Mslmanlar iin Alveri RehberiGda maddelerinin satn alnmas iin rn listeleri Salkl beslenme nerileri

Mslmanlar iin Alveri Rehberi Gda maddelerinin satn alnmas iin rn listeleri Salkl beslenme nerileri

2

2009 Tketici Haklarn Koruma Federal Birlii Verbraucherzentrale Bundesverband e. V., BerlinGzden geirilmi 4. Bask, Ocak 2009

Bu eserin telif hakk tm unsurlaryla beraber sakldr.

Bilhassa telif haklarn koruma yasasnn izin verme-

dii deerlendirmeler iin, Tketici Haklarn Koruma

Federal Birliinden nceden izin almak gereklidir. Bu

izin zellikle oaltmalar, uyarlamalar, tercmeler, mik-

rofilme ekmek ve bunlarn elektronik sistemlere kay-

dedilmesi ve dzenlenmesi iin gereklidir. Bu kitaba,

Tketici Haklarn Koruma Federal Birliinin izni olmak-

szn, (reklam-)kartmalar veya benzeri eyler yapt-

rlamaz. Bu kitap nc ahslar tarafndan sat art-

trmak gayesiyle kullanlamaz veya Tketici Haklarn

Koruma Federal Birlii ile ibirlii yaplyor izlenimi veri-

lemez.

ISBN: 978-3-936350-55-5

Printed in Germany

3

indekiler

1 Giri .......................................................................... 5

2 Bilmekte fayda var! ................................................... 7Gda Maddelerinin Etiketlenmesi ............................... 8

Ticari tanm ................................................................9

indekiler listesi ...................................................... 10

Son kullanma tarihi ve tketim tarihi ........................ 12

Dolum miktar .......................................................... 13

Etiket zerinde yer alan ilave bilgiler ......................... 13

Fiyatn yazlmas ........................................................15

retici bilgileri ..........................................................15

Besin eleri ve besin deerleri ................................16

imanlatclara kar renkli uyar kart ......................17

3 Salkl beslenmek elencelidir ve sizi zinde tutar! ...................................................19Her gn tketmemiz gereken besinler ...................... 20

Her gn tketmek zorunda olmadmz besinler ...... 24

Tketmemiz gerekmeyen besinler............................. 25

4 Daha baka neler nemli? ....................................... 27Gda denetimi ve ikayet etme ................................. 28

EAN-kodunun srr ....................................................29

Acaba bunun anlam nedir ? ...................................30

5 rn listeleri ........................................................... 33Bebek ve ocuk besinleri ......................................... 38

Hamur ileri iin hazr karmlar

ve dier malzemeler ................................................. 45

Ekmek, ekmekik (Brtchen)

ve dier unlu mamller .............................................49

Hazr rnler ............................................................ 55

4

Kat ve sv yalar ..................................................... 69

Meyve sular ve serinletici iecekler ..........................72

Baharatlar, eniler, mayonez, hardal .......................82

Peynir ...................................................................... 87

Kahve, t, kakao, ay .................................................. 95

Kurabiye ve kekler .................................................... 97

Krakerler ve attrmalk rnler .............................. 101

Reeller, kahvaltlk tatl kremalar, tatlandrc

ve kvam verici maddeler ........................................ 104

St rnleri .............................................................107

Msli, kahvaltlk gevrekler, tahllar ......................... 118

Makarnalar, pirin, Gnocchi

ve dierniastal rnler ......................................... 123

Baharatl ekmek st kahvaltlklar

ve dier kahvaltlk rnler ..................................... 126

Tatllar ve tatl soslar .............................................. 129

ekerli mamller ve dondurma ................................133

6 Ek belge .................................................................149Fihrist .................................................................... 150

Tketici haklarn koruma merkezleri ve

Federal Tketici Haklarn Koruma

Merkezleri Birlii ..................................................... 151

Tketici haklarn koruma merkezleri .......................152

Knye .....................................................................154

Rehber ....................................................................155

1 Giri

6

Giri

Gda maddelerini retme konusunda Federal Almanya

Cumhuriyeti ve dier Avrupa lkelerinde geerli olan

resmi hkmler, mslmanlarn helal yemekle ilgili

eri kurallarna uygunluk arz etmekte yetersiz kalmak-

tadr. Ayn durum, mantksal olarak sadece et deil,

etten retilen katk maddelerini de yemek istemeyen

vejetaryanlar iin de geerlidir.

Her gn vermekte olduumuz danma hizmetlerinde n,

genellikle eksik ve okunakl olmayan etiketlemenin

alverii ve gnlk yemek piirmeyi bu insanlar iin

zorlatrdn ve onlar elikiye drebildiini biliyo-

ruz. Bir gda maddesinin ambalajnda bir sr bilgi yer

alyormu gibi grnsede, genellikle en nemli bilgiler

eksik braklmaktadr. Mslmanlar iin bu et iketlerde

yer alabilecek en nemli bilgi, kasaplk ha yvanlara, bil-

hassa da domuza ait unsurlarn s zkonusu rnde

mevcut olup olmaddr. Msl manlar iin sadece

usulne uygun kesilmemi dier hayvanlarn eti deil,

alkoll madde ieren gda rnleri de haramdr. Veje-

taryanlar ise eitli sebeplerden dolay et yememekte-

dirler.

Bu rehberi, et ve kasaplk hayvanlara ait rnler ve

alkoll maddeler iermeyen hangi rnlerin mevcut

olduu konusunda sizi bilgilendirmeyi amalamaktadr.

Bunun dnda size salkl beslenme ile ilgili bilgiler

de sunacaz. Zira bir ok kii ok fazla miktarda, ok

yal, ok ekerli ve ok tuzlu yemek yemektedir ve

bylece fazla kilo ve dier salk sorunlar ile ilgili prob-

lemler yaamaktadr.

2 Bilmekte fayda var!

8

Bilmekte fayda var!

ncelikle birka kanuni hkmle ilgili size ksa bir zet

sunmak istiyoruz. Bu hkmler hangi dine mensup

olursa olsun, vejetaryen olsun veya olmasn gda mad-

deleri satn alan herkes iin nemlidir. nk biz bu

gda maddelerini bir televizyon veya bir ift ayakkab

gibi kullanmyoruz. Biz bunlar yiyerek tketiyoruz

ve bu da bu konuda birka fazla ey renmeye deer.

Gda maddelerinin etiketlenmesi

Gda maddelerinin etiketlenmesi Avrupa Birliinin

belirledii hkmlere gre dzenlenmektedir ve Gda

Maddeleri Hukukunun en nemli kanunlarndan biridir.

Bu dzenlemeye gre etikette gda maddesinin tr,

zellii, ierik maddeleri, kalitesi, hazrlan ve kulla-

nm ile ilgili bilgiler yer almaldr. Ambalajlanm olan

gda maddelerinde bir dizi bilginin verilmesi zorunlu-

dur. Aada size belirtilmesi gereken en nemli bilgi-

ler hakknda aklama yapacaz.

Hazr ambalajlar iersindeki gda maddelerinin etiket-

leri zerinde u bilgilerin yer almas zorunludur:

l Ticari tanm, yani gda maddesinin ad,l Aaya doru sralanan iindekiler dizini, arlk,

kullanlan tm katk maddeleri ve gda maddesinin

kullanm amac

l Belirli alerjileri tetikleyen malzemeler,l Son kullanma tarihi ve tketim tarihi,l Dolum miktar,l reticinin, ambalajlayann veya datcnn

ad ve adresi ve

l Parti/arj Numaras.

9

2

neri: Gda maddelerinin etiketlenmesine dair hkm-ler geni kapsamldr. Eer konuyla ilgili merak ettiiniz

zel hususlar varsa, ltfen bulunduunuz Federal Eya-

lete bal olan Tketici Haklarn Koruma Merkezine

bavurunuz.

Ticari tanm

Ticari tanm terimi, bir rn iin belirlenen bir isimdir .

Bir rnn bu ticari tanm olmakszn piyasaya srl-

mesi, satlmas yasaktr.

Bu ticari tanm sayesinde sz konusu gda maddesinin

tr bilinebilir ve onu dier rnlerden ayrt etmek

mmkn olur. Bunun iin reticinin ad, ticari marka

veya uydurma isimler yetersiz kalr.

Baz rnekler:

rn ad Ticari tanmCoca-Cola Kafeinli serinletici iecek

sssli Tatlandrc tablet

Nirwana Trf dolgulu stl ikolata

Leckermulchen Szme yourt karm

Frhlingssuppe Eriteli sebze orbas

neri: Uydurma isimler gda maddesinin kalitesi hak-knda bir ey ifade etmezler. Ticari tanm ve iindekiler

listesi kaliteyi anlamada daha nemlidir.

Ticari tanm

10

Bilmekte fayda var!

indekiler listesi

Ambalajlanm olan gda maddelerinin etiketi ze-

rinde iindekiler listesi yer almaldr. Bu listede yukar-

dan aaya doru sz konusu gda maddesinin ihtiva

ettii malzemeler sralanr. Bu sralamann anlam, gda

maddesinin iersinde en fazla miktarda mevcut olan

malzemenin ilk srada, en az miktarda mevcut olan

malzemenin ise en son srada yer almasdr. Eer bir

torba bonbon satn alrsanz, iindekiler listesinin en

banda genellikle eker, en sonunda ise rnein renk-

lendirici veya bir aroma maddesi yer alr.

Eer bir ierik malzemesi kelimeler veya resimlerle bil-

hassa n plana karld ise veya sz konusu gda mad-

desi iin tipik bir ierik malzemesi ise, bu malzemenin

mevcudiyet miktar belirtilmelidir, rnein kremal

spa nakta kremann mevcudiyet orannn belirtilmesi

gibi.

Birleik malzemeli gda maddeleri Kasm 2005den itibaren bileik ma