Monetarni teorii 1

Company

LOGO

ЕкономскиЕкономскиЕкономскиЕкономски факултетфакултетфакултетфакултет - СкопјеСкопјеСкопјеСкопје

МОНЕТАРНАМОНЕТАРНАМОНЕТАРНАМОНЕТАРНА ЕКОНОМИЈАЕКОНОМИЈАЕКОНОМИЈАЕКОНОМИЈАMMM

Company

LOGO

ЕкономскиЕкономскиЕкономскиЕкономски факултетфакултетфакултетфакултет – СкопјеСкопјеСкопјеСкопје

1. Теоретски сфаќања за неутралноста на парите во стопанскиотживот

2. Теории за вредноста и поимот на парите3. Класичната квантитативна теорија на парите4. Кејнсијанската “револуција” во монетарната теорија5. Реформулираната квантитативна теорија или Фридмановата

“контрареволуција” во монетарната теорија6. “Portfolio Balance” теоријата за парите7. “Weаlth adjustment” теорија за парите8. “Radcliffe report” – екстремна верзија на Кејнсијанизмот9. Сфаќањата за т.н. “time lag” на монетарната политика во одделни

теории10. Сафаќањата за т.н. “трансмисионен механизам” на ефектите на

парите и кредитите врз стопанските движења во одделни теории

Глава 2. МОНЕТАРНИ ТЕОРИИ

Company

LOGO


- КарактеристикиКарактеристикиКарактеристикиКарактеристики нананана периодотпериодотпериодотпериодот вововово XIX веквеквеквек• слободна конкуренција, автоматско функционирање на

стопанството, немешање на државата• парите се помошно и техничко средство што ја овозможува

размената, споредна и беззначајна категорија.

- НајважниНајважниНајважниНајважни економскиекономскиекономскиекономски категориикатегориикатегориикатегории сесесесе реалниреалниреалниреални категориикатегориикатегориикатегории

- ПојдовнаПојдовнаПојдовнаПојдовна основаосноваосноваоснова зазазаза реалнатареалнатареалнатареалната анализаанализаанализаанализа

Глава 2: МОНЕТАРНИ ТЕОРИИ1. Теоретски сфаќања за неутралноста напарите во стопанскиот живот

Company

LOGO


• Неутралните концепции на парите се појавуваат како реакцијареакцијареакцијареакција нанананамеркантилистичкотомеркантилистичкотомеркантилистичкотомеркантилистичкото учењеучењеучењеучење според кое благородните метали сеединствена вистинска форма на општествено богатство.

• ЗаконЗаконЗаконЗакон зазазаза реализацијареализацијареализацијареализација (понудата и побарувачката секогаш се ворамнотежа бидејќи понудата автоматски создава побарувачка)

Walras Bd + Md = Bs + Ms

Md - Ms = 0 ииии Bs - Bd = 0

Say

• ОсновнаОсновнаОсновнаОсновна карактеристикакарактеристикакарактеристикакарактеристика: парите се само средство за размена(неутрална категорија)

• НедостатоциНедостатоциНедостатоциНедостатоци (занемарување на функцијата на парите како средствоза акумулација и исклучување на временскиот момент во размената)

Исклучено е секакво влијание на парите врз стопанските процесибез разлика на реалноста на вградените претпоставки


Company

LOGO


НатамошнаНатамошнаНатамошнаНатамошна еволуцијаеволуцијаеволуцијаеволуција нананана сфаќањатасфаќањатасфаќањатасфаќањата зазазаза неутралностанеутралностанеутралностанеутралноста нананана паритепаритепаритепарите(паритепаритепаритепарите сесесесе третирааттретирааттретирааттретираат какокакокакокако неутралнанеутралнанеутралнанеутрална категоријакатегоријакатегоријакатегорија самосамосамосамо вововово специјалниспецијалниспецијалниспецијалнислучаислучаислучаислучаи нананана монетарнамонетарнамонетарнамонетарна рамнотежарамнотежарамнотежарамнотежа)

Wicksell

• Монетарна рамнотежа постои ако пазарната и природната камата сееднакви, штедењето и инвестициите се еднакви и цените сезадржуваат на еднакво ниво.

• Апстракции и нелогичности во обидот да се изгради модел во којразмената е неутрална

• Какви реакции ќе настанат ако општата побарувачка на стоки јанадмине вкупната понуда

• Воведува нова клучна променлива во теоријата на парите –

каматната стапка


Company

LOGO


Hayek

• ниеден макроекономски агрегат не влијае врз поединечните одлукина економските субјекти

• количество на пари / општо ниво на цени / вкупно производствоKoopmans

• Доколку количеството на пари е константно постои монетарнарамнотежа и парите се неутрална категорија

• Две фази во размената: стоки/пари и пари/стоки• Нето побарувачка за стоки – креирање, детезаурација –

монетарната власт повлекува одредено количество пари• Нето понуда на пари – уништување, тезаурација – монетарната

власт креира дополнително количество на пари


Company

LOGO


ВоВоВоВо денешниденешниденешниденешни условиусловиусловиуслови• Колкаво е значењето на парите?

• Дали исклучиво парите се од значење?

ПрофесоротПрофесоротПрофесоротПрофесорот ФридманФридманФридманФридман1. Парите не се важни.

2. Парите се важни.

3. Само парите се важни.


Company

LOGO


ДвеДвеДвеДве парашањапарашањапарашањапарашања:

1. Природата и формата на вредноста на парите2. Влијанието на парите врз стопанските текови

2.1 Металистичка теорија за поимот и вредноста на парите2.2 Државна или картална теорија за парите2.3 Номиналистичка теорија за парите2.4 Curency versus banking теоријата

Глава 2: МОНЕТАРНИ ТЕОРИИ2. Теории за поимот и вредноста на парите

Company

LOGO


2.1 МеталистичкаМеталистичкаМеталистичкаМеталистичка теоријатеоријатеоријатеорија зазазаза поимотпоимотпоимотпоимот ииии вредноставредноставредноставредноста нананана паритепаритепаритепарите• Парите имаат внатрешна материјална вредност која зависи од

вредноста на супстанцата од која се направени, т.е од вредноста наматеријалот вграден во нив

• Приоритет на златото и среброто• Улога на државата: кој метал, тежина, чистота, сооднос...

• Разменската вредност на парите• Изведена вредност на книжните пари• Оваа теорија доминира за време на златниот стандард• Доколку паричната единица се врзе за некој метал, би се

гарантирала стабилната вредност на парите особено во криза ихиперинфлација

• Меѓународен платен промет• Денешно време


Company

LOGO


2.2 ДржавнаДржавнаДржавнаДржавна илиилиилиили карталнакарталнакарталнакартална теоријатеоријатеоријатеорија зазазаза паритепаритепаритепарите• George Fridrich Knapp – творецтворецтворецтворец нананана теоријататеоријататеоријататеоријата вововово 1905 годинагодинагодинагодина• ДржаватаДржаватаДржаватаДржавата имаимаимаима одлучувачкаодлучувачкаодлучувачкаодлучувачка улогаулогаулогаулога вововово креирањетокреирањетокреирањетокреирањето нананана паритепаритепаритепарите• Пред појавата на државата не постоеле пари туку средства за

размена• ПариПариПариПари сесесесе онаонаонаона штоштоштошто државатадржаватадржаватадржавата ќеќеќеќе гогогого означиозначиозначиозначи декадекадекадека сесесесе пресметковнопресметковнопресметковнопресметковно ииии

платежноплатежноплатежноплатежно средствосредствосредствосредство, единицаединицаединицаединица нананана вредноствредноствредноствредност, независнонезависнонезависнонезависно одододод којакојакојакојаматеријаматеријаматеријаматерија сесесесе направенинаправенинаправенинаправениcharta – исправаисправаисправаисправа прокламиранапрокламиранапрокламиранапрокламирана ииии деклариранадеклариранадеклариранадекларирана одододод државатадржаватадржаватадржавата

• ДржаватаДржаватаДржаватаДржавата можеможеможеможе дададада гигигиги укинеукинеукинеукине паритепаритепаритепарите ииии дададада воведевоведевоведевоведе новиновиновинови• НедостатокНедостатокНедостатокНедостаток: паритепаритепаритепарите гигигиги сметасметасметасмета зазазаза исклучивоисклучивоисклучивоисклучиво правнаправнаправнаправна категоријакатегоријакатегоријакатегорија


Company

LOGO


2.3 НоминалистичкаНоминалистичкаНоминалистичкаНоминалистичка теоријатеоријатеоријатеорија зазазаза паритепаритепаритепарите• ПаричнитеПаричнитеПаричнитеПаричните обврскиобврскиобврскиобврски сесесесе одредениодредениодредениодредени единственоединственоединственоединствено сосососо бројотбројотбројотбројот нананана паричнитепаричнитепаричнитепаричните

единициединициединициединици независнонезависнонезависнонезависно одододод вредноставредноставредноставредноста нананана паричнатапаричнатапаричнатапаричната единицаединицаединицаединица вововово моментотмоментотмоментотмоментотнананана исплататаисплататаисплататаисплатата.

• Номинална и материјална вредност на парите• Новите форми на пари кои немаат своја материјална вредност ја

потенцираат куповната сила т.е функционалната вредност• Услови на постоење на стабилност на куповната сила на парите и

услови на инфлацијаНедостатоциНедостатоциНедостатоциНедостатоци:

• Парите ги третира исклучиво како пресметковна единица• Го занемарува фактот дека вредноста на парите е изведена од

количеството на стоки што можат да се купат со нив• БанкарскаБанкарскаБанкарскаБанкарска теоријатеоријатеоријатеорија (емисијата на пари зависи од реалните потреби на

стопанството)


Company

LOGO


2.4 Currency versus Banking теоријататеоријататеоријататеоријатаСличностиСличностиСличностиСличности:

• Од времето на златниот стандард• Вредноста на паричната единица се изедначува со вредноста на фиксна

количина злато• Постои целосна конвертибилност на парите за злато и обратно• Пасивна улога на Централната банкаРазликиРазликиРазликиРазлики:

• Currency теоријататеоријататеоријататеоријата – во оптег може да функционираат и книжни и златнипари, но книжните треба да бидат во она количество во кое би биле когаби имало само златни пари. Вишокот на книжни пари предизвикувапораст на цените.

• Banking теоријататеоријататеоријататеоријата – Доволно е да се почитува принципот на целоснаконвертибилност на книжните пари за злато и не постои опасностзголемениот износ на книжни пари да предизвика пораст на цените


Company

LOGO


• Резултат на заклучокот на Bodin во XIV век• Систематизација според Marschak

1. Цените растат пропорционално со количеството на парите2. Цените не растат пропорционално со количеството на парите3. Зголемувањето на количеството на парите може да е причина за

зголемување на цените4. Зголемувањето на количеството на парите е причина за секое

зголемување на општото ниво на цените5. Зголемувањето на количеството на парите е причина, а не последица

од промените на цените6. Единствен резултат од зголемувањето на количеството на парите е

намалувањето на нивната вредност

Глава 2: МОНЕТАРНИ ТЕОРИИ3. Класична квантитативна теорија за парите

Company

LOGO


- Главни застапници на праволиниска и пропорционална варијанта воXVIII и XIX век (Mill, Looke, Hume и Ricardo)

Hume - правопропорционалниправопропорционалниправопропорционалниправопропорционални променипроменипроменипромени нананана количествотоколичествотоколичествотоколичеството нананана парипарипарипари вовововооптегоптегоптегоптег ииии ценитеценитеценитеценитеRicardo - мегумегумегумегу монетарнатамонетарнатамонетарнатамонетарната ииии стоковатастоковатастоковатастоковата вредноствредноствредноствредност нананана благороднитеблагороднитеблагороднитеблагороднитеметалиметалиметалиметали можеможеможеможе дададада постоипостоипостоипостои разликаразликаразликаразлика

• вредноста на парите зависи од количеството на труд за нивнопроизводство

• Цените зависат од односот на количеството на пари и прометот на стокиТоокеТоокеТоокеТооке – јајајаја апсолутизираапсолутизираапсолутизираапсолутизира обратнатаобратнатаобратнатаобратната линијалинијалинијалинија ииии паритепаритепаритепарите гигигиги сметасметасметасмета зазазаза пасивенпасивенпасивенпасивенелементелементелементелемент којкојкојкој неманеманеманема влијаниевлијаниевлијаниевлијание врзврзврзврз ценитеценитеценитецените

• Цените не зависат од количеството на пари, туку количеството на парисе јавува како последица на цените.


Company

LOGO


3.1 Фишерова варијантаFisher – ТрансакционаТрансакционаТрансакционаТрансакциона варијантаваријантаваријантаваријанта нананана квантитативнатаквантитативнатаквантитативнатаквантитативната теоријатеоријатеоријатеоријаПопуларнаПопуларнаПопуларнаПопуларна вововово АмерикаАмерикаАмерикаАмерикаMV = PT или MV + M’V’ = PT

трансфер на пари = трансфер на добра• ЕлементотЕлементотЕлементотЕлементот ценицениценицени P

P = (MV + M’V’) / T

• ЕлементотЕлементотЕлементотЕлементот обемобемобемобем нананана трансакциитрансакциитрансакциитрансакции T

Фиксен елемент, определен од условите на производство• ЕлементотЕлементотЕлементотЕлементот брзинабрзинабрзинабрзина нананана оптеготоптеготоптеготоптегот нананана паритепаритепаритепарите V

Фиксен елемент, определен од институционални услови, обичаи,

синхронизација на плаќањатаЗголеменотоЗголеменотоЗголеменотоЗголеменото количествоколичествоколичествоколичество нананана парипарипарипари јајајаја нарушуванарушуванарушуванарушува рамнотежатарамнотежатарамнотежатарамнотежата ииии настануванастануванастануванастанувапроцеспроцеспроцеспроцес нананана нејзинонејзинонејзинонејзино повторноповторноповторноповторно воспоставувањевоспоставувањевоспоставувањевоспоставување.


Company

LOGO


3.2 Кемриџската варијанта- Популарна во Европа- Pigou наместо поимот парична брзина го воведува поимот “реалнореалнореалнореално

благајничкоблагајничкоблагајничкоблагајничко салдосалдосалдосалдо “

- Приод од микро аспект, секој човек од својот доход држи во вид напари колку што му е потребно за редовни и непредвидени исплати

- P = KR / M

- KR (реалнареалнареалнареална благајнаблагајнаблагајнаблагајна, париченпариченпариченпаричен износизносизносизнос штоштоштошто публикатапубликатапубликатапубликата сакасакасакасака дададада гогогого држидржидржидржизазазаза редовниредовниредовниредовни ииии непредвиденинепредвиденинепредвиденинепредвидени исплатиисплатиисплатиисплати)

- КККК (делделделдел одододод општествениотопштествениотопштествениотопштествениот производпроизводпроизводпроизвод правопропорционаленправопропорционаленправопропорционаленправопропорционален сосососо негонегонегонего)


Company

LOGO


3.2 Кемриџската варијанта- ТеоријаТеоријаТеоријаТеорија зазазаза побарувачкапобарувачкапобарувачкапобарувачка нананана парипарипарипари (двадвадвадва видавидавидавида побарувачкапобарувачкапобарувачкапобарувачка нананана парипарипарипари)

KY – побарувачка на пари за трансакциони целиКA – побарувачка на пари како имот

- ПонудатаПонудатаПонудатаПонудата нананана парипарипарипари (вистинсковистинсковистинсковистинско количествоколичествоколичествоколичество парипарипарипари штоштоштошто емисонатаемисонатаемисонатаемисоната институцијаинституцијаинституцијаинституцијагогогого емитувалаемитувалаемитувалаемитувала)

ПриПриПриПри останатиостанатиостанатиостанати условиусловиусловиуслови ceteris paribus

- Пораст на количеството на пари / пораст на цени / намалување накуповната моќ на парите

- Намалување на количеството на пари / намалување на цени /

зголемување на куповната моќ на парите


Company

LOGO


Разлики меѓу двете варијанти


ТрансакционаТрансакционаТрансакционаТрансакциона варијантаваријантаваријантаваријанта ДоходнаДоходнаДоходнаДоходна варијантаваријантаваријантаваријантаКоличествоКоличествоКоличествоКоличество нананана парипарипарипари Платежно средство Платежно средство, но и

депозитиПобарувачкатаПобарувачкатаПобарувачкатаПобарувачката нанананапарипарипарипари

Зависи од обемот напарични трансакции

Зависи од износот надоходот

БрзинаБрзинаБрзинаБрзина нананана оптеготоптеготоптеготоптеготнананана паритепаритепаритепарите

Технички елементи напаричната акумулација

Технички и економскиелементи (трошоци оддржење пари, очекувањаза идно движење нацените)

ЦенитеЦенитеЦенитеЦените Варијабла во моделот Вклучени во доходот

Company

LOGO



• НедостатоциНедостатоциНедостатоциНедостатоци нананана дветедветедветедвете варијантиваријантиваријантиваријанти:

1. Тргнуваат од ceteris paribus услови.

2. Неприфатливо е секогаш парите да се независно, а цените зависнопроменлива.

3. Неприфатлива е претпоставката за констатна брзина на парите.

4. Исклучена е можноста за дејство на реалните елементи одрепродукцијата.

5. При промена на количеството на пари се менува општото ниво на ценитена сите сектори, а не релативните цени на поодделни стоки и услуги.

• Укажува на можноста зголеменото количество на пари да создадезголемена побарувачка, а тоа да влијае врз зголемување на цените

• Темел врз кој се гради современата реформулирана квантитативнатеорија.

Company

LOGO


Глава 2: МОНЕТАРНИ ТЕОРИИ4. Кејнсијанската “револуција” вомонетарната теорија

• Карактеристики на периодот по Првата Светска Војна

• Традиционалните рецепти на класичната економска теорија

• Појавата на Кејнсовото учење како критика спрема “класичнататеорија” и можно решение за извлекување на капитализмот од криза

• Критика на Say-овиот закон за реализација:

- понудата автоматски не создава побарувачка- помеѓу понудата и побарувачката постои “јаз”

- потребни се мерки за поттикнување на побарувачката

• Конкретни мерки за надминување на инфлацијата и невработеноста

• “Општа теорија за каматата, вработеноста и парите”

Company

LOGO



Harry Johnson – елементиелементиелементиелементи коикоикоикои имаатимаатимаатимаат придонеспридонеспридонеспридонес вововово прифаќањетоприфаќањетоприфаќањетоприфаќањето нанананаКејнсијанскатаКејнсијанскатаКејнсијанскатаКејнсијанската теоријатеоријатеоријатеорија:

I ГрупаГрупаГрупаГрупа. ЕлементиЕлементиЕлементиЕлементи коикоикоикои сесесесе однесуваатоднесуваатоднесуваатоднесуваат нананана објективнатаобјективнатаобјективнатаобјективната општественаопштественаопштественаопштественаситуацијаситуацијаситуацијаситуација вововово којакојакојакоја настаналанастаналанастаналанастанала теоријататеоријататеоријататеоријата

• “Јазот” настанат помеѓу ортодоксната теорија и реалната стварностII ГрупаГрупаГрупаГрупа. ЕлементиЕлементиЕлементиЕлементи коикоикоикои сесесесе однесуваатоднесуваатоднесуваатоднесуваат нананана научнитенаучнитенаучнитенаучните карактеристикикарактеристикикарактеристикикарактеристикинананана неговатанеговатанеговатанеговата теоријатеоријатеоријатеорија

• 5 најважни карактеристики од кои зависи успехот на новата теорија:

1. Напад на основната поставка за стремеж кон целосна вработеност;

2. Присвојување на елементи кои се сметале како “беззначајни”;

3. Тешко разбирлива, но и доволно лесна теорија;

4. Новата методологија дава агрегатен систем на општа рамнотежа;

5. Голем предизвик за економетричарите.

Company

LOGO


Глава 2: МОНЕТАРНИ ТЕОРИИ4. Кејнсијанската “револуција” вомонетарната теорија4.1 УЛОГАТАУЛОГАТАУЛОГАТАУЛОГАТА НАНАНАНА ПАРИТЕПАРИТЕПАРИТЕПАРИТЕ ВОВОВОВО КЕЈНСОВАТАКЕЈНСОВАТАКЕЈНСОВАТАКЕЈНСОВАТА ТЕОРИЈАТЕОРИЈАТЕОРИЈАТЕОРИЈА

• Кејнс ја негира само едностраната врска помеѓу парите и цените штоја дава класичната економска теорија

• На парите им придава поинаква димензија, парите не се самоплатежно средство, ги воведува и т.н. ‘idle cash balances”;

• Недоволната платежно – способна побарувачка предизвикана одтезаурацијата на парите – хронична болест на капитализмот

• Каматната стапка е важен фактор при донесувањето одлуки закапитални вложувања

Company

LOGO



СфаќањетоСфаќањетоСфаќањетоСфаќањето нананана камататакамататакамататакаматата споредспоредспоредспоред класичнатакласичнатакласичнатакласичната теоријатеоријатеоријатеорија• Каматата е главен автоматски регулатор на производството во услови

на целосна вработеност и отсуство на ризик во стопанисувањето• Каматата влијае за порамнување помеѓу штедењето и инвестициите,

понудата и побарувачката• ееееx post (за реализирани и фактички големини), no ееееx ante (За

планирани и очекувани големини)

СфаќањетоСфаќањетоСфаќањетоСфаќањето нананана камататакамататакамататакаматата споредспоредспоредспоред КејнсовитеКејнсовитеКејнсовитеКејнсовите анализианализианализианализи• Во услови на ризик и неизвеснот во стопанисувањето, понудата и

побарувачката не се регулираат ееееx ante со каматната стапка• Каматата е “психолошки феномен”: награда за заштедениот дел од

доходот и плата за разделбата од ликвидноста• Квалитативно нова улога на парите во процесот на репродукцијата –

влијанието на паричната маса се изразува врз големината наефективната побарувачка преку нејзиното влијание на каматнатастапка

Company

LOGO


Глава 2: МОНЕТАРНИ ТЕОРИИ4. Кејнсијанската “револуција” во монетарнататеорија

4.1 КЕЈНСОВАТАКЕЈНСОВАТАКЕЈНСОВАТАКЕЈНСОВАТА “LIQUIDITY PREFERENCE” ТЕОРИЈАТЕОРИЈАТЕОРИЈАТЕОРИЈА• Разлика меѓу сфаќањата за парите застапени во “Tretise of Money” и

“General Theory”

• Прва доходна равенка n = p (k + rk’) – не ги вклучува деловните пари изаштедите

• 3 дела на вкупното количество на пари1. М1 = доходни пари (income deposits) - тековни давачки на домаќинствата2. M2 = деловни пари (business deposits) – тековни давачки nа фирмите3. M3 = заштеди (saving deposits) – штедни влогови на домаќинствата и

фирмите

• Парите што се држат за секоја од овие 3 цели претставуваат единственфонд и не мора да бидат јасно одвоени

Company

LOGO


Глава 2: МОНЕТАРНИ ТЕОРИИ4. Кејнсијанската “револуција” во монетарната теорија

4 видовивидовивидовивидови побудипобудипобудипобуди зазазаза ликвидностликвидностликвидностликвидност:1. ПобудаПобудаПобудаПобуда вововово врскаврскаврскаврска сосососо доходотдоходотдоходотдоходот• Временското несовпаѓање помеѓу приемот и трошењето на доходот• Зависи од големината на доходот и големината на јазот2. ДеловнаДеловнаДеловнаДеловна побудапобудапобудапобуда• Несовпаѓање помеѓу деловните издатоци на економските единици и

добивките од реализацијата• Зависи од вредноста на тековното производство и бројот на рацете

низ кои тоа минува3. ПобудаПобудаПобудаПобуда зазазаза претпазливостпретпазливостпретпазливостпретпазливост• За случај на ненадејни и непредвидени случаи за поволно купување4. ШпекулативнаШпекулативнаШпекулативнаШпекулативна побудапобудапобудапобуда• Побарувачката на пари за задоволување на шпекулативната побуда

се менува во зависност од движењето на каматната стапка• Побарувачката на пари за задоволување на првите три вида побуди

се менува во зависност од стварните промени во стопанството инивото на доходот

Company

LOGO



ММММ = ММММ1 + ММММ2

• М = вкупна сума пари• М1 = износ на готови пари од побудата за тековно работење и

претпазливост• М2 = износот на пари што се држат од шпекулативни побуди

L = L1(Y) + L2(i)

• L = вкупна побарувачка на пари• L1 (Y) = побарувачка на пари како функција на доходот• L2 (i) = побарувачка на пари како функција на каматната стапка

Рамнотежа M = L при дадени Y и i

Company

LOGO



РамнотежаРамнотежаРамнотежаРамнотежа↓↓↓↓ВишокВишокВишокВишок нананана парипарипарипари (ММММ › L)

↓↓↓↓ПобарувачкаПобарувачкаПобарувачкаПобарувачка нананана ХВХВХВХВ ↑↑↑↑↓↓↓↓ЦениЦениЦениЦени нананана ХВХВХВХВ ↑↑↑↑↓↓↓↓КаматниКаматниКаматниКаматни стапкистапкистапкистапки нананана ХВХВХВХВ ↓↓↓↓↓↓↓↓ИнвестицииИнвестицииИнвестицииИнвестиции ↑↑↑↑(нецелоснанецелоснанецелоснанецелосна вработеноствработеноствработеноствработеност)↓↓↓↓НационаленНационаленНационаленНационален доходдоходдоходдоход ↑↑↑↑↓↓↓↓РамнотежаРамнотежаРамнотежаРамнотежа

РамнотежаРамнотежаРамнотежаРамнотежа↓↓↓↓ЗголемувањеЗголемувањеЗголемувањеЗголемување нананана нацнацнацнац. доходдоходдоходдоход (L › M)

↓↓↓↓ПобарувачкаПобарувачкаПобарувачкаПобарувачка нананана ХВХВХВХВ ↓↓↓↓↓↓↓↓ЦениЦениЦениЦени нананана ХВХВХВХВ ↓↓↓↓↓↓↓↓КаматниКаматниКаматниКаматни стапкистапкистапкистапки нананана ХВХВХВХВ ↑↑↑↑↓↓↓↓ИнвестицииИнвестицииИнвестицииИнвестиции ↓↓↓↓(нецелоснанецелоснанецелоснанецелосна вработеноствработеноствработеноствработеност)↓↓↓↓НационаленНационаленНационаленНационален доходдоходдоходдоход ↓↓↓↓↓↓↓↓РамнотежаРамнотежаРамнотежаРамнотежа

Company

LOGO



• КајКајКајКај КејнсКејнсКејнсКејнс ситеситеситесите патиштапатиштапатиштапатишта водатводатводатводат прекупрекупрекупреку каматнатакаматнатакаматнатакаматната стапкастапкастапкастапка

• 3 случаислучаислучаислучаи нананана КејнсоватаКејнсоватаКејнсоватаКејнсовата функцијафункцијафункцијафункција нананана побарувачкатапобарувачкатапобарувачкатапобарувачката нананана парипарипарипари

1. ПобарувачкатаПобарувачкатаПобарувачкатаПобарувачката нананана парипарипарипари ееее бесконечнобесконечнобесконечнобесконечно нееластичнаеластичнаеластичнаеластична нананана каматнатакаматнатакаматнатакаматната стапкастапкастапкастапка• L2 = 0 L = L1

• Целокупната побарувачка на пари се однесува на М2 (побарувачка напари како имот), никој не сака да купува облигации

• “КејнсовКејнсовКејнсовКејнсов траптраптраптрап” - промената на количеството на пари нема влијаниеврз висината на каматната стапка

- монетарната политика станува неефикасна• “Апсолутна склоност кон ликвидност” или “Liquidity trap”

Company

LOGO



2. ПобарувачкатаПобарувачкатаПобарувачкатаПобарувачката нананана парипарипарипари ееее наполнонаполнонаполнонаполно еластичнаеластичнаеластичнаеластична нананана висинатависинатависинатависината нанананакаматнатакаматнатакаматнатакаматната стапкастапкастапкастапка

• L1 = 0 L = L2(i)

• Сите сакаат својот имот да го држат во облигации, а не во пари• “Clasicall range ” – каматнатакаматнатакаматнатакаматната стапкастапкастапкастапка ееее наднаднаднад нивотонивотонивотонивото нананана коекоекоекое

побарувачкатапобарувачкатапобарувачкатапобарувачката нананана парипарипарипари сесесесе сведувасведувасведувасведува зазазазапотребитепотребитепотребитепотребите зазазаза плаќањеплаќањеплаќањеплаќање

3. КаматнатаКаматнатаКаматнатаКаматната стапкастапкастапкастапка сесесесе движидвижидвижидвижи помеѓупомеѓупомеѓупомеѓу претходнитепретходнитепретходнитепретходните двадвадвадва случаислучаислучаислучаи• Најчест случај• Побарувачката за пари е опаднувачка функција на каматната стапка• Каматната стапка преку стимулирање на инвестициите влијае врз

националниот доход, но влијае и врз побарувачката на пари какоимот

Company

LOGO



• Критики од Хикс, Робертсон...

• Најголема забелешка е субјективната интерпретација на склоноста конликвидност и каматата

• Општ заклучок за Кејнсовото сфаќање на паритe: порсатот наколичеството на пари влијае повеќе врз порастот на стопанскатаактивност отколку врз порастот на цените

• Кејнс смета дека парите имаат влијание, но не се “leading factor”

• Решавачко влијание врз стоп. текови имаат следниве независнопроменливи големини:

1. Три основни психолошки фактори (склоност кон потрошувачка, став конликвидноста и проценката за идниот принос на капиталот);

2. Од е/ца наемнина договорена помеѓу работодавачите и работниците;

3. Количеството на пари одредено од Централната Банка

Company

LOGO



• За сфаќањето дека парите “does not matter” најголем удел имаатследбениците на Кејнс

• Единствениот случај што го наведува Кејнс за “Liqidity trap” кога паритене се важни и немаат значење го подигаат на општоважечки

• Кејнс не е одговорен за пропаѓање на ставот дека парите немаатзначење. Тој има удел само во проширување на делокругот намонетарната теорија.

• Замката на ликвидност за време на Големата депресија

• Пифер (мин. вредност на каматните стапки која ја приближувапобарувачката на пари до бесконечност се движи околу 0 (споредПифер), односно околу 2 (според Еиснер)

Company

LOGO


Глава 2: МОНЕТАРНИ ТЕОРИИ4. Реформулирана квантитативна теорија или Фридманова“контрареволуција” во монетарната теорија

• Теорија на побарувачката на пари;

- Аспект на поединецот: парите се облик на имот;- Аспект на претпријатие: парите се капитално добро.

• Теорија на избор на потрошувачите

• Детeрминанти на побарувачката на пари:

• 1) Вкупна вредност на имотот во различни облици;

• 2) Движењето на цените и доходот на одреден облик на имот;• 3) Навиките и склоностите на поединците

• Производниот капацитет на човекот претставува еден вид на имот.

Company

LOGO



• W = Y/r

W – вкупен имотY – вкупен тек на доходотR – каматната стапка

• Доход: постојан и остварен доход• Потрошувачка: перманентна и транзиторна

Company

LOGO



• 5 различниразличниразличниразлични облициоблициоблициоблици вововово коикоикоикои можеможеможеможе дададада сесесесе држидржидржидржи имототимототимототимотот:1) М (money)

2) B (bonds)

3) E (equites)

4) G (non – human goods)

5) H (human capital)

• СоодветниСоодветниСоодветниСоодветни тековитековитековитекови нананана доходдоходдоходдоход:

1) Доходот од пари (p)

2) Доход од обврзници (rb)

3) Доход од акции (re)

4) Доход од физички добра5) Доход од работниот (производниот)капацитет на човекот6) Вкусот и преференциите на одделни сопственици на имот

Company

LOGO



• ПроцесПроцесПроцесПроцес нананана урамнотежувањеурамнотежувањеурамнотежувањеурамнотежување

• ПонудаПонудаПонудаПонуда нананана парипарипарипари = ПобарувачкаПобарувачкаПобарувачкаПобарувачка нананана парипарипарипари(износ и структура на имот прилагоден на желби и преференции напоединците)

• ПонудаПонудаПонудаПонуда нананана парипарипарипари > ПобарувачкаПобарувачкаПобарувачкаПобарувачка нананана парипарипарипари(нови односи на понуда и побарувачка и нови цени кај различните облици наимот, промена на желби и преференции на поединци)

• ПонудаПонудаПонудаПонуда нананана парипарипарипари = ПобарувачкаПобарувачкаПобарувачкаПобарувачка нананана парипарипарипари(конструирање на нова структура на имот со нови цени)

Company

LOGO



• РазликиРазликиРазликиРазлики помеѓупомеѓупомеѓупомеѓу приврзаницитеприврзаницитеприврзаницитеприврзаниците ииии противницитепротивницитепротивницитепротивниците нананана квантитативнатаквантитативнатаквантитативнатаквантитативната теоријатеоријатеоријатеорија:

1. Стабилност и значење на функцијата на побарувачка на пари;

2. Независност на факторите кои влијаат врз понудата и побарувачката на пари;

3. Обликот и функцијата на побарувачката на пари и другите функции кои се воврска со неа.

• КоличествоКоличествоКоличествоКоличество нананана парипарипарипари

1. Номинално (детерминирано од монетрните власти) и

2. Реално (детерминирано од држателите на имот)

Company

LOGO



• ДетерминантиДетерминантиДетерминантиДетерминанти нананана побарувачкапобарувачкапобарувачкапобарувачка нананана парипарипарипари нананана крајнитекрајнитекрајнитекрајните држателидржателидржателидржатели нананана имотимотимотимот:

1) Вкупниот имот (индекс е перманентниот доход);

2) Човечки и физички облик на имот;

3) Очекуваната стапка на принос на различните облици на имот (теорија наизбор);

4) Преференции заликвидност;

5) Степенот на економска стабилност;

6) Соодносот помеѓу прометот со капитал и доходот.

Company

LOGO



• Најкритикувана теза на Фридман е тезата дека инфлацијатаинфлацијатаинфлацијатаинфлацијата ееееисклучителноисклучителноисклучителноисклучително монетаренмонетаренмонетаренмонетарен феноменфеноменфеноменфеномен –

– Односно, инфлација може да настане исклучиво заради генерирањеповисока понуда на пари од побарувачката на пари, или доколку растотна понудата на пари се позиционира на ниво кое е повисоко од растотна нивото на производство.

• Емпириските податоци одат во прилог на основниот заклучок намонетаристичката теорија дека:

– МонетарнатаМонетарнатаМонетарнатаМонетарната понудапонудапонудапонуда ииии нивотонивотонивотонивото нананана ценицениценицени сесесесе движатдвижатдвижатдвижат секогашсекогашсекогашсекогаш вововово истаистаистаистарелацијарелацијарелацијарелација!

Company

LOGO



• ОсновниОсновниОсновниОсновни заклучоцизаклучоцизаклучоцизаклучоци нананана реформулиранатареформулиранатареформулиранатареформулираната квантитативнаквантитативнаквантитативнаквантитативна теоријатеоријатеоријатеорија:

1. Парите се основен водечки фактор во економијата;

2. Промените во парите претходат на промените во стопанските движења;

3. Побарувачката на пари е стабилна функција и влијанието на парите врзстопанските движења се ефектуира низ процесот на повторновоспоставување на монетарна рамнотежа;

4. Влијанието на парите врз стопанските движења се изразува созадоцнување по извесен временски период;

5. Најефикасна монетарна политика е онаа која предвидува константнастапка на монетарен раст.

Company

LOGO



• ОсновниОсновниОсновниОсновни забелешкизабелешкизабелешкизабелешки нананана реформулиранатареформулиранатареформулиранатареформулираната квантитативнаквантитативнаквантитативнаквантитативна теоријатеоријатеоријатеорија

1) Користење на премногу тесна дефиниција за парите;

2) Дискутабилност на водечкото влијание на парите врз економскатаактивност;

3) Тврдења на кејнсијанците за обратното влијание на економскатаактивност врз монетaраниот циклус;

4) Инфлацијата е исклучиво монетарен феномен;

5) Појава на криза во капиталистичкото стопанство поради недостиг напарична маса.

Company

LOGO



• 5.1 МонетаризмотМонетаризмотМонетаризмотМонетаризмот ииии неговотонеговотонеговотонеговото влијаниевлијаниевлијаниевлијание нананана монетарнатамонетарнатамонетарнатамонетарната политикаполитикаполитикаполитика

• ОсновниОсновниОсновниОсновни карактеристикикарактеристикикарактеристикикарактеристики нананана монетаристичкатамонетаристичкатамонетаристичкатамонетаристичката школашколашколашкола:

1. ВоВоВоВо теорискатеорискатеорискатеориска смисласмисласмисласмисла2. КакоКакоКакоКако економскаекономскаекономскаекономска филозофијафилозофијафилозофијафилозофија3. ВоВоВоВо методолошкаметодолошкаметодолошкаметодолошка смисласмисласмисласмисла4. ВоВоВоВо водењетоводењетоводењетоводењето нананана економскатаекономскатаекономскатаекономската политикаполитикаполитикаполитика5. ВоВоВоВо идеолошкаидеолошкаидеолошкаидеолошка смисласмисласмисласмисла

• МонетаризмотМонетаризмотМонетаризмотМонетаризмот сесесесе појавувапојавувапојавувапојавува вововово 50тететете, аааа својатасвојатасвојатасвојата најголеманајголеманајголеманајголема популарностпопуларностпопуларностпопуларност јајајајадостигнувадостигнувадостигнувадостигнува вововово 70тететете годинигодинигодинигодини нананана минатиотминатиотминатиотминатиот веквеквеквек;

• James Tobin

• ПрименаПрименаПрименаПримена нананана препоракитепрепоракитепрепоракитепрепораките одододод ФЕДФЕДФЕДФЕД ииии БундесбанкатаБундесбанкатаБундесбанкатаБундесбанката• ПрифаќањеПрифаќањеПрифаќањеПрифаќање нананана монетаристичкатамонетаристичкатамонетаристичкатамонетаристичката доктринадоктринадоктринадоктрина одододод странастранастранастрана нананана ММФММФММФММФ ииии СветскаСветскаСветскаСветска

БанкаБанкаБанкаБанка

Company

LOGO


Глава 2: МОНЕТАРНИ ТЕОРИИ4. Реформулирана квантитативна теорија или Фридманова

“контрареволуција” во монетарната теорија

КејнзијанизамКејнзијанизамКејнзијанизамКејнзијанизам ииии “КејнсоватаКејнсоватаКејнсоватаКејнсовата револуцијареволуцијареволуцијареволуција”

1. Отфрлање на Say – овиот закон за пазарот и претпоставките за полнавработенсот на сите фактори на производство;

2. Не постои автоматска рамнотежа;

3. Не постои автоматско чистење во процесот на урамнотежување;

4. На пазарот на труд постои недоброволна невработеност;

5. Големата светска криза е резултат на AD(пад), дејство на монетарна политикаи високите каматни стапки;

6. Одлучувачко дејство на фискалната политика;

7. Концептот на преференции на ликвидноста.

Company

LOGO



• ОсновниОсновниОсновниОсновни принципипринципипринципипринципи нананана монетаризмотмонетаризмотмонетаризмотмонетаризмот1. Долгорочна стабилна агрегатна функција на побарувачката за пари;

2. Побарувачката за пари и брзината на оптегот на парите се стабилни, а влијанието накаматните стапки е незначително;

3. Перманентен доход;

4. Клучните алки на монетаризмот при стабилна пазарна игра;

5. Третманот на понудата на пари како егзогена варијабла;

6. Краткорочно и долгорочно влијание на монетраните врз реалните варијабли(производството, доходот и цените);

7. Вградување на “адаптивните инфлациони очекувања” во функцијата напобарувачката на пари;

8. Либералистичката економска филозофија;

9. Неефикасност на државната интервенција, клучна улога на монетaрната политикапреку правилото за константен раст на паричната маса;

10. Понудата на пари треба да биде константна;

11. Улогата на државата во економскиот живот треба да се намалува.

Company

LOGO



Milton Friedman

Реформулираната квантитативна теорија на паритеОсновни гледишта:

• Движењето на паричната маса е клучна детерминанта во движењето на цените;

• Монетaрната политика е основен инструмент на економската политика за регулирање напаричната маса;

• Паричната маса е егзогена варијабла;

• Теорија за побарувачката за пари како стабилна категорија која ја одредуваат стабилнифункционални односи;

• Противник на дискреционата монетарна политика кој се залага за стабилен пораст напаричната маса на долг рок;

• Ориентираност кон емпириски истражувања;

• Реално количество на пари и постојан доход;

• Time lag;

• M ↑ > Y ↑ на светско ниво;

• Толкување за појавата на Големата светска економска криза;

• Земјите во развој – увозници на готови производи, извозници на суровини;

• Против постоењето на регионални светски организации• Против постоењето на фиксни девизни курсеви

Documents

Monetarni teorii 1