზუალური კონტროლიპასუხისმგებელი მონიტორინგზე: მშენებელიკონტრაქტორიმონიტორინგის ჩატარების ხარჯები: დამატებითხარჯებთან დაკავშირებული არ არის.შემარბილებელი ღონისძიებების ჩატარებისხარჯები: დამატებით ხარჯებთანდაკავშირებული არ არის.

ზედაპ. წყალი

დაბინძურება მიწისსამუშაოების დროს;

დაბინძურება ნარჩენებისარასწორი მენეჯმენტისგამო;

მანქანა/დანადგარების ტექნიკური გამართულობისუზრუნველყოფა საწვავის/საპოხი მასალების დაღვრისთავიდან აცილების მიზნით;

მანქანების ადგილზე ტექმომსახურების საჭიროებისშემთხვევაში ადგილის შერჩევა წყლის ობიექტიდან

ზემოქმ. მნიშვნელოვნება და ალბათობა: მცირე,შესაძლებელიპასუხისმგებელი შემარბილებელიღონისძიებების გატარებაზე: მშენებელიკონტრაქტორი

დაბინძურებასაწვავის/ზეთის დაღვრისშედეგად.

მოშორებით; მასალების სწორი მენეჯმენტი; სანიაღვრე წყლების მენეჯმენტი - საჭიროების

შემთხვევაში სალექარის მოწყობა; ნარჩენების სწორი მენეჯმენტი - სეპარირება

შესაძლებლობისდაგვარად ხელახლა გამოყენება,გამოუსადეგარი ნარჩენების სპეციალურ კონტეინერებშიმოთავსება, ტერიტორიაზე დროებითი განთავსებაშესაბამისი უსაფრთხოების მოთხოვნების დაცვით დატერიტორიიდან გატანა შეთანხმებულ ნაგავსაყრელზეშესაბამისი კონტრაქტორის მიერ;

საწვავის/საპოხი მასალის დაღვრის შემთხვევაშიდაღვრილი პროდუქტის ლოკალიზაცია/გაწმენდა;

პერსონალის ინსტრუქტაჟი სამუშაოს დაწყებამდე; შესაბამისი ტექნიკური საშუალებებით და ინვენტარით

აღჭურვა (კონტეინერები და ღვრის შემკრები საშუალებებიდა ა.შ.;

სამუშაოს დასრულების შემდეგ ყველა პოტენციურიდამაბინძურებელი მასალის გატანა.

მონიტორინგი: ტექნიკური გამართულობისშემოწმება/კონტროლი; ნარჩენების მენეჯმენტისგეგმის შესრულების კონტროლი; ნიადაგის დაწყლის მდგომარეობის ვიზუალური კონტროლიპასუხისმგებელი მონიტორინგზე: მშენებელიკონტრაქტორიმონიტორინგის ჩატარების ხარჯები: დამატებითხარჯებთან დაკავშირებული არ არის.

შემარბილებელი ღონისძიებების ჩატარებისხარჯები: დამატებით ხარჯებთანდაკავშირებული არ არის

ჰიდროლოგიურირეჟიმი

წყლის დონის და ხარჯისკატასტროფული ცვლილება

ზემოქმედება მოსალოდნელი არ არის; შემარბილებელი ღონისძიებების ჩატარებას არ საჭიროებს; წყალამღების მშენებლობის დროს მოხდება მდინარის

დროებითი დერივაცია, თუმცა ეს მდინარისჰიდროლოგიური რეჟიმის ცვლილებას არ გამოიწვევს.

საპროექტო ჰესების სათაო ნაგებობების გასწორებში მდ.ლუხუნის წყალის გაანგარიშებული ხარჯებისგათვალისწინებით (ცხრილი 6.4.1.6.) ჰესებისათვისდადგენილი იქნას სანიტარიული (ეკოლოგიური)ხარჯების შემდეგი რაოდენობები:o ჰესი 1 -0,34 მ3/წმ;o ჰესი 2 -0,64 მ3/წმ;o ჰესი 3 -0,81 მ3/წმ;

ზემოქმ. მნიშვნელოვნება და ალბათობა: მცირე,ნაკლებ ალბათურიპასუხისმგებელი შემარბილებელიღონისძიებების გატარებაზე:გათვალისწინებული არ არისმონიტორინგი: არ არის ნავარაუდევი

პასუხისმგებელი მონიტორინგზე:გათვალისწინებული არ არის

მიწისქვეშა წყალი ხარისხის გაუარესება

დაბინძურებული ზედაპირული წყლის ხარისხის გაუარესების თავიდან

აცილების ყველა ღონისძიების გატარება (იხ. შესაბამისიზემოქმ. მნიშვნელოვნება და გამოვლენისალბათობა: დაბალი, ნაკლებსავარაუდო

ზედაპირული წყლით; სამშენებლო სამუშაოების

დროს საწვავის/საპოხიმასალის დაღვრის შედეგადწყლის ხარისხისგაუარესება.

პუნქტი); გვირაბის გაყვანის დროს ყველა შესაძლო უსაფრთხოების

ზომის დაცვა მიწისქვეშა წყლის დაბინძურებისგამოსარიცხად.

პასუხისმგებელი შემარბილებელიღონისძიებების გატარებაზე: მშენებელიკონტრაქტორიმონიტორინგი: ტექნიკური გამართულობისშემოწმება/კონტროლი; ნარჩენებისმენეჯმენტის გეგმის შესრულების კონტროლი;ნიადაგის და წყლის მდგომარეობისვიზუალური კონტროლიპასუხისმგებელი მონიტორინგზე: მშენებელიკონტრაქტორი

მონიტორინგის ჩატარების ხარჯები: დამატებითხარჯებთან დაკავშირებული არ არის.

შემარბილებელი ღონისძიებების ჩატარებისხარჯები: დამატებით ხარჯებთანდაკავშირებული არ არის

ლანდშაფტი

ლანდშაფტურ-ვიზუალურიცვლილება სათავენაგებობების, ძალურიკვანძის დაელექტროგადამცემიგადამცემი ხაზებისმშენებლობის შედეგად

ვიზუალური ცვლილებამომატებულისატრანსპორტო ნაკადისგამო

მშენებლობის დროს სამშენებლო ტექნიკის, მანქანებისგადაადგილებით გამოწვეული „ვიზუალური”ზემოქმედება გარდუვალი, თუმცა მცირე და დროშიშეზღუდულია.

მშენებლობის დასრულების შემდეგ (ელექტროგადამცემიხაზები, ძალური კვანძის შენობა, სხვ. პერმანენტულიკონსტრუქციების/შენობების არსებობის გამო)ლანდშაფტის-„ვიზუალური” ცვლილების ნაწილობრივიშერბილება შესაძლებელია გარემოსთან შერწყმის მიზნითბუნებრივი მასალის გამოყენებით, ფერების სათანადოშერჩევით.

სამუშაოს დასრულების შემდეგ ტერიტორიის გაწმენდა დარეკულტივაცია.

ზემოქმ. მნიშვნელოვნება და ალბათობა:საშუალო, მოსალოდნელიპასუხისმგებელი შემარბილებელიღონისძიებების გატარებაზე: მშენებელიკონტრაქტორი, შპს „რუსმეტალთან შეთანხმებით

მონიტორინგი: არ არის ნავარაუდევი

პასუხისმგებელი მონიტორინგზე:გათვალისწინებული არ არის

შემარბილებელი ღონისძიებების ჩატარებისხარჯები: შემარბილებელი ღონისძიებებისღირებულება შერჩეული მასალის ღირებულებითგანისაზღვრება. ხარჯი/ღირებულებადაკონკრეტდება მუშა პროექტის შემუშავებისასმიმდინარე საბაზრო ფასების გათვალისწინებით.

ფლორა უშუალო ზემოქმედება

მცენარეულ საფარზე სამშენებლო მოედნების მიმდებარე ტერიტორიებზე

არსებული მცენარეული საფარის დაზიანების რისკისზემოქმ. მნიშვნელოვნება და ალბათობა: მცირე,შესაძლებელი

არაპირდაპირიზემოქმედება - მტვერი,გამონაბოლქვი

მინიმიზაციის მიზნით ტრანსპორტის მოძრაობისმარშრუტის და სამშენებლო უბნების საზღვრების მკაცრიდაცვა;

სამუშაოების დაწყებამდე მცენარეული საფარის დაცვისსაკითხებზე პერსონალისათვის ინსტრუქტაჟის ჩატარება;

სამუშაოების დაწყების წინ ჩატარდეს სამშენებლომოედნებზე და საპროექტო გზების განთავსებისტერიტორიებზე არსებული ხე მცენარეების დანომვრა დასახეობრივი აღწერა;

ხე მცენარეების გაჩეხვის სამუშაოები უნდა შესრულდესსაქართველოს გარემოს დაცვისა და ბუნებრივირესურსების სამინისტროს მიერ უფლებამოსილისამსახურის ზედამხედველობით;

დაცული სახეობების გამოვლენის შემთხვევაში, მათიგარემოდან ამოღება უნდა მოხდეს „საქართველოსწითელი ნუსხისა და წითელი წიგნის შესახებ“საქართველოს კანონის 24-ე მუხლის, პირველი პუნქტის, ვ)ქვეპუნქტის მოთხოვნების შესაბამისად, საქართველოსგარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსებისსამინისტროსთან შეთანხმებით.

პასუხისმგებელი შემარბილებელიღონისძიებების გატარებაზე: მშენებელიკონტრაქტორი,მონიტორინგი: სამოძრაო გზების და სამშენებლოუბნების საზღვრების მკაცრი დაცვა;მანქანა/მოწყობილობების ტექნიკურიგამართულობის კონტროლიპასუხისმგებელი მონიტორინგზე: მშენებელიკონტრაქტორიმონიტორინგის ჩატარების ხარჯები: დამატებითხარჯებთან დაკავშირებული არ არის.

შემარბილებელი ღონისძიებების ჩატარებისხარჯები: დამატებით ხარჯებთანდაკავშირებული არ არის

ფაუნა

მიწის სამუშაოების დამშენებლობის დროსზედაპირული წყლისხარისხის გაუარესებისზემოქმედებაიქთიოფაუნაზე;

სამშენებლოტექნიკის/ტრანსპორტის დახალხის გადაადგილება,მუშაობისას ადგილობრივიფაუნის დროებითიშეშფოთება (უშუალო

ტრანსპორტის მოძრაობის მარშრუტის და სამშენებლოუბნების საზღვრების მკაცრი დაცვა;

მოძრაობის ოპტიმალური სიჩქარის შერჩევა მტვრისემისიის შესამცირებლად;

მოძრაობის ოპტიმალური სიჩქარის შერჩევა უშუალოზემოქმედების ალბათობის (დაჯახება) შესამცირებლად;

ფაუნის შეშფოთების მინიმიზაციის მიზნით ხმამაღალისიგნალის შეზღუდვა;

მანქანების და ტექნიკური საშუალებების გამართულობისუზრუნველყოფა ხმაურის/ვიბრაციის შესამცირებლად;

მიწის სამუშაოების წარმოებისას რეკომენდებულიასამუშაო ტერიტორიის შემოღობვა მცირე ზომის

ზემოქმ. მნიშვნელოვნება და ალბათობა:საშუალო, შესაძლებელიპასუხისმგებელი შემარბილებელიღონისძიებების გატარებაზე: მშენებელიკონტრაქტორიმონიტორინგი: ნარჩენების მენეჯმენტისკონტროლი; მოწყობილობების გამართულობისკონტროლი;პასუხისმგებელი მონიტორინგზე: მშენებელიკონტრაქტორი

მონიტორინგის ჩატარების ხარჯები: დამატებითხარჯებთან დაკავშირებული არ არის.

ზემოქმედება -დაჯახება,ირიბი ზემოქმედება -მტვერი გამონაბოლქვი).

ძუძუმწოვრების თხრილში ჩავარდნის რისკის თავიდანასაცილებლად;

წყლის დაბინძურების თავიდან აცილება ნარჩენებისსათანადო მენეჯმენტის უზრუნველყოფით;

სიფრთხილე წყლის ობიექტის მახლობლად მუშაობისდროს წყლის სიმღვრივის ზრდის თავიდან აცილებისმიზნით;

თევზსატარის შეუფერხებელი მუშაობის უზრუნველყოფა; სათაო ნაგებობების სამშენებლო სამუშაოების წარმოება

წყლის ბიოლოგიური გარემოსათვის ნაკლებად“მგრძნობიარე” პერიოდში;

ჰესების სათაო ნაგებობებიდან ქვედა ბიეფებშიეკოლოგიური ხარჯის მუდმივად გატარება (ჰესი 1- 0,34მ3/წმ, ჰესი 2 - 0,64 მ3/წმ, ჰესი 3 – 0,81 მ3/წმ). ჰესებისკასკადის დირექცია ვალდებულია სისტემატურიკონტროლი დაამყაროს წინამდებარე ანგარიშითდადგენილი სანიტარიული ხარჯის გატარებაზე;

პერსონალის ინსტრუქტაჟი სამუშაოების დაწყებამდე.

შემარბილებელი ღონისძიებების ჩატარებისხარჯები: დამატებით ხარჯებთანდაკავშირებული არ არის

ნარჩენები სამშენებლო ნარჩენები საყოფაცხოვრებო ნარჩენები

გვირაბების გაყვანის პროცესში წარმოქმნილიგამონამუშევარი ქანების განთავსება მოხდეს ამისათვისსპეციალურად შერჩეულ ტერიტორიებზე (მეფიჭალა,დარიშხანის გადამამუშავებელი კომბინატის ტერიტორიადა მდ. ლუხუნის ჭალა სოფ. აბარის მიმდებარეტერიტორიაზე). გამონამუშევრის განთავსებისსამუშაოების დამთავრების შედეგ საჭიროა ნაყარებისზედაპირების რეკულტივაციის სამუშაოების ჩატარება;

გამონამუშევარი ქანების ნაწილი შესაძლებელიაგამოყენებული იქნას საგზაო და ნაპირსამაგრისამუშაოების შესრულებისათვის. შესაბამისი კვლევის

ზემოქმ. მნიშვნელოვნება და ალბათობა: მცირე,შესაძლებელიპასუხისმგებელი შემარბილებელიღონისძიებების გატარებაზე: მშენებელიკონტრაქტორიმონიტორინგი: ნარჩენების გატანის/მენეჯმენტისკონტროლიპასუხისმგებელი მონიტორინგზე: მშენებელიკონტრაქტორიმონიტორინგის ჩატარების ხარჯები: დამატებითხარჯებთან დაკავშირებული არ არის.

შედეგების საფუძველზე გამონამუშევარი ქანებისგამოყენება მისაღებია ბეტონის წარმოებისათვის საჭიროინერტული მასალების მისაღებად;

ჯართი ჩაბარდება შესაბამის სამსახურს ხე-მასალა ნაწილობრივ გამოყენებული იქნება ადგილზე,

ხოლო ამ მიზნისათვის უვარგისი ნარჩენები გადაეცესადგილობრივ მოსახლეობას საწვავად გამოყენებისმიზნით.

სამშენებლო ბანაკის ტერიტორიაზე წარმოქმნილისაყოფაცხოვრებო ნარჩენები განთავსდეს ქ. ამბროლაურისნაგავსაყრელზე, ხოლო სამშენებლო მოედნებისათვისმოეწყოს ნარჩენების უტილიზაციის სპეციალურიორმოები.

ასაფეთქებელი მასალის ნარჩენები გატანილი იქნასბურღვა -აფეთქებითი სამუშაოების შემსრულებელი, ამსაქმიანობაზე შესაბამისი ლიცენზიის მქონე სამსახურისმიერ.

სახიფათო ნარჩენების დროებითი განთავსებისათვისსამშენებლო ბანაკის ტერიტორიაზე მოეწყოს სპეციალურისასაწყობო სათავსი, ხოლო სამშენებლო მოედნებზეგანთავსდეს სპეციალური მარკირების მქონე ჰერმეტულიკონტეინერები.

ნარჩენების მართვისათვის გამოყოფილი იქნას სათანადომომზადების მქონე პერსონალი, რომელთაც პერიოდულადჩაუტარდეს სწავლება და ტესტირება.

სამშენებლო ბანაკიდან სახიფათო ნარჩენების გატანაშემდგომი მართვის მიზნით მოხდეს მხოლოდ ამსაქმიანობაზე სათანადო ნებართვის მქონე კონტრაქტორისსაშუალებით.

შემარბილებელი ღონისძიებების ჩატარებისხარჯები: დამატებით ხარჯებთანდაკავშირებული არ არის

სოციალურ ეკონ.გარემო

ზემოქმედებასატრანსპორტო ნაკადებზედა ინფრასტრუქტურაზე

ჩვეული ლანდშაფტისცვლილებით გამოწვეულიდისკომფორტი

ელექტრომაგნიტურიგამოსხივება

თავისუფალიგადაადგილების შეზღუდვა

დასაქმება

სამშენებლო სამუშაოების წარმოებისას სატრანსპორტონაკადის სიმცირის გამო ზემოქმედება არსებულინტენსივობაზე და ტრანსპორტის “მომატებული”რაოდენობის მოძრაობით გამოწვეული „ვიზუალური”დისკომფორტი უმნიშვნელო იქნება. შემარბილებელიღონისძიებები საჭირო არ არის.

მოსამზადებელი სამუშაოების დროს მოხდება გზებისმოწესრიგება- დადებითი ფაქტორი

გზის რეაბილიტაციის -მშენებლობის დროს უზრუნველყოფილი იქნება მოსახლეობის/ მგზავრების

გადაადგილების მინიმალური შეფერხება. მოსახლეობისთვის მიწოდებული იქნება ინფორმაცია

სამუშაოების წარმოების დროის და პერიოდის შესახებ მშენებლობის დასრულებისას ლანდშაფტის ცვლილებით

გამოწვეულ „დისკომფორტი” შეიძლება შემცირდესგარემოსადმი შერწყმული ფერის და სტრუქტურის მქონესამშენებლო მასალის გამოყენებით.

მოსამზადებელი და სამშენებლო სამუშაოების დროსმოხდება ადგილობრივი მოსახლეობის დასაქმება

ელექტრომაგნიტური ველის ზემოქმედებასმოსახლეობაზე ადგილი არ ექნება ქვესადგურისუახლოესი რეცეპტორიდან დაშორებულობის გამო,შემარბილებელი ღონისძიებები განსაზღვრული არ არის.

ზემოქმ. მნიშვნელოვნება და ალბათობა: მცირე,მოსალოდნელი

პასუხისმგებელი შემარბილებელიღონისძიებების გატარებაზე: მშენებელიკონტრაქტორი შპს „რუსმეტალტან“ ერთადმონიტორინგი: არ საჭიროებს

პასუხისმგებელი მონიტორინგზე:განსაზღვრული არ არის

ისტორიული/არქეოლოგიურიძეგლები

დაზიანება

რაიმე არტეფაქტის აღმოჩენის შემთხვევაში მშენებლობისპროცესის შეჩერება. აღმოჩენის შესწავლა ექსპერტ-არქეოლოგების მიერ., კონსერვაცია/გადატანა საცავში.ნებართვის მიღების შემდეგ-მუშაობის განახლება

ძალური კვანძის მშენებლობისას ტერასის ნაწილისმოშლის შემდეგ დანარჩენი ნაწილის გამაგრება-კონსერვაცია

ზემოქმ. მნიშვნელოვნება და ალბათობა: მცირე,მოსალოდნელიპასუხისმგებელი შემარბილებელიღონისძიებების გატარებაზე: მშენებელიკონტრაქტორი შპს „რუსმეტალტან“ ერთადმონიტორინგი: დაკვირვებაპასუხისმგებელი მონიტორინგზე: მშენებელიკონტრაქტორი

პერსონალისუსაფრთხოება

ტრავმატიზმი ინსტრუქტაჟი პერსონალური დაცვის საშუალებებით უზრუნველყოფა

ზემოქმ. მნიშვნელოვნება და ალბათობა: მცირე,მოსალოდნელიპასუხისმგებელი შემარბილებელიღონისძიებების გატარებაზე: მშენებელიკონტრაქტორი შპს „რუსმეტალთან“ ერთად

მონიტორინგი: პერიოდული კონტროლიპასუხისმგებელი მონიტორინგზე: მშენებელიკონტრაქტორი

კასკადის ან ერთერთი ჰესის ფუნქციონირების დასრულების/ლიკვიდაციის დროს განსახორციელებელი სამუშაოების ხასიათის მშენებლობის ეტაპზეშესასრულებელთან მსგავსების გამო, გარემოზე ზემოქმედების ხასიათი სამშენებლო სამუშაოებისთვის მოცემულის ანალოგიურია. (აღსანიშნავია, რომ ობიექტისლიკვიდაციის შემდეგ ტერიტორიას უნდა დაუბრუნდეს პროექტის დაწყებამდე არსებულთან მიახლოებული სახე.)

ზოგიერთი მცირე და მოკლევადიანი ზემოქმეება შეიძლება დაკავშირებული იყოს სარემონტო და სამონტაჟო სამუშაოებთან. ასეთი ზემოქმეებისხასიათი მსგავსია მშენებლობის ფაზაზე მოსალონელი ზემოქმედებისა. ზემოქმედების მნიშვნელობა დამოკიდებულია სარემონტო დასამონტაჟო სამუშაოების სივრცით მასშტაბებსა და ხანგრძლივობაზე.

8. ნარჩენი ზემოქმედება

ზემოქმედებები შემცირდება მისაღებ დონემდე იმის გათვალისეინებით, რომ კომპანიახელმძღვანელობს შეთანხმებული გარემოსდაცვითი და სოციალური სამოქმედო გეგმით (ESAP)და მონიტორინგის მოთხოვნებით და ასრულებს მათ, ისევე, როგორც იყენებს და ასრულებსეროვნულ მოთხოვნებს და ევროკავშირში (EU) მიღებულ სწორ პრაქტიკას.

9. შესაძლო ავარიული სიტუაციები

შესაძლო ავარიული სიტუაციების დეტალური ნუსხა შემუშავებული და განხილულია ბსგზშდოკუმენტში. ავარიულ სიტუაციებზე რეაგირება განსაზღვრული იქნება შესაბამისინსტრუქციებში. ჰესებს უნდა გააჩნდეს ევაკუაციის გეგმა, მცირე მასშტაბის ავარიულსიტუაციებზე რეაგირებისთვის საჭირო ტექნიკური საშუალებები/ინვენტარი, პერსონალისპირადი დაცვის და საკომუნიკაციო საშუალებები (ტელეფონი, ფაქსი) ავარიის შემთხვევაშიშეტყობინების და შესაბამისი დამხმარე/სამაშველო (სახანძრო, სასწრაფო) სამსახურისგამოძახებისთვის. ყველა ავარიული სიტუაცია დაფიქსირდება, დადგინდება მისი გამომწვევიმიზეზები. თუ ამის აუცილებლობა არსებობს, ჩატარდება შესაბამისი რემედიაცია. ობიექტებიაღჭურვილი იქნება პირველადი სამედიცინო დახმარებისთვის საჭირო საშუალებებით, სახანძროინვენტარით. პერიოდულად ჩატარდება პერსონალის ინსტრუქტაჟი/ტრეინინგი ოპერირების დაუსაფრთხოების საკითხებზე.

10. გარემოსდაცვითი და სოციალური სამოქმედო გეგმა

პროქტისათვის შემუშავებული გარემოსაცვითი და სოციალური სამოქმედო გეგმა (ESAP)წარმოდგნილია ცალკე დოკუმანტის სახით.