Medeelel zui ii-n lecture

Мэдээлэл зүй-II хичээлийн лекц

Лекц №1

Сэдэв: Мэдээллийн баазын үндсэн ойлголтууд

МЭДЭЭЛЛИЙН БААЗЫН ТУХАЙ Мэдээллйн бааз буюу өгөгллийн сангийн тухай ойлголтыг ярихын өмнө бид

дараах хэд хэдэн ойлголтуудын тухай тайлбарлъя. Үүнд: 1. Өгөгдөл гэж юу? - Өгөгдөл гэдэг нь тоо болон тэмдэгтүүдийн цогц юм. Жишээ

нь: 123, аав, нар, гэх мэт 2. Мэдээ гэж юу вэ? - Мэдээ гэдэг нь ямар нэг зорилгогүйгээр цуглуулсан

өгөгдөл. Жишээ нь: цас орох 3. Mэдээлэл гэж юу вэ? - Мэдээлэл гэдэг нь тодорхой зорилготойгоор ямар нэг

хэрэгцээ шаардлагыг хангахуйцаар боловсруулагдсан мэдээг хэлнэ. Жишээ нь: Маргааш цас орно. Дулаан хувцсаа өмсөж гараарай. гэх мэт

Ингэхээр өгөгдөл, мэдээ, мэдээлэл гурав нь нэг нь нэгнээсээ урган гарсан зүйл бөгөөд мэдээ нь анхдагч, мэдээлэл нь хоёрдогч болж таарч байна. .

Аливаа өгөгдлүүд өөр хоорондоо болон бусад өгөгдлүүдтэй ямар нэг уялдаа холбоотой байдаг. Жишээ нь сарын цалин нь ямар нэг ажилтан, ажилчны нэртэй эсвэл хэлтэс тасагтай холбоотой байдаг. Иймээс аливаа бодит ертөнц дэх бүх зүйлийн хооронд ямагт харилцан уялдаа байдаг нь тодорхой. Эдгээр зүйлийн хоорондын харилцан уялдааг илэрхийлэхийн тулд тэдгээрийг тоочиж тодорхойлохоос гадна хоорондын хамаарлыг тогтоох шаардлагатай болдог. Жишээ нь: Хамаарлыг энгийн жишээн дээр тайлбарлая.

Хүснэгт № 1 Хувийн дугаар

Нэр Район Хороо

761 Болдын Сүрэн СБ 30 258 Болд СБ 29 147 Дулам СБ 31 148 Долгор СБ 31

Хүснэгт № 2 Тооцооны дугаар

Огноо Хувийн дугаар

Төлөх Төлсөн Төлсөн хугацаа

11115 1998-9-1 761 654 400 1998-10-1 11116 1998-9-1 147 324 200 1998-9-1 11117 1998-9-1 258 500 500 1998-9-1

Энэ хоёр хүснэгт хоорондоо хэрэглэгчийн дугаараар холбогдож байна. Энэ логик харьцаа нь өгөгдлүүдийн янз бүрийн харьцааг тодорхойлж байна. Эхний хүснэгт нь аливаа хэрэглэгчийн хаягийг тодорхойлж байхад хоёрдугаар нь хэрэглэгчийн орон сууцны мөнгийг төлсөн тухай тооцооны хэсгийг харуулж байна. Тухайлбал эдгээр хүснэгтээс Сүхбаатар дүүргийн 30-р хорооны 761 гэсэн дугаартай хэрэглэгч буюу Болдын Сүрэн орон сууцны мөнгийг хугацаа хэтрүүлж төлсөн ба мөнгийг 254 төг дутуу төлсөн байна. Гэтэл 258 гэсэн хэрэглэгчийн дугаартай хэрэглэгч төлбөрийг хугацаанд нь бүрэн төлсөн байна.

Эдгээр хүснэгтэд багана нь тодорхой утгатай мэдээг үзүүлж байгаа бөгөөд түүнийг цааш нь задруулан жижигрүүлэх боломжгүй юм. Энэ бүхнээс үүдээд өгөгдлийн сантай холбоотой талбар, бичлэг, файл гэсэн ойлголтууд урган гарна.

Талбар(Field) -Аливаа зүйлийн чанарыг илэрхийлэх мэдээллийн логикийн хувьд хуваагдашгүй хэсгийг (жишээн дээрхи бол багана) талбар гэж нэрлэдэг.

Бичлэг (Record) - Өөр хоорондоо логикийн хувьд харьцаатай талбарууд нь бичлэгийг үүсгэдэг. Хүснэгтээр бол өгөгдлийн нэг мөрийн өгөгдлүүд бичлэг болно.

-1- Боловсруулсан багш:

ММЗТ-н багш П.Алтанчимэг




Өгөгдлийн сан (Database) - Өгөгдлийн сан нь өөр хоорондоо харилцан холбоотой өгөгдлүүдийн цуглуулга юм. Өөрөөр өгөгдлийн санг тодорхойлохдоо "Олон хэрэглэгч олон зорилгоор ашиглаж болох өгөгдлуүдийн цогц юм" гэж тодорхойлдог.

Файл (File) - Өгөгдлүүдийг хадгалахдаа нэг буюу хэд хэдэн файлаар гүйцэтгэнэ. Файл гэдэг нь нэг төрлийн бичлэгүүдийн цуглуулга бөгөөд санах байгууламжид хадгалагдана.

Талбартай холбоотой талбарын төрөл гэсэн ойлголт гарна. Талбарын төрөл ямар байхаас хамаараад өгөгдлийн сангийн хэмжээ, санах ойд эзлэх зай хамаарна. Ингээд нэг бичлэгийн бүтцийг тодорхойлсноор бүхэл бүтэн өгөгдлийн сангийн бүтцийг тодорхойлж болно.

Мөн дээрх баазуудын буюу өгөгдлүүдийн уялдаа холбооноос хамаарч Relationship-ийн тухай яригдах болно. TABLE- д байгуулсан бааз хоорондоо утга агуулгын болоод төрлийн хувьд ижил аль нэг талбараар нь харьцаа үүсгэж холбоо тогтоохыг Relationship гэнэ. Relationship-ийн гурван хэлбэр байдаг. Үүнд:

. One - to - many relationship

. Many - to - many relationship

. One- to- many relationship One - to - many relationship нь хүснэгтэн мэдээллийн баазын Relationship-ийн

нийтлэг хэлбэр юм. Баазын нэг бичлэг нь нөгөө харьцаа үүсгэж байгаа баазын хэд хэдэн бичлэг харгалзан хамааралтай байвал э э харьцааг нэгээ олон харьцаа н сгэнэ. Жнь: Бараа материалын нийлүүлэлтийн мэдээллийг агуулсан бааз байсан гэж үзье. Тэгвэл өөр нэг бааз нь бараа материал нийлүүлэгчийн мэдээлэл буюу бараа материал нийлүүлэгчийн нэр хаяг гэх зэрэг мэдээллийг агуулсан байна гэж үзье. Products баазын олон бичлэг Suppliers

баазын хэд хэдэн бичлэгт харгалзаж байна. Өөрөөр хэлбэл Supliers баазад А компанийн мэдээлэл нэг бичлэг л байхад, Products баазад А компанийн бараа материал нийлүүлсэн хэд хэдэн бичлэг харгалзаж байна гэсэн үг. Эндээс энэ хоёр баазын хооронд нэгээс олон уруу гэсэн харьцаа үүсэж байна.

Many - to - One relationship нь баазын нэг буюу хэд хэдэн бичлэг нь нөгөө харьцаа үүсгэж байгаа баазын нэг бичлэгтэй харгалзан хамааралтай байвал энэ харьцааг олонгоос нэг харьцаа гэнэ.

One - to - One relationship нь баазын нэгээс илүүгүй бичлэг нь нөгөө баазын нэгээс илүүгүй бичлэгтэй харгалзан хамааралтай байвал энэ харьцааг нэгээс нэг харьцаа гэнэ.

DАТАВАSЕ буюу ӨГӨГДЛИЙНСАН байгуулах Өгөгдлийн сан гэдэг нь олон хэрэглэгч олон зорилгоор ашиглаж болох. өгөгдлийн

цогц бүрдэл юм. Ямарваа нэгэн өгөгдлийн санг зохион байгуулахад дараах алхмын дагуу үйлдлүүдийг төсөл байдлаар хийсэн байх шаардлагатай.


DATABASE -ийн загвар байгуулах алхамууд. Алхам 1: Та өөрийн DATABASE-ийн зорилгыг тодорхойлох Алхам 2: Танд ямар TABLE хэрэгтэй вэ? гэдгийн тодорхойлох Алхам 3: Таны баазад ямар ямар талбар хэрэгтэй вэ? гэдгийг тодорхойлох Алхам 4: Таны тодорхойлсон TABLE хооронд ямар харьцаа холбоо байна вэ? гэдгийг тодорхойлно. Алхам 5: Загварыг сайжруулах

АЛХАМ-1: DATABASE- ийн загвар байгуулах хамгийн эхний алхам бол мэдээллийн бааз буюу өгөгдлийн сангийн зорилгыг тодорхойлох. Энэ нь танд чухам ямар зүйл хэрэгтэй вэ? Энэ мэдээллийн баазыг та юунд ашиглах вэ? Таны байгуулсан мэдээллийн бааз хэнд, ямар мэдээлэл авахад хэрэгтэй вэ? Ямар мэдээллийг агуулдаг вэ? зэрэг олон асуудлыг тодруулж өгсөнөөр та мэдээллийн баазын зорилгыг бүрэн гүйцэд тодорхой гаргаж чадна. Та А компанийн программ зохиогч гэж бодъё. Танай байгууллагын боловсон хүчин таныг нэгэн өдөр дуудаж ирүүлээд манай байгууллага олон ажилчин албан хаагчтай. Гэтэл бүх ажилчдын талаар мэдээ баримт, бүртгэлийн үйл ажиллагааг автоматжуулах хэрэгтэй байна. Зөвхөн нэг жишээг хэлэхэд л дээд газраас шагналд тодорхойлох гэхэд л тухайн хүний хувийн хэргийг сөхөж, түүнийг урьд өмнө ямар шагнал авч байсан зэргийг мэдэж байна. Эх үрсийн баяраар ажилчдынхаа хүүхдүүдэд бэлэг авч өгөх гэхэд л хүн тус бүрээс хэдэн хүүхэдтэй болохыг асуух гэх мэт байнгын цаг үрсэн, гар ажиллагаа ихтэй асуудлууд гарах юм. Иймээс манай компанийн ажилчдын бүх дэлгэрэнгүй болон товч мэдээллийг тохиромжтой хэлбэрээр авч чадахуйцаар байх ёстой. Дэлгэрэнгүй мэдээлэл гэдэгт тухайн хүний өөрийн үндсэн мэдээлэл, гавъяа шагнал, ял шийтгэл, ам бүлийн болон ураг төрлийн хүмүүсийн мэдээлэл, сурсан сургууль, мэргэшсэн мэргэжил, хэлний болон бусад мэдлэг зэрэг бүхий л мэдээллийг иж бүрэн агуулах тусмаа улам боловсронгуй болох болно. Төрөл бүрийн тайлан гарган харах, тухайн хүний мэдээллээр зогсохгүй түүний төрөл төрөгсөд хамаатан садны товч мэдээллийг агуулах ёстой. Тухайн компанид одоо ажиллаж байгаа хүмүүсийн мэдээллийг агуулахгүй компанид урьд өмнө ажиллаж байсан, тэтгэвэрт гарсан хүмүүсийн мэдээлэл зэргийг агуулсан байх шаардлагатай. гэх мэтчилэн олон зорилго байж болно.

АЛХАМ 2: Database- ийн зорилгыг тодорхойлсны дараагийн алхам бол манай байгуулсан Database- д ямар table хэрэгтэй вэ гэдгийг тодорхойлно. TABLE гэдэг нь ямар нэг утга агуулгыг илэрхийлж буй мэдээллийг агуулах бичлэгээс бүрдэх мэдээллийн бааз юм. Талбар нь бичлэгүүдээс бүрдэнэ. Table уудыг бүрдүүлж буй бичлэг нь талбар болон талбарын төрлөөс тогтоно. Өөреөр хэлбэл дээрх мэдээллийн баазад агуулагдах мэдээллүүдийг утга агууллагын хувьд бүлэглэн тодорхой утга бүхий мэдээллийгбүрдүүлсэн Table байгуулах замаар нэгэн мэдээллийн бааз буюу Database- д нэгтгэж өгнө.

Та дээрх Database- ийн зорилгоо тодорхойлсон бол таны Database- д хэрэгтэй мэдээллийг утга агууллагын хувьд ойролцоогоор нь нэгтгэж мэдээллийн бааз буюу table болгон бүрдүүлэх хэрэгтэй. Тухайлбал ажилчдын еөрийн үндсэн мэдээлэл буюу нэр , овог, төрсөн огноо, паспортын дугаар, мэргэжил, албан тушаал зэрэг мэдээллийг нэг бааз буюу table- д нэгтгэн харин тухайн ажилчны ам бүлийн хүмүүсийн бүрэлдэхүүнийг агуулах мэдээллийг ам бүл гэсэн table- д нэгтгэх зэрэг замаар танд хэрэгтэй бүх table- ийг байгуулж болно.

АЛХАМ 3: Database- д агуулагдаж байгаа бааз буюу table- д ямар ямар талбар хэрэгтэй вэ. Энэ талбар, заавал байх шаардлагатай юу. Энэ талбарууд дахь мэдээллүүд бүгд танд хэрэгтэй юмуу эсвэл энэ талбарыг ямар нэг томъёо тооцоолол хийж олж болох уу зэргийг нарийн тодорхойлох хэрэгтэй. Мөн тухайн баазын аль талбараар эрэмбэ үүсгэх вэ гэдгийг заана.

TABLE- д агуулагдах мэдээлэлүүдийг нь анхдагч мэдээллүүдээс бүрдүүлэх хэрэгтэй. Учир нь бид query байгуулах болон ямар нэг программчлалын аргаар зарим




нэг мэдээллийг тооцоолол хийх замаар гарган авч болдог гэдгийг анхаарах хэрэгтэй. Дээрх жишээгээр үзэхэд тухайн хүний ам бүлийн нэг гишүүнд оногдох өрхийн сарын орлогыг бид тооцоолол хийх замаар гарган авч болно. Иймээс тухайн баазад байгаа талбарыг овог, нэр, тасаг, гэх мэт анхдагч мэдээлэлээр байгуулъя. Ийм байдлаар та өөрийн Database- д ямар TABLE- хэрэгтэй байна түүнийг байгуулна.

АЛХАМ 4: Relationship-ийг тодорхойлох. Мэдээллийн бааз тус бүр нь бусад баазуудтай ямар харилцан хамаарал үүсгэж байгааг нарийн тодорхойлж өгнө.

ACCESS ДЭЭР DATABASE-ТАЙ АЖИЛЛАХ Шинээр DATABASE байгуулах MICROSOFT ACCESS программ дээр DATABASE-ийг шинээр байгуулахдаа

FILE цэсийн NEW DATABASE командыг өгч, NEW харилцах цонх нээгдмэгц GENERAL хуудаснаас BLANK DATABASE-ийг сонгож OK командыг өгнө. Ингэхэд NEW FILE DATABASE гэсэн цонх нээгдэх ба шинээр байгуулж буй өгөгдлийн санг аль диск төхөөрөмж, аль хавтсанд, ямар нэртэй өргөтлөлтэй хадгалахыг тодорхойлж өгсний дараа CREATE командыг өгнө. Үүний дараа DATABASE-ийн цонх дэлгэцэнд гарах ба DATABASE нь үндсэндээ TABLE, QUERY, FORM, REPORT, PAGES, MACRO, MODULE гэсэн объектээс бүрдэнэ.

Мөн бид DATABASE-ийг WIZAKD-aap буюу компьютерт орсон стандарт

өгөгдлүүдээс үндэслэн автоматаар байгуулж болно. Ү үний тулд бид FILE цэсээс NEW DATABASE командыг өгсний дараа гарч ирэх цонхноос DATABASES хуудсыг нээж өгөгдлийн сан байгуулах загваруудаас сонгож ОК командыг өгөхөд цаашид өгөгдлийн санг байгуулах үйл ажиллагаа автоматаар хийгдэнэ. Тухайлбал та компьютерт байгаа өгөгдлүүдээс ямар загвараар байгуулахыг тодорхойлж, өгөгдлийн санд ямар ямар өгөгдлүүдийг гаргах, FORM болон REPORT-ийн хэлбэр загварыг тодорхойлсноор таны өмнө нэг иж бүрэн DATABASE байгуулагдах болно.

DATABASE-ийг нээх Өмнө үүсгэсэн DATABASE-ийг нээхдээ FILE цэсээс OPEN DATABASE

командыг сонгож OPEN харилцах цонх нээгдмэгц аль диск төхөөрөмж, каталогиос ямар нэртэй DATABASE-ийг нээхийг сонгож OPEN командыг өгнө. Ингээд OPEN харилцах цонх нээгдэх ба аль диск төхөөрөмж болон хавтаснаас ямар нэртэй өгөгдлийн сангийн файл нээхийг сонгож OPEN командыг өгнө.




Байгуулсан баазад нууц үг хийх 1. Мэдээллийн баазын нээнэ. Үүний тулд OPEN DATABASE командыг өгнө. Ингэхэд OPEN нэртэй харилцах цонх нээгдэх ба харилцах цонхноос мэдээллийн

баазын байрлаж буй катологийг сонгож улмаар нээх мэдээллийн баазыг сонгоно. Мөн OPEN EXCLUSIVE горимоор нээнэ. Ингэж нээгээгүй тохиолдолд таны мэдээллийн баазад нууц үг тодорхойлох боломжгүй юм.

2. Мэдээллийн баазыг нээсний дараа TOOLS цэсийн SECURITY командыг өгч цааш нь SET DATABASE PASSWORD командыг өгнө.

3. PASSWORD нүдэнд мэдээлэлийн баазад нэвтрэх нууц үгийг бичиж өгнө. VERIFY нүдэнд нууц үгийг давтан өгч ОК командыг өгнө.

4. Мэдээллийн бааз дах нууц үгийг өөрчлөхдөө EXCLUSIVE байдлаар нээсний

дараа нууц үгийг өөрлөхдөө мөн өмнөхтөө адил мэдээллийн баазыг EXCLUSIVE хэлбэрээр нээсэн байх шаардлагатай.

Үүний дараа TOOLS цэсийн SECURITY-ээр орж UNSET DATABASE PASS-WORD гэсэн командыг өгнө.

TABLE-ийн ТУХАЙ ACCESS программын үндсэн объект бол TABLE юм. TABLE гэдэг нь ямар нэгэн

утга агуулгыг илэрхийлэх мэдээллийг агуулж буй мэдээллийн бааз юм TABLE өгөгдлийг агуулгаар нь холбож өгдөг. TABLE нь бичлэгүүдээс бүрдэнэ. Бичлэг нь мэдээллийн агуулгыг илэрхийлэгч талбар болон талбарын төрлөөс бүрдэнэ. Талбарын төрөл нь текст, тоон, зурган, мөнгөн, логик гэх мэт олон хэлбэртэй. Таны байгуулсан DATABASE доторх бүх TABLE-ууд тус бүр өөр өөрийн ямар нэгэн утга агуулга бүхий мэдээллийг агуулна.




Лекц №2

Сэдэв: Table -тэй ажиллах

ACCESS ДЭЭР БААЗЫН БҮТЦИЙГ ӨӨРӨӨ ТОДОРХОЙЛЖ TABLE БАЙГУУЛАХ

1. DATABASE -ийн цонхны TABLE хуудсыг нээж хуудсан дээр NEW командыг өгнө.

2. NEW нэртэй харилцах цонх нээгдэх ба TABLE байгуулах хэлбэрүүдээс DESIGN VIEW-ийг сонгож ОК командыг өгнө.

3. Дараах цонх нээгдэх ба FIELD NAME баганад талбарын нэрийг DATA TYPE баганад тухайн талбарт орох өгөгдлийн төрлийг тодорхойлж өгнө. DESCRIPSTION нүдэнд тухайн талбарын тайлбарыг бичнэ.

4. TABLE-д opox бүх талбарыг тодорхойлсны дараагаар талбаруудтай холбоотой нэмэлт шинж чанар буюу төлөвүүдийг тодорхойлж өгнө. Хулганаар ямар талбарыг идэвхжүүлсэн гэдгээс хамаараад TABLE-ийн бүтцлйн FIELD PROPERTIES нүдэнд гарах төлөвүүд өөр өөр байна.

5. Төлөвийг тодорхойлсны дараа тухайн TABLE-д түлхүүр талбар байх эсэхииг тодорхойлно.

6. Түлхүүр талбарыг тодорхойлсны дараа FILE цэсийн SAVE командыг өгч тухайн TABLE-д нэр өгч DATABASE дотор хадгална. DATABASE дахь бүх TABLE-ууд DATABASE-ийн TABLE хуудсанд байрладаг.




FIELD NAME буюу Талбарын нэр Талбар гэдэг нь ямарваа нэг мэдээллмйн агуулгыг илэрхийлэгч,

логикийн хувьд хуваагдашгүй хэсгийг хэлдэг. Үүнтэй холбоотойгоор та талбарьгн нэрийг өөрт ойлгомжтой байдлаар буюу дурын байдлаар нэрлэж болно. Талбарын нэрийг тухайн зүйлийн агуулгых нь хувьд товчлон нэрлэж болно. Талбарын нэрийг заавал кирил үсгээр тодорхойлох шаардлагагүй. Жишээ нь: Оюутны нэрсийн өгөгдлийг агуулах талбарын нэрийг NAME, NER гэх мэтчилэн яаж ч тодорхойлсон болно.

DATA ТҮРЕ буюу ӨГӨГДЛИЙН ТӨРӨЛ Access программ дээр талбарын хэд хэдэн төрөл байна. Өөрөөр хэлбэл

тухайн талбарт орох өгөгдлийн төрөл олон янз байна. Тухайлбал. Өгөгдлийн

төрөл Авах утга Санах ойд

эзлэх хэмжээ FIELD PROPERTIE буюу ТАЛБАРЫН ТӨЛӨВ FIELD SIZE FIELD SIZE -д талбарын хэмжээ, хязгаарыг тодорхойлдог. Number

болон TEXT төрлийн талбар дээр тодорхойлно. TEXT талбарын хувьд тухайн талбарт дээд тал нь хичнээн тэмдэгт орох вэ? гэдгийг шууд бичиж өгнө. Жишээ нь ажилчдын нэрсийг агуулах NAME талбарт орох өгөгдөл нь дээд тал нь хорин тэмдэгтээс хэтрэхгүй хэмжээтэй гэж үзвэл тухайн талбарыг идэвхижүүлсэний дараа Тухайн талбарын FIELD PROPERTIES нүдний FIELD SIZE хэсэгт 20 гэж бичнэ. Гэтэл NUMBER төрлийн талбарыг сонфрсон бол тоон өгөгдлийн янз бүрийн хэмжээг тодорхойлж болно.

Тоон талбарын хувьд FIELD SIZE-ууд доорх байдалтай байна. Талбарын Талбарт авах утгын Бутархай Санах ойд хэмжээ хязгаар орны тоо хэмжээ Byte 0-255 0 1 байт Integer -32768 ... +32767 0 2 байт




Long Integer -2147483648 ... 2147483647 0 4 байт

Single -3.4*1038 ... +3.4*1038 7 4 байт Double -1.797*10308 ...1.797*10308 15 8 байт FORMAT FORMAT талбарт орсон утгуудын гарах хэлбэрийг тодорхойлно. Энд

тодорхойлох зүйлүүд мөн ямар төрлийн талбарыг сонгосноос шалтгаалан өөр өөр байна. Тухайлбал:

NUMBER төрлийн талбарын хувъд дараах баидалтай байна. FORMAT Too Харагдах хэлбэр General Number 1234.5 1-234.5 Currency 1234.5 $1,234.50 (US) Fixed 1234.5 1235 Standard 1234.5 1,234.50 Percent 0.824 82.40% Scientific 1234.5 1.23E+03 DATE/TIME төрлийн талбарын хувьд FORMAT Харагдах хэлбэр General date 1/31/92 4:30:00 PM Long Date Friday, January 31,1992 Medium Date 31-Jan-92 Short date 1/31/92 Long Time 4:30:00 PM Medium Time 04:30 PM Short Time 16:30 YES/NO төрлийн талбарын хувьд TRUE/FALSE, YES/NO эсвэл

ON/OFF байна. Мөн FORMAT нүдэнд өөрөө тодорхойлж өгч болно. Жишээ нь:

FORMAT Opox хэлбэр Гарах хэлбэр "Acc.No- 0000 123 Acc.No.0123 тттуууу 3l-Jan-92 Jan 1992 9761351006 (976J-I-351006 INPUTMASK INPUT MASK -д талбарын утгыг гараас оруулахад ямар хэлбэрээр

оруулахыг тодорхойлно. Жишээ нь: INPUTMASK Жишээ (000)000-0000 (206) 555-0248 (999)000-0000 (206) 555-0248 (000) ААА-АААА (206) 555-TELE 000-0000 а999 555-7000x201555-0248 00-9999 98115-98115-307 ISBNO-&&&&&&&&&-0 ISBN 1-55615-507-7




ISBN 0-13-964262-5

CAPTION CAPTION нүдэнд идэвхитэй байгаа талбарын гарчгийг буюу

хүснэгтийн толгойн гарчгийг өгнө. Тухайлбал оюутны нэрсийг агуулах Name нэртэй талбарын CAPTION нь "Оюутны нэр" байна. TABLE-д бичлэг оруулах үед талбарын гарчиг буюу хүснэгтийн толгойд Caption-д бичсэн текст гардаг. Хэрэв энэ нүдийг хоосон орхивол талбарын гарчиг талбарын нэрээр гарна.

DEFAULT VALUE DEFAULT VALUE нүдэнд тухайн мэдээллийн баазад шинээр бичлэг

оруулахад идэвхтэй байгаа талбарт авах анхны утгыг бичиж өгнө. Тухайлбал AKOD талбарын FIELD PROPERTIES-ийн DEFAULT VALUE-д 111 гэж байвал талбарт авах анхны утга нь 111 байна.

VALIDATION kULE VALIDATION RULE -д тухайн талбарт орох өгөгдел ямар нөхцлийг

хангасан өгөгдөл байх ёстой вэ гэдгийг тодорхойлох буюу нөхцлийг бичиж өгнө. Жнь:

<>0 Талбарт орох утга тэгээсялгаатай

0 Or > 100 Талбарт орох утга 0 эсвэл 100-аас их

Like "К??? " 4 тэмдэгтээс бурдсэн, эхний усэг нь К

<#1/1/92# 1992 оны 1 сарын 1-ээс өмнөх огноо

>=#l/l/91#And<#l/I/92# Өгөгдөл нь зөвхөн 1991 оны огноо

VALIDATION TEXT VALIDATION TEXT- сонгосон талбарт орж байгаа утга байх ёсгүй

буюу дээрх нөхцлийг зөрчвөл ямар алдааны мэдээлэл дэлгэцэнд гарахыг бичиж өгнө. Жишээ нь: Цалин талбарт орсон өгөгдөл 10000-аас их байх ёстой.

INDEXES INDEXES -тухайн сонгосон талбарыгдшдекслэх эсэхийг

тодорхойлно. No - Тухайн талбарыг индекслэхгүй YES /DUPLICATES OK/ - Талбарыг индекслэнэ. YES /NO DUPLICATES/ -Талбарыг UNIQUE хэлбэрээр индекслэнэ. Дээр тайлбарласны дагуу та байгуулж буй мэдээллийн баазын талбар

тус бүртэй холбоотой төлөвүүдийг дараалан тодорхойлж өгөх хэрэгтэй.




Ингэснээр та өөрийн мэдээллийн баазыг илүү сайн тодорхойлж чадлаа гэсэн үг.

PRIMARY KEY тодорхойлох. 1. PRIMARY КЕҮ-г тодорхойлохын тулд эхлээд мэдээллийн бааз

дахь ямар талбараар түлхүүр талбар болгон авахыг нарийн шинжилгээ хийж тогтоосон байна. PRIMARY KEY буюу түлхүүр талбарт орсон утга хоосон буюу 0 утга байж болохгүй, мөн тухайн түлхүүр талбарт орсон утга давхардахгүй байх хэрэгтэй гэдгийг анхаарах хэрэгтэй. Мэдээллийн бааз бүрт түлхүүр талбар заавал байх хэрэгтэй гэж та буруу ташаа ойлгож болохгүй. Хэрэгцээ шаардлагатай гэж үзвэл л PRIMARY КЕҮ-г тодорхойлдог гэдгийг анхаарах хэрэгтэй. PRIMARY KEY гэж тодорхойлсон талбар ихэвчлэн мэдээллийн бааз хоорондын харилцан хамаарлыг тод орхойлоход ашиглагддаг. ONE-TO-MANY, MANY-TO-ONE харьцаа бүхий хамаарлыг гарган харуулах гэж байгаа нөхцөлд аль нэг мэдээллийн баазын харилцан хамаарлыг илэрхийлж байгааталбар нь PRIMARY KEY гэж тодорхойлогдсон байх ёстой. Тухайлбал Ажилчдын үндсэн мэдээллийг агуулсан бааз байна. Гэтэл тухайн ажилчдын сургууль, курсэд суралцсан мэдээллийг агуулсан SUGRUUL гэсэн TABLE байна гэж саная. Үүнээс үүдээд тухайн нэг ажилчин ямар сургууль, хаана хаана төгссөн гэдгийг тухайн ажилчдын код гэсэн мэдээллийг агуулах талбараар бид үндсэн мэдээллийн баазад байгаа бичлэгүүд уруу хандан мэдэж болно. Гэтэл нэг ажилчин олон сургууль курс төгссөн байж болох тул SURGUUL мэдээллийн баазад ажилчны код давхардсан утга авч болно. Ийм учраас энэ мэдээллийн бааз ажилчны код гэсэн талбараар нэгээс олон гэсэн харилцан хамаарал үүсгэж байна. Гэтэл ажилчдын үндсэн мэдээллийг агуулах баазад нэг ажилчны мэдээлэл нэг л удаа орно. Иймээс тухайн талбарт орох өгөгдөл давхардахгүй. Иймээс бид ажилчны код гэсэн мэдээллийг агуулах талбарыг PRIMARY KEY гэж тодорхойлох хэрэгтэй гэж үзлээ. Гэтэл яагаад ажилчны нэр гэсэн мэдээллийг агуулах name талбарыг түлхүүр талбар болгон тодорхойлсонгүй вэ гэвэл тухайн талбарт ижил нэртэй хүний мэдээлэл орох боломжтой буюу талбарын утга давхардаж PRIMARY KEY талбарт тавигдах шаардлага гарна.

2. Одоо ямар талбарыг түлхүүр болгох вэ гэдгийг тодорхойлсныхоо дараа тухайн талбар дээр хулганыг авчиран хулганы нэмэлт даралтыг даран гарч ирэх богино цэснээс PRIMARY KEY командыг өгөх эсвэл EDIT цэсийн PRIMARY KEY командыг эсвэл дүрст командыг хулганаар сонгоно.

LOOK UP FIELD PROPERTIES -ийн LOOK UP хуудсанд тухайн сонгосон

талбарын харагдах хэлбэрийг сонгоно. Тухайлбал YES/NO төрлийн өгөгдлийг гараас тийм, үгүй утгыг оруулах уу, эсвэл check box-д тийм үгүй сонголт хийхээр харагдуулах уу гэх мэтчилэн сонгоно. Техт төрлийн




талбарын хувьд дараах жишээгээр тайлбарлъя. Жишээ нь: Хэлтсийн мэдээллийг агуулах талбард санхүү, борлуулалт, удирдлага гэсэн гурван бичлэг байнга давтагдан ордог бол тухайн талбарт дээрх гурван өгөгдлийг жагсаалтанд оруулан жагсаалтаас сонгох нь танд хялбар байх юм. Иймээс тухайн хэлтэс талбарыг хулганаар сонгож FIELD PROPERTIES хэсгийн LOOK^UP хуудсыг нээж зарим тодорхойлох зүйлийг тодорхойлж өгнө.

Жишээ нь: Display control нүднээс харагдах хэлбэрийг сонгоно.

Доорхи жишээн дээр Combo box гэж сонгосон байна. Гэтэл Row Source type нүднээс combo box-д гарах жагсаалтын мэдээллийг table болон query-гээс авах уу аль эсвэл хувьсагчдаас авах уу, эсвэл талбарын жагсаалтаас borluulalt авах уу гэдгийг сонгоно. Энэ жишээн дээр хувьсагчдаас авна гэж тодорхойлж байгаа учир VALUE LIST гэдгийг сонголоо.

Дараагийн Row source нүдэнд combo box-д авах утгыг буй хувьсагчдийн жагсаалтыг бичиж өгсөн байна.

МЭДЭЭЛЛИЙН БААЗЫН БҮТЦИЙГ ӨӨРЧЛӨХ Мэдээллийн баазын бүтцийг тодорхойлж хадгаласны дараагаар та

мэдээллийн баазын бүтцэд оруулахдаа тухайн мэдээллийн баазыг TABLE хуудаснаас сонгож уг цонхон дээрх DESIGN командыг өгнө. Эсвэл VIEW цэсийн DESIGN VIEW командыг сонгоно. Ингэхэд баазын бүтцийг харуулсан цонх дахин гарч ирэх ба өөрчлөлт хийх боломжтой.

Талбарыг нэмэх: 1. Хаана ямар талбарын ард талбар нэмэх гэж байгаа тэр газраа

хулганаа авчирна. 2. INSERT цэсийн INSERT ROW командыг сонгоно. Эсвэл хулганы

нэмэлт даралтыг даран богино цвсээс INSERT ROW командыг өгнө. 3. Ингэхэд нэг шинэ талбар сонгосон газарт гарч ирнэ. Одоо

талбарын нэр, төрөл, тайлбар, бусад төлөвүүдийг тодорхойлох үлдлээ. Талбарыг хасах, устгах: 1. Талбарыг хулганаар сонгоно. 2. EDIT цэсийн DELETE ROW команд, эсвэл нэмэлт даралтыг даран

богино цэсээс DELETE ROW командыгөгнө. Талбарын нэрийг өөрчлөх: 1. Тухайн талбарын нэрэн дээр хулганыг авчирна 2. Талбарын нэрийг гараас өөрчилнө. Энд нэг мэдээллийн бааз дахь

талбарын нэр давхардах ёсгүй. Талбарын гпөрлийг өөрчлөх:




1. Өгөгдлийн төрлийг нь өөрчлөх талбарын DATA TYPE дээр хулганаар сонгоно.

2. DATA ТҮРЕ-ийн төрлийн жагсаалтаас төрлийн шинэ хэлбэрийг сонгоно. Талбарын төрлийг өөрчлөхөд талбарт байгаа өгөгдлүүд устах тохиолдол байдаг. Энэ тохиолдолд танд анхааруулсан мэдээлэл гарах болно.

Та одоо мэдээллийн баазуудыг буюу TABLE -ийг байгуулах чадвартай боллоо.

RELATION SHIP-ийг ХИЙХ RELATIONSHIP буюу мэдээллийн бааз хоорондын харилцан

хамаарал гэж юуг хэлэх, түүний хичнээн хэлбэр байдаг талаар өмнө тайлбарлсан билээ. Бид Өгөгдлийн санд байх ёстой бүх TABLE-уудыг байгуулсаны дараа одоо тэдгээр мэдээллийн баазуудын хооронд ямар харилцан хамаарал байгааг тодорхойлох шаардлагатай. Бааз хоорондын харилцан хамаарлыг нэг удаа тодорхойлсон бол дахин олон дахин тодорхойлох хэрэггүй.

ACCESS программ дээр бааз хоорондын хамаарлыг заахдаа TOOLS цэсийн RELATIONSHIP командыг сонгодог. Ингэхэд RELATIONSHIP нэртэй цонх нээгдЬх ба хамт гарч ирэх SHOW TABLE цонхноос тухайн DATABASE-д байгаа бүх TABLE-уудыг дараалан сонгож ADD командаар RELATIONSHIP цонхонд нэмнэ. Хэрэв RELATIONSHIP-д TABLE нэмэх шаардлагатай үед .RELATIONSHIP цэсийн SHOW TABLE командыг өгнө.

TABLE-уудыг RELATIONSHIP цонхонд нэмж дууссаны дараа

тэдгээр мэдээллийн баазын харилцан хамаарал үүсгэж байгаа талбаруудын аль нэг талбар дээр хулганаар сонгож нөгөө мэдээллийн баазын тэр талбартай холбогдох талбар хүртэл хулганаар чирч, дээрээс нь авчирч хулганы даралтыг дарна. Ингэхэд ямар TABLE-уудын хооронд, ямар талбараар, ямар хэлбэрийн харьцаа үүсч байгаа талаар мэдээллийг илэрхийлсэн цонх гарах ба CREATE командаар TABLE хоорондын харьцааг RELATION SHIP хийгдсэн нь дараах байдалтай харагдана.




RELATIONSHIP-ийг устгахдаа мэдээллийн баазуудыг хамааралтай талбаруудыг холбосон сумтай шугамыг хулганаар сонгон DELETE товчин дээр хулганаар дарна. Мөн RELATIONSHIP үүсгэж байгаа буюу харилцан хамаарал үүсгэж байгаа хоёр TABLE-ийн аль нэгний нь түлхүүр талбар PRIMARY KEY гэж тодорхойлогдсон байх ёстой.

WIZARD-ААР TABLE БАЙГУУЛАХ Бид TABLE-ийн бүтцийг өөрсдөө тодорхойлж өгөх замаар хэрхэн

мэдээллийн бааз байгуулах вэ гэдэг талаар дэлгэрэнгүй тайлбарлалаа. Тэгвэл одоо WIZARD-aap буюу компьютерт байгаа өгөгдлүүдээр автоматаар мэдээллийн бааз хэрхэн байгуулах талаар тайлбарлая.

1. DATABASE-ийн TABLE хуудсыг нээж NEW командыг өгнө. 2. NEW нэртэй харилцах цонх нээгдэх ба цонхноос TABLE

WIZARD-ийг сонгож NEXT командыг өгнө. 3. Дараагийн цонх гарч ирэх ба та Sample tables нүднээс

компьютерийн санд байгаа жишээ table-уудын жагсаалт гарах ба тэр жагсаалтаас жишээ table-ийг сонгоно.

Sample fields-нүдэнд тухайн сонгосон table-дахь жишээ талоарууд

гарна. Та сумтай товчнуудын тусламжтайгаар Fields in my new Table гэдэг нүдэнд өөрийн шинэ мэдээллийн баазад байж болох талбаруудыг сонгон нэмэх болно. Мөн Rename field товчин дээр дарж тухайн идэвхитэй байгаа талбарын нэрийг өөрчилж болно. Тухайлбал дээрх жишээн дээр CustomerlD гэдэг талбарыг сонгоод түүний нэрийг өөрчилж cusrcode болгосон байна. Үүний дараа NEXT командыг өгнө.

4. Дараагийн цонхонд та TABLE-ийн нэрийг гараас оруулж өгч, мөн тухайн TABLE-д түлхүүр талбар тодорхойлох эсэхийг сонгон NEXT командыг өгнө.




5. Гарч ирэх цонхноос таны байгуулж буй TABLE бусад TABLE-уудын алинтай нь хамаарал буюу RELATIONSHIP үүсгэхийг зааж өгч, мөн RELATIONSHIP товчин дээр даран тухайн

table-ууд хоорондын хамаарлын хэлбэрийг сонгож NEXT командыг өгнө.

6. Мэдээллийн баазын бүтцийг байгуулах, эсвэл бүтцийг

тодорхрйлоод бичлэг оруулах зэрэг сонголтуудаас сонгон FINISH командыг өгч дуусгана.

Ингээд бидний мэдээллийн баазын автоматаар буюу WIZARD-aap байгуулах ажиллагаа дуусна.

IMPORT TABLE 1. Гаднаас өөр өгөгдлийн санг удирдах систем дээр боловсруулсан

мэдээллийн баазаас импортлох замаар шинээр table байгуулахдаа NEW цонхноос энэ хэлбэрийг сонгоно. Эсвэл FILE цэсийн GET EXTERNAL DATA командаас IMPORT командыг сонгоно.

2. IMPORT гэсэн харилцах цонх нээгдэх ба та уг харилцах цонхноос диск төхөөрөмж болон катологийг сонгон, FILE TYPE нүднээс IMPORT хийх гэж байгаа файлын төрлийг сонгож, мөн тухайн файлын нэрийг хулганаар сонгож IMPORT командыг өгнө. Жишээ нь: Nordthwide мэдээллийн баазаас TABLE-ийг IMPORT хийе.

3. IMPORT OBJECT цонх нээгдэх ба IMPORT хийх TABLE-ийг хулганаар сонгож ОК командыг өгнө.

4. Ингэснээр тухайн сонгосон TABLE- таны өөрийн мэдээллийн баазад орж ирэх болно.

Сэдэв: FIELD PROPERTIE буюу ТАЛБАРЫН ТӨЛӨВ




FIELD SIZE

FIELD SIZE -д талбарын хэмжээ, хязгаарыг тодорхойлдог. Number болон TEXT

төрлийн талбар дээр тодорхойлно. TEXT талбарын хувьд тухайн талбарт дээд тал нь

хичнээн тэмдэгт орох вэ? гэдгийг шууд бичиж өгнө. Жишээ нь ажилчдын нэрсийг

агуулах NAME талбарт орох өгөгдөл нь дээд тал нь хорин тэмдэгтээс хэтрэхгүй

хэмжээтэй гэж үзвэл тухайн талбарыг идэвхижүүлсэний дараа Тухайн талбарын

FIELD PROPERTIES нүдний FIELD SIZE хэсэгт 20 гэж бичнэ. Гэтэл NUMBER

төрлийн талбарыг сонфрсон бол тоон өгөгдлийн янз бүрийн хэмжээг тодорхойлж

болно.

Тоон талбарын хувьд FIELD SIZE-ууд доорх байдалтай байна.

Талбарын Талбарт авах утгын Бутархай Санах ойд

хэмжээ хязгаар орны тоо хэмжээ

Byte 0-255 0 1 байт

Integer -32768 ... +32767 0 2 байт

Long Integer -2147483648 ... 2147483647 0 4 байт

Single -3.4*1038 ... +3.4*1038 7 4 байт

Double -1.797*10308 ...1.797*10308 15 8 байт

FORMAT

FORMAT талбарт орсон утгуудын гарах хэлбэрийг тодорхойлно. Энд

тодорхойлох зүйлүүд мөн ямар төрлийн талбарыг сонгосноос шалтгаалан өөр өөр

байна. Тухайлбал:

NUMBER төрлийн талбарын хувъд дараах баидалтай байна.

FORMAT Too Харагдах хэлбэр

General Number 1234.5 1-234.5

Currency 1234.5 $1,234.50 (US)

Fixed 1234.5 1235

Standard 1234.5 1,234.50

Percent 0.824 82.40%

Scientific 1234.5 1.23E+03

DATE/TIME төрлийн талбарын хувьд

FORMAT Харагдах хэлбэр




General date 1/31/92 4:30:00 PM

Long Date Friday, January 31,1992

Medium Date 31-Jan-92

Short date 1/31/92

Long Time 4:30:00 PM

Medium Time 04:30 PM

Short Time 16:30

YES/NO төрлийн талбарын хувьд TRUE/FALSE, YES/NO эсвэл ON/OFF байна.

Мөн FORMAT нүдэнд өөрөө тодорхойлж өгч болно. Жишээ нь:

FORMAT Opox хэлбэр Гарах хэлбэр

"Acc.No- 0000 123 Acc.No.0123

тттуууу 3l-Jan-92 Jan 1992

9761351006 (976J-I-351006

INPUTMASK

INPUT MASK -д талбарын утгыг гараас оруулахад ямар хэлбэрээр оруулахыг

тодорхойлно. Жишээ нь:

INPUTMASK Жишээ

(000)000-0000 (206) 555-0248

(999)000-0000 (206) 555-0248

(000) ААА-АААА (206) 555-TELE

000-0000 а999 555-7000x201555-0248

00-10000 98115-98115-307

ISBNO-&&&&&&&&&-0 ISBN 1-55615-507-7

ISBN 0-13-964262-5

CAPTION

CAPTION нүдэнд идэвхитэй байгаа талбарын гарчгийг буюу хүснэгтийн толгойн

гарчгийг өгнө. Тухайлбал оюутны нэрсийг агуулах Name нэртэй талбарын CAPTION

нь "Оюутны нэр" байна. TABLE-д бичлэг оруулах үед талбарын гарчиг буюу

хүснэгтийн толгойд Caption-д бичсэн текст гардаг. Хэрэв энэ нүдийг хоосон орхивол

талбарын гарчиг талбарын нэрээр гарна.

DEFAULT VALUE

DEFAULT VALUE нүдэнд тухайн мэдээллийн баазад шинээр бичлэг оруулахад

идэвхтэй байгаа талбарт авах анхны утгыг бичиж өгнө. Тухайлбал AKOD талбарын




FIELD PROPERTIES-ийн DEFAULT VALUE-д 111 гэж байвал талбарт авах анхны

утга нь 111 байна.

VALIDATION kULE

VALIDATION RULE -д тухайн талбарт орох өгөгдел ямар нөхцлийг хангасан

өгөгдөл байх ёстой вэ гэдгийг тодорхойлох буюу нөхцлийг бичиж өгнө. Жнь:

<>0 Талбарт орох утга тэгээсялгаатай

0 Or > 100 Талбарт орох утга 0 эсвэл 100-аас их

Like "К??? " 4 тэмдэгтээс бурдсэн, эхний усэг нь К

<#1/1/92# 1992 оны 1 сарын 1-ээс өмнөх огноо

>=#l/l/91#And<#l/I/92# Өгөгдөл нь зөвхөн 1991 оны огноо

VALIDATION TEXT

VALIDATION TEXT- сонгосон талбарт орж байгаа утга байх ёсгүй буюу дээрх

нөхцлийг зөрчвөл ямар алдааны мэдээлэл дэлгэцэнд гарахыг бичиж өгнө. Жишээ нь:

Цалин талбарт орсон өгөгдөл 10000-аас их байх ёстой.

INDEXES

INDEXES -тухайн сонгосон талбарыгдшдекслэх эсэхийг тодорхойлно.

No - Тухайн талбарыг индекслэхгүй

YES /DUPLICATES OK/ - Талбарыг индекслэнэ.

YES /NO DUPLICATES/ -Талбарыг UNIQUE хэлбэрээр индекслэнэ.

Дээр тайлбарласны дагуу та байгуулж буй мэдээллийн баазын талбар тус бүртэй

холбоотой төлөвүүдийг дараалан тодорхойлж өгөх хэрэгтэй. Ингэснээр та өөрийн

мэдээллийн баазыг илүү сайн тодорхойлж чадлаа гэсэн үг.

PRIMARY KEY тодорхойлох.

1. PRIMARY КЕҮ-г тодорхойлохын тулд эхлээд мэдээллийн бааз дахь ямар

талбараар түлхүүр талбар болгон авахыг нарийн шинжилгээ хийж тогтоосон байна.

PRIMARY KEY буюу түлхүүр талбарт орсон утга хоосон буюу 0 утга байж болохгүй,

мөн тухайн түлхүүр талбарт орсон утга давхардахгүй байх хэрэгтэй гэдгийг анхаарах

хэрэгтэй. Мэдээллийн бааз бүрт түлхүүр талбар заавал байх хэрэгтэй гэж та буруу

ташаа ойлгож болохгүй. Хэрэгцээ шаардлагатай гэж үзвэл л PRIMARY КЕҮ-г

тодорхойлдог гэдгийг анхаарах хэрэгтэй. PRIMARY KEY гэж тодорхойлсон талбар

ихэвчлэн мэдээллийн бааз хоорондын харилцан хамаарлыг тод орхойлоход

ашиглагддаг. ONE-TO-MANY, MANY-TO-ONE харьцаа бүхий хамаарлыг гарган

харуулах гэж байгаа нөхцөлд аль нэг мэдээллийн баазын харилцан хамаарлыг




илэрхийлж байгааталбар нь PRIMARY KEY гэж тодорхойлогдсон байх ёстой.

Тухайлбал Ажилчдын үндсэн мэдээллийг агуулсан бааз байна. Гэтэл тухайн ажилчдын

сургууль, курсэд суралцсан мэдээллийг агуулсан SUGRUUL гэсэн TABLE байна гэж

саная. Үүнээс үүдээд тухайн нэг ажилчин ямар сургууль, хаана хаана төгссөн гэдгийг

тухайн ажилчдын код гэсэн мэдээллийг агуулах талбараар бид үндсэн мэдээллийн

баазад байгаа бичлэгүүд уруу хандан мэдэж болно. Гэтэл нэг ажилчин олон сургууль

курс төгссөн байж болох тул SURGUUL мэдээллийн баазад ажилчны код давхардсан

утга авч болно. Ийм учраас энэ мэдээллийн бааз ажилчны код гэсэн талбараар нэгээс

олон гэсэн харилцан хамаарал үүсгэж байна. Гэтэл ажилчдын үндсэн мэдээллийг

агуулах баазад нэг ажилчны мэдээлэл нэг л удаа орно. Иймээс тухайн талбарт орох

өгөгдөл давхардахгүй. Иймээс бид ажилчны код гэсэн мэдээллийг агуулах талбарыг

PRIMARY KEY гэж тодорхойлох хэрэгтэй гэж үзлээ. Гэтэл яагаад ажилчны нэр гэсэн

мэдээллийг агуулах name талбарыг түлхүүр талбар болгон тодорхойлсонгүй вэ гэвэл

тухайн талбарт ижил нэртэй хүний мэдээлэл орох боломжтой буюу талбарын утга

давхардаж PRIMARY KEY талбарт тавигдах шаардлага гарна.

2. Одоо ямар талбарыг түлхүүр болгох вэ гэдгийг тодорхойлсныхоо дараа тухайн

талбар дээр хулганыг авчиран хулганы нэмэлт даралтыг даран гарч ирэх богино цэснээс

PRIMARY KEY командыг өгөх эсвэл EDIT цэсийн PRIMARY KEY командыг эсвэл

дүрст командыг хулганаар сонгоно.

LOOK UP

FIELD PROPERTIES -ийн LOOK UP хуудсанд тухайн сонгосон талбарын

харагдах хэлбэрийг сонгоно. Тухайлбал YES/NO төрлийн өгөгдлийг гараас тийм, үгүй

утгыг оруулах уу, эсвэл check box-д тийм үгүй сонголт хийхээр харагдуулах уу гэх

мэтчилэн сонгоно. Техт төрлийн талбарын хувьд дараах жишээгээр тайлбарлъя. Жишээ

нь: Хэлтсийн мэдээллийг агуулах талбард санхүү, борлуулалт, удирдлага гэсэн гурван

бичлэг байнга давтагдан ордог бол тухайн талбарт дээрх гурван өгөгдлийг жагсаалтанд

оруулан жагсаалтаас сонгох нь танд хялбар байх юм. Иймээс тухайн хэлтэс талбарыг

хулганаар сонгож FIELD PROPERTIES хэсгийн LOOK^UP хуудсыг нээж зарим

тодорхойлох зүйлийг тодорхойлж өгнө.




Жишээ нь: Display control нүднээс харагдах хэлбэрийг сонгоно. Доорхи жишээн

дээр Combo box гэж сонгосон байна. Гэтэл Row Source type нүднээс combo box-д

гарах жагсаалтын мэдээллийг table болон query-гээс авах уу аль эсвэл хувьсагчдаас

авах уу, эсвэл талбарын жагсаалтаас borluulalt авах уу гэдгийг сонгоно. Энэ жишээн

дээр хувьсагчдаас авна гэж тодорхойлж байгаа учир VALUE LIST гэдгийг сонголоо.

Дараагийн Row source нүдэнд combo box-д авах утгыг буй хувьсагчдийн жагсаалтыг

бичиж өгсөн байна.

Сэдэв: REPORT , MACRO-ИЙН ТУХАЙ

Хичээлийн зорилго: Оюутнуудад Access програмаар олж авсан ерөнхий мэдлэгийг эмхэтгэн цэгцэлж дүгнэлт хийн, Access програмын сүүлийн хэсэг болох Report, Macro –ний талаар мэдээлэл олгоно. Хичээлийн агуулга:




− Query – ийн тухай − Query – ийг ямар зорилгоор ашиглах вэ − Бичлэгийг эрэмблэх - Form – гэж юу вэ, юунд ашиглах вэ - Report – ийн тухай - Macro-ийн тухай

Query – ийн тухай query – ийг ямар зорилгоор ашиглах вэ Талбарыг сонгох QUERY - ийг ашиглах бид мэдээллийн баазад байгаа өгөгдлөөс тодорхой талбарын мэдээллийг сонгож харуулахын тулд тухайлбал ажилчдын мэдээллийг агуулсан мэдээллийн баазаас зөвхөн овог нэрийг, төрсөн огноо гэсэн мэдээлэлтэй сонгож харах. Билэгийг сонгох QUERY - ийг ашиглан мэдээллийн баазад байгаа өгөгдлөөс тодорхой нөхцөлийг хангах бичлэгүүдийг сонгож харахын тулд, тухайлбал ажилчдын мэдээллийн жагсаалтаас хорин таваас дээш настай ажилчдын бүртгэлийн мэдээллийг буюу бичлэгийг сонгож харах. Бичлэгийг эрэмблэх QUERY - ийг ашиглан мэдээллийн баазад байгаа өгөгдлүүдийг эрэмбэлж болно. Тухайлбал ажилчдын бүртгэлийн мэдээллийг нэрсийн дарааллаар нь эрэмблэн харуулах Томъёо тооцоолол хийх QUERY – ийг ашиглан мэдээллийн баазад буй өгөгдлөөс төрөл бүрийн томъёо тооцооллыг хийж үр дүнг гаргаж болно. . Талбаруудыг нэгтгэх QUERY -г ашиглан бид хэд хэдэн баазад байгаа мэдээллийг нэгтгэж харуулж болно. Тухайлбал ажилчдын үндсэн мэдээллийг агуулах баазаас ажилчны овог, нэр гэсэн мэдээллийг, бусад бүртгэлийн мэдээллийн мэдээллийг агуулсан баазаас тухайн ажилчдын паспортын дугаар болон регистрийн дугаар гэсэн мэдээллийг нэгтгэж харах QUERY ийг хэрхэн байгуулах вэ АССЕSS программ дээр QUERY- г байгуулахдаа DATABASE - ийн QUERY хуудсыг нээж NEW командыг өгнө. Ингэхэд дараах цонх нээгдэх ба цонхон дээр QUERY байгуулж болох хэлбэрүүдийн жагсаалтаас сонгож ОК командыг өгнө. Тухайлбал - DESIGN VIEW - SAMPLE QUERY WIZARD Нэг баазаас тодорхой тооны талбаруудыг шүүж харуулах, эсвэл ямар нэгэн харьцаа хамаарал бүхий TABLE -д байгаа талбарын өгөгдлүүдийг нэгтгэж харуулах зэрэгт ашигладаг. Гүйцэтгэх үйл ажиллагаа автоматаар явагдана - CROSSTAB QUERY WIZARD Ихэвчлэн давхардсан өгөгдөл бүхий мэдээллийн баазыг эмхэлж , цэгцэлхэд ашиглана. CROSSTAB QUERY WIZARD Байгуулсаны үр дүнд мэдээллийн баазад байгаа өгөгдлүүдийн давхардсан элементүүдийг арай зохимжтой хэлбэрийн хүснэгтээр харуулах юм. . - FIND DUPLICATES QUERY WIZARD




Энэ нь мөн давхардсан өгөгдөл бүхий мэдээллийн баазад ашиглагдах бөгөөд QUERY -ийн үр дүнд мэдээллийн баазад байгаа аль нэг талбарт байгаа мэдээллээр нь давхардсан бичлэгүүдийг хайж, шүүж, эрэмбэлж гаргадаг. Энэ QUERY - ийн үр дүнд мэдээллийн баазын тухайн талбарт давхардалт үүсгээгүй цор ганцаар байгаа бичлэгүүд гарахгүй -FIND UNMATCHED QUERY WIZARD Энэ нь ихэвчлэн ONE TO MANY харьцаа үүсгэж байгаа нэгээс олон мэдээллийн баазуудын дунд хийгдэх бөгөөд үндсэн баазад байгаа тодорхой талбарын өгөгдөл мөн тэр талбараар нэгээс олон юмуу эсвэл нэгээс нэг харьцаа үүсгэж байгаа дээд баазын тухай талбарт байхгүй байвал тэр бичлэгүүдийг үндсэн баазаас шүүж, мэдээллийг эрэмбэлж гаргана. FORM – гэж юу вэ, юунд ашиглах вэ Ерөнхийдөө FORM гэдэг нь мэдээллийн баазад байгаа бичлэгүүдийг цонхонд харуулах ACCESS программын нэг объект юм. FORM –ийг ашиглан бид TABLE -д байгаа өгөгдлийн дэлгэцэнд зохимжтой хэлбэрээр харуулах, table дахь бичлэгтэй ажиллахад илүү хялбар дөхөм болгох зэрэгт ашигладаг. Тооцоолон хийх, нэгээс болон файлын бичлэгүүдийг нэг цонхон дээр харуулах, зэрэг олон боломжуудтай. FORM –ийг шинээр байгуулах 1. FORM хуудсыг нээж NEW командыг өгнө. 2. FORM –ийн хэлбэр ба FORM -д гарах талбарыг сонгох цонх нээгдэнэ. 3. FORM –ийн хэлбэрүүдээс DESIGN VIEW хэлбэрийг мэдээллийн баазыг сонгох хэсгээс анкет баазыг сонгож ОК командыг өгнө. Энэ хэлбэрийг сонгоход бид -ийн загварыг өөрсдөө байгуулж өгөх ба FORM DESIGN гэсэн нэртээ цонх нээгдэнэ. FORM –ийн DESIGN байгуулах цонх дараах хэсгүүдээс бүрдэнэ. FORM HEADER хэсэг нь FORM- ийн толгойн хэсэг ба энэ хэсэгт тодорхойлсон зүйлүүд FORM гарчиг буюу тодгойн хэсэгт тогтмол гарах болно. FORM FOOTER хэсэг нь FORM- ийн хөлийн хэсгийг нэрлэнэ. Энэ хэсэгт бичсэн болон тодорхойлсон объектууд FORM –ийн хөлийн хэсэгт тогтмол гарах болно. FORM –ийн ерөнхий шинж чанарууд RECORD SOURSE – FORM дээр ямар мэдээллийн баазыг өгөгдлийг гаргахыг тодорхойлно. CAPTION – FORM –ийн гарчгийг буюу цонхны TITLE BAR-д бичигдэх нэрийг бичнэ. DEFAULT VIEW – FORM – ийн хэлбэрийг тодорхойлно. ALLOW EDITS – нь YES байгаа нөхцөлд FORM- ийн мэдээлэл дээр ажиллаж байхдаа хэрэглэгч шууд засвар хийх боломжтой, NO байгаа нөхцөлд FORM дээр гарч буй мэдээлэлд засвар хийх боломжгүй ALLOW DELETIONS нь YES байгаа нөхцөлд FORM –ийн мэдээлэл дээр ажиллаж




байхдаа хэрэглэгч бичлэг устгах боломжтой, NO байгаа нөхцөлд FORM дээр бичлэгийг устгах боломжгүй. ALLOW ADDITIONS нь YES байгаа нөхцөлд FORM – ийн мэдээлэл дээр ажиллаж байхдаа хэрэглэгч шинэ бичлэг оруулах боломжтой NO байгаа нөхцөлд FORM дээр ажиллаж байхдаа бичлэг хийх боломжгүй байна. SCROLL BARS- дахь сонголтоор сонгосноор FORM дээр SCROLL BAR –ийг ашиглах эсэхийг тодорхойлно. RECORD SELECTOR нь YES байгаа нөхцөлд FORM дээр бичлэг удирдах товчлуурыг гаргана NO байгаа нөхцөлд гаргахгүй. NAVIGATION BUTTONS нь YES байгаа нөхцөлд FORM дээр бичлэг удирдах товчлуурыг гаргана. NO байгаа нөхцөлд гаргахгүй. AUTORESIZE нь YES байгаа нөхцөлд FORM дээр ажиллаж байгаа үед FORM-ийн загварын хэмжээг өөрчлөхөд тэр автоматаар загварт өөрчлөлт оруулна. NO байгаа нөхцөлд загварт өөрчлөлт орохгүй. MODAL нь YES байгаа нөхцөлд FORM нь зөвхөн дангаар ажиллана. BORDER STYLE нь FORM-ийн шугамын хэлбэрийг өөрчилнө. CONTROL BOX нь YES байгаа нөхцөлд FORM дээр удирдлагын үндсэн цэсийг гаргана. NO байгаа нөхцөлд гаргахгүй. MIN MAX BUTTON нь YES байгаа нөхцөлд FORM дээр цонхыг максмум болон минимум товчийг харуулна. NO байгаа нөхцөлд харуулахгүй. CLOSE BUTTON нь YES байгаа нөхцөлд FORM дээр хаах товчлуурыг гаргана NO байгаа нөхцөлд гаргахгүй. WIDTH -д FORM-ийн өргөнийг тодорхойлно. PICTURE-д FORM-ийн дэвсгэр дээр гарах зургийг тодорхойлно. PICTURE TYPE-д FORM – ийн дэвсгэр дээр гарах зургийн төрлийг тодорхойлно. PICTURE ALIGNMENT –ээс FORM дээр гарах зургийн хэмжээг тодорхойлно. RECORD NAVIGATION - БИЧЛЭГ УДИРДАХ FIND TEXT – дараагийн утгыг хайх FIND RECORD – Find гэсэн цонх нээгдэж цонхны Find нүдэнд утгыг оруулснаар тухайн утгыг мэдээллийн баазад байгаа бичлэгүүд дундаас хайж олж очих. Go to first record – Мэдээллийн бааз дахь хамгийн эхний бичлэгт шилжих




Go to last record – Мэдээллийн бааз дахь хамгийн сүүлийн бичлэгт шилжих Go to next record – Дараагийн бичлэгт шилжих Go to previos record - өмнөх бичлэгт шилжих RECORD OPERATION Add new record - шинээр бичлэг нэмэх Delete record – идэвхтэй бичлэгийг устгах Print record - идэвхтэй бичлэгийг хэвлэх Save record – бичлэгийг хадгалах Undo record хийсэн үйлдлийг үгүйсгэх FORM OPERATION Apply form filter – Appler Form хэлбэрээр шүүлт хийх Close form – Form-ийг хаах Edit form filter – Form filter дээр засвар хийх Open form – Form – ийг нээх Print form – Form – ийг хэвлэх Print current form Form – одоогийн Form ийг хэвлэх APPLICATION Quit application – ‘программаас гарах Run application – программыг ажиллуулах Run MS Excel – Microsoft Exsel - ийг ажиллуулах Run MS Word – Microsoft Word – ийг ажиллуулах Run MS notepad – Microsoft notepad – ийг ажиллуулах GRAPH WIZARD хэлбэр ACCESS программ дээр мэдээллийн баазад буюу TABLE – д байгаа өгөгдлүүд дээр үндэслэн график байгуулж FORM байгуулж болдог. Энд GRAPH WIZARD – ийг ашигладаг. Эхлээд график байгуулах өгөгдлүүдээ оруулсан TABLE байгуулна. Дараа нь тухайн TABLE – даа байгуулах өгөгдлүүдээ оруулна. REPORT – ИЙН ТУХАЙ REPORT гэдэг нь тайлан гэсэн үг бөгөөд ACCESS – дээр Report байгуулна гэдэг нь Table –д байгаа өгөгдлийн цаасан дээр хэвлэж гаргах загварыг байгуулахыг нэрлэж байна. FORM ашиглан бид TABLE –ийн мэдээллийг дэлгэцэнд харуулж байсан бол REPORT ашиглан TABLE дахь мэдээллийг цаасан дээр хэвлэж авах боломжтой Шинээр REPORT байгуулахдаа DATABASE -ийн REPORT хуудсыг нээж командыг өгнө. Ингэхэд NEW нэртэй харилцах цонх нээгдэх ба шинээр байгууллах REPORT - ийг хулганаар сонгож, мөн TABLE /QUERY хэсгээс ямар мэдээллийн баазад байгаа бичлэгүүдийг үндэслэн REPORT байгуулахыг сонгож ОК командыг өгнө. MACRO-ИЙН ТУХАЙ MACRO-г хийх үйлдлийнхээ дарааллыг тогтооход ашиглагддаг объект юм. MACRO –г шаардлагатай тохиолдолд л байгуулах ба тухайлбал ямар нэг үйлдлүүд дэс дарааллан гүйцэтгэх шаардлага гарс ан бол түүнд MACRO -г ашиглана. MACRO-г ажиллуулахдаа RUN цэсийн RUN командаар гүйцэтгэнэ. Харин MACRO-г үйлдэл үйлдлээр нь ажиллуулахдаа эхлээд цэсийн RUN -ийг идэвхжүүлсэн байх шаардлагатай. MACRO –г хадаглахдаа SAVE дүрст команд дээр сонгох юмуу эсвэл FILE цэсийн SAVE командыг өгнө. MACRO–г ажилулахад MACRO -ийн үр дүн нь яг үйлдлийн дараалалд зааж өгснөөр биелэгдэнэ.




Бие даан судлах болон дараагийн лекцийн бэлтгэл сэдвүүд - Зургын болон графикийн програмууд - Corel draw program

Сэдэв: Corel draw програмын тухай үндсэн ойлголт

Хичээлийн зорилго: Corel draw програмыг эхлүүлэх, тохиргоог хийх талаарх онолын

мэдлэгийг олгоно.

Хичээлийн агуулга:

− Corel draw програм




− Шинэ хуудас үүсгэх

− Тохиргоог хийх

Өнөө үед компьютер ашиглан хэвлэлийн эх бэлтгэх нь маш энгийн үзэгдэл

болжээ. Учир нь компьютерийг ашигласнаар ажлын цаг багасаж, эдийн засгийн

хэмнэлт гараад зогсохгүй чөлөөтэй, өндөр түвшины дизайнтай бүтээл хийж

чаддагт байгаа юм. Иймээс ирээдүйд дизайнер болох хүний хувьд компьютер нэн

чухал ажлын багаж болоод байна.

Corel Draw 9 гэж ямар программ вэ?

Corel Draw 9 программ нь хэвлэлийн эх бэлтгэх программуудын нэг юм. Энэ

программаар та хүссэн

хэмжээ, хэлбэр, өнгө, дизайнаар хэвлэлийн эхийг хийж болно. Бусад программаас олон

давуу талтай.

(фото зурагтай ажиллах / векторын зураг, чимэглэл, эмьблем зэргийг зурах/ тексттэй

ажиллах/ Clipart

оруулж засах, шинээр зурах) Гол давуу чанар нь текст, зураг 2-ыг ижил түвшинд

ашигладаг өндөр нарийвчлалтай дүрс график гаргадаг явдал юм.

Corel Draw 9 программыг ажиллуулах 1. Corel Draw 9 программыг ажиллуулах 1) [Start] товчийг Click. 2) [Programs] ороод 3) [Corel Draw 9] ороод 4) [Corel Draw 9] Click.




2. Start up screen гарч ирнэ.

3. Welcome to Corel Draw цонх гарч ирнэ. New Graphic-ийг дараад шинэ хуудас нээнэ.

4. Corel Draw 9 программыг ажиллуулсан.

Файлыг нээх, хаах, шинэ хуудас нээх 1. Файлыг нээнэ. [File] ороод ,[Open] сонго. (Үүнээс хойш энэ ажиллуулахыг File>Open гэж бичнэ.)




2. Зургийн файлыг сонгоно. 1- [kimi-lesson] хавтасд ороод 2- [Corel Draw]хавтасд ороод 3- [CD-Lesson03-open]хавтасд ороод 4-sample.cdr сонгоно. 5- Open Click.

3. Зургийн файл гарч ирсэн.

4. Файлыг хаана. File>Close командыг өгнө.

5. Шинэ хуудас нээнэ. File>New командыг өгнө.




-г дараад хуудасны хэмжээг сонгоно.

Лекц №6

Орох анги: ОУАЖ –I курс

Цаг: 2

Сэдэв: Corel draw програм дээр дүрс болон зурагтай ажиллах Хичээлийн зорилго: Corel draw програмыг эхлүүлэх, тохиргоог хийх талаарх онолын







− Шинэ хуудас үүсгэх

− Тохиргоог хийх

Үндсэн дүрс зурах хэрэглүүр

дөрвөлжин

Дугуй

олон өнцөгт, од Зөв олон өнцөгт,тойрог, од хэлбэртэй дүрс зурахдаа Ctrl товчлуурыг дарж байгаад
















Лекц №7

Сэдэв: Corel draw програмын layout, Arrange, Effects цэсний талаар Хичээлийн зорилго: Corel draw програмын layout, Arrange, Effects цэсний талаар хийх талаарх онолын мэдлэгийг олгоно.

















Лекц №8

Сэдэв: Corel draw програмын Bitmaps, Text цэсний талаар

Хичээлийн зорилго: Corel draw програмыг эхлүүлэх, тохиргоог хийх талаарх онолын




1.Шинэ хуудас нээнэ.

File>New...

2.Зургийг оруулж ирнэ.

File>Import...

kimi-Lesson/ Corel Draw/

CD-Lesson19-wanted / wood.jpg

Хэмжээ өөрчилнө.

File>Import... paper.jpg

3.Зурагт эффект өгнө.

Bitmaps>3D Effects>Page Curl

File>Import... maidaru.jpg




г аваад хоёр цэг сонгоод

Хэрэггүй хэсгийг таслана.

Bitmaps>Crop Bitmaps...

Тэгээд Bitmaps>Mode>Grayscale

Bitmaps>Creative>Vignette

File>Import... stamp.jpg

Цагаан хэсгийг тунгалаг болгоно.

Bitmaps>Bitmap Color Mask

-г аваад цагаан хэсэг дээр Click.




Tolerance-г зөөгөөд -г дарна.

4.текст бичнэ.

-гаар текст бичээд -гаар сүүдэр өгнө.



Documents

Medeelel zui ii-n lecture