Upload
others
View
5
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Międzynarodowy Traktat o zasobach genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa
Dorota Nowosielska
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Konferencja „Nowe uregulowania prawne dotyczące zasobów genetycznych w rolnictwie”
Instytut Zootechniki - Państwowy Instytut Badawczy Balice, 22 października 2014
Plan Prezentacji Wstęp Podstawa prawna Cele Traktatu Instrumenty Traktatu Zakres Traktatu Zasady udostępniania –MLS/ SMTA Wnioski
• Żaden kraj nie jest samowystarczalny w zakresie zasobów genetycznych roślin,
• Wszystkie kraje zależne są od różnorodności genetycznej roślin pochodzących z innych krajów i regionów,
• Współpraca międzynarodowa i otwarta wymiana zasobów genetycznych są niezbędne dla bezpieczeństwa żywnościowego.
Podstawa prawna
Przyjęty na 31 sesji Konferencji FAO – 3 listopada 2001 r. Ratyfikowany przez 132 kraje, w tym UE. Polska Dziennik Ustaw z dnia 6 września 2006 nr 159 - poz. 1128 publikacja Międzynarodowego Traktatu, - poz. 1129 – Oświadczenie Rządowe w sprawie mocy
obowiązującej Międzynarodowego Traktatu.
Podaje się niniejszym do wiadomości, że dnia 15 października 2004 r. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej ratyfikował Międzynarodowy traktat, który wszedł w życie w stosunku do Rzeczypospolitej Polskiej dnia 8 maja 2005 r.
Cele Traktatu
Ochrona i zrównoważone użytkowanie zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa oraz sprawiedliwy i równoprawny podział korzyści wynikających z ich użytkowania,
- realizowane zgodnie z Konwencją o różnorodności biologicznej, na rzecz zrównoważonego rolnictwa i bezpieczeństwa żywnościowego.
Każda z Umawiających się Stron zapewnia zgodność swojego prawa ze zobowiązaniami określonymi w Traktacie.
Instrumenty Traktatu
Wielostronny System dostępu i podziału korzyści (MLS) zapewniający rolnikom, hodowcom i naukowcom ułatwiony, swobodny dostęp do materiałów genetycznych roślin, w oparciu o Standardową Umowę Przekazania Materiału (SMTA) zawierającą zobowiązanie do podziału korzyści,
Strategia finansowania i Fundusz Podziału Korzyści -
gwarancja, że odbiorcy materiałów dzielą się korzyściami uzyskanymi z ich wykorzystania z krajami, z których te zasoby pochodziły (kr. rozwijające się).
Instrumenty Traktatu
MLS powinien zawierać wszystkie zasoby roślinne wymienione w Aneksie I Traktatu, które są w domenie publicznej i pod kontrolą kraju - Strony Traktatu
Wielostronny System = Globalny Bank Genów (wirtualny)
Źródło: 2nd Sow 2010; Położenie geograficzne banków genów przechowywujących ponad10 000 obiektów (narodowe i regionalne banki genów – niebieski ; banki genów CGIAR centrów beżowy; Svalbard zielony)
MLS tworzą: •Strony Traktatu (kolekcje narodowych banków genów) •Naturalne i prawne osoby (kolekcje prywatne) •Kolekcje Art. 15 (CGIAR)
Zakres Traktatu
Traktat ułatwia dostęp do materiałów genetycznych oraz informacji o nich w ramach MLS do celów:
- badawczych, - hodowlanych - edukacyjnych w zakresie wyżywienia i rolnictwa, na co użytkownicy muszą wyrazić zgodę pobierając
materiał.
Zakres Traktatu
Wielostronny System dostępu i podziału korzyści MLS • Obejmuje 64 najważniejsze rodzaje bot. roślin
uprawnych, • 80 procent żywności pochodzenia roślinnego
pula globalnych zasobów genetycznych, • Umożliwia swobodny dostęp dla potencjalnych
użytkowników – krajów, które ratyfikowały Traktat.
Załącznik 1 Traktatu obejmuje 64 rodzaje bot. roślin
35 rodz. roślin uprawnych • Zboża: pszenica, jęczmień,
żyto, pszenżyto, owies, kukurydza, proso,
• ziemniaki, • rośliny warzywne: marchew,
fasola, groch, groszek, szparagi, rośliny kapustne, buraki, słonecznik,
• sadownicze: jabłoń, truskawka
29 rodz. roślin pastewnych • motylkowate, • trawy.
Zakres Traktatu
Zakres Traktatu
Ważne wyłączenia z aneksu 1: • wiele warzyw- np. pomidory, cebula, ogórek, dynie, • większość drzew i krzewów owocowych, winorośl,
oliwki, • główne gatunki o znaczeniu przemysłowym, np. tytoń,
chmiel, • trzcina cukrowa, • soja, • rośliny przyprawowe.
Mogą one zostać objęte Protokołem z Nagoi !
Zasady udostępniania .
Odbiorcy materiałów genetycznych otrzymanych z MLS zgadzają się na podział korzyści uzyskanych w wyniku ich stosowania poprzez mechanizmy:
- finansowe i - poza-finansowe - podziału korzyści ustanowione na
mocy Traktatu: - udostępnianie do MLS informacji wynikających z badań i hodowli
poprzez Globalny system Informacji Zasobów Genetycznych opisany w art.17 Traktatu,
- wymianę informacji, dostęp do technologii, partnerstwo w badaniach - art.13.2 Traktatu
Zasady udostępniania .
Rodzaje systemów płatności Normalny -
1,1% od sprzedaży brutto pomniejszony o 30% (tj. 0,77%),
Alternatywny (Art. 6.11. sMTA) -
Hodowca płaci 0,5 % rocznych przychodów ze sprzedaży nasion odmian danego rodzaju botanicznego, niezależnie, czy:
- zawierały one materiał pochodzący z MLS, czy nie, - dostępność nowych produktów jest ograniczona czy nie,
Opcja na okres 10 lat – odnawialna potem na 5 lat
-Wybór opcji musi być zgłoszony do Organu Zarządzającego Traktatu.
Zasady udostępniania .
SMTA -Standardowa Umowa Transferu Materiału jest umową cywilną między dostarczającym a użytkownikiem, która określa zasady i warunki, na których są przekazywane roślinne zasoby genetyczne.
Zasady udostępniania .
Zobowiązania dostawcy materiału (Art. 5 SMTA) Szybkie i bezpłatne udostępnienie materiału w ramach
MLS, pod warunkiem zawarcia SMTA, Udostępnianie wszystkich danych paszportowych oraz,
zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, wszelkich innych towarzyszących, opisowych, niezastrzeżonych informacji,
Dostęp do zasobów w trakcie procesu hodowlanego jest w gestii hodowcy,
Dostęp do zasobów chronionych prawem własności intelektualnej musi być zgodny z umowami międzynarodowymi oraz z przepisami krajowymi,
Dostawca musi okresowo informować Organ Zarządzający Traktatu o zawartych SMTA.
Zasady udostępniania .
Prawa odbiorcy materiału (Art. 6 SMTA) może wykorzystać materiał do badań, hodowli
lub celów edukacyjnych (szkoleń), może tworzyć nowe produkty z otrzymanego
materiału, wykorzystywać je i komercjalizować, nie może używać materiałów do innych celów,
wykraczających poza wyżywienie i rolnictwo.
Zasady udostępniania .
Zobowiązania odbiorcy materiału cd. Nie przejmuje praw własności intelektualnej do
materiału uzyskanego z MLS, Ma obowiązek udostępnianie do MLS (nie poufnych)
informacji będących wynikiem badań i prac hodowlanych przeprowadzonych na tym materiale,
Obowiązek wpłaty do MLS, jeżeli: - sprzedaje nowy produkt (odmianę) i ogranicza jego dostępność do dalszych badań lub hodowli,
Jeśli dalsza dostępność nie jest ograniczona, płatności są dobrowolne.
Zasady udostępniania .
Metody akceptacji SMTA SMTA pozwala na trzy rodzaje akceptacji: podpisanie umowy przez 2 strony (wersja papierowa),
"Click-wrap" - akceptacja dla zamówień internetowych,
akceptacja- "Shrink-wrap" (obecna praktyka) - kopia
SMTA jest w opakowaniu zaw. materiał i przyjęcie materiału przez odbiorcę oznacza akceptację SMTA.
Zasady udostępniania .
Trzecia strona SMTA - system wielostronny Zyski z transakcji powstałych zgodnie z SMTA
trafiają do Funduszu systemu wielostronnego, a nie do poszczególnych dawców,
Zyski są wykorzystywane są na projekty dedykowane ochronie zasobów genowych, wspierające dawców,
SMTA daje FAO prawo egzekwowania praw trzeciej strony poprzez: - arbitraż -rozwiązywanie problemów zgodności.
Praktyka – jak to działa?
• .
W MLS ~ 1.1 mln obiektów • CGIAR ~ 600,000 obiektów • Europa ~ 332,000 obiektów - 30.2% • Kanada ~ 100,000 obiektów Informacje na temat materiałów dostępne na
stronie internetowej Traktatu, krajowych stronach internetowych oraz Katalogu EURISCO.
Wciąż niskie wpływy do Funduszu z SMTA
Kraje które włączyły swoje zasoby genowe do MLS oraz notyfikowały ten fakt:
1. Armenia 2. Austria 3. Belgium 4. Brazil 5. Canada 6. Cyprus 7. Czech Republic 8. Egypt 9. Estonia 10. Germany 11. Italy 12. Jordan 13. Kenya 14. Lebanon 15. Madagascar 16. Malawi 17. Morocco
18. Namibia 19. Netherlands 20. Poland 21. Portugal 22. Romania 23. Rwanda 24. Senegal 25. Spain 26. Sudan 27. Sweden 28. Switzerland 29. United Kingdom 30. United Republic of Tanzania
Praktyka – jak to działa?
Protokół z Nagoi A Traktat
Protokół z Nagoi
Traktat
Dostęp do wszystkich zasobów genetycznych i tradycyjnej wiedzy z wyłączeniem Aneksu 1
Do 64 rodz. bot. – Aneks 1 Traktatu – wyżywienie i rolnictwo
umowy Bilateralne, PIC, MAT SMTA/MLS
Podział korzyści -zgodnie z warunkami w MAT -do kraju – dostawcy materiału roślinnego
Zgodnie z SMTA - Do Fundusz Podziału Korzyści Traktatu
Zgodność - legislacja krajowa, punkty kontrolne, monitoring, sankcje
Brak legislacji krajowej ????
Koszty transakcyjne wysokie niskie
Obciążenia administracyjne
Spodziewane - ogromne
znikome
Wnioski
• MLS znacząco obniża koszty transakcji dotyczących wymiany roślinnego materiału genetycznego pomiędzy państwami,
• W przypadku wykorzystania materiału
hodowlanego pochodzącego z różnych państw do wytworzenia nowej odmiany, nie są potrzebne kosztowne, bilateralne umowy pomiędzy tymi krajami.
Wnioski
SMTA i MLS tworzą sprawnie działający system, mający na celu:
• zapewnienie rolnikom, hodowcom i naukowcom swobodnego dostępu do materiałów genetycznych roślin,
• generowanie korzyści uzyskanych z wykorzystania materiałów,
• Podział korzyści poprzez projekty z udziałem krajów, z których te zasoby pochodziły, (przede wszystkim kraje rozwijające się).
Wnioski
Wymiana materiału genetycznego roślin dla wyżywienia i rolnictwa na zasadach wypracowanych w ramach Traktatu jest kluczowa dla szeroko pojętej hodowli roślin, a w konsekwencji dla produkcji roślinnej i całego rolnictwa.
Dziękuję za uwagę