Mevzuat Çalıştayı:

Aile Arabuluculuğu Uygulamaları

Maria Oliveira

Avrupa’da Aile Arabuluculuğu

Uygulamaları ve Aile İçi Şiddet

Konusuyla Bağlantısı

Aile Arabuluculuğu

Referansları

Aile Arabuluculuğuna ilişkin (98)1 sayılı AK tavsiye kararı

Aile arabuluculuğu ve hukuk uyuşmazlıklarında arabuluculukla ilgili tavsiye kararların daha iyi uygulanmasına ilişkin CEPEJ Rehber İlkeleri

Arabulucular için Avrupa Meslek Kuralları

Hukuk uyuşmazlıkları ve ticari uyuşmazlıklarda arabuluculuğun belirli yönlerine ilişkin 2008/52/EC sayılı AB Yönergesi

2

Avrupa’da Aile Arabuluculuğu Uygulamaları

Arabuluculuk ve Aile içi Şiddet

3

Avrupa’da Aile Arabuluculuğu

Uygulamaları

4

Aile arabuluculuğu

Kültürel farklılıklar

Avrupa’da arabuluculuk kırkyama veya mozaiğe benzetilebilir. Kırkyamayı oluşturan parçalar birbirine uygun desen ve renktedirler, ancak aynı değildirler ve tek bir tasarıma göre işlenmezler. Kültürel farklılıkları dikkate alan çeşitli renk ve desenlerde yapılan kırkyama, tekdüze bir kırkyamaya göre daha tercih edilirdir.

Lisa Parkinson, aile arabulucusu

5

Avrupa’da

Aile Arabuluculuğu Uygulamaları

Genel Durum

Mevzuat

Hakim teşviki

Meslek kuralları

Eğitim

Maliyet

İcra edilebilirlik

6

Avrupa Mevzuatında Aile Arabuluculuğu

Uygulamaları

AB ülkelerinin pek çoğu aile arabuluculuğuna ilişkin hükümleri kabul etmemiştir

Diğer taraftan, belirli ülkelerde, aile arabuluculuğuna ilişkin özel hükümler kabul edilmiştir (örn. İspanya, Fransa, İrlanda)

Taraflardan mahkemeye başvurmadan önce Arabuluculuk Bilgilendirme Toplantısına katılarak aile arabuluculuğunu kullanmayı değerlendirmeleri beklenmektedir (İngiltere ve Galler)

Kamusal izleme sistemi (Portekiz)

Çocuklarla ilgili uyuşmazlıklarda Usul Kanunu (Polonya)

Aile içi şiddet mağdurlarına yönelik arabuluculuk kanunu (Yunanistan)

Kamusal bir düzenleyici kurumun olmadığı sistemler (İngiltere ve Galler)

7

Avrupa’da Aile Arabuluculuğu

Uygulamaları

Hakim teşviki

Genelde iradi seçim, tarafların rızası ile

Boşanma davalarında ebeveyn yetkisi veya geçici tedbirler, mahkeme tarafları bir bilgilendirme toplantısına yönlendirebilir, ücretsizdir (Fransa)

Çocukların dahil olduğu davalarda halim arabulucu atayabilir (Polonya)

8

Avrupa’da Aile Arabuluculuğu Uygulamaları

Meslek Kuralları

Genel olarak aile arabulucuları Arabuluculuk meslek kurallarına tabidir

Bağlayıcı Meslek Kuralları yoktur (Avusturya)

Arabulucular bağlı oldukları kurum tarafından yönlendirilir – FENAMEF, APMF – etik kurallara ilişkin sözleşmeler (Fransa)

9

Avrupa’da Aile Arabuluculuğu Uygulamaları

Eğitim 1/2

Arabulucu unvanının kullanılması konusunda herhangi bir sınırlama yoktur (Avusturya)

Aile arabulucuları farklı mesleklerden gelmektedir ve özel sektör tarafından verilen uzmanlık eğitim programlarını almalarını gerektiren herhangi bir yasal zorunluluk yoktur (İngiltere ve Galler)

Eğitim kamu kurumu tarafından verilir (Belçika Federal Komisyonu, Estonya Çocuğun Refahı Birliği, İrlanda Aile Destek Kurumu, Portekiz Adalet Bakanlığı).

10

Avrupa’da Aile Arabuluculuğu Uygulamaları

Eğitim 2/2

Genel arabuluculuk eğitimi - 60 saat - ve aile arabuluculuğu için 30 saatlik özel eğitim – teorik ve uygulama dersleri (Belçika ve İrlanda)

Aile arabuluculuğu eğitimi -100 saat ila 330 saat (İspanya)

Aile Arabuluculuğu Diploması (Diplôme de Médiateur Familial) – 560 saat (Fransa)

11

Avrupa’da Aile Arabuluculuğu Uygulamaları

Maliyet

Ücretsiz (İspanya)

Tarafların üzerinde anlaştığı ücret (İrlanda)

Ulusal Aile Katkı Fonu, maliyetlerin karşılanması için bir sözleşme sistemi uygulamaktadır (Fransa)

Adli yardım (Belçika, İngiltere ve Galler, Portekiz)

Zorunlu arabuluculuk toplantısı ve ilk oturum ücretsiz (İngiltere ve Galler)

Adli yardım yok (Almanya)

12

Avrupa’da Aile Arabuluculuğu Uygulamaları

İcra edilebilirlik

Genel olarak, AB Arabuluculuk Yönergesinin

hükümleri uyarınca, uzlaşma anlaşmaları

hakim veya benzeri bir kurum tarafından icra

edilebilirlik şerhi için onaylanır (İngiltere ve

Galler, Fransa, Portekiz vb.)

13

Arabuluculuk ve Aile içi Şiddet

14

Kadına Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve

Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi 12 Nisan 2011

Madde 3/b

«Aile içi şiddet”, eylemi gerçekleştiren, mağdurla aynı

ikametgahı paylaşmakta olsun veya olmasın veya

daha önce paylaşmış olsun veya olmasın, aile

içinde veya aile biriminde veya mevcut veya daha

önceki eşler veya birlikte yaşayan bireyler arasında

meydana gelen fiziksel, cinsel, psikolojik veya

ekonomik şiddet eylemleri olarak anlaşılacaktır»

15

Aile Arabuluculuğu ve Aile içi

Şiddet

Aile içi şiddete dair unsurların

olduğu uyuşmazlıklarda

arabuluculuğun uygunluğuna dair

farklı görüş ve tartışmalar vardır

16

Aile Arabuluculuğu ve Aile İçi

Şiddet – destekleyici görüşler

Aile içi şiddetin türü ve mağdur için güvenli ve adil bir anlaşma yapılması için gerekli mekanizmalar dikkate alınırsa, aile içi şiddet unsurlarının olduğu uyuşmazlıklarda arabuluculuk uygun bir şekilde kullanılabilir.

Şiddet mağduru kişilerin arabuluculuk yoluyla yeni düzenlemeler yapma tercihine saygı duyulmalıdır, aksi halde bu kişilerin daha fazla mağduriyet yaşama riski söz konusu olabilir; örneğin karar verme ehliyeti olmayan küçüklerin mağdur olduğu vakalar gibi.

Bu tür istismardan kaynaklı güç dengesizliklerinin özel arabuluculuk teknikleri ve yapısal teminatlarla tersine döndürülebileceği veya ortadan kaldırılabileceği öne sürülmektedir.

17

Aile Arabuluculuğu ve

Aile İçi Şiddet

Aile içi şiddetin türü ve mağdur için güvenli ve adil bir anlaşma yapılması için gerekli mekanizmalar dikkate alınırsa, aile içi şiddet unsurlarının olduğu uyuşmazlıklarda arabuluculuk uygun bir şekilde kullanılabilir.

Şiddet mağduru kişilerin arabuluculuk yoluyla yeni düzenlemeler yapma tercihine saygı duyulmalıdır, aksi halde bu kişilerin daha fazla mağduriyet yaşama riski söz konusu olabilir; örneğin karar verme ehliyeti olmayan küçüklerin mağdur olduğu vakalar gibi.

Bu tür vakalarda arabuluculuğu savunanların argümanı güç dengesizliğinin yargılama sürecinde de mevcut olduğu şeklindedir.

18

Aile Arabuluculuğu ve

Aile İçi Şiddet – Karşı olanlar

Mağdurlar kendi ihtiyaç ve menfaatlerini öne sürecek durumda değillerdir, çünkü güçsüz olmalarından dolayı karar verememekte ve istismarın faili ile eşit düzeyde müzakere edecek durumda değillerdir.

Arabuluculuk aile içi şiddeti bir suç olarak ele almamakta ve şiddet konusunu istismarın failinin hiçbir şekilde hesap vermeyeceği ve yaptırıma tabi olmayacağı özel bir ortama taşımaktadır.

Aile içi şiddet adil, güvenli veya karşılıklı olarak uzlaşılabilir bir anlaşmayı imkansız kılmaktadır.

19

Kadına Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve

Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi 12 Nisan 2011

Madde 48/1

Taraflar bu Sözleşme kapsamında yer alan her

türlü şiddet olayıyla ilgili olarak, arabuluculuk ve

uzlaştırma da dahil olmak üzere, zorunlu anlaşmazlık

giderme alternatif süreçlerini yasaklamak üzere gerekli

yasal veya diğer tedbirleri alacaklardır.

Bundan dolayı:

Aile uyuşmazlıklarında zorunlu arabuluculuk uygun değildir

Bu tür davalarda arabuluculuk yapılamaz 20

Aile Arabuluculuğu and

Aile İçi Şiddet

Stratejiler

İhtilafın taraflarından biri ile ilk tarama/giriş oturumu

Aile içi şiddet taramasını kolaylaştırır

Arabuluculuğun iradi olduğu vurgulanır

Arabuluculuğun ne olduğu ayrıntılı bir şekilde açıklanır – çekişmesiz bir uyuşmazlık çözüm aracı – aile içi şiddet davalarının önlenmesi veya çözülmesinde kullanılan bir araç değildir

Seçme fırsatı verilir, böylelikle arabuluculuğa gitme konusunda tehdit etme veya menfaatleri lehine olmayan bir anlaşma yapmaya zorlanma gibi bir duruma sokulmaz.

21

Aile Arabuluculuğu and

Aile İçi Şiddet

o Arabuluculuk öncesi tarama aile içi şiddet unsurları ile bir ilişkide olası bir güç dengesizliğinin tespitinde etkili bir yöntemdir.

o Arabulucular müşterileri için en üst seviyede güvenlik sağlamalıdır.

o Bu tür davalarda özel yönetim tedbirleri

o Kamusal bekleme alanları

o Ayrı varış saatleri

o Mekik dokuma yöntemi

o Ayrı oturumlar düzenlenmesi

22

Aile Arabuluculuğu and

Aile İçi Şiddet

Aile üyeleri ve şiddete tanıklık eden çocuklar oldukça yüksek ihtilaflı bir ortamda beraber yaşayacaklarsa, tarafların güvencesi daha az ancak formal olmayan ve daha hızlı bir çözüm olasılığı ile kişisel gelişim potansiyeli sunan bir süreçte hizmet almaları daha iyi olacaktır

veya

Daha yapısal bir teminat süreci daha uzun sürecek, ailenin kaynaklarını tüketecek ve taraflar arasında daha fazla ihtilafa ve çekişmeli davranışa neden olabilecektir ?

Bilmiyorum, ama bulmaya çalışacağım!

Sabine Walsh, aile arabulucusu

23