1

Modül VII: Etkileşimli Tahta Kullanarak Ders Sunumu

7.1. Materyal Kullanımının Genel İlkeleri

Giriş

Materyaller öğrenme ortamlarının vazgeçilmez bileşenleridir. Bilgi teknolojilerinin

sunduğu imkânlarla kolay bir şekilde hazırlanabilir ve kullanılabilirler. İyi materyal bulmak ya da

hazırlamak önemli olsa da asıl etki ders içerisinde uygun bir şekilde kullanıldığında ortaya çıkar.

Örneğin, çok iyi hazırlanmış bir materyal, amaca uygun olmayan bir şekilde veya öğrencilerin ön

bilgi ve algılama seviyesinin üzerinde kullanılırsa öğrenmeyi kolaylaştırmayacak aksine dikkati ve

ilgiyi azaltacaktır. Benzer şekilde materyaldeki bilgilerle paralel ve tutarlı olmayan kelime ya da

ifadelerin kullanıldığı, önemli noktalara dikkat çekilmeyen uygulamalar öğrenmeyi engeller.

Bu bölümde ilk olarak materyal kullanımının genel ilkeleri, farklı derslerden örnekler

verilerek anlatılmıştır. Devam eden kısımlarda materyal türlerinin (video, metin, resim ve

sunum) her birinin güçlü ve zayıf yönlerine ve ders içinde giriş, sunuş ve kapanış bölümlerinde

etkili bir şekilde nasıl kullanılabileceklerine örneklerle birlikte yer verilmiştir. Ayrıca, her bir

materyalin kullanımına yönelik örnek bir etkinlik bulunmaktadır.

2

Materyalin sadece iyi tasarlanmış olması etkili bir öğrenme için yeterli değildir. Ders

içinde kullanımı oldukça önemlidir. Materyaller, sınıf içerisinde kullanılan etkili araçlar

olmalarına rağmen bazı durumlarda tek başlarına öğrenmeyi sağlayacak kadar güçlü

olamayabilirler. Materyalin anlaşılması ve istenilen etkiyi göstermesi için öğretmenin materyali

kullanım şekli oldukça önemlidir. Bu nedenle uygun etkinlik bağlamında kullanılması önerilir.

Çünkü materyal, öğretimin ancak bir parçasıdır ve hedefe yönelik kullanıldığında öğrenmeyi

destekler. Örneğin, kullanılan materyal özetlenirken materyalde geçen terimler yerine her

seferinde farklı terim ve kelimeler kullanılması karmaşıklığa neden olacağı için öğrenmeyi

zorlaştıracaktır.

7.1.1. Materyal Kullanım Kılavuzu

Materyallerin sınıf içerisinde nasıl kullanılacaklarına dair kesin bir çerçeve çizmek zordur.

Materyal kullanımları konu, hedef, ortam, öğrenci ve öğretmenin yaklaşımına göre farklılıklar

gösterir. Diğer yandan, materyallerin ders içinde; konuya giriş yapma, yorumlama, özetleme,

bilgiler arasında ilişki kurma, bir durumu açıklama, bilgileri gerçek hayata transfer etme gibi farklı

kullanımları olabilir.

Materyallerin belli bir kullanım sınırlaması olmamasına rağmen, etkili materyal kullanımı

için bazı temel adımların izlenmesi önerilir. Materyallerin etkili bir öğretim için olmazsa olmaz

bir şart olmadığı, bunların öğrenme süreci içerisinde öğretmene yardımcı bir destek unsuru

olduğu unutulmamalıdır.

Öğretim Sürecinde Materyal Kullanım Adımları

Materyaller derse, öğrenci seviyesine ve tercih edilen öğretim yöntemine göre farklı

şekillerde kullanılabilir. Bu nedenle türü ne olursa olsun öğretimsel materyallerin ders

içinde ne şekilde kullanılacağını belirlemek zordur. Ancak öğretim sürecinde kullanılması

düşünülen bir materyal için dersin öncesinde, sunumunda ve sonunda izlenmesi gereken

temel adımlar vardır. Kısaca materyal kullanım adımları olarak ifade edilen bu işlemler

aşağıda açıklanmıştır:

Materyali Yeniden Kontrol Etmek

Öğretim materyali kullanılmadan önce içerik ve teknik açıdan mutlaka kontrol

edilmelidir. Materyalin kontrolü, istendiği gibi kullanılabilmesi ve kullanımı sırasında

ortaya çıkabilecek olumsuz durumların önüne geçilmesi açısından önemlidir. Materyali

kontrol ederken dersin hedefi ve içeriği ile olan uyumu gözden geçirilmeli, yanlış anlamaya

neden olabilecek gösterimler açısından incelenmelidir. Bu aşamada dikkat edilecek önemli

noktalardan biri de materyalin düzgün çalışıp çalışmadığının, yazılım ve donanım

gereksinimlerinin kontrol edilmesidir.

3

Materyalin Kullanımını İçeren Bir Ders Planı Hazırlamak

Materyallerin dersin hangi aşamasında ve hangi etkinlikler eşliğinde kullanılacağı

planlanmalıdır. Ders içinde etkili olabilmesi için materyaller derste kullanılacak yöntemle

bütünleşmelidir. Bu nedenle materyalin kullanıldığı dersin önceden planlanması gerekir. Bu

planlama materyalin ders akışındaki yeri ve dersteki rolünün belirlenmesi açısından

önemlidir. Anlatılacak konunun ana hatlarını çıkarmak planlamayı kolaylaştırabilir.

Sunulacak bilgi miktarı ile ayrılmış zaman dikkate alınarak süre iyi ayarlanmalıdır.

Prova Yapmak

Öğretmenin, dersten önce öğretim materyalini kullanarak prova yapması eksikleri

görmesi ve bu eksiklikleri gidermesi açısından gereklidir. Prova yapmak dersin niteliğini

artırdığı gibi dersin amacından sapmaması noktasında etkili olmaktadır. Materyaldeki ve

ders sürecindeki önemli noktalar prova sayesinde tespit edilebilmektedir. Süreyi iyi

kullanmak ve yapılması gereken açıklamalarla materyal üzerindeki anlatım ya da

sunumların tutarlılığı açısından da önemlidir. Ders sürecinin provasını farklı şekillerde

yapmak mümkündür.

Ayna karşısında prova yapmak: Ders sürecinde anlatılmak istenen konu bir aynanın

karşısına geçilerek provası yapılabilir. Bu prova şekli ile öğretmen, anlatım sürecinde nasıl

olması, ifade olarak nelere dikkat etmesi gerektiğini görme fırsatı verir.

Bir başkasının mümkünse bir uzmanın yanında prova yapmak: Bu prova şeklinde

öğretmen konu alan uzmanının ya da bir başkasının karşısında prova yapmaktadır. Bu

prova şekli ile öğretmen anlattığı kişiden ya da uzmandan dönüt alarak hazırlanmaktadır.

Başkalarının gözünden eksikliklerini tamamlama imkânı elde etmektedir.

Bir kayıt cihazı karşısında prova yapmak: Kayıt cihazı karşısında konunun

anlatılması bir diğer prova çeşididir. Bu prova çeşidi ile öğretmen kayıtları tekrar tekrar

izleyerek eksikliklerini görmektedir. Provasını kendi gözünden değerlendirme imkânı elde

etmektedir.

Ortamı Hazırlamak

Öğretmenin ders vereceği ortamı dersten önce hazırlaması gerekmektedir. Ortamın

kullanılacak materyal ile uygunluğu tespit edilmeli ve ortam materyale göre

hazırlanmalıdır. Öğrenci özelliklerine, dersin yapısına ve derste kullanılacak yönteme göre

oturma düzeni oluşturulmalıdır. Ortamın fiziki koşullarında (sıcaklık, temizlik, aydınlatma

vb.) rahatsız edici unsurlar yok edilmelidir. Işık ve oturma düzenin tüm öğrencilerin

materyali görebileceği şekilde olmasına dikkat edilmelidir. Projeksiyon, hoparlör gibi teknik

ekipmanların çalıştığı kontrol edilmelidir.

4

Öğrencileri Hazırlamak

Dersin girişinde öğrenenlerin derse hazırlanması ve konuyla ilgili önceki bilgileri

hatırlaması önemlidir. Bu aşamada öğrencilerin kullanılacak materyale dikkatleri toplanır

ve materyale karşı merak uyandırılır. Bu açıdan materyalin kısa bir tanıtımı, edinecekleri

bilgi ve becerilerin sunulması ve bunların öneminin açıklanması faydalı olacaktır. Dersin

giriş bölümünde yapılacak bu uygulamalara ilişkin öneriler aşağıda açıklanmıştır:

1- Öğrenenlerin dikkatlerinin çekilmesi: Öğretime başlamadan önce yapılacak ilk iş

öğrenenlerin dikkatlerinin çekilmesidir. Dikkat çekmenin en kolay yolu öğreticinin

hareket, jest ve mimiklerini kullanmasıdır. Bunlara ek olarak konuya ilginç bir

istatistik, resim veya hikâye ile giriş yapılabilir. Dikkat çekmede önemli olan derse

etkileyici ve heyecan verici bir giriş yapmaktır.

2- Ön bilgilerin harekete geçirilmesi: Öğrencilerin bilgisinin olmadığı yeni bir

konuya giriş yapmadan önce, daha önce öğrendikleri konularla ilişkisini ortaya

koyacak bir hatırlatma faydalı olacaktır. Öğrencilerin ön bilgilerinin harekete

geçirilmesi yeni konunun anlaşılmasını ve öğrenilmesini kolaylaştırır.

3- Öğretim amaçlarının belirtilmesi: Öğrencilere yeni bilgilerin ne işe yarayacağının

ve nasıl kullanacaklarının belirtilmesi önemlidir. Bunu belirtmek öğretimin ana

amacını belirtir. Amaçların belirtilmesi öğrencinin bu konuyu niçin öğrenmesi

gerektiğini anlamasına yardımcı olur.

Sunu Yapmak

Sunuş aşaması asıl bilginin ve örneklerin sunulduğu bölümdür. Farklı öğretim

stratejilerinin olduğu ve öğretmenlerin kendilerine has tekniklerinin olabileceği göz önüne

alındığında materyallerin konu içeriğine ve öğretmenlerin kendi yöntemlerine göre en

uygun şekilde kullanılması gerekmektedir. Ancak, her durumda konunun uygun bir sırada

etkili bir şekilde sunulması, öğrencilerin konuları ilişkilendirmeleri ve hatırlamalarına

rehberlik edilmesi ve uygun dönütler verilmesi gerekir. Bu aşamaya ilişkin pratik öneriler

aşağıda sunulmuştur.

1. Her öğretim konusu ve etkililiği için öğrencilere belirli bir yapı sağlanmalıdır.

a. Her öğretimde konunun temel 3-5 boyutundan bahsedilmelidir.

b. Öğrenciler içeriğe yabancı oldukları için öğrenecekleri bilgilerden hangisinin

daha önemli olduğunu ayırt etmekte zorlanabilirler. Bu nedenle önemli

noktalara dikkat çekilmesi önemlidir.

c. Sunumda dikkat edilmesi gereken noktalardan biri de kullanılan

materyallerin sunumunda tutarlı bir terminoloji ve anlatımın

kullanılmasıdır.

2. Öğrencilere yoğun bilgi verilmemelidir.

a. Öğrencilere bir seferde birden fazla hedefe yönelik yoğun içerikler

sunulmamalıdır. Adım adım küçük parçalar halinde sunulması faydalı

olabilir.

5

b. Dersin içeriğinde gereksiz bilgilere, ayrıntılara ve ögelere yer

verilmemelidir. Fazla bilgi ve ayrıntı öğrencinin zihnini meşgul etmektedir.

c. Eğitim süresince konunun ana hatları arasında geçiş yaparken kısa aralar

verilmelidir; bu kısa süreli aralar öğrencilerin notlarını gözden geçirmeleri

ve sorular sormasına imkân verir.

d. Her 15-20 dakikada bir, öğrencilere dersin önemli noktalarını içeren sorular

sorulabilir. Bu sorular bir yandan öğrencilerin konunun önemli noktalarını

tekrar ederek öğrenmelerini kolaylaştırırken, diğer yandan eğitim sırasında

dağılan dikkatlerinin tekrar konuya çekilmesine yardımcı olur.

3. Öğrenmenin kolaylaşması ve hatırlanması için öğrencilerin yaşantı ve

deneyimlerinden örnekler verilmelidir.

Öğrencilerin Öğrendiklerini Uygulamasına Fırsat Vermek

Sunum sırasında öğrencilerin öğrendiklerini gözden geçirmelerine, not almalarına

ve soru sormalarına fırsat vermek için küçük aralar verilmelidir. Bu aralarda veya sunum

esnasında materyal üzerinde öğrencilere birtakım sorular sormak, onların tahmin

yapmasını ya da yorumlamasını istemek öğrencilerin aktif olmalarını ve anlamalarını

kolaylaştırır. Bu nedenle öğrencilere sunum esnasında ve sunum sonunda kendilerini ifade

etme fırsatı verilmelidir.

Öğrencilerin Öğrenmelerini Yakından İzlemek

Öğrencilerin sorulara verdiği cevaplar, sordukları sorular ve sınıf içerisindeki

davranışları öğrenmelerine ilişkin önemli fikirler verir. Çalışma yaprağı, grup çalışması gibi

planlı etkinlikler aracığıyla öğrenciler takip edilebileceği gibi gözlem ve anlık sınıf içi

tartışmaları yardımıyla da öğrenmeleri izlenebilir. Böylece öğrencilerin ne kadar iyi

öğrendiklerini veya önemli noktaları kaçırıp kaçırmadıklarını görmek mümkün olur.

Dersi Özetlemek ve Değerlendirmek, Eksik ve Yanlış Öğrenmeler İçin Tedbir Almak

Öğrencilerdeki tespit edilen yanlış ve eksik anlamaları giderme ve önemli noktaları

tekrar etme açısından konu özetlerine sık sık yer verilmelidir. Ders özetleri ayrıca öğrenilen

bilgilerin gözden geçirilmesini sağlar ve bu bilgilerin kalıcılığını artırır. Öğrencide zihinsel

bir çatışma olmaması için özetleme sürecinde yeni bilgi verilmemeli ve mümkün olduğunca

ders içinde kullanılan tanım ve ifadelerle tutarlı anlatımlar yapılmalıdır. Transferi sağlamak

için öğrenilen bilgilerin kullanılabileceği problem veya durumların sunulması ya da

öğrencilerden istenilmesi de düşünülebilir. Özet bölümünde yeni öğrenilen bilgilerin

devamı için bir istek oluşturulması da sağlanabilir.

1- Ana noktaların özetlenmesi: Ders sonunda konunun genel bir özetinin yapılması

çok önemlidir. Öğrencilerin yeni öğrendiği bilgilerin yeniden gözden geçirilip tekrar

edilmesi kalıcılığı artırır.

2- Öğrencilere sorular sorulması: Konunun öğrenilip öğrenilmediğinin ya da

hedeflere ne kadar yaklaşıldığının tespiti için öğrencilere konuyla alakalı sorular

sorulabilir. Eksik ve yanlış öğrenmeler tespit edilerek hemen düzeltilmelidir.

6

Materyal Kullanım Adımları

ÖZET

1. Hazırlık Aşaması a. Kullanılacak materyalin önemini ve amacını iyi belirleyiniz. b. Öğrenci ilgi ve ihtiyaçlarının göz önünde bulundurunuz. c. Kullanılacak materyali önceden test ediniz. d. Materyalin kullanılacağı ortamı göz önünde bulundurunuz.

2. Ortamın Hazırlanması a. Kullanılacak materyallerin sınıfta bulunduğundan ve çalıştığından emin olunuz. b. Işık ve oturma düzenini ayarlayınız.

3. Öğrenenlerin Hazırlanması a. Materyalin neden kullanıldığını açıklayınız. b. Öğrenenlerin materyalden nasıl bir sonuç çıkarmalarını beklediğinizi

açıklayınız. c. Materyal gösteriminden sonra yapılacak etkinliklerden haberdar ediniz.

4. Materyalin Sunumu a. Sunumu öğrencinin ilgisini uyandıracak biçimde yapınız. b. Süreyi devamlı kontrol ediniz. c. Öğrenci tepkilerini gözlemleyiniz.

5. Özetleme a. Sunumu detaylı bir şekilde tartışınız. b. Öğrenciye konuyu özetleyecek nitelikte sorulur sorunuz. c. Yanlış ya da eksik anlamaları ortaya çıkarıp gideriniz. d. Yeni öğrenilenleri organize etmelerine yardımcı olunuz.

7

ETKİNLİK 7-1: Materyal Kullanım Adımları • Dersinizde kullanabileceğiniz bir materyali göz önünde bulundurarak aşağıdaki materyal

kullanım adımlarında neler yapacağınızı kısaca yazınız.

Materyal Kullanım Adımları

1. Hazırlık Aşaması ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Ortamın Hazırlanması ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Öğrenenlerin Hazırlanması __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4. Materyalin Sunumu __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

5. Özetleme ______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

8

7.7. ÖRNEK DERS SUNUMLARI

Öğretim stratejileri; öğrenci, amaç, içeriğin türü ve kapsamı gibi birçok faktöre göre

değişiklik gösterdiğinden bir sunumun nasıl yapılacağının şekli ve sınırları net bir şekilde

çizilemez. Ancak, bir dersin işlenişine ilişkin aşağıdaki gibi genel bir yapı sunulabilir.

Aşağıda materyal destekli işlenen bir ders örneği verilmiştir. Ders işlenişindeki önemli

noktalara kısa açıklamalar eklenmiştir.

Ders Anlatımı

Ders Öncesi Hazırlık

Amaç belirleme

Öğrenci özellikleri

Önemli noktalar

Derse Giriş

Dikkat

Ön bilgi çağrıştırma

Amaç paylaşımı

Sunuş

Yapı ve ilişkiler

Kısa ve öz

Öğrenci deneyimleri

Özetleme

Genel

Tutarlılık

9

Örnek Ders İncelenmesi-1 DERS: Coğrafya SINIF: 10

KONU: Levha hareketlerinin etkileri, volkanlar, depremler ve yeryüzündeki

sıcak suların dağılışı

ÖĞRENME

ALANI:

Doğal Sistemler

KAZANIM: Yüzlerinin farklı yönlerden görünümüne ait çizimleri verilen yapıları,

birim küplerle oluşturur ve izometrik kâğıda çizer.

ARAÇ-

GEREÇ: Etkileşimli tahta ve öğrencilerin bilgisayar erişiminin olduğu bir

sınıf, internet bağlantısı ve aşağıdaki web sayfalarındaki

uygulamalar:

http://www.planetwissen.de/wissen_interaktiv/index.jsp, http://www.lehreronline.de/geographie.php?sid=520906

40426906821530658285829760 http://esminfo.prenhall.com/science/geoanimations/ani

mations/35_VolcanicAct.html

SÜRE: 40x2

ISINDIRMA: (5 dk)

Öğrencilere ön bilgilerinden de yararlanarak Dünya üzerinde depremlerin daha

çok nerelerde görüldüğü sorusu yöneltilir. Daha sonra bir gazete haberinden

yararlanarak depremlerle volkanların dağılışı arasında bir paralellik olup

olamayacağı sorgulanarak konuya giriş yapılır.

KAZANDIRMA (35 dk)

Dünyamızın içyapısını incelediğimizde dıştan içe doğru farklı kalınlık ve

yoğunlukta üç tabakadan oluştuğu görülür. Bu haliyle onu bir yumurtanın

yapısına benzetebiliriz.

1. Yerkabuğu: Yoğunluğu ve kalınlığı en az olan katmandır.

2. Manto: Alt ve üst manto olarak ikiye ayrılır. Magma buradadır. İç

kuvvetlerin kaynağı burasıdır. İnsanları belki de en çok ilgilendiren bölüm mantonun yapısı ve buradaki konveksiyonel akımlardır.

Ön bilgilerin

harekete geçirilmesi:

Öğrencilerin bilgisinin

olmadığı yeni bir konuya giriş

yapmadan önce, daha önce

öğrendikleri konularla

ilişkisini ortaya koyacak bir

hatırlatma faydalı olacaktır.

Öğrenenlerin dikkatlerinin çekilmesi :

Öğretime başlamadan önce yapılacak ilk iş öğrenenlerin dikkatlerinin çekilmesidir.

Ders içeriğini daha

somut ve gerçekçi bir şekilde

göstermek için resimler

kullanılabilir. Resimler,

bilginin hızlı ve kolay bir

şekilde sunulmasını sağlar.

10

3. Çekirdek: Kalınlığı ve yoğunluğu en fazla olan tabakadır. İç ve dış çekirdek

olmak üzere çekirdek katı olup bileşimi büyük oranda demirden oluşmaktadır.

Beyin Fırtınası: Dünyamızın içyapısı ile ilgili bilgilere sizce nasıl ulaşabiliriz?

İnsanlar bu bilgileri nasıl edinmişlerdir?

Dünyamızın oluşumu ile ilgili pek çok teori ortaya atılsa da bugün en

çok kabul göreni Alman bilim adamı Alfred Wegener’in ortaya attığı

“Kıtaların kayma teorisidir”. Bu teoriye göre günümüzden 250 milyon yıl önce

bugünkü kıtaların tek bir kıta olan “Pangea” nın parçalarından biri olduğu

zamanla parçalanarak birbirlerinden uzaklaştıklarına dayanıyordu. Bu teorisini

kanıtlamak için Afrika kıtasının batı kıyıları ile Güney Amerika kıtasının doğu

kıyılarının birbirlerine olan benzerliğini gösterdi. Her iki kıtada yaptığı

araştırmalarda bu iki kıtanın geçmişte bir bütün olduğunu sonradan birbirinden

ayrıldığını ve Atlas Okyanusu’nun oluştuğunu kanıtladı.

Karaları meydana getiren ve aynı zamanda okyanusların altında devam

eden yerkabuğu bütün değildir. Parçalara bölünmüştür. Bu parçaların her birine

levha denir. Gerçektende dünyamız farklı büyüklükte birçok levhadan

meydana gelmiştir. Yani dünyamız tıpkı bir yapbozun parçaları gibi

birbirinden farklı büyüklükte levhalardan oluşmaktadır. Bu levhalar Mantodaki

sıcaklık ve basınca bağlı olarak oluşan konveksiyonel akımlar sonucu tıpkı bir

geminin suda yüzdüğü gibi çok yavaş hareket ederler. Ancak bu hareketlilik o

kadar yavaştır ki birkaç cm. ile ifade edildiği için bir insanın bunu

gözlemlemesi mümkün değildir. Örneğin tırnağımızın ya da saçımızın

uzadığını bildiğimiz halde uzama anını göremediğimiz gibi. Konveksiyonel

akımları bir kap içinde suyun kaynamasına benzetebiliriz. Su kaynamaya doğru

tabanından yukarıya doğru kabarcıklar yükselir. Bu kabarcıklar sonra kenarlara

doğru yayılırlar. Mantoda da buna benzer bir olay yaşanır ve üzerinde bulunan

levhaları hareket ettirir.

Konveksiyonel akımlar sonucu levhalar manto üzerinde üç şekilde

hareket ederler; 1.Birbirlerinden uzaklaşırlar, Resim 1, Resim 2

2.Birbirlerine yaklaşırlar, Resim 1, Resim 2, Resim 3

3.Yanal olarak yer değiştirirler Resim 1

Konveksiyonel akımlarla ilgili animasyon

Her 15-20 dakikada

bir, öğrencilere dersin önemli

noktalarını içeren sorular

sorulabilir. Bu sorular bir

yandan öğrencilerin konunun

önemli noktalarını tekrar

ederek öğrenmelerini

kolaylaştırırken, diğer yandan

eğitim sırasında dağılan

dikkatlerinin tekrar konuya

çekilmesine yardımcı olur.

Konunun yapısına

uygun çoklu ortam

materyalleri kullanılmalıdır.

Çoklu ortam materyallerinin

seçiminde dersin amacı ve

yapısı dikkate alınmalıdır.

Animasyonlar ders

içerisinde konu anlatımında

öğrenmeyi kolaylaştırıcı ve

destekleyici olarak kullanılabilir.

Ders esnasında gerçek zaman

içerisinde insanın

gözlemleyemeyeceği sürede

meydana gelen olaylar

hızlandırılmış bir yapı ile

öğrenciye sunulabilir.

11

http://esminfo.prenhall.com/science/geoanimations/animations/35_Vol

canicAct.html

Levhaların hareket etmesi sonucunda şu olaylar meydana gelir:

1. Sıradağlar

2. Okyanuslar

3. Yeni kıtalar

4. Depremler

5. Yanardağlar

Depremler ve levha hareketleri: Yerkabuğunun kırılmasıyla ortaya

çıkan enerjinin yeryüzünde meydana getirdiği sarsıntıya deprem denir.

Dünyadaki depremlerin büyük bir bölümü Büyük Okyanus kıyılarında

özellikle levha sınırları boyunca görülmektedir.

Volkanlar ve levha hareketleri: Volkanlar yeryüzünde depremlerin

sık yaşandığı levha sınırlarında ya da buralara yakın kuşaklarda görülür. Dünya

üzerinde volkanlara en çok rastlanan yer tıpkı depremlerde olduğu gibi Büyük

Okyanus çevresidir ki buraya volkanların çokluğundan dolayı “Ateş Çemberi”

denilmektedir

Sıcak su kaynakları ve Levha hareketleri: Dünya üzerinde sıcak su

kaynaklarının dağılışını incelediğimizde deprem kuşakları ve volkanların

dağılışı ile örtüştüğünü görürüz. Fay hatları ve volkanik dağların bulunduğu

alanlarda yüzeye yakın kaya katmanları magmanın etkisiyle ısınır. Yerin

derinliklerine inen yüzey suları da derinlere indikçe ısınır. Isınan sular faylar

aracılığı ile yeryüzüne yükselerek sıcak su kaynaklarını oluştururlar.

Dolayısıyla yeryüzünün kırıklı olduğu bölgeler sıcak su kaynakları bakımından

zengindirler.

Volkanik yörelerde yeraltındaki sıcak suların belirli aralıklarla

yeryüzüne fışkırmasına gayzer denir. Ülkemizde etkin volkan olmadığı için

gayzer görülmez. Sıcak su kaynaklarının çok olduğu ülkelerde kaplıcalar

yaygındır. Bu nedenle de sağlık turizmi gelişmiştir.

ÖZET VE DEĞERLENDİRME

Öğretmen konuyu kısaca özetledikten sonra aşağıdaki soruları sınıfa yönelterek

sınıf içi öğrenmeyi destekler. 1. Kıtaları manto üzerinde hareket ettiren güç ………………………akımlardır.

2. Kıtaların kayma teorisini 1912 yılında ortaya atan bilim adamı……………dir.

3. Depremler ve volkanlar daha çok ……………… sınırlarında görülür.

4. Volkanik yörelerde yeraltındaki sıcak suların belirli aralıklarla yeryüzüne

fışkırmasına ………………denir

5. Karaları meydana getiren ve aynı zamanda okyanusların altında devam eden ,

yerkabuğu bütün değildir. Parçalara bölünmüştür. Bu parçaların her birine

……………. denir.

6. Günümüzden yaklaşık 250 milyon yıl önce bir bütün halinde olan kıtaya

Öğrencilere

sorular sorulması:

Öğrencilere öğrendikleri bu

yeni bilgilerin önceki bilgilerle

ilişkilerinin anlatılması

kalıcılığı artırır .

Öğrencilere bir

seferde birden fazla hedefe

yönelik yoğun içerikler

sunulmamalıdır. Adım adım

küçük parçalar halinde

sunulması faydalı olabilir.

12

………….. denir.

7. Sıcak su kaynakları bakımından zengin olan ülkelerde …………………….

Turizmi gelişmiştir.

8. Türkiye …………….. levhası üzerinde bulunur.

9. Güney Amerika ve …………… levhasının geçmişte bir bütün olduğu

düşünülmektedir.

13

Örnek Ders İncelenmesi-2 DERS: Matematik SINIF: 7

KONU: Yapıların Yüzleri ÖĞRENME ALANI: Geometri

KAZANIM: Yüzlerinin farklı yönlerden görünümüne ait çizimleri verilen

yapıları, birim küplerle oluşturur ve izometrik kağıda çizer.

ARAÇ-

GEREÇ:

Etkileşimli tahta ve öğrencilerin bilgisayar erişiminin

olduğu bir sınıf, internet bağlantısı, aşağıdaki web sayfalarındaki

uygulamalar:

http://illuminations.nctm.org/ActivityDetail.aspx?ID=125

http://www.fi.uu.nl/toepassingen/02015/toepassing_wisweb.

en.html

SÜRE: 40 dakika

ISINDIRMA: (10 Dk)

Aşağıdaki bilgi ders kitabından da yararlanılarak verilir.

Bir bina yapılırken önce bu binanın mimari çizimleri oluşturulur. Bu

çizimlerde binanın farklı yönlerden görünümlerine yer verilir. Daha sonra

binanın çizimlere uygun maketi yapılır. Çizimlere ve makete göre binanın

inşasına başlanır. (Ders kitabı, s. 211)

Ders kitabında bulunan aşağıdaki soru öğrencilere yöneltilir.

Bir binayı oluştururken çizim ve maket yapmanın sağladığı

kolaylıklar nelerdir? (Ders kitabı, s. 211)

Soruyla ilgili öğrencilerin düşünceleri alınır. Bu derste ne

öğrenecekleri hakkında bilgi verilir.

Öğrencilerin önceki yıllardan izometrik çizim yapmayı hatırlayıp

hatırlamadıkları kontrol edilir. Derste bir adet elektronik izometrik çizim

aracı bir de küplerle yapı oluşturma aracı kullanılacaktır. Bu araçlardan

birincisi (elektronik izometrik çizim aracı) açılır ve öğrencilerden de kendi

bilgisayarlarında açmaları istenir:

http://illuminations.nctm.org/ActivityDetail.aspx?ID=12

Öğrenenlerin dikkatlerinin çekilmesi : Öğretime başlamadan önce yapılacak ilk iş öğrenenlerin dikkatlerinin çekilmesidir.

Öğrenmenin kolaylaşması ve hatırlanması için öğrencilerin yaşantı ve deneyimlerinden örnekler verilmelidir : Örnekler mümkün olduğunca gerçek yaşamdan verilmelidir.

Öğretim amaçlarının

belirtilmesi : Öğrencilere yeni

bilgilerin ne işe yarayacağının ve

nasıl kullanacaklarının

belirtilmesi önemlidir.

Ön bilgilerin harekete geçirilmesi

:Öğrencilerin ön bilgilerinin

harekete geçirilmesi yeni konunun

anlaşılmasını ve öğrenmesini

kolaylaştırır. Konunun yapısına uygun çoklu

ortam materyalleri

kullanılmalıdır. Çoklu ortam

materyallerinin seçiminde dersin

amacı ve yapısı dikkate

alınmalıdır.

14

İzometrik çizim uygulamasının nasıl kullanıldığı hakkında kısa bilgi

verilerek öğrencilerden bir süre serbest çalışması istenir. Örneğin izometrik

çizim aracını kullanarak istedikleri şekilleri oluşturmaları istenebilir.

Öğrenciler uygulamaya yeterince uyum sağladıktan sonra esas çalışmaya

geçilir.

KAZANDIRMA (30 dk)

Aşağıdaki adreste bulunan uygulamaya gidilir.

http://www.fi.uu.nl/toepassingen/02015/toepassing_wisweb.en.html

Öğrencilerden de aynı sayfaya gitmeleri istenir. Sayfada İngilizce

terimler olmakla birlikte çalışmayı yapabilmek için herhangi bir dil becerisi

gerekmemektedir. Sayfada on adet soru bulunmaktadır. Her bir soruda

küplerden oluşmuş bir şeklin önden (front), sağdan (right), ve üstten (top)

görünümleri ekranın sol tarafında verilmektedir. Ekranın sağında bulunan

bölgede fare tuşlarıyla küp ekleyerek (sol fare tuşu) veya çıkararak (sağ fare

tuşu) farklı yönlerden görünümü verilen şeklin oluşturulması istenmektedir.

Öğrenciler bu yapıyı çevirerek istediği yönden bakabileceklerdir.

Öğrencilerden bu soruları kendi başlarına yapmaları istenir. İlk

şekilden sonra bütün sınıf şeklin nasıl oluşturulabileceğini tartışır.

Öğrencilerden faklı düşünüş biçimlerini paylaşmaları istenir. Bu paylaşımlar

yoluyla öğrenciler kendi stratejilerini de gözden geçirme imkânı bulacaktır.

Eğitim süresince konunun ana

hatları arasında geçiş yaparken

kısa aralar verilmelidir, bu kısa

süreli aralar öğrencilerin notlarını

gözden geçirmeleri ve sorular

sormasına imkan verir.

Kullanılan materyaller hedef

kitlenin özelliklerine uygun

olarak seçilmiş olmalıdır.

Öğrencilerin birbirleriyle fikir alış

verişinde bulunmalarına fırsat

verilmelidir.

15

Öğretmen bu sırada kendisi strateji paylaşımı yapabilir. Örneğin şeklin önce

üstten görünümünü bir katlı bir yapıyla oluşturmak iyi bir başlangıç olacaktır.

Aşağıdaki şekilde birinci sorunun örnek bir çözümü verilmiştir.

Oluşturdukları şekli diğer uygulamayı kullanarak izometrik çizim

aracına aktarmaları istenir. İki aracı aynı anda kullanamayan çocuklar varsa

bunlar izometrik çizimlerini kağıt üzerinde de yapılabilir.

Öğrencilere yoğun bilgi

verilmemelidir: Dersin adım

adım küçük parçalar halinde

sunulması faydalı olacaktır.

16

Bazı yapıların birden fazla cevabı olabilmektedir. Bunlar üzerinde

sınıfta tartışılmalıdır.

Etkinlik sırasında bazı öğrencilerden yaptıkları çizimleri paylaşmaları

istenir. Etkinliğin sonunda hangi stratejilerin daha kullanışlı ve etkili olduğu

üzerine tartışma ortamı oluşturulur.

DEĞERLENDİRME

Ders sırasında gözlemler yapılır. Programı kullanma konusunda

sorun yaşayan öğrenciler belirlenerek gerekli yardım verilir.

Öğrencilerin iki uygulamayı aynı anda kullanıp kullanamadıkları

gözlenir. Eğer bu konuda sorun yaşayanlar varsa bu öğrenciler izometrik

çizimlerini kağıt üzerinde de yapabilirler.

Öğrencilerin sistemdeki on sorudan kaçına kendi başlarına doğru

cevap verdiği incelenir. Öğrencilerin etkinliğin başında daha fazla zamana

ihtiyaçları vardır. Kendi başlarına çalışmaları bu aşamada çok önemlidir.

Öğrencilerin izometrik çizim aracını kullanıp kullanamadığı gözlenir.

Ders sırasında gerekiyorsa hatırlatma yapılır.

Dersin sonunda ana noktaların

tekrar edilerek özetlenmesi ve

öğrencilere sorular sorulması

gerekmekir.

Ders esnasında gözlemler, gerekli

yerlerde kısa hatırlatmalar

yapılmalı ve öğrencilere rehberlik

edilmelidir

17

KAYNAKLAR

Akkoyunlu B., Altun A., Soylu A. Y. (2008), Öğretim Tasarımı, Ankara: Maya Akademi

Clark R. C., Lyons C., (2004), Graphics for Learning, San Francisco (USA): Pfeiffer

Demirel Ö., Altun E., (2007), Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme, Ankara: Pegema

Yayıncılık

Fleming M., Levie H. W., (1993), Instructional Message Design: Principles from the

Behavioral and Cognitive Sciences, New Jersey (USA): Educational Technology

Publication Inc.

Gagne M. R., Wager W. W., Golas C. K., Keller M. J., (2005), Principles of Instructional

Design, Phoenix (USA): Stratford Publishing Services Inc:

Halis İ., (2001), Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme, Konya: Mikro Yayınları

İpek İ., (2001), Bilgisayarla Öğretim Tasarım, Geliştirme ve Yöntemler, Ankara: Tıp Teknik

Kitapçılık

Kaya Z., (2005), Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme, Ankara: Pegema Yayıncılık

Ledford R. B., Sleeman J. P., (2000), Instructional Design: A Primer, Greenwich: Information

Age Publishing Inc.

Lohr L., (2008), Creating Graphics for Learning and Performance, New Jersey (USA): Pearson

Education Inc.

Morrison R. G., Ross M. S., Kemp E. J., 2007, Designing Effective Instruction: Fifth Edition, ,

New Jersey (USA): John Wiley&Sons Inc.

Perkmen S., Öztürk A. (2009), Multimedya ve Görsel Tasarım, İstanbul: Profil Yayımcılık

Piskurich M. G., (2006), Rapid Instructional Design: Learning ID Fast and Right, Second

Edition, San Francisco (USA): Pfeiffer.

Rothwell J. W., Kazanas H. C., (2008), Mastering the Instructional Design Process: A

Systematic Approach, Forth Edition, San Francisco (USA): John Wiley&Sons Inc.

Seferoğlu S., (2006), Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme, Ankara: Pegema

Yayıncılık

Şimşek A., (2009), Öğretim Tasarımı, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım

Yalın H. İ., (2006), Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme, Ankara: Nobel Yayın

Dağıtım

Yıldız R., Sünbül M. A., Koç M., Halis İ., (2004), Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme,

Konya: Atlas Kitabevi