Hazırlayan: Mesleki Sorumluluk Sigortası Komitesi

OCAK–

2010

A. MESLEKİ SORUMLULUK SİGORTASIGENEL BİLGİLER:Ülkemizde ‘Mesleki Sorumluluk Sigortası’ ile ilgili ‘Genel Şartları’içeren hukuki düzenleme Devlet Bakanlığı tarafından hazırlanmış ve16.Mart.2006 tarih ve 26110 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğegirmiştir. Ayrıca, bu tebliğe ek olarak Devlet Bakanlığı tarafındanhazırlanmış olan Serbest Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali MüşavirYeminli Mali Müşavir mesleki sorumluluk klozu ile ilgili tebliğ,03.Mayıs.2007 tarih ve 26511 sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır.Yayımlanan bu tebliğler ile; Belli bir bilgi birikimi ve tecrübeyi gerektirenmeslekleri icra edenlerin, profesyonel hizmetlerinin ifası esnasında oluşankusur veya ihmallerden kaynaklanan zararların tazmini düzenlenmiştir.Profesyonel hizmetlerden kastedilen sigortalı meslek mensubunun faaliyetalanının kapsadığı sorumlulukları ifade etmektedir. Mesleki SorumlulukSigorta Sözleşmesinin amacı mali açıdan sarsıcı ve büyük riskleri teminataltına almaktır. Sözleşmelerin kapsamında finansal zararlar tazminedilmekte olup, bedeni zararlar tazmin edilmemektedir.

B. MESLEKİ SORUMLULUKSİGORTASININ KONUSU:1‐ Mesleki Sorumluluk Sigortası Genel Şartları ile ilgili olarak 16.Mart.2006tarihinde yapılan düzenlemeye göre;Sigortalının poliçede belirtilen ve ilgili taraflarca konusu tarif edilerek, sınırlarçizilen mesleki faaliyeti ifa ederken;a) Sözleşme süresi içinde meydana gelen olay sonucu doğan ve sorumlulukhükümleri uyarınca tazmini sözleşme süresi içinde ya da sonrasındatalep edilen zararlara karşı sözleşmede belirtilen miktar kadar teminatverilir.Bu şekilde düzenlenen poliçeye göre: Sigortalı, sigorta sözleşmesi sonaerdikten sonra beş yıl içerisinde, kendisine ileri sürülen tazminat taleplerinibu tazminat talebinin ilişkin olduğu zararı doğuran olayın, sigorta sözleşmesinindevam ettiği süre içerisinde gerçekleşmesi şartı ile sigorta şirketindenkarşılanmasını isteyebilir.Örnek: 2008 yılında bu şart ile poliçe yaptıran bir meslek mensubu, sigortalıolduğu 2008 dönemi ile ilgili olarak kendisine ileri sürülecek tazminattaleplerini , 2009–2013 yıllarını kapsayan beş yıllık dönemde, sigortaşirketinden karşılanmasını isteyebilir.

Veya;b)Sözleşme yapılmadan önce veya sözleşmeyürürlükteyken meydana gelen bir olay nedeniyle,sadece sözleşme süresi içinde sigortalıya karşıdoğabilecek taleplere karşı sözleşme de belirtilenmiktara kadar teminat verilir.Bu şekilde düzenlenecek poliçeye göre: Sigortacı,sigorta sözleşmesinin düzenlenmesinden belli bir süreöncesinde meydana gelmiş olaylardan kaynaklananzararlara ilişkin tazminat taleplerini sadece sözleşme süresiiçerisinde karşılar. Bu süre geçmişe dönük olarak bir yıldanaz olmamak kaydı ile taraflarca belirlenebilir.

Örnek: 2008 yılında iki yıl geçmişe dönük olarakPoliçe yaptıran bir meslek mensubu, 2006 ve 2007yılları için kendisine ileri sürülecek tazminattaleplerini sadece sigortalı olduğu 2008 yılı içindesigorta şirketinden karşılanmasını isteyebilir.Dolayısı ile bu meslek mensubu 2009 yılındapoliçesini yenilemez ise, geriye dönük olarak 2007 ve2008 yılları ile ilgili zararlarının tazminini isteyemez.Bu seçeneğe göre, sigorta yaptıran meslekmensuplarının geriye dönük risklerini teminat altınaalabilmek için, devam eden yıllarda da poliçeleriniyenilemeleri önerilmektedir.

• Mesleki Sorumluluk Sigortası Genel Şartları hakkındakitebliğ hükümlerine göre; Sigortalı ve sigorta ettiren, (a) ve(b) bentlerinden birini içerecek şekilde sözleşmeyapabilecekleri gibi, her ikisini içerecek şekilde desözleşme yapabilirler.• Mesleki sorumluluk sigortası genel şartlarının hukukidüzenlemesi her ne kadar yukarıda açıkladığımız şekildeolmasına rağmen, sigorta şirketleri ile yapılangörüşmelerde bir kısım sigorta şirketlerinin poliçeningeçmişe etkin olabilmesi için, değişen yüzdelerde ek primtalep ettiği, diğer sigorta şirketlerinin ise, geçmişe yönelikpoliçe düzenlemediği tespit edilmiştir.• Bu sebeple; mesleki sorumluluk sigortası yaptıracakmeslek mensuplarının bu hususa dikkat etmelerigerekmektedir.

Serbest Muhasebeci ve Serbest Muhasebeci MaliMüşavirlerin mesleki sorumluluk sigorta konusunubelirlemede; bir kısım sigorta şirketlerinin“ Meslekifaaliyetin yerine getirilmesi sırasında meslekmensubunun ihmali, kusuru, hatası sonucu oluşacakhukuki sorumluluk” rizikolarına teminat verdiklerini, birkısım sigorta şirketinin ise; genel hukuki sorumlulukdışında özel şartlarında “V.U.K. Mükerrer 227.Maddesiile 29.06.1997 Tarih ve Vergi BeyannamelerininS.Muhasebeci ve S.M. Mali Müşavirlerceimzalanmasına ilişkin 4 sıra no lu tebliğ uyarıncaverilen hizmetlerden kaynaklanan müteselsilsorumluluk” rizikolarına teminat verdiklerini ayrıcabelirtmişlerdir.

Halbuki, mesleki sorumluluk sigortası genel şartlar tebliğinin sigortanın konusunu açıklayan A.1 maddesinde; Poliçede sigortalının mesleğinin sadece ismen değil, (Serbest Muhasebeci veya Serbest Muhasebeci Mali Müşavir) icra edilen mesleki faaliyetin tarif edilerek, sınırlarının açıkça belirlenmesi istenmiştir.

Çalışmalarımızda, sigorta şirketlerinin, mesleğimiz ileilgili sorumluluk sigortası poliçe konularını darkapsamlı belirledikleri görülmüştür. Bildiğiniz üzere;muhasebecilik ve mali müşavirlik mesleğinin konuları;3568 sayılı meslek yasamızın 2‐A maddesinde ayrıntılıolarak sayılmıştır. Bu konular içerisinde bulunandenetim olgusunun mevcut S.P.K., B.D.D.K. ve yenidüzenlenecek T.T.K. hükümleri uyarınca icra edilmesidurumunda doğacak sorumluluğun teminatkapsamına dahil edilmesi gerekmektedir.

2‐ Mesleki Sorumluluk Sigortası Genel Şartları ileilgili olarak 03.Mayıs. 2007 tarih ve 26511 sayılıResmi Gazete de yayımlanan tebliğ ile yapılandüzenlemeye göre;Sigorta şirketi, sözleşmedeki şartlara tabi olmak kaydıile meslek mensubunun poliçede belirlenmiş meslekifaaliyeti ifa ederken, neden olduğu zarar dolayısıylaödeyeceği tazminat tutarlarını ve,Poliçede belirtilmiş ise;

a) Yargılama giderleri ve avukatlık ücretlerini,b) Sigortalının müteselsil sorumluluk gereği ödeyeceğiSGK primi, idari para cezası, vergi, vergi cezası, gecikme zammı ve gecikme faizini,Poliçede yazılı limitler dâhilinde temin edecektir.Ayrıca, Mesleki Sorumluluk Sigortası GenelŞartlarına göre iki yıl olarak belirlenen süre, SerbestMuhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali Müşavir veYeminli Mali Müşavirler için beş yıl olarakuygulanacaktır.

C. TEMİNAT DIŞINDA KALAN HALLER:Mesleki sorumluluk sigortası teminat kapsamı dışında kalan halleraşağıdaki şekilde belirlenmiştir;a) Sigortalının poliçede belirtilen mesleki faaliyetlerinin kapsamınıaşan her türlü faaliyeti;b) Mesleki faaliyetin ifası sırasında sigortalı tarafından kasten sebepolunan her tür olay ile davranışları;c) Sigortalı veya çalıştırdığı kişilerin, poliçede belirtilen meslekifaaliyeti ifa ederken alkol, uyuşturucu ya da narkotik maddelerintesiri altında bulunması sonucunda meydana gelen olaylar;d) Ticari veya endüstriyel sırların saklanmaması veya kötüyekullanılması sonucu meydana gelebilecek zararlar ;Teminat dışında bırakılmıştır.

D. SÖZLEŞMEDE ÖZEL HÜKÜMLERLEGENİŞLETİLEBİLECEK TEMİNAT VE TAZMİNATTALEPLERİ:a)Herhangi bir bilgisayar esaslı veya elektronik ortamda saklanabilir,yazılı, basılmış veya herhangi bir yöntem ile tekrar çoğaltılmış olsunveya olmasın her tür belge kaybı veya sigortalının bakım, gözetim vekontrolüne verilmiş bilgi ve malzemenin kaybı, suistimali veya imhaedilmesi;b)Türkiye Cumhuriyeti mahkemeleri haricinde bir mahkemede açılantazminat davaları ve tahkim;c)Her türlü haksız rekabet;d)Türkiye Cumhuriyeti mevzuatı dışındaki kanunlar çerçevesindeyapılabilecek tazminat talepleri,e)Sigortalının fiillerinden sorumlu olduğu kişilerin kasıtlıhareketlerinden kaynaklanabilecek tazminat talepleri,f)Yasal belgelerin, mevcut yasa ve yönetmeliklerde öngörülenzamanlarda tamamlanmamasından kaynaklanan tazminat talepleri,g)Yazılım veya donanımla ilgili her türlü görüş veya tavsiyedenkaynaklanan tazminat talepleri,h)Sigortalının yedi emin veya benzeri sair bir sıfatla yürüttüğüfaaliyetlerden kaynaklanan tazminat talepleri, aksine sözleşme yoksateminat dışındadır.

Ancak; sözleşmenin tarafları dilerler ise, sözleşmede bu sınırlandırmaların bir kısmını hatta tamamınıngeçerli olmayacağını kararlaştırabilirler. Aksi takdirdesigortacının sorumluluğu genel şartlardaki busınırlandırmalar dikkate alınarak tayin edilir.Mesleki sorumluluk sigortası genel şartları ile ilgili yasaldüzenlemeye göre; sözleşmenin tarafları, kendiaralarında poliçenin özel hükümlerini belirlemesigerekirken, sigorta şirketleri ile yapılan görüşmelerdesigorta şirketlerinin poliçelerdeki özel şartları tek taraflıolarak düzenledikleri tespit edilmiştir. Araştırmalarımızsonucunda, sigorta şirketlerinin yukarıdaki hususlar ileilgili teminat ve tazminat taleplerini sigorta poliçelerineilave etmekten imtina ettikleri görülmüştür.

E. SİGORTA ETTİRENİN VE SİGORTALININYÜKÜMLÜLÜKLERİa) Haberdar olduğu andan itibaren rizikonun gerçekleştiğini, beş güniçinde sigortacıya ihbar etmek,b) Sigorta sözleşmesi yokmuş gibi gerekli kurtarma ve korumaönlemlerini almak ve bu amaçla sigortacı tarafından verilecek makultalimatlara uymak,c) Sigortacının talebi üzerine, olayın ve zararın nedeni ile hangi hâl veşartlar altında gerçekleştiğini ve sonuçlarını tespiti, tazminatyükümlülüğü ve miktarı ile rücu hakkının kullanılmasına yararlı, eldeedilmesi mümkün bilgi ve belgeleri gecikmeksizin vermek,d) Sigortacının yazılı onayı olmadıkça, sorumluluğu veya tazminattalebini kısmen veya tamamen kabul etmemek, ödeme taahhüdündebulunmamak, zarar görenlere herhangi bir tazminat ödemesindebulunmamak;e) Zarardan dolayı, dava yolu ile veya başka yollarla bir tazminat talebikarşısında kaldığı veya aleyhine cezai kovuşturmaya geçildiği hâllerde,durumdan sigortacıyı derhal haberdar etmek ve zarar ziyan talebine vecezai kovuşturmaya ilişkin olarak almış olduğu ihbarname, davetiye vebenzeri tüm belgeleri gecikmeksizin sigortacıya vermek,f) Sigorta konusu ile ilgili başka sigorta sözleşmesi varsa bunlarısigortacıya bildirmek.

F. SİGORTA ŞİRKETLERİNİN POLİÇELERİHAKKINDAKİ BİLGİLER;Serbest Muhasebeci ve Serbest Muhasebeci MaliMüşavirlerin mesleki sorumluluk sigorta poliçelerininhazırlanması konusunda bazı sigorta şirketleriçalışmalarını hızlandırmış, bazıları ise halen bukonunun çok yeni olmasından dolayı bir çalışmayapmamıştır. Neticede çalışma yapan sigorta şirketlerikendi özel şartlarını belirlemiştir.Özel şartlar sigorta şirketlerine göre farklılıklargöstermekte ise de, bazı maddeler değişmemektedir.Bazı sigorta şirketleri rizikonun gerçekleşmesidurumunda ileriye doğru beş yıl için teminat veririken, geriye dönük beş yıl için teminat verenşirketlerde mevcuttur.

Özel şartlar belirlenir iken özellikle aşağıdakihususlara dikkat edilmesi gerekmektedir;• 213 sayılı V.U.K.’ nun mükerrer 227.maddekapsamındaki sorumluluk konusu, ilgili meslekisorumluluk sigortası poliçesinde net olarak açıklanmalıdır.• 4 sıra no ’lu Vergi beyannamelerinin SM ve SMMMtarafından, imzalanması hakkında ki tebliğkapsamında sorumluluklar poliçede açıklığakavuşturulmalıdır.• Bu sorumlulukların yanı sıra, mesleğimizi ilgilendirenher türlü kanun, yönetmelik ve tebliğ hükümlerisigorta kapsamına alınmalı ve sigorta süresi içerisindekanunlarda meydana gelen değişikliklerin de sigortalılehine olacak şekilde bir zeyilname ile kapsam altınaalınması da sağlanmalıdır.

1.PRİM ORANLARI ;Sigorta şirketlerinin prim oranları farklılıklargöstermektedir. Genelde alınan primler yıllık cirove talep edilen teminat limitine göre belirlenmektedir. Prim aralıkları yıllık ciro 50.000TL talep edilen teminat limiti de 50.000 TLolduğunda; 567 TL den, 1.500 TL ye kadar değişen rakamlardan oluşmaktadır. Ayrıca,talep edilen azami meblağ da olay başına ve poliçe süresince belirlenen rakamı aşamayacağı belirtilmektedir.

2. MUAFİYETLER :Muafiyet konusu da şirketler bazında farklılıklar göstermektedir. Buna göre; * Her bir hasarda minimum 1.000,00 € ve poliçede belirtilen cironun %1 i oranında tenzili muafiyet * Hasarın % 10’u oranında olmak üzere uygulanan muafiyet, * Her bir hasarda 100.000,00TL ye kadar asgari 100,00TL; 100.000,00TL ve üzeri için asgari 250,00TL olmak üzere %10 oranında tenzili muafiyet * İdari ve adli para cezaları ile ilgili her bir hasarda hasarın %20 si diğer hasarlarda en az 500,00TL olmak üzere Olmak üzere çeşitli muafiyet türleri mevcuttur. Bazı şirketler işlemlerini bizzat kendisi yürüten mali müşavirlere ve aynı zamanda Mesleğini icra süresini göz önüne alarak da ayrıca indirim uygulamaktadır. Alınan sigorta tekliflerinden ve yapılan görüşmelerden Söz konusu poliçenin, sigortalı sayısına bağlı olarak prim tutarının daha da düşebileceği belirtilmiştir.

Ödeme Şartlarından sonra gelen sayfanın aşağıdaki şekilde düzenlenmesi gerekir. Üretilen Poliçelerdeki Genel Farklılıklar:  * Poliçe fiyatlarının sigorta şirketleri arasında anormal farklılık göstermesi ve aynı sigorta şirketinin ise bir er yıl arayla yaptığı poliçelerdeki fiyatlandırma konusundaki tutarsızlıklar dikkat çekmektedir. * Poliçeler arasındaki muafiyet tutarları 150 TL ile 2.500 TL arasında değişmektedir. Ayrıca aynı sigorta şirketinin birer yıl arayla yapmış olduğu poliçelerdeki muafiyettutarındaki artışların % 600 ün üzerinde değişebildiği görülmektedir. * Poliçelerdeki yürürlülük tarihleri arasında farklılıklar dikkat çekmektedir.5 yıl geriye dönük veya 1 yıl geriye 3 yıl ileriye dönük poliçeler üretilebilinmektedir. * Poliçelerin bir kısmında ek teminat ile ölüm, Kazaen sürekli sakatlık, yangın, sel ve su baskını, hırsızlık gibi durumlar teminat altına alınırken bir kısım poliçelerde bu husus uygulanmamaktadır.

* Poliçenin aynı sigorta şirketi tarafından yenilenmemesi durumunda geçmişe dönük teminatların verilip verilmeyeceği hususu sigorta şirketleri arasında farklılık göstermektedir. * Bazı poliçelerde; müteselsil sorumluluk gereği meslek mensubunun ödeyeceği SSK pirimi, Vergi, Vergi cezası, gecikme zammı ve gecikme zammı veya SSK işe giriş bildirge sinin geç verilmesinden kaynaklanan zararların istisna kapsamında değerlendirildiği veya poliçelerde hiç bahsedilmediği görülmektedir. * Sigorta şirketlerinin bir kısmı hasarsızlık durumunda yeni yaptırılacak poliçede hasarsızlık indirimi uygularken kimi sigorta şirketlerinin bundan imtina ettikleri tespit edilmiştir. Manevi tazminat taleplerinin bir kısım sigorta şirketlerince poliçede teminat altına alınırken, kimi sigorta şirketlerince ise teminatın dışında tutulduğu tespit edilmiştir.

3.ÖDEME ŞARTLARI :Mesleki Sorumluluk Sigorta poliçelerinin ödemeşartlarını incelediğimizde ise ;

Peşin olarak isteyen şirket mevcut olduğu gibi ;• %25 peşin, 5 eşit taksit,• %25’i peşin olmak üzere, bakiye aylık olarak 3 eşittaksitte ve ödeme tarihindeki T.C. Merkez Bankasıdöviz satış kuru üzerinden TL olarak,Şeklinde değişmektedir.

Hasar Örnekleri: Hasarın içeriği: * 2009 Ocak KDV Beyannamesinin verilmemesi nedeniyle VD Takdir Komisyonu 41.200 TL Vergi ve 41.200 TL Vergi Cezası uyguluyor. Uzlaşma sonrası ceza 29.150 TL’ye düşüyor. Bu durumda sigorta şirketince; 29.150 TL’lik uzlaşma sonrası cezanın karşılanması gerekmektedir. Hasarın içeriği: * Sigortalı tarafından mükellefe ait Aylık Prim ve Hizmet Belgelerinin zamanında SGK verilememesi nedeniyle uygulanan para cezası. 1.170,00.- TL Ancak 15 günlük sure içerisinde ödendiği için 877,50 TL’ye düşmüştür. Sigortalı muafiyet tutarı: 150,00 TL’dir. Bu durumda sigorta şirketi poliçedeki muafiyet tutarını da dikkate alarak 727,50 TL ödeme yapmalıdır.

Hasar Örnekleri: * Hasarın içeriği: Meslek Mensubun müşavirliğini yaptığı firma 2008 yılı hesaplarının kontrolü için bir x YMM şirketi ile anlaşıp inceletmiştir.

İnceleme sonucu muhteviyatı itibari ile yanıltıcı belge tespit edilmiş ve bu faturalar Vergi Dairesine düzeltme beyannamesi ile verilmiştir. Düzeltme öncesi firmanın 4.dönem geçici vergi ödemesi 5,500 TL dir. Faturaların çıkarılması sonucu çıkan kurum geçici vergi ise 21.750,TL dir. Aradaki fark olan 16,250 TL yi işletme meslek mensubundan müteselsil sorumluluk gereği istemesi durumunda, sigorta şirketinin hasarı ödemesi gerekir. 

G. DEĞERLENDİRME VE SONUÇ;* Öncelikle meslek mensupları sorumluluk sigortalarını yaptırmadan önce, poliçenin özel şartları özenle okunmalı ve kontrol etmelidir.* Sigorta poliçelerinde oluşacak risk karşılığında tazmin edilecek teminat tutarı seçilirken dikkat edilmelidir.* Sigorta poliçesinde geçmişe yönelik mi, yoksa ileriye yönelik mi teminatın verildiği hususu göz ardı edilmemelidir. Yaptırılacak poliçelerde özellikle geriye yürürlülük tarihinin 5 yıl olması hususuna dikkat edilmelidir.* Sigorta poliçesinin yapılacağı ilk yılında, dönemsellik kavramı gereği başlangıç tarihinin yılbaşı olmasına dikkat edilmelidir.* Muafiyetler kısmında; limitlerin belirlenmesi ve tutarın yazılması hususu önemlidir. Aksi halde ciro üzerinden belli bir oran olarak verilen muafiyetler ile yüksek tutarlıVerilen muafiyetler zararın tanzimi konusunda sıkıntılara neden olacaktır.

G. DEĞERLENDİRME VE SONUÇ;Örnek: Yaptırılacak poliçede muafiyetin 2.000 TL olması durumunda beyanname verememe dolayısıyla kesilecek idari para cezalarının sigorta şirketince karşılanması söz konusu olamayacaktır. * Poliçenin yenilenmemesi durumunda geçmişe dönük teminat alınamayacağından poliçe yaptırılırken özellikle otomatik yenileme garantisi olan sözleşmelerin tercih edilmesi gerekir.  * Poliçe teslim tarihinde peşinatın ödenmemesi halinde veya peşinatın ödenip taksitlerin ödenmemesi durumun da poliçenin Borçlar kanunun 107 maddesinin 3.bendi uyarınca herhangi bir mehile gerek kalmadan fesih olacağından konuya ilişkin meslek mensubunun ödemelerini talimatla kredi kartına bağlatmaları gerekir. * Meslek mensubunun haberdar olduğu andan itibaren rizikonun gerçekleştiğini, poliçede öngörülen süre içerisinde (5 gün) bildirmesi gerektiği aksi halde poliçenin teminat kapsamı dışında kalacağı hususunun bilinmesi gerekir.

G. DEĞERLENDİRME VE SONUÇ; * Meslek mensubunun müteselsil sorumluluk gereği ödeyeceği SSK pirimi, Vergi, Vergi cezası, gecikme zammı ve gecikme zammı ibaresinin mutlak poliçede geçmesi gerekir. * Sigorta şirketleri ile münferit sözleşme yapılmasından kaçınılmalı ve bu konuda odamızın kurum olarak hangi sigorta şirketleri ile görüşülebileceği, oda üyelerine indirim uygulayacak şirketlerin belirlenmesi konusunda destek alınmalıdır. * Meslek mensupları sorumluluk sigortalarını yaptırma dan önce, Müşteri ile mutlaka sözleşme imzalanmalı ve müşteri listeleri odamıza ile bağlı bulundukları vergi dairelerine düzenli olarak gönderilmelidir.  Bu konuda Meslek Odamız ve Gelir İdaresi müşteri listelerinin mutabakatını sağlamalıdır.