MOJ KNJAŽEVAC – MULTIKULTURALNI GRAD · produkciji. Tako je nastao prvi srpski srednjometražni igrani zvučni ﬁlm „Nevinost bez zaštite“. Dragoljub Aleksić bio je i izuzetno

MOJ KNJAŽEVAC – MULTIKULTURALNI GRAD MOJ KNJAŽEVAC – MULTIKULTURALNI GRAD

MOJ KNJAŽEVAC – MULTIKULTURALNI GRAD

Publikacija „Moj Knjaževac – multikulturalni grad“ nastala je sa željom da podstakne kulturnu participaciju mladih Knjaževca i istovremeno skrene pažnju na ličnosti i institucije koje su svojim radom značajno uticale na razvoj kulturnog života u opštini Knjaževac. Tekstovi koji se nalaze pred vama rezultat su rada grupe mladih Knjaževčanki i Knjaževčana koji su se prethodnih meseci bavili istraživanjem prisutnosti elemenata drugih kultura u našem gradu, ličnostima i institucijama koje su doprinele da se o našem gradu i lokalnom kulturnom nasleđu čuje nadaleko. Predstavljeni tekstovi otkrivaju samo delić ove priče i nadamo se da će inspirisati čitaoce da samostalno krenu u dalje istraživanje ne samo kulturne istorije, već i svega onoga što naš grad danas može da ponudi u oblasti kulture. U istraživanju i stvaranju ove publikacije učestvovali su Dunja Bizjak, Kristina Stanojević, Ivana Savić, Nikola Radmanović, Aneta Simić, Martina Stanojević, Aleksandra Ristić, Mina Zdravković, Sara Nikolić i Lana Antonijević.Zahvaljujemo se timu Narodne biblioteke „Njegoš“ na uvek otvorenim vratima, savetima i pomoći u oblikovanju tekstova. Publikacija „Moj Knjaževac – multikulturalni grad“ realizovana je u okviru projekta „Regionalna platforma za učešće i dijalog mladih na Balkanu“, koji finansira Evropska unija kroz program Civil Society Facility, Operating Grants to IPA CSO Associations, Support to regional thematic associations. Fotografije koje su korišćene kao ilustracija tekstova preuzete su uz dozvolu iz publikacije „Knjaževac – o zavičaju od A do Š“, autorki Vladane Stojadinović, Milene Milošević Micić i Bojane Ilijić, u izdanju Narodne biblioteke „Njegoš“ i Zavičajnog muzeja Knjaževac.

U Knjaževcu, decembra 2017. godine

This publication has been produced with the assistance of the European Union. The contents of this publication are the sole responsibility of Centar lokalne demokratije LDA and can in no way be taken to reflect the views of the European Union.


Publikacija „Moj Knjaževac – multikulturalni grad“ nastala je sa željom da podstakne kulturnu participaciju mladih Knjaževca i istovremeno skrene pažnju na ličnosti i institucije koje su svojim radom značajno uticale na razvoj kulturnog života u opštini Knjaževac. Tekstovi koji se nalaze pred vama rezultat su rada grupe mladih Knjaževčanki i Knjaževčana koji su se prethodnih meseci bavili istraživanjem prisutnosti elemenata drugih kultura u našem gradu, ličnostima i institucijama koje su doprinele da se o našem gradu i lokalnom kulturnom nasleđu čuje nadaleko. Predstavljeni tekstovi otkrivaju samo delić ove priče i nadamo se da će inspirisati čitaoce da samostalno krenu u dalje istraživanje ne samo kulturne istorije, već i svega onoga što naš grad danas može da ponudi u oblasti kulture. U istraživanju i stvaranju ove publikacije učestvovali su Dunja Bizjak, Kristina Stanojević, Ivana Savić, Nikola Radmanović, Aneta Simić, Martina Stanojević, Aleksandra Ristić, Mina Zdravković, Sara Nikolić i Lana Antonijević.Zahvaljujemo se timu Narodne biblioteke „Njegoš“ na uvek otvorenim vratima, savetima i pomoći u oblikovanju tekstova. Publikacija „Moj Knjaževac – multikulturalni grad“ realizovana je u okviru projekta „Regionalna platforma za učešće i dijalog mladih na Balkanu“, koji finansira Evropska unija kroz program Civil Society Facility, Operating Grants to IPA CSO Associations, Support to regional thematic associations. Fotografije koje su korišćene kao ilustracija tekstova preuzete su uz dozvolu iz publikacije „Knjaževac – o zavičaju od A do Š“, autorki Vladane Stojadinović, Milene Milošević Micić i Bojane Ilijić, u izdanju Narodne biblioteke „Njegoš“ i Zavičajnog muzeja Knjaževac.

U Knjaževcu, decembra 2017. godine

This publication has been produced with the assistance of the European Union. The contents of this publication are the sole responsibility of Centar lokalne demokratije LDA and can in no way be taken to reflect the views of the European Union.

Aleksićeva akrobatska atrakcija, Maribor 1958 Dragoljub Aleksić u Knjaževcu

Aleksićeva akrobatska atrakcija, Maribor 1958

Dragoljub Aleksić

Dragoljub Aleksić (1910–1985), bravar po zanimanju, akrobata iz hobija, glumac iz ljubavi, režiser iz potrebe, „čovek od čelika“ bio je poznat u Knjaževcu kao naš Hudini, postao „urbana legenda'' Beograda, a proslavio se širom nekadašnje Jugoslavije ali i Evrope. Rođen je 1910. godine u selu Vina kod Knjaževca. Kada se rodio bio je bolješljiv i slabašan, i tada niko i nije pomislio da će on postati akrobata svetskog glasa. Nakon završene osnovne škole i kovačkog zanata, iz Knjaževca odlazi u Beograd gde formira akrobatsku trupu čije je nastupe publika gledala otvorenih usta. Imao je puno opasnih po život i „ne isprobavajte kod kuće“ akrobacija, kao što su ispaljivanje iz topa, kidanje lanaca i savijanje metalnih šipki zubima, zaustavljanje automobila golim rukama, visio je sa aviona držeći se zubima za uže i bez ikakve zaštitne mreže hodao i vozio bicikl preko konopca zategnutog između krovova dve visoke zgrade. 1941. godine, usred okupacije, rešio je da napiše scenario, režira i glumi u filmu u sopstvenoj produkciji. Tako je nastao prvi srpski srednjometražni igrani zvučni film „Nevinost bez zaštite“.Dragoljub Aleksić bio je i izuzetno human i većinu prihoda davao je za sirotinju, a tokom svojih akrobacija avionom bacao je banane siromašnoj deci koja su potom kad god vide neki avion vikala: „PELIVANE, BACI NAM BANANE!“. Londonski „Tajms” pisao je 1951. godine o Aleksićevom nastupu pred maršalom Titom i engleskom kraljicom. Napisali su tada da „u mišićima ima čelične žice, a umesto živaca najlonsku užad“.Dragoljub Aleksić objavio je knjigu („Aleksićev doživljaj sa uvodom svoga sistema gimnastike“, 1932) o svom životu kao akrobati.

2 3


Aleksićeva akrobatska atrakcija, Maribor 1958 Dragoljub Aleksić u Knjaževcu

Aleksićeva akrobatska atrakcija, Maribor 1958

Dragoljub Aleksić

Dragoljub Aleksić (1910–1985), bravar po zanimanju, akrobata iz hobija, glumac iz ljubavi, režiser iz potrebe, „čovek od čelika“ bio je poznat u Knjaževcu kao naš Hudini, postao „urbana legenda'' Beograda, a proslavio se širom nekadašnje Jugoslavije ali i Evrope. Rođen je 1910. godine u selu Vina kod Knjaževca. Kada se rodio bio je bolješljiv i slabašan, i tada niko i nije pomislio da će on postati akrobata svetskog glasa. Nakon završene osnovne škole i kovačkog zanata, iz Knjaževca odlazi u Beograd gde formira akrobatsku trupu čije je nastupe publika gledala otvorenih usta. Imao je puno opasnih po život i „ne isprobavajte kod kuće“ akrobacija, kao što su ispaljivanje iz topa, kidanje lanaca i savijanje metalnih šipki zubima, zaustavljanje automobila golim rukama, visio je sa aviona držeći se zubima za uže i bez ikakve zaštitne mreže hodao i vozio bicikl preko konopca zategnutog između krovova dve visoke zgrade. 1941. godine, usred okupacije, rešio je da napiše scenario, režira i glumi u filmu u sopstvenoj produkciji. Tako je nastao prvi srpski srednjometražni igrani zvučni film „Nevinost bez zaštite“.Dragoljub Aleksić bio je i izuzetno human i većinu prihoda davao je za sirotinju, a tokom svojih akrobacija avionom bacao je banane siromašnoj deci koja su potom kad god vide neki avion vikala: „PELIVANE, BACI NAM BANANE!“. Londonski „Tajms” pisao je 1951. godine o Aleksićevom nastupu pred maršalom Titom i engleskom kraljicom. Napisali su tada da „u mišićima ima čelične žice, a umesto živaca najlonsku užad“.Dragoljub Aleksić objavio je knjigu („Aleksićev doživljaj sa uvodom svoga sistema gimnastike“, 1932) o svom životu kao akrobati.

2 3


Luka StefanovićPhilippe Arnold Ferrari de la Renotière

Filip FerariPhilippe Arnold Ferrari de la Renotière

Baron Filip Ferari (1848–1917) najpoznatiji je filatelista i numizmatičar svih vremena. Manje je, međutim, poznato da je Ferari više puta bio u Srbiji i da je, kao dobrotvor, pomagao srpskim ustanovama, kulturnim društvima i sirotinji. Zbog njega je kralj Milan Obrenović štampao jedinstvenu poštansku marku sa svojim likom koja danas vredi 80.000 švajcarskih franaka, zbog njega je štampan kovani novac od jedan i dva dinara, ali zbog njega je i srpski žandarm iz Knjaževca, Luka Stefanović, dobio ime Luka Ferari i postao bogat čovek.Novembra 1885. godine u vreme Srpsko-bugarskog rata, sa jednog od putovanja po Bliskom istoku Ferari se preko Srbije vraćao u Francusku. Iz praktičnih razloga ovaj plemić je u to vreme imao običaj da putuje odeven kao skitnica. Vojnicima, koji su zaustavili fijaker u kome se baron nalazio sa svojim seketarom, dvojica stranaca bila su sumnjiva, pa su oficiri naredili, verujući da je reč o bugarskim špijunima, da budu streljani. Na baronovu sreću, žandarm Luka Stefanović koji je dobio zadatak da ga strelja, sažalio se na stranca i pustio ga da pobegne. Posle završetka rata baron Ferari se iz Pariza vratio u Srbiju i uspeo da u Knjaževcu pronađe Luku Stefanovića. Njih dvojica su se pobratimili u knjaževačkoj crkvi, a baron je bogato je nagradio svog pobratima i njegovu porodicu. Bio je to značajan događaj za celu varoš, te su bratimljenju prisustvovali brojni ugledni građani Knjaževca. Zahvaljujući ovom pobratimstvu Luka Stefanović je u istoriji Knjaževca ostao poznat kao Luka Ferari. Filip Ferari zadržao se poslom u našem kraju i nekoliko narednih godina finansirajući istraživanja rude bizmuta, a Luka Stefanović je zahvaljujući baronovoj pomoći kupio kuću, konje i fijaker, otvorio kafanu i često putovao u Pariz odakle je u Knjaževac donosio najmodernija odela. A Filip Ferari je Luku pretplatio na razne francuske novine i časopise koji su redovno stizali u Knjaževac donoseći vesti i duh metropole.

4 5


Luka StefanovićPhilippe Arnold Ferrari de la Renotière

Filip FerariPhilippe Arnold Ferrari de la Renotière

Baron Filip Ferari (1848–1917) najpoznatiji je filatelista i numizmatičar svih vremena. Manje je, međutim, poznato da je Ferari više puta bio u Srbiji i da je, kao dobrotvor, pomagao srpskim ustanovama, kulturnim društvima i sirotinji. Zbog njega je kralj Milan Obrenović štampao jedinstvenu poštansku marku sa svojim likom koja danas vredi 80.000 švajcarskih franaka, zbog njega je štampan kovani novac od jedan i dva dinara, ali zbog njega je i srpski žandarm iz Knjaževca, Luka Stefanović, dobio ime Luka Ferari i postao bogat čovek.Novembra 1885. godine u vreme Srpsko-bugarskog rata, sa jednog od putovanja po Bliskom istoku Ferari se preko Srbije vraćao u Francusku. Iz praktičnih razloga ovaj plemić je u to vreme imao običaj da putuje odeven kao skitnica. Vojnicima, koji su zaustavili fijaker u kome se baron nalazio sa svojim seketarom, dvojica stranaca bila su sumnjiva, pa su oficiri naredili, verujući da je reč o bugarskim špijunima, da budu streljani. Na baronovu sreću, žandarm Luka Stefanović koji je dobio zadatak da ga strelja, sažalio se na stranca i pustio ga da pobegne. Posle završetka rata baron Ferari se iz Pariza vratio u Srbiju i uspeo da u Knjaževcu pronađe Luku Stefanovića. Njih dvojica su se pobratimili u knjaževačkoj crkvi, a baron je bogato je nagradio svog pobratima i njegovu porodicu. Bio je to značajan događaj za celu varoš, te su bratimljenju prisustvovali brojni ugledni građani Knjaževca. Zahvaljujući ovom pobratimstvu Luka Stefanović je u istoriji Knjaževca ostao poznat kao Luka Ferari. Filip Ferari zadržao se poslom u našem kraju i nekoliko narednih godina finansirajući istraživanja rude bizmuta, a Luka Stefanović je zahvaljujući baronovoj pomoći kupio kuću, konje i fijaker, otvorio kafanu i često putovao u Pariz odakle je u Knjaževac donosio najmodernija odela. A Filip Ferari je Luku pretplatio na razne francuske novine i časopise koji su redovno stizali u Knjaževac donoseći vesti i duh metropole.

4 5


Dom kulture Hotel „Timok“

Jugobanka

Ivan Golubović

Ivan Golubović (1935–2014) bio je priznat arhitekta po čijim projektima su izgrađeni neki od najznačajnijih objekata u Knjaževcu. Njegova zdanja su, donoseći u malu sredinu kao što je Knjaževac elemente savremene svetske arhitekture, zauvek promenila estetiku grada i dala mu sasvim poseban, nekada čak i iznenađujuće moderan izgled. Posebno značajno zdanje kojim se ponosi većina Knjaževčana je Dom kulture. U vreme kada je soc-realizam bio dominantan u gradnji objekata, ovaj progresivni arhitekta osmislio je zgradu Doma kulture sa okolinom koja i danas, posle toliko godina, izgleda moderno. Tako je Knjaževac dobio jedno od najlepših zdanja u Srbiji za koje njegove kolege i danas misle da je pravo remek-delo i primer lepe moderne arhitekture koju karakteriše raznolikost materijala i oblika. Inače, zgrada Doma kulture u knjaževcu spada u najfunkcionalna zdanja ove vrste u Srbiji.Pored Doma kulture, Ivan Golubović je projektovao i zgrade hotela „Timok“, Pošte, nekadašnje Jugobanke, Opštinskog suda i zgrade nekadašnjih industrijskih giganata, Industrije motokultivatora IMT i fabrike obuće „Leda“.Ivan Golubović je rođen u selu Valevac, u opštini Knjaževac. Studirao je, živeo i radio u Beogradu i Nišu, ali je deo svog života, dok je radio kao profesor u knjaževačkoj Gimnaziji, proveo i u Knjaževcu.

6 7


Dom kulture Hotel „Timok“

Jugobanka

Ivan Golubović

Ivan Golubović (1935–2014) bio je priznat arhitekta po čijim projektima su izgrađeni neki od najznačajnijih objekata u Knjaževcu. Njegova zdanja su, donoseći u malu sredinu kao što je Knjaževac elemente savremene svetske arhitekture, zauvek promenila estetiku grada i dala mu sasvim poseban, nekada čak i iznenađujuće moderan izgled. Posebno značajno zdanje kojim se ponosi većina Knjaževčana je Dom kulture. U vreme kada je soc-realizam bio dominantan u gradnji objekata, ovaj progresivni arhitekta osmislio je zgradu Doma kulture sa okolinom koja i danas, posle toliko godina, izgleda moderno. Tako je Knjaževac dobio jedno od najlepših zdanja u Srbiji za koje njegove kolege i danas misle da je pravo remek-delo i primer lepe moderne arhitekture koju karakteriše raznolikost materijala i oblika. Inače, zgrada Doma kulture u knjaževcu spada u najfunkcionalna zdanja ove vrste u Srbiji.Pored Doma kulture, Ivan Golubović je projektovao i zgrade hotela „Timok“, Pošte, nekadašnje Jugobanke, Opštinskog suda i zgrade nekadašnjih industrijskih giganata, Industrije motokultivatora IMT i fabrike obuće „Leda“.Ivan Golubović je rođen u selu Valevac, u opštini Knjaževac. Studirao je, živeo i radio u Beogradu i Nišu, ali je deo svog života, dok je radio kao profesor u knjaževačkoj Gimnaziji, proveo i u Knjaževcu.

6 7


Crtež Knjaževca

Le Corbuiser Ćup kupljen u Knjaževcu

Le Korbizje Charles-Edouard Jeanneret-Gris le Corbuiser

Jedan od najpoznatijih, najuticajnijih, ali verovatno i najosporavanijih arhitekata svih vremena, Le Korbizje (1887–1965), voleo je putovanja. Početkom XX veka, tokom svojih putovanja po Balkanu, posetio je i Knjaževac, i to više puta, kako bi istražio tradicionalno srpsko grnčarstvo.Svoje utiske o našem gradu zabeležio je u delu „Putovanje na Istok“ („Le voyage d'Orient“) i tako omogućio da se o lepoti i zanimljivostima Knjaževca čuje nadaleko. U svojoj putnoj beležnici zabeležio je da je bio oduševljen autentičnom lepotom tadašnjeg Knjaževca i lepotom i finoćom izrade ćupova knjaževačkih grnčara. Crteži Knjaževca, koje je Le Korbizje načinio tokom boravka u našem gradu, i fotografije jednog od ćupova koje je kupio od ovdašnjih majstora grnčara danas se čuvaju u Narodnom muzeju u Beogradu. Le Korbizje je bio svestrani umetnik. Pored toga što je bio arhitekta (projektovao je, na primer, zgradu Ujedinjenih nacija u Njujorku), bavio se slikarstvom, vajarstvom i pisanjem. Bio je jedan od osnivača kubističkog pravca baziranog na geometrijskim oblicima. Oni koji su se bavili analizom Le Korbizjeovog stvaralaštva ističu da su, između ostalog, na njegovu umetnost (slike, dizajn, arhitektonske projekte) na poseban način upravo uticali oblici i boje narodne grnčarije koju je sakupljao tokom putovanja kakva su bila i ona tokom kojih je prolazio kroz Knjaževac.

8 9


Crtež Knjaževca

Le Corbuiser Ćup kupljen u Knjaževcu

Le Korbizje Charles-Edouard Jeanneret-Gris le Corbuiser

Jedan od najpoznatijih, najuticajnijih, ali verovatno i najosporavanijih arhitekata svih vremena, Le Korbizje (1887–1965), voleo je putovanja. Početkom XX veka, tokom svojih putovanja po Balkanu, posetio je i Knjaževac, i to više puta, kako bi istražio tradicionalno srpsko grnčarstvo.Svoje utiske o našem gradu zabeležio je u delu „Putovanje na Istok“ („Le voyage d'Orient“) i tako omogućio da se o lepoti i zanimljivostima Knjaževca čuje nadaleko. U svojoj putnoj beležnici zabeležio je da je bio oduševljen autentičnom lepotom tadašnjeg Knjaževca i lepotom i finoćom izrade ćupova knjaževačkih grnčara. Crteži Knjaževca, koje je Le Korbizje načinio tokom boravka u našem gradu, i fotografije jednog od ćupova koje je kupio od ovdašnjih majstora grnčara danas se čuvaju u Narodnom muzeju u Beogradu. Le Korbizje je bio svestrani umetnik. Pored toga što je bio arhitekta (projektovao je, na primer, zgradu Ujedinjenih nacija u Njujorku), bavio se slikarstvom, vajarstvom i pisanjem. Bio je jedan od osnivača kubističkog pravca baziranog na geometrijskim oblicima. Oni koji su se bavili analizom Le Korbizjeovog stvaralaštva ističu da su, između ostalog, na njegovu umetnost (slike, dizajn, arhitektonske projekte) na poseban način upravo uticali oblici i boje narodne grnčarije koju je sakupljao tokom putovanja kakva su bila i ona tokom kojih je prolazio kroz Knjaževac.

8 9


Zgrada Zavičajnog muzeja Kuća Ace Stanojevića

Dvopređne čarape Arheo-etno park u Ravni

Zavičajni muzej Knjaževac

Svojim raznovrsnim programima Zavičajni muzej Knjaževac ključno je doprineo razvoju kulturnog života knjaževačke opštine, kulturno obrazujući brojne generacije Knjaževčana I Knjaževčanki.Zavičajni muzej Knjaževac predstavlja svojevrsnu kulturnu ličnu kartu našeg grada i kraja i uvek je pravo mesto od koga možete započeti upoznavanje Knjaževca i Knjaževčana. Od osnivanja prve istorijsko-muzejske zbirke 1970. godine do danas, Muzej se bavi, pored sakupljanja, čuvanja i naučnog obrađivanja, prezentovanjem kulturne baštine našeg kraja ne samo publici u Knjaževcu već I publici u drugim kulturnim sredinama.Tokom decenija rada Muzej je formirao obimnu kolekciju eksponata koji su razvrstani u etnološku, arheološku, kulturno-istorijsku, umetničku, prirodnjačku i geološku zbirku. Jedinstvena etnološka zbirka dvopređnih čarapa Timoka, proglašena je kulturnim dobrom od velikog značaja.Najmlađa zbirka Zavičajnog muzeja Knjaževac je zbirka likovne umetnosti, formirana 2008. godine. Zbirka, koja trenutno broji oko 500 umetničkih dela, slika, grafika, crteža, ikona, skulptura i reprodukcija, formirana je sa idejom da predstavi likovne stvaraoce knjaževačkog kraja kao i sve one umetnike koji su u Knjaževcu boravili, živeli i stvarali. Posebno mesto u ovoj zbirci zauzima kolekcija radova akademskog slikara Dragoslava Živkovića, značajnog srpskog i međunarodno priznatog savremenog slikara. Ova kolekcija nije brojna, ali je za Zavičajni muzej esencijalna, jer je veći broj ovih dela nastao upravo za potrebe stalnih postavki Zavičajnog muzeja. Ostatak kolekcije predstavljaju uglavnom umetnikovi rani radovi i oni su poklon samog autora.Posetite www.muzejknjazevac.org.rs

10 11


Zgrada Zavičajnog muzeja Kuća Ace Stanojevića

Dvopređne čarape Arheo-etno park u Ravni

Zavičajni muzej Knjaževac

Svojim raznovrsnim programima Zavičajni muzej Knjaževac ključno je doprineo razvoju kulturnog života knjaževačke opštine, kulturno obrazujući brojne generacije Knjaževčana I Knjaževčanki.Zavičajni muzej Knjaževac predstavlja svojevrsnu kulturnu ličnu kartu našeg grada i kraja i uvek je pravo mesto od koga možete započeti upoznavanje Knjaževca i Knjaževčana. Od osnivanja prve istorijsko-muzejske zbirke 1970. godine do danas, Muzej se bavi, pored sakupljanja, čuvanja i naučnog obrađivanja, prezentovanjem kulturne baštine našeg kraja ne samo publici u Knjaževcu već I publici u drugim kulturnim sredinama.Tokom decenija rada Muzej je formirao obimnu kolekciju eksponata koji su razvrstani u etnološku, arheološku, kulturno-istorijsku, umetničku, prirodnjačku i geološku zbirku. Jedinstvena etnološka zbirka dvopređnih čarapa Timoka, proglašena je kulturnim dobrom od velikog značaja.Najmlađa zbirka Zavičajnog muzeja Knjaževac je zbirka likovne umetnosti, formirana 2008. godine. Zbirka, koja trenutno broji oko 500 umetničkih dela, slika, grafika, crteža, ikona, skulptura i reprodukcija, formirana je sa idejom da predstavi likovne stvaraoce knjaževačkog kraja kao i sve one umetnike koji su u Knjaževcu boravili, živeli i stvarali. Posebno mesto u ovoj zbirci zauzima kolekcija radova akademskog slikara Dragoslava Živkovića, značajnog srpskog i međunarodno priznatog savremenog slikara. Ova kolekcija nije brojna, ali je za Zavičajni muzej esencijalna, jer je veći broj ovih dela nastao upravo za potrebe stalnih postavki Zavičajnog muzeja. Ostatak kolekcije predstavljaju uglavnom umetnikovi rani radovi i oni su poklon samog autora.Posetite www.muzejknjazevac.org.rs

10 11


Manifestacija „Čarobne police Bibi Slikovčice“

Novinarski tim Novinarski tim priprema izložbu

Predstava „Dve priče“

Knjigobus

Radionice u biblioteci

Narodna biblioteka ,,Njegoš''

Teško je tačno reći koliko je čitalaca prošlo, koliko je knjiga pročitano i kakav su trag one ostavile na generacije mladih Knjaževčana i Knjaževčanki, ali je sigurno da je naša biblioteka svima njima približila i pružila priliku za istraživanje brojnih kultura kao retko koja ustanova u gradu. Počeci rada ove ustanove vezuju se za 19. vek. Prvi pokušaji da se u Knjaževcu, tadašnjem Gurgusovcu, otvori čitalište, zabeleženi su 1857. godine. Prvo čitalište zvanično je osnovano tri godine kasnije. U burnim istorijskim vremenima, opstalo je do 1888. godine. Sledeća značajna godina za razvoj javne biblioteke je 1944. U prvim mesecima nakon oslobođenja, formirane su omladinska knjižnica i knjižnica za odrasle, od knjiga koje su prikupili omladinci iz privatnih biblioteka uglednih knjaževačkih porodica. Njegoševo ime Biblioteka nosi od 1973. godine. Tokom sedamdesetih i osamdesetih godina 20. veka, knjige su stizale do čitalaca i u najudaljenijim planinskim selima opštine Knjaževac na razne načine, fićom, kombijem, biciklom. Tih je godina uspešno radila pokretna biblioteka – Knjigobus. Biblioteka danas imao oko 70.000 knjiga, više od 3.000 članova i mnogo važnih saradnika iz sveta nauke, umetnosti, kulture. Izdavač je zavičajnih knjiga, koji se trudi da podstakne i podrži naučnoistraživački rad i očuva kulturnoistorijsko nasleđe knjaževačkog kraja. Od 2007. godine, Biblioteka razvija kulturno-obrazovne programe za decu i mlade. Za njih organizuje oko 200 susreta godišnje, na kojima se okuplja više od 1.000 polaznika. U Manifestaciji dečjeg stvaralaštva „Čarobne police Bibi Slikovčice“, osnovanoj 2016. godine, učestvuje više od 100 talentovane dece i mladih na kreativnim programima novinarskog, dramskog, muzičkog, literarnog i likovnog ateljea.Najstarija knjiga u Biblioteci je ,,Srpski rječnik'' Vuka Sefanovića Karadžića, objavljena 1852. godine.Posetite www.biblio-knjazevac.org

12 13


Manifestacija „Čarobne police Bibi Slikovčice“

Novinarski tim Novinarski tim priprema izložbu

Predstava „Dve priče“

Knjigobus

Radionice u biblioteci

Narodna biblioteka ,,Njegoš''

Teško je tačno reći koliko je čitalaca prošlo, koliko je knjiga pročitano i kakav su trag one ostavile na generacije mladih Knjaževčana i Knjaževčanki, ali je sigurno da je naša biblioteka svima njima približila i pružila priliku za istraživanje brojnih kultura kao retko koja ustanova u gradu. Počeci rada ove ustanove vezuju se za 19. vek. Prvi pokušaji da se u Knjaževcu, tadašnjem Gurgusovcu, otvori čitalište, zabeleženi su 1857. godine. Prvo čitalište zvanično je osnovano tri godine kasnije. U burnim istorijskim vremenima, opstalo je do 1888. godine. Sledeća značajna godina za razvoj javne biblioteke je 1944. U prvim mesecima nakon oslobođenja, formirane su omladinska knjižnica i knjižnica za odrasle, od knjiga koje su prikupili omladinci iz privatnih biblioteka uglednih knjaževačkih porodica. Njegoševo ime Biblioteka nosi od 1973. godine. Tokom sedamdesetih i osamdesetih godina 20. veka, knjige su stizale do čitalaca i u najudaljenijim planinskim selima opštine Knjaževac na razne načine, fićom, kombijem, biciklom. Tih je godina uspešno radila pokretna biblioteka – Knjigobus. Biblioteka danas imao oko 70.000 knjiga, više od 3.000 članova i mnogo važnih saradnika iz sveta nauke, umetnosti, kulture. Izdavač je zavičajnih knjiga, koji se trudi da podstakne i podrži naučnoistraživački rad i očuva kulturnoistorijsko nasleđe knjaževačkog kraja. Od 2007. godine, Biblioteka razvija kulturno-obrazovne programe za decu i mlade. Za njih organizuje oko 200 susreta godišnje, na kojima se okuplja više od 1.000 polaznika. U Manifestaciji dečjeg stvaralaštva „Čarobne police Bibi Slikovčice“, osnovanoj 2016. godine, učestvuje više od 100 talentovane dece i mladih na kreativnim programima novinarskog, dramskog, muzičkog, literarnog i likovnog ateljea.Najstarija knjiga u Biblioteci je ,,Srpski rječnik'' Vuka Sefanovića Karadžića, objavljena 1852. godine.Posetite www.biblio-knjazevac.org

12 13


Nastup folklora

Stefan Milenković, 1984. god.

Šezdesete, doček gostiju

50 godina Festivala Pozorišna predstava

Rok koncerti

Festival kulture mladih Srbije

Festival kulture mladih Srbije nastao je kao autentična inicijativa mladih Knjaževca. Godine 1951. grupa knjaževačkih studenata na Filozofskom fakultetu univerziteta u Beogradu došla je na ideju da u Knjaževcu organizuje festival koji bi popularizovao kulturu mladih i pružio priliku mladima koji se bave kulturom da se predstave široj javnosti.Svoju ideju ostvarili su 1962. godine, kada su u dvorištu knjaževačke gimnazije održane prve studentske igre na kojima je učestvovalo čak 300 studenata iz nekoliko gradova iz regiona.Prvi festival uglavnom je bio posvećen muzici i slikarstvu i naišao je na oduševljenje mladih, a i svih ostalih građana Knjaževca. Par godina kasnije, Festival raste i postaje republička smotra pod nazivom Umetničke igre omladine i studenata Srbije. Od 1973. godine do danas ova smotra nosi naziv Festival kulture mladih Srbije. Tokom nekoliko festivalskih dana predstavljaju se mladi koji se bave pozorišnim, likovnim, poetskim, muzičkim, filmskim stvaralaštvom, dizajnom i plesom. Osim za oblast poezije, za koju se dodeljuje „Timočka lira“, od 1984. godine Festival nema takmičarski karkter, već na njemu mladi samo predstavljaju svoje stvaralaštvo.Dok se nije preselio u Dom kultue 1982. godine, festivalski događaji dešavali su se na mnogim mestima u gradu. Više od 50.000 mladih stvaralaca predstavilo je do sada svoja umetnička ostvarenja i gotovo da nema značajnije ličnosti na kulturnoj sceni Srbije koja nije učestvovala na Festivalu.

14 15


Nastup folklora

Stefan Milenković, 1984. god.

Šezdesete, doček gostiju

50 godina Festivala Pozorišna predstava

Rok koncerti

Festival kulture mladih Srbije

Festival kulture mladih Srbije nastao je kao autentična inicijativa mladih Knjaževca. Godine 1951. grupa knjaževačkih studenata na Filozofskom fakultetu univerziteta u Beogradu došla je na ideju da u Knjaževcu organizuje festival koji bi popularizovao kulturu mladih i pružio priliku mladima koji se bave kulturom da se predstave široj javnosti.Svoju ideju ostvarili su 1962. godine, kada su u dvorištu knjaževačke gimnazije održane prve studentske igre na kojima je učestvovalo čak 300 studenata iz nekoliko gradova iz regiona.Prvi festival uglavnom je bio posvećen muzici i slikarstvu i naišao je na oduševljenje mladih, a i svih ostalih građana Knjaževca. Par godina kasnije, Festival raste i postaje republička smotra pod nazivom Umetničke igre omladine i studenata Srbije. Od 1973. godine do danas ova smotra nosi naziv Festival kulture mladih Srbije. Tokom nekoliko festivalskih dana predstavljaju se mladi koji se bave pozorišnim, likovnim, poetskim, muzičkim, filmskim stvaralaštvom, dizajnom i plesom. Osim za oblast poezije, za koju se dodeljuje „Timočka lira“, od 1984. godine Festival nema takmičarski karkter, već na njemu mladi samo predstavljaju svoje stvaralaštvo.Dok se nije preselio u Dom kultue 1982. godine, festivalski događaji dešavali su se na mnogim mestima u gradu. Više od 50.000 mladih stvaralaca predstavilo je do sada svoja umetnička ostvarenja i gotovo da nema značajnije ličnosti na kulturnoj sceni Srbije koja nije učestvovala na Festivalu.

14 15


Predrag Milošević

Predrag Milošević (1904–1988), Knjaževčanin, bio je kompozitor, dirigent i profesor Univerziteta u Beogradu.U Minhenu i Pragu je studirao klavir, dirigovanje i kompoziciju i stekao tri diplome.Dirigovao je na više od 800 operskih predstava, 35 operskih dela, sarađivao je sa našim, a i ugostio je mnoge strane pevače. Puno je putovao i govorio više stranih jezika, bio je ljubitelj književosti, umetnosti, arhitekture, filma i čest gost galerija i muzeja.Knjaževačkoj biblioteci poklanjao je knjige.Predsedavao je žirijem na Festivalu kulture mladih Srbije. Ponekad je, tokom večeri ozbiljne muzike bio korepetitor mladom pevaču ili instrumentalisti.Rado je dolazio u Knjaževac i pomagao razvoj kulture svog rodnog grada. Zato muzička škola u Knjaževcu od 1994. nosi njegovo ime.

16 17


Predrag Milošević

Predrag Milošević (1904–1988), Knjaževčanin, bio je kompozitor, dirigent i profesor Univerziteta u Beogradu.U Minhenu i Pragu je studirao klavir, dirigovanje i kompoziciju i stekao tri diplome.Dirigovao je na više od 800 operskih predstava, 35 operskih dela, sarađivao je sa našim, a i ugostio je mnoge strane pevače. Puno je putovao i govorio više stranih jezika, bio je ljubitelj književosti, umetnosti, arhitekture, filma i čest gost galerija i muzeja.Knjaževačkoj biblioteci poklanjao je knjige.Predsedavao je žirijem na Festivalu kulture mladih Srbije. Ponekad je, tokom večeri ozbiljne muzike bio korepetitor mladom pevaču ili instrumentalisti.Rado je dolazio u Knjaževac i pomagao razvoj kulture svog rodnog grada. Zato muzička škola u Knjaževcu od 1994. nosi njegovo ime.

16 17


Stevan Mačaj

Stevan Mačaj (1823–1889), mađarski plemić, bio je magistar hirurgije i babinstva, kolekcionar, istraživač i prevodilac, koji je živeo i radio kao lekar u Knjaževcu od 1859. do 1871. godine.Mačajeva žena odlazila je u Beč dva puta godišnje radi nabavke lekova. Upravo zbog svega toga, u Mačajevo vreme knjaževačka bolnica i apoteka spadale su među najuređenije u zemlji.Pored lekarske prakse, Mačaj je dao značajan doprinos u nauci i kulturi. Bio je član mnogih naučnih društava i govorio više svetskih jezika. Mačajeva biblioteka bila je među najbogatijima u Srbiji, a neka dela srpske književnosti preveo je na mađarski. Mačaj je bio strastveni istraživač, kolekcionar i ljubitelj starina i prvi numizmatičar u Knjaževcu. Imao je zbirku minerala i fosila i kolekciju antičkog novca. Istraživao je Knjaževački okrug i opisao ga u naučnom radu „Građa za topografiju okruga Knjaževačkog', objavljenom 1866. u „Glasniku Srpskog učenog društva". Ovaj njegov spis tema je prve knjige edicija „Zapisi o zavičaju" Narodne biblioteke „Njegoš”. Stevan Mačaj smatrao je Srbiju svojom domovinom. Družeći se sa srpskom decom jako mlad je naučio srpski jezik. Oženio se Srpkinjom, a svojoj deci dao je srpska imena. Po sopstvenoj želji i pravoslavnim običajima sahranjen je u Beogradu.

18 19


Stevan Mačaj

Stevan Mačaj (1823–1889), mađarski plemić, bio je magistar hirurgije i babinstva, kolekcionar, istraživač i prevodilac, koji je živeo i radio kao lekar u Knjaževcu od 1859. do 1871. godine.Mačajeva žena odlazila je u Beč dva puta godišnje radi nabavke lekova. Upravo zbog svega toga, u Mačajevo vreme knjaževačka bolnica i apoteka spadale su među najuređenije u zemlji.Pored lekarske prakse, Mačaj je dao značajan doprinos u nauci i kulturi. Bio je član mnogih naučnih društava i govorio više svetskih jezika. Mačajeva biblioteka bila je među najbogatijima u Srbiji, a neka dela srpske književnosti preveo je na mađarski. Mačaj je bio strastveni istraživač, kolekcionar i ljubitelj starina i prvi numizmatičar u Knjaževcu. Imao je zbirku minerala i fosila i kolekciju antičkog novca. Istraživao je Knjaževački okrug i opisao ga u naučnom radu „Građa za topografiju okruga Knjaževačkog', objavljenom 1866. u „Glasniku Srpskog učenog društva". Ovaj njegov spis tema je prve knjige edicija „Zapisi o zavičaju" Narodne biblioteke „Njegoš”. Stevan Mačaj smatrao je Srbiju svojom domovinom. Družeći se sa srpskom decom jako mlad je naučio srpski jezik. Oženio se Srpkinjom, a svojoj deci dao je srpska imena. Po sopstvenoj želji i pravoslavnim običajima sahranjen je u Beogradu.

18 19


Dok režira „Zasedu”Milena Dravić i Ivica Vidović, Kadar iz Zased„ e”

Kadar iz varoši

Živojin Pavlović

Živojin Žika Pavlović (1933–1998) bio je jedan od najznačajnijih srpskih filmskih reditelja i priznati književnik, slikar i profesor Fakulteta dramskih umetnosti u Beogradu.Ovog reditelja za Knjaževac vezuje to što je film „Zaseda'', koji je 1969. godine nagrađen Zlatnim lavom u Veneciji, snimao u baš u ovom gradu. Film predstavlja kritiku rastuće ideološke indroktrinacije društva posleratnog perioda. Po rečina autora, ovaj film je spadao u njegove omiljene filmove a sasvim sigurno je i njegov najličniji, jer je priča glavnog lika snažno bila inspirisana njegovim sopstvenim dečačkim i mladićkim danima neposredno posle Drugog svetskog rata i oslobođenja.Glavne uloge u filmu igrali su neki od najpoznatijih jugoslovenskih glumaca: Ivica Vidović, Milena Dravić, Slobodan Aligrudić, Pavle Vuisić… Kao statisti, u filmu se pojavljuju mnogi Knjaževčani. Snimanje ovog filma predstavljalo je za Knjaževac prvoklasni kulturni događaj o kome se dugo pričalo. Film „Zaseda'' spada u ostvarenja crnog talasa jugoslovenske kinematografije, što je predstavljalo političku oznaku koju je tadašnji režim odredio za dela koja su „crno” slikala stvarnost pod uticajem francuskog „novog talasa” i filmskih reditelja posebne estetike poput Bunjuela, Bergmana, Antonionija. Pavlović je tvrdio da je termin „crni talas” nastao upravo povodom slučaja njegovog filma „Zaseda”. U to vreme filmovi ocenjeni kao nepoželjni po državu brzo su povlačeni sa repertoara. Tako je film „Zaseda'' igrao samo u Knjaževcu, gde je imao je ogromnu posetu, i neko kraće vreme u Sloveniji. Živojin Pavlović je nakon slučaja „Zaseda'' bio primoran da sledećih deset godina snima u Sloveniji.

20 21


Dok režira „Zasedu”Milena Dravić i Ivica Vidović, Kadar iz Zased„ e”

Kadar iz varoši

Živojin Pavlović

Živojin Žika Pavlović (1933–1998) bio je jedan od najznačajnijih srpskih filmskih reditelja i priznati književnik, slikar i profesor Fakulteta dramskih umetnosti u Beogradu.Ovog reditelja za Knjaževac vezuje to što je film „Zaseda'', koji je 1969. godine nagrađen Zlatnim lavom u Veneciji, snimao u baš u ovom gradu. Film predstavlja kritiku rastuće ideološke indroktrinacije društva posleratnog perioda. Po rečina autora, ovaj film je spadao u njegove omiljene filmove a sasvim sigurno je i njegov najličniji, jer je priča glavnog lika snažno bila inspirisana njegovim sopstvenim dečačkim i mladićkim danima neposredno posle Drugog svetskog rata i oslobođenja.Glavne uloge u filmu igrali su neki od najpoznatijih jugoslovenskih glumaca: Ivica Vidović, Milena Dravić, Slobodan Aligrudić, Pavle Vuisić… Kao statisti, u filmu se pojavljuju mnogi Knjaževčani. Snimanje ovog filma predstavljalo je za Knjaževac prvoklasni kulturni događaj o kome se dugo pričalo. Film „Zaseda'' spada u ostvarenja crnog talasa jugoslovenske kinematografije, što je predstavljalo političku oznaku koju je tadašnji režim odredio za dela koja su „crno” slikala stvarnost pod uticajem francuskog „novog talasa” i filmskih reditelja posebne estetike poput Bunjuela, Bergmana, Antonionija. Pavlović je tvrdio da je termin „crni talas” nastao upravo povodom slučaja njegovog filma „Zaseda”. U to vreme filmovi ocenjeni kao nepoželjni po državu brzo su povlačeni sa repertoara. Tako je film „Zaseda'' igrao samo u Knjaževcu, gde je imao je ogromnu posetu, i neko kraće vreme u Sloveniji. Živojin Pavlović je nakon slučaja „Zaseda'' bio primoran da sledećih deset godina snima u Sloveniji.

20 21


Documents

MOJ KNJAŽEVAC – MULTIKULTURALNI GRAD · produkciji. Tako je nastao prvi srpski srednjometražni igrani zvučni ﬁlm „Nevinost bez zaštite“. Dragoljub Aleksić bio je i izuzetno