Metody planowania rodziny

Idealna metoda planowania rodziny

• skuteczna

• bezpieczna

• wygodna w stosowaniu

• posiadająca długotrwałe i jednocześnie odwracalne

działanie

• tania

• chroniąca przed chorobami przenoszonymi drogą płciową

Metody planowania rodziny

Kryteria wyboru

• Skuteczność

• Bezpieczeństwo

• Wpływ na więź partnerską

• Łatwość w stosowaniu

• Kryterium etyczne

Wskaźnik Pearla =

Liczba ciąż x 1200

Liczba cykli stosowania

Skuteczność metod sterowania płodnością

Wskaźnik Pearla

Metoda kalendarzowa 14-50

Metoda termiczna 0,3-6,6

Metoda Billingsa 0,5-40

Metoda objawowo-termiczna 3,3-35

Stosunek przerywany 12-36

Prezerwatywa 3,1-3,9

Mechaniczne środki dopochwowe 12-17

Chemiczne środki dopochwowe 5-20

Antykoncepcja wewnątrzmaciczna 0,3-2,8

Mirena 0,14

Antykoncepcja hormonalna 0,2-1

Metoda kalendarzowa

• Oparta jest na następujących założeniach:

1. Jajeczkowanie ma miejsce 14 ± 2 dni przed miesiączką

2. Plemniki są zdolne do zapłodnienia przez około 48 do 72 godzin po ejakulacji

3. Komórka jajowa żyje około 24 godzin po owulacji

Metody naturalne

• Metoda termiczna

• Metoda obserwacji śluzu (Billingsa)

• Metoda objawowo-termiczna

miesiączka

dni suchości

dni płodne

niepłodność

poowulacyjna

Metoda obserwacji śluzu (Billingsa)

Metoda objawowo-termiczna

Objawy świadczące o jajeczkowaniu występują u

75% kobiet

• Zmiana charakteru śluzu szyjkowego

• Wzrost podstawowej ciepłoty ciała

• Ból owulacyjny

• Plamienie w środku cyklu (trwa 1-2 dni)

• Zmiany w sutkach: obrzmienie, tkliwość

bolesność

Metody mechaniczne

• Stosowane przez

kobiety

• Błony pochwowe

• Kapturki naszyjkowe

• Kapturki sklepieniowe

• Stosowane przez

mężczyzn

• Prezerwatywa

Metody mechaniczne

Przeciwwskazania

• obniżanie pochwy/macicy

• stany zapalne pochwy, szyjki macicy

• wady anatomiczne pochwy

Objawy uboczne

• Podrażnienia

• Uczulenia

• Stany zapalne

Dopochwowe preparaty

antykoncepcyjne

• Zawierają nonoksynol-9 o właściwościach

plemnikobójczych.

• Przykład: Delfen (krem dopochwowy)

Patentex Oval (glob. dopochwowe)

• Stosowane są również jako wspomagający środek

plemnikobójczy przy stosowaniu środków

mechanicznych lub prezerwatyw

Antykoncepcja wewnątrzmaciczna

Wewnątrzmaciczna wkładka antykoncepcyjna

Intrauterine contraceptive device (IUD)

Wyróżniamy wkładki:

• obojętne

• z zawartością miedzi i srebra

• uwalniające hormony

Antykoncepcja wewnątrzmaciczna

Mechanizm działania wkładek

• Dokładny mechanizm działania antykoncepcyjnego, nie

jest znany

Istniejące poglądy:

• blokowanie zapłodnienia

• wpływ na perystaltykę jajowodów (miedź)

• toksyczny wpływ miedzi na plemniki (zmniejszenie

ruchliwości i żywotności)

• zwiększona produkcja prostaglandyn E2 i F2α

• reakcja typu ciała obcego w błonie śluzowej macicy

Antykoncepcja wewnątrzmaciczna

Przeciwwskazania

• ciąża lub podejrzenie ciąży

• stany zapalne przydatków, endometrium, szyjki

macicy, pochwy

• wady rozwojowe macicy, nieprawidłowy kształt

jamy macicy

• nieprawidłowe krwawienia

• nowotwory narządu rodnego

Antykoncepcja wewnątrzmaciczna

Przeciwwskazania

• raczej unikać zakładania wkładek kobietom, które

nie rodziły

• unikać zakładania wkładek kobietom , u których

istnieje podwyższone ryzyko wystąpienia

poważnych powikłań w wyniku stanu zapalnego

endometrium (wady serca, sztuczne zastawki)

Antykoncepcja wewnątrzmaciczna

Powikłania

• bóle w podbrzuszu

• obfite, przedłużone krwawienia miesiączkowe

• krwawienia międzymiesiączkowe

• stany zapalne przydatków, endometrium, szyjki macicy,

pochwy

• ciąża ektopowa (5 razy częściej)

• możliwość wypadnięcia wkładki

• w przypadku ciąży większe ryzyko poronienia

• możliwość uszkodzenia ściany macicy (narządów

sąsiednich) w trakcie zakładania wkładki

Antykoncepcja hormonalna

• Metoda cykliczna (tabletki)

• jednofazowa

• dwufazowa

• trójfazowa

• System transdermalny

• Metoda ciągłego stosowania samych gestagenów

• Metody postkoitalne (antykoncepcja doraźna, „po

stosunku”, „the morning after pill”)

Antykoncepcja hormonalna

Mechanizm działania

• Blokowanie oddziaływań hormonalnych na osi

podwzgórze-przysadka-jajnik i hamowanie

owulacji

• Hamowanie wzrostu i dojrzewania pęcherzyka

Graafa; blokowanie receptorów dla FSH i LH

• Hamowanie proliferacji błony śluzowej macicy

• Wpływ na śluz szyjkowy - śluz staje się gęsty,

nieprzenikliwy dla plemników

• Zwiększenie wydzielania śluzu w jajowodach i

zahamowanie perystaltyki jajowodów

Tabletki antykoncepcyjne

zawierają

0,015 mg - 0,05 mg etynylestradiolu

+

0,05 mg - 2,0 mg progestagenu

Klasyfikacja progestagenów

Pochodne Progesteronu

Dydrogesteron

Poch 17-OH progesteronu

Octan medroksyprogesteronu

Octan cyproteronu

Octan chlormadinonu

Octan megestrolu

Pochodne 17α-spirolaktonu

Drospirenon

Pochodne 19 norprogesteronu

Octan nomegestrolu

Nestoron

Trimegeston

Promegeston

Pochodne 19 nortestosteronu

Estrany

Noretisteron

Dwuoctan etynodiolu

Linestrenol

Estrany/Gonany

Dienogest

Gonany

Norgestimat

Dezogestrel

Gestoden

Pochodne testosteronu

Odsetkowe obniżenie stężeń gonadotropin po

podaniu gestagenów

LNG

75 μ

Gestoden

75 μ

LH 22% 65%

FSH 40% 50%

Metoda jednofazowa

1 21 dzień cyklu

EE + Progestagen

Metoda dwufazowa

EE 0,05 mg

LNG 0,05 mg LNG 0,125 mg

1 21 dzień cyklu

Anteovin

Metoda trójfazowa

EE 0,03 mg 0,04 mg 0,03 mg

LNG 0,05 mg

G 0,05 mg

0,075 mg

0,070 mg

0,125 mg

0,10 mg

EE 0,035 mg

Noretist. 0,5 mg 0,75 mg 1 mg

1 21 dzień cyklu

Trinordiol, TriRegol, Trisiston, TriMinulet

Trinovum

System transdermalny

Evra

Opakowanie zawiera 3 plastry

Skład: 6 mg norelgestrominu +

0,6 mg EE

Uwalnia się w ciągu doby: 0,150 mg

norelgestrominu + 0,02 mg EE

Metoda ciągłego stosowania samych

progestagenów

• Tabletki (Cerazette)

• Iniekcje (Provera depot /medroxyprogesteron/)

• Wewnątrzmaciczny system uwalniania

lewonorgestrelu (Mirena)

• Implanty (Norplant)

• Dopochwowo

Wewnątrzmaciczny system uwalniania

lewonorgestrelu

Mirena

• Zawiera 52 mg LNG, na dobę uwalnia się 20 μg

LNG

• Brak hamowania osi podwzgórze przysadka-jajnik

• Działanie antykoncepcyjne polega na zmianie

właściwości fizykochemicznych śluzu szyjkowego

oraz działaniu antyproliferacyjnym na

endometrium

Wewnątrzmaciczny system uwalniania

lewonorgestrelu

Mirena

• Działania niekorzystne

Występowanie krwawień acyklicznych

Wtórny brak miesiączki

• Działania korzystne

Zmniejszenie obfitości krwawień miesiączkowych

Zmniejszenie ryzyka występowania ciąży ektopowej

Zmniejszenie ryzyka występowania stanów

zapalnych przydatków

Antykoncepcja doraźna

• O,75 mg LNG jednorazowo, w ciągu 72

godzin po współżyciu Postinor

• 0,1 mg EE i 1,0 mg NG lub 0,5 mg LNG co

12 godzin (metoda Yuzupe)

Microgynon, Rigevidon 4 tabletki

Gravistat 250 2 tabletki

Gravistat 125 4 tabletki

Przeciwwskazania bezwzględne do

stosowania antykoncepcji hormonalnej

• zakrzepowe zapalenie żył, powikłania

zakrzepowo-zatorowe, choroby naczyń mózgu

(istniejące, przebyte, istnienie czynników

predysponujących do wystąpienia tych powikłań,

obciążony wywiad rodzinny)

• otyłość

• wiek >35 roku życia i palenie papierosów

• zaburzenia przemiany tłuszczów

Przeciwwskazania bezwzględne do

stosowania antykoncepcji hormonalnej

• zaburzenia funkcji wątroby

• niezdiagnozowane, nieprawidłowe krwawienia z

macicy

• ciążą

• karmienie piersią (tabletki z EE, plastry)

• nieprawidłowy wynik cytologii szyjki macicy

• rak sutka (istniejący, podejrzenie)

Przeciwwskazania względne do stosowania

antykoncepcji hormonalnej

• migrena

• nadciśnienie tętnicze

• mięśniaki macicy

• cukrzyca

• planowe zabiegi chirurgiczne

• gruczolak przysadki wydzielający prolaktynę

• SLE

• depresja

• padaczka

• przebyta w ciąży cholestaza wewnątrzwątrobowa

• choroby pęcherzyka żółciowego

• anemia sierpowata

Bezwzględne przeciwwskazania do

stosowania samych progestagenów

• Zakrzepowe zapalenie żył, choroba zakrzepowo-

zatorowa

• niezdiagnozowane krwawienia z macicy

• choroby wątroby

• łagodne i złośliwe guzy wątroby

• rak sutka (i podejrzenie raka)

Względne przeciwwskazania do stosowania

samych progestagenów

• wiek >35 lat u kobiet palących papierosy

• cukrzyca

• hypercholesterolemia

• trądzik

• nadciśnienie tętnicze

• choroby układu sercowo-naczyniowego

• choroby pęcherzyka żółciowego

• bóle migrenowe głowy

• depresja

Ryzyko związane ze stosowaniem

antykoncepcji hormonalnej

• krwawienia i plamienia acykliczne

• trądzik, łojotok

• bóle głowy

• nudności, wymioty

• wzdęcia brzucha

• wzrost ciśnienia tętniczego krwi

• przyrost masy ciała

• bóle sutków

• grzybica pochwy

• obniżenie libido

Ryzyko związane ze stosowaniem

antykoncepcji hormonalnej

• powikłania zakrzepowo-zatorowe

• zaburzenia gospodarki tłuszczowej

• choroba niedokrwienna serca u kobiety >35 roku życia

palących papierosy

• rak szyki macicy?

• rak sutka?

Korzyści stosowania antykoncepcji

hormonalnej

• duża skuteczność

• regulacja cykli miesiączkowych

• zmniejszenie długości i obfitości krwawień

miesiączkowych

• rzadsze występowanie bolesnych miesiączek

• leczenie objawów hiperandrogenizacji (trądzik

łojotok)

Korzyści stosowania antykoncepcji

hormonalnej

Zmniejszenie ryzyka występowania

• ciąży ektopowej

• torbieli jajnika

• łagodnych chorób sutka

• zapalenia przydatków

• endometriozy

• reumatoidalnego zapalenia stawów

• osteoporozy

• raka endometrium

• raka jajnika

Kierunki rozwoju współczesnych metod planowania

rodziny

Badania nowych metod

• metody immunologiczne

• antykoncepcja hormonalna u

mężczyzn

Doskonalenie istniejących

metod

• środki i urządzenia

elektroniczne ułatwiające

stosowanie metod naturalnych

• nowe substancje

plemnikobójcze

• doskonalenie metod

hormonalnych