Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë1. Mekanika e dherave dhe shkëmbinjve 2. Bazat e hidrogjeologjisë 3. Gjeologji inxhinierike 4. Teknika dhe teknologjia e shpimit 5

Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë

Programi mësimor

ARSIMI PROFESIONAL

Programi 2008

Gjeologji Niveli I dhe II

Kosovë, 2008

UDHEZIMI ADMINISTRATIV

ZBATIMI I PLANIT DHE PROGRAMIT PËR ARSIMIN PROFESIONAL FUSHA: KIMI-TEKNOLOGJI, PËR NIVELIN E PARË (KL.X, XI)

NUMËR: 23/2008

DATË: 19.08.2008 Në bazë të Kapitullit VI, neneve 93 (4) dhe 97 (2) të Kushtetutës së Republikës së Kosovës, nenit 6.1 paragrafi (d) të Ligjit mbi Arsimin Fillor dhe të Mesëm në Kosovë, nenit 6, 8, 11 të Ligjit mbi Arsimin dhe Aftësimin Profesional si dhe nenit 25 paragrafi 7 të Rregullores së Punës të Qeverisë së Kosovës nr. 1/2007, Ministria e Arsimit, e Shkencës dhe e Teknologjisë nxjerr këtë Udhëzim administrativ (më tutje UA): Neni 1 Qëllimi Qëllimi i këtij udhëzimi është zbatimi i planit dhe programit mësimor për shkollat profesionale, nivelin e parë (kl.X, XI).

Neni 2

Planprogrami Plani dhe programi i ri për nivelin e parë fusha: Kimi-teknologji, profilet: teknologjia kimike, përfitues i metalit, përpunues i metalit, gjeologji, xehetari, laborant i shkencave të natyrës, i është bashkangjitur kë-tij Udhëzimi administrativ. Neni 3 Zbatueshmëria Me zbatimin e planit dhe programit të nivelit të parë (kl.X,XI) zëvendësohen planet dhe programet e deritashme të klasës së X,XI. Neni 4 Hyrja në fuqi Ky Udhëzim administrativ hyn në fuqi me fillimin e vitit shkollor 2007/2008.

1

PËRMBAJTJA I. Parathënie II. Korniza e programit mësimor profesional për profilin “Gjeologji”, Niveli I dhe II. III. Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve të praktikave

profesionale për Nivelin I a) Programet e lëndëve profesionale, kl. 10. 1. Hartografi topografike 2. Gjeologji e përgjithshme 3. Mineralogji 4. Petrologji 5. Gjeologji historike me paleontologji b) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 10. 1. Përpilimi i profilit topografik 2. Matja e elementeve tё shtresës me kompas gjeologjik 3. Identifikimi i mineraleve nё bazё tё vetive fizike 4. Pёrgatitja e shlifeve petrografike c) Programet e lëndëve profesionale, kl. 11. 1. Mekanika e dherave dhe shkëmbinjve 2. Bazat e hidrogjeologjisë 3. Gjeologji inxhinierike 4. Teknika dhe teknologjia e shpimit 5. Bazat e ndertimtarisë dhe xehetarisë d) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 11. 1. Pёrgatitja e mostrave pёr hulumtimin e parametrave fiziko- mekanike ё dherave dhe

shkëmbinjve 2. Kryerja e punimeve eksperimentale në shtresat ujëmbajtëse(akuifere) 3. Përgatitja e sheshit tё ndërtimit pёr kryerje tё punimevev gjeologo – inxhinierike. 4. Kryerja e proceseve ndihmëse në shpimet kërkimore

IV. Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale për Nivelin II. a) Programet e lëndëve profesionale, kl. 12. 1. Gjeologjia e mineraleve të dobishme 2. Hartografimi gjeologjik 3. Gjeofizika e aplikuar b) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 12. 1. Kryerja dhe dokumentimi gjeologjik i shpimeve të thella 2. Përpilimi i hartës gjeologjike

2

3. Ndërtimi i profileve gjeologjike 4. Zbulimi i mineraleve të dobishme 5. Klasifikimi i mineraleve tё dobishme 6. Zbatimi i metodave gjeofizike në hulumtimet gjeologjike 7. Ndërtimi i hartave gjeofizike

3

I. PARATHENIE

Shoqëritë bashkëkohore arsimin e konsiderojnë ndër pasuritë më të rëndësishme të njerëzimit dhe përpiqen të gjurmojnë potencialin e tij të plotë, në mënyrë që t’u ndihmojnë njerëzve të ballafaqohen me sfidat e botës së sotme.

Pas një krize të gjatë, shoqëria kosovare sot ballafaqohet me një sfidë të re për t’iu bashkangjitur rrjedhave aktuale të zhvillimit ndërkombëtar. Në sferën e arsimit, reforma e planprogramit është një reagim ndaj zhvillimeve të reja në shoqërinë kosovare. Procesi i reformës së planprogramit synon rritjen e cilësisë së arsimit dhe barazisë në gëzimin e dobive që ofron ai për të gjithë nxënësit dhe inkuadrimin e sistemit të arsimit në rrjedhat aktuale që kanë të bëjnë me reformat e arsimit në sistemet tjera të përparuara. Nevojat e përhershme për ristrukturimin e shkollimit dhe për ripërkufizimin e qëllimeve dhe objektivave të tij, lidhen me ndryshimet që shfaqen në shoqëri, ekonomi, politikë, shkencë e teknologji.

Që nga fillimi i veprimtarisë në Kosovë, Ministria e Arsimit e Shkencës dhe e Teknologjisë (MASHT) reformën e vet e ka mbështetur në dy shtylla: (a) përfshirja e ekspertëve, specialistëve dhe konsulentëve vendorë për zhvillimin e strukturave të reja, dhe (b) angazhimin e agjencive ndërkombëtare e vendore, të cilat ndihmojnë Ministrinë në sajimin dhe zbatimin e programeve të reja në sistemin e ri të arsimit në Kosovë.

Në planprogramet për arsimin profesional të Kosovës gjerësia dhe thellësia e formimit të nxënësve shikohen si një proces integral që përmbledhë dimensionin e përgjithshëm të njeriut, dimensionin shoqëror të qytetarit dhe dimensionin profesional të punëtorit, të pajisur me dije, shprehi dhe vlera të shumëfishta. Nxënësit do të ndjekin lëndë të përgjithshme dhe profesionale. Në këtë mënyrë, MASHT synon të zhvillojë një kulturë të përgjithshme unike për të gjithë nxënësit që përfundojnë shkollat teknike e profesionale.

Programet e reja të lëndëve të përgjithshme, së bashku me ato të lëndëve e të praktikave të ndryshme profesionale, do të sigurojnë një formim bashkëkohor, sa i përket kulturës së përgjithshme dhe profesioneve të ndryshme, duke synuar të përgatisin brezin e ri si qytetarë të ardhshëm të një shoqërie kosovare të lirë e demokratike, të aftë për t’u ballafaquar me sfidat e zhvillimit kulturor e ekonomik dhe me kërkesat e tregut të punës në shkallë vendi, rajoni e më gjerë.

Ministria e Arsimit, e Shkencës dhe Teknologjisë i fton të gjithë mësimdhënësit dhe drejtuesit e shkollave profesionale, specialistët, prindërit, nxënësit dhe të gjithë të interesuarit për zhvillimin e sistemit të Arsimit të Mesëm Profesional të Kosovës të japin ndihmesën e tyre për ngritjen e nivelit të këtyre shkollave në nivel të shkollave përkatëse evropiane e më gjerë, sa u përket parametrave e standardeve.

Shfrytëzojmë rastin ti falënderojmë të gjithë ata që me përkushtim të madh punuan në këtë dokument dhe donatorët që kanë ndihmuar dhe përkrahur procesin e zhvillimit të planprogramit deri në këtë fazë.

4

Korniza e programit mësimor profesional

ARSIMI PROFESIONAL

Programi 2008


5

Korniza e programit mësimor profesional

Lëmi: Kimi teknologji Profili: Gjeologji Niveli: I dhe II

I. Njoftime të përgjithshme për shkollimin 1. Struktura e shkollimit Arsimimi në profilin mësimor “Gjeologji” për nivelet I dhe II trajtohet në kuadrin e shkollimit të mesëm të lartë në Kosovë. – Niveli i parë i arsimimit profesional, me kohëzgjatje dy vite mësimore pas përfundimit të

arsimit të detyruar (kl. 10 dhe 11), i përgatit nxënësit për kompetencat fillestare (hyrëse) të punësimit në profesionin e gjeologjisë. Jep një certifikatë të përgatitjes profesionale të nivelit të punonjësit të gjysmëkualifikuar (ndihmës) dhe mundëson kalimin në nivelin e dytë të arsimimit profesional.

– Niveli i dytë i arsimimit profesional, me kohëzgjatje një vit mësimor (kl. 12) pas përfundimit me sukses të nivelit të parë, i përgatit nxënësit për të fituar një kualifikim profesional që u mundëson atyre integrimin në tregun e punës për gjeologji, si dhe vazhdimin e arsimimit në nivele më të larta. Jep një certifikatë të përgatitjes profesionale të nivelit të punonjësit të kualifikuar dhe mundëson kalimin në nivelin e tretë të arsimimit profesional (maturë) që lejon kalimin edhe në studimet universitare.

Ky dokument përmban dokumentet kurrikulare të profilit mësimor “Gjeologji” për nivelet I dhe II, të strukturuara në lëndë mësimore (teorike) dhe module mësimore (praktike), në tri grupe kryesore: (i) grupi i lëndëve të përgjithshme, që synojnë formimin shkencor/humanitar të nxënësve për

të lehtësuar integrimin e tyre në shoqëri, si dhe vazhdimin e shkollimit të mëtejshëm. (ii) grupi i lëndëve teorike-profesionale, që synojnë konsolidimin te nxënësit, të koncepteve

shkencore, si dhe bëjnë njohjen e tyre me proceset teknike-teknologjike që lidhen me profesionin e gjeologjisë

(iii) grupi i moduleve të praktikës profesionale, që synojnë përgatitjen e nxënësve me kompetencat praktike të nevojshme për t’u integruar me sukses në tregun e punës në sektorin e gjeologjisë

2. Qëllimet e përgjithshme të shkollimit Qëllimi kryesor i shkollimit (dynivelësh) për Gjeologji është zhvillimi i personalitetit të nxënësve për t’u inkuadruar në një shoqëri demokratike si qytetarë aktivë e kompetentë, si dhe për t’u angazhuar me sukses në tregun e punës gjithnjë në ndryshim. Sfida të rëndësishme për arritjen e këtij qëllimi janë dhe zhvillimi te nxënësit i ndjenjës së vetëbesimit, kultivimi i vullnetit të lirë në marrjen e vendimeve, nxitja e ndjenjës së sipërmarrjes dhe e gatishmërisë për të nxënë gjatë gjithë jetës. Për të mundësuar zhvillimin individual të nxënësve nga pikëpamja emocionale, intelektuale dhe profesionale, është e nevojshme që shkolla profesionale t’u krijojë atyre:

6

− Mundësi të përshtatshme për të nxënë, pavarësisht nga gjinia, raca, etniteti dhe aftësitë fizike e mendore;

− Lehtësi për të kuptuar mjedisin shoqëror dhe ekonomik, lokal, kombëtar dhe rajonal, si dhe për të qenë të vetëdijshëm për rolin që mund të luajnë në shoqëri;

− Mbështetje për të zhvilluar ndjenjën e sipërmarrjes dhe të disiplinës, kureshtjen intelektuale dhe vlerat morale;

− Kushte për t’u zhvilluar psikologjikisht dhe fizikisht, për të përballuar vështirësitë që do të ndeshin gjatë veprimtarive të ardhshme jetësore dhe profesionale;

− Mundësi për të zhvilluar kompetencat profesionale, të bazuara në njohuritë, shprehitë dhe qëndrimet/vlerat, të mjaftueshme për të lehtësuar punësimin dhe përparimin drejt arsimit dhe aftësimit profesional të mëtejshëm;

− Mbështetje për të çmuar me realizëm vlerat dhe potencialin e tyre, për tu orientuar drejt në drejtimet e karrierës profesionale të ardhëshme dhe për të marrë përgjegjësi në procesin e zhvillimit të tyre të vazhdueshëm personal dhe profesional;

− Mbështetje për të zhvilluar format e bashkëpunimit dhe të besimit të ndërsjellë nëpërmjet përvojës së punës praktike;

− Mundësi për t’u njohur me zhvillimet perspektive të profesionit të tyre, të para këto në kontekstet e integrimit rajonal dhe europian;

− Kushte për t’u njohur me teknologjitë dhe proceset teknologjike aktuale e të perspektivës, në sektorin e g;jeologjisë

− Kushte për të njohur dhe për të zbatuar rregullat e mbrojtjes në punë e të ruajtjes së mjedisit, në përputhje me standardet ndërkombëtare.

3. Grupi të cilit i drejtohet shkollimi Shkollimin për “Gjeologji”, niveli I dhe II, mund ta ndjekin të gjithë të rinjtë dhe të rejat të cilët kanë përfunduar me sukses arsimin e detyruar nëntëvjeçar, janë në moshë deri 24 vjeç dhe zotërojnë aftësi shëndetësore (fizike e mendore) të mjaftueshme për të kryer këto nivele shkollimi. Në raste të veçanta, kur kërkesat e nxënësve për të ndjekur këtë shkollim janë më të larta se sa mundësitë reale të shkollave profesionale të veçanta, Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë (MASHT) përgatit udhëzime me kritere të posaçme pranimi në këto shkolla. 4. Mundësitë e shkollimit të mëtejshëm Përfundimi me sukses i shkollimit për profilin mësimor “Gjeologji” në nivelin I, u lejon nxënësve vazhdimin e shkollimit në nivelin II të këtij profili. Përfundimi me sukses i shkollimit për profilin mësimor “Gjeologji”, niveli II, u lejon nxënësve vazhdimin e shkollimit në shkallën III (të punonjësit me shkathtësi të larta) në të njëjtin profil mësimor, për të fituar diplomën e maturës, me të drejtë kalimi në shkollimin e lartë universitar. 5. Mundësitë e punësimit Shkollimi për “Gjeologji”, niveli I dhe II, u referohet kryerjes së punimeve dhe hulumtimeve ne fushën e gjeologjisë, që janë aktuale dhe shihen me përparësi për të ardhmen në tregun e Kosovës. Nisur nga kjo, nxënësi për Gjeologji niveli I dhe II mund të punësohet në ndërmarrje

7

(firma, kompani) që merren me hulumtime të mineraleve të dobishme, ujërave nëntokësore, vetive gjeoteknike të truallit, hulumtime gjeologjike të mjedisit dhe institucione tjera përkatëse ose mund të vetëpunësohet si ambulant për të kryer shërbime të ndryshme në këtë sektor. Me kualifikime të mëtejshme dhe pas një përvoje pune të konsiderueshme, ai mund të krijojë një biznes të vetin në fushën e gjeologjisë dhe të punësojë të tjerë. II. Kompetencat e fituara nga nxënësit në përfundim të shkollimit Kompetencat e përgjithshme Ndjekja e shkollimit në profilin mësimor “Gjeologji”, niveli I, do të zhvillojë te nxënësit një tërësi kompetencash të përgjithshme, të cilat do t’i shërbejnë atij për përvetësimin me efektivitet të programit mësimor, zhvillimin në nivelin e kërkuar të kompetencave profesionale dhe integrimin e mëtejshëm në shoqëri dhe në tregun e punës gjithnjë në ndryshim. Këto kompetenca të përgjithshme do të zhvillohen në një nivel më të lartë gjatë kryerjes së shkollimit për “Gjeologji”, niveli II. Kështu, nxënësi do të jetë i aftë: − Të komunikojë në mënyrë korrekte, me shkrim dhe me gojë, për të shprehur mendimet e

ndjenjat e tij dhe për të argumentuar opinionet për çështje të ndryshme. − Të përdorë burime dhe teknika të ndryshme (përfshirë dhe ato të kompjuterizuara) të

mbledhjes dhe të shfrytëzimit të informacioneve të nevojshme për zhvillimin e tij personal dhe profesional.

− Të angazhohet fizikisht, mendërisht dhe emocionalisht në zgjidhjen e situatave të ndryshme problemore që do të ndeshë në kontekstin profesional, personal dhe shoqëror.

− Të manifestojë qasje të një kritike konstruktive ndaj zhvillimeve profesionale, personale dhe shoqërore.

− Të nxitë potencialin e tij të brendshëm për kërkim të vazhdueshëm në drejtim të zgjidhjeve të reja, më efektive dhe më efiçiente.

− Të respektojë rregullat dhe parimet e një bashkëjetese demokratike në kontekstin e integrimeve lokale, rajonale dhe globale.

− Të manifestojë guxim dhe iniciativë në marrjen e përgjegjësisë për të ardhmen e tij. − Të tregojë vetëkontroll në ushtrimin e veprimtarive të tij në kontekstin e pavarësisë në

vendimmarrje. − Të organizojë drejt procesin e të nxënit të tij dhe të shfaqë gatishmërinë e vullnetin për një të

nxënë që zgjat gjithë jetën. − Të respektojë parimet e punës në grup dhe të bashkëpunojë aktivisht në arritjen e objektivave

të pranuara. − Të bëjë vlerësime dhe vetëvlerësime nisur nga kritere të drejta, si bazë për të përmirësuar

dhe çuar më tej arritjet. − Të hulumtojë vetveten dhe rrugët e mundëshme të karrierës profesionale për të bërë zgjedhje

të përshtatëshme të veprimtarive profesionale të ardhëshme. Kompetencat profesionale Me përfundimin e suksesshëm të shkollimit dyvjeçar në profilin “Gjeologji”, niveli I, nxënësi do të jetë i aftë të ushtrojë kompetencat profesionale si më poshtë:

8

- Lexon dhe përdor hartat topografike për orientim. - Kryen matje të ndryshme në harta - Kryen matje tё elementeve strukturore me kompas gjeologjik - Identifikon mineralet nё bazё tё vetive fizike tё tyre - Merr mostra dhe përgatit shlife petrografike. - Përgatit vendin e punës në teren dhe laborator. - Përzgjedh mjetet dhe veglat e punës për realizimin e punëve në teren dhe laborator. - Përdor dhe mirëmban veglat dhe paisjete laboratorike pёr përcaktimin e parametrave fiziko-

mekanike të dherave dhe shkëmbinjve - Merr mostra nga terreni; - Pergatit mostrën në laborator për përcaktimin e vetive fiziko-mekanike të dherave dhe

shkëmbinjve. - Kryen punime eksperimentale në shtresat ujëmbajtëse. - Pёrgatit sheshin e ndërtimit pёr kryerje tё punimeve gjeologo-inxhinjerike. - Kryen procese ndihmëse në shpimet kërkimore. - Përdor paisjet dhe tipet e garniturave tё shpimit. - Asiston nё kryerjen e matjeve hidrogjeologjike dhe përcaktimin e parametrave

hidrogjeologjik. - Zbaton rregullat e sigurisë teknike dhe të mbrojtjes se mjedisit - Respekton ligjet dhe standardet e profesionit Me përfundimin e suksesshëm të shkollimit të mëtejshëm njëvjeçar në profilin mësimor “Gjeologji”, niveli II, nxënësi do të rrisë në një shkallë më të lartë nivelin e kompetencave profesionale të fituara në nivelin I, si dhe do të aftësohet të ushtrojë kompetenca të tjera profesionale si më poshtë: - Kryen dhe bën dokumentimin gjeologjik të shpimeve të thella: - Përpilon harta gjeologjike. - Ndërton profile, kolona, blok-diagrame gjeologjike. - Klasifikon mineralet e dobishme në saje të veçorive të tyre. - Zbulon i mineraleve tё dobishme në terren - Zbaton metodat gjeofizike në hulumtimet gjeologjike, - Ndërton profile dhe harta gjeofizike - Respekton legjislacionin nga lëmia e gjeologjisë, - Përdor në mënyrë të pavarur literaturën me qëllim të ngritjes profesionale

9

III. Plani mësimor për profilin mësimor “Gjeologji”, Niveli I e II

Orët javore/vjetore dhe kreditet Niveli I Niveli II

Nr

Lëndët dhe modulet mësimore

Klasa 10 Klasa 11 Klasa 12 A. Lëndët e përgjithshme (Gjithësej) 15 10 12 1 Gjuhë shqipe dhe letërsi 3 (105) 2 (70) 2 (70) 2 Gjuhë angleze 2 (70) 2 (70) 2 (70)) 3 Matematikë 2 (70) 2 (70) 3 (105) 4 Teknologji e informacionit dhe komunikimit 2 (70) - - 5 Ekonomia dhe ndërmarrësia 1 (35) - 6 Edukatë qytetare 1 (35) 1 (35) - 7 Edukatë fizike 2 (70) 1 (35) 1 (35) 8 Fizikë 1 (35) 1 (35) 9 Kimi 1 (35) 1 (35) 1 (35)

10 Ekonomi - - 2 (70) 11 Biologji 1 (35) - - B. Lëndët profesionale (Gjithësej) 8 (280) 10 (350) 8 (280) 1 Hartografi topografike 1(35) - - 2 Gjeologji e përgjithshme 2 (70) - - 3 Mineralogji 2(70) - - 4 Petrologji 2(70) - - 5 Gjeologji historike me paleontologji 1(35) - - 6 Bazat e gjeokimisë - 2(70) - 7 Mekanika e dherave dhe shkëmbinjve - 2(70) - 8 Bazat e hidrogjeologjisë - 2(70) - 9 Gjeologji inxhinierike - 2(70) -

10 Shpimet kërkimore - 2(70) - 11 Gjeologjia e mineraleve të dobishme - - 3(105) 12 Hartografimi gjeologjik - - 3(105) 13 Gjeofizika e aplikuar - - 2(70) C. Modulet e praktikës profesionale (Gjithësej) 9 (315) 12 (420) 12 (420) 1 Pёrpilimi i profilit topografik 12K (72) - - 2 Matja e elementeve tё shtresёs me kompas

gjeologjik 14 K (84) - -

3 Identifikimi i mineraleve nё bazё tё vetive fizike tё tyre

14 K (84) - -

4 Përgatitja e shlifeve petrografike 12.5K (75) - - 5 Përgatitja e mostrave pёr hulumtimin e parametrave

fiziko- mekanike të dherave dhe shkëmbinjve - 16K (96) -

6 Punimet eksperimentale në shtresat ujëmbajtëse (akuifere)

- 18K(108) -

7 Pёrgatitja e sheshit tё ndërtimit pёr kryerje tё punimeve gjeologo- inxhinjerike

- 16K (96) -

8 Kryerja e proceseve ndihmëse në shpimet kërkimore

- 20K(120) -

9 Kryerja dhe dokumentimi gjeologjik i shpimeve të thella

- - 8K (48)

10

10 Pёrpilimi i hartës gjeologjike - - 8K (48) 11 Ndërtimi i profileve gjeologjike - - 12 (72) 12 Zbulimi i mineraleve tё dobishme në terren - - 8K (48) 13 Klasifikimi i mineraleve te dobishme - - 18K (108) 14 Zbatimi i metodave gjeofizike në hulumtimet

gjeologjike - - 8K (48)

15 Ndërtimi i hartave gjeofizike - - 8K (48)

Gjithësej A+B+C 32 (1120) 32 (1120) 32 (1120)

IV. Udhëzime për zbatimin e Kornizës së programit mësimor profesional:

Programet e hollësishme të lëndëve të përgjithshme parashtrohen në një dokument të veçantë të MASHT. Javët mësimore sipas klasave: – Klasa 10 – 35 javë; Klasa 11 – 35 javë (niveli I); – Klasa 12 – 35 javë (niveli II). Java mësimore (5 ditë mësimore) përmban 30 – 32 orë mësimore. Një orë mësimore ka 45 minuta. Si njësi e ngarkesës mësimore për praktikat mësimore profesionale do të përdoret krediti (K), i cili do të jetë i barasvlershëm me 6 orë mësimore (1 ditë praktikë mësimore). Rekomandohet që praktikat profesionale të realizohen ditore (6 orë në ditë), si më poshtë: Klasa 10: Praktikë – 1.5 ditë në javë dhe Teori – 3.5 ditë në javë Klasa 11: Praktikë – 2 ditë në javë dhe Teori – 3 ditë në javë Klasa 12: Praktikë – 2 ditë në javë dhe Teori – 3 ditë në javë Rekomandohet që modulet praktike për çdo vit mësimor, të realizohen në përputhje me radhën e paraqitur në planin mësimor. Shkollat profesionale, në varësi nga kushtet dhe situatat e veçanta në të cilat ndodhen, mund të bëjnë ndryshime të radhës së trajtimit të moduleve mësimore praktike, gjithnjë duke synuar të mos e dëmtojnë procesin e përvetësimit të tyre. Mbështetur në programet e detajuara të lëndëve profesionale, mësimdhënësit e lëndëve teorike profesionale bëjnë planifikimin e njësive mësimore përkatëse. Mbështetur në përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, mësimdhënësit e praktikave profesionale përgatisin plane më të detajuara, ku parashtrohen veprimtaritë praktike konkrete. Njëkohësisht, ata përgatisin instrumentet e vlerësimit për çdo rezultat mësimor të paraqitur në përshkruesit e moduleve. Vlerësimi përfundimtar i nxënësve, në mbarim të secilit prej të dy niveleve të përgatitjes në profilin “Gjeologji”, do të organizohet në formë provimesh: Në Nivelin I: Provimi i integruar i përgatitjes praktike që organizohet nga shkolla profesionale. Në Nivelin II: (a) Provimi i integruar për lëndët e teorisë profesionale, që organizohet nga shkolla profesionale, dhe (b) Provimi i integruar për praktikën profesionale që organizohet nga shkolla profesionale. Rezultatet e provimeve do të pasqyrohen në certifikatat përkatëse të përfundimit të shkollimeve profesionale në të dy nivelet e përgatitjes.

11

Modalitetet e procedurave të provimeve përfundimtare, kriteret e vlerësimit të nxënësve me nota dhe të përmbajtjes së certifikatave, përcaktohen me udhëzime të veçanta të MASHT. V. Udhëzime të përgjithshme didaktike Mësuesit e lëndëve teorike profesionale dhe të praktikave profesionale duhet të përzgjedhin dhe përdorin forma dhe metoda mësimdhënieje të tilla që të nxisin sa më shumë të nxënit aktiv të nxënësve dhe të çojnë në krijimin tek ata, të kompetencave sociale e profesionale, të plota dhe të qëndrueshme. E rëndësishme është që planifikimi i mësimdhënies të bazohet në një proces analize fillestare, i cili të marrë parasysh faktorë të tillë të rëndësishëm si, niveli i hyrjes së nxënësve, përmbajtja e hollësishme e lëndëve të teorisë profesionale dhe e moduleve të praktikave profesionale, shkalla e integrimit të tyre, objektivat konkretë që do të arrihen, mundësitë reale që ka shkolla për realizimin e veprimtarive mësimore etj. Për këtë planifikim duhet një bashkëpunim i ngushtë i të gjithë personelit drejtues dhe mësimdhënës të shkollës. Elementi kyç për arritjen e suksesit në një proces të nxëni, është motivimi i nxënësve. Njohja e vazhdueshme e nxënësve me shkallën e përmbushjes së objektivave nga ana e tyre, përbën një mekanizëm të fuqishëm motivimi, i cili duhet të shihet me përparësi nga mësimdhnësit e lëndëve teorike dhe moduleve praktike. Një element tjetër që ndihmon suksesin është integrimi i teorisë me praktikën e profesionit. Parimi i “të nxënit duke bërë” duhet të gjejë vendin e duhur në procesin e të mësuarit në shkollën profesionale që përgatit nxënësit në profesionin Gjeologji. Mësimdhënësit duhet të përdorin metoda të tilla të të mësuarit që zhvillojnë jo vetëm njohuritë teorike, shkathtësitë dhe shprehitë praktike të nxënësve, por edhe qëndrimet e tyre ndaj jetës, punës dhe shoqërisë në përgjithësi. Puna në grup dhe Puna me projekte janë dy nga format bazë të organizimit të mësimit (teorik apo praktik) për të zhvilluar kompetencat kyçe, të nevojshme për zgjidhjen e problemeve që kanë të bëjnë me veprimtarinë profesionale, në veçanti, dhe veprimtarinë sociale të qytetarit të ardhshëm, në përgjithësi. Një parim tjetër që duhet respektuar nga mësuesit dhe instruktorët është fakti që të nxënët nuk ndodh vetëm në mjediset e shkollës, por edhe jashtë tyre. Dhënia e detyrave dhe puna kërkimore e pavarur e nxënësve ka një ndikim të dukshëm në formimin e tyre si profesionistë të ardhshëm. Format dhe metodat e të mësuarit janë të shumta e të shumëllojshme dhe mësimdhënësit, në konsultim të ngushtë me njëri-tjetrin, duhet të përzgjedhin ato që janë më të përshtatshme për kontekstin e tyre konkret. Të tilla janë: ligjërata tradicionale, demonstrimi, zgjidhja e problemit teorik, ushtrimi praktik, projektet praktike, veprimtaritë në grupe të vogla etj. Rekomandohet që në përmbajtjet teorike të përdoren kryesisht ligjërata, zgjidhja e problemit teorik dhe demonstrimi, kurse në zbatimin e moduleve praktike të përdoren kryesisht demonstrimi nga mësimdhënësi, praktika e mbikqyrur dhe praktika e pavarur e nxënësve. Projektet praktike, sidomos ato që integrojnë kompetenca të lidhura me shumë aspekte të profesionit, janë një metodë që rekomandohet sidomos në fazat përmbyllëse të shkollimit. Në kushtet e mungesës së mjediseve reale të punës, duhet të synohet krijimi i mjediseve të simuluara të punës. Për sa i përket vlerësimit të nxënësve, rekomandohet të përdoren metoda dhe instrumente vlerësimi që të nxisin përparimin e nxënësve, shmangin subjektivizmin në vlerësim dhe pasqyrojnë arritjet reale të tyre. Me rëndësi është vlerësimi i vazhdueshëm dhe ai përfundimtar, ku format dhe instrumentet e vlerësimit përzgjidhen apo hartohen nga vetë mësimdhënësit. Duhet të synohet vlerësimi i arritjeve i bazuar në kriteret, ku arritjet e nxënësit krahasohen me

12

standardet e paracaktuara dhe të shmanget sa më shumë të jetë e mundur vlerësimi i bazuar në renditjen, ku nxënësit krahasohen me njëri-tjetrin. Format dhe instrumentet e vlerësimit që rekomandohen janë: pyetjet me gojë, pyetjet me shkrim, detyrat me shkrim,vëzhgimi i veprimtarisë së nxënësve, listat e kontrollit, projekte për vlerësim etj. Në veprimtaritë praktike, listat e kontrollit duhet të jenë instrumenti vlerësues që duhet të mbizotërojë. Mësimdhënësi përzgjedh ato që janë më të përshtatshme, duke marrë parasysh kushtet konkrete. Edhe gjatë provimeve përfundimtare në teori profesionale dhe praktikë profesionale, në përputhje me udhëzimet përkatëse të MASHT, duhet të mbizotërojë vlerësimi i kompetencave të punës së nxënësve, që testohen në situata pune reale ose të simuluara. Në përgjithësi, si për mësimdhënien, ashtu edhe për vlerësimin duhet të synohen forma e metoda që e vendosin nxënësin në qendër të veprimtarive mësimore dhe e shndërrojnë rolin e mësimdhënësit nga ligjërues (lektor) i thjeshtë, në një moderator, mbikëqyrës dhe vlerësues i veprimtarisë së nxënësve.

13

Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve profesionale

ARSIMI PROFESIONAL


14

Klasa 10

Programet e lëndëve profesionale

Hartografi topografike

Lëmia: Gjeologji Profili: Gjeologji Niveli: I Klasa: 10 I. Qëllimi i lëndës: Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të, nxënësi duhet: - të tregojë qëllimin dhe rëndësinë e hartografisë topografike. - të dallojë llojet e hartave topografike, - të lexojë dhe t’i përdorë hartat topografike, - të orientohet në hartë, - të bëjë matje të ndryshme në harta - të shfrytëzojë materialet fotoajrore dhe satelitore - të ndërtoj profilet topografike dhe t’i paraqesë të dhënat gjeologjike në to. - të shpjegojë përdorimin e GPS-in II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 1 orë/javë = 35 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Kuptimet themelore, projeksionet hartografike, llojet e hartave dhe elementet e tyre 8 orë a) Qëlimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: - të shpjegojë kuptimin e hartës topografike, - të kuptojë projeksionet hartografike, - të dallojë llojet e hartave topografike dhe elementet e sajë; - të përdorë hartat topografike, - të lexojë hartat topografike - të shpjegojё për mënyrën e konstruktimit të hartave topografike, - të paraqesë objektet natyrore dhe artificiale në harta topografike b) Temat e kapitullit: - Njohuri të përgjithshme për hartat topografike - Hartat topografike dhe elementet e sajë

15

- Format e relievit, - Kuptimet themelore të hartave topografike, - Paraqitja e objekteve natyrore e artificiale në hartën topografike c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë llojet e hartave topografike, format e relievit, klasifikimin, përdorimin dhe leximin

e tyre - bëjë ilustrimin me mostra - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore - organizojë teste me shkrim

d) Kushtet për realizmin e kapitullit: - tabela, - projektor me transparent, - flip-charti dhe markera shumëngjyrësh, - vegla dhe materiale të nevojshme Kapitulli 2: Matje të ndryshme në hartë topografike dhe orientimi me hartë 9 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - shpjegojë llojet dhe mënyrën e kryerjes së matjeve të lartësisë dhe distancave horizontale të

pikave në hartë, - shpjegojë llojet dhe mënyrën e kryerjes së matjen e sipërfaqes në hartë, - shpjegojë mënyrën grafike dhe trigonometrike të matjes së pjerrësive të terrenit në hartë

topografike, - shpjegojë mënyrën e kryerjes së matjes e azimutit në hartë, - shpjegojë mënyrën e shfrytëzimit të hartës për orientim. b) Temat e kapitullit: - Matjet themelore në hartë - Matjet konfigurative në hartë. - Matja e azimutit në hartë. - Koordinatmatësi. - Orientimi me hartë. - Caktimi i vendndodhjes në hartë c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësuesi të - shpjegojë për mënyrë e matjeve dhe orientimit në harta topografike - kryejë demonstrime ilustative - zhvillojë ushtrime në klasë, - kryejë vlerësime gjatë vëzhgimit të punëve të pavarura apo detyrave të shtëpisë - organizojë testim me shkrim

16

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - tabela, - projektor me transparent, - flip-charti dhe markera shumëngjyrësh, - vegla dhe materiale të nevojshme Kapitulli 3: Profilet topografike dhe mënyra e ndërtimit të tyre 9 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - shpjegojë mënyrat e ndërtimit të profilit topografik, - tregojë azhurimin e profilit topografik, - shpjegojë mënyrën e azhurimit teknik të profilit topografik b) Temat e kapitullit

- Kuptimet themelore për profilin topografik (definicioni, parimi i konstruktimit, përmasa horizontale dhe vertikale)

- Punimi i profilit topografik- mënyra standarde e ndërtimit të profilit, - Punimi i profilit topografik me përmasë të njëjta horizontale dhe vertikale, - Punimi i profilit topografik me përmasë të rritur vertikale,

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë për mënyrën e ndërtimit të profilit topografikë - ilustrojë me transparente - zhvillojë ushtrime në klasë - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje – përgjigje - organizojë teste me shkrim d) Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela, - projektor me transparent, - flip-charti dhe markera shumëngjyrësh, - vegla dhe materiale të nevojshme(harta topografike, koordinatë matësi, trekëndësha, vizore,

kompasi, këndmatësi etj) Kapitulli 4: Aerofotografitë dhe përdorimi i GPS-it 9 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - shpjegojë parimet e stereofotografisë, - kryejë bartjen e të dhënave nga aerofotot në harta topografike, - shpjegojë incizimet e ndryshme nga kozmosi, satelitë dhe instrumentet, - shpjegojë mënyrat e manipulimit me GPS.

17

b) Temat e kapitullit - Parimet e stereofotografisë, - Fotografimi nga ajri, - Bartja e të dhënave nga fotot në harta topografike, - Incizimet nga Kosmosi, - Llojet e incizimeve satelitore, - Interpretimi i imazheve nga ajri dhe Kosmosi, - GPS-i c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të - shpjegojë për mënyrën e paraqitjes së relievit dhe objekteve tjera përmes aerofotove dhe

fotografive satelitore si dhe përdorimin e GPS-it - bëjë ilustrimin me transparente - bëjë demonstrimin me mostra - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me angazhim grupor - organizojë teste me shkrim d) Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela, - projektori me transparent, - flip-charti dhe markera shumëngjyrësh, - vegla dhe materiale tënevojshme(harta topografike, materiale fotoajrore, trekëndësha, vizore,

kompas, këndmatësi etj)

18

Programi i lëndës

“Gjeologjia e përgjithshme”

Lëmia: Gjeologji Profili: Gjeologji Niveli: I Klasa: 10 I. Qëllimi i lëndës: Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të, nxënësi duhet të: - shpjegojë njohuritë përgjithshme për tokën si trup qiellor; - shpjegoj për karakteristikat e përgjithshme gjeodezike, gjeofizike dhe gjeokimike të Tokës; - dallojë veçoritë e gjeosferave të Tokës; - shpjegojë format e shtruarjes së shkëmbinjve në koren e Tokës; - shpjegojë për fenomenet e proceseve gjeologjike endogjene dhe ekzogjene; - shpjegojë për strukturat kryesore të Tokës dhe zhvillimin historik të tyre; - tregojë shkaqet dhe lëvizjen e kontinenteve dhe oqeaneve në të kaluarën gjeologjike dhe në të

sotmen II. Fondi i orëve të lëndës

35 javë x 2 orë/javë = 70orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Kuptimet themelore- Njohuri të përgjithshme për Tokën dhe karakteristikat fiziko- kimke të sajë 10 orё a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - shpjegojë për pozitën e Tokës në sistemin diellorë; - dallojë planetet e sistemit diellorë - shpjegojë pёr formën dhe dimensionet e Tokës; - kuptojë veçoritë fiziko- kimike të Tokës - shpjegojë për ndërtimin e brendshëm të Tokës (gjeosferat) - dallojë koren oqeanike nga ajo kontinentale dhe anasjelltas. b) Temat e kapitullit - Definicioni, objekti i studimit dhe metodat - Toka dhe planetët e sistemit diellor; - Forma dhe dimensionet e Tokës; - Ndërtimi, përbërja dhe gjeneza e Tokës; - Përbërja litologjike e Tokës;

19

- Dendësia dhe presioni i brendësisë së Tokës; - Graviteti dhe magnetizmi i Tokës; - Temperatura e brendësisë së tokës; - Gjendja agregate e Tokës; - Gjeosferat dhe diskontinuiteti i brendshëm i Tokës; - Korja kontinentale dhe oqeanike.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - shpjegojë rëndësinë e lëndës duke ndërlidhur zbatimin e drejtpërdrejtë të saj në

përditshmërinë tonë; - shpjegojë pozitën e Tokës në sistemin diellor, karakteristikat fiziko- kimike të Tokës dhe

ndërtimin e brendshëm të Tokës( Gjeosferat); - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje - përgjigje; - vëzhgojë gjatë kohës së ushtrimeve; - aftësojë nxënësit që të përdorin literaturën dhe shfrytëzojnë internetin; - realizojë teste me shkrim. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela, - projektori me transparent, - flip-charti dhe markera shumëngjyrësh - vegla dhe materiale të nevojshme

Kapitulli 2: Fenomenet e proceseve të brendshme gjeologjike- endodinamika 30 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - kuptojë proceset e brendshme (endogjene) gjeologjike që ndodhin në koren e Tokës; - shpjegoj për magmën dhe vetitë fizike të sajë; - shpjegoj për vullkanet- tipet dhe produktet e tyre; - tregoj për fenomenet pasvullkanike; - tregoj për magmatizmin intruziv; - shpjegoj për metamorfizmin dhe tipet e tij; - tregoj për llojet e lëvizjeve tektonike; - përdorë kompasin gjeologjik; - kryejë matje të elementeve të shtresave( azimutin e shtrirjes, rënies dhe këndin e rënies) - shpjegoj për tërmetet( elementet e tërmeteve, shkallen e fuqisë dhe zonat sizmike); - shpjegoj për mënyrën e lëvizjes së pllakave. b) Temat e kapitullit - Magmatizmi efuzivë - vullkanizmi (tipet e vullkaneve, produktet e vullkaneve, fenomenet

pasvullkanike, vullkanet e shuara në territorin e vendit tonë); - Magmatizmi i brendshëm – plutonizmi ( magma, diferencimi dhe kristalizimi i magmës,

vetitë fiziko- kimike të magmës, forma e trupave magmatik);

20

- Metamorfizmi- tipet e metamorfizmit; - Shtresa dhe elementet e sajë; - Kompasi gjeologjik; - Lëvizjet tektonike; - Tërmetet; - Teoritë mbi lëvizjen e pllakave tektonike c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - ilustrojë ligjëratat me shembuj dhe ushtrime të ndryshme për proceset e brendshme

(endogjene) të Tokës - rrisë vëmendjen e nxënësve përmes pyetje –përgjigjeve; - zhvillojë diskutime aty ku shihet mundësia - vëzhgojë gjatë kohës së ushtrimeve; - angazhojë nxënësit në detyra dhe ushtrime - mundësoj që nxënësit të përdorin dokumentacion bashkëkohor në fushën e gjeologjisë. - organizojë teste me shkrim. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela; - projektori me transparent; - flip-charti dhe markera shumëngjyrësh; - materiale pamore (fotografi, vizatime etj), - kompjuteri me qasje në internet, - materiale të shkruara

Kapitulli 3: Proceset e jashtme gjeologjike- Ekzodinamika 30 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - kuptojë proceset e jashtme (ekzogjene) gjeologjike që ndodhin në koren e Tokës; - tregoj për proceset që ndodhin në atmosferë, biosferë dhe hidrosferë; - tregoj për faktorët që ndikojnë në shkatërrimin(alterimin) e shkëmbinjve; - kuptojë deflacionin dhe korrazionin; - shpjegoj për format e relievit eolitik( shkretëtirat dhe lesi); - shpjegoj për veprimtarinë gjeologjike të ujërave rrjedhëse sipërfaqësore( erozioni,

transportimi dhe akumulimi; - tregoj për gjenezën e ujërave nëntokësore, ujëpërcjellshmërinë, burimet freatike dhe arterike

si dhe fenomenet karstike; - tregoj për punën shkatërruese të ujit të detit( abrazionin); - dallojë regjionet literale, neritike, batiale dhe abisale; - shpjegoj për proceset gjeologjike që ndodhin në liqene

b) Temat e kapitullit: - Kuptimet e përgjithshme për atmosferën; - Alterimi(shkatërrimi) i shkëmbinjve(fizik dhe kimik);

21

- Veprimtaria gjeologjike e erës; - Veprimtaria gjeologjike e ujërave rrjedhëse sipërfaqësore; - Veprimtaria gjeologjike e ujërave nëntokësore; - Veprimtaria gjeologjike deteve dhe oqeaneve; - Veprimtaria gjeologjike e liqeneve

c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - ilustrojë ligjëratat me shembuj dhe ushtrime të ndryshme për proceset e jashtme (ekzogjene)

të Tokës - rrisë vëmendjen e nxënësve përmes pyetje –përgjigjeve; - zhvillojë diskutime aty ku shihet mundësia - vëzhgojë gjatë kohës së ushtrimeve; - angazhojë nxënësit në detyra dhe ushtrime - mundësoj që nxënësit të përdorin dokumentacion bashkëkohor në fushën e gjeologjisë. - organizojë teste me shkrim. d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - tabela, - projektori me transparent, - flip-charti dhe markera shumëngjyrësh - vegla dhe materiale të nevojshme

22

Programi i lëndës

“Mineralogji”

Lëmia: Gjeologji Profili: Gjeologji Niveli: I Klasa: 10 I. Qëllimet e lëndës: Në përfundim të lëndës në klasën e 10-të, nxënësi duhet të: - kuptojë mineralet dhe kristalet; - dallojë mineralet nga shkëmbinjtë dhe produktet tjera; - tregoj pёr cilësitë morfologjike, fizike, optike, kristalografie, magnetike, elektrike,

radioaktive etj. të mineraleve dhe kristaleve; - aftësohet që në bazë të vetive të ndryshme të mineraleve(fizike, morfologjike, kristalografie,

optike etj. ) me sy, llupë, mikroskop etj, të përcaktojë mineralin e panjohur; - tregoj për paraqitjet e llojeve kryesore të mineraleve të caktuara në natyrë; - klasifikon mineralet në tipe dhe klasë; - tregoj për mundësit e shfrytëzimit praktik të mineraleve. II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 2 orë/javë = 70 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Kristalografia gjeometrike 20 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësi duhet të: - ketë njohuri të përgjithshme për kristalet, - dijë për simetrinë e kristaleve (elementet e simetrisë, llojet e simetrisë, sistemet apo

singonitë), - dallojë format kristalografie, - dallojë boshtet kristalografie, - dijë për projeksionin e kristaleve - kuptojë ndërtimin e brendshëm të kristaleve, b) Temat e kapitullit: - Njohuri të përgjithshme për kristalet, - Simetria e kristaleve, - Format e kristaleve, - Boshtet kristalografie dhe projeksioni i kristaleve, - Simetria e ndërtimit të bindshëm të kristaleve

23

c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë njohuritë e përgjithshme për kristalet - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me anë të punës në grupe; - ilustrojë përmes shembujve praktik: elementet e simetrisë së kristaleve, format kristalografie,

boshtet kristalografie, projeksionet e faqeve etj; - mundësoj që nxënësit të përdorin dokumentacion bashkëkohor në fushën e

mineralogjisë. - bëjë test me shkrim. d) Kushtet për realizmin e kapitullit - tabela - Projektori me transparent - Flip-charti dhe markera shumëngjyrësh, - Vegla dhe materiale të nevojshme për realizimin e kapitullit Kapitulli 2: Kristalokimia e mineraleve 10 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - shpjegoj pёr atomet dhe jonet; - kuptojë lidhjet kimike në strukturat kristalore; - tregoj për përbërjen kimke të mineraleve. b) Temat e kapitullit: - Njohuri të përgjithshme për atomet dhe jonet - Lidhjet kimike në strukturat kristalore; - Struktura kristalore e mineraleve; - Përbërja kimike e mineraleve c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë njohuritë e përgjithshme mbi atomet dhe jonet, lidhjet kimike, strukturat kristalore dhe përbërjen kimke të mineraleve - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me anë të punës në grupe; - mbikëqyrë veprimtarinë e pavarur të nxënësve; - nxitë debate si dhe rritë vëmendjen e nxënësve nëpërmjet pyetje- përgjigjeve; - mundësoj që nxënësit të përdorin dokumentacion bashkëkohor në fushën e kristalokimisë së mineraleve. - bëjë test me shkrim. d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - tabela, - projektori me transparent, - flip-charti dhe markera shumëngjyrësh - vegla dhe materiale të nevojshme

24

Kapitulli 3: Kristalofizika e mineraleve 10 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - shpjegoj për vetitë mekanike të mineraleve; - tregoj për vetitë optike kryesore të mineraleve; - tregoj për vetitë magnetike, gravimetrike, energjetike dhe radioaktive të mineraleve; b) Temat e kapitullit: - Vetitë optike kryesore të mineraleve; - Vetitë mekanike të mineraleve; - Vetitë gravimetrike të mineraleve; - Vetitë magnetike të mineraleve - Vetitë energjetike të mineraleve; - Vetitë radioaktive të mineraleve; c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë njohuritë e përgjithshme mbi vetitë mekanike, optike, gravimetrike,

magnetometrike, energjetike dhe radioaktive të mineraleve - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me anë të punës në grupe; - mbikëqyrë veprimtarinë e pavarur të nxënësve; - nxitë debate si dhe rritë vëmendjen e nxënësve nëpërmjet pyetje- përgjigjeve; - bëjë test me shkrim. d) Kushtet për realizimin e kapitullit:

- tabela, - projektori me transparent, - flip-charti dhe markera shumëngjyrësh - vegla dhe materiale të nevojshme

Kapitulli 4: Proceset gjeologjike të formimit dhe metodat e studimit të mineraleve

10 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - tregoj për format e paraqitjes së mineraleve ; - shpjegoj për proceset gjeologjike të formimit të mineraleve; - shpjegoj për vetitë gjenetike të mineraleve; - tregoj për metodat e studimit të mineraleve b) Temat e kapitullit: - Morfologjia e mineraleve; - Njohuri të përgjithshme për Tokën; - Proceset gjeologjike të formimit të mineraleve; - Mënyrat e formimit dhe vetitë gjenetike të mineraleve; - Metodat e studimit të mineraleve

25

c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë për format e paraqitjes së mineraleve, ndërtimin e brendshëm të Tokës, mënyrën e formimit të mineraleve, vetitë gjenetike të mineraleve dhe metodat e studimit të mineraleve - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me anë të punës në grupe; - mbikëqyrë veprimtarinë e pavarur të nxënësve; - organizojë vizita në terren - nxitë debate si dhe rritë vëmendjen e nxënësve nëpërmjet pyetje- përgjigjeve; - bëjë test me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - tabela, - projektori me transparent, - flip-charti dhe markera shumëngjyrësh - vegla dhe materiale të nevojshme Kapitulli 5: Klasifikimi dhe përshkrimi i mineraleve 20 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - shpjegoj për paraqitjet kryesore të llojeve të mineraleve në natyrë; - klasifikon mineralet në tipe dhe klasë - tregoj për mundësitë e përdorimit praktik të mineraleve b) Temat e kapitullit: - Elementet e lindura; - Sulfuret; - Oksidet dhe Hidroksidet; - Silikatet; - Boratet; - Fosfatet, Arsenatet, Vanadatet; - Volframitet, Molibdatet, Kromatet; - Sulfatet; - Karbonatet; - Nitratet; - Halogjenuret c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësuesi të: - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me anë të punës në grupe; - demonstrojë përmes shembujve praktik llojet e mineraleve dhe të bëjë klasifikimin e tyre në

tipe dhe klasë - organizojë vizita në miniera, muzeume të kristaleve, shpella, etj;

26

- nxitë debate si dhe rritë vëmendjen e nxënësve nëpërmjet pyetje- përgjigjeve; - bëjë test me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit:

- tabela, - projektori me transparent, - flip-charti dhe markera shumëngjyrësh - vegla dhe materiale të nevojshme

27

Programi i lëndës

“Petrologji”

Lëmia: Gjeologji Profili: Gjeologji Niveli: I Klasa: 10 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës nxënësi duhet të: - tregoj qëllimin dhe rёndёsinё e studimit tё shkëmbinjve; - shpjegoj për magmën dhe vetitë fiziko- kimike të saj; - tregoj për proceset e formimit, përbërjes dhe ndërtimit të shkëmbinjve magmatikë,

sedimentarë dhe metamorfikë - dalloj mineralet madhore në shkëmbinjë(olivinen, piroksenet, amfibolet, mikat, plagjioklaset,

ortoklasin, kuarcin, kalcitin, dolomitin, etj) - klasifikojë shkëmbinjtë bazuar në veçoritë e tyre karakteristike ( origjinën, përbërjen kimike

dhe mineralogjike, vetitë strukturore- teksturore etj) - tregoj për metodologjinë e punës në terren( marrjen dhe shënimin e mostrave, ndërtimin e

profileve, mbajtjen e ditarëve, etj); - shpjegoj format e paraqitjes së shkëmbinjve në natyrë; - tregoj për përdorimin praktik të shkëmbinjve - tregoj për përhapjen e shkëmbinjve në trevat tona.

II. Fondi i orëve të lëndës

35 x 2orë/javë = 70 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Shkëmbinjtë magmatikë 30 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësi duhet të: - shpjegoj për magmën dhe vetitë fiziko- kimike të saj; - tregoj për proceset e formimit, përbërjes dhe ndërtimit të shkëmbinjve magmatikë; - dalloj me sy, llupë apo mjete tjera shkëmbin e panjohur; - klasifikoj dhe përshkruaj shkëmbinjtë magmatikë ultabazikë(Peridotite, dunite, piroksenite,

pikrite); - klasifikoj dhe përshkruaj shkëmbinjtë magmatikë bazikë( Gabro, gabro-porfire, diabaze,

melafire, bazalte); - klasifikoj dhe përshkruaj shkëmbinjtë magmatikë mesatarë( sienite, diorite, monconite,

trahite, andezite, latite, kuarcdiorite, kuarcporfire, dacit, tonalitet); - klasifikoj dhe përshkruaj shkëmbinjtё magmatikë acidikë (granite, granodiorite, aplite,

pegmatite, garnit-porfire, riolite, liparite): - tregoj për përhapjen e shkëmbinjve magmatikë në vendin tonë.

28

b) Temat e kapitullit - Magma dhe vetitë fiziko- kimike të saj; - Probleme të petrologjisë së shkëmbinjve magmatikë; - Vetitë karakteristike të shkëmbinjve magmatikë; - Kriteret e klasifikimit të shkëmbinjve magmatikë; - Shkëmbinjtë ultrabazikë; - Shkëmbinjtë bazikë; - Shkëmbinjtë mesatarë; - Shkëmbinjtë acidikë; - Shkëmbinjtë magmatikë josilikatë; - Magmatizmi dhe tektonika e pllakave; - Përhapja dhe mineralizimet e lidhura me shkëmbinjtë magmatikë; - Shkëmbinjtë magmatikë të vendit tonë. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë për proceset e formimit, përbërjes, ndërtimit dhe klasifikimit të shkëmbinjve magmatikë - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me anë të punës në grupe; - mbikëqyrë veprimtarinë e pavarur të nxënësve; - organizojë vizita në terren - nxitë debate si dhe rritë vëmendjen e nxënësve nëpërmjet pyetje- përgjigjeve; - mundësoj që nxënësit të përdorin dokumentacion bashkëkohor në fushën petrologjisë. - vlerësojë nxënësit sipas pjesëmarrjes në mësim përmes detyrave dhe testimit

d) Kushtet për realizmin e kapitullit - tabela, - projektori me transparent, - flip-charti dhe markera shumëngjyrësh - vegla dhe materiale të nevojshme - mostra të llojeve të ndryshme të shkëmbinjve magmatikë;

Kapitulli 2: Shkëmbinjtë sedimentarë 20 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - shpjegoj për proceset e formimit, përbërjes dhe ndërtimit të shkëmbinjve sedimentar; - dalloj me sy, llupë apo mjete tjera tipet e shkëmbinjve sedimentarë; - klasifikoj dhe përshkruaj shkëmbinjtё sedimentarë klastikë(copëzorë) - klasifikoj dhe përshkruaj shkëmbinjtё sedimentarë kimiko- organogjen; - klasifikoj dhe përshkruaj shkëmbinjtё tjerë sedimentarë (hekurorë, silicorë , kaustobiolitet); - tregoj për përhapjen dhe përdorimin praktik të shkëmbinjve sedimentarë në vendin tonë.

29

b) Temat e kapitullit - Formimi i materialit sedimentar ( tjetërsimi); - Transportimi i lëndes sedimentare; - Depozitimi i lëndës sedimentare; - Shndërrimi i sedimentit në shkëmb sedmentar; - Diagjeneza; - Përbërja e shkëmbinjve sedimentarë; - Ndërtimi i shkëmbinjve sedimentarë; - Klasifikimi dhe përshkrimi i shkëmbinjve sedimentarë; - Shkëmbinjtë klastikë(copëzorë); - Shkëmbinjtë kimiko- organogjen; - Shkëmbinjtë silicorë; - Shkëmbinjtë hekurorë; - Kaustobiolitet; - Përhapja dhe përdorimi praktik i shkëmbinjve sedimentarë c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë për proceset e formimit, përbërjes, ndërtimit dhe klasifikimit të shkëmbinjve sedimentarë - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me anë të punës në grupe; - mbikëqyrë veprimtarinë e pavarur të nxënësve; - organizojë vizita në terren - nxitë debate si dhe rritë vëmendjen e nxënësve nëpërmjet pyetje- përgjigjeve; - vlerësojë nxënësit sipas pjesëmarrjes në mësim përmes detyrave dhe testimit d) Kushtet për realizimin e kapitullit

- tabela, - projektori me transparent, - flip-charti dhe markera shumëngjyrësh - vegla dhe materiale të nevojshme - mostra të llojeve të ndryshme të shkëmbinjve sedimentarë;

Kapitulli 3: Shkëmbinjtë metamorfikë 20 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - shpjegoj për procest e formimit, përbërjes dhe ndërtimit të shkëmbinjve metamorfikë; - dalloj me sy, llupë apo mjete tjera tipet e shkëmbinjve metamorfikë; - klasifikoj dhe përshkruaj shkëmbinjtё e metamorfizmit kataklastik - klasifikoj dhe përshkruaj shkëmbinjtё e metamorfizmit termal; - klasifikoj dhe përshkruaj shkëmbinjtё e metamorfizmit krahinor; - klasifikoj dhe përshkruaj shkëmbinjtё e metamorfizmit metasomatik; - klasifikoj dhe përshkruaj shkëmbinjtё e ultrametamorfizmit; - tregoj për përhapjen dhe përdorimin praktik të shkëmbinjve metamorfikë në vendin tonë.

30

b) Temat e kapitullit - Faktorët e metamorfizmit; - Tipet e metamorfizmit; - Përbërja minerale e shkëmbinjve metamorfikë; - Strukturat dhe teksturat e shkëmbinjve metamorfikë; - Shkëmbinjtë e metamorfizmit kataklastikë; - Shkëmbinjtë e metamorfizmit termal; - Shkëmbinjtë e metamorfizmit krahinor; - Shkëmbinjtë ultrametamorfikë; - Shkëmbinjtë e metamorfizmit metasomatikë; - Metamorfizmi dhe tektonika e pllakave; - Përhapja dhe përdorimi praktik i shkëmbinjve metamorfikë - Shkëmbinjtë metamorfikë të vendit tonë. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë për proceset e formimit, përbërjes, ndërtimit dhe klasifikimit të shkëmbinjve metamorfikë - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me anë të punës në grupe; - mbikëqyrë veprimtarinë e pavarur të nxënësve; - organizojë vizita në terren - nxitë debate si dhe rritë vëmendjen e nxënësve nëpërmjet pyetje- përgjigjeve; - vlerësojë nxënësit sipas pjesëmarrjes në mësim përmes detyrave dhe testimit d) Kushtet për realizimin e kapitullit

- tabela, - projektori me transparent, - flip-charti dhe markera shumëngjyrësh - vegla dhe materiale të nevojshme - mostra të llojeve të ndryshme të shkëmbinjve metamorfikë;

31

Programi i lëndës

“Gjeologji historike me paleontologji”

Lëmia: Gjeologji Profili: Gjeologji Niveli: I Klasa: 10 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës nxënësi duhet të: - shpjegoj pёr fosilet dhe proceset e fosilizimit; - tregoj pёr zhvillimin e botës organike dhe përfaqësuesit më karakteristikë të saj që sot

takohen në formë të fosileve në shkëmbinj ; - dallojë fosilet e panjohura; - kuptojë ndryshimet që ka pësuar korja e Tokës gjatë zhvillimit të saj gjeolog – historik (

Gjeokronologjia);

II. Fondi i orëve të lëndës 35 x 1orë/javë = 35 orë

III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Paleontologji- Përmbajtja dhe detyrat e lëndës 5 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësi duhet të: - tregoj pёr rolin dhe rëndësinë e lëndës; - shpjegoj për lindjen e jetës në tokë; - shpjegoj për fosilet dhe proceset e fosilizimit b) Temat e kapitullit - Pjesa e përgjithshme; - Kuptimet themelore mbi paleontologjinë; - Detyrat dhe metodat e studimit; - Fosilet dhe proceset e fosilizimi; c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë për rolin dhe rëndësinë e lëndës, fosilet dhe proceset e fosilizimit; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me anë të punës në grupe; - mbikëqyrë veprimtarinë e pavarur të nxënësve; - organizojë vizita në terren - nxitë debate si dhe rritë vëmendjen e nxënësve nëpërmjet pyetje- përgjigjeve; - vlerësojë nxënësit sipas pjesëmarrjes në mësim përmes detyrave dhe testimit

32

c) Kushtet për realizmin e kapitullit - tabela, - projektori me transparent, - flip-charti dhe markera shumëngjyrësh - vegla dhe materiale të nevojshme - mostra të llojeve të ndryshme të fosileve;

Kapitulli 2: Paleozoologjia dhe paleobotanika 15 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - Shpjegoj pёr përfaqësuesit kryesor të tipit të Archaeocyata, Porifera ose Spongiae,

Coelenterata, Anthozoa, Mollusca, Brakiopodeve, Bryozoa, Chordata ; - njoftohen me disa përfaqësues kryesorë të klasës së Gastropodeve, Bivalvorëve,

Cefalopodeve, Gaforreve (grustaces), Crinoides, Graptoliteve; - tregoj për përfaqësuesit kryesorë të fosileve të bimëve të ulëta (Thallophyta) dhe të larta

(Cormophyta). - dinë për fosilet dhe rëndësinë e tyre stratigrafike b) Temat e kapitullit - Tipi i Arkeociateve (Archaeocyatha); - Tipi i sfungjerëve ( porifera ose Spongiae; - Tipi i butakëve (Mollusca); - Klasa e Gastopodëve ( gastropoda); - Klasa e Bivalëvorëve ( Bivalvia); - Klasa e cefalopodëve (Cephalopoda); - Tipi i këmbënyjetarëve (Arthropoda); - Tipi i Briozoareve (Briozoa) dhe brakiopodeve (Brachiopoda); - Tipi i lëkurëgjemborëve (Echinodermata); - Tipi i gjysmëkordateve (Hemichordata); - Tipi i Kordateve (chordata) - Bimët e larta (Cormophyta)- Psilopsidet, Likopsidet, Pteropsidet; - Bimët pa farë (Aspermae); - Bimët farëzhveshura (Gymnospermae); - Bimët farëveshura (Angiospermae) c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë për llojet e fosileve të tipeve dhe klasave të ndryshme; - me ndihmën e figurave dhe tekstit vizaton disa nga përfaqësuesit me kryesorë të këtyre

fosileve - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me anë të punës në grupe; - mbikëqyrë veprimtarinë e pavarur të nxënësve; - organizojë vizita në terren - nxitë debate si dhe rritë vëmendjen e nxënësve nëpërmjet pyetje- përgjigjeve; - vlerësojë nxënësit sipas pjesëmarrjes në mësim përmes detyrave dhe testimit

33

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela, - projektori me transparent, - flip-charti dhe markera shumëngjyrësh - vegla dhe materiale të nevojshme - mostra të llojeve të ndryshme të fosileve;

Kapitulli 3: Gjeologjia historike- metodat e studimit 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - tregoj pёr rolin dhe detyra kryesore tё stratigrafisë; - tregoj për moshën relative dhe absolute të shkëmbinjve; - shpjegoj për metodën stratigrafike të përcaktimit të moshës relative të shkëmbinjve; - shpjegoj për metodën gjeofizike të përcaktimit të moshës relative të shkëmbinjve; - tregoj për kriteret e ndarjes së njësive litostrtigrafike; - shpjegoj për njësitë kryesore kronostratigrafike dhe gjeokronologjike; - shpjegoj për faciet dhe llojet e tyre si dhe parimin e aktualizimit; - shpjegoj pёr lëvizjet e kores tokësore dhe karakteristikat kryesore të tyre b) Temat e kapitullit - Stratigrafia- Mosha (Kronologjia) gjeologjike; - Metodat stratigrafike; - Marrëdhëniet gjeometrike në mes shtresave të njëpasnjëshme; - Metoda litologo-petrografike, gjeofizike, tektonike, paleontologjike; - Njësitë stratigrafike dhe pasqyra gjeokronologjike e kores së Tokës; - Facia dhe vetitë e saj; - Analiza raciale në mjediset detare dhe kontinentale; - Lëvizjet e korës së Tokës dhe metodat e studimit të tyre; c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë për detyrat kryesore stratigrafike, metodat stratigrafike të përcaktimit të moshës

relative të shkëmbinjve, njësitë kronostratigrafike dhe gjeokronologjike, faciet dhe llojet e tyre, lëvizjen e kores tokësore etj.

- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me anë të punës në grupe; - mbikëqyrë veprimtarinë e pavarur të nxënësve; - organizojë vizita në terren - nxitë debate si dhe rritë vëmendjen e nxënësve nëpërmjet pyetje- përgjigjeve; - vlerësojë nxënësit sipas pjesëmarrjes në mësim përmes detyrave dhe testimit d) Kushtet për realizimin e kapitullit

- tabela, - projektori me transparent, - flip-charti dhe markera shumëngjyrësh - vegla dhe materiale të nevojshme - Kolonë stratigrafike me përfshirje të litologjisë, trashësisë dhe gurëzimit;

34

- Skema të ndryshme me zhveshje në të cilat ka depozitime të formuara në kushte detare dhe kontinentale;

Kapitulli 4: Historia gjeologjike e Tokës 5 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - tregoj për historinë e zhvillimit të Tokës - shpjegoj se kur ka lindur jeta në Tokë dhe si u zhvillua ajo gjatë Parakembrit, Paleozoikut,

Mezozoikut dhe Kenozoikut; - tregoj për ndarjet stratigrafike (erën, periudhën, epokën) gjatë historisë së zhvillimit të

Tokës; - tregoj se cilat janë grupet organike më të rëndësishme për ndarjen stratigrafike të Paleozoit,

Mezozoit dhe Kenozoit; b) Temat e kapitullit - Ndërtimi dhe zhvillimi i korës së Tokës - Parakembri; - Paleozoiku; - Mesozoiku; - Kenozoiku c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë për ndërtimin dhe zhvillimin e kores së Tokës gjatë historisë së zhvillimit të saj - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me anë të punës në grupe; - mbikëqyrë veprimtarinë e pavarur të nxënësve; - organizojë vizita në terren - nxitë debate si dhe rritë vëmendjen e nxënësve nëpërmjet pyetje- përgjigjeve; - vlerësojë nxënësit sipas pjesëmarrjes në mësim përmes detyrave dhe testimit d) Kushtet për realizimin e kapitullit

- tabela, - projektori me transparent, - flip-charti dhe markera shumëngjyrësh - vegla dhe materiale të nevojshme - Fosile të erës së Paleozoit, Mesozoit dhe Kenozoit; - Skema të ndryshme me zhveshje në të cilat ka depozitime të formuara në kushte detare dhe kontinentale.

35

Klasa 10

Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale

PËRSHKRIMI I MODULIT TË PRAKTIKES PROFESIONALE

“Përpilimi i profilit topografik”

Lëmia: Gjeologji Profili: Gjeologji Niveli: I Klasa: 10 Numri i modulit

1

Qëllimi i modulit

Një modul praktik që i pajis nxënësit me shkathtësi për të përpiluar profilin topografik duke përdorur hartën topografike, GPS-in.

Kohëzgjatja e modulit

12 Kredi (72 orë)

Rezultatet e të mësuarit (RM) dhe përmbajtja

RM 1 Nxënësi përdor hartën topografike për kryerjen e matjeve në teren. Përmbajtja - Pёrzgjedhja e hartave topografike pёr kryerjen e matjeve

nё terren - Pёrdorimi i drejt i hartave topografike - Leximi i hartave topografike në shkallë të ndryshme - Caktimi i vend ndodhjes në hartë - Paraqitja e pikës si element i relievit në sistemin

koordinativ në hartë - Përcaktimi i koordinatave të pikës me GPS - Mbrojta nё punё dhe ruajtja e mjedisit

RM 2 Nxënësi kryen matje të ndryshme në harta topografike

Përmbajtja - Pёrzgjedhja e hartave topografike pёr kryerjen e matjeve - Matjet e lartësisë dhe distancave horizontale të pikave - Matja e sipërfaqeve - Matja e pjerrtësisë së terrenit – mënyra grafike dhe

trigonometrike - Matja e azimutit në hartë

36

- Koordinatatësi - Mbrojtja nё punё dhe ruajtja e mjedisit

RM 3 Nxënësi paraqet të dhëna të ndryshme në hartë Përmbajtja - Paraqitja e objekteve natyrore dhe artificiale në harta

topografike - Paraqitja e sipërfaqeve në hartë - Paraqitja e linjave në hartë - Paraqitja e të dhënave nga aero-fotot në harta topografike - Mbrojtja nё punё dhe ruajtja e mjedisit

RM4 Nxënësi kryen punimin e profilit topografik Përmbajtja - Pёrzgjedhja e hartave topografike pёr përpilimin e profilit

topografik - mënyra standarde e ndërtimit të profilit topografik - punimi i profilit me përmasa të njëjta horizontale dhe

vertikale - punimi i profilit me përmasë të rritur vertikale - bartja e të dhënave në profilin topografik

Procedurat e vlerësimit

Realizim i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësuarit. Me poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren: RM Rezultatet e të mësuarit IV Instrumentet e vlerësimit KR Kriteret e realizimit

RM 1 IV Pyetje- përgjigje me gojë dhe Vëzhgim me listë kontrolli.

KR Nxënësi duhet të:

- përzgjedhё harta topografike pёr kryerjen e matjeve nё terren

- përdorё dhe mirëmbaj hartat topografike - lexojë hartat topografike në shkallë të ndryshme; - orientohet me hartë; - caktojë vendndodhjen në hartë - paraqesë pikën në sistemin koordinatë; - përdorë GPS-in për përcaktimin e koordinatave të

pikës; - definoj izohipsat nё hartё; - caktoj intervalin dhe ekuidistancën - respektoj rregullat e mbrojtjes nё punë dhe ruajtjes sё

mjedisit

37

RM 2 IV Vëzhgim me listë kontrolli.

KR Nxënësi duhet të: - përzgjedhё hartat topografike pёr kryerjen e matjeve

nё to - matë lartësitë dhe distancat horizontale të pikave në

hartë - matë sipërfaqet në hartë - matë pjerrtësitë e terrenit – mënyra grafike dhe

trigonometrike - matë azimutin në hartë - përdorë koordinatatësin - respektojё rregullat e mbrojtjes nё punё dhe ruajtjes sё

mjedisit

RM 3 IV Vëzhgim me listë kontrolli

KR Nxënësi duhet të: - paraqet objekteve natyrore( disa forma të relievit,

hidrografia) dhe artificiale(vendbanimet, emërtimet, monumentet etj) në harta topografike

- paraqet sipërfaqet në hartë - paraqet linjat në hartë - bartë të dhëna nga aerofotot në harta topografike - respektojё rregullat e mbrojtjes nё punё dhe ruajtjes sё mjedisit

RM 4 IV Vëzhgim me listë kontrolli


- përzgjedhё hartat topografike pёr ndërtimin e profileve topografike

- përdorë standarde për ndërtimin e profileve topografike

- punojë profilin me përmasa të njëjta horizontale dhe vertikale

- punojë profilin me përmasë të rritur vertikale - bartë të dhëna nga harta topografike në profilin topografik - respektojё rregullat e mbrojtjes nё punё dhe ruajtjes sё mjedisit

Metodat e rekomanduara të mësuarit

- Ky modul duhet të trajtohet në terren dhe laborator. - Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë të jetë e mundur

ilustrimet dhe demonstrimet konkrete për përzgjedhje të hartave, lexim të hartave, orientim në harta, matje në hartë

38

dhe paraqitje të të dhënave në hartë. - Nxënësit duhet të angazhohen sa më shumë në përdorimin e

hartave topografike, në mbështetje të përvetësimit të njohurive që trajton moduli.

- Ata duhet të nxiten të diskutojnë në lidhje me rastet e ndryshme që paraqiten.

- Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të zbatohet sa më shumë kontrolli i demonstrimit praktik të aftësive të fituara nga ata.

Baza materiale e domosdoshme

Për realizimin të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: - Terren fushor, laborator, kabinet - Harta të ndryshme topografike; - Materiale fotoajrore; - Kompas gjeologjik; - Shiritmatës; - Klinometër; - materiale të shkruara (manuale, rregullore, katalogë).

39

PËRSHKRUESI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESIONALE

“Matja e elementeve tё shtresёs me kompas gjeologjik”


2

Qëllimi i modulit

Një modul praktik që i pajis nxënësit me njohuri praktike pёr punё tё pavarur nё matje tё elementeve shtresave (azimuti shtrirjes, azimuti i rënies dhe kёndi azimutal) me kompas gjeologjik


14 Kredi (84 orë)


RM 1 Nxënësi përdor kompasin gjeologjik Përmbajtja - Përdorimi i drejt i kompasit gjeologjik - Demonstrimi i pjesëve tё kompasit gjeologjik - Tipet e kompaseve gjeologjike - Mbrojtja nё punё dhe ruajtja e mjedisit

RM 2 Nxënësi kryen matje tё elementeve tё shtrirjes sё shtresave nё terren Përmbajtja - Pёrzgjedhja e shtresës pёr kryerje tё matjeve nё terren me

kompasit gjeologjik - Kryerja e matjeve tё kёndit azimutal - Kryerja e matjeve tё azimutit tё vijes sё shtrirjes - Kryerja e matjeve tё azimutit tё vijes sё rёnjes - Mbrojtja nё punё dhe ruajtja e mjedisit



40

RM 1 IV Pyetje-pergjigje me gojë dheVëzhgim me listë kontrolli.


- pёrdorё drejt kompasin gjeologjik - demonstrojё pjesët e kompasit gjeologjik - dallojё tipet e kompaseve gjeologjike - respektojё rregullat e mbrojtjes nё punё dhe ruajtjes sё

mjedisit


KR Nxënësi duhet të: - përzgjedhё shtresat nё terren pёr kryerje tё matjeve me

kompas gjeologjik - kryejё matje tё kёndit azimutal - kryejё matje tё azimutit tё vijes sё rënies - kryejё matje tё azimutit tё shtrirjes - respektojё rregullat e mbrojtjes nё punё dhe ruajtjes sё

mjedisit Metodat e rekomanduara të të mësuarit

- Ky modul duhet të realizohet në terren . - Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë ilustrimet dhe të

demonstrojë konkretisht punën në terren nё kryerje tё matjeve tё elementeve tё shtrirjes sё shtresave me kompas gjeologjik.

- Nxënësit duhet të angazhohen sa më shumë në veprimtari konkrete, në mbështetje të përvetësimit të njohurive që trajton moduli. Ata duhet të nxiten të diskutojnë në lidhje me rastet e ndryshme që paraqiten.

- Gjate vlerësimit të nxënësve duhet të zbatohet sa më shumë kontrolli i demonstrimit praktik të aftësive të fituara nga ata.


Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: - Terren fushor; - kompleti i veglave, i pajisjeve dhe i instrumenteve të

gjeologjisë(kompas gjeologjik,laps mekanik, gomë, thikë xhepi, fletore shënimi, çekan, çantë, harta topografike dhe gjeologjike, aparate digjitale, kamera, etj);

- lënda e parë dhe materiale të tjera të nevojshme për realizimin e modulit;

- materiale të shkruara (manuale, rregullore, katalogë).

41


“Identifikimi i mineraleve nё bazё tё vetive fizike tё tyre ”


3

Qëllimi i modulit

Një modul praktik që aftëson nxënësit pёr t`i identifikuar mineralet nё bazё tё vetive fizike tё tyre siç janë: fortёsia, ngjyra, shkëlqimi, gërvishtja, shpetëzimi, thyerja, magnetizmit, dendësia, shija, aroma, prekja etj


14 Kredi (84 orë)


RM 1 Nxënësi dallon mineralet nё bazё tё vetitive mekanike tё tyre Përmbajtja - Pёrzgjedhja e drejt e mineraleve pёr identifikimin e vetive

mekanike - Identifikimi i mineraleve sipas fortёsisё sё tyre- shkalla e

Mohs-it, - Veçimi i mineraleve nё saje tё shpetëzimit tё tyre - Dallimi i mineraleve sipas thyerjes - Ndarja e mineraleve sipas dendёsisё - Mbrojtja nё punё dhe ruajtja e mjedisit

RM 2 Nxënësi identifikon mineralet nё bazё tё vetitë optike tё tyre

Përmbajtja - Pёrzgjedhja e mineraleve pёr studimin e vetive optike tё

tyre - Identifikimi i mineraleve sipas ngjyrёs - Veçimi i mineraleve sipas ngjyrёs sё gёrvishtjes - Identifikimi i mineraleve sipas shkëlqimit dhe

tejdukshmёrisё - Mbrojtja nё punё dhe ruajtja e mjedisit

RM 3 Nxënësi identifikon mineralet nё bazё tё vetive fiziologjike

Përmbajtja

42

- Pёrzgjedhja e mineraleve pёr identifikim tё vetive fiziologjike

- Dallimi i mineraleve sipas shijes - Veçimi i mineraleve nё bazё tё aromës - Identifikimi i mineraleve nё bazё tё prekjes - Mbrojtja nё punё dhe ruajtja e mjedisit

RM 4 Nxënësi identifikon mineralet nё bazё tё vetive magnetike

Përmbajtja - Pёrzgjedhja e mineraleve pёr identifikimin e vetive

magnetike - Identifikimi i mineraleve sipas vetive feromagnetike - Identifikimi i mineraleve sipas vetive paramagnetike - Identifikimi i mineraleve sipas vetive diamagnetike - Mbrojtja nё punё dhe ruajtja e mjedisit



RM 1 IV Pyetje-përgjigje me gojë dhe Vëzhgim me listë kontrolli


- pёrzgjedhё drejt mineralet pёr identifikimin e vetive mekanike

- identifikojё mineralet nё bazё tё fortёsisё sё tyre - veçojё mineralet sipas shpetëzimit - dallojё mineralet sipas thyerjes - ndajё mineralet sipas dendёsisё - respektojё rregullat e mbrojtjes nё punё dhe ruajtjes sё

mjedisit


KR Nxënësi duhet të: - përzgjedhё mineralet pёr identifikimin e vetive optike - identifikojё mineralet sipas ngjyrёs - veçojё mineralet sipas ngjyrёs sё gërvishtjes - identifikojё mineralet nё bazё tё shkëlqimit dhe

43

tejdukshmёrisё - respektojё rregullat e mbrojtjes nё punё dhe ruajtjes sё

mjedisit


KR Nxënësi duhet të: - përzgjedhё mineralet pёr identifikimin e vetive

fiziologjike - dallojё mineralet sipas shijes - veçojё mineralet sipas aromës - identifikojё mineralet sipas prekjes - respektojё rregullat e mbrojtjes nё punё dhe ruajtjes sё

mjedisit


KR Nxënësi duhet të: - përzgjedhё mineralet pёr identifikimin e vetive

magnetike - identifikojё mineralet sipas vetive feromagnetike - identifikojё mineralet sipas vetive paramagnetike - identifikojё mineralet sipas vetive diamagnetike - respektojё rregullat e mbrojtjes nё punё dhe ruajtjes sё


- Ky modul duhet të trajtohet në terren , kabinet dhe laborator të gjeologjisë. Rekomandohet të organizohen vizita në terren, miniera, muzeume etj.

- Mësuesi duhet të përdorë sa më shume ilustrimet dhe demonstrimet konkrete.

- Nxënësit duhet të angazhohen sa më shumë në veprimtari konkrete, në mbështetje të përvetësimit të njohurive që trajton moduli. Ata duhet të nxiten të diskutojnë rastet e ndryshme që paraqiten.

- Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të zbatohet sa më shumë kontrolli i demonstrimit praktik të aftësive të fituara nga ata.


Për realizimin sa më të mirë të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet dhe materialet e mëposhtme: - Terren fushor, laborator, kabinet, - kompleti i veglave, i pajisjeve dhe i instrumenteve të

gjeologjisë(laps mekanik, gomë, fletore shënimi, çekan, çantë,aparat digjitale, kamera, thikë xhepi, llupë, koleksion mineralesh, rroba pune, llampë elektrike, sklerometër(fortësi

44

matës), piknometër etj); - lënda e parë dhe materiale të tjera të nevojshme për realizimin

e modulit; - pankarta dhe mostra; - materiale të shkruara (manuale, rregullore, katalogë)

45


“Përgatitja e shlifeve petrografike”


4

Qëllimi i modulit

Një modul praktik që aftëson nxënësit pёr marrje tё mostrave nё terren dhe përgatitje tё shlifeve petrografike nё laborator


12.5 Kredi (75 orë)


RM 1 Nxënësi kryen marrje tё mostrave nё terren pёr përgatitjen e shlifeve petrografike Përmbajtja - Pёrzgjedhja mjeteve dhe paisjeve pёr marrje tё mostrave - Pёrgatitja e vendit pёr kryerjen e mostrimit - Metodika e marrjes dhe ruajtjes sё mostrave - Mbrojtja nё punё dhe ruajtja e mjedisit

RM 2 Nxënësi përgatit shlife petrografike

Përmbajtja - Pёrgatitja e vendit tё punës - Pёrdorimi i drejt i mjeteve, veglave dhe paisjeve

laboratorike - Prerja e mostrave me sharrё nё përmasa standarde - Gdhendja e mostrave - Polirimi i mostrave - Pёrgatitja e materialit ngjitёs(balsamit kanadez) - Hollimi i mostrave deri nё 20-30 mikrona - Ngjitja e copës sё holluar pёr pllaka tё qelqit me balsam

kanadez - Mbrojtja nё punё dhe ruajtja e mjedisit


Realizim i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësuarit. Me poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren: RM Rezultatet e të mësuarit IV Instrumentet e vlerësimit

46

KR Kriteret e realizimit

RM 1 IV Pyetje-përgjigje me gojë dhe Vëzhgim me listë kontrolli.

KR Nxënësi duhet të: - pёrzgjedhё mjetet dhe paisjet pёr kryerjen e mostrimit

nё terren - përgatitё vendin pёr kryerje tё mostrimit - bёnё marrjen dhe ruajtjen e mostrave - respektojё rregullat e mbrojtjes nё punё dhe ruajtjes sё

mjedisit


KR Nxënësi duhet të: - përgatitё vendin e punës - pёrdorё drejt mjetet, veglat dhe paisjet laboratorike - kryejё prerjen e mostrave nё përmasa standarde - bёjё gdhendjen e mostrave - kryejё polirimin(shlifimin) e mostrës - përgatitё materialin ngjitёs (balsamin kanadez) - bёnё ngjitjen e mostrës sё holluar nё mes pllakave tё

qelqit me balsam kanadez - respekton rregullat e mbrojtjes nё punё dhe ruajtjes sё


- Ky modul duhet të trajtohet në terren dhe laborator. Rekomandohet të organizohen vizita në terrene të ndryshme të Kosovës, miniera sipërfaqësore dhe nëntokësore, pёr marrje tё mostrave me qёllim tё përgatitjes sё shlifeve petrografike

- Mësuesi duhet të përdorë sa më shume ilustrimet dhe demonstrimet konkrete gjatë punës në terren dhe laborator.

- Nxënësit duhet të angazhohen sa më shumë në veprimtari konkrete, në mbështetje të përvetësimit të njohurive që trajton moduli. Ata duhet të nxiten të diskutojnë rastet e ndryshme që paraqiten.

- Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të zbatohet sa më shumë kontrolli i demonstrimit praktik të aftësive të fituara tek ata.


Për realizimin sa më të mirë të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjedisi, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: - Terren fushor, laborator, kabinet, - kompleti i veglave, i pajisjeve dhe i instrumenteve të

nevojshme pёr marrje tё mostrave dhe përgatitje tё shlifeve

47

petrografike(laps mekanik, gomë, fletore shënimi, çekan, çantë,aparat digjitale, kamera, shishe me acid klorhidrik, thikë xhepi, llupë, shishe me ujë, kapela, çizme, rroba pune, llampë elektrike, qese për kampione, kompas gjeologjik, kallëp për ruajtjen e mostrave, balsam kanadez, xham për përgatitjen e shlifeve, mikroskop polarizues, harta topografike dhe gjeologjike etj);

- lënda e parë dhe materiale të tjera të nevojshme për realizimin e modulit;

- pankarta dhe mostra; - materiale të shkruara (manuale, rregullore, katalogë).

48

Klasa 11 Programet e lёndёve profesionale

Programi i lёndёs

“Bazat e gjeokimisë”

Lëmia: Gjeologji Profili: Gjeologji Niveli: I Klasa: 10 I. Qëllimet e lëndës: Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 11-të, nxënësi duhet të:

- shpjegojë qëllimin dhe rëndësinë e gjeokimisë si shkencë - demonstrojë strukturën e atomit, elementet kimike dhe bënë klasifikimin e tyre - shpjegojë për ligjet e shpërndarjes së elementeve kimike si dhe sjelljen e tyre në proceset

e ndryshme gjeologjike (endogjene dhe ekzogjene) - shpjegojё pёr shpërndarjen e elementeve kimike në sistemet gjeokimike - ndërtojë diagrame, histograme si dhe harta gjeokimike të shpërndarjes së elementeve në

sisteme gjeokimike - tregojë për izotopet gjeokimike

II. Fondi i orëve të lëndës

35 javë x 2 orë/javë = 70orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Rëndësia ,objektivat e gjeokimisë dhe ciklet gjeokimike 10 orё a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - shpjegojë për rolin dhe rëndësinë e gjeokimisë - përshkruajë strukturën e atomit, - shpjegojë për elementet kimike dhe klasifikimin e tyre gjeokimik - tregojë për përhapjen e elementeve kimike në Kozmos dhe në Tokë - shpjegojë për ciklet gjeokimike b) Temat e kapitullit - Roli dhe rëndësia e gjeokimisë si shkencë - Struktura e atomit - Elementet kimike dhe mineralet - Përhapja e elementeve kimike në kozmos dhe në Tokë - Ciklet gjeokimike

49

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - shpjegojë rëndësinë e lëndës duke ndërlidhur zbatimin e drejtpërdrejtë të saj në

përditshmërinë tonë; - ilustroj shpjegimin e koncepteve themelore tё rolit dhe rëndësisë së gjeokimisë si shkencë - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje - përgjigje; - vëzhgojë gjatë kohës së ushtrimeve; - aftësojë nxënësit që të përdorin literaturën dhe shfrytëzojnë internetin; - realizojë teste. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela, - projektori me transparent,videoprojektor - flip-charti dhe markera shumëngjyrësh - mjete grafike - kompjuteri ( interneti, e-maili), skaner, labtop - vegla dhe materiale tjera të nevojshme

Kapitulli 2: Gjeokimia e proceseve endogjene dhe ekzogjene 40 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - shpjegojë për gjeokimin e proceseve endogjene - përshkruajë për gjeokimin e litosferës - shpjegojë për rolin e parametrave pH, Eh në përshkrimin e sistemeve gjeokimike - tregojë për përbërjen kimike të vendburimeve hidrotermale - interpretojë sjelljen e elementeve kimike në tretësirta e nxehta ujore - shpjegojë për gjeokimin e produkteve të zonës ekzogjene - tregojë për formimin e tokave b) Temat e kapitullit - Gjeokimia e proceseve endogjene - Roli i parametrave pH dhe Eh në përshkrimin e sistemeve gjeokimike - Përbërja kimike e vendburimeve hidrotermale - Sjellja e elementeve kimike në tretësirat e nxehta ujore - Gjeokimia e proceseve ekzogjene - Alterimi i shkëmbinjve dhe formimi i tokave - Gjeokimia e litosferës - Gjeokimia e biosferës dhe roli i saj gjeokimik në zonën ekzogjene c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - ilustrojë shpjegimin e koncepteve themelore tё gjeokimisë së proceseve endogjene dhe

ekzogjene - rrisë vëmendjen e nxënësve përmes pyetje –përgjigjeve;

50

- zhvillojë diskutime aty ku shihet mundësia - vëzhgojë gjatë kohës së ushtrimeve; - angazhojë nxënësit në detyra dhe ushtrime - mundësoj që nxënësit të përdorin dokumentacion bashkëkohor në fushën e gjeologjisë. - organizojë testime. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela; - laboratori dhe terreni - projektori me transparent;videoprojektor - flip-charti dhe markera shumëngjyrësh; - materiale pamore (fotografi, vizatime etj), - kompjuteri me qasje në internet,labtop, skaner, fotokopjues - materiale të shkruara dhe vegla tjera të nevojshme Kapitulli 3: Gjeokimia e proceseve metamorfike dhe Izotopet gjeokimike 20 orë

Documents

Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë1. Mekanika e dherave dhe shkëmbinjve 2. Bazat e hidrogjeologjisë 3. Gjeologji inxhinierike 4. Teknika dhe teknologjia e shpimit 5