366
MEDIAEVALIA Специално издание СБОРНИК в памет на Доц. д-р Георги Сотиров 1946-1998 Съставител: Красимира Гагова Редакция: Красимира Гагова, Александър Николов

MediaevaliaS

  • Upload
    elemag

  • View
    336

  • Download
    4

Embed Size (px)

Citation preview

MEDIAEVALIA . - 1946-1998: : ,

". "

MEDIAEVALIA . - 1946-1998: : ,

ISSN 1314-2755

ediaevalia . . - (19461998) " , "

: . : . , . - : [email protected]

(Laonici Chalcocondylae Historiarum Demonstrationes I, IV, V)..............................................7 ...............................................................33 ........58 ..........................................................................................74 ..............................................................................102 ( ) .........................................122 (806 -882) .......................................................................140 ..........171 ........................................................................192 , 1292-1334............................................215 ...............................................................254

..................266 .............................................................................................277 . , . (. 1225. 1273) (1273) ........................................................................291 , ...............................................345 V . ...........348 .................................364

. - , , .

(Laonici Chalcocondylae Historiarum Demonstrationes I, IV, V) V . , , . 29 , , . 1298 1463 ., , 80 V . , . , , . 1556 . . , , 1. . . 1615 . Historiae Byzantinae Scriptores2. . 1843 . . , 3. . . Patrologia Graeca4. - 1922

Laonici Chalcocondylae. De orirgine et rebus gestis turcorum. Conrado Clausero interprete. Basiliae, 1556, 1562 Laonici Chalcocondylae. Editio princeps Graece et Latine curante J.B.Baumbachio, Genevae, 1615. Laonici Chalcocondylae. Historiarum libri decem, ex recognitione I.Bekkeri, Bonnae, 1843.4 3 2

1

Migne, I.P. Patrologia, Series Graeca, vol. 159. Paris, 1866. 7

1927 . . 5. , . , . , . , , 1430 . , . , . , . , 80 V ., - - . , . , - . , , 6. , . , , 29 1453 . 1453 . terminus post quem . 1466 ., , Laonici Budapestini, 1922.6 5

Chalcocondylae.

Historiarum

Demonstrationes

emend.

E.Darko.

Laonici Chalcocondylae. Historiarum Demonstrationes, p. 1. 8

7. . () 80- V . , . .. , , , 8. , , , . , , . , . , - , , , , . Laonici Chalcocndylae Historiarum demonstrations . .

7 8

Ibid., p. 123

. Markopoulos, A. Das Bild des Andern bei Laonikos Chalkokondyles und das Vorbild Herodot, JOB, 50, 2000, 204 - 216. 9

. 1396 . , , , , . (Laonici Chalcocndylae Historiarum demonstrationes, I, p. 64 67 ) , , . () (). , (), . ; () . 25 , , . -. . , , , , . (), (), , , , - . , (), , () . , . . , . , , , . 10

. , , , , . . , . . . , . , . , . , . , . , , . (Chalc., p. 67 68) () (). , . , . , , . , , , () . 11

, . . , . , , , . , . , , , . , . . , , , . , . . 1399 . , . . , . (Chalc., I, p. 79 86) , . , - , . , , . , , . 15 , 19 . () . 12

, . , . . , (), (), () . , , . (), , , . 150 . , , , . , (). ...( ). , , . . () , (), (), . (). (), (), - . , , . , . . , , - , . (), , , (), (), 13

, . . , . , . , . () . , . (), , . , , . , , . , . . . , . . , () , . , . , - . . . , , , , . , . , 14

. , , . . , : , (), . . , . , . , . . , . , . . . , , . , , . , . , , . , , . , , -. . . , , , ,15

. , . - . , . . . , , . . , . , , , . , , . . , , , . . , . . , , . -. , . , . (Chalc., , . 86 88)16

, . . , . , , . 5000 . , . (). , , , . , . , . , . , , . - . , , , . , . . , . [ ]. (), . . . 17

. - - . , , . , . 210 . . , , , , . () , . . 15 , - 11. . , , . . , 1416 ., , . (Chalc., I, p. 174 190) , [] - , , . , . , . , , , . - , ,18

15 . , , . . , , . , . , , , , . , . , . , . -. , , -, . , , , , . . , . () . , , . , . , , , , , . - [ ] . , (), , 19

. , , . , . , - . , , . , , . , , . , , , , . , ... , , 8 . , , , . , 24 , , , .. . , , 2000 . , - (). , . . . . . , 20

.. , 300 . , , , . , , . . , . , , , . , , , . , . , , , , . 40 . , , . , , . , , . , . . , . , . -21

, . . . (.. ). , - . , , . , , , . 5 , . , . , . , , . . , , . . . , , . , , , . , 22

, , . , , . , , , , . 22 - , . , , ... . , . (Chalc., , . 38 44) [] - . () . , . , . , , . , , . , - , , . (). , 23

, . , , , . , , , - . () (). , . , , . , , - . , . , , , , -. , , . , . , . , , , . () , . , - . , , . 24

, , , , , , . [] . , . . , ; , , , ; . ( ) . , . -, , , . , , () , , , - , , . . [ ], , , , - , , , - . . , , 25

. . , , , , . , , . (), , . , , , . . , , . , , . , (), , () (), , (), () : , , , . , , , , . , , , (), , , . ( .. Magna Graecia), . 26

, , . ( (1386 1414 .) , () , , ... (Chalc., , . 49 57) ( ) ; . 700 , . , . . : - , (), . . . . 2000 . , ( - ). , . -, 5000 , . () (). , . ,

27

. , , . (). , - . , , , , , . , . (), . , , , (), , (), (), (). , . . ; , . , , , . - . , . , . , . , . , . , , 28

, . , , , . , . ; , , . , , , , ; , : , - . , , , . . , . , . . . , . , , , , , , , , . , , ,

29

- , . - . , , . () 250 ( ), , , . , , , , , . (), , . , . , , : . , . . , . , . : , , , . , , . , , . , 30

, , : , , . , , , . , , . , , . , . , , ( V (1454 1474), , , . - , , , . , . . , , , , , . , , . , , , , , , , . , . 31

. , , .

32

, . , , . , - . , , . , - , .

14 895-896 . 11 . , - , " " , 894 . - 26 , 912-924 . - , , , , .

33

, 924-926 . , - , " "

, , - . , , 9 923 . . , - . , , . , , , . , , . , . - - , . , , "" , 34

. , . - - . , , , "" . , , , . , - 894 . , ", - , -, , (.. )1. , , , . , , . , Leonis Choerospacti, Epistolae, , 4, p. 178, 181. . , . . , . VI-VII (1900), 179-245; , . , ., 1971. . I, . 2, . 310 . , , , , . 351

, , - . , , , - , . , . " "2 . 913 ., , " ". , ", , - ", . , ,, , 3. , , : " . -, , "4 , , , , , 894-896 .2 3 4

_Nicolaos Patriaha Epistolae, , 4, p. 186. Ibidem, p. 191-192.

Ibidem, p. 193. , . 36

, , , . - " " "" , "" "". 920 . , - .5 , . , " ", , " 6. 7. , , , Nicolaos Patriarcha, op.cit, p. 231. , . : " - , , , , , , - , , , , , , ..."6 7 5

Ibidem, p. 232, 238.

, , 923 ., : " , , , , ". - Ibidem, p. 295. , - , " ". - Liudprandus, Antapodosis. - , 2, p. 319. 37

" ". , , . , , - , , . , , , , . , , . , , , . . , . , , - , - 8. _ Nicolaos Patriarcha, op. cit., p. 203-206. : . , . . - : , , 1963, . 65 , ., , .,2007, . , .551 . 388

, , , . , . 913 . VII . , , " , , ". ", ". : " , ?"9 913 . , , . 914 . , . , 10. 917 . , " " " ". , ,

9

Nicolaos Patriarcha, op. cit., p. 195-196.

Ibidem, p. 200. : " , . , ?". -Ibidem, p. 206. 39

10

11. 918 ., . , , , " "12. - , , , , 13. , 14. , 15. , Nicolaos Patriarcha, op.cit.,p. 218. " - , , , ".12 13 11

Ibidem, p. 222.

921 . , , . Ibidem, p. 240. - : " , , , , ... Ibidem, p. 278. 923 . , , " ". - Ibidem, p. 290.14 15

Ibidem, p. 256.

: " , , , , , . , , , ". - Ibidem, p. 294. 40

. , , . , 16. 924 , . . , " , ", " ". , " ". , , . , - " , , , , "17. , . , - . "", " ", " ", . " ",Nicolaos Patriarcha, op.cit., p. 258, 262, 276. , . , . , .2004, .127 . , , .17 16

Ibidem, p. 296. 41

" " , " , , , ". , , 18. , , , , - , " " 19 . , , , , , , , "" . , . "" . "" , , "" . ,

18 19

Romani Lacapeni Epistolae, ,4, p. 299, 307, 313.

Romani Lacapeni Epistolae, p. 302, 307, 308. , " , ". Ibidem, p. 309. 42

"" "" 20. - , . , , . , 923 . , I 21. , , , "- "22. . " " " , , "" , - : " , , - , ". - Liudprandus, op. cit., p. 323. . , . (893-927). , . 161. , - , . . " , , ". , , , . . , . , .115. . , ., , ., 2006, .151 .21 22 20

Theophanis Continuati Chrographia, ,3, p. 126, 132 Constantinus Porphirogeni. De Thematibus, , 5, p. 192. 43

". " "23. 926 . , " "24 , - . . "", 25. . , " , " , , . , "", , . , , . , , . 26. , , . , . , , , . .23 24 25 26

"" ,

Leonis Diaconi Historiae, , 5, p. 257. Iannis Zonarae, Epitome historiarum, , 7, p. 117. Vita Lucae inuioris steariotis, , 5, p. 232. Vita Mariae inuioris, , 5, p. 76-77. 44

" " , , . - . . " " , , " ", " " " "27. , , - , " ". , , . , , , , . 28. , , . . , , , 29. De pace cum bulgaris homilia, , 5,p. 89. . . - (893-927). , .,1983, . 153 .28 29 27

. , 11:14. , 13:6. 45

. , , , , 30. "" , . , 923 . . " ", , - (.. - ..), , , ". , . , " , " , , " , , ".31 "" , , , . , , - , , . , 32.30 31 32

Theophanes Continuatus, op. cit., p. 135. De pace cum Bulgaris..., p. 95. Ibidem, p. 98-99. . , . ..., 159-160 46

, , . , . , , , - , . ? 913 ., VII , - (395-408 .). : " , , , , . , , , . , , . . , , , ". 47

: " ? ?". , . , " - , "33. , . . , , . , , . , , , , , 34. . , 35. . , , , . 33 34

Nicolaos Patriarcha, op. cit., p. 196.

, , , , ., 1993, .9. , . . - , , 1894, 400-401, . 9. 4835

- , 529 577 . . , , " , ". , , " , ". , " " " ", , 36. , , , . , . . , , , . . , , ,

36

Agathiae Historiarum, Bonnae,1828, p. 126. 49

, . 921 . , . - , - , . , - , . " , , ". " , , , , "37 , "magister militum". , . . , 38. , . : " , . , , 37 38

Nicolaos Patriarcha, op. cit.p. 254. , . . . ., 1976, 98-100. 50

, , , , , , "39. , - , . , - , . . , , " " " "40. - , , , , , . - . , . , , . , , 904 . , . ,

39 40

Nicolaos Patriarcha, op. cit., p.254. , . ..., . 158. 51

41. , , - , . , , , , . , , , : " , , , , ". - , , . " , , "42. , , , . , , , , . , , , , , , - . , , , , .41 42

, . . . ., 1963, . 158. Nicolaos Patriarcha, op. cit., p. 270. 52

, . , , " . "43. , . , , , . , . 922 ., , : " , , , , , , , , ..."44. 923 ., , , " , , . , , , ". - , . " , , - - , , 43 44

Leo Choerospactes, op. cit., p. 176. Nicolaos Patriarcha, op. cit., p.261. 53

, , , , ? , , ?"45. , , " ", , . , . . , . , , " , , , . , , , , , , "46. " ", , (.. ), " " , "47. 45 46 47

Ibidem, p. 274-275. Vita Lucae inuioris, p. 232.

De pace cum Bulgaris..., p. 96. , , , "- - " (Theophilacti Constantinopolis patriarchae Epistola Petro Bulgarorum regi, , 5, . 184. " ", Leo Diaconus, op. cit., p. 248. 54

"" , , , . . , - " "48. . - , , 49.48 49

Theophilactus, op. cit., p. 133.

, . ..., . 163 . , "", , . , . , . . , , . , .. , . , Shepard, J., Simeon of Bulgaria Peacemaker,, - , .83(3)1989, .9-48. , ., .., .189, , 55

, , . , , . - I . " ", . , , . , , . , , , " " "" , . , . , . 56

, , . , . , , , , , .

57

- , - . mare nostrum . , , , , , . , . , , , , , , . , , , , , . X - XV , .. . . - ; , , , ..; , , .,

58

; , . . 1 , , . , , , ; , , , ; , , , , . , 2. . - : Medieval trade in the Mediterranean world, illustrative documents, translated with introductions and notes by Robert S. Lopez and Irving W. Raymond (London,1955), Codex diplomaticus regni Croatiae, Dalmatiae et Slavoniae, sabrao i uredio T. Smiciklas, (Zagreb, 1904); Monumenta Serbica, spectantia historiam Serbiae Bosnae Ragusii, Fr. Miklosich (Graz,1964); Monumenta historica ragusina, uredio Mihailo Dinic (Zagreb, 1951-); , ,(, 1912), Liber statutorum civitatis Ragusii compositus anno 1272, nunc primum in lucem protulerunt V. Bogisic et C. Jirecek, 1904; Regestes des deliberations du Senate de Venice concernant la Romainie, par F. Thiriet, Documents et recherches sur leconomie des pays byzantins, islamiques et slaves et leurs relations commerciales au Moyen Age, 1 (Paris, 1958-); Il libro dei conti di Giacomo Badoer (Costantinopoli 1436-1440 ): complemento e indici , a cura di Giovanni Bertel (Padova, 2002)1

- : R. S. Lopez , The commercial revolution of the Middle Ages, 950-1350 (Cambridge, 1976), R. S. Lopez, Storia delle colonie genovesi nel Mediterraneo (Genova, 1996); E.Ashtor, Levant trade in the later Middle Ages (Princeton, 59

2

, , , - . -3 , -, , - -, . 4. . . , . . 1983); D. Abulafia, Commerce and conquest in the Mediterranean, 1100-1500 (London, 1993); D. Abulafia, Italy, Sicily and the Mediterranean, 1100-1400 (London, 1987), Fr. W. Carter, Dubrovnik (Ragusa) - a classic city-state (London, 1972), B. Krekic, Dubrovnik: a Mediterranean urban society, 1300-1600 (London, 1997), Idem, Dubrovnik (Raguse) et le Levant au moyen age (Paris, 1961); N. Klaic, Povijest Hrvata u srednjem vijeku (Zagreb, 1990), N. Klaic, Trogir u srednjem vijeku (Trogir, 1985), N. Klaic, I. Petricioli, Zadar u srednjem vijeku do 1409 (Zadar, 1976); . McCormick, Origins of the European economy: communications and commerce A.D. 300-900 (Cambridge, 2001), A. Laiou, The Byzantine economy in the Mediterranean trade system; Thirteenth-Fifenth centuries, Dumbarton Oaks Papers, vol. 34 (1980), 177-222; F. Lane, Venetian merchant galleys, 1300-1334: private and communal operation, Speculum, vol. 38, 1963, 179-205, F.C.Lane, Venice: a maritime republic (Baltimore, 1981); M. Balard, La mer Noire et la Romanie genoise: XIIIe-Xve siecles (London, 1989); G.I.Bratianu, Recherches sur le commerce genois dans la mer Noire au XIIIe siecle, Paris, 1929; O. R. Constable, Housing the Stranger in the Mediterranean World: Lodging, Trade, and Travel in Late Antiquity and the Middle Ages (Cambridge, 2003), . , . ( IX- 70- XI .), , 2006; 60 80 , , 40 , 10 , , Carter, p.159-1624 3

N.Klaic, Povijest Hrvata, p. 208, B. Krekic, Dubrovnik (Raguse) et le Levant , p. 21 60

, (, , - ) . , , , ( 60 ). . , .5 2/3 ( ), .6. , , , , - . , , , . . , , , , -

5 6

F.C.Lane, Venice, p.156

. Ashtor, Les mtaux prcieux et la balance des payements du Proche-Orient la basse poque (Paris, 1971) 61

7. , XII-XIII , , , . - , . , XIV XV 8, - , . . - . - .9 . ( ) .10 XIII - XIV , . 1265 . :

XIII - G.Makris, Ships, The Economic history of Byzantium from the seventh through the fifteenth century, I (Washington, 2002), p. 958

7

F. Lane, Venetian merchant galleys, p. 179-205

M. McCormick, Origins of the European economy, p. 450-468, G. Makris, Ships, p. 9510

9

Carter, Dubrovnik (Ragusa) - a classic city-state, p. 136; 62

, , . , . , . , 11. . . , , ( 1224 .), . 12. . , . - . , . , .., , .., . XIII ., o, 1976. . 138 Al. Ducellier, La faade maritime de lAlbanie au Moyen age. Durazzo et Valona du XI e XVe siecle (Thessaloniki, 1981), p.182 6312 11

. , , . . , . , (969-976) 972 . 13. 1045 ., (1042-1055) . 200 300 , 14. , , 1045 . , . , . , , , , , , . - . XV , , . 6 000 , 13 Actes de Protaton, ed. par D. Papachrissanthou (Paris, 1975), N 7. Byzantine Monastic Foundation Documents. A Complete Translation of the Surviving Founders' Typika and Testaments, edited by John Thomas and Angela Constantinides Hero, (Washington, 2000), p. 232-244 14 Actes de Protaton., N 8. Byzantine Monastic Foundation Documents, p. 284-293 64

.15 , , 16 000 . , . (1081-1118 ), 6 000 , 1500 .16 , 200 300 , .. (1500 ) . . . -, 1196 . (1195-1203), (sekreton) . 17. - V . (1282-1328) 1298 . , Actes d Iviron I des origines au milieu du XI siecle, ed. J. Lefort, N. Oikonomides, D. Papachrissanthou et H. Metreveli ( Paris, 1985), N 6. Actes de Laura, I, ed. par P. Lemerle, A. Guillou, N. Svoronos, D. Papachrissanthou (Paris, 1970), N 5517 16 15

Actes de Laura, I, NN 67, 68, 69 65

, antinaulo, skaliatikion, kommerkion, limeniatikion18. 1321 .19 1284 . , , , , , , 20. . , 1045 . , . 1199 . 1000 , 21. , . 1299 . 22. , 1342 . , Actes de Laura, II, N 89. . M. Zivojinovic, The trade of Mount Athos monasteries, ZRVI, XXIX-XXX, (1991), p. 107.19 20 21 18

Actes de Laura, III, N 118 Actes de Laura, II, N 74.

Actes de Chilandar I des origines a 1319, ed. par M. Zivojinovic, V. Kravari, Ch. Giros (Paris, 1998) N 5.22

Actes de Chilandar, N 17 66

23. , (1331-1355), . 1346 .: , , , , - - 24. . karabion, sandalion, ploion, naus. karabion, naus ploion , .. - , , sandalion . . platidion, koutrouaion grippos 25.

Actes de Zographou, publies par W. Regel, E. Kurtz et B. Korablev, , XIII, 1907, N 32 . . , IV , , , (, 1996), . 81-87 H. Ahrweiler, Byzance et la mer, la marine guerre la politique et les institutions maritimes de Byzance aux VII-e XV siecles. Apendice II, Categories et types de navires (Paris, 1966), p. 409-410, G. Makris, Ships, p. 93 6725 24

23

, , ; , , , , , , , . . - , , . ., , , . - , , , ; - , , . - - , , . . , . , . - , . - , II (976-1025) 992 ., ( 1081-1118) 1082 ., (1143-1180) 1148 . 1112 . 1115 . , , , , ; , .

68

. , . VIII (1261-1282) , , , , . II , , , , , , . . - II 1319 .26 (1204-1215) 1210 . , 27. (1331-1371) 1346-1347 . 1387 . ,

II , . , . (, 1956), . 289; . Laiou, The Byzantine economy in the Mediterranean trade system, p. 206, 20927

26

Al. Ducellier, La faade maritime, p. 133 69

100 4 , . , , . , , 28. . , , , . - , , . , II (1218-1241), , , ..... .....29. , .30 (1430-1460) 1451 . 31.

, . , 2, (, 1944), c. 137; . , ( XII XV ) (, 1995), c. 127-132 ., , N XXXIV, XXXVI, XXXIX, XLI ., ., , c. 4330 31 29

28

, , N XI, 1335 .

Acta et diplomata Graeca medii aevi sacra et profana, Fr. Miklosich, J. Muller, (Vindobonae, 1860)1690. 70

- , . . 1232 . . , , , . 4 , -32. , , , , , , XII . 1292 . , . . 33. , , . , , , naulokatartiatikon, limeniatikon, embtikon, ekbltikon, diabatikon, metrtikion. - kommerkion, . XIV . 10 , 32 33

Carter, Dubrovnik (Ragusa) - a classic city-state, p. 89 - Carter, Dubrovnik (Ragusa) - a classic city-state, p.

107-110 71

.34 35. , - , . , XIV . - , , , , . - , - , . , .36 . , , , . , , . Makris, Ships, p. 95 Oxford Dictionary of Byzantium, ed. A. Kazhdan, I-III, 199135 36 34

Al. Ducellier, La faade maritime, p. 280 Carter, Dubrovnik (Ragusa) - a classic city-state, p. 157 72

, . , .

73

() . . , / , , . , , : , . , , 1. P , (, .2 . . 1978 ) : , , , , , P a e, , , . , ( , .23-34 ). (. , . . 1975) , : , , . , , , , . / , . 15-17, 20-30/. . ( . , . 2000, .28-29). 741

, , . , , - . . . , - , , : , (, .1891, 179-200; 1891, 231-256)2. (), - . , , 3. - . (. . .. 1994) . , , . , : . , , . -, . 80- 20 : - . , . . , , . - . (., . , . , (1980-1982 ). 753 2

, , , . (- ), . , , , , , 4. , () . - , , , . - , . ( , ) 5 . ,

4 5

. : , .1996.

, . , , . ( , ., 1939, 29-30) . , , . 76

6, 7, (, , .) . . , . , : , , ., , , . 8. , 150 , 9. (, . 1997, 233-237), , (. , : . 11, 1963, 5-63 ) . . 1974. : , . 1981. 14 . ( 1355-1371), , . (1871-1895 ) , , , , . . 1895 .( , 1986, 105-115). . , . , ( , ). , . , . . ( 2004 .). . . .1974, . 100-101, 781-789. , .. , , , . , , , . , , , , ., , , , .( , 802-812). 779 8 7 6

. , ( ), - , , (). . 11 10

. , (, . , . 1939). (, .) .12 , , 13. . , . ( . 1974, 587-614). , . 1966; , .1941, 1-97. . . , . .1978, .35-38. . , 1975, 38-44. , . . , , . 1994,7-12. , , , . : - . 4000 . . . . . . . . . . . . , . , , . ( ) . . . -, 200 , . . , . , . 1998, 25-28. 7813 12 11 10

, (, 1940, 1976; -, ., 2004),14 ,15 . . a , , . , , , . , 16. , , . . : , . - .. . . . 1975, . 575-586. . -: , .1948,129-131; . , 1931, 64-68; . , 1924, 45-46. (, , , , .) : = ; , , ) () . , (, . 1999). 7916 15 14

, , , - , - : , , , , , , , , . , , , . , . , , , . , . , - . , , , (, 2001). - , . : (1912), ( ) . . : , (1919-1940), ( 1879-1946) , ( ), 80

. , . , . , - , , . 17, . , . , , , . - (1997-2001), ( 2001-2005), (2005-2009). , . , - , .. 40- 50- 20 . . 18 , . ( ) , - ( 9

17 18

,. . . 1984.

A, . . : . (., . ..2004, 173188. 81

1944 )19 , , , . 90- 20 . : . , . , . . : , ( III), . 9 III. , , , . , . - . . * * * . , . . 1990 . 8219

,

, , , . , , , . , , 20. , , . . - , . . , , 30- 19 , . , . , -, , .

, , . (1948) . , 1990; . (1966) . .. (1995), . . ., , .(, ... , 1995. 8320

( ) . - - . - . . , , 1811 . . , . (, . 1987, 17). . . , , , , (, . 1990, 11). 1930-1931 . . , . 1830-31 . . , 30-40- 20 , 30- 19 200 200 200 . , , : , , , , , 21, ... (, . 1948, 63, 139, 140-142). , (, . 1990, 11-12). , , (., . . 1980). 8421

, . . . : ... e, 19 , - ( 18 ): ... . , (, . 1914; , .. 1970)22, . . , (, 1995, 34). - 1991 . 1819 . . 1821 . . , , , . . . (, 1971, 35). 8522

. . , , , , : 23, , , , 24. . . , , , . (, . . , . 1995, 13). . . . . 21 1829. () : , , , , , , , . . . (,. . , 1995, 14). , . , , , (. , 1996, 56) . : , , . . . . . . : : , , . . . , , , . . , , , (. , 1996, 45-46). 8624 23

70 ( 350-400 ), . . , (, . . , 1995, 14-15). , (, . 1996, 170171). , . , 90- 20 (, .1996, 169)25. , . . , (, 1996, 176). . , . . ,

1830 . (. ) , . . , -- . , , .(, 1996, 64). . . . , 1995, 12-13. 87

25

26. (, , ) 27. , ( (), , () (, -, . ). () 28. . ( ) ()29, , 30. , , . , 31. 26

. , 2001,

378-379. . 60-70- 20 , , . , . ( . , 1994-1996). . , . ... . ().29 28 27

. . . ,1996,29-

55 , , , , , . : , , - , (, . 1996, 176) 20 ( ). . , 8831 30

, . - - . , , , . ( , ). 32.

20 : (, 1914, 45). 20 : , (. , ., ). , , 90- 20 . . , , , 70- 80- 20 . - . . . 1 1835 . . : 1. , ; . 2. , , , ; , . 3. , , , , ; . ; ; . 4. , ; . 5. , , ; , . . . 104 . (, . . , 1980, 74-87) 8932

, 20 33. . , 1807 . , , 18 .34. , (). , , 35. . , . . . , 8 . . , (), . , , , .

. , , , - , 70- 20 . -. . (. ) . 1805 ., - , , 19 . . , 1995, 27-30).35 34

33

. , 1995, 24 - 44. 90

, (. , .. ). , , . , ( ) , , , , , , , (, .:, . 1982,.1,2) , , ., . , . , , , , . . , . . - 1877-1878 . . . 80- 20 . 8 , 20 . , .. . . , 91

36. , . . () 60-80 20 , . . : , , ; , , . . . . 100 . . . (). , . , . , . - , . . , - ,

2002 . . 92

36

20- 30- 20 37. , (19181940), (1941-1944). , , 38

,

, . , , , . , , , . , , . . , , , . , . . , , , 2004, 4, 85-90. , . (, 1996, 58). 9338 37

: , , . , , , . . -: , , , , . 1944 . , , 39

,

1946-194740, . , . - , , , : - , , , 41. , , . - . , , . 39 40

: . , 1996, 125-138

. , 1996, 89-12441

: . , 2006 ( ). 94

, , , . , , . . , , , , . . . 1938 . , 40- 50- 20 . , , - . , . , , : , . , , , , . , 42. , , () . . , , , (), . . 9542

90- 20 21 . : , 43. , , . 60- 20 , . :, . ( , ), , . . , , , . 44. , , , . . . , . ,, 60 , . - , . 40 . , , .

43 44

. , 2004, 94.

. - , . , , , : , . 96

, . ( , , , , ). , : -, . . , - , 15 . . , , ., ( ),

, . , , . . -

97

, . . ,

, , . . 1939. , . . , -

, . 27, 1,1931, 64-68. , , . . 2001 A, . . : . (., . ..2004, 173-188. , . . : . . 1996, . 169-183. , . . : 70 . , .2006 ( ). , . . .-. . - . Studia Balkanicaq 23, v. 2, 761-783. , . , , . XXX, 2004, 4, 79-97. . . 4, . . 1982. , . . . 1966. , . : . , . 1940. . , . ., 1976.

98

, . . : . . 1996, 89124 , . . : .. 1996, 125-130. , ..i i i(,

i) , .29, 1914. , . .2.. 1978. , . , . : . .1996, 56-71. , . , , , , .3, 1890, 179-200; . 4, 1891, 231- 256. , . . . 1982. , . . . . 1975. , . . . 1982 , . . : .. 1998, 23-43. , . . .1948 -, . . . 1999. - , . (1700- 1850).. 2004. , . 14 , . 1986. ,.. - (1801-1956) . 1965.

99

, .. . . 1966. , . . , . , 1980. , .... , . , 1995. , . . : . (). . . , .1997, . 1997, 233-237. , . . , . 11, .3, 1941, 1-97. , . : (.: .-. , . ). . 1996, 29-55. , . . , . 1938. , . . 1939. , . . , . . 1994. , . . : . . , . 1970, 377-390. , . . , .11, 5-46. , .. .180 . , 1990. , . ..2, . 1924. , . . , , . . 1981

100

, . . . 2000. , . . . 1996.

101

4 476 . 1 2 3 4. 12- . 5 6 , , , 7. cives civilis virtus8, , ,

, , (. rugii) - . VI . X-XII . . (Skiren, Sciren, Skiren, Scirii, Skiri) - , . , . Odoacer, Odovacer, Odoacar, Odovacar, Odovacrius (. 433 ., . 15 493 . ) - rex Italiae Romulus Augustus 476 . (Flavius Romulus Augustus), (Romulus Augustulus), . 31 475 . - 4 476 . David Potter, A Companion To The Roman Empire (Malden, Mass.: Blackwell Pub., 2006), p. 100. The History of the Decline and Fall of the Roman Empire, Strahan & Cadell, London. 1776 1789 . Pocock, J. G. A. Between Machiavelli and Hume: Gibbon as Civic Humanist and Philosophical Historian, Daedulus 105,3(1976), 153-169. Pocock, J.G.A. Barbarism and Religion, 4 vols. all Cambridge Univ. Press. vol. 1, The Enlightenments of Edward Gibbon, 17371764, 1999 [hb: ISBN 0-521-63345-1], 303-304; Pocock, J.G. A. Barbarism and Religion, 4 vols. all Cambridge Univ. Press. vol. 3, The First Decline and Fall, 2003 [pb: ISBN 0-521-82445-1] FDF, 304-306.8 7 6 5 4 3 2

1

. 102

fortitudo9 et honor10. , , , . , , , . 1764 ., 11. , . ? , , , , ? , , ? V . 12 - : !.... - , . 1984 . 210 , . , . Fortitudo, inis, f 1. ; 2. , , . , ., , . . , , 1990 ., . 271.10 11 9

Honor, oris, m . , ., , . . ., . 301.

dward Gibbon, Autobiography of Edward Gibbon as Originally Edited by Lord Sheffield (Oxford, 1907), p.160. Bowersock, Glen, "The Vanishing Paradigm of the Fall of Rome". Bulletin of the American Academy of Arts and Sciences, 49.8 (May 1996: 29-43), p. 31. 10312

, , , , ... , aequitas13, virtus14 iustitia15, , luxuria16, ambitus17 avaritia18, , , , , . , , , . . , .

Aequitas, atis, f - , , . , ., , . . ., . 31. Virtus, utis, f 1. , , ; 2. ; 3. , . , ., , . . ., . 774. Iustitia, ae, f - , . , ., , . . ., . 368. (Dig. 1.1.0. De iustitia et iure). Dig. 1.1.1pr. Ulpianus 1 inst. Iuri operam daturum prius nosse oportet, unde nomen iuris descendat. est autem a iustitia appellatum: nam, ut eleganter celsus definit, ius est ars boni et aequi. , ius. Ius iustitia: : e!. Luxuria, ae, f ) , , ; ) , , . , ., , . . ., . 397. Ambitus, us, m - 1. a) ; b) ; c) , . 2. , . 3. , ; 4. , . , ., , . . ., . 44. Avaritia, ae, f - , , . , ., , . . ., . 77. 10418 17 16 15 14

13

... - - 19 - . , . , , 20, , . , , 21 22. , , , virtus honestas23. : populus Romanus24 - . , ,

M. Tulli Ciceronis De oficiis liber secundus. [77] Nullum igitur vitium taetrius est, ut eo, unde digressa est, referat se oratio, quam avaritia, praesertim in principibus et rem publicam gubernantibus. Habere enim quaestui rem publicam non modo turpe est, sed sceleratum etiam et nefarium. Itaque, quod Apollo Pythius oraclum edidit, Spartam nulla re alia nisi avaritia esse perituram, id videtur non solum Lacedaemoniis, sed etiam omnibus opulentis populis praedixisse. Nulla autem re conciliare facilius benivolentiam multitudinis possunt ii, qui rei publicae praesunt, quam abstinentia et continentia.20 21

19

. , , IX; , VII, 14, 5.

Abstinentia, ae, f , . , ., , . . ., . 16.22

Continentia, ae, f , . , ., , . . .,

. 153. Honestas, atis, f , , , . , ., , . . ., . 301.24 23

. 105

! 25 , ...26 110 27, . 28 - , , , , , , , . . , 41; , III, 40. (Gaius Pontius; + 292 . ...) , 321 . ... , (Titus Veturius Calvinus) (Spurius Postumius Albinus), Furculae Caudinae ( ) . 292 . ... (Quintus Fabius Maximus) . M. Tulli Ciceronis De oficiis liber secundus, 75. 'Utinam', inquit C. Pontius Samnis, 'ad illa tempora me fortuna reservavisset et tum essem natus, quando Romani dona accipere coepissent. Non essem passus diutius eos imperare.' Ne illi multa saecula expectanda fuerunt: modo enim hoc malum in hanc rem publicam invasit... Nondum centum et decem anni sunt, cum de pecuniis repetundis a L. Pisone lata lex est nulla antea cum fuisset. At vero postea tot leges et proxumae quaeque duriores, tot rei, tot damnati, tantum [Italicum] bellum propter iudiciorum metum excitatum, tanta sublatis legibus et iudiciis expilatio direptioque sociorum, ut inbecillitate aliorum, non nostra virtute valeamus. (quaestio perpetua de repetundis), 149 . (Lucius Calpurnius Piso) . . , , 106. 123 . (Lex Acilia repetundarum), 100 . (Lex Servilia Glauca), 81 . (Lex Cornelia), 59 . (Lex Iulia) . 10628 27 26 25

. , , , : , , , . ... , , , 29, , 30 - 31. aequitas iustitia, - modestia32, - virtus, - decor33 - honestas, - ambitio34,

29

Invalidus, 3 , , . , ., , . . ., .

359. mbitus, us, m 1. ; 2. , ; 3. ; . . , ., , . . ., . 44. P. Corneli Taciti Annalum liber primus [2]. ...neque provinciae illum rerum statum abnuebant, suspecto senatus populique imperio ob certamina potentium et avaritiam magistratuum, invalido legum auxilio quae vi ambitu postremo pecunia turbabantur. The Latin Library (http://www.thelatinlibrary.com/tacitus/tac.ann1.shtml). Modestia, ae, f 1. , ; 2. , . , ., , . . ., . 422.33 32 31 30

Dcor, oris, m , . , ., , . . .,

. 176. Ambitio, onis, f 1. , ( , ); 2. ; , . 3. , , . ambio, 4 1. , , ; 2. ~ populum, magistratum. , ., , . . ., . 44. 10734

- avaritia35, - corruptio - luxuria36. , . , , , , . ? ? ?!.. -, , , , , , , , - , , , . e e ; , 37. , 38,

Avaritia, ae, f 1. , ; 2. . . , ., , . . , . 77. Luxuria, ae, f , , , , , . , ., , . . ., . 397. , (Publius Clodius) . (Publius Cornelius Lentulus Spinther). , , , . (tunica laticlava) , 10838 37 36

35

39, 40, , , , ; , , , , , - , 41. , (honestas) (iustitia). 42, - aequitas iustitia43. , ,

(tunica angusticlava), . . (Titus Annius Milo) (Sestius), . (deminutio capitis), , (patria potestas), ( infamis) . M. Tulli Ciceronis Pro P. Sestio oratio I, 1. [1] Si quis antea, iudices, mirabatur quid esset quod, pro tantis opibus rei publicae tantaque dignitate imperi, nequaquam satis multi cives forti et magno animo invenirentur qui auderent se et salutem suam in discrimen offerre pro statu civitatis et pro communi libertate, ex hoc tempore miretur potius si quem bonum et fortem civem viderit, quam si quem aut timidum aut sibi potius quam rei publicae consulentem. nam ut omittatis de unius cuiusque casu cogitando recordari, uno aspectu intueri potestis eos qui cum senatu, cum bonis omnibus, rem publicam adflictam excitarint et latrocinio domestico liberarint, maestos sordidatos reos, de capite, de fama, de civitate, de fortunis, de liberis dimicantis; eos autem qui omnia divina et humana violarint vexarint perturbarint everterint, non solum alacris laetosque volitare, sed etiam fortissimis atque optimis civibus periculum moliri, de se nihil timere. The Latin Library: http://www.thelatinlibrary.com/cicero/sestio.shtml#64.42 43 41 40 39

Lex est quod populus iubet atque constituit. Gaius, Inst. 1, 3.

Iurisprudentia est divinarum atque humanarum rerum notitia, iusti atque iniusti scientia. Imperatoris Iustiniani institutionum. lib.I, tit. I, De iustitia et iure, 2. Nos ad iustitiam esse natos, neque opinione sed natura constitutum esse ius, Cicero, De re publica, I, 10, 28. 109

, aequitas iustitia, bonum commune communis utilitas44. res publica45. Res publica est res populi46... res : Rei appellatione et causae, et iura continentur47 Quid est enim civitas nisi iuris societas civium?!48. , , - , , -

44 45

.

Fischer, Markus Well-Ordered License. On the Unity of Machiavelli's Thought, Lexington Books, USA (2000), . 96. Cicero, De re publica. I. 25. , (res) , , . - , , , ( genetivus possessivus res populi, genetivus subiectivus, ). . , , Res publica , , 2000 ., . 20 . Corpus Iuris Civilis, D. 50, 16, 23 (De verborum significatione). res , . Cicero, De re publica, I, 32, 49. , ?. Quare cum lex sit civilis societatis vinculum, ius autem legis aequale, quo iure societas civium teneri potest, cum par non sit condicio civium? si enim pecunias aequari non placet, si ingenia omnium paria esse non possunt, iura certe paria debent esse eorum inter se qui sunt cives in eadem re publica. quid est enim civitas nisi iuris societas civium?. , , , , , , ? , , , , . , ?. 11048 47 46

, -49 -50. - (virtus); , , 51, , , , , ?52. , , , : (leges sumptuariae), 53 - leges de (pecuniis) repetundis leges de ambitu. , , Lex Cornelia 81 . . . . Lex

49 50

Opulens, gen.- entis . , ., , . . ., . 473.

optimus, 3 (superl. bonus, 3 , , , , ). . , ., , . . ., . 85.51 52

. Cicero, De legibus, III, 28 .

Cicero, De Re Publica, I, 32, 49. nam divitiae, nomen, opes vacuae consilio et vivendi atque aliis imperandi modo dedecoris plenae sunt et insolentis superbiae, nec ulla deformior species est civitatis quam illa in qua opulentissimi optimi putantur. (52) virtute vero gubernante rem publicam, quid potest esse praeclarius? cum is qui inperat aliis servit ipse nulli cupiditati, cum quas ad res civis instituit et vocat, eas omnis conplexus est ipse, nec leges inponit populo quibus ipse non pareat, sed suam vitam ut legem praefert suis civibus. Corruptio, onis, f - , , , ; orrumpo, rupi, ruptus 3 - 1. , ; , , ; , - tabulas publicas. , ., , . ., . 160. corruptio mores, corruptio morrum - . corrumpo , . 11153

Fannia54 Lex Licinia. Lex Iulia , sumptuariae leges, desuetudo55. Lex Iulia Lex Fannia 161 . . . ., (Gaius Fannius Strabo). 54 Corpus Iuris Civilis, D. 50, 16, 23 (De verborum significatione). res , . Cicero, De re publica, I, 32, 49. , ?. Quare cum lex sit civilis societatis vinculum, ius autem legis aequale, quo iure societas civium teneri potest, cum par non sit condicio civium? si enim pecunias aequari non placet, si ingenia omnium paria esse non possunt, iura certe paria debent esse eorum inter se qui sunt cives in eadem re publica. quid est enim civitas nisi iuris societas civium?. , , , , , , ? , , , , . , ?.54 54 54 54

Opulens, gen.- entis . , ., , . . ., . 473.

optimus, 3 (superl. bonus, 3 , , , , ). . , ., , . . ., . 85.54 54

. Cicero, De legibus, III, 28 .

Cicero, De Re Publica, I, 32, 49. nam divitiae, nomen, opes vacuae consilio et vivendi atque aliis imperandi modo dedecoris plenae sunt et insolentis superbiae, nec ulla deformior species est civitatis quam illa in qua opulentissimi optimi putantur. (52) virtute vero gubernante rem publicam, quid potest esse praeclarius? cum is qui inperat aliis servit ipse nulli cupiditati, cum quas ad res civis instituit et vocat, eas omnis conplexus est ipse, nec leges inponit populo quibus ipse non pareat, sed suam vitam ut legem praefert suis civibus. Corruptio, onis, f - , , , ; orrumpo, 100 10 , 3 5 (Macrobius. Sat. 3. 17. 4). , (Marcus Valerius Messalla), , senatus consultum, principes civitatis , ludi Megalenses, . 120 , , , , (Gell. 2. 24. 2). luxus. . (Gell. 2. 24. 4-6). Lucius Claudius Cassius Dio, xliii.25. Desuetudo, inis, f . , ., , . . ., . 189. - , , , 11255 54

56. . lex de repetundis , Lex Claudia de nave senatorum /Plebescitum Claudianum/ 218 . . . . sumptuariae leges , ambitio, corruptio avaritia . ... , - 300 57. , ; , , . , , , , , , 58.

. , . desuetudo , , - . Cic. ad Att. xiii.7; Gaius Suetonius Tranquillus De Vita Caesarum, Divus Augustus, 43. 7-8 ( - 26 ). Livius, Titus. Ab Urbe Condita, 21. 63. 3-4: Hic in provincia consulatum inire consilium erat memori veterum certaminum cum patribus, quae tribunus plebis et quae postea consul prius de consulatu qui abrogabatur, deinde triumpho habuerat, invisus etiam patribus ob novam legem, quam Q. Claudius tribunus plebis adversus senatum atque uno patrum adiuvante C. Flaminio tulerat, ne quis senator cuiue senator pater fuisset maritimam navem, quae plus quam trecentarum amphorarum esset, haberet. Id satis habitum ad fructus ex agris vectandos; quaestus omnis patribus indecorus visus. Res per summam contentionem acta 11358 57 56

. sumptuariae leges59 - Lex Metilia de fullonibus (217 . . . .), Lex Oppia (215 . . . e.), Lex Cincia de donis60 et muneribus61 (204 . . . .), Lex Orchia sumptuaria (181 . . . .), Lex Fannia (161 . . . .), Lex Didia (143 . . . .), Lex Sempronia Agraria (133 . ...), Lex Licinia de sumptu minuendo (131 . . ..) Lex Aemilia (78 . . . .), Lex Iulia (59 . . . .), , . , - . , , , . : Lex est, quod populus iubet atque constituit62.

invidiam apud nobilitatem suasori legis Flaminio, favorem apud plebem alterumque inde consulatum peperit.59 60 61

Cic. in Verr. V.18. Donum, i, n , . , ., , . ,, . 209.

Munus, eris, n 1. , ; 2. ; 3. , . , ., , . . ,, . 431. : .62

Gaius, I, 3. 114

, : , 63 (quod omnes tangit, debet ad omnibus adprobari). , - aequitas iustitia, 64. leges sumptuariae65, leges de pecuniis repetundis leges de ambitu , , . , , , , , . , !..66. , , ( ) . . 63 64

D. 47, 10, 15, 22.

Iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuere. Iuris praecepta sunt haec: honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere. Dig. 1.1.1pr. Ulpianus 1 inst. . : , , . , , (Corpus iuris civilis) - D. I, 1, 10, 1 I, 1, 1, 3. Sumptuariae leges - sumptuarius - , , ; ~ lex - , , .66 65

Etienne Giraudias, Etude historique sur les lois somptuaires (Poitiers, 1910). pp. 103

4. 115

, . , , , , . , , , , . , - . - , . De officiis (iustitia) - 67, , . - , . Iustitia enim una virtus omnium est domina et regina virtutum68. , . , , , , consensus, - .Atkins, E. M. 'Domina et Regina Virtutum': Justice and Societas in "De Officiis". Phronesis, Vol. 35, No. 3 (1990), BRILL, pp. 258-289.68 67

De offic., III, 28. 116

, , , , , 69 , , , - , , , , ( ), , - ; , , , - - , 70. , bonum commune, civitas, res publica. , , , , . (illam) rem populi, .. , ?71.Concentus, us, m 1. , ; 2. , . , ., , . . ., . 134. Cicero, De re publica, II, XLII. (, , II, 21). Ut in fidibus ac tibiis, atque cantu ipso, a vocibus concentus est quidam tenendus ex distinctis sonis, quem immutatum ac discrepantem atres erudit ferre non possunt; is que concentus, ex dissimillimarum vocum moderatione, concors tamen essicitur et congruens: sic ex summis et infinis et mediis interjectis ordinibus, ut sonis, moderata ratione, civitas consensu dissimillimorum concinit; et quae harmonia a musicis dicitur in cantu, ea est in civitate concordia, arctissimum atque optimum omni in republica vinculum incolumitatis; qu sine iustitia nullo pacto esse potest. Cicero, De re publica, III, 43. The Latin Library. M. Tullius Cicero. De Re Publica. rgo illam rem populi, id est rem publicam, quis diceret tum, cum crudelitate unius oppressi essent universi, neque esset unum vinculum iuris?. 11771 70 69

: (civitas), 72, , - ? 73. , , , , ...74. - . , - iustitia, , vera; - res publica, , - populum iuris consensu et utilitatis communione sociatum: , , , , ; , res populi , , . , res populi Factio, onis, f 1. , , . , ., , . . ., . 253. Cicero, De re publica, III, 44. (civitas), (factio, onis, f - ), , - ?. The Latin Library. M. Tullius Cicero. De Re Publica. Igitur ne illam quidem quae tota sit in factionis potestate, posse vere dici rem publicam quae enim fuit tum Atheniensium res, dum post magnum illud Peloponnesiacum bellum triginta viri illi urbi iniustissime praefuerunt?. The Latin Library. M. Tullius Cicero, De re publica, Liber 1, XXV, 39. Est igitur res publica res [est] populi, populus autem non omnis hominum coetus quoquo modo congregatus, sed coetus multitudinis iuris consensu et utilitatis communione sociatus. 11874 73 72

, , , : , . , 75. , ... , , ... , , iustitia, 76 . 77 , , , : - , . , - , -. , - , . , , Aurelius Augustinus, De civitate dei, Liber XIX, 21. Quocirca ubi non est uera iustitia, iuris consensu sociatus coetus hominum non potest esse et ideo nec populus iuxta illam Scipionis uel Ciceronis definitionem; et si non populus, nec res populi, sed qualiscumque multitudinis, quae populi nomine digna non est. Ac per hoc, si res publica res est populi et populus non est, qui consensu non sociatus est iuris, non est autem ius, ubi nulla iustitia est: procul dubio colligitur, ubi iustitia non est, non esse rem publicam. Iustitia porro ea virtus est, quae sua cuique distribuit. (Dig. 1.1.0. De iustitia et iure). Dig. 1.1.1pr. Ulpianus 1 inst. Iuri operam daturum prius nosse oportet, unde nomen iuris descendat. est autem a iustitia appellatum: nam, ut eleganter celsus definit, ius est ars boni et aequi. , ius. Ius iustitia: : e!. , . . , V, 12. ., , 2008 ., . 52-53. 11977 76 75

: , - , , , . , , . , . . . , , , , , .... V . , . , . , , . 78 -, , , , - , . , , . , , . , .Ward-Perkins, B., The Fall of Rome and The End of Civilization, Oxdord University Press, 2005, p. 183. 12078

, ,

... -, 79.

79

Ward-Perkins, ibidem. 121

( ) 1. , . . , , - . , . , . 1040 . , ()2. - 1057 . , (- ). , . , . , . , , , . (Hauteville, Altavilla) . 1222 1

3. , ( ), ( ). (1049-1054), 4, . . (1053) , . , , . . o , . , , Gesta Roberti Wiscardi, , , , (cui de caelo datur, est victoria belli)5 . 6.

P. Bouet, 1000-1100: La conqute, in: Les Normands en Mditerrane aux XI-XII sicles, Caen 2001, p. 15-18; D. Matthew, The Norman Kingdom of Sicily, Cambridge 1992, p. 11-22 - Guillelmus Apuliensis, Gesta http://www.intratext.com/IXT/LAT0871/6 5 4

3

Roberti

Wiscardi,

II,

v.

146-147

in:

Ibidem,V, v. 405-406 ( A Caroli Magni vel tempore Caesaris umquam Nullos terra pares produxit fratribus istis). 123

- , , (beneficii sibi a Deo collate)7. , , , , , , . , , .. . - , , 8. . , . , . . , , , 9. , militia Christiana ( ),

7

Godofredo Malaterra, De rebus gestis Rogeri Calabriae et Siciliae comitis, V, p. 88

http://www.uan.it/Alim/Letteratura.nsf/(volumiID)/7A0E9A132E635576C1256F4200 5DC1C0?opendocument P. Bouet, Les Normands: le nouveau people lu, in: Les Normands en Mediterrane aux XI-XII siles, Caen 2001, p.247-249 , V, V 1249 8

, . . . 1105 . , , 1127 . . V, . , , . de facto. , , , . . - 10 ( ), . , , - . , stirps regia ( ). , , , . , , , 11, 1130 .

10 11

1130-1138 .

H. Taviani-Carozzi, Mythe et histoire dans les chroniques d`Italie de Sud (X-XII s.), in: The Medieval Chronicle, II, Amsterdam- New York, 2002, p. 246 1140 . 125

, . , . , , , . 12. , , , . . , 13. (alloquium) , 14. , , , . , . , : , 15. ,

12 13 14

Alexander Telesinus, De rebus gestis Rogerii Siciliae Regis, Lib. II, 2-4 D. Matthew, The Norman Kingdom, p. 38

-, 15

Alexander, lib. IV, Alloquim 126

16. . . . . . - , , . - . , , . , , . , , , . , . 17. , , . , . ,

P. Delogu, Idee sulla regalit e leredit normanna, in: Potere, societ e popolo tra et normanna ed et sveva: 1189-1210, 2007, p. 19017

16

H. Houben, Roger II of Sicily: ruler between East and West, Cambridge 2002, p.

108 127

, , 18. . . . , . . , . , , , 19. , 1132 1153 . , 20 , 21 , , , ( ) - .

18 19

Romuald of Salerno, p. 236 in: H. Houben, Roger II, p. 220

V. von Falkenhausen, The Greek presence in Norman Sicily: The Contribution of Archival Material in Greek, in: The Society of Norman Italy, ed. G. A. Loud and A. Metcalfe, Brill 2002, p. 269-278 ; A. Metcalfe, The Muslims of Sicily under Christian Rule, in: The Society, p. 299-301 H. Houben, Religious Toleration in the South Italian Peninsula during the Norman and Staufen Periods, in: The Society, p. 324-327 D. Abulafia, The Crown and the Economy under Roger II and his Successors, DOP, 37, 1983, p. 4-18 12821 20

. . , , - , , . , . (Ordo ad regem benedicendum) 1140 .,

129

, . , , 1130 ., 22, -23. , , - , . . , , . , 528 . 24. . , . , (humiliter totus in cruce prostrates iaceat), 25 . ,

R. lze, The Ordo for the Coronation of King Roger II of Sicily: An Example of dating from Internal Evidence, in: Coronations. Medieval and Early Modern Monarchic Ritual, ed. J. Bak, Berkely LA Oxford, 1990, . 16723 24

22

D. Abulafia, op. cit., p. 9

, . al-malik Rujjar = rex Rogerius ( ), nasir al Nasraniyyah ( ).25

H. Houben, Roger II, p. 124 130

, , . , . , , , (tutor ac defensor) ( iustitia regere et defendere) (regnum a deo concessum)26. , , , . : , , ... : . . . , , . , , 26

R. Elze, The Ordo, p. 171 131

, , , . . - . , 27, . , , , , . , , , 28. , , . . , , , , , , , , , (cuius tipum geris in nomine) 29., , 10, 1; 10, 6 : , : ... 28 29 27

R. Elze, The Ordo, p. 173 R. Elze, The Ordo, p. 174 132

, ., . , , , ( ), , , , (uterque in spiritu et Christus et deus est, et in officio figura et imago Christi et Dei est)... , () , . , , , , (Potestas enim regis potestas Dei est, Dei quidem est per naturam, regis per gratiam. Unde et rex Deus et Christus est, sed per gratiam, et quidquid facit non homo simpliciter, sed Deus factus et Christus per gratiam facit) 30. , , 31. , , , , (signaculum), (auctor

Tractatus Eboracenses, ed. H. Boehmer, MGH, Libelli de lite imperatorum et pontificum saeculis XI. et XII., Hannoverae MDCCCXCVII, p. 667 . , , . 75, . 50 13331

30

et stabilitor christianitatis et christiane fidei). , , , , , , ...32

, , . , 32

R. Elze, The Ordo, p. 175 134

, , , 33 , . , , , , , - . . . . , , . , . , 34. Rogerius rex, . , . - . . - , , , 35. , , . , , 33 34 35

R. Elze, p. 176 H. Houben, Roger II, p. 115

L. Traviani, The Normans between Byzantium and the Islamic World, DOP, 55, 2001, p. 185-186 135

, 36. 37. , - . , , , . , , . - . , , 38. , , 1140 . . . , (oblatio)39, , 40. , , 36 37 38 39

H. Houben, Roger II, p. 119 D. Matthew, The Norman Kingdom, p. 171 H. Houben, Roger II, p. 125

Le Assise di Ariano: testo, critico, traduzione e note a cura di Ortensio Zecchino, Cava dei Tirreni, Di Mauro, 1984, p. 22 . , , . 119; O. Zecchino, Les assises de Roger II (1140), in: Les Normands en Mediterrane aux XI-XII s., Caen 2001, p. 145; P. Delogu, Idee, p. 193 13640

(generaliter ab omnibus precipimus obsevari, moribus, consuetudinibus, legibus non cassatus pro varietate populorum nostro regno) 41, . . De crimine maiestatis. crimen laesae maiestatis e , (princeps legibus solutus). - . 42. : , , , , , , , . , , . , . , . , , , 41 42

Le Assise, p. 26 O. Zecchino, Les Assises, p. 145 137

, . , , . , , , , , , , , , , , , , , , , , , 43. , , , . . , maiestas . , . . , , , . dominus pacis. -. , , . ,

43

Le Assise, p. 39-40 138

(eterno glorietur in regno). 44. , , , . . , . , .

Ioannis Cinnami, Epitome rerum ab Ioanne et Manuele Comnenis gestarum, ed. A. Meinek, Bonn. 1936, p.140 ; H. Wieruszowski, Roger II of Sicily, Rex-Tyrannus in twelthcentury political thought, Speculum 38, 1963, p.

44

139

(806 -882) - . . - , . (843877) . , , , , , 843 . ., . . . H Heinrich Schrrs Hinkmar, Erzbischof von Reims. Sein Leben und seine Schriften, Freiburg i. Breisgau 1884., 1967 . - Jean Devisse, Hinmar, rchvque de Reims 845882 (Travaux d histoire ethicopolitique 29), t. 13, Geneve, 19751976. 806 . ( ) . , 814 . . 822 . (813840),

140

, . . , , . , , 817 . , , , - , . , , , ., . , , , , . 830 . , . 834 . , , 835 . 836840 . (843877), , .

141

845 . . . , , . - 853 . , . 858 ., , . 855 . , 1. 30-40- . 843 . 848 . , , . , . , H. Schrrs, Hinkmar, Erzbischof von Reims. Sein Leben und seine Schriften. Hildesheim, 1967, 8083. nr. 116. . MGH Epistolarum, Tomi VIII. Karolini aevi VI. Fasc. 1. Hincmari archiepiscopi Remensis epistolarum pars prior. Berolini, 1939, 858, nr. 115. 1421

, , , , . , 858 . , . , . . . 858 ., , , . Litteras dominationis vestrae. . 2. 15 . . - , . visio Eucherii , , , . Schieffer, R. Die Karolinger. Stuttgart, Berlin, Kln, 1997. 1432

3. , , , , , , . . . ( .., . .) . : , 848 . , , (chrisma). , , (482511) 496 . , , , . , 847 . 851 . 854 . . , , . , 4, 859 . 3 4

Schrrs, H. . . . 82. MGH Epistolarum, Tomi VIII. Karolini aevi VI. Fasc. 1, 6265, nr. 126. 144

- , , . , , . (354430). 859 . . 859 . . . . , - . , , . , , . . . , . . 853 . , , 866 . 145

De una et non trina deitate 860861 .5, . 860 . (855869), . , , , . .. (Muntehe), V-V ., (Friedelehe). . , . , . , . , , (858867) , . - 860861 . De divortio Lotharii regis et Tetbergae reginae6 (: De divortio...). , , 5

De una et non trina Deitate PL 125, 473618.

De divortio Lothari regis et Tetbergae reginae.. Hg. von L. Bhringer = MGH Concillia, Tomi IV, Suppl. 1. Hannover, 1992. 146

66

. 865 . 868 ., , . . 60 70- De divortio... . ( . ., . .) ( ). , . De divortio...7, , (540604): ; . , . De divortio... .

7

, . 1720. 147

869 . , , , , , , 863 ., . - , , , , 09.09.869 . . , . 870 . . , ordo 869 . 877 . (877879). - ordines . ordines . 869 ., . : ; ; ; ; 8. , , , , . Schramm, P. E. Ordines-Studien II : Archiv fr Urkundenforschung 15, 1938, 10. . Ordo, MGH Cap. Reg. Franc. II, 456 ss. J. Devisse, Hincmar, archvque de Reims 845882 (Travaux d histoire ethico-politique 29), t. 1. Geneve, 1975, p. 455. 1488

, , , . . , . . - . , . . 9. (Heil), . , , , - . 131:15 : , ;

- Spengler, A. Die Gebete der Krnungsordines Hincmars von Reims fr Karl den Kahlen als Knig von Lothringen und fr Ludwig den Stammler : Zeitschr. f. Kirchengeschichte 4, Folge I, Bd. 63, 1950/51, H. 1, 113 , 264265. . . . Schramm, Die Krnungen bei den Westfranken : Kaiser, Knige und Ppste. Stuttgart, Bd. 2, 1968, 140168. 149

9

131:17: , ...10 , . , . . .. . - , - , , 11, , 12 . , . . 848 . . , , 858 . , - , ( ) 496 . , . . . . , 1991, , . 703.11 12 10

Spengler, A. . ., . 251. , 9, . 264. 150

V . . , 877878 . , . 13 . , , , . , . 840 . , . . . . . , . 869 . . coelitis sumpto chrismate, 869 .14

.

-. T, . . . . . , 1987, , 31. . . , = GH, Auctores antiquis. T. 4, pars 2. . Wallace-Hadrill, John M. History in the Mind of Archibishop Hincmar, : The Writing of History in the Middle Ages. Essays presented to R. William Southern, hg. v. Ralph Davis / J. Wallace-Hadrill, Oxford, 1981, p. 64 Annales Bertiniani, a. 869, 162-163; MGH, Capit. II, 2, 340. 15114 13

, 953-958 . . , 869 ., , , . , . Origo ex exordium gentis, , . , , (511 561), 15. . . , , , , . , , , 16. 877 ., , 17. , 15 16 17

, . 5557. Spengler, . . ., 12, . 265. Ordo, MGH Capit. Reg. Franc. II, 461. 152

. , , - , 132:2: , , , 18. . , ., typus Christi, . , , . typus Christi De divortio...19. , , . , minister Dei vicarius Dei. - De regis persona et regio ministerio ( ), 873 . 20. . , 18 19 20

. . ., 132: 2, . 703. igne, PL 126, 23.

De regis persona et regio ministerio ad Carolum Calvum regem Migne, PL 125, 833-856. - . . : Frstenspiegel des frhen und spten Mittelalters = Ausgewhlte Quellen zur deutschen Geschichte des Mittelalters. FrStGedchtnisausgab, Bd. 45. Darmstadt, 2006, 151192. . Schrrs, . . ., . 386388. 153

, . . , , . : , , , , , . . , (. 858 ., , 881 ., , .), , . , , , . , . . , (). .154

-

. , , . 852 . . . (613639), (678771) , - V (936954). . . , . . , , . - , . - Capitula synodica, 853 877, Collectio de ecclesiis et capellis, - 861 . . , . , 155

, De fide . . . , , . , . Vita Remigii, (514 523.) (772795) . , . , , . Instructio pastoralis, , Capitula synodica , , , , 21. , . , Capitula synodica.. Stratmann, M. Hincmar von Reims als Verwalter von Bistum und Kirchenprovinz = Quellen und Forschungen zum Recht des Mittelalters. Hg. von R. Kottje, H. Mordek. Sigmaringen, 1991, 2022. . Migne, PL 125, 773796. 15621

, , . De ordine palatii (882 .) episcopus, . De ordine palatii, : 22 , -: ( . ., . .) , sacerdotes, presbyterii, , , , , , , , 23. Capitula synodica Collectio de ecclesiis et capellis24 .. . , , , 25. , , , , . (Hincmarus Remensis), De ordine palatii. Hg.und bers. von Th. Gross und R. Schieffer. Hannover, 1980 = MGH Leges: 8. Fontes iuris Gemanici antiqui in usum scholarum separatim editi, 3. Cap. II, 4344.23 24 22

, . , . 41.

Collectio de ecclesiis et capellis. Ed. W. Gundlach, Zwei Schriften des Erzbischofs Hinkmar von Reims : Zeitschr. f. Kirchengeschichte X, 1889, 92145.25

. Lexikon des Mittelalters. Bd.3. 1986, p. 1706. 157

, . (, ), , . , V ., V . 803 . , Capitulare ecclesiasticum 818819 . , . , ( . 12 16 . ., . .), , . . , rex et sacerdos, .. , , , . , . , , . , , , . . 26 . Hinkmar von Reims, Collectio de ecclesiis et capellis = Fontes iuris Germanici antiqui in usum scholarum separatim editi, XIV. Hannover, 1990, 910. 15826

, , . 844 . , , . , , , . , - , . , . , . , . , . , , - .27. , . Betz, K.-Ulrich, Hinkmar von Reims, Nikolaus I., Pseudo-Isidor. Frnkisches Landeskirchentum und rmischer Machtanspruch im 9. Jh. Inaug. Diss. Bonn, 1965, 3075, 15927

, , - . . , . - , . . - , , . , 861 . 882 .28

. Annales regni

Francorum, , , , . . , . , - . , . .

Angenendt, A. Das Frhmittelalter. Die abendlndische Christenheit von 400 bis 900. Stuttgart, Bonn, Berlin, 1990, 393395.28

Schrrs, H. . ., . 456. . Hadrill, W. . ., . 52. 160

. , , . , - . 875 ., , , . . . , , . . , , , , . , , - . , - , , . . , V ., . 161

29, , . , - V . - . Vita Remigii , , . V . . , 877 ., , Novi regis instructio, 30. , , . 877 . visio Bernoldi31 , , , . , , , . . , , 29 30 31

Schrrs, H. . ., . 449. Migne, PL 125, 983990. . Hadrill, W.. ., . 59. Migne, PL 125, 984. . Hadrill, W. . ., . 59. 162

, . . 853 . . - . . , . , . 859 ., 860 ., 862 ., 865 ., 867 . 870 . 870 ., . . . , (876882). 875 .,

163

De fide Carolo regi servanda32 . 879 . - , . , . , . , , . , , , 880. 33. 881 . , . , , . , , , , 34. , , , 881 ., 32 33 34

Migne, PL 125, 961984. Schrrs, H. . ., . 430. , . 431. Registrum Hincmari, . 555, nr. 489. 490. 164

, . . 880 . . , , , . 881 . 35, . , . - , , regnum sacerdortium , . , , , . 879 . . , . De ordine palatii ( )36 : , , , 35 36

Migne, PL 125, 10691086. . Schrrs, H. . ., . 434. . . 20. 165

, , [...] ...37. . (. ) , (. VV) ordo palatii ordo regni. (751/752826), - Libellus de ordine palatii, . 38 , , . , , 809 . filioque, , . , , 781 . 810 . , , 811 814 . , . 814 821 . , . 822 . .37 38

De ordine palatii, prolog, . 33.

. Kasten, Br. Adalhard von Corbie. Die Biographie eines karolingischen Politikers und Klostervorstehers = Studia humaniora, Bd. 3, Dsseldorf, 1985. 166

, , , palatium ( , .., . .) , . . , , , ordo palatii ordo regni, .. , , , . , , , , . , . , , . ordo palatii ordo regni, , . , , (capitula), , . . , . , . 167

(V V .), . , . . , - . , , De ordine palatii , . , - , . De ordine palatii ordo palatii ordo regni , . , , . , , , V . ,