mr sc. dr Sanja Tešanović Specijalista porodične medicinemr sc. dr Sanja Tešanovi ... humanim papiloma virusom, infekcija herpes simpleks virusom i hlamidijom Prevencija polno

1

ZDRAVSTVENA NJEGA U PORODIČNOJ MEDICINI

mr sc. dr Sanja Tešanović Specijalista porodične medicine

2

Rast i razvoj adolescenata

Navike ishrane Poremećaj ishrane kao što je anoreksija, bulimija,

gojaznost sa prejedanjem su pokazatelji značajnog psihološkog distresa

Poremećaj prehrane kod adolescenata Bulimija nervoza pogađa 4-9% adolescenata i

mlađih odraslih ženskih osoba Anoreksija ima prevalencu od 0,5-2% Debljina će dobiti epidemijske razmjere u 21. vijeku

3


Faktori koji dovode do poremećaja prehrane: Genetski, ženski pol, Držanje raznih dijeta Socijalno- ekonomski položaj Poremećaji ličnosti Loši odnosi u porodici Zanimanja koja zahtijevaju puno vježbanja Hronične bolesti Anoreksija nervoza Karakteriše se izrazitim poremećajem prehrane i

određenim psihičkim promjenama

4


Od anoreksije oboljevaju tinejdžeri, uglavnom djevojčice

Opsjednute su idejom vitkosti, izbjegavaju obroke ili jedu samo salatu ili malo kuhanog povrća

Glavni cilj- istopiti što više masnoće u tijelu Anoreksična djevojka gubi sposobnost da

objektivno sagleda svoje tijelo- sebe vidi debelom i onda kada postane “kostur prekriven kožom”

Svaka peta oboljela djevojka umire, mogu imati hronični tok koji traje 10 i više godina

5


Kriterijum za postavljanje dijagnoze za anoreksiju

Intenzivan strah od gojaznosti koji se ne smanjuje kako gubitak težine napreduje

Poremećaj načina na koji se doživljava TT Odbijanje da održava TT iznad minimalne normalne

za uzrast i visinu Kod žena, odsustvo najmanje 3 uzastopna

menstrualna ciklusa (primarna ili sekund. amenoreja)

Komplikacije anoreksije nervoze

6


Komplikacije anoreksije nervoze Metaboličke abnormalnosti Gastrointestinalne i renalne Kardijalne i pulmonalne Hematološke i imunološke Dentalne, poremećaj tekućine i elektrolita Druge fiziološke promjene Klinički hypothyroidismus: suha koža, zatvor,

hipotermija, bradikardija, oslabljeni duboki tetivni refleksi, hipotenzija

EKG promjene: niska voltaža, produžen QT interval, S-T depresija

7


Bulimija nervoza Poremećaj prehrane- ima dosta sličnosti sa

anoreksijom Oboljevaju žene od puberteta, sve do 30-tih god.

života Sličnost je zajednički strah od debljine i opsesivna

težnja za vitkošću, različitost je u načinu prehrane i blažim psihičkim poremećajima

Anoreksičarka odbija hranu, bulimičarka ima napade prežderavanja, pojede ogromnu količinu hrane koju izbacuje iz tijela namjernim povraćanjem

8


Iza napada prejedanja nastaje jak osjećaj krivice zbog gubitka kontrole nad obrokom, te slijedi preskakanje narednih obroka i duže ili kraće gladovanje- oblik samokažnjavanja

Kada pregladni ponovo nastaje jaka- vučja glad i napadi prejedanja

Anoreksično ponašanje često može preći u bulimično i obrnuto

Bulimija može godinama ostati neprepoznata, jer djevojke imaju idealnu težinu- mogu je održavati povraćanjem

9


Neke karakteristike bulimije Intenzivna preokupacija TT i oblikom karakterisana

sa: Prejedanjem Nedostatkom kontrole Obično blago prekomjerna težina Prisutan poremećaj ličnosti ili porodična anamneza

afektivnih poremećaja

10


Kriterijumi za postavljanje dijagnoze bulimije (DSM-IV)

Rekurentne epizode halapljivog jedenja, u odvojenom vremenskom periodu kraćem od 2 sata Tokom halapljivog jedenja strah od nemogućnosti

da stane sa jedenjem Redovno praktikovanje samo-indukovanog

povraćanja, upotreba laksativa Prosječan minimum od 2 epizode halapljivog

jedenja nedeljno, u trajanju najmanje 3 mjeseca Može se javiti kod mladih ljudi koji imaju normalnu

težinu ili su pomalo gojazni

11


Komplikacije bulimije nervoze Zamorenost Bol u abdomenu, bol u grudima Otečene-osjetljive parotidne žlijezde Upala grla, ezofagitis Generalni gubitak dlakavosti Erozija zubne gleđi Ožiljci zglobova prstiju- kalusi Konstipacija Krvave oči, akrocijanoza Žutica, edem

12


Komunikacija i liječenje poremećaja prehrane Intervjuisanje adolescenata Adolescenti su jako osjetljivi na jezik tijela Budite prihvatljivi, ne osuđujte i budite

zainteresovani Provedite vrijeme sa roditeljima i tinejdžerima, pa

onda samo sa tinejdžerima Ponovo se fokusirajte na adolescente i pitajte da li

imaju druga pitanja Terapeutski savez izgrađen na povjerenju i

zajedničkom poštovanju

13


Razumijevanje i empatija Ubijediti pacijente u politiku povjerljivosti dok ih

podstičete da problem otkriju svojim roditeljima Podrška i kooperacija roditelja je vitalna kada

pacijent počinje program tretmana Obavezno pitajte Da li jedete određene regularne obroke i užine

tokom dana? Da li se osjećate tužno ili jadno na bilo koji način

vezano za jelo? Da li osjećate da je vaša ishrana haotična i izvan

kontrole?

14


Da li ikada jedete količinski mnogo hrane i osjećate da je teško stati?

Ako jeste, koliko često se to dogodi? Tretman Model promjene je važan- “spremnost na promjene” Odrediti da li je hospitalizacija ili vanbolničko

liječenje potrebno Multidisciplinarni pristup Nutricionalna rehabilitacija Psihoterapija- kognitivno-bihevioralna terapija Porodična terapija, farmakoterapija

15


Polno prenosive bolesti i kontracepcija Najčešće polno prenosive bolesti su: AIDS, infekcija

humanim papiloma virusom, infekcija herpes simpleks virusom i hlamidijom

Prevencija polno prenosivih bolesti- edukacija o polno prenosivim bolestima, promjena stava i ponašanja adolescenata, smanjenje broja partnera, odgađanje početka polne aktivnosti

Prioritet u prevenciji polno prenosivih bolesti- promjena u ponašanju adolescenata

16


Prvo, mehanička zaštita u obliku kondoma ne pruža gotovo nikakvu zaštitu od tzv. “SS”polno prenosivih bolesti

Drugo, neredovna i nepravilna upotreba kondoma ne pruža sigurnu zaštitu

Hlamidija Simptomi se javljaju 7-28 dana od odnosa Dizurija (otežano, bolno mokrenje) Bistri do sluzavognojni sekret na vešu

17


Gonoreja Simptomi počinju 2-14 dana od odnosa Dizurija i gnojni iscjedak Početak blag, simptomi se pojačavaju kako se bolest

širi AIDS Znojenje dlanova, stalni proliv, zamor, kašalj, noćno

znojenje Razvijaju se različite infekcije

18


Sifilis Primarno se razvija bolna ranica Sekundarno- osip, umor, visoka temperatura Simptomi prolaze bez liječenja i ulaze u latentnu

fazu Može završiti letalno ako se razvije tercijalni sifilis Hepatitis B i C Prisutna temp., mučnina, bol u stomaku Povišene vrijednosti jetrenih enzima Infekcija humanim papiloma virusom Razvijaju se genitalne bradavice, vaginalni sekret sa

svrabom, često asimptomatski

19

Zdravstvena njega starijih osoba

“Starost čini čovjeka osjetljivim na bolest, ali sama po sebi nije bolest”

Prema SZO starost nastaje nakon 60 godina Starost je gerijatrijski problem nakon 75. godine Osobe sa visokim rizikom su: Osobe sa 75 i više godina Osobe sa problemima u aktivnostima svakodnevnog

života Društveno izolovane osobe Nedavno hospitalizovane osobe Osobe sa psihijatrijskim ili kognitivnim promjenama

20


Promjene na integumentarnom (pokrovnom) sistemu:

Koža suha, blijeda, manje elastična Dlaka tanja i siva Gubitak potkožnog masnog sloja Suhoća sluznica Suhoća usta, oka, vaginalne sluznice Promjene na KVS: Krvni sudovi su manje elastični i suženi Snaga srčanog mišića je smanjena Provođenje impulsa u srcu je izmjenjeno, sve

dovodi do povišenog TA, aritmija

21


Promjene na respiratornom sistemu Pluća su manja i rigidnija Rebarne hrskavice kalcificiraju Rizik od infekcija povećan Promjene na muskuloskeletnom sistemu Smanjena mišićna masa i snaga Tetive se skraćuju Smanjena koštana masa Povećan rizik od fraktura Promjene na nervnom sistemu Smanjenje broja nerv. ćelija, refleksi sporiji Veći broj padova

22


Promjene na senzornim organima Gubitak vida i sluha Slabiji osjećaj okusa Viši prag za osjećaj bola, dodira, temp. Dolazi do gubitka apetita Promjene na GI sistemu Promijenjen dentalni status, smanjena produkcija

pljuvačke, osjećaj okusa Povećan rizik od zatvora Promjene na genitourinarnom sistemu Renalni protok i filtracija bubrega smanjena Uvećanje prostate, atrofija reprodukt. organa žene

23


Dodatne promjene Smanjena imuna reakcija Tjel. temperatura je niža Smanjena produkcija hormona štitne žlijezde i

ostalih hormona Dolazi do smanjene mogućnosti borbe protiv

infekcije, veće mogućnosti razvoja dijabetesa

24


Procjena funkcionalnog zdravstvenog obrasca Uključuje procjene načina na koji ljudi funkcionišu-

njihova pokretljivost, status ishrane, menadžment lijekova, vještine suočavanja s problemima..

Osim procjene fizičkog zdravlja uključuje socijalne, razvojne, kulturne i duhovne aspekte

Procjena pokretljivosti Opisujemo sposobnost osobe da nastavi sa

svakodnevnim životnim aktivnostima- ADŽ

25


Osnovne ADŽ za nezavisnot u domu uključuju: Presvlačenje Jedenje Kretanje Toaleta, higijena Instrumentalne ADŽ za nezavisnot u zajednici

uključuju: Kupovinu Kućne poslove i brigu o domu Korištenje novca Priprema hrane i korištenje lijekova

26


Upotreba telefona, putovanje Za procjenu ADŽ korisna je kućna posjeta U sklopu procjene starijih vršimo procjenu spavanja,

procjenu čula, prisustvo depresije, anksioznosti, procjenu sposobnosti mišljenja (kognitivnu sposobnost) koja služi za otkrivanje dva moguća tipa kognitivnog oštećenja- delirijum i demencija

Delirijum (konfuzija) Reverzibilno kliničko stanje koje karakteriše

dezorjentisanost u vremenu i prostoru, ali ne i gubitak identiteta i pamćenja

Promjene raspoloženja, poremećen san, nivo svijesti

27


Uzroci delirijuma mogu biti: Lijekovi, infekcije Hipo i hiperglikemija Emocionalni stres Hipoksija, anemija Dehidracija Demencija Progresivno i nepovratno propadanje intelektualnih

sposobnosti i viših mentalnih funkcija (mišljenje, govor, učenje) zbog određenih organskih uzroka

Ima podmukao početak, a simptomi dugo traju

28


Uzroci demencije: Alzhajmerova bolest Cerebrovaskularna oboljenja Parkinsonizam Genetika- samo 10% Za procjenu kognitivnih sposobnosti koristi se

MMSE (Mini pregled mentalnog satusa) Bodovanje MMSE-a Maksimalni zbir poena je 30 Normalna spoznaja 27-30 Blago pogoršanje 20-26 Umjereno 10-19, ozbiljno pogoršanje 0-9 poena

29


Gerijatrijska depresija Depresija- mentalno stanje koje se karakteriše

dugotrajnim osjećajem tuge, beznađa, pesimizma Sreće se u svim životnim razdobljima Češća je kod ljudi sa demencijom Dijagnoza depresije- znaci i simptomi Skraćenica SIK E KAPS S- spavanje: tipično rano buđenje I- interes: smanjen interes za omiljene stvari K- krivnja: osjećanje krivice neopravdano E- energija: neprekidan umor

30


K- koncentracija: konfuzija i usporen tok misli A- apetit: često slab apetit i gubitak težine P- psihomotorika: psihomotorna retardacija S- samoubistvo: misli o smrti ili samoubistvu Za postavljanje dg. depresije kod starijih koristi se

skala gerijatrijske depresije Pacijent izabere najbolji odgovor kako se osjećao

tokom prošle sedmice Odgovori su DA ili NE Oni u boldu ukazuju na depresiju Rezultat >5 ukazuje na depresiju, dodatni odgovor

treba, a>10 je skoro uvijek depresija

31


Promocija zdravlja kod starijih osoba Podrazumijeva: Bezbjednost koja se odnosi na padove Korištenje sigurnih lijekova Ishranu, spavanje, eliminaciju hrane Prevencija padova kod starijih osoba Inspekcija kuće- napraviti preporuke Procjena pacijenata- vid, sluh, snaga, pokretljivost Revizija lijekova Savjeti o ishrani- unos kalorija, dodaci kalcija Uključiti pacijenta u program vježbi

32


Korištenje sigurnih lijekova Polifarmacija je česta kod starijih Prevencija polifarmacije Imati ažuriranu listu svih lijekova Pacijent treba povremeno donijeti lijekove koje pije

u ambulanti Poznavati dejstvo lijekova Promocija ishrane kod starih Manje kalorija zbog redukovane aktivnosti Pažnju posvetiti prisustvu vlakana u ishrani Oprez sa unošenjem tečnosti Za žene u menopauzi, povećan unos Ca i vit. D.

33


Rizični faktori ishrane kod starijih Slabija motivisanost za jedenjem Smanjen apetit, unos tečnosti Nevarenje i netolerancija hrane Nemogućnost starije osobe da sebi priušti hranu

koja je hranjiva Promocija odmora i spavanja kod starijih Odgovarajući odmor- raspored spavanja Adekvatne aktivnosti i vježbe Olakšavanje bola i neugodnosti Topla kupka, mlijeko, mali obrok Pomoć u menadžmentu stresa

34


Izbjegavati lijekove kao što su barbiturati, jer vode konfuziji i usporenosti sledeći dan

Eliminacija hrane kod starijih Konstipacija je problem kod starijih Uzroci-usporena peristaltika Smanjena mišićna snaga, neaktivnost Smanjen unos hrane, tečnosti,vlakana Smanjena senzorna percepcija- signal za defekaciju

može proći neprimjećen Tendencija ka nepotpunom pražnjenju crijeva

35


Njega za prevenciju konstipacije Adekvatan prehrambeni unos hrane, tečnosti (1500-

2000 ml) i vlakana Vježbanje Oprez kod nagonske defekacije Mogu se koristiti omekšivači stolice i laksativi

36

3. Opšta zdravstvena stanja koja izazivaju ovisnost

Definicija ovisnosti Osoba je ovisna o određenoj supstanci kada

doživljava njena psihoaktivna dejstva prijatnim, pri čemu ne može kontrolisati nagon za ponavljanim uzimanjem iste

Kliničke karakteristike ovisnosti Žudnja- svakodnevno ide u kafanu zbog pića Gubitak kontrole- bezuspješno pokušava smanjiti Kompulzija za uzimanjem- zanemaruje kuću, posao Uzimanje bez obzira na posljedice- razori porodicu,

izgubi posao

37


Ovisnost o alkoholu i pušenje sa rizikom Klasifikacija Poremećaji izazvani direktnim toksičnim

djelovanjem alkohola na mozak (intoksikacija, delirijum, apstinencijski sindrom)

Poremećaji ponašanja izazvani alkoholom (zloupotreba alkohola i ovisnost)

Poremećaji trajnog karaktera uzrokovani alkoholom (amnestički poremećaj, demencija, Korsakovljev sindrom)

38


Dijagnostičke kategorije konzumiranja alkohola 1. Umjereno (niskorizično) ili nehazardno

konzumiranje alkohola se definiše kao: 0 trošenja za posebnu populaciju- trudnice, djeca 2 standardna pića (SP) maximalno dnevno za

muškarce i žene 9 pića (SP) max. za žene nedeljno 14 pića (SP) max. za muškarce nedeljno 2. Pijenje sa rizikom ili hazardno pijenje Konzumiranje alkohola iznad niskorizičnih nivoa,

ali se psihički i socijalni problemi još nisu javili

39


3. Štetno pijenje Zloupotreba alkohola- konzumiranje alkohola iznad

niskorizičnih nivoa uz postojanje 1 ili više socijalnih ili psiholoških problema

Zavisnost o alkoholu- prisutnost 3 ili više glavnih kriterijuma oštećenja uzrokovanih alkoholom koji su bili izraženi u prethodnih 12 mjeseci

40


Uloga medicinske sestre u postavljanju dijagnoze alkoholizma

Medicinska sestra igra važnu ulogu u procjeni zloupotrebe alkohola- može je uraditi tokom godišnjih sistemat. pregleda ili posjeta ljekaru povezanih sa konzumiranjem alkohola

Jedan broj pacijenata dolazi sa povredama nastalim kao rezultat opijanja

Drugi traže pomoć zbog raznih oboljenja koja nastaju kao posljedica zloupotrebe alkohola

41


Sestrinska anamneza- pitanje o sedmičnom i maksimalnom dnevnom konzumiranju alkohola

Jedno SP sadrži 13,6 g. apsolutnog alkohola Osobe koje često poriču prekomjerno konzumiranje

alkohola: starije žene, teški ovisnici, oni koji prvi put dolaze ljekaru, oni koji ne razmišljaju o prestanku pijenja

Ako je odgovor nejasan- postavljaju se fokusirana pitanja- da li popijete da bi lakše zaspali, čašicu uz ručak, u posebnim prilikama..

42


CAGE upitnik- za screening alkoholizma 1. Jeste li ikada osjetili da bi trebali smanjiti pijenje? 2. Jesu li Vam ljudi dosađivali kritikovanjem Vašeg

pijenja? 3. Jeste li se ikad osjećali krivim što pijete? 4. Jeste li ikada osjećali da Vam piće treba odmah

ujutro za smirenje? Dva potvrdna odgovora- potencijalni alkoholizam CAGE upitnik- najčešće primjenjivan i olakšava

procjenu med. sestrama

43


Komplikacije apstinencijalne krize Konvulzivni napadi- 8-48 h nakon konzumiranja

poslednjeg pića Aritmije, halucinacije Delirijum tremens- počinje 3-5 dana apstinencije,

kod teških ovisnika, zastrašujuće halucinacije, paranoidne iluzije, dezorijentacije

Febrilnost, povraćanje, HTA, lupanje srca Simptomi se pogoršavaju noću

44


Hronične komplikacije zloupotrebe i ovisnosi o alkoholu

Gastrointestinalne- ciroza jetre, gastritis, pankreatitis HTA, kardiomiopatije, pneumonije, TBC Neurološke komplikacije, povrede glave, prelomi Amenoreja, nepravilni menstr. ciklusi, impotencija,

sterilitet Najvažnija psihijatrijska komplikacija je depresija

45


Ovisnost o drogama Zloupotreba supstanci- vremenom kao rezultat

stalne upotrebe supstanci razvijaju se fiziološki, emocionalni, kognitivni i bihejvioralni problemi

Osoba nije sposobna donositi dobre odluke i rješavati probleme

Opioidi Zloupotreba česta u praksi Fizički simptomi: bolovi u mišićima, mučnina,

proliv, psihološki problemi prekidom upotrebe- nemir, anksioznost, nesanica, umor

46


Kanabis (marihuana i hašiš) Uzrokuje relaksaciju i blaga halucinogena dejstva Može indukovati psihozu i shizofreniju Hronična upotreba može dovesti do: HOBP,

oboljenja koronarnih arterija Kokain Unosi se inhalacijom, injekcijama, pušenjem Uzrokuje kratku euforiju Akutno uzrokuje konvulzivne napade, delirijum,

psihozu, KVB Hronična upotreba- depresiju, nasilno ponašenje,

samoubistvo, intenzivno mršaju

47


Anabolički steroidi Koriste ih atletičari i mladi ljudi- žele poboljšati

izgled Hormonska dejstva- hirzutizam, ginekomastija,

akne, poremećaj menstr. ciklusa, atrofiju testisa Dugoročna upotreba- opasnost za nastanak

hepatocelularnog Ca i KVB Akutna i hronična dejstva- depresiju, suicidne ideje,

psihozu Prekid- umor, depresija

48


Uloga medicinske sestre u postavljanju dg. bolesti ovisnosti

Detaljna anamneza o pušačkom statusu, ranijoj ili trenutnoj upotrebi alkohola, kanabisa ili uličnih droga

Pitati o ranijoj upotrebi opioida, te da li u porodici ima bolesti ovisnosti

Ovisnici dolaze često kod ljekara- traže rp. za sebe ili nekog u porodici, skloni su maltretiranju zdravst. osoblja

49


Razgovor sa supružnikom ili roditeljima ukazuje često na intoksikaciju, apstinencijske krize, zanemarivanje odgovornosti što ukazuje na ovisnost

Fizički znaci ovisnosti su psihički simptomi, nesanica, infekcija kože, povrede, nasilja

Uloga medicinske sestre u liječenju bolesti ovisnosti Ima aktivnu ulogu, pomaže članovima porodice da

se suoče sa situacijom, motiviše osobu da traži pomoć

Ukazuje na probleme, međusobne brige, specifičan način liječenja

50


Edukuje porodicu o hroničnom toku bolesti ovisnosti, načinu prevencije relapsa

Ističe da će liječenje dovesti do poboljšanja ponašanja, socijalnih okolnosti i povlačenja simptoma apstinencije

Sve zdravstvene ustanove moraju raspolagati informacijama o specijalistima ili udruženjima koja se bave liječenjem bolesti ovisnosti, te ih staviti na raspolaganje pacijentima i njihovim porodicama

51


Upotreba duvana Pušenje- najznačajniji preventabilni uzrok

morbiditeta i mortaliteta 1,2 miliona ljudi u Evropi godišnje umre od

posljedica pušenja Pušenje uzrokuje KVB, CVB, maligne bolesti.. Nikotinsku ovisnost- koja uzrokuje i finansijsko

opterećenje Rizik oboljevanja i kod osoba koje su pasivno

izložene pušenju

52


Mehanizam nastanka ovisnosti i odvikavanje Povezanost pušenja i pijenje kafe, kontakt sa drugim

pušačima stvara ovisnost Simptomi odvikavanja- iritabilnost, otežana

koncentracija, sniženo raspoloženje, povećanje apetita, glavobolja, poremećaj sna

Javljaju se u prva 24h, dostižu najveći nivo između 2 i 72 sata, progresivno opadaju u naredne 2-4 sedmice

53


Proces odvikavanja od pušenja Motivacijski intervju i kratke intervencije Tokom intervjua koriste se sledeće strategije:

postavljanje otvorenih pitanja, vaganje prednosti i nedostataka, tumačenje osjećanja pacijenata, ohrabrivanje pacijenta da napravi promjenu i rezime

Prema Američkim preporukama motivacijski intervju se sastoji od 5 specifičnih koraka (“5A”) koji se moraju pratiti i primjenjivati kod svakog pušača

54


Korak 1- Pitati (ask) Za pušački status, podatak se unosi u zdravstveni

karton, Potom se vrši sveobuhvatna procjena upotrebe

duvana, korištene vrste duvanskih proizvoda (cigare, lule)

Korak 2- Posavjetovati (advise) Kratko i jasno posavjetovati da prestanu pušiti-

navesti nekoliko koristi prestanka pušenja

55


Korak 3- Procijeniti (assess) Model promjene ponašanja- Transteoretski ima 5

stadijuma: Prekontemplaciju- pušač ne razmišlja o prestanku

pušenja Kontemplaciju- razmišlja da prestane pušiti u

narednih 6 mjeseci Pripremu- čvsto je odlučio da prestane pušiti u

narednih 30 dana Akciju- bivši pušač- prestao pušiti poslednjih 6 mj. Održavanje

56


Procjena nikotinske ovisnosti- postavljanje pitanja o broju popušenih cigareta- blaga 1-9, umjerena 10-19, jaka 20-30, veoma jaka >30

Vremenu od buđenja do prve cigarete- >60 min., 30-60, 5-30, <5 min.

Simptomi odvikavanja- minimalni, umjereni, izraženi, veoma izraženi

Korak 4 Pomoći (assist) U stadijumu prekontemplacije Kratka intervencija od 3 min. se koristi za

informisanje o pomoći koju može dobiti od TPM ako odluči da prestane pušiti

57


Važno je: Navesti pacijenta da razmišlja zbog čega puši Razgovarati sa pacijentom o “negativnim”efektima

prestanka pušenja (kratkoročnim, dugoročnim) Identifikovati koristi prestanka pušenja (ušteda

novca, zdravlje, lični uspjeh) Identifikovati prepreke za prestanak pušenja i

pronaći alternativna objašnjenja za prevazilaženje ovih smetnji (npr. dobijanje na težini)

Ponavljati kratku intervenciju tokom svake sledeće posjete pacijenta

58


U stadijumu kontemplacije pušač je svjestan svog problema, razmišlja o njemu

Pokušava da procjeni razloge za i protiv promjene Prezentuju se druge terapijske opcije: farmakološki

tretman, grupni programi, individualni tretmani za odvikavanje

U stadijumu pripreme pušač vjeruje da je promjena moguća

Konsultacije najmanje 10-15 min. Određivanje datuma prestanka pušenja Identifikovanje rizičnih situacija

59


U stadijumu akcije- krenuo je u proces promjene ponašanja s ciljem konačnog rješavanja problema

Tokom konsultacija govori se o riziku od relapsa, apstinenciji, simptomima odvikavanja, koristima prestanka..

Stadijum održavanja- karakteriše se naporom individue da se održi u novom obliku ponašanja

Edukator treba ohrabriti bivše pušače da održavaju apstinenciju, ako se javi relaps traže se razlozi neuspjeha i planira sledeći korak u procesu odvikavanja

60


Korak 5- pratiti U fazama pripreme i akcije planira se praćenje sa 2-

6 konsultacija Zakazuju se u 1,2,4, i 8-oj sedmici Prva konsultacija- diskutuje se uspjeh, izazovi... Sledeće- rizik od relapsa, apstinenciji, simptomima

odvikavanja Nikotinska zamjenska terapija Nikotinski flasteri, žvakaće gume, septolete, dok

inhalere i nazalne pumpice prepisuje ljekar K.I. za primjenu nikotinskih zamjena je aktivno

pušenje

61

HVALA NA PAŽNJI!

Documents

mr sc. dr Sanja Tešanović Specijalista porodične medicinemr sc. dr Sanja Tešanovi ... humanim papiloma virusom, infekcija herpes simpleks virusom i hlamidijom Prevencija polno