MONOGRAFIE PRAWNICZE

Wydawnictwo C.H.Beck

Miejsce popełnienia

czynu zabronionego

Mariusz NaWroCki

MONOGRAFIE PRAWNICZE

MARIUSZ NAWROCKI • MIEJSCE POPEŁNIENIA CZYNU ZABRONIONEGO

Polecamy nasze publikacje w serii Monografie Prawnicze:

M. Czerwińska, P. Czarnecki (red.)

KATALOG DOWODÓW W POSTĘPOWANIU KARNYM

J. Skorupka, A. Drozd (red.)

NOWE SPOJRZENIE NA MODEL ZAKAZÓW DOWODOWYCHW PROCESIE KARNYM

Ł. Cora

ZATRZYMANIE OSOBY W POLSKIM PROCESIE KARNYM

E. Hryniewicz-Lach

KARA KRYMINALNA W ŚWIETLE KONSTYTUCJI RP

J. Konikowska-Kuczyńska

WYKONYWANIE KARY POZBAWIENIA WOLNOŚCIW SYSTEMIE TERAPEUTYCZNYM WOBEC SKAZANYCH UZALEŻNIONYCH OD ŚRODKÓW ODURZAJĄCYCHLUB SUBSTANCJI PSYCHOTROPOWYCH

www.ksiegarnia.beck.pl

MIEJSCE POPEŁNIENIA

CZYNU ZABRONIONEGO

WYDAWNICTWO C.H.BECKWARSZAWA 2016

MARIUSZ NAWROCKI

Wydawca: Natalia Adamczyk

Recenzja naukowa: prof. dr hab. Łukasz Pohl

© Wydawnictwo C.H.Beck 2016

Wydawnictwo C.H.Beck Sp. z o.o.

ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa

Skład i łamanie: Wydawnictwo C.H.Beck

Druk i oprawa: Elpil, Siedlce

ISBN 978-83-255-8538-9

ISBN e-book 978-83-255-8539-6

V

Spis treści

Wykaz skrótów  .......................................................................................................... IXBibliografia  ................................................................................................................. XIIIWprowadzenie  ........................................................................................................... XXIIIRozdział I. Historyczne uregulowanie miejsca popełnienia czynu

zabronionego w prawie polskim .................................................................... 1§ 1. Okres poprzedzający obowiązywanie Kodeksu karnego z 1932 r. ..... 1§ 2. Okres obowiązywania Kodeksu karnego z 1932 r. ............................... 5§ 3. Okres obowiązywania Kodeksu karnego z 1969 r. ............................... 8

Rozdział II. Artykuł 6 § 2 KK i jego zawartość w ujęciu teoretyczno­prawnym  .............................................................................................................. 11§ 1. Normatywność przepisów prawa ........................................................... 12§ 2. Rola normy postępowania w prawie ...................................................... 13§ 3. Artykuł 6 § 2 KK jako podstawa dla odkodowania normy prawnej . 19§ 4. Artykuł 6 § 2 KK jako definicja legalna i wynikające z tego

konsekwencje  .............................................................................................. 26§ 5. Artykuł 6 § 2 KK jako reguła prawa ...................................................... 37§ 6. Artykuł 6 § 2 KK w ujęciu poziomowej koncepcji wykładni prawa . 39§ 7. Artykuł 6 § 2 KK jako wypowiedź performatywna ............................. 43

Rozdział III. Artykuł 6 § 2 KK i jego zawartość w ujęciudogmatyczno­prawnym, czyli znaczenie miejsca popełnienia czynuzabronionego w polskim prawie karnym materialnym ............................ 45§ 1. Uwagi ogólne o miejscu popełnienia czynu zabronionego ................ 45§ 2. Związek miejsca popełnienia czynu zabronionego z zasadą

terytorialności  ............................................................................................. 54§ 3. Miejsce popełnienia czynu zabronionego na gruncie jego form

stadialnych i zjawiskowych (współdziałania przestępnego) ............... 58I. Miejsce popełnienia form zjawiskowych czynu zabronionego . 58II. Miejsce popełnienia form stadialnych czynu zabronionego ..... 69

§ 4. Miejsce popełnienia niejednochwilowych typów czynówzabronionych  .............................................................................................. 74

I. Przestępstwa wieloczynowe (zbiorowe) ....................................... 75II. Przestępstwa dwuaktowe ................................................................ 78III. Przestępstwo o sumarycznie określonym przedmiocie ............. 79

Spis treści

VI

IV. Przestępstwa, przy których regułą, gdy chodzi o ichjednorazowe popełnienie, jest wielokrotne zachowanie sięniekoniecznie tego samego rodzaju .............................................. 80

V. Przestępstwa złożone ....................................................................... 81VI. Przestępstwo wieloodmianowe ...................................................... 83VII. Czyn ciągły  ........................................................................................ 85VIII. Przestępstwo trwałe ......................................................................... 88IX. Przestępstwa dystansowe ................................................................ 92X. Przestępstwa tranzytowe ................................................................. 93XI. Cyberprzestępstwa ........................................................................... 98XII. Przestępstwa w znacznych i wielkich rozmiarach ...................... 104

§ 5. Publiczne miejsce popełnienia czynu zabronionego a działaniepubliczne sprawcy ..................................................................................... 107

§ 6. Równowartościowość miejsc popełnienia czynu zabronionegoa logiczno­językowa treść art. 6 § 2 KK ................................................. 110

Rozdział IV. Miejsce zabronionego popełnienia czynu jako znamięustawowe pośród przepisów Części szczególnej Kodeksu karnego ....... 115§ 1. Miejscowość niebroniona, strefa sanitarna, strefa

zdemilitaryzowana, strefa zneutralizowana (art. 122 § 1 KK) ............ 116§ 2. Obszar okupowany, obszar zajęty, obszar, na którym toczą się

działania zbrojne (art. 123 § 1 pkt 4, art. 125 § 1 KK) ........................ 119§ 3. Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (art. 136 § 1–4, art. 137 § 2,

art. 264a § 1 KK), w Rzeczypospolitej Polskiej (art. 142 § 1 i 2 KK) . 121§ 4. Miejsce wykonywania obowiązków służbowych, lokalizacja poza

miejscem wykonywania obowiązków służbowych (art. 145 § 2i 3 KK)  ......................................................................................................... 123

§ 5. Droga publiczna, strefa zamieszkania, strefa ruchu (art. 179,180a KK)  ...................................................................................................... 126

§ 6. Teren objęty ochroną (art. 181 § 2 KK), prawnie chroniony terenlub obiekt (art. 187 § 1 KK), teren objęty ochroną ze względówprzyrodniczych lub krajobrazowych albo w otulinie takiego terenu(art. 188 KK)  ............................................................................................... 127

§ 7. Dom, mieszkanie, lokal, pomieszczenie, ogrodzony teren(art. 193 KK)  ............................................................................................... 133

§ 8. Miejsce przeznaczone do publicznego wykonywania obrzędówreligijnych (art. 196 KK) .......................................................................... 140

§ 9. Inne miejsce publiczne urządzone w celu upamiętnienia zdarzeniahistorycznego lub uczczenia osoby (art. 261 KK) ................................ 143

§ 10. Miejsce spoczynku zmarłego (art. 262 § 1 KK), grób lub innemiejsce spoczynku zmarłego (art. 262 § 2 KK) .................................... 145

§ 11. Granica Rzeczypospolitej Polskiej (art. 264 § 2 i 3 KK) ...................... 147

Spis treści

VII

§ 12. Las (art. 290 § 1 KK) ................................................................................. 149Rozdział V. Procesowe aspekty miejsca popełnienia czynu zabronionego . 153

§ 1. Jurysdykcja w sprawach karnych ............................................................ 153§ 2. Właściwość miejscowa – zasady ogólne ................................................ 156§ 3. Właściwość miejscowa w sytuacji nieustalenia miejsca popełnienia

czynu zabronionego .................................................................................. 165§ 4. Właściwość miejscowa w sprawach zagranicznych ............................. 168§ 5. Właściwość miejscowa – uwagi szczegółowe ....................................... 171

I. Właściwość miejscowa w sprawach o przestępstwa prasowei z zakresu prawa autorskiego ........................................................ 173

II. Właściwość miejscowa w sprawach o przestępstwa wojskowe . 174III. Właściwość z łączności spraw ........................................................ 175IV. „Właściwość miejscowa” prokuratora .......................................... 177

Zakończenie  ............................................................................................................... 181Indeks rzeczowy  ........................................................................................................ 193

IX

Wykaz skrótów

1. Źródła prawa

GrPańU ........................................... ustawa z 12.10.1990 r. o ochronie granicy państwo­wej (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 930)

KC  .................................................... ustawa  z  23.4.1964  r.  –  Kodeks  cywilny(t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 380)

KK  .................................................... ustawa z 6.6.1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. Nr 88,poz. 553 ze zm.)

KK32  ............................................... rozporządzenie Prezydenta RP z 11.7.1932 r. – Ko­deks  karny  (Dz.U. Nr  60,  poz.  571  ze  zm.)  –  aktuchylony

KK69  ............................................... ustawa z 19.4.1969 r. – Kodeks karny (Dz.U. Nr 13,poz. 94 ze zm.) – akt uchylony

KKS  .................................................. ustawa  z  10.9.1999  r.  –  Kodeks  karny  skarbowy(t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 186 ze zm.)

Konstytucja RP .............................. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2.4.1997 r.(Dz.U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483 ze zm.)

KPK  ................................................. ustawa  z  6.6.1997  r.  – Kodeks postępowania kar­nego (Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.)

KW .................................................. ustawa  z  20.5.1971  r.  –  Kodeks  wykroczeń(t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1094 ze zm.)

LasU  ................................................ ustawa z 28.9.1991 r. o lasach (t.j. Dz.U. z 2015 r.poz. 2100)

OchrPrzyrodU ............................... ustawa  z  16.4.2004  r.  –  o  ochronie  przyrody(t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1651)

OchrZabU ...................................... ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami(t.j. z 2014 r. poz. 1446 ze zm.)

PożPubWolontU ........................... ustawa  z  24.4.2003  r.  o  działalności  pożytku  pu­blicznego  i  o  wolontariacie  (t.j.  Dz.U.  z  2016  r.poz. 239 ze zm.)

PrDrog  ............................................ ustawa z 20.6.1997 r. – Prawo o ruchu drogowym(t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1137 ze zm.)

Regulamin ...................................... Rozporządzenie  Ministra  Sprawiedliwościz 7.4.2016 r. – Regulamin wewnętrznego urzędowa­nia powszechnych jednostek organizacyjnych pro­kuratury (Dz.U. z 2016 r. poz. 508)

Wykaz skrótów

X

SłużbaZastU ................................... ustawa  z  28.11.2003  r.  o  służbie  zastępczej(t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1027 ze zm.)

TechPrawodR02 ............................ Załącznik  do  rozporządzenia Prezesa Rady Mini­strów z 20.6.2002 r. w sprawie „Zasad techniki pra­wodawczej” (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 283)

2. Publikatory i czasopisma

AIS  ................................................... Acta Iuris Stetinensis. Zeszyty Naukowe Uniwersy­tetu Szczecińskiego

AUL  ................................................. Acta Universitatis Lodziensis, Folia IuridicaAUWr ............................................. Acta Uniwersitatis WratislaviensisDz.U.  ............................................... Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej PolskiejEPS  ................................................... Europejski Przegląd SądowyKSP  .................................................. Krakowskie Studia PrawniczeKZS  .................................................. Krakowskie Zeszyty SądoweLegalis  ............................................. System  Informacji  Prawnej  Wydawnictwa

C.H.BeckNP  .................................................... Nowe PrawoNSA  ................................................. Naczelny Sąd AdministracyjnyOSNCK ........................................... Orzecznictwo  Sądu  Najwyższego  –  Izba  Cywilna

i KarnaOSN(K) ........................................... Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba KarnaOSNKW .......................................... Orzecznictwo  Sądu  Najwyższego  –  Izba  Karna

i WojskowaOSNPG ........................................... Orzecznictwo  Sądu  Najwyższego,  wydawnictwo

Prokuratury GeneralnejOSNwSK ......................................... Orzecznictwo Sądu Najwyższego w Sprawach Kar­

nychOSP  .................................................. Orzecznictwo Sądów PolskichOTK­A ............................................ Orzecznictwo  Trybunału  Konstytucyjnego.  Zbiór

Urzędowy. Seria APal.  ................................................... PalestraPiP  ................................................... Państwo i PrawoProk. i Pr.  ....................................... Prokuratura i PrawoPS  ..................................................... Przegląd SądowyRP  .................................................... Rzeczpospolita PolskaRPEiS  ............................................... Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i SocjologicznySP  ..................................................... Studia PrawniczeWPP  ................................................ Wojskowy Przegląd Prawniczy

Wykaz skrótów

XI

3. Organy i instytucje

SA  .................................................... Sąd ApelacyjnySN  .................................................... Sąd NajwyższyTK  .................................................... Trybunał KonstytucyjnyWSA ................................................ Wojewódzki Sąd Administracyjny

4. Inne skróty

art.  .................................................... artykułniepubl.  ........................................... niepublikowaneorz.  ................................................... orzeczeniepost.  ................................................. postanowieniet.  ....................................................... tomt.j.  ..................................................... tekst jednolityuchw.  ............................................... uchwaław.  ...................................................... wiekwyr.  .................................................. wyrokze zm.  .............................................. ze zmianami

XIII

Bibliografia

Adamski A., Podstawy jurysdykcji cyberprzestępstw w prawie porównawczym, w: T. Ja­sudowicz, M. Balcerzak (red.), Księga pamiątkowa ku czci Profesora Jana Biało­cerkiewicza, t. II, Toruń 2009

Adamski A., Prawo karne komputerowe, Warszawa 2000Adamski A., Bojarski J., Chrzczonowicz P., Filar M., Girdwoyń P., Prawo karne i wymiar

sprawiedliwości państw Unii Europejskiej. Wybrane zagadnienia, Toruń 2007Ajdukiewicz K., Język i poznanie, t. II, Warszawa 1985Andrejew I., Polskie prawo karne w zarysie, Warszawa 1989Andrejew I., Sprawstwo według polskiego prawa karnego, SP 1988, Nr 1−2Andrejew  I., Ustawowe znamiona czynu. Typizacja  i  kwalifikacja przestępstw, War­

szawa 1978Andrejew I., Ustawowe znamiona przestępstwa, Warszawa 1959Andrejew I., Świda W., Wolter W., Kodeks karny z komentarzem, Warszawa 1973Artymiak G., Realizacja prawa do sądu właściwego w sprawach karnych jako gwarancja

rzetelnego procesu − zagadnienia wybrane, w: J. Skorupka (red.), Rzetelny proceskarny. Księga jubileuszowa Profesor Zofii Świdy, Warszawa 2009

Bafia J., Mioduski K., Siewierski M., Kodeks karny. Komentarz, t. I, Część ogólna, War­szawa 1987

Bafia J., Mioduski K., Siewierski M., Kodeks karny. Komentarz, t. II, Część szczególna,Warszawa 1987

Banasik K., Przestępstwa trwałe i delikty trwałe, Prok. i Pr. 2013, Nr 7−8Bielska­Brodziak A., Kłopoty z definicjami legalnymi, w: O. Bogucki, S. Czepita (red.),

System prawny a porządek prawny, Szczecin 2008Bierzanek R., Symonides J., Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa 1985Błachnio A., Miejsce popełnienia czynu zabronionego przez podżegacza i pomocnika

− zarys problematyki, Pal. 2006, Nr 7−8Błoński M., Praktyczne aspekty dotyczące właściwości miejscowej sądu, PS 2013, Nr 7−8Bojarski T., Karnoprawna ochrona nietykalności mieszkania jednostki, Lublin 1992Bojarski T., Polskie prawo karne. Zarys części ogólnej, Warszawa 2012Bojarski T. (red.), Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2013Bojarski T. (red.), Kodeks wykroczeń. Komentarz, Warszawa 2015Bojarski T. (red.), System Prawa karnego, t. 2, Źródła prawa karnego, Warszawa 2011Bojarski T., Z problematyki karnoprawnej ochrony mieszkania jednostki, w: M. Bojar­

ski, J. Brzezińska, K. Lucan (red.), Problemy współczesnego prawa karnego i poli­tyki kryminalnej. Księga jubileuszowa Profesor Zofii Sienkiewicz, Wrocław 2015

Bibliografia

XIV

Boratyńska K.T., Górski A., Sakowicz A., Ważny A., Kodeks postępowania karnego. Ko­mentarz, Warszawa 2014

Boratyńska K.T., Chojniak Ł., Jasiński W., Postępowanie karne, Warszawa 2013Brożek B., Normatywność prawa, Warszawa 2012Buchała K., Zoll A., Polskie prawo karne, Warszawa 1995Budziński S., Wykład porównawczy prawa karnego, Warszawa 1868Bugajski D.R., Demilitaryzacja i neutralizacja − formy i funkcje w prawie międzynaro­

dowym, Międzynarodowe Prawo Humanitarne 2010, t. IChoduń A., Słownictwo tekstów aktów prawnych w zasobie leksykalnym współczesnej

polszczyzny, Warszawa 2007Chrabkowski M., Właściwość miejscowa organów prowadzących i nadzorujących po­

stępowanie przygotowawcze, Przegląd Policyjny 2004, Nr 1−2Cieślak M., Polskie prawo karne. Zarys systemowego ujęcia, w: S. Waltoś (red.), Dzieła

wybrane, t. III, Kraków 2011Cieślak M., Przyczynek do zagadnienia alternatywy i koniunkcji w ustawowym tekście,

w: S. Waltoś (red.), Dzieła wybrane, t. V, Kraków 2011Czajkowski K., Problematyka czasu popełnienia przestępstwa, Pal. 1966, Nr 12Czekalska J., Jurysdykcja w cyberprzestrzeni a teoria przestrzeni międzynarodowych,

PiP 2004, Nr 11Czepita S., Reguły konstytutywne a zagadnienia prawoznawstwa, Szczecin 1996Czeżowski T., Filozofia na rozdrożu (Analizy metodologiczne), Warszawa 1965Daniluk P. (red.), Leksykon prawa karnego − część ogólna. 100 podstawowych pojęć,

Warszawa 2011Dąbrowska­Kardas M., Analiza dyrektywalna przepisów części ogólnej kodeksu kar­

nego, Warszawa 2012Dębski R., O normie prawnokarnej we współczesnym piśmiennictwie polskim, AUL

1994, t. 60Dukiet­Nagórska T., Tak zwane przestępstwa zbiorowe w polskim prawie karnym, Ka­

towice 1987Dworkin R., Biorąc prawa poważnie, Warszawa 1998 (tłumaczenie T. Kowalski)Filar M., Status prawnokarny wojsk NATO stacjonujących na terytorium Polski (za­

gadnienia wybrane), w: J. Czapska, A. Gaberle, A. Światłowski, A. Zoll (red.), Za­sady procesu karnego wobec wyzwań współczesności. Księga ku czci profesoraStanisława Waltosia, Warszawa 2000

Filar M. (red.), Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2014Flemming M., Status prawny żołnierzy na obcym terytorium, WPP 1997, Nr 1Flemming M., Kutzmann W., Przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu. Roz­

dział XXXII Kodeksu karnego. Komentarz, Warszawa 1999Frankowski  S.  (red.), Prawo karne niektórych państw Europy Zachodniej. Wybrane

zagadnienia, Warszawa 1982Giezek J. (red.), Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, Warszawa 2012Giezek J. (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, Warszawa 2014

Bibliografia

XV

Gizbert­Studnicki T., Zasady i reguły prawne, PiP 1988, Nr 3Góral R., Kodeks karny. Praktyczny komentarz z orzecznictwem, Warszawa 2005Góralczyk W., Sawicki S., Prawo międzynarodowe publiczne w zarysie, Warszawa 2007Gregorowicz J., Definicje w prawie i w nauce prawa, Łódź 1962Grzegorczyk T., Kodeks postępowania karnego. Komentarz Lex. Artykuły 1−467, t. I,

Warszawa 2014Grzegorczyk T., Tylman J., Polskie postępowanie karne, Warszawa 2014Grzeszczyk W., Właściwość miejscowa sądu z delegacji ze względu na dobro wymiaru

sprawiedliwości (art. 37 KPK), Prok. i Pr. 2000, Nr 9Grześkowiak A., Wiak K. (red.), Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2012Hart H.L.A., Eseje z filozofii prawa, Warszawa 2001 (tłumaczenie J. Woleński)Hart H.L.A., Pojęcie prawa, Warszawa 1998 (tłumaczenie J. Woleński)Hofmański P. (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz do artykułów 1−296,

t. I, Warszawa 2011Hofmański  P.  (red.),  System  prawa  karnego  procesowego.  Zagadnienia  ogólne,  t.  I.

Część 2, Warszawa 2013Hołyst B., Internet jako miejsce zdarzenia, Prok. i Pr. 2009, Nr 4Hołyst B., Pomykała J., Cyberprzestępczość, ochrona informacji i kryptologia, Prok. i Pr.

2011, Nr 1Hube R., Ogólne zasady nauki prawa karnego, Warszawa 1830Indecki K., Liszewska A., Prawo karne materialne. Nauka o przestępstwie, karze i środ­

kach penalnych, Warszawa 2002Jachimowicz  M.,  Nowe  zasady  odpowiedzialności  za  nielegalne  przekroczenie  gra­

nicy RP, Prok. i Pr. 2006, Nr 5Janiszowski­Downarowicz R., Granice dozwolonej prowokacji w polskim prawie kar­

nym, Prok. i Pr. 2009, Nr 3Jasiński W., Bezstronność sądu i jej gwarancje w polskim procesie karnym, Warszawa

2009Jasiński W., Kilka uwag na temat gwarancji prawa do rozpoznania sprawy przez sąd

właściwy w polskim procesie  karnym, w: L. Bogunia  (red.), Nowa  kodyfikacjaprawa karnego, t. XXI, Wrocław 2007

Kaczorkiewicz D., Właściwość sądów wojskowych w świetle art. 647 KPK i innych zno­welizowanych ustawą z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy − Kodeks postę­powania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z dnia 31 grudnia 2008 r.),WPP 2011, Nr 4

Kaczorkiewicz D., Właściwość z łączności spraw karnych, PS 2009, Nr 11−12Kala D., Tryby szczególne w kodeksie postępowania karnego w świetle poglądów pre­

zentowanych w doktrynie i judykaturze, Toruń 2005Kalinowski M., Siewierski M., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa

1966Kalinowski S., Polski proces karny, Warszawa 1971

Bibliografia

XVI

Kardas P., Problem zbiegu przepisów ustawy karnej a różne postaci współdziałania,Prok. i Pr. 2005, Nr 7−8

Kardas P., Przypisanie przestępstwa a niesprawcze postaci współdziałania. Rozważaniao przydatności konstrukcji obiektywnego przypisania w procesie ustalania pod­staw odpowiedzialności karnej za podżeganie i pomocnictwo, w: L. Leszczyński,E. Skrętowicz, Z. Hołda (red.), W kręgu teorii i praktyki prawa karnego. Księgapoświęcona pamięci Profesora Andrzeja Wąska, Lublin 2005

Kardas P., Sprawstwo kierownicze i polecające − wykonawcze czy niewykonawcze po­staci sprawstwa?, PS 2006, Nr 5

Kardas P., Teoretyczne podstawy odpowiedzialności karnej za przestępne współdzia­łanie, Kraków 2001

Klepner M., Sprawstwo polecające, Prok. i Pr. 2002, Nr 1Kodeks karny Rzeszy Niemieckiej  z dnia 15 maja 1871  r.  z późniejszymi  zmianami

i uzupełnieniami po rok 1918 wraz z ustawą wprowadczą do Kodeksu Karnegodla Związku Północno­Niemieckiego (Rzeszy Niemieckiej) z dnia 30 maja 1870 r.,Przekład urzędowy Departamentu Sprawiedliwości Ministerstwa b. dzielnicy pru­skiej, Poznań 1920

Kotarbiński T., Elementy teorii poznania,  logiki formalnej i metodologii nauk, War­szawa 1986

Królikowski M., Zawłocki R. (red.), Kodeks karny. Część szczególna, t. I, Komentarz doart. 117−221, Warszawa 2013

Królikowski M., Zawłocki R. (red.), Kodeks karny. Część szczególna, t. II, Komentarzdo art. 222−316, Warszawa 2013

Kruczoń E., Przestępstwo obrazy uczuć religijnych, Prok. i Pr. 2011, Nr 2Kruszyński P. (red.), Wykład prawa karnego procesowego, Białystok 2012Krzymuski E., System prawa karnego ze stanowiska nauki i trzech kodeksów, obowią­

zujących w Polsce. Część ogólna, Kraków 1921Krzymuski E., Zarys ogólnych instytucyi praw karnego, Kraków 1918Kunicka­Michalska B., Wojciechowska J., Przestępstwa przeciwko wolności, wolności

sumienia i wyznania, wolności seksualnej i obyczajności oraz czci i nietykalnościcielesnej. Rozdziały XXIII, XXIV, XXV i XXVII Kodeksu karnego. Komentarz,Warszawa 2001

Kunicka­Michalska B., Zasady odpowiedzialności karnej. Art. 1 § 1 i 2, art. 3−7 KK.Komentarz, Warszawa 2006

Kunze E., Przygotowanie przestępstwa w ujęciu polskiego prawa karnego, Poznań 1991Kwiatkowski Z. (red.), System prawa karnego procesowego, t. V, Sądy i  inne organy

postępowania karnego, Warszawa 2015Lernell L., Wykład prawa karnego. Część ogólna, Warszawa 1961Lipczyńska­Koperowa M., Alternatywa w prawie i procesie karnym, Wrocław 1963Lipczyńska M., Kordik A., Kegel Z., Świda­Łagiewka Z., Polski proces karny, Warszawa

1975Liszewska A., Podżeganie i pomocnictwo a usiłowanie, PiP 2000, Nr 6

Bibliografia

XVII

Maciejowski F., Wykład prawa karnego w ogólności z zastosowaniem Kodexu kar głów­nych i poprawczych, Warszawa 1848

Makowski W., Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 1937Malec A., Zarys teorii definicji prawniczej, Warszawa 2000Malinowski A., Polski język prawny. Wybrane zagadnienia, Warszawa 2006Malinowski A., Polski  tekst prawny. Opracowanie treściowe i redakcyjne, Warszawa

2012Marszał K., Badanie właściwości sądu w sprawach o przestępstwa, w: A. Gerecka­Żo­

łyńska, P. Górecki, H. Paluszkiewicz, P. Wiliński (red.), Skargowy model procesukarnego. Księga ofiarowana Profesorowi Stanisławowi Stachowiakowi, Warszawa2008

Marszał K., Proces karny. Zagadnienia ogólne, Katowice 2008Mącior W., Odpowiedzialność karna za przestępne współdziałanie, PiP 1977, Nr 4Mozgawa M. (red.), Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2014Nawrocki M., Czas popełnienia czynu zabronionego w polskim prawie karnym. Pod­

stawowe zagadnienia materialno­prawne, Szczecin 2014Nawrocki M., O konstrukcji wykroczenia ciągłego, PiP 2015, Nr 1Nawrocki M., O (nie)możliwości łączenia w czyn ciągły zachowań o tożsamej podstawie

normatywnej, AIS 2014, Nr 5Nawrocki  M.,  Przestępstwo  oszustwa  klasycznego  a  bezprawie  cywilne,  Pal.  2011,

Nr 11−12Nawrocki M., Wyłączenie zasady terytorialności w prawie karnym (art. 5 KK) na przy­

kładzie umowy międzynarodowej Polska­NATO (SOFA), w: K. Flaga­Gieruszyń­ska, E. Całej­Wacinkiewicz, D. Wacinkiewicz (red.), Obywatel, państwo, społecz­ność międzynarodowa, Warszawa 2014

Nieznański E., Spójniki rozłączne w języku prawnym i prawniczym, EP 2010, Nr 12Nowak C., Wpływ procesów globalizacyjnych na polskie prawo karne, Warszawa 2014Olszewski M., Wykroczenia trwałe, Zagadnienia Wykroczeń 1989, Nr 3Opałek K., Wróblewski J., Zagadnienia teorii prawa, Warszawa 1969Palka  P.,  Kudrelek  J.,  Z  problematyki  przestępstwa  naruszenia  miru  domowego,

PS 2001, Nr 11−12Paprzycki L.K. (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz Lex, t. I. Komentarz

do art. 1−424, Warszawa 2013Patryas W., Definiowanie pojęć prawnych, Poznań 1997Patryas W., Interpretacja karnistyczna. Studium metodologiczne, Poznań 1988Patryas W., Zaniechanie: próba analizy metodologicznej, Poznań 1993Pawłowski A., Semantyczno­logiczna analiza spójnika „i/lub”, AUWr Logika 1998, t. 18Peiper L., Komentarz do kodeksu karnego, prawa o wykroczeniach i przepisów wpro­

wadzających wraz z niektóremi ustawami dodatkowemi i wzorami orzeczeń doprawa o wykroczeniach, Kraków 1933

Piskorski J., Odpowiedzialność karna cudzoziemców w Polsce, Warszawa 2003Pławski S., Przestępstwo ciągłe, NP 1961, Nr 4

Bibliografia

XVIII

Pohl Ł., Norma sankcjonowana w prawie karnym jako przykład normy prawnej niebędącej normą postępowania, RPEiS 2006, Nr 1

Pohl Ł., Obiektywna istota sprawstwa w ujęciu polskiego prawa karnego (uwagi na mar­ginesie lektury pracy P. Kardasa „Teoretyczne podstawy odpowiedzialności kar­nej za przestępne współdziałanie”), RPEiS 2004, Nr 2

Pohl Ł., O kulturze prowadzenia dyskusji i jej meritum słów kilka (uwagi na margine­sie artykułu P. Kardasa), Sprawstwo kierownicze i polecające − wykonawcze czyniewykonawcze postaci sprawstwa?, PS 2006, Nr 11−12

Pohl Ł., Prawo karne. Wykład części ogólnej, Warszawa 2012Pohl Ł., Sprawstwo zleceniodawcze jako nowa zjawiskowa forma czynu zabronionego.

Uwagi na tle projektu zmian kodeksu karnego, RPEiS 2007, Nr 3Pohl  Ł.,  Struktura  normatywna  przepisu  o  tzw.  przestępstwie  wieloodmianowym,

PiP 2006, Nr 10Pohl Ł., Struktura normy sankcjonowanej w prawie karnym. Zagadnienia ogólne, Po­

znań 2007Pohl Ł., Zawartość normatywna przepisu art. 18 § 1 KK, Prok. i Pr. 2006, Nr 2Pozorski J., Kilka uwag o przestępstwie ciągłym, NP 1962, Nr 10Radecki W., Przestępstwa przeciwko środowisku. Rozdział XXII Kodeksu karnego. Ko­

mentarz, Warszawa 2001Rajzman  H.,  Przestępstwo  ciągłe  w  bieżącym  orzecznictwie  Sądu  Najwyższego,

PiP 1960, Nr 2Raz  J., Autorytet  prawa. Eseje  o  prawie  i moralności, Warszawa  2000  (tłumaczenie

P. Maciejko)Reinhold J., Ustawa karna o zbrodniach, występkach i przekroczeniach z dnia 27 maja

1852 r., Kraków 1914Reinhold  J.,  Zarys  prawa  karnego  obowiązującego  na  ziemiach  polskich,  War­

szawa­Kraków 1920Rejman G. (red.), Kodeks karny część ogólna. Komentarz, Warszawa 1999Rejman G.,  Usiłowanie  przestępstwa w  prawie  polskim  (Problem  bezpośredniości),

Warszawa 1965Sakowicz A., Prawnokarne gwarancje prywatności, Kraków 2006Sarkowicz R., Poziomowa interpretacja tekstu prawnego, Kraków 1995Sarkowicz R., Wyrażanie przyczynowości w tekście prawnym (na przykładzie kodeksu

karnego z 1969 r.), Kraków 1989Siewierski M., Kodeks karny i prawo o wykroczeniach. Komentarz, Warszawa 1965Siwicki M., Cyberprzestępczość, Warszawa 2013Siwicki M.,  Podstawy  określenia  jurysdykcji  cyberprzestępstw  na  gruncie  polskiego

ustawodawstwa  karnego w  świetle międzynarodowych  standardów normatyw­nych, Pal. 2013, Nr 3−4

Siwicki M., Podstawy określenia jurysdykcji karnej przestępstw prasowych w Interne­cie, PS 2013, Nr 11−12

Bibliografia

XIX

Siwicki M., Podstawy określenia jurysdykcji w sprawach cyberprzestępstw w UE, EPS2013, Nr 9

Siwicki M., Podział i definicja cyberprzestępstw, Prok. i Pr. 2012, Nr 7−8Siwicki M., Pojęcie locus delicti i zasady jurysdykcji karnej w ujęciu prawnoporównaw­

czym (cz. I), EPS 2011, Nr 9Siwicki M., Pojęcie locus delicti i zasady jurysdykcji karnej w ujęciu prawnoporównaw­

czym (cz. II), EPS 2011, Nr 10Skorupka J. (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2015Skorupka J. (red.), Postępowanie karne. Część ogólna, Warszawa 2012Sosnowska D.J., Przestępstwo znęcania się, PiP 2008, Nr 3Sowa M., Odpowiedzialność karna sprawców przestępstw internetowych, Prok.  i Pr.

2002, Nr 4Spotowski A., Pomijalny (pozorny) zbieg przepisów ustawy i  przestępstw, Warszawa

1976Spotowski A., Próba  rozgraniczenia  form zjawiskowych przestępstwa w nowym KK,

Pal. 1972, Nr 2Spotowski A., Przestępstwo ciągłe czy ciąg przestępstw?, PiP 1980, Nr 10Stachowiak S., Rodzaje właściwości sądu w ujęciu nowego kodeksu postępowania kar­

nego, Prok. i Pr. 1999, Nr 10Stefański R.A., Glosa do wyroku Izby Wojskowej Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia

1995 r. (WR 186/95), WPP 1996, Nr 2Stefański R.A. (red.), Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2015Stefański R.A., Miejsce popełnienia przestępstwa. Problemy materialno­karne  i pro­

cesowe,  w: A.  Błachnio­Parzych,  J.  Jakubowska­Hara,  J.  Kosonoga, H.  Kuczyń­ska (red.), Problemy wymiaru sprawiedliwości karnej. Księga Jubileuszowa Pro­fesora Jana Skupińskiego, Warszawa 2013

Stefański R.A., Prawo karne materialne. Część ogólna, Warszawa 2008Stefański R.A., Prawo karne materialne. Część szczególna, Warszawa 2009Stefański R.A., Przegląd uchwał Izby Karnej oraz Izby Wojskowej Sądu Najwyższego

w zakresie prawa karnego materialnego, prawa karnego wykonawczego, prawakarnego skarbowego i prawa wykroczeń za 2004 r., WPP 2005, Nr 1

Stefański R.A., Przestępstwo znieważenia zwłok, prochów ludzkich lub grobu (art. 262KK), Prok. i Pr. 2004, Nr 10

Stefański R.A., Właściwość prokuratora w sprawach karnych, „Ius Novum” 2009, Nr 2Szczepański M., Strona podmiotowa prowokacji, Prok. i Pr. 2011, Nr 9Szumiło­Kulczycka D., Prawo do sądu właściwego w polskim procesie karnym i gwa­

rancje jego realizacji, w: J. Czapska, A. Gaberle, A. Światłowski, A. Zoll (red.), Za­sady procesu karnego wobec wyzwań współczesności. Księga ku czci profesoraStanisława Waltosia, Warszawa 2000

Śliwiński S., Polski proces karny przed sądem powszechnym. Zasady ogólne, Warszawa1959

Śliwiński S., Polskie prawo karne materialne, Warszawa 1946