MỤC LỤC - ĐỊA LÝ MÔI TRƯỜNG K30 – KHOA ĐỊA LÝ ...¯ƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG.....6 CHƯƠNG 2: HIỆN TRẠNG QUẢN LÝ CHẤT THẢI RẮN

MỤC LỤC

CHƯƠNG 1: MỞ ĐẦU ................................................................................................................. 1

I. TÍNH CẤP THIẾT CỦA VIỆC LẬP BÁO CÁO ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MÔI

TRƯỜNG ............................................................................................................................................. 1

II. MỤC ĐÍCH LẬP BÁO CÁO ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG ............................ 2

III. CƠ SỞ PHÁP LÝ, CƠ SỞ DỮ LIỆU VÀ TÀI LIỆU KỸ THUẬT ĐỂ LẬP BÁO CÁO

ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG ...................................................................................... 2

1. Cơ Sở Pháp Lý ................................................................................................................................. 2

2. Các Tài Liệu Khác .......................................................................................................................... 3

IV. ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI VÀ NỘI DUNG CỦA BÁO CÁO ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG

MÔI TRƯỜNG .................................................................................................................................... 4

1. Đối tượng và phạm vi của báo cáo đánh giá tác động môi trường ............................................. 4

2. Nội Dung Của Báo Cáo .................................................................................................................. 4 2.1. Xác Định Các Số Liệu Ban Đầu ..................................................................................................... 4

2.2. Phân Tích Và Đánh Giá Tác Động Môi Trường ............................................................................ 4

2.3. Các Biện Pháp Giải Quyết và Phòng Chống Ô Nhiễm .................................................................. 4

IV. PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG ............................................... 6

CHƯƠNG 2: HIỆN TRẠNG QUẢN LÝ CHẤT THẢI RẮN ĐÔ THỊ TẠI THÀNH PHỐ

HỒ CHÍ MINH .................................................................................................................................... 7

I. GIỚI THIỆU .................................................................................................................................... 7

II. KHỐI LƯỢNG CHẤT THẢI RẮN ĐÔ THỊ ............................................................................ 7

III. Thành phần chất thải rắn đô thị ................................................................................................ 8

IV. Hệ thống quản lý chất thải rắn đô thị ....................................................................................... 9

1. Sơ đồ tổng quát hệ thống quản lý CTRĐT Tp.HCM ................................................................ 9

2. Sơ đồ thu gom và vận chuyển CTRĐT Tp.HCM ....................................................................... 9

3. Phân loại, tái sinh, tái chế ............................................................................................................ 10

4. Xử lý ................................................................................................................................................ 10

CHƯƠNG 3 HIỆN TRẠNG MÔI TRƯỜNG TẠI MỘT SỐ BÃI CHÔN LẤP TRÊN ĐỊA

BÀN TP.HCM .................................................................................................................................... 12

I. GIỚI THIỆU CHUNG.................................................................................................................. 12

II. BÃI CHÔN LẤP ĐÔNG THẠNH – HÓC MÔN .................................................................... 14

1. Hiện trạng hoạt động .................................................................................................................... 14

2. Các tác nhân ô nhiễm quan trọng tại BCL ............................................................................... 15 2.1. Nước rỉ rác .................................................................................................................................... 15

2.1.1. Thành phần nước rỉ rác của BCL Đông Thạnh khi đang hoạt động ..................................... 15

2.1.2. Thành phần nước rỉ rác của BCL Đông Thạnh sau khi đóng bãi: ........................................ 18

2.2. Khí phát sinh từ bãi chôn lấp ...................................................................................................... 18

III. BÃI CHÔN LẤP GÒ CÁT – BÌNH CHÁNH ........................................................................ 20

1. Hiện trạng hoạt động .................................................................................................................... 20 1.1. Giới thiệu ...................................................................................................................................... 20

1.2. Quy trình kỹ thuật xử lý rác ........................................................................................................ 20

1.2.1. Công tác chôn lấp rác: ............................................................................................................. 20

1.2.2. Vệ sinh công trường .................................................................................................................. 21

1.2.3. Công tác xử lý mùi hôi.............................................................................................................. 21

1.2.4. Công tác xử lý cháy nổ ............................................................................................................. 21

1.2.5. Công tác xử lý nước rỉ rác ....................................................................................................... 22

1.2.6. Kiểm soát mầm bệnh................................................................................................................. 22

1.2.7. Duy tu bảo dưỡng ..................................................................................................................... 22

1.2.8. Quan trắc môi trường ............................................................................................................... 22

2. Hiện trạng môi trường trước khi BCL đi vào hoạt động ....................................................... 23

2.1. Hiện trạng môi trường không khí khu vực BCL ........................................................................ 23

2.1.1. Điều kiện vi khí hậu môi trường khu vực BCL Gò Cát .......................................................... 24

2.1.2. Chất lượng không khí ............................................................................................................... 24

2.2. Hiện Trạng Chất Lượng Nước Của Khu Vực ............................................................................ 26

2.2.1. Hiện Trạng Chất Lượng Nước Ngầm ...................................................................................... 26

2.2.2. Hiện Trạng Chất Lượng Nước Mặt ......................................................................................... 29

2.3. Hiện Trạng Hệ Sinh Thái Tự Nhiên ........................................................................................... 31

3. Các tác nhân ô nhiễm quan trọng trong quá trình vận hành BCL ....................................... 32 3.1. Nước rỉ rác .................................................................................................................................... 32


IV. BÃI CHÔN LẤP PHƯỚC HIỆP – CỦ CHI .......................................................................... 33

1. Hiện trạng hoạt động .................................................................................................................... 33 1.1. Giới thiệu ...................................................................................................................................... 33

1.2. Quy trình kỹ thuật xử lý rác ........................................................................................................ 33

1.2.1. Công tác chôn lấp rác: ............................................................................................................. 34

1.2.2. Vệ sinh công trường .................................................................................................................. 34

1.2.3. Công tác xử lý mùi hôi.............................................................................................................. 35

1.2.4. Công tác xử lý cháy nổ ............................................................................................................. 36

1.2.5. Công tác xử lý nước rỉ rác ....................................................................................................... 36

1.2.6. Kiểm soát mầm bệnh................................................................................................................. 36

1.2.7. Duy tu bảo dưỡng ..................................................................................................................... 36

1.2.8. Quan trắc môi trường ............................................................................................................... 37

2. Hiện trạng môi trường trước khi BCL đi vào hoạt động ....................................................... 38 2.1. Hiện trạng môi trường không khí khu vực BCL ........................................................................ 38

2.2. Hiện trạng môi trường nước khu vực BCL ............................................................................... 39

2.2.1. Hiện trạng môi trường nước mặt ............................................................................................. 39

2.2.2. Hiện trạng môi trường nước ngầm .......................................................................................... 40

2.3. Hiện trạng tài nguyên sinh vật .................................................................................................... 40

3. Các tác nhân ô nhiễm quan trọng trong quá trình vận hành BCL....................................... 41 3.1. Nước rỉ rác .................................................................................................................................... 41


V. SO SÁNH HIỆN TRẠNG MÔI TRƯỜNG CỦA HOẠT ĐỘNG CHÔN LẤP CHẤT

THẢI RẮN ĐÔ THỊ TẠI CÁC BCL TRÊN ĐỊA BÀN TPHCM .............................................. 43

1. Thành phần nước rỉ rác tại các BCL ......................................................................................... 43

2. Thành phần các chất gây ô nhiễm không khí tại các BCL trên địa bàn thành phố ........... 46

CHƯƠNG 4 ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG CỦA HOẠT ĐỘNG CHÔN LẤP

CHẤT THẢI RẮN ĐÔ THỊ ............................................................................................................ 47

I. NGUỒN PHÁT SINH CHẤT THẢI .......................................................................................... 47

1. Giai đoạn chuẩn bị mặt bằng xây dựng BCL ........................................................................... 47

2. Giai đoạn xây dựng BCL ............................................................................................................. 48 2.1. Khí thải ........................................................................................................................................ 48

2.2. Chất Thải Rắn .............................................................................................................................. 48

2.3. Nước Thải .................................................................................................................................... 48

2.4. Các Tác Động Khác ..................................................................................................................... 48

3. Giai đoạn vận hành BCL ............................................................................................................. 49

3.1. Nước thải ...................................................................................................................................... 49

3.2. Khí Thải ........................................................................................................................................ 49

3.3. Chất Thải Rắn .............................................................................................................................. 49

3.4. Các Tác Động Khác .................................................................................................................... 50

4. Giai đoạn đóng cửa BCL ............................................................................................................. 50 4.1. Nước thải ...................................................................................................................................... 50

4.2. Khí Thải ........................................................................................................................................ 50

4.3. Các Tác Động Khác ..................................................................................................................... 50

II. TÁC ĐỘNG ĐẾN MÔI TRƯỜNG NƯỚC ............................................................................. 51

1. Giai đoạn xây dựng ....................................................................................................................... 51 1.1. Nước Thải Sinh Hoạt Của Công Nhân Xây Dựng..................................................................... 51

1.2. Nước Rửa Xe ................................................................................................................................ 55

2. Giai đoạn vận hành ....................................................................................................................... 55 2.1. Nước rỉ rc từ BCL ........................................................................................................................ 55

2.2. Nước rỉ rác từ khu vực bô đổ rác tạm thời và xe vận chuyển rác ............................................. 58

2.3. Nước rửa xe vận chuyển trước khi ra khỏi BCL ........................................................................ 58

2.4. Nước Thải Sinh Hoạt ................................................................................................................... 59

2.5. Nước Rỉ Rác Đã Xử Lý ............................................................................................................... 59

2.6. Nước Mưa Từ Các Hố Chôn Lấp Đang Xây Dựng ................................................................... 59

2.7. Nước mưa chảy tràn ..................................................................................................................... 59

3. Giai đoạn đóng cửa BCL ............................................................................................................. 59

4. Tác hại của các chất ô nhiễm có trong nước thải đối với môi trường .................................. 59 4.1. Tác động của các chất hữu cơ ..................................................................................................... 60

4.2. Tác động của chất rắn lơ lửng ..................................................................................................... 61

4.3. Tác động của chất dinh dưỡng (N, P) ......................................................................................... 61

III. TÁC ĐỘNG ĐẾN MÔI TRƯỜNG KHÔNG KHÍ ............................................................... 61

1. Giai đoạn xây dựng BCL ............................................................................................................. 61

1.1. Bụi do đào đắp và vận chuyển đất đá ......................................................................................... 61

1.2. Khí thải và tiếng ồn từ các xe vận chuyển và thiết bị thi công ................................................. 61

1.3. Các loại khí thải từ BCL .............................................................................................................. 62

2. Giai đoạn vận hành ....................................................................................................................... 63 2.1. Khí Bãi Chôn Lấp ........................................................................................................................ 63

2.1.1. Quá trình hình thành các chất khí vi lượng. ........................................................................... 63

2.1.2. Quá trình hình thành các khí chủ yếu...................................................................................... 63

2.1.3. Quá trình thoát khí trong BCL. ................................................................................................ 66

2.2. Khí Thải Từ Trạm Phát Điện ...................................................................................................... 66

2.3. Khí Thải Từ Bô Đổ Rác Tạm Thời (Sàn trung chuyển, phân loại rác) .................................... 67

2.4. Khí thải và tiếng ồn do xe chở rác và các loại máy vận hành ................................................... 67

2.5. Bụi và Chất Thải Rắn Cuốn Theo Gió ....................................................................................... 68

3. Giai đoạn đóng cửa BCL ............................................................................................................. 68

4. Tác động của các yếu tố gây ô nhiễm không khí tới môi trường ........................................... 68 4.1. Tác hại của H2S ............................................................................................................................ 68

4.2. Tác hại của CH4 và CO2 .............................................................................................................. 69

4.3. Tác hại của các khí axit (SOX, NOX) .......................................................................................... 69

4.4. Tác hại của các hợp chất hydrocarbons ...................................................................................... 70

4.5. Mùi hôi ......................................................................................................................................... 71

IV. TÁC ĐỘNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG MÔI TRƯỜNG ĐẤT .................................................. 71

1. Tác động chung do hoạt động chôn lấp CTR ........................................................................... 71

2. Tác động do chất thải rắn ............................................................................................................ 72 2.1. Giai đoạn xây dựng BCL ............................................................................................................. 72

2.1.1. Đất đá, xà bần, đất nguyên thủy và bùn ao hồ........................................................................ 73

2.1.2. Rác từ cây cối, cỏ dại, … trong khu vực thi công ................................................................... 73

2.1.3. Chất thải rắn sinh hoạt ............................................................................................................. 73

2.2. Giai đoạn vận hành ...................................................................................................................... 73

V. TÁC ĐỘNG ĐẾN MÔI TRƯỜNG SINH THÁI .................................................................... 74

1. Giai đoạn xây dựng và vận hành ................................................................................................ 74

2. Giai đoạn đóng cửa BCL ............................................................................................................. 74 2.1. Khí độc hại đối với rễ cây ........................................................................................................... 74

2.2. Hàm lượng oxy trong đất thấp .................................................................................................... 75

2.3. Khả năng trao đổi ion kém .......................................................................................................... 75

VI. TÁC ĐỘNG ĐẾN MÔI TRƯỜNG KINH TẾ XÃ HỘI ....................................................... 75

1. Các vấn đề xã hội đối với người nhặt rác .................................................................................. 75

2. Anh hưởng đến khu vực dân cư xung quanh do tăng mật độ giao thông, gây bụi, ồn và

nguy cơ gây tai nạn ........................................................................................................................... 76

3. Anh hưởng đến sức khỏe cộng đồng do tạo môi trường sinh trưởng ruồi nhặng và

những sinh vật gây bệnh .................................................................................................................. 76

4. O nhiễm môi trường khi xảy ra các sự cố về thiên tai như lũ lụt, động đất,… ................... 78

VII. CÁC TÁC ĐỘNG KHÁC ........................................................................................................ 78

1. An toàn lao động cho công nhân ................................................................................................. 78

2. Ảnh Hưởng Giao Thông............................................................................................................... 78

3. Nguy Cơ Nứt Lớp Che Phủ và Cháy Nổ ................................................................................... 78

4. Sự Sụt Lún Bãi Chôn Lấp............................................................................................................ 79

VIII. KẾT LUẬN VỀ TÁC ĐỘNG CỦA HOẠT ĐỘNG CHÔN LẤP CTRĐT ..................... 79

1. Tác động tích cực .......................................................................................................................... 79

2. Tác động tiêu cực .......................................................................................................................... 79

3. Ma trận Nguy hại – Địa điểm tại các BCL CTRĐT ................................................................ 79

4. Ma trận các tác động đến môi trường của hoạt động chôn lấp ............................................. 81

CHƯƠNG 5 ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP CẢI THIỆN..................................................... 83

I. CÁC BIỆN PHÁP KỸ THUẬT VÀ CÔNG NGHỆ ................................................................. 84

1. Các biện pháp kiểm soát nước thải ............................................................................................ 84 1.1. Nước rỉ rác .................................................................................................................................... 84

1.1.1. Kiểm soát việc di chuyển của nước rỉ rác ............................................................................... 84

1.1.2. Các phương án quản lý nước rỉ rác......................................................................................... 85

1.1.3. Xây dựng hệ thống xử lý nước rò rỉ ......................................................................................... 86

1.2. Nước Thải Sinh Hoạt ................................................................................................................... 91

1.3. Nước Rửa Xe ................................................................................................................................ 92

2. Các Biện Pháp Khống Chế Ô Nhiễm Không Khí .................................................................... 93

2.1. Khí thải từ BCL ............................................................................................................................ 93

2.2. Khí thải do các phương tiện cơ khí vận chuyển và phương tiện thi công cơ giới ................... 95

2.3. Các biện pháp giảm thiểu mùi hôi .............................................................................................. 96

2.3.1. Khống chế mùi hôi bằng biện pháp thu gom khí .................................................................... 96

2.3.2. Chuyển thành những thành phần không gây mùi ................................................................... 96

2.4. Chế phẩm vi sinh vật hữu hiệu (EM – Effective Microorganism) ........................................... 96

2.4.1. Giới thiệu ................................................................................................................................... 96

2.4.2. Cơ chế tác động ........................................................................................................................ 97

2.4.3. Vai trò của các VSV trong chế phẩm EM trong việc giảm mùi hôi ....................................... 97

3. Các biện pháp chống ồn và rung ................................................................................................ 97

4. Biện pháp can thiệp tác hại do vật chủ và vi sinh vật gây bệnh cho người ......................... 98

II. CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ .................................................................................................... 99

1. Tổng quan các biệp pháp kiểm soát ô nhiễm ............................................................................ 99

2. Thiết lập các qui định dịch vụ tiêu hủy chất thải ..................................................................... 99

3. Thành lập đơn vị chuyên trách quản lý chất thải rắn sinh hoạt ......................................... 100

4. Biện pháp quản lý chất thải rắn sinh hoạt .............................................................................. 100 4.1. Những nguyên tắc chung ........................................................................................................... 100

4.2. Những điểm đặc biệt cần lưu ý ................................................................................................. 101

4.2.1. Tăng cường sự tham gia, ủng hộ của nhân dân trong các công tác thực hiện dự án ........ 101

4.2.2. Vai trò của các cơ quan chủ quản ......................................................................................... 101

4.3. Quản lý thông qua các văn bản luật – “Công cụ điều hành và kiểm soát” (CAC) ................ 102

4.4. Quản lý bằng công cụ kinh tế (EIs) .......................................................................................... 103

4.4.1. Các EIs đang được áp dụng trong lĩnh vực quản lý CTRĐT ............................................... 103

4.4.2. Phí môi trường ........................................................................................................................ 103

4.4.3. Đặt cọc hoàn trả ..................................................................................................................... 104

4.4.4. Quỹ môi trường ....................................................................................................................... 104

4.4.5. Một số kiến nghị ...................................................................................................................... 105

III. CÁC BIỆN PHÁP HỖ TRỢ ................................................................................................... 106

1. Các biện pháp hỗ trợ trước mắt ............................................................................................... 106

2. Các biện pháp hỗ trợ dài hạn .................................................................................................... 106

2.1. Hoàn thiện khung thể chế và năng lực thể chế......................................................................... 106

2.2. Thể hiện rõ hơn vai trò của cộng đồng ..................................................................................... 109

2.3. Tăng cường nguồn tài chính cho hoạt động quản lý CTRĐT ................................................. 109

2.4. Giáo dục, nâng cao nhận thức cộng đồng................................................................................. 109

CHƯƠNG 6 CHƯƠNG TRÌNH GIÁM SÁT CHẤT LƯỢNG MÔI TRƯỜNG TRONG

QUÁ TRÌNH VẬN HÀNH VÀ ĐÓNG CỬA BÃI CHÔN LẤP .............................................. 111

I. CHƯƠNG TRÌNH GIÁM SÁT CHẤT LƯỢNG MÔI TRƯỜNG .................................... 111

1. Mục Tiêu ....................................................................................................................................... 114

2. Nội Dung ....................................................................................................................................... 114

3. Cơ Sở Giám Sát Chất Lượng Môi Trường ............................................................................. 114

II. GIÁM SÁT CHẤT LƯỢNG KHÔNG KHÍ .......................................................................... 115

1. Mục tiêu của giám sát chất lượng không khí .......................................................................... 115

2. Mạng Lưới Giám Sát Chất Lượng Không Khí ...................................................................... 115

2.1. Vị trí giám sát chất lượng không khí bên trong khu vực BCL: điểm E1, E2, E3, E4 ........... 115

2.2. Vị trí giám sát chất lượng không khí khu vực xung quanh: điểm A1, A2, A3, A4, A5, A6. 115

3. Các thông số giám sát ................................................................................................................. 116

4. Qui định quan trắc và phân tích mẫu ..................................................................................... 117

III. GIÁM SÁT CHẤT LƯỢNG NƯỚC ..................................................................................... 117

1. Mạng Lưới Giám Sát Chất Lượng Môi Trường Nước ......................................................... 117

1.1. Giám sát chất lượng nước ngầm............................................................................................ 117

1.2. Giám sát chất lượng nước mặt............................................................................................... 118

2. Các Thông Số Giám Sát ............................................................................................................. 119

3. Phương Pháp Giám Sát .............................................................................................................. 119

IV. CÔNG TÁC BẢO HỘ LAO ĐỘNG VÀ SỨC KHỎE CÔNG NHÂN ............................. 119

V. CHI PHÍ GIÁM SÁT ................................................................................................................. 119

VI. TRANG THIẾT BỊ CHO CÔNG TÁC GIÁM SÁT MÔI TRƯỜNG ............................. 119

VII. ĐÀO TẠO ................................................................................................................................ 122

CHƯƠNG 7 KẾT LUẬN ............................................................................................................... 123

Hình ảnh về hoạt động phủ đỉnh BCL sẽ được thực hiện tại BCL Đông Thạnh .................. 124

TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................................................. 126

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN CAO HỌC KHÓA 15

KHOA MÔI TRƯỜNG CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ MÔI TRƯỜNG

Đánh giá tác động môi trường của hoạt động chôn lấp chất thải rắn đô thị trên địa bàn TPHCM

LÊ NGỌC TUẤN 1

CHƯƠNG 1:

MỞ ĐẦU I. TÍNH CẤP THIẾT CỦA VIỆC LẬP BÁO CÁO ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG

MÔI TRƯỜNG

Thành phố Hồ Chí Minh là trung tâm kinh tế, thương mại, du lịch và công nghiệp

lớn nhất nước ta. Với tốc độ phát triển kinh tế nhanh, quá trình đô thị hóa diễn ra mạnh

mẽ, nhu cầu khai thác và tiêu dùng tài nguyên thiên nhiên của con người cũng không

ngừng tăng lên, làm nảy sinh hàng lọat các vấn đề môi trường, một trong số đó là vấn đề

chất thải rắn.

Có thể nói rằng, hiện nay, chất thải rắn là một trong những vấn đề đang được quan

tâm nhất ở những nước phát triển cũng như đang phát triển, trong đó có Việt Nam.

Đặc biệt, sự phát triển vượt bậc của khoa học kỹ thuật đã ngày càng đáp ứng và

nâng cao đời sống của con người, đồng thời càng đẩy nhanh tốc độ đô thị hóa. Đây cũng

là nguyên nhân chính làm sản sinh ngày càng nhiều chất thải, kéo theo đó là việc giải

quyết hàng nghìn tấn chất thải rắn mỗi ngày.

Để quản lý khối lượng chất thải rắn khổng lồ với mức tăng 10 -15%/năm, TPHCM

đã hình thành hệ thống quản lý chất thải rắn đô thị với sự tham gia của gần 30 công ty nhà

nước, 3 - 5 công ty TNHH, 1 hợp tác xã, hàng trăm cơ sở tái sinh tái chế tư nhân, hàng

ngàn tổ dân lập và khoảng 30.000 người họat động trong lĩnh vực này (trong đó, hơn

6.000 người hoạt động trong hệ thống thu gom, vận chuyển, chôn lấp; hơn 20.000 người

hoạt động trong lĩnh vực phân loại, thu gom, mua bán phế liệu).

Điểm “tập kết” cuối cùng của mọi hoạt động trong hệ thống quả lý kỹ thuật

CTRĐT từ khâu thu gom, vận chuyển đến xử lý và tiêu hủy đều là bãi chôn lấp. Nói như

vậy để thấy rằng, việc xử lý bằng cách chôn lấp một lượng lớn chất thải rắn hàng ngày tất

yếu sẽ gây những tác động tiêu cực đến môi trường sống cũng như sức khỏe của người

dân. Do đó, đề tài “Đánh giá tác động môi trường của hoạt động chôn lấp chất thải rắn

đô thị trên địa bàn TpHCM” được thực hiện nhằm tìm ra những giải pháp để nâng cao

hiệu quả của họat động xử lý chất thải rắn, đồng thời hạn chế đến mức thấp nhất những

tác động tiêu cực mà họat động này gây nên.




LÊ NGỌC TUẤN 2

II. MỤC ĐÍCH LẬP BÁO CÁO ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG

Đánh Giá Tác Động Môi Trường ĐTM (Environmental Impact Assessment - EIA) là

sự nhận dạng hệ thống và đánh giá các ảnh hưởng có khả năng xảy ra của các dự án, các

nhà máy, các chương trình, các hoạt động đến các thành phần hóa lý, sinh học, văn hóa, kinh

tế - xã hội của môi trường tổng thể (Canter, 1977), nhằm đề ra các biện pháp kỹ thuật và

quản lý để giảm đến mức thấp nhất các ảnh hưởng xấu và phát huy cao nhất các ảnh hưởng

tốt. Một hệ thống ĐTM lý tưởng phải được áp dụng cho tất cả các dự án có ảnh hưởng đáng

kể đến môi trường và xác định rõ ảnh hưởng nào là nghiêm trọng nhất.

Như vậy, kết hợp chặt chẽ với chương trình giám sát, báo cáo ĐTM là công cụ khoa

học phục vụ đắc lực cho việc quản lý và kiểm soát cũng như kế hoạch hóa để bảo vệ môi

trường

Báo cáo ĐTM được thực hiện nhằm mục đích:

- Xác định hiện trạng môi trường tại khu vực xây dựng các BCL và các vùng lân cận;

- Đánh giá tác động môi trường do các hoạt động chôn lấp CTR đối với môi trường;

- Đề xuất các biện pháp công nghệ để xử lý ô nhiễm;

- Đề xuất các biện pháp quản lý phục vụ cho công tác bảo vệ môi trường;

- Lập chương trình giám sát ô nhiễm cho hoạt động chôn lấp trong khi xây dựng, trong giai

đoạn vận hành và sau khi BCL đóng cửa.

III. CƠ SỞ PHÁP LÝ, CƠ SỞ DỮ LIỆU VÀ TÀI LIỆU KỸ THUẬT ĐỂ LẬP

BÁO CÁO ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG

1. Cơ Sở Pháp Lý

Báo cáo “Đánh giá tác động môi trường của hoạt động chôn lấp chất thải rắn đô

thị trên địa bàn TpHCM” được thực hiện dựa trên các cơ sở pháp lý sau:

-Luật Bảo vệ môi trường ở Việt Nam (năm 2005) có hiệu lực ngày 01/07/2006 đã

tạo được cơ sở pháp lý cho công tác quản lý chất thải, tạo tiền đề cho việc ban hành các

văn bản pháp lý khác liên quan đến việc cụ thể hoá các quy định, quy chế, tiêu chuẩn,

hướng dẫn,….

- Thông tư số 490/1998/TT – BKHCNMT ngày 29 tháng 4 năm 1998 của Bộ Khoa

Học, Công Nghệ Và Môi Trường, về Hướng dẫn lập và thẩm định “Báo cáo đánh giá tác

động môi trường đối với các dự án đầu tư”.

- Qui định về việc thực hiện báo cáo đánh giá tác động môi trường cho dự án.

- Các qui định thi công cơ sở hạ tầng của thành phố Hồ Chí Minh.

- Nghị định số 121/2004/NĐ-CP của chính phủ ngày 12/5/2004 quy định về xử

phạt vi phạm hành chính trong bảo vệ môi trường.

- Nghị định số 256/2003/QĐ-TTg của Thủ tướng chính phủ ban hành ngày

2/4/2003 về việc phê duyệt Chiến lược bảo vệ môi trường quốc gia đến năm 2010 và định

hướng đến năm 2020.




LÊ NGỌC TUẤN 3

- Chỉ thị số 199/TTg ngày 3/4/1997 của Thủ tướng chính phủ về những biện pháp

cấp bách trong công tác quản lý CTR ở các đô thị và khu công nghiệp.

- Thông tư liên tịch số 1590/1997/TTLB-KHCNMT-XD của Bộ Khoa học công

nghệ và môi trường và Bộ Xây dựng ban hành ngày 17/10/1999 hướng dẫn thi hành chỉ

thị số 199/TTg ngày 3/4/1997 của Thủ tướng chính phủ về những biện pháp cấp bách

trong công tác quản lý CTR ở các đô thị và khu công nghiệp.

- Quyết định số 152/1999/QĐ-TTg ngày 10/7/1999 của Thủ tướng chính phủ về

việc phê duyệt Chiến lược quản lý CTR tại các đô thị và khu công nghiệp Việt Nam đến

năm 2020.

- Thông tư liên tịch số 01/2001/TTLT-BKHCNMT-BXD ngày 18/1/2001 hướng

dẫn các quy định về bảo vệ môi trường đối với việc lựa chọn địa điểm xây dựng và vận

hành bãi chôn lấp CTR.

- TCVN 6696-2000 – Bãi chôn lấp hợp vệ sinh – Yêu cầu về bảo vệ môi trường.

- TCVN 6705-2000 – Chất thải rắn không nguy hại – Phân loại.

- TCXDVN 261-2001 – Bãi chôn lấp – Tiêu chuẩn thiết kế.

- Việt Nam đã tham gia ký kết Công ước quốc tế về Nghị định thư Kyoto (2002) và

đang xây dựng Chiến lược quốc gia về Cơ chế phát triển sạch (CDM) cho phép các nước

công nghiệp hoá được phép mua “Chứng chỉ Carbon” từ các chỉ tiêu của các nước đang

phát triển và coi như đã giảm lượng khí thải ra theo cam kết của mình. Việc thu gom và

sử dụng khí methane từ các BCL là một trong những công nghệ mang lại những lợi ích về

mặt tài chính nhất khi thực hiện CDM, tỷ lệ quay vòng tài chính nội tại từ các dự án này

có thể tăng lên từ 5% đến 10%.

2. Các Tài Liệu Khác

Các tài liệu khác được sử dụng trong việc chuẩn bị báo cáo ĐTM:

- Luận chứng tiền khả thi dự án “Đầu Tư Nâng Cấp Chất Lượng Công Trường Xử Lý

Rác Gò Cát” của Xí nghiệp phân tổng hợp Hóc Môn thuộc Sở GTCC Tp.Hồ Chí Minh.

- Dự án “Đầu Tư Nâng Cấp Chất Lượng Công Trường Xử Lý Rác Gò Cát”;

- Báo cáo nghiên cứu khả thi dự án “Xây dựng bãi chôn lấp số 2 – khu liên hợp xử lý

chất thải rắn Tây Bắc Thành phố”

- Dự án “Xây dựng và vận hành khu liên hợp xử lý chất thải rắn Đa Phước – Thành phố

Hồ Chí Minh”

- Báo cáo ĐTM của dự án “Cải Tạo Hệ Thống Kênh Rạch và Phát Triển Hệ Thống

Thoát Nước Lưu Vực Kênh Nhiêu Lộc – Thị Nghè” (JICA);

- Phương án Giải Tỏa Di Dời và Tái Định Cư cho các dự án cải tạo cơ sở hạ tầng của

thành phố Hồ Chí Minh;

- Báo cáo Giám Sát Chất Lượng Môi Trường của thành phố Hồ Chí Minh.

- Các tài liệu tham khảo công nghệ xử lý các chất thải (nước, không khí và chất thải rắn)

của nước ngoài và trong nước;




LÊ NGỌC TUẤN 4

IV. ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI VÀ NỘI DUNG CỦA BÁO CÁO ĐÁNH GIÁ TÁC

ĐỘNG MÔI TRƯỜNG

1. Đối tượng và phạm vi của báo cáo đánh giá tác động môi trường

Với đặc thù là báo cáo nghiên cứu công đoạn xử lý cuối cùng trong hệ thống quản lý

kỹ thuật CTRĐT nên đối tượng của báo cáo ĐTM này là hoạt động chôn lấp CTRĐT nói

chung trên toàn địa bàn thành phố.

Phạm vi nghiên cứu của báo cáo là 3 bãi chôn lấp điển hình cho 3 trạng thái hoạt

động khác nhau, 3 thời điểm xây dựng khác nhau:

+ BCL Đông Thạnh – Hóc Môn

+ BCL Gò Cát – Bình Chánh

+ BCL Phước Hiệp – Củ Chi

2. Nội Dung Của Báo Cáo

Để thực hiện các mục đích trên, những nội dung sau được triển khai:

2.1. Xác Định Các Số Liệu Ban Đầu

- Sưu tầm tài liệu và khảo sát thực tế hiện trạng môi trường khu vực dự án

- Sưu tầm tài liệu và khảo sát thực tế các điều kiện tự nhiên

- Sưu tầm tài liệu và khảo sát thực tế các điều kiện kinh tế xã hội

- Sưu tầm tài liệu và khảo sát các cơ sở hạ tầng

- Xác định các nguồn ô nhiễm

+ Thành phần nước rò rỉ từ các BCL;

+ Nguồn ô nhiễm không khí từ BCL và giao thông trong vùng;

+ Thành phần đất;

+ Thành phần chất thải rắn.

2.2. Phân Tích Và Đánh Giá Tác Động Môi Trường

- Phân tích, đánh giá công nghệ xử lý rác

- Phân tích và đánh giá các nguồn chất thải và khả năng gây ô nhiễm đến môi trường

+ Nước thải;

+ Khí thải;

+ Chất thải rắn;

- Đánh giá ảnh hưởng đến môi trường của từng nguồn ô nhiễm;

- Đánh giá hiện trạng môi trường các nguồn nước, không khí và chất thải rắn;

2.3. Các Biện Pháp Giải Quyết và Phòng Chống Ô Nhiễm

- Xử lý các nguồn ô nhiễm:




LÊ NGỌC TUẤN 5

+ Nước rò rỉ;

+ Khí thải;

+ Chất thải rắn.

- Đưa ra các biện pháp kỹ thuật và quản lý để giải quyết các vấn đề còn tồn tại;

- Giải quyết các vấn đề dân cư, kinh tế xã hội;

Báo cáo ĐTM được trình bày trong 7 chương với các biểu đồ, bảng biểu và hình

ảnh minh họa.

Chương 1 Mở đầu

Chương 2 Hiện trạng quản lý chất thải rắn đô thị tại Thành Phố Hồ Chí Minh

Chương 3 Hiện trạng môi trường tại một số bãi chôn lấp trên địa bàn TP.HCM Chương 4 Đánh giá tác động môi trường của hoạt động chôn lấp CTRĐT

Chương 5 Đề xuất một số giải pháp cải thiện Chương 6 Chương trình giám sát chất lượng môi trường trong quá trình vận hành

và đóng cửa bãi chôn lấp

Chương 7: Kết luận và kiến nghị




LÊ NGỌC TUẤN 6

IV. PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG

Phương pháp đánh giá tác động môi trường có thể được phân loại như sau:

+ Nhận dạng

- Mô tả hiện trạng của hệ thống môi trường

- Xác định tất cả các thành phần của dự án

+ Dự đoán

- Xác định những sự thay đổi đáng kể của môi trường

- Dự đoán về khối lượng và không gian của sự thay đổi đã xác định ở trên

- Đánh giá khả năng các ảnh hưởng sẽ xảy ra theo thời gian

+ Đánh giá

- Xác định mức độ thiệt hại và lợi ích của các nhóm và cộng đồng dân cư bị ảnh hưởng

bởi hoạt động của dự án;

- Xác định và so sánh về lợi ích giữa các phương án.

Phương pháp đánh giá tác động môi trường được sử dụng trong báo cáo ĐTM này

chủ yếu là dựa vào "Hướng Dẫn Về Thực Hiện Báo Cáo Đánh Giá Tác Động Môi

Trường" do Cục Môi Trường - Bộ Khoa Học Công Nghệ & Môi Trường ban hành trên cơ

sở phù hợp với hoàn cảnh nước ta, hoàn cảnh khu vực đang xét và phù hợp với các số liệu

điều tra được:

+ Phương pháp liệt kê (Check list):

- Liệt kê các tác động đến môi trường do hoạt động xây dựng BCL;

- Liệt kê các tác động đến môi trường do dự án gây ra, bao gồm các nhân tố gây ô

nhiễm môi trường: nước thải, khí thải, chất thải rắn, an toàn lao động, cháy nổ, vệ

sinh môi trường khu vực sản xuất,...

Phương pháp liệt kê là phương pháp tương đối đơn giản, cho phép phân tích một

cách sâu sắc các tác động của nhiều hoạt động khác nhau lên cùng một nhân tố.

+ Phương pháp đánh giá nhanh và mô hình hóa môi trường:

Phương pháp này được sử dụng khi đánh giá tải lượng ô nhiễm nước, khí,... do các

hoạt động của dự án và dự báo mức độ tác động do lan truyền nước thải vào nguồn nước

và khí thải vào vùng không khí ở phạm vi nào đó và các sự cố môi trường khác.




LÊ NGỌC TUẤN 7

CHƯƠNG 2:

HIỆN TRẠNG QUẢN LÝ CHẤT THẢI RẮN ĐÔ THỊ

TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

I. GIỚI THIỆU

Thành phố Hồ Chí Minh kéo dài theo hướng Tây Bắc – Đông Nam, nằm trong tọa

độ địa lý 10038’ – 11

010’ vĩ Bắc và 106

022’ – 106

055’kinh Đông, phía Bắc giáp tỉnh Tây

Ninh và Bình Dương, phía Đông giáp Đồng Nai và Biển Đông, phía Nam và Tây Nam

giáp Long An. Chiều dài của thành phố là 150km từ Củ Chi đến Duyên Hải, chiều rộng

là 50km từ Thủ Đức đến Bình Chánh. Diện tích toàn thành phố Hồ Chí Minh là 2095,24

km2, trong đó nội thành chiếm 140,3 km

2. Dân số toàn thành phố 5.547.900 người (thống

kê năm 2002), với mật độ trung bình 2.468 người/km2 và được dự đoán đến năm 2010

dân số sẽ lên đến 7,5 – 7,7 triệu người.

Với tốc độ đô thị hóa và công nghiệp hóa cao, số lượng dân cư và các khu dân cư,

số lượng các nhà máy và các khu công nghiệp tăng nhanh chóng, thành phố Hồ Chí Minh

đang chịu một sức ép về lượng chất thải rắn đổ ra mỗi ngày từ hơn 1 triệu hộ dân cư sống

tại 24 quận huyện, từ hơn 8000 nhà máy, cơ sở sản xuất vừa và nhỏ, 12 khu công nghiệp,

03 khu chế xuất và 01 khu công nghệ cao, 59 bệnh viện, gần 400 trung tâm chuyên khoa,

trung tâm y tế và hơn 5.000 phòng khám tư nhân…

II. KHỐI LƯỢNG CHẤT THẢI RẮN ĐÔ THỊ

Khối lượng CTRĐT ngày càng tăng nhanh chóng theo tốc độ gia tăng dân số và

phát triển kinh tế xã hội. Dưới đây là khối lượng CTRĐT Tp.HCM tính đến năm 2004.

Năm Rác Xà bần Tổng lượng CTR

Tấn/năm Tấn/ngày Tấn/năm Tấn/ngày Tấn/năm Tấn/ngày

1994 1005417 2755 280753 769 1286170 3524

1995 978084 2680 329534 903 1307618 3583

1996 993377 2722 347918 953 1341295 3675

1997 943996 2586 190122 521 1134117 3107

1998 899568 2465 246857 676 1146425 3141

1999 1019914 2794 306008 838 1325922 3633

2000 1172956 3214 311007 852 1483963 4066

2001 1369359 3752 345014 945 1714373 4697

2002 1568477 4297 358762 983 1927239 5280

2003 1731387 4744 479594 1314 2210981 6057

2004 1764019 4833 339859 931 2103878 5764

Nguồn: Công ty môi trường đô thị Tp.HCM




LÊ NGỌC TUẤN 8

III. Thành phần chất thải rắn đô thị TT THÀNH PHẦN HỘ GIA ĐÌNH TRẠM TRUNG CHUYỂN BCL GÒ CÁT

K.lượng (%) Độ ẩm (%) Độ tro (%) K.lượng (%) Độ ẩm (%) Độ tro (%) K.lượng (%) Độ ẩm (%) Độ tro (%)

1 Thực phẩm 61-96,6 60,2-89,6 3,5-47 72-94 58,7-85,2 3,4-12,3 68,9-75,6 56,4-86 25,2-56,2

2 Nylon KĐK-13 5,7-52,8 0 1,6-9,6 11,6-60,5 0 12,6-45,4 12,6-45,4 0

3 Nhựa 0-10 3,1-20,1 0 0,5-5,8 2,5-8,8 0 1-8 1-16,5 0

4 Vải 0-14,2 7,4-20,7 - 0-13 1,6-41,9 7-7,5 1,5-13,3 11,6-15,2 -

5 Cao su mềm 0-KĐK - - 04,5 2,3-5,3 - KĐK-1,8 1-5,1 -

6 Cao su cứng 0-2,8 - - 0-1,6 3,1-4,2 - 0 - -

7 Gỗ 0-7,2 11,7-26,2 - 0-5,8 2,7-16,2 - 2,5-4,5 3,4-18,2 3,3-5,6

8 Mốp xốp 0-1,3 5,7-10 - KĐK-1,2 3,2-40,9 2,4-2,6 0-1 - -

9 Giấy 0-14,2 17,7-51,5 1-13,6 KĐK-5,5 10,1-55,6 4,7-9,1 0-5,4 12,6-22,5 4,2-18,4

10 Thủy tinh 4-25 - - 0-5,6 - - 0-2 - -

11 Kim loại 0,9-3,3 - - 0-0,5 - - 0-2 - -

12 Da 0 - - 0-1,9 0,8 - 0-1 - -

13 Xà bần 0-10,5 20 - 0-5,5 - - 0-KĐK - -

14 Sành sứ 0-3,6 - - 0-0,8 8-9,2 - 0-KĐK - -

15 Carton 0-4,6 - - 0-6,5 20,2-66,7 12,5-13 0-2,5 2,6-15,6 -

16 Lon đồ hộp 0-10,2 - - 0-4,3 - - 0 - -

17 Pin 0 - - 0-1 - - 0-KĐK - -

18 Bông gòn 0-2 - - 0 - - 0 - -

19 Tre, rơm rạ, lá cây 0-25 - - 0-0,9 10 - - - -

20 Vỏ sò, xương Đ.vật 0-9 - - 0 - - - - -

21 Bã sơn 0 - - 0-3 - - - - -

22 Thùng đựng sơn 0 - - 0-KĐK - - - - -

23 Mica 0 - - 0-KĐK - - - - -

Ghi chú: Độ tro (% trọng lượng khô) ; KĐK: Không đáng kể khi % theo khối lượng ướt < 0,5%




LÊ NGỌC TUẤN 9

IV. Hệ thống quản lý chất thải rắn đô thị

1. Sơ đồ tổng quát hệ thống quản lý CTRĐT Tp.HCM

2. Sơ đồ thu gom và vận chuyển CTRĐT Tp.HCM

Nguồn thải rác sinh hoạt thường

Rác sinh hoạt từ

bệnh viện, công

nghiệp

Nguồn thải rác xây dựng

Điểm hẹn thu gom

Bô ép kín

Trạm trung chuyển

BCL

chất thải

rắn sinh hoạt

Trạm trung chuyển

BCL

chất thải

rắn xà bần

Vận chuyển trực tiếp

Thu gom lần 1

Thu gom lần 2

Nguồn phát sinh

Tồn trữ tại nguồn

Thu gom

Bãi chôn lấp

Trung chuyển

và vận chuyển

Tái sinh, tái chế

và tái sử dụng




LÊ NGỌC TUẤN 10

Hiện nay Công ty Môi trường Đô thị đang chịu trách nhiệm chuyên chở 53% khối

lượng CTRĐT của TpHCM, Hợp tác xã Công Nông chuyên chở 17%, phần còn lại 30%

do các Công ty Dịch vu Công ích các quận huyện chuyên chở.

3. Phân loại, tái sinh, tái chế

4. Xử lý

Hiện nay, Tp.HCM chủ yếu đang áp dụng biệp pháp chôn lấp để xử lý CTRĐT.

Trong tương lai không xa, song song với họat động tại các BCL, Tp.HCM sẽ tiến hành

xây dựng các hạng mục xử lý CTRĐT bằng công nghệ mới nhằm nâng cao hiệu quả của

hoạt động quản lý CTR trên địa bàn thành phố nói chung.

Theo Sở Tài nguyên – Môi trường TpHCM, thành phố đang tiến hành thực hiện

14 dự án xử lý CTR. Trong đó, Cty Môi trường Đô thị đang làm chủ đầu tư thực hiện 4

dự án: (1) Dự án chôn lấp rác hợp vệ sinh với công suất 3000 tấn/ngày; (2) xây dựng nhà

máy xử lý rác thải sinh hoạt 500 tấn/ngày thành compost bằng công nghệ thủy phân dưới

áp suất và nhiệt độ cao; (3) xây dựng trạm xử lý chất thải công nghiệp nguy hại (rác y tế)

bằng công nghệ đốt thùng quay có công suất 21 tấn/này; (4) xây dựng nhà máy xử lý

CTRSH Đa Phước có công suất 800 tấn/ngày (200 tấn bùn hầm cầu và 600 tấn CTRSH),

xử lý bằng phương pháp vi sinh, sản xuất compost. Tất cả các dự án này có tổng vốn đầu

tư gần 883 tỷ đồng và sẽ đưa vào hoạt động năm 2006.

10 dự án xử lý CTR bằng công nghệ mới hiện đại theo chủ trương xã hội hoá

công tác xử lý CTR: (1) Dự án xây dựng nhà máy liên hiệp xử lý toàn diện CTRĐT

Lemna tại TpHCM do Cty Vietstar (Hoa Kỳ) đầu tư 19 triệu USD; (2) Xử lý rác thành

compost do Cty liên doanh Sài Gòn – Earthcare (Hoa Kỳ) đầu tư 12 triệu USD; (3) xây

dựng lò đốt rác y tế, chất thải công nghiệp do Cty Dung Ích (Đài Loan) đầu tư trên 8

triệu USD; (4) Xây dựng khu liên hợp CTR Đa Phước do Cty California Waste

Solutions, Inc (Hoa Kỳ) đầu tư 107 triệu USD; (5) Khu liên hợp xử lý CTR W2E do Cty

Waste to Energy Pte Ltd (Singapore) đầu tư 9,5 triệu USD: (6) Đốt rác thải kết hợp phát

điện tại TpHCM do Cty Fluid Tech (Australia) đầu tư 105 triệu USD; (7) Đốt rác phát

điện tại TpHCM do Cty Keppel (Singapore) đầu tư 120 triệu USD; (8) Xây dựng nhà

máy xử lý rác bằng phương pháp nhiệt phân Entropic do Liên doanh giữa Cty Đại Lâm

và Cty Entropic Energy (Hoa Kỳ) đầu tư 100 triệu USD; (9) Nhà máy xử lý rác thải sản

Hộ gia đình,

công sở, nhà

hàng, chợ

Phế liệu Người thu mua

ve chai

Vựa thu mua phế

liệu quy mô nhỏ

Vựa thu mua phế liệu

quy mô trung bình - lớn

Các cơ sở tái chế

Bãi chôn lấp

Sản phẩm từ nguyên

liệu tái chế





xuất phân bón hữu cơ vi sinh và các sản phẩm từ rác thải do Cty Nam Thành – Ninh

Thuận đầu tư 98 tỷ đồng; (10) Đốt rác sản xuất điện do Cty Naanovo (Canada) đầu tư.

Trong 10 dự án nêu trên, hiện có 3 dự án (do Cty Vietstar, Cty Dung Ích, Cty Liên

Doanh Sài Gòn – Earthcare đầu tư) đã được nhà nước cấp giấy phép đầu tư, dự kiến có

thể đưa vào hoạt động trong năm 2006 và 2007.





CHƯƠNG 3

HIỆN TRẠNG MÔI TRƯỜNG TẠI MỘT SỐ

BÃI CHÔN LẤP TRÊN ĐỊA BÀN TP.HCM

I. GIỚI THIỆU CHUNG

Hiện nay, TpHCM phát sinh một lượng CTR ước tính khoảng 5000 – 6000

tấn/ngày. Hầu hết lượng CTR trên được thu gom và vận chuyển lên các BCL, kể cả chất

thải nguy hại. Một phần CTRCN được thu gom, xử lý và tái sinh tái chế tại một số công

ty tư nhân và cơ sở nhỏ. CTR y tế được thu gom và xử lý bằng phương pháp đốt ở Bình

Hưng Hòa.

Chôn lấp là công nghệ duy nhất cho đến nay được sử dụng để xử lý CTRĐT tại

TpHCM. Các BCL đã, đang và sẽ đưa vào hoạt động tại TpHCM được trình bày trong

bảng sau:

TT TÊN BCL ĐỊA ĐIỂM DIỆN

TÍCH (ha)

Ghi chú

1 Đa Phước Xã Đa Phước,

Bình Chánh

73 - Đang xây dựng

- Thời gian hoạt động: từ

01/2005

- Tổng công suất tiếp nhận:

909.940 tấn

- Công suất: 2000 – 3000

tấn/ngày

2 Gò Cát Xã Bình Trị

Đông,

Bình Chánh

25 Sẽ đóng cửa cuối 2006

3 Phước Hiệp

(Tam Tân)*

Củ Chi 45 Bãi số 1 đang tiếp nhận (sắp

đóng cửa). Bãi 1A đang xây

dựng. (khu LHXLCTR: xử

lý cả CTRCN & CTRĐT)

4 Thủ Thừa Long An 1760

5 Nhơn Đức Nhà Bè 100

6 Trường Thạnh Quận 9 50

7 Cần Giờ Cần Giờ 1

8 Đông Thạnh Hóc Môn 45 Chỉ tiếp nhận xà bần

Trong đó, các BCL đang hoạt động là Gò Cát, Phước Hiệp, Đông Thạnh.

Chôn lấp được xem là giải pháp ít tốn kém trong xử lý CTRĐT. Tuy nhiên, nguy

cơ gây ô nhiễm môi trường là rất cao. Trong những năm gần đây, các BCL đã bộc lộ

nhiều nhược điểm, ảnh hưởng đến sức khỏe con người và môi trường xung quanh cả khi

đang vận hành và còn tác động một thời gian dài sau khi đóng bãi.





Một trong những nguồn ô nhiễm lớn nhất sinh ra từ các BCL tại TpHCM là nước

rỉ rác. Với diện tích chôn lấp từ 16 – 25 ha, mỗi BCL có thể phát sinh một lượng nước rỉ

rác trên dưới 1000m3/ngđ với nồng độ các chất nhiễm bẩn khá cao. Các kết quả phân

tích nước rỉ rác ở 3 BCL đang vận hành cho thấy COD = 39.614 – 59.750 mg/L, BOD =

41.456-56.250 mg/L. Trong BCL đã xuất hiện các hoạt động phân hủy kỵ khí nên pH

thấp và nồng độ các chất béo bay hơi VFA khá cao: VFA-COD = 20.216 – 21.611 mg/L.

Nồng độ các hợp chất chứa Nitơ khá cao: hàm lượng nitơ hữu cơ Org-N = 336 – 678

mg/L, N-NH3 = 297 – 790 mg/L, N-NO2- và N-NO3

- không phát hiện (do điều kiện kỵ

khí). Khi thời gian lưu trữ càng cao, nồng độ N-NH3 sẽ càng cao (có thể đến 2.044

mg/L) do các hợp chất hữu cơ chứa Nitơ phân hủy và chuyển hoá thành. Độ cứng cao:

Htc= 5.833 – 9.667 mgCaCO3/L và Ca2+

= 1.122 – 2.739 mg/L. Lượng nước rỉ rác với

nồng độ chất ô nhiễm cao như thế đã gây ô nhiễm nặng nề môi trường sống, đặc biệt là

ảnh hưởng đến đất, nước ngầm, nước mặt của các vùng xung quanh. (TLTK: “Phương

án xây dựng hệ thống quan trắc và giám sát chất lượng môi trường các BCL TpHCM” –

UBND TPHCM – Sở Tài nguyên và Môi trường – tháng 08/2004)

Nguồn ô nhiễm đáng kể thứ hai là khí và mùi phát sinh từ BCL. Khí thải từ

BCL chủ yếu là CH4 và CO2 phát sinh với khối lượng lớn từ quá trình vận hành BCL.

Đây là các loại khí gây hiệu ứng nhà kính, đặc biệt CH4 có khả năng gây hiệu ứng nhà

kính gấp 20 lần CO2. Nếu lượng khí này không được thu gom và xử lý hoặc tái sử dụng,

chúng sẽ góp phần ảnh hưởng đến sự nóng

lên của khí hậu toàn cầu. Ngoài ra, mùi phát

sinh từ BCL rất khó chịu, chủ yếu sinh ra từ

hồ chứa nước rò rỉ và sàn phân loại, có khả

năng ảnh hưởng trên phạm vi nhiều km xung

quanh BCL, ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt và

sức khoẻ người dân sinh sống quanh đây.

Bên cạnh đó, địa điểm xây dựng BCL

còn nhiều bất hợp lý. Chỉ có BCL Đông

Thạnh và Gò Cát là nằm trên vùng đất cao,

còn BCL Phước Hiệp và các BCL đã được

chọn địa điểm sẽ xây dựng trong thời gian tới (Phước Hiệp giai đoạn 2 – 88ha, Đa Phước

– 73ha, Thủ Thừa – 1.760ha) đều nằm trong vùng đất yếu và ngập nước. Các báo cáo địa

chất và thủy văn cho thấy, ở các vùng đất này lớp đất bùn bề mặt có thể dày 14-18m,

thậm chí còn dày hơn. Vào mùa lũ, mực nước khu vực này thường cao hơn mặt đất từ

1,0 – 1,5m. Đây là các vùng nhạy cảm về môi trường, được khuyến cáo không nên xây

dựng BCL (theo “Hướng dẫn kỹ thuật về quy hoạch, thiết kế và vận hành các bãi chôn

lấp chất thải rắn ở các nước thu nhập vừa và thấp” – Rushbrook & Pugh, 1999 – World

Bank). Nhưng do điều kiện về đất đai, TpHCM không thể tìm được các địa điểm khác,

bắt buộc phải lựa chọn và xây dựng các BCL trên các vùng đất yếu và ngập nước.

Ngoài ra còn kể đến độ sụt lún của BCL sau một thời gian hoạt động nhất định.

Ước tính sau 5 năm, độ sụt lún của BCL khoảng 20 – 40%. Kế hoạch giám sát, kiểm tra

độ sụt lún của BCL rất quan trọng quyết định tuổi thọ khi đổ thêm rác, đất vào BCL.

Cho đến nay, các BCL hợp vệ sinh đều có lớp lót đáy, hệ thống thu gom và xử lý

nước rỉ rác và hệ thống thu gom khí thải. Tuy nhiên vẫn chưa xử lý triệt để do nồng độ





các chất hữu cơ, vô cơ thay đổi rất khác biệt trong thời gian hoạt động, gây ô nhiễm môi

trường cũng như sinh hoạt và sức khoẻ của cư dân sinh sống quanh khu vực BCL.

II. BÃI CHÔN LẤP ĐÔNG THẠNH – HÓC MÔN

1. Hiện trạng hoạt động

- Thời gian hoạt động: 1991 – 2002

- Diện tích: 45 ha

- Tổng công suất tiếp nhận: 10.800.000 tấn

- Hiện nay không tiếp nhận CTRSH, chỉ tiếp nhận xà bần (1000 tấn/ngày)

Bãi chôn lấp Đông Thạnh được hình thành tự phát từ năm 1991 và là bãi đổ

CTRSH lớn nhất tại TpHCM trong thời gian đó với công suất lên đến 2.000-2.500

tấn/ngày. Cho đến cuối năm 2002, BCL Đông Thạnh đã chôn lấp được hơn 10 triệu tấn

rác. Đây là BCL không vệ sinh nên không có hệ thống lớp lót đáy, hệ thống thu gom

nước rò rỉ, khí bãi chôn lấp và hệ thống xử lý nước rỉ rác. Nước rỉ rác chảy tràn ra ngoài

tại bất cứ vị trí nào trong BCL có vết nứt. Một phần nước rỉ rác được thu gom tại mương

hở bao xung quanh dưới chân BCL và dẫn về các hồ chứa.





2. Các tác nhân ô nhiễm quan trọng tại BCL

2.1. Nước rỉ rác

Thành phần nước rỉ rác của BCL Đông Thạnh khi còn hoạt động và sau khi đóng

bãi thay đổi rất lớn và rất đa dạng

2.1.1. Thành phần nước rỉ rác của BCL Đông Thạnh khi đang hoạt động

Thành phần nước rỉ rác BCL Đông Thạnh – lấy mẫu mùa khô (2002):

Thành phần Giá trị, mg/L (trừ pH)

M1 M2 M3 M4 M5 M6 M7 M8

Ph 6 7,32 8,11 7,99 7,89 8,24 8,17 8,16

TDS 15000 15900 15800 15350 15250 14250 13850 11150

BOD5 56250 33571 4400 17867 21000 2241 2794 -

COD 65333 38500 10000 24286 26666 8600 7400 2507

SS 1280 3270 - - - - - 243

VSS 770 2220 - - - - - 227

N-NO3- 2,9 2,5 2,1 3 2,4 - 2,3 4,8

N-NH3 1445 2044 2374 2570 2195 - 1602 1977

Org-N 470 196 319 231 258 - 202 230

Phosphorus 14,9 21,5 42,2 29,3 17,5 - 26,6 9,6

Htc(mgCaCO3/L) 6067 4467 867 1533 2300 1233 667 1867

Ca2+

1844 1122 214 187 527 240 200 134

Mg2+

356 405 81 259 239 154 40 373

Fe tổng 710 173 - - 100 - - 89

(Nguồn: Các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm từ các BCL cũ và tái sử dụng sản

phẩm phân hủy cho nông nghiệp – Trung tâm công nghệ và quản lý môi trường –

CENTEMA – Tháng 12/2003)

Ghi chú:

M1: lấy cách đỉnh của ô che phủ I 5m theo chiều cao




M5: lấy cách đỉnh của ô che phủ I 25m theo chiều cao, mẫu gộp chung của

nhiều dòng nước rỉ rác

M6,M7: lấy cách đỉnh của ô che phủ II 20m theo chiều cao

M8: lấy trong hồ chứa số 7 tồn đọng lâu ngày.





Nhận xét:

Mẫu được lấy từ nhiều độ cao khác nhau trên ô chôn lấp. Kết quả phân tích nước

rỉ rác cho thấy:

Với ô chôn lấp số I, hầu như theo khoảng cách càng xa đỉnh theo chiều xuống

mặt đất của ô đang chôn lấp rác thì nồng độ chất hữu cơ càng giảm, COD giảm từ

65.335 ppm xuống 10.000 ppm. Do ô chôn lấp được thực hiện chôn lấp từ dưới lên trên

nên càng gần đỉnh nước rò rỉ càng mới, mức độ nhiễm bẩn càng cao. Tương ứng tỉ số

BOD/COD giảm từ 86% xuống 73,6% và 44% (tỉ số 44% xuất hiện ngẫu nhiên 1 mẫu

trên xác suất 5 mẫu). Ngược lại giá trị pH tăng dần từ 6 đến 8,2. Hiện tượng nồng độ

chất hữu cơ giảm dần, tỷ lệ BOD/COD giảm dần, pH tăng dần theo chiều từ đỉnh ô chôn

lấp trở xuống là do bản thân BCL cũng là một thiết bị xử lý sinh học tự nhiên, những

hợp chất hữu cơ nào có khả năng phân hủy sinh học đã tự phân hủy theo thời gian chôn

lấp. Nồng độ các hợp chất chứa nitơ khá cao, nếu xét theo chiều như trên thì hàm lượng

nitơ hữu cơ giảm từ 470 ppm xuống 202 ppm; N-NH3 tăng từ 1445 ppm lên 2570 ppm

và N-NO3- không đáng kể so với nitơ hữu cơ và N-NH3. Khi thời gian lưu trữ càng lâu

nồng độ N-NH3 càng cao, nitơ hữu cơ càng thấp do nitơ hũu cơ bị thủy phân và chuyển

hóa thành N-NH3. Cũng xét cùng chiều như trên, thành phần độ cứng tổng cộng và Ca2+

của mẫu rò rỉ mới nhất là cao nhất do pH tăng lên 7,3-8,2 và CO2 sinh ra trong quá trình

phân hủy tự nhiên là môi trường thích hợp để các cation hóa trị II (gây nên độ cứng) kết

tủa, phần nào bám dính lại trên vật liệu phủ. Bên cạnh độ cứng cao, hàm lượng TDS cao

dao động 15.000-15.900 ppm thì nồng độ các hợp chất chứa phospho thấp gây khó khăn

cho quá trình thẩm thấu của các chất qua màng tế bào trong quá trình trao đổi chất.

Với ô chôn lấp số II, vào thời điểm lấy mẫu BCL Đông Thạnh vẫn đang chôn

lấp rác mới nhưng không có nước rò rỉ mới từ các vị trí ở gần đỉnh mà chỉ có rất ít nước

rò rỉ từ dòng bên dưới cách đỉnh khoảng 20m. Do vậy nước rò rỉ thuộc loại cũ có nồng

độ COD là 7400-8600 ppm, tỷ số BOD/COD thấp (từ 26-38%) rất khó xử lý theo

phương pháp sinh học. Với nước rò rỉ rất cũ bị tồn đọng lâu ngày trong hồ thì hầu như

các chỉ tiêu phân tích cũng tăng giảm tương tự như so sánh trên (giữa nước rò rỉ cũ và

mới), đặc biệt nồng độ COD giảm chỉ còn 2507 ppm. Hàm lượng độ cứng tổng cộng và

Ca2+

nhỏ hơn đáng kể so với nước rò rỉ mới vì một phần các ion gây độ cứng và Ca2+

tạo

kết tủa bị giữ lại trên đường đi và lắng xuống đáy hồ.





Thành phần nước rỉ rác BCL Đông Thạnh – lấy mẫu đầu mùa mưa (2002):

Thành phần Giá trị, mg/L (trừ pH)

M.I M.II M.III M.IV M.V M.VI

pH 8,22 8,17 8,26 8,04 7,79 8,21

TDS 15000 15200 13350 13250 15800 15100

BOD5 - 7500 2639 5000 12750 5227

COD 7818 14072 7036 8469 22932 11335

SS - - 447 793 700 -

VSS - - 445 413 440 -

N-NO3- - - - - - -

N-NH3 - - 1683 2094 2346 -

Org-N - - - 162 291 -

Phosphorus - - 23 18,8 20,2 -

Htc(mgCaCO3/L) 400 1350 267 2533 500 700

Ca2+

94 140 40 454 107 80

Mg2+

40 242 41 340 57 121

Fe tổng - - 117 95 134 -


phẩm phân hủy cho nông nghiệp – Trung tâm công nghệ và quản lý môi trường –

CENTEMA – Tháng 12/2003)

Ghi chú:

M.I, M.II, M.III, M.IV: lấy theo hướng dòng chảy

M.V: cùng vị trí của M2

M.VI: lấy trên dòng chảy nhập chung từ hai nhánh thuộc hai hướng của ô chôn

lấp I

Nhận xét:

Các mẫu nước rò rỉ lấy lần 2 vào đầu mùa mưa, do vậy đã bị pha loãng với nước

mưa nên nồng độ chất hữu cơ không quá cao (COD=7.036-22.932 ppm), tương ứng tỷ số

BOD/COD= 37,5-59%. Do lấy mẫu theo dòng chảy nên mẫu nước rò rỉ thực chất là

nước rò rỉ củ và mới nhập chung. Điều đó giải thích vì sao tỷ số BOD/COD không cao.

Các chỉ tiêu khác cũng dao động tương tự như mẫu lấy lần 1.

Nhìn chung, kết quả phân tích của cả hai lần lấy mẫu (mùa khô và đầu mùa mưa)

cho thấy, nồng độ các chất ô nhiễm trong nước rỉ rác là rất cao. Rõ ràng rằng, nếu lượng

nước rò rỉ này không được thu gom và xử lý triệt để thì đây là mối nguy hại rất lớn cho

môi trường, đặc biệt là môi trường nước tại đây.





2.1.2. Thành phần nước rỉ rác của BCL Đông Thạnh sau khi đóng bãi:

Thành phần Giá trị

mg/L (trừ pH)

Thành phần Giá trị, mg/L

pH 8-8,2 Phospho tổng 4,7-9,5

TDS 9100-11100 Nitơ tổng 600-2190

Htc 1520-1860 N-NH3 520-1970

Ca2+

134-140 Fe tổng 64-120

SS 169-240 Zn 4,4-4,8

COD 916-1702 Cr tổng 0-0,05

BOD 243-615 Cu 1,41-1,8

Humic (mgC/L) 317-378 Pb 0,2-0,25

Lignin 36,2-52,6 Cd 0-0,02

Dầu tổng 40-460 Mn 0,66-0,73

Phenol 0,32-0,6 Ni 0,65-1,18

Chất hoạt động bề mặt 0,17-0,24 Hg 0,01-0,04

Tetrachlorethylen KPH As 0,01-0,022

Trichlorethylen KPH Sn 2,2-2,5

(Nguồn: CENTEMA 2003)

Nhận xét:

Thành phần nước rỉ rác biến đổi rất nhiều theo thời gian ngay cả khi BCL đang

hoạt động, đặc biệt là nồng độ các hợp chất hữu cơ (COD) giảm dần theo thời gian.

Trong thời gian CTR vừa được chôn lấp, nước rỉ rác sinh ra có nồng độ các chất bẩn cao

(COD=25610-63333 ppm, BOD=23750-56250 ppm). Khi BCL ở giai đoạn hoạt động ổn

định, nước rỉ rác có nồng độ các chất bẩn giảm đáng kể (COD = 1079-2507 ppm, BOD =

235-735 ppm). Hiện nay, BCL Đông Thạnh đã đóng cửa, nước rỉ rác có hàm lượng COD

dao động từ 916-1702 ppm, BOD dao động từ 243-615 ppm. Trong đó hàm lượng chất

hữu cơ có khả năng phân hủy sinh học BOD chiếm khoảng 27-36% so với COD. Tỷ lệ

BOD/COD thấp, điều này cho thấy rằng nước rò rỉ có chứa các hợp chất hữu cơ khó

phân hủy sinh học mà đặc biệt là lignin và humic. Hàm lượng humic dao động từ 317-

378 mgC/L và lignin dao động từ 36,2-52,6 ppm, tương ứng chiếm khoảng 22,2-34,6%

và 3,1-4% so với COD.

Đối với nước rỉ rác mới, COD dao động từ 50574-57325 mg/L thì humic là

1150-1933 mgC/L và lignin là 1083-1420 ppm, tương ứng humic chiếm khoảng 2,8 –

3,8% và lignin chiếm khoảng 2- 2,5% so với COD. Điều này cho thấy rằng với nước rò

rỉ càng cũ thì COD thấp nhưng tỷ lệ các hợp chất hữu cơ khó phân hủy sinh học như

humic và lignin càng cao. Tỷ lệ này càng cao là do quá trình tự phân hủy sinh học xảy ra

trong BCL theo thời gian đã tích tạo ra một số các sản phẩm cuối khó phân hủy sinh học.

Hàm lượng nitơ của nước rò rỉ cao (600-2190 ppm) và đây cũng là một thành phần cần

phải được xử lý vì với hàm lượng nitơ cao, có thể gây ảnh hưởng đến hiệu quả của quá

trình xử lý sinh học và đến thủy sinh tại khu vực.

2.2. Khí phát sinh từ bãi chôn lấp





Thành phần các khí chủ yếu sinh ra từ BCL bao gồm: NH3, CO2, CO, H2, H2S,

CH4, N2 và O2. Khí CH4 và khí CO2 là các khí chính sinh ra từ quá trình phân hủy kỵ khí

các chất hữu cơ có khả năng phân hủy sinh học trong rác. Nếu khí CH4 tồn tại trong

không khí ở nồng độ từ 5-15% sẽ phát nổ. Do hàm lượng O2 tồn tại trong BCL ít nên khi

nồng độ khí CH4 đạt ngưỡng tới hạn vẫn ít có khả năng gây nổ BCL. Tuy nhiên, nếu các

khí BCL thoát ra bên ngoài và tiếp xúc với không khí, có khả năng hình thành hỗn hợp

khí methane ở giới hạn gây nổ. Các khí này cũng tồn tại trong nước rỉ rác với nồng độ

tùy thuộc vào nồng độ của chúng trong pha khí khi tiếp xúc với nước rỉ rác.

Kết quả quan trắc các chất ô nhiễm không khí tại BCL Đông Thạnh trước

khi đóng bãi:

Chất ô nhiễm

(mg/m3)

Bụi SO2 NO2 NH3 H2S Mercaptan CH4

(ppm)

KV chôn lấp - 0.25 0.18 2.1 2.8 - 2650

KV vùng đệm - 0.2 0.17 1.4 0.14 - 320

TCVN 5937-1995 0.3 0.5 0.4 0.2 0.008 - -


phẩm phân hủy cho nông nghiệp – CENTEMA – Tháng 12/2003)

Kết quả quan trắc chất lượng môi trường không khí tại BCL Đông Thạnh sau khi đóng bãi: (Nguồn: CENTEMA, 2003)

Chất ô nhiễm

(mg/m3)

CO2

(%)

SO2 NO2 NH3 H2S Vi sinh

(KL/m3)

CH4

K1 0.06 Vết 0.04 0.94 KPH 722 621

K2 0.09 Vết 0.04 0.43 KPH 778 528

K3 0.04 Vết 0.11 0.69 KPH 222 682

K4 0.03 Vết 0.04 0.81 KPH 472 173

K5 0.07 Vết 0.04 0.61 KPH 611 -

K6 0.05 0.09 0.07 0.54 KPH 556 17

K7 0.04 0.11 0.10 0.56 KPH 1250 -

K8 0.03 0.06 0.08 0.36 KPH 528 -

K9 0.04 Vết 0.04 0.46 KPH 1000 -

TCVN 5937-1995 - 0.5 0.4 0.2 0.008 - -

Ghi chú:

-KPH: Không phát hiện

-K1: Giữa đỉnh BCL

-K2: Đỉnh đầu hướng gió

-K3: Đỉnh cuối hướng gió

-K4: Chân BCL (trạm xử lý nước rỉ rác)

-K5: Chân BCL (đối diện trạm xử lý)

-K6: 51 ấp 7, xã Đông Thạnh (cách BCL 500m, cuối hướng gió)

-K7: 15 ấp 7, xã ĐôngThạnh (cách BCL 1000m, cuối hướng gió)





-K8: ấp 3, xã Đông Thạnh (cách BCL 500m, đầu hướng gió)

-K9: đầm lầy (cách BCL 200m)

Nhận xét:

Kể từ thời gian sau khi đóng cửa BCL, nồng độ các chất ô nhiễm gây mùi như:

H2S, NH4, CH4 giảm đi rõ. Nồng độ khí methane giảm đi rõ nhất.

III. BÃI CHÔN LẤP GÒ CÁT – BÌNH CHÁNH


1.1. Giới thiệu

- Địa điểm: Phường Bình Hưng Hòa, Quận Bình Tân, TpHCM

- Thời gian hoạt động: 19/01/2001 – 19/01/2006



- Công suất: 2000 tấn/ngày

- Công nghệ xừ lý: chôn lấp hợp vệ sinh

- Khối lượng CTR đã chôn tính đến 30/09/2003: 1.429.140 tấn

Rác được chôn trong hố có độ sâu âm 7m so với mặt đất. Đổ rác thành 9 lớp, mỗi

lớp dày 2,2m, được ngăn cách bởi 8 lớp đất phủ trung gian, mỗi lớp có chiều dày 0,15m,

lớp phủ trên cùng dày 1,3m, lớp lót đáy dày 0,5m bao gồm: lớp nhựa HDPE, cát, hệ

thống thu gom nước thải, xà bần có tác dụng không cho nước rác thấm vào đất. Tổng

chiều cao của đụn rác sau khi đổ là 13m (cao 16m so với mặt đất).

Nội dung đầu tư chính bao gồm: tấm lót HDPE, hệ thống thu gom xử lý nước

thải, hệ thống thu gom khí biogas chuyển hóa thành điện năng, sàn trung chuyển, trang

thiết bị chuyên dùng, hệ thống cầu cân và rửa xe, hệ thống tường rào bao che cao 6m và

các hạng mục xây dựng khác.

1.2. Quy trình kỹ thuật xử lý rác

1.2.1. Công tác chôn lấp rác:

Hàng ngày, CTRSH trong thành phố được các đơn vị vận chuyển đến công trường

xử lý rác Gò Cát, sau khi qua cầu cân, sẽ được đổ tại sàn kiểm tra phân loại rác.

- Qua kiểm tra (chủ yếu bằng cảm quan), nếu phát hiện các loại rác không hoặc

chưa được phép chôn lấp sẽ được vận chuyển đem đến nơi xử lý khác theo quy định.

- Chỉ các loại rác được phép chôn lấp sẽ được xe xúc, xúc từ sàn phân loại đổ lên

xe tải ben chuyên dùng, vận chuyển đến đổ vào ô chôn rác đã được lót đáy bằng tấm

nhựa HDPE và lắp đặt ống PE thu gom nước rác.

- Tại mỗi ô chôn rác, rác được san phẳng thành từng lớp có chiều dày không vượt

quá 60cm (để đạt được độ đầm nén tối đa) và được đầm nén kỹ bằng xe chuyên dùng

Landfill Compactor 826G CAT (số lần đầm nén rác từ 6-8 lần qua 1 điểm) đảm bảo tỷ

trọng tối thiểu sau đầm nén 0,75 tấn/m3.





- Sau mỗi ngày hoạt động tiếp nhận rác, chiều dày rác sau đầm nén đạt 2,2m sẽ

được phủ một lớp đất trung gian dày 15cm (đã được đầm chặt). Dùng xe tải ben vận

chuyển đất từ bãi dự trữ (cách 500m) đến ô chôn rác, dùng xe ủi san phẳng đất, lu lèn,

tạo độ dốc thoát nước mưa.

- Mỗi ô chôn rác sẽ được đổ 9 lớp rác (mỗi lớp dày 2,2m). Trên lớp rác sau cùng

sẽ được hoàn thiện theo thứ tự: phủ lớp đất sét dày 30cm – tấm nhựa VLDPE dày 1,5mm

– lớp cát tiêu dày 20cm – lớp đất trên cùng dày 80cm để trồng cây xanh. Độ dốc từ chân

đỉnh bãi tăng dần từ 3 – 5% luôn đảm bảo thoát nước tốt và không trượt lở, sụt lún.

- Trong quá trình chôn lấp rác, sẽ tiến hành đồng thời nối cao giếng đứng, lắp đặt

lớp đá lọc và ống đứng PE thu khí bãi rác. Các ống dẫn thu gas theo hướng nằm ngang

sẽ được nối vào các ống đứng này dẫn về nhà máy xử lý.

- Làm đường tạm và bãi xe tạm để xe chở rác vào mỗi ô chôn rác mà không làm

hỏng lớp màng chống thấm HDPE (độ dốc tối đa 10%), dặm vá, duy tu bảo dưỡng

đường hàng ngày.

1.2.2. Vệ sinh công trường

- Hàng ngày vét bùn đất, rác vương vải tại các mương rãnh, miệng hố ga, hố ga,

cống thoát nước trong toàn bộ phạm vi BCL

- Tất cả các xe vận chuyển rác trước khi ra khỏi BCL Gò Cát phải lội qua bể rửa

xe để làm sạch bánh xe.

- Sau mỗi ngày hoạt động tiếp nhận rác, quét dọn và rửa sạch mặt đường từ ngã 3

về hai phía của Quốc Lộ 1 trong phạm vi 500m mỗi phía, công tác này được hoàn tất

trước 6 giờ sàng hàng ngày.

- Quét dọn và rửa sạch đường từ Quốc lộ 1 vào cầu cân, đường nội bộ, cầu cân,

sàn phân loại rác.

- Hốt bùn đất, thay nước bể rửa xe hàng ngày.

- Vào những ngày hanh, khô phun nước tạo ẩm trong phạm vi BCL nhằm hạn chế

bụi phát tán ra các khu vực lân cận.

1.2.3. Công tác xử lý mùi hôi

Chủ yếu sử dụng chế phẩm EM (Effective Micro-organism) và Bokashi

Phun EM thứ cấp (EEM), pha loãng với nước sạch để phun theo tỷ lệ: 1:200 (mùa

khô) và 1:50 – 1:100 (mùa mưa). Dùng xe bồn 16m3 pha trộn và phun đều EM trên rác

liên tục trong suốt thời gian xe vận chuyển, đổ rác xuống sàn phân loại, kiểm tra.

Hàng ngày, phun bổ sung EM trên diện tích mới đổ rác, phần diện tích chôn rác

chưa quá 2 tháng và các khu vực phát sinh mùi hôi. Tuỳ tình hình phát sinh mùi hôi trên

mỗi ô chôn rác mà tăng hoặc giảm số lần phun bổ sung ban ngày để đạt yêu cầu. Bổ sung

rải Bokashi để giảm mùi hôi vào mùa mưa.

1.2.4. Công tác xử lý cháy nổ

Lượng khí gây cháy nổ (chủ yếu là khí CH4) sẽ được thu gom bằng hệ thống ống

đặt trong mỗi ô chôn rác và dẫn về hệ thống xử lý.





1.2.5. Công tác xử lý nước rỉ rác

Nước rỉ rác ở các ô chôn tự chảy về hố tụ nước, được bơm chuyển tập trung về

nhà máy xử lý nước rỉ rác. Nước rỉ rác sau khi xử lý, qua kiểm tra đạt tiêu chuẩn xả thải

sẽ được xả vào Rạch Nước Đen phía sau BCL Gò Cát theo hướng dẫn của Sở Nông

Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn.

1.2.6. Kiểm soát mầm bệnh

- Phun thuốc diệt ruồi, muỗi và các côn trùng có tiềm năng gây bệnh theo hướng

dẫn của Trung tâm Y tế Dự phòng. Số lần phun căn cứ vào mức độ phát triển của côn

trùng.

- Hàng ngày phun thuốc diệt ruồi vào cầu cân, sàn phân loại rác, đường nối từ

Quốc lộ 1 vào cầu cân, khu vực ô chôn rác, bên trong tường rào, cho nhà dân trong phạm

vi 300m tính từ tường rào của BCL

- Hợp đồng với trung tâm y tế hoặc bệnh viện khám sức khỏe định kỳ 6 tháng/lần

cho cán bộ công nhân viên đang vận hành BCL và nhân dân trong phạm vi 300m tính từ

tường rào BCL.

1.2.7. Duy tu bảo dưỡng

- Kiểm tra hệ thống điện chiếu sáng, máy phát điện dự phòng và hệ thống tường

rào bao quanh.

- Kiểm tra boulon, loadcell, châm dầu mỡ các vị trí cần thiết của hai cầu cân điện

tử hàng ngày.

- Duy tu, bảo dưỡng, định kỳ bơm nước rác, máy xử lý nước rỉ rác, trạm thu gom

và xử lý gas, nhà máy phát điện (từ gas) theo hướng dẫn của chuyên gia.

- Duy tu, bảo dưỡng định kỳ các xe chuyên dùng xử lý rác theo quy định của nhà

nước.

- Chăm sóc, bảo dưỡng thảm cây xanh cách ly, cây cảnh, dây leo, thảm cỏ…

- Duy tu sửa chữa thường xuyên đường vận chuyển rác từ sàn phân loại đến mỗi ô

chôn rác.

- Kiểm tra, duy tu các khu vực bị sụt lún (do rác phân hủy) trên toàn bộ BCL.

1.2.8. Quan trắc môi trường

Hợp đồng với các đơn vị chuyên ngành môi trường để thực hiện công tác quan

trắc môi trường, lấy mẫu thử nghiệm, lập báo cáo môi trường định kỳ theo quy định của

cơ quan quản lý môi trường.

+ Môi trường nước:

- Nước mặt:

Lưu lượng 2 tháng/lần.

Thành phần hóa học: 10 mẫu/lần x 4 lần/năm.

- Nước ngầm:





1 mẫu/giếng x 14 giếng/lần x 4 lần/năm.

Quan trắc cả trong đới không khí và đới bảo hòa nước.

- Nước rỉ rác:


Thành phần hóa học: 4 tháng/lần

+ Môi trường không khí:

- Chu kỳ quan trắc: 18 mẫu/lần x 6 lần/năm

- Thông số đo: bụi, tiếng ồn, nhiệt độ, khí phát thải.

+ Quan trắc kiểm tra độ dốc, độ lún sụp, lớp phủ và thảm thực vật.: chu kỳ quan

trắc 2 lần/năm

+ Phân tích thành phần rác, ẩm đo: 15 mẫu/lần x 4 lần/năm

Các chỉ tiêu phân tích thêm (ngoài việc phân loại bình thường):

- Tỷ trọng của rác (kg/m3)

- Độ ẩm của rác (%)

- Tỷ lệ rác có thể tái chế (%)

- Tỷ lệ rác các loại khác (%)

- Tỷ lệ rác có thể làm compost (%)

- Tỷ lệ rác có thể đốt cháy (%)

- Kích cỡ các loại rác.

2. Hiện trạng môi trường trước khi BCL đi vào hoạt động

Theo “Đầu tư nâng cấp chất lượng công trường xử lý rác Gò Cát” - Sở Giao

Thông Công Chánh TpHCM, hiện trạng môi trường trước khi BCL Gò Cát đi vào hoạt

động như sau:

2.1. Hiện trạng môi trường không khí khu vực BCL

Vị trí lấy mẫu không khí và tiếng ồn tại khu vực BCL Gò Cát:

Ký hiệu mẫu Vị trí

A1 Khu vực trong bãi rác Gò Cát – gần nơi đang đổ chất thải thuỷ sản

A2 Khu vực trong bãi rác Gò Cát – gần khu vực 1 nhà dân và hồ nước

A3 Khu vực trong bãi rác Gò Cát – gần rìa

A4 Ngã ba đường vào bãi rác và xa lộ Đại Hàn

A5 Xa lộ Đại Hàn – cách A4 500m

A6 Xa lộ Đại Hàn – cách A4 500m

A7 Đối diện với A5 (bên kia quốc lộ) – hướng trên gió, cách xa lộ 50m

A8 Ngoài bãi rác, cuối hướng gió, khu dân cư cách bãi rác 70m





2.1.1. Điều kiện vi khí hậu môi trường khu vực BCL Gò Cát

Điểm lấy mẫu Nhiệt độ (0C) Độ ẩm (%) Tốc độ gió (m/s)

A1 30,1 60,2 – 62,4 1,4

A2 29,0 70,3 – 71,5 1,8

A3 28,7 70,4 – 75,5 1,9

A4 29,5 65,2 – 74,0 1,7

A5 29,5 65,2 – 74,0 1,7

A6 - - -

A7 - - -

A8 30.6 68 - 72 0.8

2.1.2. Chất lượng không khí

Do khu vực BCL nằm gần đường giao thông nên môi trường không khí ở phần

giáp ranh của khu đất bị ảnh hưởng bởi không khí ô nhiễm trên quốc lộ 1A. Kết quả

khảo sát lưu lượng xe lưu thông trên đoạn đường này cũng cho thấy mật độ xe rất đông

(10.000 – 16.000 xe các loại/h), hầu hết đều là xe có động cơ, gây ồn suốt cả ngày lẫn

đêm và sinh ra lượng lớn khí thải cũng như khói bụi rất lớn.

Kết quả khảo sát chất lượng không khí tại các vị trí A4, A5, A6 nằm gần đường

giao thông có mức ồn khá cao (63 – 88 dB). Nồng độ bụi dao động trong khoảng 1,32 –

1,56 mg/m3

vượt tiêu chuẩn cho phép trong môi trường khí xung quanh hơn 5 lần (nồng

độ cho phép trung bình 1 giờ là 0,3 mg/m3). Các vị trí A4, A5 là những điểm nằm gần

đường giao thông, cuối hướng gió nên có nồng độ bụi khá cao, các vị trí còn lại đều có

giá trị nồng độ bụi nằm trong tiêu chuẩn cho phép. Điều này cho thấy tại khu vực BCL,

chủ yếu nguồn gây ô nhiễm là từ giao thông trên quốc lộ 1A.

Lưu lượng xe giao thông qua quốc lộ 1A gần khu vực BCL:

Thời điểm Lưu lượng xe trung bình (chiếc/giờ)

Xe máy Xe du lịch Xe khách Xe tải

Quốc lộ 1A - 19/8/2000 (Khu vực gần BCL)

6h 6.705 159 66 72

11h 12.109 183 262 784

16h 14.111 382 141 512

21h 9.660 216 40 405

Quốc lộ 1A - 21/8/2000 (khu vực gần bãi chôn)

6h 8.925 201 57 87

11h 14.121 276 169 773

16h 15.016 413 151 659

21h 8.901 205 42 312

Một số chỉ tiêu chất lượng không khí như SO2 cao hơn tiêu chuẩn (0,55 – 0,78

mg/L) và NOx ở xấp xỉ mức tiêu chuẩn cho thấy không khí khu vực này bị ô nhiễm, chủ

yếu do hoạt động của các xe cộ lưu thông trên quốc lộ 1A gây ra. Giá trị SO2 đo được

dao động trong khoảng 0 – 0,8 mg/m3, nếu so sánh với tiêu chuẩn nồng độ cho phép





trung bình 1 giờ là 0,5 mg/m3, các điểm khảo sát A1, A4, A5 đã có một số giá trị vượt

tiêu chuẩn cho phép.

Kết quả khảo sát tiếng ồn:

Điểm Thời gian

9h00 – 10h00 20h – 21h 4h30 – 5h30

TB Max Min TB Max Min TB Max Min

A4 62 78 51 63 78 45 45,2 50 39

A2 58 76 47 61 76 44 42,7 49 38

A5 57 72 50 57 70 50 44,5 48 40

A6 70 87 62 68 88 58 52,3 78 40

A7 72 88 61 70 87 60 51,4 80 42

A8 52 63 42 50 64 45 42,2 51 40

Chất lượng môi trường không khí trong trong khu đất (vị trí A1, A2, A3) cũng có

dấu hiệu ô nhiễm bởi một số thành phần khí NH3, NOx, H2S và vi sinh vật trong không

khí cao hơn tiêu chuẩn. Giá trị CH4 trung bình dao động trong khoảng <10 mg/m3 đến

350 mg/m3. Các số liệu đo đạc cho thấy nồng độ CH4 dao động mạnh, không đồng đều

tại các điểm khảo sát. Khí ô nhiễm sinh ra chủ yếu do quá trình phân hủy tự nhiên thành

phần rác từ các bãi rác lâu ngày đã được đổ tại khu vực này và các chất hữu cơ trong

nước thải từ rạch Nước Đen. Kết quả thành phần vi sinh cho thấy tất cả các điểm đều có

số lượng vi khuẩn và nấm mốc vượt nhiều lần so với tiêu chuẩn cho phép. Tổng số vi

khuẩn/1m3 không khí dao động trong khoảng 1250 đến 21.000 khuẩn lạc/1m

3 không khí.

Tổng số nấm mốc/1m3 không khí dao động trong khoảng 600 đến 1250 khuẩn lạc.





Kết quả khảo sát chất lượng không khí tại khu vực bãi rác Gò Cát: Điểm

lấy mẫu

SO2

(mg/m3)

NOx

(mg/m3)

CO

(mg/m3)

CO2

(%)

NH3

(mg/m3)

H2S

(mg/m3)

Pb

(mg/m3)

CH4

(mg/m3)

Bụi

(mg/m3)

Tổng số vi khuẩn (kl./m3)

Tổng số nấm mốc

(kl./m3)

A1 0 – 0,52 0 - 0.7 5 – 38 0.035 1,4 1,4 0.0027 10 - 350 0.2 21*103 1250

A2 0 – 0,38 0 - 0,37 5 – 30 0,038 0,45 0,35 KPH 10 - 320 0,18 9000 750

A3 0 – 0,26 0 – 0,8 3 – 8 0,036 0,43 0,12 Vết 10 - 300 0,19 1890 1020

A4 0 – 0,78 0 – 3,63 5 – 22 0,120 0,13 0,06 0,0048 <10 1,56 7916 608

A5 0 – 0,8 0 – 3,7 5 – 28 0,100 KPH KPH 0,0035 <10 1,32 8316 718

A6 0 – 0,55 0 – 2,8 5 - 23 - KPH KPH 0,0030 < 10 1250 750

A7 0 – 0,3 0 – 0,4 5 – 8 - KPH KPH KPH <10 0,16

A8 0 – 0,25 0 – 0,05 4,2 - KPH KPH KPH 10 - 70 0,04 2500 1050

TCVN 0,5 0,4 40 0,2 0,008 0,005 0,3 < 4.375 < 312

2.2. Hiện Trạng Chất Lượng Nước Của Khu Vực

2.2.1. Hiện Trạng Chất Lượng Nước Ngầm

Theo số liệu của Sở Giao Thông Công Chánh (GTCC) cho thấy trong giới hạn

chiều sâu các lỗ khoan, nước ngầm trong khu vực có thể tồn tại ở 3 vị trí:

(1) Tầng đất từ 4,0 – 4,6 m có cấu trúc sét pha cát có khả năng ngậm nước, tuy

nhiên với vị trí và cấu trúc như vậy sẽ không chứa lượng nước dồi dào, song nước ngầm

trong tầng này lại làm tăng khả năng thấm nước của đất nên dễ bị nhiễm bẩn từ các

nguồn nước thải hiện tồn tại trên mặt đất khu vực BCL do tầng đất này hoàn toàn nằm

trong phạm vi đào đắp xây dựng bãi rác từ trước và cả phần cải tạo BCL;

(2) Tầng cát từ 15 – 20 m, tầng đất này nằm trong chiều sâu qui ước của tầng

nước ngầm mạch nông nhưng ngoài giới hạn chiều sâu đáy bãi chôn lầp, có khả năng trữ

nước lớn và được ngăn cách bởi lớp đất sét tương đối dày và có độ ổn định cao, tốc độ

thấm nước trong xấp xỉ 0,018 cm/giờ. Tuy nhiên, tầng đất này cũng có khả năng bị ảnh

hưởng bởi quá trình đào đất làm BCL trước đây thường thực hiện tới độ sâu khoảng 14 –

15 m và các hố chôn lấp trước đây không hề có gia công lớp lót đáy trước khi chôn rác;

(3) Tầng cát chứa nước ngầm ở độ sâu 35 – 50 m. Tầng nước này có thể hoàn

toàn cách biệt với các tầng đất trong vùng ảnh hưởng nói trên và có lớp đất sét dày

khoảng 10 m ngăn cách. Đây là loại đất có tính không thấm nước khá cao.

Để đánh giá một cách tương đối chính xác hiện trạng chất lượng nước ngầm trong

khu vực, các dữ liệu được đánh giá theo phương pháp thống kê trên cơ sở kết quả phân

tích các mẫu nước ngầm được thu thập tại các giếng nằm trong khu vực BCL và tại các

hộ dân cư xung quanh khu vực dự án trong vòng bán kính 100 m đối với ranh giới khu

đất. Các giếng lựa chọn khảo sát đều có độ sâu từ 22 đến hơn 40 m.

Vị trí lấy mẫu khảo sát chất lượng nước ngầm trong khu vực BCL:

Ký hiệu Vị trí giếng Độ sâu giếng (m)

G1 Lê Thị Coi

3/8 ấp 3, xã Bình Hưng Hòa

30

G2 Huỳnh Văn Nhất 38






G3 Vũ Văn Hùng

Tổ 3, ấp 3 xã, Bình Hưng Hòa

40

G4 Cụm 6 gia đình 40

G5 Lê Văn Cất


24

G6 Cụm 3 gia đình 20

G7 Nguyễn Thị Sinh

xã Bình Hưng Hòa

40

G8 Huỳnh Văn Tám

Tổ 2, ấp 3, xã Bình Hưng Hòa

32

G9 Nguyễn Hoàng Lộc


30

G10 Nguyễn Đình Hùng


30

G11 Nguyễn Thị Kim Chi


30

G12 Trần Thái Phương Ngọc

Tổ 19,ấp 3, xã Bình Hưng Hòa

36

G13 Đỗ Thị Dung

Tổ 15 C, ấp 3, xã Bình Hưng Hòa

36

G14 Hồ Văn Tâm

Tổ 6C, ấp 3, xã Bình Hưng Hòa

36

G15 Trần Thị Thu Tâm

Tổ 6B, ấp 3, xã Bình Hưng Hòa

28

G16 Anh Đức


36

G17 Bùi Thị Băng Phương


28

G18 Trần Văn Sùng

14/38, ấp 3, xã Bình Hưng Hòa

22





Chất lượng nước ngầm trong khu vực BCL:

STT KÝ

HIỆU

pH CO2

mg/l

Độ cứng

mgCaCO3/l

N-NH3

mg/l

N-

NO2-

mg/l

N-

NO3-

mg/l

Ca2+

mg/l

SO42-

mg/l

E.coli

Tb/100ml

Coliform

Tb/100ml

Cd

mg/l

Cr6+

mg/l

Mn

mg/l

Ni

mg/l

Pb

mg/l

Zn

mg/l

1 G1 5,7 46,2 6 Vết Vết Vết 0,8 14 0 0 < 0,004 <0,001 <0,003 <0,010 <0,02 0,013

2 G2 4,9 80,9 6 0,790 Vết 0,17 0,8 9 10 30 < 0,004 <0,001 <0,003 <0,010 <0,02 0,012

3 G3 4,6 93,3 6 0,168 Vết Vết 1,2 19 7 15 < 0,004 <0,001 <0,003 <0,010 <0,02 0,011

4 G4 4,8 96,8 4 Vết Vết Vết 1,6 22 0 0 < 0,004 <0,001 <0,003 <0,010 <0,02 0,009

5 G5 4,7 79,1 4 Vết Vết Vết 0,8 9 0 0 < 0,004 <0,001 0,003 <0,010 <0,02 0,014

6 G6 5,7 87,3 8 4,041 Vết Vết 2,4 11 140 180 < 0,004 <0,001 0,048 <0,010 <0,02 0,019

7 G7 4,6 77,9 10 0,172 Vết Vết 1,6 62 0 0 < 0,004 <0,001 0,022 <0,010 <0,02 0,045

8 G8 4,5 57,4 6 Vết Vết Vết 0,8 11 0 0 < 0,004 <0,001 <0,003 <0,010 <0,02 0,029

9 G9 4,3 44,6 2 Vết Vết Vết 0,8 3 0 0 < 0,004 <0,001 <0,003 <0,010 <0,02 0,022

10 G10 4,5 28,2 3 Vết Vết Vết 0,8 3 0 0 < 0,004 <0,001 <0,003 <0,010 <0,02 0,010

11 G11 4,0 115,2 3 Vết Vết Vết 1,2 3 0 0 < 0,004 <0,001 <0,003 <0,010 <0,02 0,014

12 G12 4,0 124,0 4 Vết Vết Vết 1,6 3 0 0 < 0,004 <0,001 <0,003 <0,010 <0,02 0,014

13 G13 3,9 135,5 2 Vết Vết Vết 1,6 3 20 80 < 0,004 <0,001 <0,003 <0,010 <0,02 0,016

14 G14 3,8 128,8 2 Vết Vết Vết 1,2 3 0 0 < 0,004 <0,001 <0,003 <0,010 <0,02 0,016

15 G15 3,8 149,3 2 Vết Vết Vết 0,8 13 0 0 < 0,004 <0,001 <0,003 <0,010 <0,02 0,016

16 G16 3,8 127,5 2 Vết Vết Vết 0,8 2 0 0 < 0,004 <0,001 <0,003 <0,010 <0,02 0,022

17 G17 3,8 114,6 6 Vết Vết Vết 1,6 2 0 0 < 0,004 <0,001 <0,003 <0,010 <0,02 0,010

18 G18 3,9 132,0 2 Vết Vết Vết 2,0 2 0 0 < 0,004 <0,001 <0,003 <0,010 <0,02 0,018

TCVN 5944-1995

6,5-8,5

300 - 500 45 200-400 0 3 0,01 0,05 0,1-0,5 0,05 5,0





Kết quả phân tích chất lượng nước ngầm trong khu vực BCL cho thấy nồng độ các

kim loại nặng, độ cứng và sulfate trong tất cả các mẫu phân tích đều thấp hơn rất nhiều so

với giá trị giới hạn cho phép của các thông số và nồng độ các chất ô nhiễm trong nước

ngầm (TCVN 5944 – 1995). Giá trị pH của tất cả các mẫu đo dao động trong khoảng 3,8 –

5,7 và nồng CO2 cao (25 – 149 mg/L). Nồng độ N-NH3 của một số mẫu khá cao (0,17 –

4,04 mg/L), đặc biệt là mẫu nước giếng ở độ sâu 20 m có nồng độ N-NH3 lên đến 4,04

mg/L, ứng với nồng độ Ecoli và Coliform cao. Điều này chứng tỏ mạch nước ngầm mạch

nông ở khu vực này đã bị ảnh hưởng bởi các chất ô nhiễm từ khu vực đổ bùn nạo vét cống

rãnh và rạch Nước Đen.

Vị trí của mực nước ngầm khá xa so với vị trí sâu nhất của BCL, do đó nước ngầm

không gây ảnh hưởng đến BCL. Tuy nhiên, nước rò rỉ từ BCL có thể ảnh hưởng đến nước

ngầm nếu vật liệu lót và công nghệ thiết kế không đạt tiêu chuẩn.

2.2.2. Hiện Trạng Chất Lượng Nước Mặt

Vị trí lấy mẫu nước mặt:

Điểm Vị trí hiện tại

M1 Đầu ao rau muống, giáp ranh hàng rào ngăn cách giữa đường quốc lộ 1A và

khu vực BCL.

M2 Cuối ao rau muống, giáp ranh hàng rào ngăn cách giữa đường quốc lộ 1A và

khu vực BCL.

M3 Đầu khu vực Ao Sen, dọc bờ trái của hàng rào BCL.

M4 Cuối khu vực Ao Sen, dọc bờ trái của hàng rào BCL.

M5 Đầu mương thoát nước ra Rạch Nước Đen, phía trái BCL.

M6 Cuối mương thoát nước ra Rạch Nước Đen, phía trái BCL.

M7 Điểm cuối của khu vực Đầm Sen

M8 Ao Sen giữa BCL, khu vực chăn nuôi vịt

M9 Đường mương nước chảy ra Rạch Nước Đen, nằm bên phải BCL.

M10 Đường mương nước chảy ra Rạch Nước Đen, nằm bên phải BCL.

M11 Điểm cuối của Rạch Nước Đen đi qua khu vực BCL, thời điểm nước lớn

M12 Điểm đầu của khu vực Đầm Sen

M13 Điểm giữa Kênh Nước Đen

M14 Điểm cuối của Rạch Nước Đen đi qua khu vực BCL, thời điểm nước ròng

M15 Điểm giữa Kênh Nước Đen, thời điểm nước ròng





Chất lượng nước mặt trong khu vực BCL:

STT KÝ

HIỆU

pH Độ màu Độ đục

FAU

SS

mg/l

DO

mg/l

COD

mg/l

BOD

mg/l

N-NH3

mg/l

N-NO2-

mg/l

N-NO3-

mg/l

Ptc

mg/l

Cd

mg/l

Cr

mg/l

Mn

mg/l

Ni

mg/l

Pb

mg/l

Zn

mg/l

Fe

mg/l Thực B.kiến

1 M1 7,03 321 358 25 8 0 61 20 8,404 Vết Vết 0,24 < 0,004 <0,001 0,115 <0,010 <0,02 0,040 5,50

2 M2 7,20 180 391 48 26 0 67 17 1,319 Vết Vết 0,48 < 0,004 <0,001 0,195 <0,010 <0,02 0,046 5,44

3 M3 8,59 119 935 179 133 0,8 240 85 0,770 Vết Vết 0,57 < 0,004 <0,001 0,115 <0,010 <0,02 0,103 4,38

4 M4 7,94 141 493 97 67 0,7 75 25 0,930 Vết Vết 0,25 0,009 <0,001 0,077 <0,010 <0,02 0,035 2,95

5 M5 7,23 113 246 49 47 1,8 44 10 1,105 0,047 Vết 0,19 < 0,004 <0,001 0,058 <0,010 <0,02 0,042 2,27

6 M6 7,09 155 319 70 34 1,8 48 10 0,804 0,024 Vết 0,05 < 0,004 <0,001 0,031 <0,010 <0,02 0,037 2,56

7 M7 7,20 91 242 48 20 0,8 88 45 1,284 Vết Vết 1,39 < 0,004 <0,001 0,071 <0,010 <0,02 0,027 2,43

8 M8 7,19 247 1755 425 288 1,5 52 15 3,450 0,056 Vết 3,48 < 0,004 <0,001 0,147 <0,010 <0,02 0,057 5,68

9 M9 7,54 54 85 10 7 0,8 40 16 0,473 Vết Vết 0,07 < 0,004 <0,001 0,062 <0,010 <0,02 0,015 0,25

10 M10 7,42 65 175 40 20 0,6 70 30 0,694 Vết Vết 0,20 < 0,004 <0,001 0,077 <0,010 <0,02 0,012 0,44

11 M11 6,71 464 350 102 0 176 72 11,549 0,048 Vết 6,50 < 0,004 0,02 0,212 0,014 <0,02 0,300 4,80

12 M12 6,87 605 2735 665 200 0 128 52 8,500 0,036 Vết 3,29 < 0,004 <0,001 0,128 <0,010 <0,02 0,100 5,50

13 M13 6,85 125 313 61 28 0 105 65 +7,318 Vết Vết 1,70 < 0,004 <0,001 0,077 <0,010 <0,02 0,025 2,20

14 M14 6,84 234 317 60 12 0 90 40 12,731 0,022 Vết 2,58 < 0,004 <0,001 0,056 <0,010 <0,02 0,039 1,31

TCVN

5942

A 6-8,5 20 >6 <10 <4 0,05 0,01 10 0,01 0,05 0,1 0,1 0,05 1 1

B 5,5-9 80 >2 <35 <25 1 0,05 15 0,02 0,1 0,8 1 0,1 2 2





Kết quả phân tích chất lượng các nguồn nước mặt trong khu vực BCL (ao rau

muống, ao sen, mương thoát nước ra rạch Nước Đen, đầm sen trong khu vực BCL và rạch

Nước Đen) cho thấy tất cả các nguồn nước mặt trong khu vực đều bị ô nhiễm chất hữu

cơ. Nồng độ COD và BOD5 của tất cả các mẫu phân tích dao động trong khoảng từ 40-

240 mg/L và 10-75 mg/L, lớn hơn từ 4-24 lần và từ 2-19 lần so với các giá trị giới hạn

cho phép của các thông số và nồng độ các chất ô nhiễm trong nước mặt (TCVN – 5942 –

1995). Nồng độ oxy hòa tan trong các mẫu phân tích rất thấp, từ 0 – 2,2 mg/L, đặc biệt là

các mẫu nước của rạch Nước Đen, các ao rau muống và đầm sen. Nồng độ ammonia

trong các mẫu phân tích rất cao (từ 0,473 – 12,731 mg/L), lớn hơn tiêu chuẩn TCVN –

5942 – 1995 loại A từ 9,46 – 255 lần và tiêu chuẩn TCVN – 5942 – 1995 loại B từ 0,5 –

12,7 lần chứng tỏ các nguồn nước mặt trong khu vực này luôn luôn tiếp nhận một lượng

chất hữu cơ cao và đã bị ô nhiễm. Ngoại trừ nồng độ sắt và mangan, các chỉ tiêu kim loại

nặng khác (Cd, Cr, Mn, Ni, Pb, Zn) đều thấp hơn nhiều so với tiêu chuẩn.

2.3. Hiện Trạng Hệ Sinh Thái Tự Nhiên

Khu đất Gò Cát trước đây được sử dụng làm BCL xà bần và rác sinh hoạt của

thành phố Hồ Chí Minh đến năm 1996 thì ngừng hoạt động. Khi dự án hình thành, khu

đất được qui hoạch và di dời dân cư ra khỏi phạm vi khu vực dự án, BCL này mới chỉ là

khu đất hoang. Hiện nay, một số cư dân quanh vùng đang tận dụng diện tích những hố đất

ngập nước hình thành do quá trình đào đắp trong bãi rác trườc đây để nuôi cá. Các hoạt

động này sẽ ngưng hẳn khi dự án được triển khai. Một phần diện tích là các đầm trũng

cũng được dân tận dụng để thả rau muống và sen súng. Một phần khác chỉ có lục bình

mọc tự nhiên che kín mặt nước. Ngoài ra, trong khu vực này không được canh tác bất cứ

loại cây nông lâm nghiệp nào khác. Toàn bộ mặt đất là một bãi đất trống với thành phần

thực vật nghèo nàn và có che phủ. Sát ranh giới phía đông khu đất BCL là rạch Nước

Đen, nơi tiếp nhận nước thải sinh hoạt của thành phố nên không có hoạt động nuôi trồng

thủy sản. Ngoài phạm vi bán kính 100 quanh khu vực dự án là khu dân cư thưa thớt mới

hình thành. Nhìn chung, hệ sinh thái tự nhiên trong khu vực nghèo nàn đơn điệu và không

có các loại động thực vật quí hiếm hay có giá trị kinh tế cao.





3. Các tác nhân ô nhiễm quan trọng trong quá trình vận hành BCL


Thành phần nước rỉ rác của BCL Gò Cát – TpHCM

Thành phần Nồng độ - mg/L (trừ pH) Thành phần Nồng độ - mg/L

pH 4.8 – 6.2 TSS 1760 – 4311

Độ kiềm 1200 - 4500 VSS 1120 – 3190

TOC 18700 -31900 Org-N 336 – 678

COD 39614 – 59750 N-NH3 297 – 790

BOD 30000 – 48000 N-NO3- 5 – 8.5

VFA – COD 21878 - 25182 Phosphorus 55.8 – 89.6

C2 2569 – 5995 Htc (CaCO3) 5833 – 9667

C3 1309 – 2663 Ca2+

1670 – 2739

C4-i 43 – 99 Mg2+ 404 – 678

C4-n 4122 – 4842 Cl- 4100 – 4890

C5-b 52 – 261 SO42-

1590 – 2340

C5-i 1789 - 2838 Fetc 204 - 208

(Nguồn: Các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm từ các BCL cũ và tái sử dụng sản phẩm

phân hủy cho nông nghiệp – Trung tâm công nghệ và quản lý môi trường – CENTEMA –

Tháng 12/2003)

Nhận xét:

Các kết quả phân tích nước rỉ rác của BCL Gò Cát cho thấy, do CTRĐT đang

được chôn lấp, nước rỉ rác có độ nhiễm bẩn rất cao, đặc biệt do trong CTRĐT có lượng

thực phẩm dư thừa chiếm từ 60 – 90% nên nồng độ chất hữu cơ của nước rỉ rác đạt đến

trị số COD = 39614 – 59750 mg/L, trong đó thành phần chất hữu cơ dễ bị phân hủy hiếu

khí chiếm tỷ lệ 90 – 95% (BOD = 41456 – 56250 mg/L). Trong BCL đã xuất hiện các

hoạt động phân hủy kỵ khí nên pH thấp và nồng độ các chất béo bay hơi VFA đạt trị số

khá cao, chiếm xấp xỉ 50% nồng độ COD của nước rỉ rác, VFA-COD = 20216 – 21611

mg/L, trong đó bốn thành phần acid acetic C2 (2569 – 5995 mg/L), acid propyonic C3

(1309 – 2663 mg/L), acid butyric C4 (C4-i= 43 – 99 mg/L, C4-n = 4122 – 4842 mg/L), acid

valeric C5 (C5-b = 52- 261 mg/L; C5-n = 1789 -2838 mg/L) chiếm đa số với tỷ lệ thay đổi

tùy thuộc vào thời gian phân hủy, thời gian càng kéo dài tỷ lệ C2 càng cao, các thành phần

acid khác càng thấp. Nồng độ các hợp chất chứa nitơ khá cao, hàm lượng nitơ hữu cơ

Org-N = 336 – 678 mg/L, N-NH3 = 297 – 790 mg/L và do điều kiện kỵ khí nên không có

mặt N-NO2- và N-NO3

-, cũng tương tự như thành phần các loại VFA, khi thời gian lưu trữ

càng lâu nồng độ N-NH3 càng cao (có thể đến 2044 mg/L) do các hợp chất hữu cơ chứa

nitơ (Org-N) phân huỷ và chuyển hóa thành.






Kết quả quan trắc các chất ô nhiễm tại BCL Gò Cát - TpHCM:

Chất ô nhiễm

(mg/m3)


(ppm)

KV chôn lấp 0.28 0.20 0.17 4.82 0.38 0.0018 9000

KV vùng đệm 0.29 0.15 0.12 0.40 0.22 0.0006 400

TCVN 5937-1995 0.3 0.5 0.4 0.2 0.008 - -



Tháng 12/2003)

IV. BÃI CHÔN LẤP PHƯỚC HIỆP – CỦ CHI


1.1. Giới thiệu

Bãi chôn lấp rác số 1 – khu liên hợp xử lý chất thải rắn Tây Bắc thành phố nằm tại

xã Phước Hiệp, huyện Củ Chi, TpHCM thuộc vùng đất của Nông Trường Tam Tân, cách

trung tâm thành phố 37 km.

Giai đoạn 1:

- Thời gian hoạt động: 01/2003 – 10/2005




- Công nghệ xử lý: chôn lấp hợp vệ sinh

- Khối lượng CTR đã chôn tính đến 30/09/2003: 710.693 tấn

Giai đoạn 2:

- Thời gian hoạt động: 10/2005 – 10/2020



- Công nghệ xử lý: chôn lấp hợp vệ sinh

Rác được chôn trong các ô chôn rác. Đổ rác thành 10 lớp, mỗi lớp dày 2,2m, được

ngăn cách bởi các lớp đất phủ trung gian, mỗi lớp có chiều dày 20 cm (5cm đất ngậm

rác). Trên cùng phủ lớp vải địa kỹ thuật bentonit và lớp đất thổ nhưỡng 30 cm trồng cây

xanh. Tổng chiều cao của đụn rác sau khi đổ là 25m.

Nội dung đầu tư chính bao gồm: tấm lót HDPE, hệ thống thu gom nước thải, hệ

thống thu gom khí biogas, sàn trung chuyển, trang thiết bị chuyên dùng, hệ thống cầu cân

và rửa xe và các hạng mục xây dựng khác.

1.2. Quy trình kỹ thuật xử lý rác





1.2.1. Công tác chôn lấp rác:

Hàng ngày, một phần CTRSH trong thành phố được các đơn vị vận chuyển đến

Bãi chôn lấp Phước Hiệp bằng các phương tiện chuyên dụng. Trạm cân sẽ xác định khối

lượng đầu vào và đầu ra, ghi nhận, thống kê khối lượng rác vận chuyển đến. Công tác

quản lý tiếp nhận, cập nhật và xuất các thông tin định kỳ bằng phần mềm quản lý.

- Sau khi qua cầu cân, rác sẽ được đổ tại sàn trung chuyển - kiểm tra phân loại rác.

Qua kiểm tra (chủ yếu bằng cảm quan), nếu phát hiện các loại rác không hoặc chưa được

phép chôn lấp sẽ được vận chuyển đem đến nơi xử lý khác theo quy định. Công trường sẽ

điều tiết, vận chuyển khối lượng rác vào ô chôn rác phù hợp với thiết bị san ủi và đầm

nén rác.

- Rác được phép chôn lấp sẽ được xe xúc, xúc từ sàn phân loại đổ lên xe tải ben

chuyên dùng, vận chuyển đến đổ vào ô chôn rác đã được lót đáy bằng tấm nhựa HDPE và

lắp đặt ống PE thu gom nước rác.

- Tại mỗi ô chôn rác, rác được san phẳng thành từng lớp có chiều dày không vượt

quá 60cm (để đạt được độ đầm nén tối đa) và được đầm nén kỹ bằng xe chuyên dùng đảm

bảo tỷ trọng tối thiểu sau đầm nén 0,65 tấn/m3.

- Sau mỗi ngày hoạt động tiếp nhận rác, chiều dày rác sau đầm nén đạt 2,2m sẽ

được phủ một lớp đất trung gian dày 20cm (đã được đầm chặt) được mua từ bên ngoài

BCL vận chuyển đến ô chôn rác. Có thể sử dụng màng PE tự hủy thay thế cho lớp đất

này.

- Tại mỗi ô chôn rác, độ dốc mái taluy đảm bảo bằng 1:4 đối với phần mặt taluy đã

hoàn thiện và không ảnh hưởng đến công tác chôn lấp rác tiếp theo, tiến hành đắp đất phủ

mặt hoàn toàn với chiều dày là 60 cm.

- Đối với khu vực mới đổ rác chờ phủ lớp đất trung gian hoặc do điều kiện thời

thiết quá xấu không cho phép tiến hành phủ ngay lớp đất trung gian trong ngày, sử dụng

tấm bạt nhựa có láng dầu che phủ tạm thời nhằm chống phát tán mùi hôi, hạn chế nước

mưa thấm vào, che rác lộ thiên tạo cảnh quan sạch đẹp.

- Rác được đổ theo hàng trong từng ô chôn lấp và mỗi ô chôn sẽ được đổ 10 lớp

rác. Trên lớp rác sau cùng sẽ được phủ lớp vải địa kỹ thuật bentonite.

- Trong quá trình chôn lấp rác, sẽ tiến hành đồng thời nối cao giếng đứng, thu gom

khí gas đốt bỏ.

- Làm đường tạm và bãi xe tạm để xe chở rác vào mỗi ô chôn rác mà không làm

hỏng lớp màng chống thấm HDPE bằng tấm panel bêtông hoặc bằng đất sỏi đỏ (độ dốc

tối đa 10%).

1.2.2. Vệ sinh công trường

- Tất cả các xe vận chuyển rác trước khi ra khỏi BCL phải lội qua bể rửa xe để làm

sạch bánh xe.

- Hàng ngày, vét bùn đất, rác vương vãi tại các mương rãnh, miệng hố ga, hố ga,

cống thoát nước trong toàn bộ phạm vi BCL.





- Sau mỗi ngày hoạt động tiếp nhận rác, quét dọn và rửa sạch mặt đường từ phía

ngoài Cầu Thầy Cai đến cổng BCL.

- Quét dọn và rửa sạch đường vào cầu cân, đường nội bộ, cầu cân, sàn phân loại

rác.

- Hốt bùn đất, thay nước bể rửa xe hàng ngày.

- Vào những ngày hanh, khô phun nước tạo ẩm trong phạm vi BCL (trừ khu vực ô

chôn rác) và đoạn đường từ Cầu Thầy Cai đến cổng BCL nhằm hạn chế bụi phát tán ra

các khu vực lân cận.

1.2.3. Công tác xử lý mùi hôi

Chủ yếu sử dụng chế phẩm EM (Effective Micro-organism) và Bokashi

Phun EM thứ cấp (EEM), pha loãng với nước sạch để phun theo tỷ lệ: 1:200 (mùa

khô) và 1:50 – 1:100 (mùa mưa). Dùng xe bồn 16m3 pha trộn và phun đều EM trên rác

liên tục trong suốt thời gian xe vận chuyển, đổ rác xuống sàn phân loại, kiểm tra.

Hàng ngày, phun bổ sung EM trên diện tích mới đổ rác, phần diện tích chôn rác

chưa quá 2 tháng và các khu vực phát sinh mùi hôi. Tuỳ tình hình phát sinh mùi hôi trên

mỗi ô chôn rác mà tăng hoặc giảm số lần phun bổ sung ban ngày để đạt yêu cầu. Bổ sung

rải Bokashi để giảm mùi hôi trực tiếp vào sàn trung chuyển theo từng chuyến xe đổ xuống

và một lớp trên cùng tại ô chôn rác sau khi kết thúc khối lượng rác tiếp nhận trong ngày.





1.2.4. Công tác xử lý cháy nổ

Lượng khí gây cháy nổ (chủ yếu là khí CH4) sẽ được thu gom bằng giếng thu đứng

đặt cách đều nhau. Ống HDPE Þ150 thu khí gas từ các giếng, sau đó dẫn về ống chính

HDPE Þ400. Toàn bộ khí gas thu gom được đốt bỏ bằng dầu đốt, ống nối với dầu đốt có

gắn thiết bị chống ngọn lửa thổi ngược lại.

Nồng độ khí gây cháy nổ thoát ra ngoài không khí sẽ được quan trắc thường xuyên

bằng thiết bị chuyên dùng đặt tại các trạm quan trắc.

1.2.5. Công tác xử lý nước rỉ rác

Nước rỉ rác ở các ô chôn tự chảy về hố tụ nước, được bơm chuyển tập trung về nhà

máy xử lý nước rỉ rác hoặc bơm ngược lên bãi rác tạo độ ẩm phân hủy. Nước rỉ rác sau

khi xử lý, qua kiểm tra đạt tiêu chuẩn xả thải sẽ được xả vào Kênh Thầy Cai theo hướng

dẫn của Sở Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn.

1.2.6. Kiểm soát mầm bệnh

- Phun thuốc diệt ruồi, muỗi và các côn trùng có tiềm năng gây bệnh theo hướng

dẫn của Trung tâm Y tế Dự phòng. Số lần phun căn cứ vào mức độ phát triển của côn

trùng.

- Hàng ngày phun thuốc diệt ruồi vào cầu cân, sàn phân loại rác, đường vào cầu

cân, khu vực ô chôn rác, bên trong tường rào, cho nhà dân trong phạm vi 300m tính từ

tường rào của BCL

- Hợp đồng với trung tâm y tế hoặc bệnh viện khám sức khỏe định kỳ 6 tháng/lần

cho cán bộ công nhân viên đang vận hành BCL và nhân dân trong phạm vi 300m tính từ

tường rào BCL.

1.2.7. Duy tu bảo dưỡng

- Kiểm tra hệ thống điện chiếu sáng, máy phát điện dự phòng và hệ thống tường

rào bao quanh.

- Kiểm tra boulon, loadcell, châm dầu mỡ các vị trí cần thiết của hai cầu cân điện

tử hàng ngày. Thực hiện kiểm định cân theo quy định của nhà sản xuất.

- Duy tu, bảo dưỡng, định kỳ bơm nước rác, máy xử lý nước rỉ rác, các xe chuyên

dùng xử lý rác theo quy định của nhà nước.

- Chăm sóc, bảo dưỡng thảm cây xanh cách ly, cây cảnh, dây leo, thảm cỏ…

- Duy tu sửa chữa thường xuyên đường vận chuyển rác từ sàn phân loại đến mỗi ô

chôn rác.

- Kiểm tra, duy tu các khu vực bị sụt lún (do rác phân hủy) trên toàn bộ BCL.





1.2.8. Quan trắc môi trường

Hợp đồng với các đơn vị chuyên ngành môi trường để thực hiện công tác quan trắc

môi trường, lấy mẫu thử nghiệm, lập báo cáo môi trường định kỳ theo quy định của cơ

quan quản lý môi trường.

+ Môi trường nước:

- Nước mặt:

Lưu lượng: 2 tháng/lần.

Thành phần hóa học: 10 mẫu/lần x 4 lần/năm.

- Nước ngầm:

1 mẫu/giếng x 9giếng/lần x 4 lần/năm.

Quan trắc cả trong đới không khí và đới bảo hòa nước.

- Nước rỉ rác:


Thành phần hóa học: 4 tháng/lần

+ Môi trường không khí:

- Chu kỳ quan trắc: 18 mẫu/lần x 6 lần/năm

- Thông số đo: bụi, tiếng ồn, nhiệt độ, khí phát thải.

+ Quan trắc kiểm tra độ dốc, độ lún sụp, lớp phủ và thảm thực vật.: chu kỳ quan

trắc 2 lần/năm

+ Phân tích thành phần rác, ẩm đo: 15 mẫu/lần x 4 lần/năm

Các chỉ tiêu phân tích thêm (ngoài việc phân loại bình thường):

- Tỷ trọng của rác (kg/m3)

- Độ ẩm của rác (%)

- Tỷ lệ rác có thể tái chế (%)

- Tỷ lệ rác các loại khác (%)

- Tỷ lệ rác có thể làm compost (%)

- Tỷ lệ rác có thể đốt cháy (%)

- Kích cỡ các loại rác.





2. Hiện trạng môi trường trước khi BCL đi vào hoạt động

2.1. Hiện trạng môi trường không khí khu vực BCL

Để đánh giá hiện trạng chất lượng môi trường không khí khu vực, Trung tâm Công

nghệ Môi trường - ENTEC đã tiến hành lấy mẫu không khí và đo đạc độ ồn ở 3 vị trí khác

nhau.

Kết quả phân tích một số thông số chính trong môi trường không khí:

Điểm đo Kết quả (mg/m

3)

Bụi H2H NH3 Aldehyt Chì THC

M1 0.22 KPH 0.15 0.018 Vết 1.5

M2 0.27 0.015 0.12 0.01 10-4

1.7

M3 0.24 KPH 0.08 0.005 KPH 1.1

TCVN 0.3 (1)

0.008 (2)

0.2 (2)

0.012 (2)

0.005 (1)

5.0 (3)

Nguồn: Trung tâm Công nghệ Môi trường - ENTEC 06/2002.

Ghi chú :

(1)-Tiêu chuẩn chất lượng không khí xung quanh

(2)-Tiêu chuẩn 5938-1995 về nồng độ cho phép các chất độc hại trong không khí

xung quanh

(3)-Tiêu chuẩn 5938- 1995 về nồng độ cho phép các chất độc hại trong không khí

xung quanh (lấy theo hơi xăng dầu)

Nhận xét:

- Nồng độ hầu hết các chất ô nhiễm trong không khí ở tất cả các điểm đo đều nhỏ

hơn tiêu chuẩn, ngoại trừ chỉ tiêu H2S của mẫu M2 và aldehyt (HCHO) của mẫu M1 là

cao hơn tiêu chuẩn.

- Do nằm cách xa các hoạt động sinh hoạt của dân cư, các hoạt động sản xuất,

ngoài ra có cây xanh phân bố trong khu vực, vì vậy môi trường không khí của khu vực

còn rất sạch và hầu như chưa bị ô nhiễm.

Kết quả đo đạc tiếng ồn:

Điểm đo Kết quả đo

(dBA)

Thời điểm đo TCVN 5949-1995

(dBA)

M1 44-47 10h45 ngày 21/06/02 60

M2 38-42 11h5 ngày 21/06/02 60

M3 46-48 10h30 ngày 21/06/02 60

Ghi chú:

- TCVN 5949-1995: Giới hạn tối đa cho phép tiếng ồn khu vực công cộng và dân cư.

Nhận xét:

Mức ồn tại các điểm đo trong khu vực dự án, dao động quanh trong khoảng 38-48

dBA, nhỏ hơn mức tiêu chuẩn về tiếng ồn công cộng và dân cư.





2.2. Hiện trạng môi trường nước khu vực BCL

2.2.1. Hiện trạng môi trường nước mặt

Kết quả hiện trạng môi trường nước mặt khu vực BCL:

TT Chỉ tiêu Đơn vị Kết quả TCVN

5942-1995 K1 K2 K3

1 pH - 3,1 2,9 4,1 5,5-9

2 TSS mg/l 25 34 28 80

3 DO mg/l 5,46 4,98 3,8 >2

4 BOD5 mg/l 4 1 8,7 <25

5 COD mg/l 3,12 3,86 12,47 <35

6 N-NH4+ mg/l 1,47 1,21 0,27 1

7 N-NO2- mg/l KPH KPH KPH 0,05

8 N-NO3- mg/l 0,15 0,1 0,15 15

9 Fe mg/l 2,37 3,68 0,34 2

10 Dầu mỡ mg/l KPH KPH KPH 0,3

11 Cadmi mg/l Vết KPH 0,007 0,02

12 Chì mg/l 0.008 0,024 0,011 0,1

13 Hg mg/l KPH KPH Vết 0,002

14 E.coli MPN/100ml 0 0 0 -

15 Coliform MPN/100ml 4 4 1.100 10.000

(Nguồn: Trung tâm Công nghệ môi trường – ENTEC tháng 6/2002)

Ghi chú:

Tiêu chuẩn TCVN 5942-1995 về giới hạn các thông số và nồng độ cho phép của

các chất ô nhiễm trong nước mặt.

Vị trí lấy mẫu:

K1: Mẫu nước mặt của kênh 15 phía Đông BCL

K2: Mẫu nước mặt của kênh 16 giữa khu vực BCL

K3: Mẫu nước mặt của kênh 17 phía Tây BCL





Nhận xét:

So sánh kết quả phân tích với tiêu chuẩn TCVN 5942-1995 về giới hạn các thông

số và nồng độ cho phép các chất ô nhiễm trong nứơc mặt với nguồn loại B (dùng cho mục

đích tưới tiêu nông nghiệp) cho thấy hầu hết các chỉ tiêu đều nhỏ hơn tiêu chuẩn, ngoại

trừ N-NH4+, Fe của mẫu nước kênh 15 và 16 cao hơn tiêu chuẩn.

2.2.2. Hiện trạng môi trường nước ngầm

Kết quả phân tích nước ngầm tại khu vực BCL:

TT Chỉ tiêu Đơn vị Kết quả TCVN

5944-1995 S1 S2

1 pH - 6,7 6,2 6,5-8,5

2 Chất rắn tổng cộng mg/l 75 110 750-1500

3 Độ cứng (tính theo

CaCO3)

mg/l 1,96 1,87 300-500

4 Cadmi mg/l Vết Vết 0,01

5 Chì mg/l 0,004 0,002 0,05

6 Cr (VI) mg/l 0,008 Vết 0,05

7 Cu mg/l KPH Vết 1

8 Zn mg/l 0,08 0,12 5

9 Fe mg/l 0,08 0,27 1-5

10 Hg mg/l KPH KPH 0,001

11 N-NO3- mg/l 0,05 0,07 45

12 Cl- mg/l 93,3 67,8 200-600

13 SO4- mg/l 53,4 12,9 200-400

14 Fecal coli MPN/100ml 0 0 0

15 Coliform MPN/100ml 240 4 3

(Ghi chú: TCVN 5944-1995: Tiêu chuẩn chất lượng nứơc ngầm)

Vị trí lấy mẫu:

S1: Mẫu nước ngầm tại hộ Nguyễn Vĩnh Nghiệp (Hộ bệnh nhân nghèo TP)

S2: Mẫu nước ngầm tại hộ Châu Văn Đào (phía Đông khu vực BCL)

Nhận xét:

So sánh kết quả phân tích với tiêu chuẩn TCVN 5944-4995 về giới hạn các thông

số và nồng độ cho phép của các chất ô nhiễm trong nứơc ngầm cho thấy:

- pH trong mẫu S2 chưa đạt tiêu chuẩn;

- Nồng độ hầu hết các chất ô nhiễm trong các mẫu nứơc ngầm đều thấp hơn tiêu

chuẩn, ngoại trừ chỉ tiêu Coliform của 2 mẫu đều cao hơn tiêu chuẩn.

2.3. Hiện trạng tài nguyên sinh vật

Hiện trạng tài nguyên sinh vật ở khu vực BCL có những nét đặc trưng như sau:





- Các loài thực vật có mức độ tập trung thấp, chủ yếu là các loài cây bụi, tre nứa rải

rác. Ngoài ra còn rải rác một số cây lâu năm nhưng đang bị nhân dân khai thác lấy gỗ;

- Mật độ cây xanh che phủ không cao do chiến tranh tàn phá;

- Động vật nuôi trong khu vực cũng không nhiều, chủ yếu là các loài gia súc được

chăn thả;

- Hệ sinh thái dưới nước không phát triển do các nguồn nước trong khu vực BCL

bị nhiễm phèn.

3. Các tác nhân ô nhiễm quan trọng trong quá trình vận hành BCL


BCL Phước Hiệp hoạt động vào tháng 1/2003 ngay sau khi BCL Đông Thạnh đóng

bãi một phần (12/2002). Sau khi BCL Phước Hiệp hoạt động 03 tháng, trạm xử lý nước rỉ

rác tạm thời với công suất 400 m3/ngđ mới bắt đầu được xây dựng và hoạt động. Việc

quan trắc thành phần nước rò rỉ thực hiện ngay tại hồ chứa nước rỉ rác 3.000 m3 trước khi

bơm vào trạm xử lý.

Kết quả phân tích thành phần nước rỉ rác của BCL Phước Hiệp:

TT CHỈ TIÊU ĐƠN VỊ M1 M2 M3 M4

1 pH - 5,79 6,47 5,91 5,60

2 TDS mg/L 18260 20680 20700 18600

3 SS mg/L 790 1150 6690 1110

4 COD tổng mgO2/L 50574 54562 53663 57325

5 BOD mgO2/L 39000 42857 39750 48462

6 Phospho tổng mg/L 29,3 25,5 29,2 5,2

7 Nitơ tổng mg/L 1176 977,2 1311,5 1800

8 N-NH3 mg/L 767,2 582,4 940,8 1547

9 N-NO32-

mg/L Vết Vết 1,1 0,7

10 N-NO22-

mg/L Vết Vết Vết Vết

11 N-Organic mg/L 408,8 394,8 369,6 252,3

12 Độ cứng tổng mgCaCO3/L 6667 5733 - 8100

13 Ca2+

mg/L 2191 2031 - 2163

14 Mg mg/L - - - 656

15 SO42-

mg/L 2563 2288 - -

16 H2S mg/L - - 4 -

17 VFA mg/L - - 17677 -

18 Cl- mg/L 3400 3850 - 5357

19 Fe tổng mg/L - - - 362

20 Cr tổng mg/L - - - KPH

21 Cu mg/L - - - 0,25

22 Ni mg/L - - - 1,766

23 Mn mg/L - - - 33,75

24 Zn mg/L - - - 0,25

25 Pb mg/L - - - 0,258





26 Cd mg/L - - - 0,008

27 Dầu động thực

vật

mg/L - - - 2282,1



Tháng 12/2003)

Ghi chú:

- M1: Mẫu nước lấy ngày 13/01/2003 (hơi nâu đen)

- M2: Mẫu nước lấy ngày 13/01/2003 (xám trắng đục)

- M3: Mẫu nước lấy ngày 25/04/2003 (đen đục)

Nhận xét:

Trong suốt mùa khô, nồng độ các chất ô nhiễm rất cao và bền vững trong một thời

gian dài. Tuy nhiên, chỉ sau khi mưa, nồng độ các chất ô nhiễm giảm rất nhanh và ổn

định.


Kết quả quan trắc các chất ô nhiễm tại BCL Phước Hiệp:

Chất ô nhiễm

(mg/m3)


(ppm)

KV chôn lấp 0.68 0.13 0.09 15.92 0.78 0.0066 6000

KV vùng đệm 0.27 0.13 0.09 1.04 0.18 0.0018 700

TCVN 5937-1995 0.3 0.5 0.4 0.2 0.008 - -



Tháng 12/2003)





V. SO SÁNH HIỆN TRẠNG MÔI TRƯỜNG CỦA HOẠT ĐỘNG CHÔN LẤP

CHẤT THẢI RẮN ĐÔ THỊ TẠI CÁC BCL TRÊN ĐỊA BÀN TPHCM

1. Thành phần nước rỉ rác tại các BCL

Như đã trình bày, một trong những nguồn gây ô nhiễm môi trường đáng kể phát

sinh từ hoạt động chôn lấp CTR là nước rỉ rác. Việc khảo sát thành phần và tính chất của

nước rỉ rác tại 3 BCL Đông Thạnh, Gò Cát, Phước Hiệp cung cấp một cái nhìn tổng quan

về hiện trạng môi trường tại khu vực diễn ra hoạt động, đồng thời tạo cơ sở cho việc đánh

giá những tác động tiêu cực của đối tượng này đối với cộng đồng và môi trường xung

quanh. Hơn thế nữa, Gò Cát và Phước Hiệp là các BCL mới, được xây dựng một cách

hoàn chỉnh theo công nghệ tiên tiến, do đó số liệu về thành phần và tính chất nước rỉ rác

của BCL Gò Cát và Phước Hiệp cũng như những đánh giá chung về tác động tiêu cực của

đối tượng này sẽ có ý nghĩa quan trọng đối với những BCL mới không những chỉ ở

TpHCM mà còn ở nhiều địa phương khác trong cả nước.





Thành phần nước rỉ rác tại các BCL trên địa bàn TpHCM:

CHỈ TIÊU ĐƠN VỊ BCL GÒ CÁT BCL PHƯỚC HIỆP BCL ĐÔNG THẠNH

Thời gian lấy mẫu Mùa khô Mùa mưa Mùa khô Mùa mưa Mùa khô Mùa mưa

pH - 4.8-6.2 7.8-8.6 5.6-6.5 7.6-7.9 7.89-8.18 8-8.2

TDS mg/L 7300-12200 16120 18260-20700 - 10950-15800 9100-11100

Độ cứng tổng mgCaCO3/L 5833-9667 590 5733-8100 - 1533-8400 1520-1860

Ca2+

mg/L 1670-2739 40 2031-2191 - 187-578 134-140

SS mg/L 1760-4311 111 790-6690 - 260-344 169-240

VSS mg/L 1120-3190 - - - - -

COD mgO2/L 39614-59750 1127-4000 50574-57325 1375-2683 5653-26666 916-1702

VFA mg/L 21878-25182 - 16777 - - -

BOD mgO2/L 30000-48000 275-1425 39000-48462 355-1073 4275-21000 235-735

Humic mg/L - 297-359 1150-1933 767.4 - 317-378

Lignin mg/L - 52-86 - 74.7 - 36.2-52.6

Dầu tổng mg/L - - - - - 40-460

H2S mg/L 106 - 4 - - -

Phenol mg/L - - - - - 0.32-0.6

Chất hoạt động bề

mặt

mg/L - - 1.71 - - 0.17-0.244

Tetrachlorethylen mg/L - KPH KPH KPH KPH KPH

Trichlorethylen mg/L - KPH KPH KPH KPH KPH

Tổng phóng xạ

alpha

Bq/L - - - - 0 -

Tổng phóng xạ bêta Bq/L - - - - 0 -

Phospho tổng mg/L - 32.9 5.2-29.3 12.5-17.1 13.8-42.2 4.7-9.5

Nitơ tổng mg/L 55.8-89.6 - 977-1800 403-547 - 600-2190

N-NH3 mg/L - - 582-1547 369-391 1602-2570 520-1970





N-Organic mg/L 297-790 - 252-408 33.6-158.9 202-319 -

Mg2+

mg/L 404-687 119 - - 259-265 373

Fe tổng mg/L 204-208 13 - - - 64-120

Al mg/L 0.04-0.5 - - - 0.23-0.26 -

Zn mg/L 93-202.1 KPH 0.25 - 3.1-189 4.4-4.8

Cr tổng mg/L 0.04-0.05 KPH KPH - KPH 0-0.05

Cu mg/L 3.5-4 0.22 0.25 - 0.85-3 1.41-1.8

Pb mg/L 0.32-1.9 0.076 0.258 - 0.18 0.2-0.25

Cd mg/L 0.02-0.1 KPH 0.008 - 0-0.03 0-0.02

Mn mg/L 14.5-32.17 0.204 33.75 - 4.22-11.33 0.66-0.73

Ni mg/L 2.21-8.02 0.458 1.766 - 0.63-7.84 0.65-1.18

Hg mg/L - - 0.01 - - 0.01-0.04

As mg/L - - - - - 0.01-0.022

Sn mg/L - - KPH - - 2.2-2.5

(Nguồn: Các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm từ các BCL cũ và tái sử dụng sản phẩm phân hủy cho nông nghiệp – Trung tâm

công nghệ và quản lý môi trường – CENTEMA – Tháng 12/2003)





2. Thành phần các chất gây ô nhiễm không khí tại các BCL trên địa bàn thành

phố

Chất ô nhiễm

(mg/m3)

BCL Đông

Thạnh

BCL Gò Cát BCL Phước Hiệp Tiêu

chuẩn

KV

chôn

lấp

KV

vùng

đệm

KV

chôn

lấp

KV

vùng

đệm

KV

chôn

lấp

KV

vùng

đệm

TCVN

5937-

1995

Bụi - - 0.28 0.29 0.68 0.27 0.3

SO2 0.25 0.2 0.2 0.15 0.13 0.13 0.5

NO2 0.18 0.17 0.17 0.12 0.09 0.09 0.4

NH3 2.1 1.4 4.82 0.4 15.92 1.04 0.2

H2S 2.8 0.14 0.38 0.22 0.78 0.18 0.008

Mercaptan - - 0.0018 0.0006 0.0066 0.0018 -

CH4 (ppm) 2650 320 9000 400 6000 700 -





CHƯƠNG 4

ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG CỦA

HOẠT ĐỘNG CHÔN LẤP CHẤT THẢI RẮN ĐÔ THỊ

I. NGUỒN PHÁT SINH CHẤT THẢI

Nguồn và mức độ gây ô nhiễm cũng như tác động đến chất lượng môi trường, điều

kiện kinh tế, xã hội trong khu vực BCL sẽ khác nhau tùy theo từng giai đoạn của hoạt

động chôn lấp. “Vòng đời” của một BCL bao gồm các giai đoạn sau:

+ Chuẩn bị mặt bằng

+ Xây dựng BCL

+ Vận hành BCL

+ Đóng BCL

Theo từng giai đoạn, các hoạt động diễn ra khác nhau nên yếu tố tác động đến môi

trường và nguồn gây ô nhiễm cũng sẽ thay đổi.

1. Giai đoạn chuẩn bị mặt bằng xây dựng BCL

Trong giai đoạn chuẩn bị, công tác chủ yếu là đền bù, di dời, giải tỏa và tái định cư

các hộ dân đang sinh sống tại khu vực tiến hành xây dựng BCL.

Kinh nghiệm của TpHCM về xây dựng cơ sở hạ tầng trong những năm qua cho

thấy, đây là công tác khó khăn nhất trong việc thực hiện dự án, gần như 100% các dự án

bị chậm trễ là do công tác đền bù và di dời không đúng thời hạn vì những lý do sau đây:

- Chi phí đền bù không thỏa đáng;

- Các cơ quan có trách nhiệm đền bù không chi đủ tiền đền bù cho dân;

- Diện tích di dời lớn hơn diện tích dự án và cán bộ quản lý đã chiếm phần đất này

với giá rẻ;

- Một số hộ dân thường ra yêu sách không hợp lý, đòi tiền bồi thường quá cao, đặc

biệt đối với các dự án đầu tư nước ngoài.

Các vấn đề nảy sinh trong giai đoạn này chưa tạo ra những áp lực rõ ràng lên môi

trường. Tuy nhiên, những ảnh hưởng này đôi lúc rất bất lợi cho dự án về dư luận của cộng

đồng xã hội, và nhiều khi gây ra tranh chấp, đụng độ giữa người dân với cán bộ hoặc

công nhân thực hiện dự án.

Hoạt động của giai đoạn này ảnh hưởng đến cuộc sống người dân do:

- Mất phương tiện sản xuất như mất đất ruộng, đất trồng hoa màu; không tìm được

việc làm phù hợp khi phải dời đến nơi ở mới.

- Anh hưởng đến thu nhập của người dân do phải chuyển giao phần đất đai đã và

đang khai thác như hoa màu, cây ăn trái, cây lâu năm,…

- Mất nhà cửa và các tài sản cố định khác.





- Phải thay đổi môi trường sống tự nhiên cũng như các điều kiện về cơ sở hạ tầng

(đường giao thông, hệ thống cấp thoát nước, hệ thống cấp điện, hệ thống thông tin đại

chúng,…), các điểm văn hóa… khi dời đến nơi ở khác.

2. Giai đoạn xây dựng BCL

Các nguồn gây ô nhiễm trong giai đoạn xây dựng được tóm tắt dưới đây:

2.1. Khí thải

- Bụi từ các hoạt động đào đắp và vận chuyển đất đá;

- Khí thải (SOx, NOx, CO, CO2,…) từ các xe vận chuyển và thiết bị thi công;

- Các loại khí thải từ BCL cũ;

- Tiếng ồn và rung do hoạt động của các thiết bị thi công và vận chuyển.

2.2. Chất Thải Rắn

- Đất đá, xà bần của BCL cũ, đất nguyên thủy và bùn ao hồ;

- Rác từ cây cối, cỏ dại, … trong khu vực thi công;

- Chất thải rắn sinh hoạt của công nhân xây dựng.

2.3. Nước Thải

- Nước thải sinh hoạt của công nhân xây dựng;

- Nước thải từ quá trình rửa xe vận chuyển đất;

- Nước đọng từ quá trình thi công và nước mưa phải bơm ra ngoài.

2.4. Các Tác Động Khác

- Ảnh hưởng đến hoạt động giao thông;

- An toàn lao động cho công nhân xây dựng;

- Ảnh hưởng đến hệ sinh thái trong khu vực đào đắp và xây dựng BCL;

- Thay đổi cảnh quan khu vực;

- Sinh hoạt của công nhân xây dựng ảnh hưởng đến tình hình kinh tế, xã hội, trật

tự, an ninh khu vực.





3. Giai đoạn vận hành BCL

Các nguồn ô nhiễm chính trong giai đoạn vận hành được tóm tắt dưới đây:

3.1. Nước thải

- Nước rỉ rác từ BCL;

- Nước rỉ rác trong khu vực bô đổ rác tạm thời;

- Nước rỉ rác trong các xe chở rác;

- Nước rửa xe vận chuyển trước khi ra khỏi BCL;

- Nước thải sinh hoạt của cán bộ, công nhân xây dựng, công nhân vận hành BCL

và những người nhặt rác ở bô rác tạm;

- Nước rỉ rác đã xử lý;

- Nước mưa từ các hố chôn lấp đang xây dựng.

3.2. Khí Thải

- Khí BCL từ quá trình phân hủy các chất hữu cơ (principal gas) và các chất hữu

cơ độc hại khác (trace gas);

- Khí thải từ trạm phát điện (BCL Gò Cát);

- Khí thải từ bô đổ rác tạm thời;

- Khí thải và tiếng ồn do xe chở rác và các loại xe máy vận hành;

- Bụi và chất thải rắn bị cuốn theo gió;

- Bụi từ các hoạt động đào đắp và vận chuyển đất đá;

- Khí thải từ các xe vận chuyển vật liệu xây dựng và đất đá;

- Tiếng ồn và rung do hoạt động của các thiết bị thi công và xe vận chuyển.

3.3. Chất Thải Rắn

- Đất đá, xà bần của BCL cũ, đất nguyên thủy và bùn ao hồ;

- Rác từ cây cối, cỏ dại, … trong khu vực thi công;

- Chất thải rắn sinh hoạt của cán bộ và công nhân vận hành;

- Rác từ chính BCL phân tán vào môi trường do gió.






- Nguy cơ cháy nổ khu vực BCL;

- Các vấn đề liên quan đến vệ sinh và an toàn lao động cho công nhân vận hành và

những người nhặt rác;

- Các vấn đề xã hội đối với người nhặt rác không được vào BCL;

- Ảnh hưởng đến khu vực dân cư xung quanh do tăng mật độ giao thông, gây bụi,

ồn và nguy cơ gây tai nạn;

- Ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng do tạo môi trường sinh trưởng ruồi nhặng và

những sinh vật gây bệnh;

- Tệ nạn xã hội do tập trung đông đúc lực lượng nhặt rác trong khu vực BCL và

những người lái xe và phụ lái.

4. Giai đoạn đóng cửa BCL

Các nguồn gây ô nhiễm chính trong giai đoạn đóng cửa BCL được tóm tắt như

sau:

4.1. Nước thải

Tất cả các nguồn gây ô nhiễm tương tự giai đoạn vận hành BCL nếu không thiết

kế, lắp đặt và vận hành hợp lý lớp che phủ cuối cùng, hệ thống thoát nước bề mặt, hệ

thống thu gom và xử lý nước rò rỉ.

4.2. Khí Thải

- Tất cả nguồn gây ô nhiễm tương tự giai đoạn vận hành BCL nếu không thiết kế,

lắp đặt và vận hành hợp lý hệ thống thu và xử lý khí BCL;

- Khí thải từ trạm phát điện.


- Sự sụt lún BCL;

- Nguy cơ phát cháy và phân tán khí độc hại từ BCL đã đóng cửa.

- Ảnh hưởng đến khả năng sinh trưởng của cây trồng trên vùng đất đã chôn lấp rác;

- Dân cư lấn chiếm bất hợp pháp vùng BCL đã hoàn thành.





II. TÁC ĐỘNG ĐẾN MÔI TRƯỜNG NƯỚC

1. Giai đoạn xây dựng

Các dự án xây dựng BCL chất thải đa số được xây dựng với qui mô lớn, trong một

không gian khá rộng, bao gồm nhiều hạng mục công trình, nhiều trang thiết bị… do đó,

quá trình xây dựng BCL tất yếu sẽ làm nảy sinh các tác động tiêu cực đến môi trường.

Môi trường nước (nước mặt, nước ngầm) tại khu vực diễn ra hoạt động chôn lấp

cũng như khu vực lân cận có khả năng chịu tác động tiêu cực bởi các tác nhân gây ô

nhiễm sau:

1.1. Nước Thải Sinh Hoạt Của Công Nhân Xây Dựng

Nước thải sinh hoạt của công nhân xả ra chủ yếu là nước tắm sau giờ làm việc,

nước thải từ căn-tin và nước làm vệ sinh. Nếu tiêu chuẩn dùng nước cho mỗi người là 100

L/ng.ngđ thì lượng nước thải xả ra mỗi ngày vào khoảng 10-20 m3. Thành phần nước thải

sinh hoạt của công nhân tương tự như nước thải sinh hoạt của thành phố.

Có thể tham khả qua kết quả tổng kết từ 40 mẫu nước thải sinh hoạt tại các cống

khác nhau trong thành phố do trung tâm CENTEMA khảo sát, lấy mẫu và phân tích

(CENTEMA, 2000). Nồng độ COD của nước thải dao động trong khoảng 91 - 1029 mg/L

và hơn 80% các giá trị xuất hiện trong khoảng 100 mg/L < COD < 350 mg/L, tương ứng

với nồng độ BOD5 dao động từ 65-235 mg/L. Trong đa số các trường hợp, nồng độ COD

và BOD5 của nước thải sinh hoạt đều vượt quá tiêu chuẩn cho phép thải vào nguồn loại B.

Nồng độ N-NH3 dao động trong khoảng từ 0,43-15,36 mg/L và tập trung nhiều

nhất ở mức 5 mg/L < N-NH3 < 15 mg/L vượt quá tiêu chuẩn xả vào nguồn loại B thậm

chí loại C. Nồng độ N-NO2- và N-NO3

- thấp (NO2

- : Vết – 0,176 mg/L và NO3

-: Vết – 1,3

mg/L) và N-Org cao (3,32 – 20,13 mg/L).

Với thành phần nước thải như vậy, nếu không được xử lý sơ bộ trước khi thải vào

nguồn nhận (kênh rạch, tự thấm xuống đất,…), nước thải sinh hoạt của công nhân xây

dựng sẽ là một trong những nguồn tiêu thụ và làm giảm nồng độ oxy hòa tan trong nước

mặt; cùng với phospho, nồng độ nitơ trong nước thải cao là nguyên nhân gây phú dưỡng

hóa nguồn tiếp nhận. Do đó, nước thải sinh hoạt của công nhân xây dựng là nguồn thải

cần được quản lý hợp lý trong suốt thời gian thi công.

Cũng như trên các công trường xây dựng khác, ngoài nguồn thải nói trên, còn có

một khối lượng đáng kể chất bài tiết là phân và nước tiểu. Khối lượng phân vào khoảng

30-50 kg/ngđ và nước tiểu khoảng 0,1-0,15 m3/ngđ. Lượng chất hữu cơ của phân và nước

tiểu có thể đánh giá qua chỉ tiêu BOD hoặc các chỉ số tương tự (COD hoặc TOC). Nước

tiểu có BOD5 khoảng 8,6 g/L và phân có BOD5 khoảng 9,6 g/100g.

Thành phần nước thải sinh hoạt:

Chỉ tiêu Đơn vị Giá trị Chỉ tiêu Đơn vị Giá trị

pH - 6,5 – 7,7 N-Org mg/L 4,45 – 16,32

Độ đục FTU 79 – 354 P-PO43-

mg/L 0,57 – 3,44

Độ kiềm mg CaCO3/L 36 – 206 Phenol mg/L 0,015 – 0,025

Độ acid mg CaCO3/L 5 – 25 Dầu mg/L 2,5 – 41,2





TDS mg/L 54 – 464 Cr3+

mg/L 0,032 – 0,081

SS mg/L 9 – 854 Cd mg/L Vết – 0,007

COD mg/L 91 – 1029 As g/L 1,30 – 1,90

BOD5 mg/L 65 – 900 Hg g/L 0 – 0,5

N-NH3 mg/L 6,85 – 14,84 Pestiside Cl mg/L 0,012 – 0,025

N-NO2-

mg/L Vết – 0,045 Pesticide P mg/L 0,002 – 0,008

N-NO3-

mg/L Vết – 0,62

Nguồn: CENTEMA, 2000.

Thành phần phân và nước tiểu của người:

Thành phần Thành phần (% trọng lượng khô)

Phân Nước tiểu

Oxýt Canxi (CaO) 4,5 4,5-6,0

Carbon 44-55 11-17

Nitơ 5,0-7,0 15-19

Chất hữu cơ 88-97 65-85

Oxýt Phospho (P2O5) 3,0-5,4 3,0-4,5

Oxýt Kali (K2O) 1,0-2,5 3,0-4,5

Mặc dù lượng thải này không lớn, nhưng đây là nguồn tập trung và lây truyền bệnh

tật nguy hiểm đối với con người. Bốn nhóm vi trùng gây bệnh trong chất bài tiết là virus,

vi khuẩn, động vật nguyên sinh và giun sán. Hơn nữa chất bài tiết (phân và nước tiểu) còn

là môi trường để các loại sinh vật mang bệnh phát triển như ruồi, muỗi, chuột, gián và

gây mùi hôi thối.

(1) Virus trong chất bài tiết:

Nhiều loại virus có thể gây nhiễm trùng đường ruột và thải vào phân, từ đây chúng

lây truyền cho người khỏe mạnh qua đường tiêu hóa hoặc hô hấp. Một gram phân người

có thể chứa 109 virus gây bệnh. Mặc dù chúng không có khả năng sinh sản bên ngoài

động vật chủ thích hợp, nhưng các loại virus có thể tồn tại nhiều tuần lễ trong môi trường

bên ngoài, đặc biệt nếu nhiệt độ thấp (<15oC). Trong nước thải sinh hoạt (từ bể tự hoại)

có thể chứa đến 105 con/L. Như vậy, nếu chất bài tiết của công nhân xây dựng không

được xử lý đúng quy định, các loại virus này có đủ thời gian để truyền bệnh khi tiếp xúc

với con người và lây lan thành dịch bệnh.

(2) Vi khuẩn trong chất bài tiết:

Phân của người khỏe mạnh cũng chứa một số lượng lớn các loại vi khuẩn thông

thường. Nhiều loại vi khuẩn tìm thấy trong phân và rất khác nhau về chủng loại. Nhiều

loại gây bệnh và nhiều loại không gây bệnh.

Thống kê sau đây cho thấy trong phân người có chứa nhiều loại vi khuẩn gây các

loại bệnh dịch nguy hiểm như dịch tả, kiết lỵ, thương hàn, tiêu chảy,… Những bệnh này

có thể gây chết hàng loạt và tính lây lan rất cao.

Virus gây bệnh thải ra trong phân:

Virus Bệnh





Adenovirus

Enterovirus

- Poliovirus

- Echovirus

- Coxsackie virus

Hepatitis A virus

Reovirus

Rotavirus

Nhiều loại bệnh

Bại liệt và nhiều loại khác



Viêm gan siêu vi A


Tiêu chảy

Các loại vi khuẩn gây bệnh trong phân:

Vi khuẩn Bệnh Vật chủ

Campylobacter fetus. Jejuni Tiêu chảy Người và động vật

Escherichia coli gây bệnh Tiêu chảy Người

Samonella

- S. typhi

- S. paratyphi

- Samonella khác

Sốt thương hàn

Sốt thương hàn

Thối thức ăn

Người

Shigella Spp Lỵ Người

Vibro

- V. cholerae

- Các loại Vibro khác

Tả

Tiêu chảy

Người

Người

Yersinia enterocolitica Tiêu chảy Người và động vật

(3) Động vật nguyên sinh trong chất bài tiết:

Nhiều loại động vật nguyên sinh có thể gây nhiễm trùng và gây bệnh cho con

người. Trong số này có nhiều loại sống trong hệ thống tiêu hóa của người và động vật, ở

đây chúng gây nên bệnh tiêu chảy hoặc lỵ. Dạng gây nhiễm của động vật nguyên sinh là

các loại nang bào thải vào phân. Có ba loại động vật nguyên sinh thường gây bệnh cho

con người bằng đường tiêu hóa là Giadia Lamblia, Balantidum Coli và Entamoeba

Hystolytica.

Các loại động vật nguyên sinh gây bệnh bài tiết trong phân:

Động vật nguyên sinh Bệnh Vật chủ

Balantidum coli

Entamoeba hystolytica

Giardia lamblia

Tiêu chảy, lỵ

Lỵ, loét apxe gan

Tiêu chảy

Người và động vật

Người

Người và động vật





(4) Giun sán trong chất bài tiết:

Rất nhiều loại giun hoặc sán ký sinh có vật chủ là con người. Một vài loại có thể

gây các bệnh nghiêm trọng, nhưng số lớn chỉ gây nên các bệnh không nặng. Chỉ có trứng

giun hoặc ấu trùng là bị thải theo phân và cũng chỉ loại Schistosoma haematobium là có

liên quan đến bệnh của nước tiểu. Các loại giun sán này gây nên bệnh chảy máu đường

tiểu.

Các loại giun sán gây bệnh trong phân:

Giun sán Tên thường gọi Bệnh Lây truyền

Ancylostoma duodenale Giun móc Giun móc Người đất người

Ascaris lumbricodes Giun tròn Giun đũa Người đất người

Clonorchis sinesis Sán lá gan Lỵ Người ốc sên cá người

Diphyllobothrium latum Giun dẹt Giun Người cá người

Enterobius vermiculaeis Giun kim Giun kim Người người

Fasciola hepatica Giun kim gan Apxe gan Cừu ốc sên thực vật nước

người

Faciolopsis buski Giun kim lớn Apxe gan Người, heo ốc sên thực

vật nước người

Necato americanus Giun móc Giun móc Người đất người

Paragonimus

westermani

Giun phổi Kí sinh Heo, người, chó, mèo và các

động vật khác ốc sên cua

hoặc cá người

Taenia saginita Giun dẹt của bò Người heo người

T. solium Giun dẹt ở heo Người bò người

Những phân tích trên đây cho thấy do bản chất của phân người có chứa nhiều loại

virus, vi khuẩn, giun sán gây nhiều loại dịch bệnh cho con người. Do đó, nguồn chất thải

này phải được quản lý hợp lý trong suốt thời gian thi công để tránh gây ô nhiễm cho môi

trường đất nơi tiếp xúc trực tiếp với phân, môi trường nước ngầm trong khu vực cũng như

hạn chế khả năng lây lan bệnh dịch cho người dân xung quanh.





1.2. Nước Rửa Xe

Để bảo đảm vệ sinh cho môi trường, tất cả các xe ra khỏi công trường đều phải rửa

để hạn chế bụi do đất cát sinh ra. Lượng nước rửa cho mỗi xe khoảng 0,2 m3/xe. Tuy

nhiên, lượng nước này chủ yếu chứa đất cát và được sử dụng tuần hoàn sau khi đã xử lý

sơ bộ, do đó mức độ tác động không đáng kể.

2. Giai đoạn vận hành

Môi trường nước (nước mặt, nước ngầm) tại khu vực diễn ra hoạt động chôn lấp

cũng như khu vực lân cận có khả năng chịu tác động tiêu cực bởi các tác nhân gây ô

nhiễm sau:

2.1. Nước rỉ rác từ BCL

Trong quá trình vận hành BCL, một trong những nguồn gây ô nhiễm lớn nhất đến

môi trường, đặc biệt là môi trường nước (nước ngầm và nước mặt), là nước rỉ rác từ BCL.

Lượng nước rỉ rác có khả năng gây ô nhiễm nặng nề đến môi trường sống cả về lưu lượng

lớn và nồng độ chất ô nhiễm cao.

Nước rỉ rác có thể được định nghĩa là chất lỏng thấm qua chất thải rắn mang theo

các chất hòa tan và các chất lơ lửng. Trong hầu hết các BCL, nước rỉ rác bao gồm lượng

chất lỏng chuyển vào BCL từ các nguồn bên ngoài như nước bề mặt, nước mưa, nước

ngầm và nước tạo thành trong quá trình phân hủy chất thải, nếu có.

Khi nước thấm qua chất thải rắn đang trong quá trình phân hủy, các thành phần

sinh học và hóa học bị hòa tan vào dung dịch.

Các số liệu phân tích mẫu nước rỉ rác cho thấy thành phần hóa học của nước rỉ rác

thay đổi rất lớn phụ thuộc vào tuổi của BCL và các điều kiện trong thời gian lấy mẫu. Ví

dụ, nếu mẫu nước rỉ rác được lấy trong giai đoạn phân hủy lên men acid, giá trị pH sẽ

thấp và nồng độ BOD5, COD, chất dinh dưỡng và kim loại nặng sẽ cao. Nếu mẫu nước rò

rỉ được lấy trong giai đoạn lên men methane, pH sẽ nằm trong khoảng 6,5-7,5 và nồng độ

BOD5, COD, chất dinh dưỡng sẽ thấp một cách đáng kể. Tương tự như vậy, nồng độ của

kim loại nặng sẽ thấp hơn vì hầu hết kim loại hòa tan kém ở pH có giá trị trung hòa. Các

BCL có sử dụng vôi để khử mùi sẽ có giá trị pH rất cao, đến 8,5-9,0 và nồng độ các chất

rắn hòa tan TDS tăng đáng kể 15.000-20.000 mg/L. Trong khi đó, các BCL sử dụng chế

phẩm EM (Effective Microorganism) lại có giá trị pH thấp, dưới 6,0. pH của nước rò rỉ

không chỉ phụ thuộc vào nồng độ của các loại acid có mặt trong nước rò rỉ mà còn phụ

thuộc vào áp suất riêng phần của khí carbonic CO2 trong khí BCL khi tiếp xúc với nước

rò rỉ. Nồng độ chất ô nhiễm của nước rò rỉ cũng phụ thuộc rất lớn vào nước mưa thấm vào

BCL, lượng nước mưa càng lớn, nồng độ chất ô nhiễm càng nhỏ. Chẳng hạn tại BCL

Đông Thạnh, nước rò rỉ nguyên thủy có nồng độ COD đến 30.000-40.000 mg/L, trong khi

đó nước rò rỉ đã pha loãng với nước mưa tại các hồ chứa có nồng độ COD dao động từ

630 mg/L đến 2.000 mg/L.

Khả năng phân hủy sinh học của nước rỉ rác sẽ thay đổi theo thời gian. Sự thay đổi

khả năng phân hủy sinh học của nước rò rỉ có thể được giám sát bằng việc kiểm tra tỷ lệ

BOD5/COD. Vào thời gian đầu, tỷ lệ này sẽ nằm trong khoảng 0,5 hoặc lớn hơn. Tỷ số

BOD5/COD nằm trong khoảng 0,4 đến 0,6 chứng tỏ rằng các chất hữu cơ trong nước rò rỉ





dễ bị phân hủy sinh học. Trong các BCL cũ, tỷ lệ BOD5/COD thường nằm trong khoảng

0,05 đến 0,2. Tỷ lệ thấp như vậy vì nước rò rỉ từ những BCL cũ có chứa acid humic và

acid fulvic là những chất không dễ bị phân hủy sinh học.

Sự có mặt của các chất vi lượng (một vài loại gây nguy hiểm cho sức khỏe của con

người) trong nước rỉ rác sẽ phụ thuộc vào nồng độ của các chất trong pha khí bên trong

BCL.

Khả năng tạo thành nước rò rỉ có thể được đánh giá bằng cách thành lập phương

trình cân bằng nước trong BCL. Cân bằng nước liên quan đến tổng lượng nước vào BCL

trừ đi khối lượng nước tiêu thụ trong các phản ứng hóa học và khối lượng nước mất đi do

bay hơi. Khối lượng nước rò rỉ có khả năng tạo thành là khối lượng nước dư ra đối với

“khả năng giữ nước” (the moisture holding capacity) của chất thải chôn lấp. Các thành

phần tạo nên cân bằng cân bằng nước cho một lớp rác trong một ô chôn lấp:

Sơ đồ cân bằng nước được dùng để đánh giá sự tạo thành nước rò rỉ trong BCL.

Nước thải phía

trên bãi rác

Nước thoát ra từ

phía đáy

Rác đã được nén

Nước bay hơi

Nước tiêu thụ trong quá

trình hình thành khí thải ở

bãi rác

Nước có

trong bùn

Nước từ chất

thải rắn

Nước từ vật liệu

phủ bề mặt

Vật liệu phủ trung gian





Các nguồn chính vào BCL bao gồm nước vào ô chôn lấp từ phía trên, độ ẩm của

chất thải rắn, độ ẩm của lớp vật liệu phủ và độ ẩm của bùn (nếu cho phép đổ bùn vào

BCL). Nguồn chính mất đi là nước đi khỏi BCL như một phần của khí BCL (chẳng hạn

nước được sử dụng để tạo thành khí), nước bay hơi theo khí của BCL và nước rỉ rác.

(1) Nước vào BCL từ phía trên:

Đối với lớp trên cùng của BCL, nước vào từ trên tương ứng với lượng nước mưa

ngấm qua lớp vật liệu phủ. Một trong những vấn đề quan trọng khi xác lập cân bằng nước

cho BCL là phải xác định khối lượng nước mưa thấm thực sự qua lớp phủ của BCL. Khi

không sử dụng lớp màng địa chất, khối lượng nước mưa thấm qua lớp phủ của BCL có

thể được xác định bằng cách sử dụng mô hình đánh giá thủy lực kết hợp với các số liệu về

mưa.

(2) Nước đi vào chất thải rắn:

Nước đi vào BCL cùng với chất thải là độ ẩm của bản thân chất thải cũng như độ

ẩm được hấp thụ từ không khí hoặc từ nước mưa (ở những nơi các thùng chứa không

được đậy kín một cách hợp lý). Trong mùa khô, phụ thuộc điều kiện chứa, độ ẩm của rác

giảm đi. Độ ẩm của rác sinh hoạt ở thành phố Hồ Chí Minh khoảng 40-60% vào mùa khô

và có thể lên đến 80% vào mùa mưa.

(3) Nước đi vào trong vật liệu phủ:

Khối lượng nước đi vào BCL cùng với vật liệu phủ sẽ phụ thuộc vào loại, nguồn

của lớp vật liệu phủ và mùa trong năm. Khối lượng lớn nhất của độ ẩm có thể được chứa

trong lớp vật liệu được định nghĩa bằng khả năng chứa (FC – Field Capacity) của vật liệu,

đó là lượng chất lỏng giữ lại trong các lỗ hổng tương ứng với sức kéo của trọng lượng.

FC của đất dao động trong khoảng 6-12% đối với đất pha cát và 23-31% đối với đất pha

sét.

(4) Nước đi khỏi từ bên dưới:

Nước đi khỏi đáy của đơn nguyên đầu tiên của BCL được gọi là nước rỉ rác. Như

đã ghi nhận ở phần đầu, nước đi khỏi BCL từ đáy của lớp rác thứ hai và các lớp rác tiếp

theo tương ứng với nước đi vào BCL từ các lớp rác phía trên.

(5) Nước được tiêu thụ trong quá trình hình thành khí BCL:

Nước được tiêu thụ trong quá trình phân hủy kỵ khí các thành phần hữu cơ trong

chất thải rắn. Khối lượng nước tiêu thụ bởi các phản ứng phân hủy có thể ước tính dựa

trên phương trình phân hủy sử dụng cho các vật liệu phân hủy nhanh.

(6) Nước mất do bay hơi:

Khí BCL thường bị bão hòa bởi nước bay hơi. Lượng bay hơi từ BCL được xác

định bằng cách giả thiết rằng khí BCL bị bão hòa cùng với nước bay hơi và áp dụng định

luật khí lý tưởng.

Với nồng độ các chất nhiễm bẩn cao, COD đến 20.000 – 50.000 mg/L và lưu

lượng lớn, nước rỉ rác từ các BCL có khả năng gây ô nhiễm nặng nề đến nguồn nước

ngầm mạch nông (nằm trên lớp đất sét cách nước) của toàn bộ khu vực. Các số liệu khảo





sát và phân tích thành phần các mẫu nước ngầm của BCL Đông Thạnh cho thấy, tất cả

các giếng nước mạch nông đều bị ô nhiễm. Nước sau khi bơm lên khỏi giếng chứa trong

bể có hiện tượng nổi bọt, mùi hôi, nồng độ NH3 lên đến 15 mg/L, hàm lượng chất hữu cơ

(KMnO4) khá cao đạt đến trị số 8 đến 14 mg/L. Ngay cả số liệu phân tích chất lượng nước

ngầm của BCL Gò Cát (giai đoạn trước khi nâng cấp trở thành BCL hợp vệ sinh - là nơi

chỉ chôn xà bần là chủ yếu và một ít bùn nạo vét cống rãnh thành phố) cũng cho thấy,

nguồn nước ngầm mạch nông bị ô nhiễm. Đối với kim loại nặng hoặc các cơ độc hại khó

phân hủy thì chiều dày và hệ số thấm của lớp đất sét cách nước không có ý nghĩa gì, mặc

dù đất sét có khả năng trao đổi ion để giữ lại kim loại nặng, và khả năng ô nhiễm nguồn

nước ngầm mạch sâu chỉ là vấn đề thời gian.

Nước ngầm tiếp xúc với khí BCL di chuyển trong đất cũng có khả năng bị ô

nhiễm. Nồng độ CO2 và acid hữu cơ cao làm giảm pH và làm tăng nồng độ các chất hữu

cơ có trong nước ngầm. Giá trị pH thấp làm tăng tính ăn mòn và tăng khả năng hòa tan

các khoáng chất, trong đó có kim loại nặng.

Không chỉ có khả năng gây ô nhiễm nguồn nước ngầm, nước rỉ rác cũng có khả

năng gây ô nhiễm nguồn nước mặt. Hiện thực vỡ bờ bao, tràn nước rò rỉ của BCL Đông

Thạnh gây ô nhiễm môi trường, chết lúa, hoa màu và vật nuôi của nhân dân trong vùng,…

là thí dụ điển hình của việc ô nhiễm nguồn nước mặt do nước rỉ rác. Tuy nhiên, do chủ

yếu là ô nhiễm chất hữu cơ với nồng độ cao, nên sau khí thủy triều rửa trôi, chỉ mấy ngày

sau, các loại thực vật lại có khả năng khôi phục và phát triển. Các số liệu phân tích mẫu

nước rỉ rác cho thấy nồng độ các loại kim loại nặng đều thấp hơn tiêu chuẩn cho phép.

2.2. Nước rỉ rác từ khu vực bô đổ rác tạm thời và xe vận chuyển rác

Theo quy trình vận hành, để tránh tai nạn xảy ra cho người nhặt rác, rác thường

được chứa trong bô tạm thời trước khi đưa vào BCL. Tại bô chứa rác tạm thời này, người

nhặt rác sẽ phải đối mặt với những tác nhân có hại như :

- Tai nạn do xe chở rác ra vào đổ rác;

- Không khí bị ô nhiễm do các chất khí sinh ra trong bãi rác tạm thời;

- Nước rỉ rác;

- Các loại vi trùng gây bệnh truyền nhiễm.

Mặc dù chỉ tồn trữ trong thời gian ngắn (6-8 giờ) để kiểm tra, phân loại cũng như

phục vụ cho việc nhặt rác của người dân, nhưng đống rác tạm thời cũng sẽ sinh ra một

khối lượng nước rỉ rác đáng kể, đặc biệt vào mùa mưa. Các số liệu tổng hợp từ BCL

Đông Thạnh cho thấy lượng nước rỉ rác này có thể lên đến 40-60 m3/ngđ vào mùa mưa và

10-20 m3/ngđ vào mùa khô. Trong các xe ép rác, lượng nước này đọng trong thùng xe và

xả ra ngoài khi đổ rác, lượng nước dao động từ 100-150 L/xe 10 tấn. Do không bị pha

loãng nên nồng độ các chất ô nhiễm rất cao, nồng độ COD có thể lên đến 20.000 mg/L và

thối rữa nhanh gây ra mùi hôi thối nặng nề.

2.3. Nước rửa xe vận chuyển trước khi ra khỏi BCL

Để bảo đảm vệ sinh cho môi trường, tất cả các xe vận chuyển rác trước khi ra khỏi

BCL đều phải rửa để hạn chế bụi đất và rác bám trên bánh xe. Lượng nước này chứa

nhiều cặn lắng (đất, cát,…), chất hữu cơ (mẩu vụn rác thải,…) và nhiều loại vi trùng có





trong rác thải. Lưu lượng nguồn thải này không nhiều nhưng đây cũng là nguồn gây ô

nhiễm cho khu vực xung quanh nhất là vào mùa mưa.

2.4. Nước Thải Sinh Hoạt

Với khoảng 700 – 750 người bao gồm công nhân tiếp tục xây dựng các ô chôn lấp

mới, lực lượng tài xế và phụ xe, bộ phận quản lý… hoạt động thường xuyên trên mỗi

BCL(trong đó có khoảng 150 người thường xuyên sử dụng thiết bị vệ sinh), ước tính mỗi

ngày lượng nước thải sẽ là 7-11 m3 (tiêu chuẩn 10-15 L/ng.ngđ). Tuy nhiên, trong giai

đoạn vận hành BCL, cơ sở hạ tầng của BCL đã được hoàn thiện với phòng vệ sinh và bể

tự hoại để thu gom và xử lý chất bài tiết (phân và nước tiểu) nên các tác động đến môi

trường do nguồn thải này gây ra trở nên không đáng kể.

2.5. Nước Rỉ Rác Đã Xử Lý

Nước rò rỉ phải được xử lý đạt tiêu chuẩn thải vào nguồn loại B và xả vào các

nguồn tiếp nhận lân cận theo hướng dẫn của cơ quan chức năng. Khi vận hành hệ thống

xử lý cũng như trong trường hợp có sự cố kỹ thuật, chắc chắn nước thải ra khỏi hệ thống

vẫn chưa đạt tiêu chuẩn xả thải. Do đó, nếu không có chế độ vận hành hợp lý, lượng nước

thải này cũng là một nguồn gây ô nhiễm đáng kể đối với nguồn tiếp nhận và là nguy cơ

làm giảm chất lượng nguồn nước ngầm trong khu vực.

2.6. Nước Mưa Từ Các Hố Chôn Lấp Đang Xây Dựng

Lượng nước này chứa chủ yếu đất cát, cặn và một phần các chất hữu cơ có trong

đất bị hòa tan theo, tuy nhiên mức độ bị nhiễm bẩn không cao nên có thể bơm xả bỏ vào

các nguồn tiếp nhận.

2.7. Nước mưa chảy tràn

Nước mưa chảy tràn qua khu vực kéo theo đất, cát, các chất hữu cơ, rác rưởi rơi

vãi… vào dòng nước. Nếu lượng nước mưa này không được quản lý tốt cũng sẽ gây tác

động tiêu cực đến nguồn nước bề mặt, nước ngầm và đời sống thủy sinh trong khu vực.


Trong giai đoạn đóng cửa BCL, lượng nước rò rỉ vẫn tiếp tục sinh ra, đặc biệt là ở

những ô chôn lấp mới hoàn tất, nhưng với lưu lượng sẽ giảm đáng kể vì không bị ảnh

hưởng của nước mưa (nếu lớp che phủ cuối cùng được thực hiện theo đúng quy cách).

Khi đó, nguy cơ gây ô nhiễm môi trường nước trong giai đoạn đóng cửa BCL sẽ thấp hơn

nhiều so với BCL đang vận hành. Tuy nhiên, kinh nghiệm từ BCL Đông Thạnh cho thấy

vẫn có nhiều nguyên nhân có thể dẫn đến ô nhiễm môi trường nước ngay cả khi BCL đã

đóng cửa. Một trong những nguyên nhân là nước rỉ rác sinh ra từ các ô chôn lấp đã ngưng

hoạt động. Các số liệu đã trình bày ở phần III cho thấy, nước rỉ rác từ các ô chôn lấp đã

ngưng hoạt động có nồng độ COD thấp hơn nhiều so với nuớc rỉ rác từ các ô chôn lấp

đang vận hành. Trong thành phần nước rỉ rác “cũ” chứa các chất hữu cơ khó phân hủy

sinh học nên gây khó khăn và tốn kém khi xử lý. Cho đến nay, xử lý nước rỉ rác “cũ” vẫn

là vấn đề nan giải đối với tất cả các nhà khoa học môi trường. Sự cố xảy ra đối với trạm

xử lý nước rỉ rác, xả thải nước rỉ rác xử lý chưa đạt yêu cầu,… đều dẫn đến ô nhiễm

nguồn nước mặt.

4. Tác hại của các chất ô nhiễm có trong nước thải đối với môi trường





4.1. Tác động của các chất hữu cơ

Các chất hữu cơ chủ yếu trong nước thải sinh hoạt, nước rỉ rác và nước mưa chảy

trên bề mặt là carbohydrate. Đây là hợp chất dễ dàng bị vi sinh vật phân hủy bằng cơ chế

sử dụng ôxy hoà tan trong nước để oxy hóa các hợp chất hữu cơ.

Hàm lượng các chất hữu cơ dễ bị vi sinh vật phân hủy được xác định gián tiếp qua

nhu cầu ôxy sinh hóa BOD5, đại lượng này thể hiện nồng độ ôxy cần thiết để các vi sinh

vật trong nước phân hủy các chất hữu cơ. Như vậy, nhu cầu oxy sinh hóa BOD5 (mg O2/l)

tỷ lệ với nồng độ chất ô nhiễm hữu cơ trong nước. BOD5 là thông số được sử dụng để

đánh giá mức độ ô nhiễm hữu cơ. Sự ô nhiễm do chất hữu cơ sẽ dẫn đến suy giảm nồng

độ Oxy hoà tan trong nước do vi sinh vật sử dụng ôxy hoà tan để phân hủy các chất hữu

cơ. Oxy hoà tan giảm sẽ gây tác hại nghiêm trọng đến hệ thuỷ sinh.

Tiêu chuẩn chất lượng nước sông dùng cho mục đích bảo vệ thủy sinh (TCVN

6984: 2001, cột F2, <50 m3/s) quy định nồng độ BOD là 20 mgO2/l





4.2. Tác động của chất rắn lơ lửng

Chất rắn lơ lửng cũng là tác nhân gây ảnh hưởng tiêu cực đến tài nguyên thủy sinh

đồng thời gây tác hại về mặt cảm quan do làm tăng độ đục nguồn nước và gây bồi lắng

nguồn nước mặt tiếp nhận. Tiêu chuẩn của Bộ KHCN và MT chỉ cho phép nhận nước thải

có nồng độ chất rắn lơ lửng tối đa 80mg/l. Đối với các tầng nước ngầm, quá trình ngấm

của nước rò rỉ từ bãi rác có khả năng làm tăng hàm lượng các chất dinh dưỡng trong nước

ngầm như NH4+, NO3

-, PO4

3- đặc biệt là NO2 có độc tính cao đối với con người và động

vật sử dụng nguồn nước đó.

4.3. Tác động của chất dinh dưỡng (N, P)

Các chất dinh dưỡng gây hiện tượng phú dưỡng nguồn nước, ảnh hưởng tới chất

lượng nước, sự sống thủy sinh.

III. TÁC ĐỘNG ĐẾN MÔI TRƯỜNG KHÔNG KHÍ

1. Giai đoạn xây dựng BCL

Môi trường không khí khu vực diễn ra hoạt động chôn lấp cũng như khu vực lân

cận có khả năng chịu tác động tiêu cực bởi các tác nhân gây ô nhiễm sau:

1.1. Bụi do đào đắp và vận chuyển đất đá

Việc san ủi mặt bằng sẽ tạo ra những khoảng trống làm tăng tốc độ gió cục bộ của

khu vực, từ đó có thể làm cho nồng độ bụi của khu vực tăng lên, cũng như ảnh hưởng tới

sự điều hòa nhiệt độ không khí do thảm thực vật tự nhiên hoặc nhân tạo bị phá hủy.

Để thuận lợi trong việc xây dựng, phần lớn thời gian thi công thường vào mùa khô

nên lượng bụi sinh ra do công tác đào lấp và vận chuyển của các xe chuyên chở sẽ khá

lớn. Tương tự như các công trường xây dựng cơ sở hạ tầng khác (thi công đường, mạng

lưới thoát nước,…) nồng độ bụi tại công trường xây dựng BCL trong thời gian xây dựng

có thể lên đến 1,5 mg/m3.

1.2. Khí thải và tiếng ồn từ các xe vận chuyển và thiết bị thi công

Hoạt động san ủi, vận chuyển nguyên vật liệu… gây nên tiếng ồn, làm tăng nồng

độ các chất ô nhiễm trong không khí đặc biệt là tuyến chuyên chở vật liệu vào khu vực

xây dựng. Nguyên nhân của tình trạng này là do bụi đất bị cuốn lên, cũng như do khí thải

sinh ra từ các phương tiện giao thông vận tải có chứa các chất ô nhiễm chỉ thị điển hình

như bụi than, SO2 , NOX , CO, THC…

Với khối lượng đào đất khá lớn, nếu thời gian thi công một hố chôn lấp ước tính là

8 tháng (chỉ tính cho công tác đào hố), hàng ngày trên mỗi công trường có khoảng 10-15

xe vận tải cỡ lớn (20 –25 tấn) và 3-5 xe thi công các loại hoạt động. Trong thời gian hoạt

động, các loại xe vận tải sẽ sinh khí thải và tiếng ồn do động cơ có sử dụng nhiên liệu gây

ra.

Khí thải và tiếng ồn phát sinh từ hoạt động xây dựng BCL cộng với khí thải và

tiếng ồn phát sinh từ hoạt động giao thông quanh khu vực là nguồn gây ô nhiễm đáng kể

cho cư dân sinh sống xung quanh khu vực BCL.





1.3. Các loại khí thải từ BCL

Kết quả phân tích các mẫu khí tại bãi rác Đông Thạnh và bãi rác Gò Cát

(CENTEMA, 2000) cho thấy nồng độ khí CO, NH3, H2S ở cả hai BCL này đều vượt quá

tiêu chuẩn cho phép đối với môi trường xung quanh. Tại BCL Gò Cát, nồng độ khí

methane nằm trong khoảng 10-350 mg/m3 (0,000858 – 0,03%), trong khi nồng độ khí

methane trên BCL Đông Thạnh (chủ yếu chôn lấp rác hữu cơ) là 660-2.650 mg/m3 (0,06

– 0,23%). Nồng độ khí CO, SO2 và NO ở BCL Gò Cát trong thời điểm chưa tiến hành

xây dựng thậm chí còn cao hơn cả các giá trị đo được ở khu vực đang chôn lấp của bãi

Đông Thạnh. Thành phần các khí này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến công nhân xây dựng

cũng như góp phần làm giảm chất lượng môi trường không khí xung quanh.

Tính chất không khí tại BCL Gò Cát và BCL Đông Thạnh:

Vị trí CH4

mg/m3

CO

mg/m3

SO2

mg/m3

NO2

mg/m3

NO

mg/m3

NH3

mg/m3

H2S

mg/m3

Bãi rác Gò Cát

Trong bãi rác Gò Cát 10-350 5-38 0-0,52 <0,188 0,8-2,2 1,4 1,4

Rìa bãi rác Gò Cát, cuối hướng

gió

10-300 3-8 0-0,26 <0,188 0,3-1,2 0,7-1,4 0,14-1,4

Ngã 3 đường vào bãi rác & xa lộ

Đại hàn

< 10 5-22 0-0,78 0,188 0-3,6 KPH KPH

Bãi rác Đông Thạnh

Khu vực bãi rác đang chôn lấp 660-2650 7-28 0-0,26 <0,188 0,8-1,3 0,7-1,4 0,14-1,4

Gần khu chứa nước rò rỉ, đầu

hướng gió

500-1500 5-25 0-0,26 <0,188 0,8-1,3 0,7-2,1 0,14-2,8

Rìa bãi phế liệu, cách tường

bãi rác 200 m

25-90 5,5 0-0,26 <0,188 0,4-1,8 1,4 KPH

TCVN 5937-1995 0,5 0,4 - - 0,2 0,008

(Nguồn: CENTEMA, 2000)





2. Giai đoạn vận hành

2.1. Khí Bãi Chôn Lấp

Bãi chôn lấp chất thải rắn có thể được coi là một thiết bị phản ứng sinh hóa, với

chất thải rắn và nước là nguyên liệu chính đầu vào và khí BCL, nước rò rỉ là sản phẩm

chính đầu ra. Chất thải rắn chôn lấp bao gồm một phần là chất hữu cơ có khả năng phân

hủy sinh học và các chất vô cơ khác. Hệ thống kiểm soát khí BCL được sử dụng để tránh

việc vận chuyển không mong muốn của khí BCL vào không khí hoặc vào các lớp đất đá.

Khí BCL có thể sử dụng để sản xuất năng lượng hoặc được đốt dưới điều kiện kiểm soát

để tránh thải các thành phần độc hại vào không khí.

Khí BCL được hình thành từ những thành phần khí hiện diện với lượng lớn (các

khí chủ yếu) và những thành phần khí chiếm lượng rất nhỏ (khí vi lượng). Các khí chủ

yếu được hình thành trong quá trình phân hủy phần chất hữu cơ có trong CTRSH. Một số

khí vi lượng, mặc dù tồn tại với lượng nhỏ có thể mang tính độc và nguy cơ tác hại đến

sức khỏe cộng đồng cao.

2.1.1. Quá trình hình thành các chất khí vi lượng.

Các chất khí vi lượng có trong thành phần khí BCL được hình thành từ 2 nguồn cơ

bản: (1) từ bản thân rác thải và (2) từ các phản ứng sinh học hoặc các phản ứng khác xảy

ra trong BCL.

2.1.2. Quá trình hình thành các khí chủ yếu

Quá trình hình thành các khí chủ yếu từ BCL diễn ra qua 5 giai đoạn:

- Giai đoạn 1: Giai đoạn thích nghi;

- Gia đoạn 2: Giai đoạn chuyển hóa;

- Giai đoạn 3: Giai đoạn acid hóa;

- Giai đoạn 4: Giai đoạn lên men methane;

- Giai đoạn 5: Giai đoạn phân hủy hoàn toàn.

Giai đoạn 1. Trong giai đoạn này, quá trình phân hủy sinh học xảy ra trong điều

kiện hiếu khí vì một phần không khí bị giữ lại trong BCL. Nguồn vi sinh vật hiếu khí và

kỵ khí có từ lớp đất phủ hàng ngày hoặc lớp đất phủ cuối cùng khi đóng cửa BCL. Bên

cạnh đó, bùn từ trạm xử lý nước thải được đổ bỏ tại BCL và nước rò rỉ tuần hoàn lại BCL

cũng là những nguồn cung cấp vi sinh vật cần thiết để phân hủy rác thải.

Giai đoạn 2. Trong giai đoạn 2, hàm lượng oxy trong BCL giảm dần và điều kiện

kỵ khí bắt đầu hình thành. Khi môi trường trong BCL trở nên kỵ khí hoàn toàn, nitrate và

sulfate - các chất đóng vai trò là chất nhận điện tử trong các phản ứng chuyển hóa sinh

học thường bị khử thành khí N2 và H2S.

2CH3CHOHCOOH + SO42-

2CH3COOH + S2-

+ H2O + CO2

Lactate Sulfate Acetate Sulfide

4H2 + SO42-

S2-

+ 4H2O S2-

+

2H+

H2S





Sự gia tăng mức độ kỵ khí trong môi trường BCL có thể kiểm soát được bằng cách

đo điện thế oxy hóa khử của chất thải. Quá trình khử nitrate và sulfate xảy ra ở điện thế

oxy hóa khử trong khoảng từ –50 đến –100 mV. Khí CH4 được tạo thành khi điện thế oxy

hóa khử dao động trong khoảng từ –150 đến –300 mV. Khi điện thế oxy hóa khử tiếp tục

giảm, thành phần tập hợp vi sinh vật chuyển hóa các chất hữu cơ có trong rác thành CH4

và CO2 bắt đầu quá trình 3 giai đoạn nhằm chuyển hóa các chất hữu cơ phức tạp thành

các acid hữu cơ và các sản phẩm trung gian khác. Ở giai đoạn 2, pH của nước rò rỉ bắt

đầu giảm do sự có mặt của các acid hữu cơ và ảnh hưởng của khí CO2 sinh ra trong BCL.

Giai đoạn 3. Trong giai đoạn này, tốc độ tạo thành các acid hữu cơ tăng nhanh.

Bước thứ nhất của quá trình 3 giai đoạn là thủy phân các hợp chất cao phân tử (như lipids,

polysaccharides, protein, nucleic acids,…) thành các hợp chất thích hợp cho vi sinh vật.

Bước thứ hai là quá trình chuyển hóa sinh học các hợp chất sinh ra từ giai đoạn 1 thành

các hợp chất trung gian có phân tử lượng thấp hơn mà đặc trưng là acetic acid, một phần

nhỏ acid fulvic và một số acid hữu cơ khác. CO2 là khí chủ yếu sinh ra trong giai đoạn 3.

Một phần nhỏ khí H2 cũng được hình thành trong giai đoạn này.

Giai đoạn 4. Trong giai đoạn methane hóa, các acid hữu cơ đã hình thành được

chuyển hóa thành CH4 và CO2.

Giai đoạn 5. Giai đoạn này xảy ra sau khi các chất hữu cơ có khả năng phân hủy

sinh học sẵn có đã được chuyển hóa hoàn toàn thành CH4 và CO2 ở giai đoạn 4. Khi

lượng ẩm tiếp tục thấm vào phần chất thải mới thêm vào, quá trình chuyển hóa lại tiếp tục

xảy ra. Tốc độ sinh khí sẽ giảm đáng kể ở giai đoạn 5 vì hầu hết các chất dinh dưỡng sẵn

có đã bị rửa trôi theo nước rò rỉ trong các giai đoạn trước đó và các chất còn lại hầu hết là

những chất có khả năng phân hủy chậm. Khí chủ yếu sinh ra ở giai đoạn 5 là khí CH4 và

CO2.

Các giai đoạn này xảy ra theo những khoảng thời gian khác nhau tùy thuộc vào sự

phân bố thành phần chất hữu cơ trong BCL, vào lượng chất dinh dưỡng, độ ẩm của rác

thải, độ ẩm của khu vực chôn lấp và mức độ ép rác. Nếu không đủ ẩm, tốc độ sinh khí

BCL sẽ giảm. Sự gia tăng mật độ chôn lấp rác sẽ làm giảm khả năng thấm ướt chất thải

trong BCL và dẫn đến giảm tốc độ chuyển hóa sinh học và sinh khí.





Một cách tổng quát, phản ứng phân hủy kỵ khí chất thải rắn xảy ra như sau:

Chất hữu cơ + H2O Chất hữu cơ đã + CH4 + CO2 + Các khí khác

(Rác) bị phân hủy sinh học

Giả sử quá trình phân hủy rác xảy ra hoàn toàn:

CaHbOcNd + H2O CH4 + CO2 + dNH3

Thông thường, chất hữu cơ có trong rác thải được phân làm hai loại: (1) các chất

có khả năng phân hủy nhanh (3 tháng đến 5 năm) và (2) chất hữu cơ có khả năng phân

hủy chậm ( 50 năm). Tỷ lệ chất hữu cơ có khả năng phân hủy sinh học tùy thuộc rất

nhiều vào hàm lượng lignin của chất thải. Khả năng phân hủy sinh học của các chất hữu

cơ khác nhau, trên cơ sở hàm lượng lignin. Dưới những điều kiện thông thường, tốc độ

phân hủy được xác định trên cơ sở tốc độ sinh đạt cực đại trong vòng hai năm đầu, sau đó

giảm dần và kéo dài trong vòng 25 năm hoặc hơn nữa.

Thành phần chất hữu cơ trong rác có khả năng phân hủy sinh học nhanh và chậm:

Thành phần chất hữu cơ Khả năng phân hủy sinh học

Nhanh Chậm

Rác thực phẩm

Giấy báo

Giấy loại

Carton

Plastic

Vải

Cao su

Da

Rác vườn

Gỗ

Các chất hữu cơ khác

/

/

/

/

Không phân

/

hủy sinh học

/

/

/

/

/

Nguồn: Tchobanoglous và cộng sự, 1993.

vi sinh

vậ t

4

(4a - b- 2c - 3d)

8

(4a + b - 2c - 3d)

8

(4a – b + 2c +3d)





Khả năng phân hủy sinh học các chất hưu cơ có trong rác sinh hoạt:

Thành phần

chất hữu cơ

Hàm lượng lignin

(% VS)

Phần % có khả năng phân

hủy sinh học (%VS)

Rác thực phẩm

Giấy báo

Giấy loại

Carton (Bìa)

Rác vườn

0,4

21,9

0,4

12,9

4,1

0,82

0,22

0,82

0,47

0,72

Nguồn: Tchobanoglous và cộng sự, 1993.

VS: chất rắn bay hơi

Phần có khả năng phân hủy sinh học = 0.83 - 0.028 LC

LC là hàm lượng lignin

2.1.3. Quá trình thoát khí trong BCL.

Mặc dù, hầu hết khí methane thoát vào không khí, cả khí methane và khí CO2 đều tồn tại

ở nồng độ lên đến 40% ở khoảng cách 400 ft (khoảng 120 m) từ mép của BCL không có

lớp lót đáy. Đối với những BCL không có hệ thống thu khí, khoảng cách này thay đổi tùy

theo đặc tính của vật liệu che phủ và cấu trúc đất của khu vực xung quanh. Nếu không

được thông thoáng một cách hợp lý, khí methane có thể tích tụ bên dưới các tòa nhà hoặc

những khoảng không khác ở gần đó. Trái lại, khí CO2 có khối lượng riêng lớn hơn khối

lượng riêng của không khí 1,5 lần và của khí methane 2,8 lần, do đó, khí CO2 có khuynh

hướng chuyển động về phía đáy của BCL. Đó là nguyên nhân khiến cho nồng độ khí CO2

ở những phần thấp hơn của BCL ngày càng gia tăng theo thời gian. Nếu lớp lót đáy BCL

là lớp đất, khí CO2 có thể khuếch tán qua lớp này và tiếp tục chuyển động xuống phía

dưới cho đến khi tiếp xúc với mạch nước ngầm. Khí CO2 dễ dàng hòa tan và phản ứng

với nước tạo thành acid carbonic.

CO2 + H2O H2CO3

Phản ứng này là nguyên nhân làm giảm pH và có thể làm gia tăng độ cứng và hàm lượng

khoáng chất trong nước ngầm. Ở một nồng độ khí CO2 xác định, phản ứng sẽ tiếp tục cho

đến khi đạt trạng thái cân bằng như sau:

H2O + CO2

CaCO3 + H2CO3 Ca2+

+ 2 HCO3-

Môi trường không khí của BCL còn chứa rất nhiều các loại vi trùng gây bệnh định

cư trong các hat bụi lơ lửng. Trong số các loại vi trùng này, có rất nhiều vi khuẩn hoặc

nguyên sinh động vật gây các bệnh nan y.

2.2. Khí Thải Từ Trạm Phát Điện

Khí BCL sinh ra trong quá trình vận hành có thể được tái sử dụng để phát điện.

Nếu lượng khí sinh ra không đủ để chạy ít nhất một máy phát điện hoặc lớn hơn tổng





công suất của các máy được trang bị (nghĩa là lượng khí dư) sẽ được xử lý bằng cách đốt

bỏ.

2.3. Khí Thải Từ Bô Đổ Rác Tạm Thời (Sàn trung chuyển, phân loại rác)

Tương tự trên các bãi rác, không khí trong bô rác cũng sẽ bị ô nhiễm do các loại

mùi sinh ra, Nhưng do tồn trữ trong thời gian ngắn và một phần oxy được giữ trong rác

nên quá trình phân hủy kỵ khí chưa xảy ra mạnh mẽ nên nồng độ khí methane hầu như

không đáng kể hoặc không có. Quá trình hình thành mùi cò thể xảy ra theo các phản ứng

sau:

2 CH3CHOHCOOH + SO42-

2 CH3COOH + S2-

+ H2O + CO2

Lactate Sulfate Acetate Sulfide

4H2 + SO42-

S2-

+ 4H2O

S2-

+ 2H+ H2S

Các hợp chất hữu cơ chứa lưu huỳnh khi bị khử cũng sẽ tạo thành những hợp chất có mùi

hôi như methyl mercaptan và aminobutyric acid.

CH3SCH2CH2CH(NH2)COOH CH3SH + CH3CH2CH2(NH2)COOH

Methionine Methyl mercaptan Aminobutyric acid

Methylmercaptan có thể bị thủy phân tạo thành methyl alcohol và hydrogen

sulfide:

CH3SH + H2O CH4OH + H2S

2.4. Khí thải và tiếng ồn do xe chở rác và các loại máy vận hành

Ô nhiễm tiếng ồn và rung xuất phát từ hệ thống bãi chôn lấp rác là do hoạt động

của các phương tiện vận chuyển, các máy thi công chôn lấp. Ở những bãi chôn lấp rác

hợp vệ sinh hoàn chỉnh, tiếng ồn còn xuất phát từ các thiết bị của hệ thống xử lý nước rỉ

rác.

Tại mỗi BCL, hàng ngày, trong thời gian vận hành, để chuyên chở và đổ khoảng

2000 tấn rác/ngđ, 400-600 lượt xe chở rác ra vào BCL. Bên cạnh đó, để phục vụ cho việc

san ủi, đầm nén và chôn lấp, trên BCL có khoảng 3-5 xe ủi, đầm nén tải trọng lớn hoạt

động.

Với lượng xe vận chuyển và thi công nói trên, lượng khí thải và tiếng ồn do động

cơ xe gây ra khá lớn. Thời gian làm việc của một xe vận chuyển tại BCL trung bình là 10

phút và lượng nhiên liệu (dầu DO) mỗi xe tiêu thụ khoảng 1,67 L/xe, như vậy tổng lượng

nhiên liệu bị đốt cháy do hoạt động của khoảng 400 – 600 xe/ngđ lên đến 668-1002 L/ngđ

(khoảng 600 – 900 kg/ngđ). Với lượng dầu tiêu thụ như vậy, tải lượng ô nhiễm do lượng

xe này thải ra có thể ước tính như sau:

Tải lượng ô nhiễm của lượng xe tải vận chuyển rác (giả sử hàm lượng lưu

huỳnh trong dầu DO là 0,5%):

+2H





STT Chất ô nhiễm Hệ số tải lượng (kg/tấn dầu) Tải lượng thải (kg/ngđ)

1 Bụi 0,28 0,17 – 0,25

2 SO2 20 S 6,0 – 9,0

3 NO2 2,84 1,70 – 2,56

4 CO 0,71 0,43 – 0,64

5 VOCs 0,035 0,021 – 0,032

6 Chất khác 0,28 S 0,084 – 0,126

2.5. Bụi và Chất Thải Rắn Cuốn Theo Gió

Các loại rác nhẹ như nilon, giấy, rác vườn, các mẩu rác vụn,… dễ dàng bị thổi bay

theo gió làm mất mỹ quan khu vực lân cận.


Khi đã đóng cửa BCL và không còn tiếp nhận rác thải nữa, mức độ ô nhiễm môi

trường không khí sẽ giảm đáng kể so với giai đoạn vận hành. Không còn xe vận chuyển

ra vào BCL, không còn xe đầm nén, vận chuyển trong nội vi BCL,… nên môi trường

không khí sẽ ít bị ô nhiễm hơn. Tuy nhiên, ngay cả khi đóng cửa BCL, quá trình phân hủy

chất hữu cơ vẫn còn đang tiếp tục xảy ra, đặc biệt là tại mỗi ô chôn lấp mới hoàn tất. Do

đó, khí BCL vẫn phải được thu gom và xử lý. Bất cứ sự cố nào xảy ra đối với lớp che phủ

cuối cùng hoặc lớp che phủ cuối cùng không đạt yêu cầu, hệ thống thu gom và xử lý khí

BCL có sự cố,… làm cho khí BCL phát tán và gây ô nhiễm đến cả 3 thành phần môi

trường không khí, đất và nước.

4. Tác động của các yếu tố gây ô nhiễm không khí tới môi trường

4.1. Tác hại của H2S

Khí H2S có màu lục, dễ lan truyền trong không khí và có mùi trứng thối đặc trưng,

được oxy hoá nhanh chóng để tạo thành các sunfat, các hợp chất có độc tính thấp hơn.





Các ảnh hưởng của khí H2S lên con người:

Nồng độ (ppm) Ảnh hưởng sinh lý

1-2 Mùi hôi thối nhẹ

2-4 Mùi hôi thối chưa nặng

3 Mùi hôi thối rõ rệt

5-8 Gây mệt mỏi và khó chịu

80-120 Chịu được trong 6 giờ mà không bị triệu chứng nghiêm trọng nào

200-300 Đau đớn trong cơ mắt, mũi và cổ từ 3-5 phút sau khi ngửi và rất khó

khăn có thể chịu được từ 30-60 phút

500-700 Sự sống bị nguy hiểm với nhiễm độc cấp sau 30 phút hít thở

4.2. Tác hại của CH4 và CO2

Khí Mê tan là sản phẩm cuối cùng của quá trình lên men kỵ khí. Nó ít gây độc hại,

nếu chỉ tồn tại ở một nồng độ thấp hơn khả năng có thể phát cháy. Mối đe dọa chủ yếu

nhất liên quan đến khí sinh ra từ bãi chôn rác và hầm ủ là vấn đề cháy nổ khi Mê tan tồn

tại ở nồng độ 5-15%.

Các khí CH4 và CO2 là những chất gần như trong suốt đối với tia sáng có bước

sóng ngắn. Ngược lại, đối với bức xạ sóng dài (tia hồng ngoại), chúng hấp thụ rất mạnh.

Kết quả là sự có mặt của chúng làm cho năng lượng mặt trời bức xạ từ mặt đất vào bầu

trời dưới dạng các tia hồng ngoại, bị các chất ô nhiễm này cản trở và hấp thụ rồi tỏa nhiệt

vào bầu khí quyển. Trong khi đó, năng lượng mặt trời vẫn bức xạ xuống mặt đất một cách

bình thường không bị cản trở. Chính vì thế mà nhiệt độ trái đất sẽ bị tăng cao do mất cân

bằng giữa năng lượng thu được và năng lượng tỏa ra. Do đó, khí CH4 và CO2 là những khí

gây hiệu ứng nhà kính. Khí CH4 hấp thụ tia hồng ngoại mạnh hơn gấp 20 lần so với khí

CO2 ở bước sóng 8-12 m – khoảng bức xạ hồng ngoại của trái đất (Chấn, 2000). Do đó,

dù phát sinh ở nồng độ thấp nhưng khí CH4 cũng đóng vai trò rất quan trọng trong việc

gây hiệu ứng nhà kính.

4.3. Tác hại của các khí axit (SOX, NOX)

SOX, NOX là các chất khí kích thích, khi tiếp xúc với niêm mạc ẩm ướt tạo thành

các axít. SOX, NOX vào cơ thể qua đường hô hấp hoặc hoà tan vào nước bọt rồi vào

đường tiêu hoá sau đó phân tán vào máu tuần hoàn. SOX, NOX khi kết hợp với bụi tạo

thành các hạt bụi axít lơ lửng, nếu kích thước nhỏ hơn micromét sẽ vào tới phế nang, bị

đại thực bào phá huỷ hoặc đưa đến hệ thống bạch huyết.

- Khí SO2 được xem là chất ô nhiễm quan trọng nhất trong họ sulfur oxit. Khí SO2

là loại khí không màu, không cháy, có vị hăng cay, dễ hòa tan trong nước và được hấp thụ

rất nhanh khi hít thở ở đoạn trên của đường hô hấp. Các hợp chất khí SOx có tính nguy

hại đối với vật liệu xây dựng và đồ dùng chính vì sự biến đổi thành acid sulfuric của

chúng. Sắt thép và các kim loại khác ở trong môi trường khí ẩm, nóng và bị nhiễm SO2

thì bị han gỉ rất nhanh. Nồng độ SO2 nhỏ cũng đủ gây ảnh hưởng mạnh đến sinh trưởng

của rau quả. Ở nồng độ cao trong một thời gian ngắn đã làm rụng lá và gây chết đối với

thực vật. Ở nồng độ thấp nhưng trong thời gian kéo dài sẽ làm lá vàng úa và héo rụng.

SO2 và acid của nó ở nồng độ thấp đã gây ra sự kích thích đối với bộ máy hô hấp của con





người và động vật; ở nồng độ cao sẽ gây ra sự biến đổi bệnh lý về bộ máy hô hấp và có

thể dẫn đến tử vong. SO2 có thể nhiễm độc qua da gây sự chuyển hóa toan tính làm giảm

dự trữ kiềm trong máu, đào thải amôniắc ra nước tiểu và kiềm ra nước bọt. Độc tính

chung của SO2 thể hiện ở rối loạn chuyển hóa protein và đường, thiếu vitamin B và C, ức

chế enzym oxydaza.

- Các nghiên cứu khoa học cho biết, các loại oxit nitơ có tác dụng làm phai màu

thuốc nhuộm vải, làm hư hỏng vải bông và nylon, làm han gỉ kim loại và sản sinh ra các

phân tử nitrat. Mặc dầu vậy đến nay vẫn chưa xác định được nồng độ NOx bằng bao nhiêu

thì gây ra tác hại đáng kể. Một số thực vật có tính nhạy cảm với môi trường sẽ bị tác hại

khi nồng độ NO2 khoảng 1ppm và thời gian tác dụng trong khoảng một ngày; nếu nồng

độ NO2 nhỏ – khoảng 0,35ppm thì thời gian tác dụng là một tháng. Tuy nhiên NO với

nồng độ thường có trong không khí không phải là chất kích thích và nó cũng không gây

tác hại đối với sức khỏe của con người, nó chỉ có tính nguy hại khi bị ôxy hóa thành NO2.

NO2 là khí có màu hơi hồng, mùi hắc, có thể phát hiện được vào khoảng 0,12ppm. Tính

chất quan trọng của NO2 trong phản ứng quang hóa học là hấp thụ bức xạ tử ngoại. NO2

với nồng độ 100 ppm có thể gây tử vong cho người và động vật sau vài phút tiếp xúc. Với

nồng độ 5ppm sau vài phút tiếp xúc ảnh hưởng đến bộ máy hô hấp. Con người tiếp xúc

lâu với khí NO2 khoảng 0,06ppm có thể gây các bệnh trầm trọng về phổi.

4.4. Tác hại của các hợp chất hydrocarbons

Hydrocarbons là các hợp chất hóa học do hydro và carbon hợp thành. Đối với

người, hydrocarbons làm sưng tấy màng nhầy của phổi, thu hẹp cuống phổi và làm sưng

tấy mắt. Một số nghiên cứu còn chứng tỏ rằng, hydrocarbons còn có thể gây ung thư phổi.

Hydrocarbons thường ít gây nhiễm độc mãn tính mà chỉ gây nhiễm độc cấp tính.

Các triệu trứng nhiễm độc cấp ảnh là: suy nhược, chóng mặt, say co giật ngạt, viêm phổi,

áp xe phổi. Khi hít thở hơi hydrocarbons ở nồng độ 40.000mg/m3 có thể bị nhiễm độc cấp

tính với các triệu chứng tức ngực, chóng mặt, rối loạn giác quan tâm thần, nhức đầu, buồn

nôn. Khi hít thở hơi hydrocarbons với nồng độ 60.000mg/m3 sẽ xuất hiện các cơn co giật,

rối loạn tim và hô hấp, thậm chí có thể tử vong. Tiêu chuẩn cho phép của Việt Nam đối

với hơi xăng dầu nhiên liệu là 100mg/m3 và đối với hơi dầu hỏa là 300mg/m

3.





4.5. Mùi hôi

Theo các tài liệu khoa học, quá trình phân hủy sinh học kỵ khí các CTR tại các

BCL chất thải sinh ra khoảng 168 hợp chất gây mùi như acid hữu cơ, rượu, aldehyt, hỗn

hợp khí, este, sulphit, mercaptans… và hầu hết trong chúng đều có mùi đặc trưng. Nhìn

chung có thể gây ra các nhóm gây mùi chính như sau:

- Nhóm các acid béo bay hơi

- Nhóm các indols và hợp chất phenol

- Nhóm amonia và các amin bay hơi

- Nhóm các hợp chất chứa sulphua bay hơi như sulphit, mercaptans

Mùi hôi của các BCL được phát sinh từ các nguồn chính sau:

+ Khâu đổ rác tươi: Do tác động của các vi sinh vật hiếu khí, một số hợp chất hữu

cơ dễ phân hủy và các hợp chất amin trong rác, nhất là các thành phần thực phẩm, sẽ bị

phân hủy sinh ra các hợp chất gây mùi chính như NH3, acid béo,…. Bên cạnh mùi hôi

sinh ra từ rác tươi thì một phần mùi hôi cũng được sinh ra từ nước rỉ rác do trong thành

phần của chúng chứa nhiều hợp chất hữu cơ dễ phân hủy.

+ Phân hủy rác chôn lấp: Do tác động chủ yếu của các vi sinh vật kỵ khí, quá trình

phân hủy sinh học sẽ diễn ra trong thời gian dài và lượng khí sinh ra rất lớn. Các hợp chất

gây mùi do quá trình phân hủy này có nhiều thành phần khác nhau và tập trung chính như

4 nhóm gây mùi đã kể trên. Quá trình sinh ra mùi hôi ở công đoạn này phụ thuộc rất

nhiều vào việc chôn lấp và biện pháp phủ kín.

+ Nước rỉ rác: Các hợp chất sinh mùi hôi được sinh ra trong quá trình phân hủy

nước rỉ rác phụ thuộc vào bề mặt của các hồ chứa nước rỉ rác, biện pháp xử lý, điều kiện

thời tiết của từng mùa,…

Do khí (có mùi hôi) sinh ra từ các BCL CTR có chứa rất nhiều các hợp chất hóa

học nên khi tiếp xúc với cơ thể sẽ gây một số tác động như sau:

- Tác động xấu đến hệ thống hô hấp, có thể là nguyên nhân gây ung thư phổi nếu trong

thành phần của chúng có một số hợp chất khí nguy hại

- Có khả năng gây ra bệnh bạch cầu ở trẻ em và ung thư thận nếu như phải tiếp xúc

trong thời gian dài.

- Gây ra những bệnh về da

- Gây ngứa mắt

- Tạo cảm giác khó chịu cho người tiếp xúc, từ đó gián tiếp gây ra một số bệnh như mất

ngủ, tinh thần bất ổn, dễ nổi nóng, cáu bẳn,…

- Ngoài ra, tác động về mặt xã hội còn có thể thấy qua việc giảm giá trị đất đai tại

những khu vực chịu ảnh hưởng của mùi hôi.

IV. TÁC ĐỘNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG MÔI TRƯỜNG ĐẤT

1. Tác động chung do hoạt động chôn lấp CTR





Chất lượng môi trường đất trong khu vực BCL và khu vực lân cận sẽ chịu ảnh

hưởng (1) gián tiếp do không khí, nguồn nước (nước mặt và nước ngầm) bị ô nhiễm,

nước mưa chảy tràn kéo theo rác và các chất bẩn khác và (2) trực tiếp bởi rác thải ở

những nơi rác được đổ ra đất.

Trong khu vực BCL, rác chỉ bị rơi vãi quanh khu vực đang chôn lấp, trên đường

nội bộ dẫn từ sàn trung chuyển đến ô chôn lấp. Do đó, nguồn gây ô nhiễm thứ (2) không

đáng kể. Các tác động gián tiếp chỉ có thể khắc phục được khi khí BCL và nước rỉ rác

được thu gom, xử lý và quản lý hợp lý. Một khi môi trường không khí và môi trường

nước đã bị ô nhiễm, chất lượng môi trường đất sẽ giảm là điều tất yếu.

Quá trình lưu trữ trong đất và ngấm qua những lớp đất bề mặt của nước rò rỉ từ bãi

rác làm cho tăng trưởng và hoạt động của vi khuẩn trong đất kém đi, tức là làm giảm quá

trình phân hủy các chất hữu cơ thành dinh dưỡng cho cây trồng.

Các ảnh hưởng vật lý dẫn đến những thay đổi hình dáng địa chất cục bộ, sự xói

mòn đất, mất ổn định về độ dốc,… các ảnh hưởng này gia tăng từ sự thay đổi các điều

kiện về nền móng, nép ép do các máy móc nặng, sự dịch chuyển của đất, mất mác lớp

thực vật,…. Những sự xáo trộn vật lý này có thể dẫn đến sự thay đổi tỷ trọng của đất, duy

trì ẩm độ, ảnh hưởng đến thoát nước tự nhiên, mất độ tích lũy chất hũu cơ và sinh vật

đất,…

Các đường di chuyển chất ô nhiễm từ BCL đến môi trường đất, động vật, thực vật:

Anh hưởng của chất thải rắn lên môi trường đất trong từng giai đoạn xây dựng, vận hành

BCL như sau:

2. Tác động do chất thải rắn

2.1. Giai đoạn xây dựng BCL

Đi theo mao dẫn

Rò Rỉ Bãi chôn lấp Đất Thực vật

Nước mặt

Động vật

Tiếp xúc của rễ với chất thải

Anh hưởng độc trực tiếp





2.1.1. Đất đá, xà bần, đất nguyên thủy và bùn ao hồ

Do diện tích quy hoạch mỗi BCL khá lớn nên lượng xà bần và đất đai phải bốc dở,

san ủi rất đáng kể. Nhìn chung, với thành phần chất hữu cơ và hàm lượng kim loại nặng

rất thấp nên mức độ tác động do nguồn thải này gây ra không cao. Ảnh hưởng kéo theo từ

hoạt động này là việc tìm kiếm và tiêu tốn một diện tích đất khác dùng làm nơi chứa đựng

những vật liệu bốc dở này. Đồng thời, hoạt động này còn gây bụi trên đường vận chuyển

và khu vực chôn lấp, tăng mật độ lưu thông của xe tải trên đường phố.

2.1.2. Rác từ cây cối, cỏ dại, … trong khu vực thi công

Các khu vực quy hoạch xây dựng BCL thường có nhiều cỏ, lác, lục bình, sen,

súng… Do đó, khi xây dựng BCL, các loại cây cỏ này cũng là lượng rác cần phải chuyên

chở ra khỏi khu vực và thải bỏ đúng quy định.

2.1.3. Chất thải rắn sinh hoạt

Trong thời gian xây dựng, trên mỗi công trường thường xuyên có khoảng 100-200

công nhân và cán bộ làm việc. Với mức độ thải rác 0,7 kg/ng.ngđ và thành phần rác chủ

yếu là các giấy bao bì, thực phẩm thừa, hàng ngày cán bộ và công nhân thi công trên mỗi

công trường sẽ thải ra khoảng 70-150 kg rác/ngđ. Do đó, nếu không được thu gom hợp lý,

lượng rác sinh hoạt sau vài tháng thi công có thể lên đến vài chục tấn - đủ để làm nhiễm

bẩn đất, nước, không khí và lan truyền bệnh tật cho dân cư khu vực lân cận.

2.2. Giai đoạn vận hành

Do đặc thù xây dựng BCL, trong thời gian vận hành, trên công trường của mỗi

BCL, ngoài số công nhân viên tiếp tục xây dựng các hố chôn lấp rác mới, còn có thêm

khoảng 40 công nhân và cán bộ vận hành BCL và nhà máy phát điện (nếu có). Bên cạnh

đó còn có thêm khoảng 600 lái xe chở rác và phụ xe thường xuyên đến BCL. Với số

lượng người khoảng 700 – 750 hoạt động thường xuyên trên BCL như trên, ước tính mỗi

ngày lượng rác thải sinh hoạt là 0,35 – 0,53 tấn (0,5 – 0,7 kg/ng.ngđ). Tuy nhiên, lúc này

BCL đã đi vào hoạt động nên dễ dàng thải bỏ hợp lý, không gây ảnh hưởng đến chất

lượng môi trường xung quanh.





V. TÁC ĐỘNG ĐẾN MÔI TRƯỜNG SINH THÁI

1. Giai đoạn xây dựng và vận hành

Các khu đất dùng để quy hoạch xây dựng các BCL thường là những khu vực không có

giá trị cao về hệ sinh thái, kể cả hệ sinh thái trên cạn lẫn dưới nước.

Trước khi xây dựng BCL, hệ sinh thái trên cạn ở hai khu vực đang diễn ra hoạt

động chôn lấp CTRĐT (BCL Gò Cát và BCL Phước Hiệp) nghèo nàn thành phần động

thực vật, chủ yếu là cây dại, cỏ dại xen lẫn với đất đai vườn tược trồng bạch đàn, tràm,

lúa, hoa màu,….

Hệ sinh thái nước chủ yếu thuộc rạch Nước Đen, kênh Tham Lương (BCL Gò Cát)

- là nguồn nước mặt đã bị ô nhiễm nặng, nên cũng không có những loại sinh vật quý hiếm

hay có giá trị kinh tế; hoặc thuộc kênh 15, kênh 16 và kênh Thầy Cai (BCL Phước Hiệp)

– là nguồn nước dùng cho mục đích tưới tiêu, bị nhiễm phèn nặng nên cũng không có

phát triển. Như vậy, hoạt động của các BCL hiện nay hầu như không ảnh hưởng đến hệ

sinh thái khu vực nếu như hệ thống thu gom và xử lý khí thải và nước thải được vận hành

hợp lý.


Sau khi đóng của bãi chôn lấp, phần diện tích bề mặt rộng lớn của khu vực này

thường được dùng trồng cây xanh vừa tạo cảnh quan đẹp mắt vừa nâng cao chất lượng

môi trường không khí. Tuy nhiên, việc trồng cây xanh ở đây không đơn giản như ở những

khu vực khác vì nhiều yếu tố hạn chế sự sinh trưởng của cây trồng bao gồm (1) khí độc

hại đối với rễ cây (như CO2, CH4,…), hàm lượng oxy trong đất thấp, khả năng trao đổi

ion của đất bị hạn chế, hàm lượng chất sinh dưỡng sẵn có trong đất thấp, khả năng giữ

nước kém, độ ẩm của đất thấp, nhiệt độ của đất cao, mức độ nén đất cao, cấu trúc đất xấu.

2.1. Khí độc hại đối với rễ cây

Thành phần khí chính sinh ra do quá trình phân hủy kỵ khí chất thải trong bãi

chôn lấp đã đóng cửa chủ yếu là CO2 và CH4. Nồng độ CO2 cao là thành phần gây độc

trực tiếp đối với cây trồng. Mặc dù khí CH4 không phải là khí độc hại đối với cây trồng

nhưng sự có mặt của khí này đã dẫn đến điều kiện kỵ khí bất lợi cho cây trồng. Khí CO2

và CH4 thường chiếm 95% (theo thể tích) khí bãi chôn lấp, còn lại là các khí H2S, NH3,

H2, mercaptans, và ethylene. Trong đó, khí H2S và C2H4 là các khí độc đối với cây trồng

dù tồn tại với lượng rất nhỏ.





2.2. Hàm lượng oxy trong đất thấp

Các lỗ rỗng của đất thường chứa hoặc nước hoặc không khí. Do mưa và việc tưới

tiêu, nước chiếm chỗ trong các lỗ rỗng này và đẩy khí ra ngoài. Dưới tác dụng của trọng

lực, các hạt nước bị kéo ra khỏi các lỗ rỗng nhường chỗ cho không khí. Cây trồng phát

triển tốt khi có đủ các lỗ rỗng lớn chứa không khí và các khe rỗng nhỏ để giữ ẩm. Vì oxy

cung cấp cho rễ cây trồng phụ thuộc vào khả năng giữ không khí của đất, cho nên bất kỳ

hoạt động nào làm giảm các khe rỗng trong đất đều có hại đối với cây trồng. Lớp đất phủ

được nén chặt, lại thêm cấu trúc đất xấu càng làm cho cây trồng khó phát triển trên bề mặt

bãi chôn lấp đã đóng cửa.

2.3. Khả năng trao đổi ion kém

Khả năng trao đổi ion (Cation Exchange Capacity) là khả năng hấp thu và giữ

được các chất dinh dưỡng của đất trồng. Các chất hữu cơ dạng keo và sét là nguồn trao

đổi cation trong đất. Các ion dương bị hấp phụ vào các vị trí mang điện tích âm trên bề

mặt các hạt keo đất, không bị rửa trôi và có khả năng trao đổi với những ion dương khác.

Các cations có khả năng trao đổi nhiều là Ca2+

, Mg2+

, H+, Na

+, K

+ và Al

3+. Lượng chất

dinh dưỡng sẵn có trong đất phụ thuộc vào khả năng trao đổi ion của đất. Đất có hàm

lượng chất hữu cơ thấp sẽ không có khả năng giữ được chất dinh dưỡng và ngăn cản khả

năng rửa trôi khỏi vùng rễ cây.

VI. TÁC ĐỘNG ĐẾN MÔI TRƯỜNG KINH TẾ XÃ HỘI

1. Các vấn đề xã hội đối với người nhặt rác

Tại các BCL, trung bình mỗi ngày có vài trăm đến hơn 1000 người cả người lớn

lẫn trẻ em nhặt rác. Tại bãi rác Đông Thạnh trước khi đóng cửa, trung bình mỗi ngày có

khoảng 400-500 trẻ em và khoảng 500 – 600 người lớn, trong đó 60% là phụ nữ bới nhặt

suốt từ 17 giờ đến 5 giờ sáng ngày hôm sau. Những người nhặt rác này làm việc trong

những điều kiện nguy hiểm dễ xảy ra tai nạn: môi trường thiếu ánh sáng, chụp giựt, tranh

giành nhau, phải thường xuyên hít thở không khí độc hại, thậm chí còn ăn uống, ngủ nghỉ

ngay cạnh BCL với môi trường vệ sinh rất khắc nghiệt. Thực tế cho thấy, hàng trăm, hàng

ngàn trẻ em lang thang kiếm sống ở các BCL không được học hành, vui chơi, ngày ngày

cứ lao vào chu trình lao động cực nhọc và sức khỏe bị đe dọa nghiêm trọng. Nhiều hộ gia

đình từ các tỉnh lên thành phố Hồ Chí Minh kiếm sống bằng nghề nhặt rác với mục đích

ban đầu là tích lũy kiếm một số vốn rồi trở về quê làm ăn, nhưng do sức khỏe dần dần suy

kiệt, riêng tiền thuốc men, đau ốm cũng buộc nhiều hộ phải mắc nợ khó trả.

Bên cạnh những lợi ích mà các BCL hiện nay mang lại (BCL hợp vệ sinh) như đáp

ứng nhu cầu xử lý lượng chất thải rắn sinh hoạt khổng lồ của thành phố một cách hợp vệ,

khắc phục những nhược điểm của BCL cũ…, việc tập trung hơn 1000 người nhặt rác về

mỗi BCL có thể biến khu vực quanh BCL thành khu ổ chuột với nhiều tệ nạn xã hội phức

tạp. Để giải quyết được vấn đề này, phải kết hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương để

có những quy định cụ thể đối với những người đến khu vực BCL cũng như có kế hoạch

bảo vệ an ninh và cuộc sống lành mạnh cho nhân dân.





2. Anh hưởng đến khu vực dân cư xung quanh do tăng mật độ giao thông, gây

bụi, ồn và nguy cơ gây tai nạn

Hoạt động tại BCL sẽ làm tăng mật độ giao thông trong cả hai giai đoạn xây dựng

và vận hành, hậu quả kéo theo là sự tăng tải lượng chất ô nhiễm, làm giảm chất lượng môi

trường không khí xung quanh là không thể tránh khỏi. Trong thời gian xây dựng, sự gia

tăng lượng xe tải vận chuyển nguyên vật liệu và đất đá sẽ là nguy cơ gây tai nạn giao

thông với xe lưu thông trên đường vào các BCL. Tiếng ồn do hoạt động của hàng trăm xe

tải chở rác suốt đêm chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến nguời dân khu vực xung quanh.

3. Anh hưởng đến sức khỏe cộng đồng do tạo môi trường sinh trưởng ruồi nhặng

và những sinh vật gây bệnh

Bãi chôn lấp là nơi thích hợp cho các loài chuột bọ, ruồi nhặng, các loại sinh vật

gây bệnh cư trú và phát triển. Với chu kỳ sinh trưởng rất ngắn, các loại sinh vật này sẽ là

nguồn lan truyền bệnh tật đối với khu vực dân cư xung quanh nếu không được quản lý

hợp lý. Các loài vi sinh vật gây bệnh và vi sinh vật hoại sinh là căn nguyên chủ yếu gây

các bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp và các bệnh đường hô hấp khác như hen phế quản,

viêm đường hô hấp dị ứng, ung thư phổi. Vi sinh vật không khí chịu nhiều ảnh hưởng của

các yếu tố về địa hình, khí hậu, các nguồn chất thải lỏng và rắn, các nguồn gốc tạo ra bụi

và các hạt mang vi sinh vật. Do đó, khi bãi chôn lấp đi vào hoạt động sẽ dẫn đến sự thay

đổi vi sinh vật không khí theo chiều hướng xấu nếu không có biện pháp khắc phục:

- Tăng số lượng các vi khuẩn gây bệnh (chủ yếu là các vi khuẩn đường ruột, vi khuẩn

phân hủy chất hữu cơ, vi khuẩn tan máu,..);

- Tăng số lượng và chủng loại các loài nấm hoại sinh, nấm gây bệnh và nấm độc;

- Tăng nhanh các dị ứng nguyên trong không khí, các dị ứng này là yếu tố gây dị ứng

tại chỗ (đường hô hấp, mũi họng) và dị ứng ngoài da.

- Gặp điều kiện thuận lợi như xe vận tải chở rác, máy xúc, máy ủi làm việc,…; ruồi

nhặng, chuột, gián,… phát triển nhiều, sẽ tạo điều kiện cuốn các vi khuẩn, nấm gây

bệnh và các dị ứng nguyên vào không khí, theo chiều gió phân tán ra ngoài khu vực

bãi chôn lấp. Đây là một trong những nguyên nhân làm gia tăng các bệnh về hô hấp,

mũi họng và bệnh ngoài da.

Những nghiên cứu sơ bộ về ảnh hưởng của rác đến sức khỏe của dân cư thuộc khu

vực bãi chôn lấp Đông Thạnh, Hóc Môn (CENTEMA, 1997) cho thấy rác có liên quan

đến các nhóm bệnh chính như nhiễm trùng đường hô hấp, nhiễm trùng đường tiêu hóa,

bệnh lý ngoài da, nhiễm trùng mắt,… đặc biệt đối với nhóm người chuyên nhặt rác.





Các đường di chuyển chất ô nhiễm từ BCL đến con người

Cặn

di

chu

yển

th

eo n

ướ

c rỉ

rác

Trầ

m t

ích

Hấp

th

u

Sự

di

chu

yển

củ

a b

ụi

do

gio

Sự

lắn

g đ

ọn

g

Bay

hơ

i

Uố

ng

nư

ớc

Tiê

u h

óa

thự

c p

hẩm

Tiế

p x

úc

trự

c t

iếp

Sinh vật trên

cạn , dưới nước

ĐẤT

Bãi chôn lấp NƯỚC

KHÍ QUYỂN

CON NGƯỜI

Thở ra (loại bỏ)

Hít vào (hấp thu)

Hít vào

Lắng đọng

Bay hơi

Tiêu hóa

Đào thải

Tiếp xúc trực tiếp





4. O nhiễm môi trường khi xảy ra các sự cố về thiên tai như lũ lụt, động đất,…

Trong trường hợp có lụt lớn, nước lũ có thể cuốn trôi rác rưởi, nước rỉ rác với

nhiều chất độc hại và sinh vật gây bệnh trong bãi chôn lấp, theo đó phát tán rộng rãi

nguồn ô nhiễm này ra môi trường xung quanh và mức độ tác động đến sức khỏe cộng

đồng rất lớn. Do đó, các BCL phải có phương án thiết kế thích hợp (như đấp đê bao khu

vực xung quanh các hố chôn lấp) để tránh gây hiện tượng ngập nước khu vực BCL.

VII. CÁC TÁC ĐỘNG KHÁC

1. An toàn lao động cho công nhân

Một trong những vấn đề thường gặp phải trên các công trường xây dựng là tai nạn

lao động đối với công nhân xây dựng và vận hành. Với số lượng hàng chục xe đào đất,

xúc ủi, đầm (xe lu) và chuyên chở cỡ lớn ra vào, di chuyển liên tục, nguy cơ xảy ra tai

nạn rất cao.

Môi trường bãi chôn lấp chứa vô số các loại vi trùng gây bệnh rất nguy hiểm đối

với con người, do đó vấn đề vệ sinh và an toàn lao động đối với công nhân vận hành bãi

chôn lấp phải được quan tâm đúng mức và thực hiện nghiêm túc. Việc sử dụng bô đổ rác

tạm thời/sàn kiểm tra, phân loại rác là một phương án hợp lý hạn chế được tai nạn đối với

đội quân nhặt rác. Điều kiện làm việc trong bô rác tạm thời sẽ tốt hơn, ánh sáng đầy đủ

hơn và không bị tác động của mùa nắng. Tuy nhiên, những điều kiện khác không thể giải

quyết trong thời gian ngắn và vẫn có nhiều tai nạn có thể xảy ra như kim tiêm đâm vào

tay chân, nhiễm trùng đường hô hấp do các loại vi trùng trong rac…

2. Ảnh Hưởng Giao Thông

Theo các số liệu thu thập được, mật độ xe lưu thông trên quốc lộ 1A (nằm kế BCL

Gò Cát) vào các ngày 19/08/2000 và 21/08/2000 cho thấy vào các giờ cao điểm (6.00 –

7.00 và 16.00 – 17.00), lưu lượng xe máy có thể lên đến khoảng 15.000 xe/giờ, thêm vào

đó, lưu lượng xe 4 chỗ và 15 chỗ, xe khách và xe tải lần lượt là 413, 262 và 784 xe/giờ.

Ngay cả vào ban đêm (21.00-22.00), lượng xe máy, xe 4 chỗ và 15 chỗ, xe khách đi trên

đường cũng vào khoảng 8.900 – 9.600 xe/giờ, 216 xe/giờ và 42 xe/giờ. Do đó, tuy số

lượng xe thi công trên công trường không đáng kể so với mật độ xe lưu thông trên quốc lộ

1A , nhưng các xe chở đất đá ra khỏi công trường và chở nguyên vật liệu xây dựng, máy

móc, thiết bị vào công trường đều phải sử dụng quốc lộ 1A là đường vận chuyển duy

nhất, nên nguy cơ xảy ra tai nạn giữa xe thi công và xe lưu thông trên đường khá cao.

Từ đây có thể suy ra hiện trạng và những tác động tương tự đối với các khu vực

quy hoạch xây dựng BCL khác.

3. Nguy Cơ Nứt Lớp Che Phủ và Cháy Nổ

Sự chuyển động và phát tán khí bãi chôn lấp có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong

quản lý bãi chôn lấp. Khí sinh ra bên trong bãi chôn lấp có thể làm áp suất bên trong bãi

tăng lên và gây hiện tượng nứt lớp che phủ. Nước thấm vào bãi qua các khe nứt này thúc

đẩy tốc độ sinh khí và làm lớp che phủ bị nứt nhiều hơn. Khí bãi chôn lấp thoát ra môi

trường có thể mang theo các hợp chất gây bệnh ung thư và bệnh quái thai ở mức vi lượng.

Và do khí bãi chôn lấp thường chứa hàm lượng methane cao nên dễ gây cháy nổ.





4. Sự Sụt Lún Bãi Chôn Lấp

Khi phần chất hữu cơ của rác phân hủy chuyển thành khí thải và các thành phần

trong nước rò rỉ, bãi rác sẽ sụt lún. Sự sụt lún cũng xảy ra do sự gia tăng các lớp rác trong

bãi chôn lấp cũng như khi nước thải ngấm vào hoặc thoát ra khỏi bãi. Sụt lún sẽ phá vỡ

lớp che phủ cuối cùng của bãi chôn lấp, ảnh hưởng đến hệ thống thu hồi khí, khả năng

thoát nước bề mặt cũng như hoạt động tái sử dụng mặt bằng bãi chôn lấp sau khi đóng

cửa.

Phạm vi sụt lún bãi chôn lấp phụ thuộc vào mức độ nén ép ban đầu, đặc tính chất

thải, mức độ phân hủy, ảnh hưởng do sự kết dính khi nước và khí bị đẩy ra khỏi chất thải

rắn đã ép, và độ sâu chôn lấp. Các nghiên cứu cho thấy rằng sự sụt lún cuối cùng xảy ra

trong vòng 5 năm đầu và độ sụt lún dao động trong khoảng từ 20-40%. Do đó, kế hoạch

và phương án sửa chữa bãi chôn lấp bị sụt lún phải luôn luôn sẵn sàng. Để bù đắp lại

chiều cao này có thể đổ thêm rác hoặc đất.

VIII. KẾT LUẬN VỀ TÁC ĐỘNG CỦA HOẠT ĐỘNG CHÔN LẤP CTRĐT

1. Tác động tích cực

Khi hoạt động, các BCL sẽ mang lại những lợi ích thiết thực cho xã hội như sau:

- Giúp thành phố giải quyết vấn đề rác thải, đồng thời mang lại vệ sạch đẹp cảnh quan

môi trường, phòng chống, hạn chế dịch bệnh, bảo vệ sức khoẻ cho nhân dân;

- Tạo công ăn việc làm ổn định cho một số đông người làm công tác vệ sinh BCL sau

khi hết thời hạn sử dụng sẽ được phục hồi và đưa vào sản xuất nông nghiệp hoặc các

mục đích khác.

2. Tác động tiêu cực

- Tăng mức độ ô nhiễm các nguồn nước, ô nhiễm không khí, ô nhiễm đất trong quá trình

xây dựng và vận hành BCL dẫn tới những tác động tiêu cực đến môi trường sống và

sức khỏe của nhân dân ở khu vực xung quanh;

- Có thể gây ra các loại dịch bệnh ảnh hưởng tới sức khoẻ của cộng đồng dân cư;

- Việc thu gom, vận chuyển không triệt để chất thải rắn dẫn đến tình trạng mất mỹ quan

đô thị.

3. Ma trận Nguy hại – Địa điểm tại các BCL CTRĐT

Mối nguy hại

ĐỊA ĐIỂM

NƯỚC

RỈ

RÁC

KHÍ BÃI RÁC

Cháy nổ Gây ngạt

thở

Mùi hôi Khí độc

Cầu cân X X

Sàn phân loại X X X

Ngay tại BCL X X X X X

Khu văn phòng X X

Dân cư xung quanh X X X









4. Ma trận các tác động đến môi trường của hoạt động chôn lấp

Hoạt động chôn lấp và các

tác nhân gây ô nhiễm

Môi trường tự nhiên Môi trường xã hội

Cảnh

quan

Nước

mặt

Nước

ngầm

Môi

trường

không

khí

Môi

trường

đất

Tài

nguyên

và hệ

sinh

thái

Giao

thông

An

toàn

lao

động

Trật

tự

xã

hội

Sức

khỏe

cộng

đồng

xung

quanh

Thu

nhập

cộng

đồng

Di

dời,

giải

tỏa

Giải

quyết

vấn

đề

rác

thải

I. GIAI ĐOẠN CHUẨN BỊ

MẶT BẰNG

Thu hồi đất XbC XaB XbC

II. GIAI ĐOẠN XÂY

DỰNG BCL

XaB XbB XbC XbB XbB XbC XbB XbC XbC XbC

Phát quang khu vực thi công XaB XbB XbC XbC XbC

Đào đắp, vận chuyển đất đá,

vật liệu xây dựng…

XaB XbC XbC XbB XbC XbB XbC XbC

Sinh hoạt của công nhân XbB XbC XbC XbC

Rửa xe, mưa,… XbC

III. GIAI ĐOẠN VẬN

HÀNH BCL

XaA XaA XaA XaA XaB XaB XaC XaB XaA T T

Vận chuyển, xúc, đổ CTR XaB XaB XaC XaB XaB

Rác rơi vãi XbB XbC XbC XbB XbC

Xả thải nước rỉ rác XaA XaA XaA XaA XaB XaA

Phát thải khí bãi rác XbC XbB XaA XbB XaC XaA

Rửa xe, mưa chảy tràn XbA XbA XbC XbB XbC

Đào đắp, vận chuyển đất đá,

vật liệu… xây dựng các ô

chôn lấp tiếp theo

XaB XbC XbC XbB XbC XbB XbC XbC





Ghi chú: TÍNH CHẤT CỦA TÁC ĐỘNG

Tác động tốt - T Tác động xấu - X

MỨC ĐỘ

TÁC

ĐỘNG

Nghiêm trọng - A

Vừa phải - B

Không đáng kể - C

Dài hạn - a Ngắn hạn - b

THỜI GIAN TÁC ĐỘNG

Sinh hoạt của công nhân XbC XbC XbC

IV. GIAI ĐOẠN ĐÓNG

CỬA BCL

XaA XaA XaB XaA XaB XaC XaB

Xả thải nước rỉ rác XaA XaA XaA XaA XaB XaA

Phát thải khí bãi rác XbC XbB XaA XbB XaC XaB

Sụt lún XbB XaA XbC XbA XaB

Dân cư chiếm lấn bất hợp

pháp khu vực BCL đã đóng

cửa

XbB

Trồng cây, phục hồi cảnh

quan

T T T T T T





CHƯƠNG 5

ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP CẢI THIỆN

Sơ đồ qui trình xử lý chất thải và tái sinh năng lượng.

Nguồn phát sinh

Tồn trữ tại nguồn

Thu gom

Bãi chôn lấp

Trung chuyển

và vận chuyển

Tái sinh, tái chế

và tái sử dụng

Thải ra

nguồn

Thu hồi khí Xử lý nước rò rỉ Phát điện

Lưới điện

Thải ra

nguồn

Đốt bỏ





I. CÁC BIỆN PHÁP KỸ THUẬT VÀ CÔNG NGHỆ

1. Các biện pháp kiểm soát nước thải


1.1.1. Kiểm soát việc di chuyển của nước rỉ rác

Thông thường, trong BCL nước rỉ rác gây ô nhiễm nguồn nước ngầm khi di

chuyển xuống phía dưới, vào tầng chứa nước. Nhưng khi nước rỉ rác thấm qua lớp đáy,

nhiều thành phần hóa học và sinh học có mặt trong nước rỉ rác được tách ra bằng quá

trình lọc và hấp phụ của các loại vật liệu cấu tạo nên lớp đáy. Các quá trình này phụ thuộc

vào tính chất của đất, đặt biệt là hàm lượng sét. Tuy nhiên, khả năng nguy hiểm rất cao

khi cho nước rỉ rác thấm trực tiếp xuống đất, vào tầng nước ngầm do đó tốt nhất là không

cho nước ngấm qua lớp đáy của BCL.

Ngày nay, lớp lót đáy không thấm nước được sử dụng rộng rãi để hạn chế hoặc

ngăn ngừa việc di chuyển của nước rỉ rác và khí BCL vào môi trường xung quanh. Việc

sử dụng đất sét làm vật liệu lót đã trở thành phương pháp thích hợp làm giảm khả năng

thấm của nước rỉ rác từ BCL. Sét trở thành vật liệu thích hợp vì khả năng hấp phụ và giữ

lại các thành phần hóa học có trong nước rỉ rác và không để nước rỉ rác thấm qua. Tuy

nhiên, việc sử dụng kết hợp lớp màng địa chất bằng vật liệu tổng hợp và lớp đất sét sẽ cho

hiệu quả cao hơn, vì khả năng ngăn cản sự di chuyển của cả khí và nước rỉ rác của lớp

màng địa chất.

Trong các thiết kế của các BCL hiện đại (Gò Cát, Phước hiệp), lớp đáy được sử

dụng với hai lớp cơ bản gồm lớp đất sét đầm chặt và lớp phủ bằng màng địa chất HPDE

dày 2,0 mm. Sau khi BCL hoàn thành, lớp bề mặt cũng được phủ bằng màng địa chất

HPDE tương tự. Mục đích của việc thiết kế lớp lót BCL là giảm thiểu khả năng thấm của

nước rỉ rác vào lớp đất bề mặt dưới BCL, do đó loại bỏ khả năng làm ô nhiễm nước

ngầm. Với cấu tạo như trên, lớp đất sét và lớp màng địa chất hoạt động như tấm chắn

tổng hợp ngăn cản sự di chuyển của nước rỉ rác và khí từ BCL. Lớp sỏi hoạt động như lớp

thu và thoát nước rỉ rác tạo thành trong BCL.

Tuy nhiên, cũng cần lưu ý là việc thi công lớp đất sét chống thấm phải hết sức cẩn

thận. Vấn đề khó khăn nghiêm trọng nhất trong việc sử dụng đất sét là bị nứt khi độ ẩm

giảm đi. Vì vậy, lớp đất sét không cho phép bị khô khi xây dựng lớp lót. Đặt đất sét thành

các lớp mỏng tránh được khả năng rò rỉ do tính không đồng nhất và tốt nhất là chỉ nên

dùng một loại đất sét.

Ngoài ra trong quá trình thi công, để tránh sự cố rò rỉ nước thải, cần phải luôn

kiểm tra chặt chẽ độ kín khít của các mối hàn nối giữa các tấm vải địa chất và màng địa

chất bằng các thiết bị chuyên dùng (bơm khí và đo áp suất).





1.1.2. Các phương án quản lý nước rỉ rác

Quản lý nước rỉ rác là chìa khóa để chấm dứt khả năng làm ô nhiễm tầng nước

ngầm do nước rỉ rác từ BCL. Có rất nhiều phương án đã và đang được sử dụng để quản lý

nước rỉ rác thu gom từ BCL, bao gồm: (1) tuần hoàn nước rỉ rác, (2) làm bay hơi nước rỉ

rác, (3) xử lý trước khi xả vào nguồn nước, và (4) xả vào hệ thống thu gom nước thải đô

thị.

1.1.2.1. Tuần hoàn nước rỉ rác

Một trong những phương pháp có hiệu quả để xử lý nước rỉ rác là thu gom và tuần

hoàn nước rỉ rác trở lại BCL. Trong những giai đoạn đầu vận hành BCL, nước rỉ rác sẽ

chứa một lượng đang kể các chất hòa tan TDS, BOD5, COD, dinh dưỡng và kim loại nặng

(nếu có). Khi nước rỉ rác được tuần hoàn, các thành phần này bị phân hủy dưới tác dụng

của các vi sinh vật có trong BCL và thông qua các phản ứng hóa học,lý học xuất hiện

trong BCL. Ví dụ như các acid hữa cơ đơn giản có trong nước rỉ rác bị chuyển hóa thành

CH4 và CO2. Vì pH trong BCL tăng khi CH4 được tạo thành, các kim loại nặng sẽ kết tủa.

Lợi ích khác của việc tuần hoàn nước rỉ rác là tái sinh khí BCL có chứa CH4. Thông

thường tốc độ sinh khí trong hệ thống tuần hoàn nước rỉ rác lớn hơn so với hệ thống

không tuần hoàn. Để tránh việc giải phóng không thể kiểm soát được của khí BCL khi

nước rỉ rác được tuần hoàn để xử lý, BCL phải được lắp đặt hệ thống thu khí. Việc thu

gom, xử lý và xả nước rỉ rác còn lại là điều hết sức cần thiết. Đối với các BCL lớn, cần

phải chuẩn bị hố chứa nước rỉ rác.

1.1.2.2. Làm bay hơi nước rỉ rác

Một trong những hệ thống quản lý nước rỉ rác đơn giản nhất là hệ thống làm bay

hơi nước rỉ rác có lót đáy. Nước rỉ rác không bị bay hơi sẽ được tưới lên phần BCL đã

hoàn thiện. Ở những nơi có lượng mưa lớn, các hồ chứa nước rỉ rác được phủ bằng lớp

màng địa chất để tránh nước mưa. Nước rỉ rác tích tụ sẽ được bốc hơi trong các tháng

mùa khô bằng cách tưới lên bề mặt của các BCL đang vận hành hoặc đã hoàn thiện. Các

khí gây mùi hôi thối có thể tích tụ dưới các tấm che được xử lý trong các lớp compost

(dăm bào, mạt cưa) hoặc lọc qua đất. Trong thời gian mùa hè không cần phải che đậy thì

có thể dùng hệ thống thổi khí để kiểm soát mùi của nước rỉ rác.

1.1.2.3. Xử lý nước rỉ rác

Khi phương án tuần hoàn và bay hơi không được áp dụng, đồng thời không có khả

năng thải trực tiếp vào nhà máy xử lý nước thải đô thị, thì phải tiến hành xử lý sơ bộ hoặc

triệt để nước rỉ rác trước khi xả vào nguồn. Vì tính chất của nước rỉ rác thu gom thay đổi

rất rộng, nên có nhiều phương án sử dụng để xử lý nước rỉ rác. Các quá trình xử lý được

lựa chọn phụ thuộc rất lớn vào tính chất các chất ô nhiễm cần xử lý và thường là các quá

trình sinh học, lý học hoặc hóa học.

Loại công trình xử lý được sử dụng phụ thuộc đầu tiên vào thành phần và lưu

lượng nước rỉ rác, thứ hai vào vị trí địa lý của BCL. Tính chất và đặc trưng của nước rỉ

rác được đánh giá qua các chỉ tiêu TDS, BOD5, COD, SO42-

, kim loại nặng và các thành

phần độc chất khác. Nước rỉ rác thường chứa nồng độ các chất hòa tan TDS đặc biệt cao

(có thể đến 50.000 mg/l) có thể làm khó khăn quá trình xử lý sinh học, đặt biệt khi sử





dụng vôi để khử mùi. Giá trị COD cao thích hợp cho quá trình xử lý kị khí kết hợp với

quá trình xử lý hiếu khí. Nồng độ sulfate SO42-

cao có thể giới hạn việc sử dụng quá trình

xử lý kị khí vì tạo thành mùi khó chịu từ quá trình khử sinh học của sulfate. Độc tính của

kim loại nặng (nếu có) cũng là vấn đề đối với nhiều quá trình xử lý sinh học. Công suất

của các quá trình xử lý phụ thuộc vào kích thước của BCL và thời gian sử dụng.

1.1.3. Xây dựng hệ thống xử lý nước rò rỉ

Là BCL hợp vệ sinh đầu tiên được tiến hành xây dựng và vận hành tại TpHCM

theo công nghệ tiên tiến của Hà Lan, đến nay, BCL Gò Cát vẫn được coi là một điển hình

trong công tác kiểm soát ô nhiễm phát sinh từ nước rỉ rác.

Giới thiệu quy trình công nghệ xử lý nước rỉ rác tại công trường chôn lấp rác Gò

Cát

1.1.3.1. Bể thu gom

Nước rỉ rác từ BCL được chảy liên tục vào các đường ống thu gom trong hố chôn

lấp và đổ vào bể thu gom. Bể thu gom giúp điều hòa lưu lượng nước rỉ rác vào hệ thống

xử lý, lắng một phần chất rắn lơ lửng và tuần hoàn nước trở lại BCL vào mùa khô để bảo

đảm độ ẩm tối ưu cho các quá trình sinh hóa xảy ra trong BCL.

Do lưu lượng mưa có sự chênh lệch giữa các mùa, bể điều hòa được thiết kế với

van điều chỉnh lưu lượng, giữ một phần nước thừa ở lại trong hố chôn lấp trong mùa mưa.

Mục đích của việc thiết kế van là để tránh trường hợp quá tải nước chảy vào bể thu gom.

1.1.3.2. Bể xử lý cặn lơ lửng UAF

Do thành phần nước rỉ rác chứa hàm lượng cặn lơ lửng rất lớn, thành phần cặn này

sẽ bao bọc các hạt bùn và gây ảnh hưởng đến hoạt tính của nó. Do vậy bể UAF có chức

năng tách bỏ phần lớn lượng cặn này trước khi đi vào bể xử lý sinh học.

Nước từ bể thu gom sẽ được bơm liên tục vào bể UAF và cặn lơ lửng sẽ được tách

ở đây. Bể UAF (Upflow Anaerobic Filter) chứa một loại vật liệu lọc đặc biệt có khả năng

tách cặn lơ lửng cao.





Bể tách cặn lơ lửng UAF.

1.1.3.3. Bể xử lý kị khí UASB (Upflow Anaerobic Sludge Blanket)

Nước rỉ rác sau khi tách cặn lơ lửng được bơm liên tục vào bể xử lý kị khí UASB.

UASB là bể xử lý kị khí sử dụng bùn hạt với nồng độ VSS rất cao (17.000 mg/L). UASB

có thể hoạt động hiệu quả ở vận tốc nước cao và ở tải trọng cao (20-30 kgCOD/m3.ngđ).

Do đó, thời gian lưu nước trong bể rất thấp và kích thước bể nhỏ.

Ống thu nước sau xử lý

Máng thu nước dạng răng cưa

Thiết bị tách pha khí – lỏng - rắn

Vách hướng dòng

hình côn

Vỏ thiết bị

Lớp vật liệu lọc

Lớp cặn ở đáy

Ống bơm nước

vào thiết bị UAF

Bộ phận phân phối đều lưu lượng nước

thải

Ống thoát

khí

Bình hấp

thụ khí

Bọt khí

Dung dịch

NaOH 5%

Ống dẫn khí





1.1.3.4. Bể xử lý hiếu khí

Nước thải từ bể UASB sẽ được đưa vào hai bể thổi khí dạng mẻ hoạt động liên tục

và tuần tự. Khi bể thứ nhất hoạt động xử lý thì bể thứ hai đang trong thời gian đổ đầy và

ngược lại.

1.1.3.5. Bể lọc cát

Nước thải sau giai đoạn xử lý ở bể hiếu khí được đưa vào bể lọc cát. Bể lọc cát có

chức năng lọc sạch chất rắn lơ lửng từ bể hiếu khí. Nước sau khi ra khỏi bể lọc cát đạt

tiêu chuẩn xả vào nguồn loại B (TCVN-1995).

Hệ thống xử lý nước rỉ rác này không có khả năng xử lý nước rỉ rác bị nhiễm các

chất nguy hại, do các quá trình xử lý đều là quá trình sinh học. Để khắc phục vấn đề này

có thể sử dụng ba phương án:

- Đặt thiết bị phát hiện chất nguy hại và tách dòng. Phương án này tốn kém vốn đầu tư

nhưng an toàn

- Phân tích thường xuyên thành phần nước rỉ rác, đặc biệt là các chất hữu cơ độc hại.

Phương án này sẽ làm chi phí vận hành tăng lên.

- Kiểm soát chặt chẽ thành phần chất thải đổ vào BCL. Đây là phương án chủ động và

cho giá thành rẻ nhất, nhưng đòi hỏi tính trách nhiệm và kinh nghiệm của cán bộ điều

hành.





Bể xử lý sinh học kỵ khí UASB.

Ống thu nước sau xử lý

Máng thu nước

dạng răng cưa

Thiết bị tách pha khí – lỏng - rắn

Vách hướng

dòng hình côn

Vỏ thiết bị

Hỗn hợp nước thải

Lớp bùn kỵ khí

Ống bơm nước vào thiết bị UASB

Bộ phận phân phối

đều lưu lượng nước thải

Ống thoát khí

Bình hấp

thụ khí

Bọt khí

Dung dịch

NaOH 5%

Ống dẫn khí





SƠ ĐỒ DÂY CHUYỀN CÔNG NGHỆ XỬ LÝ NƯỚC RỈ RÁC TẠI BCL GÒ CÁT

Hố thu nước Hố bơm

AFR

Bể hiếu

khí 1

Bể hiếu

khí 2

NaOH

10%

Hố bơm

Nước sau

xử lý

Bể lọc cát liên

tục

Chứa gas

Nước rỉ rác

AFR UASB

Chôn lấp hoặc

làm phân compost

TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KHOA HOÏC TÖÏ NHIEÂN CAO HOÏC KHOÙA 15

KHOA MOÂI TRÖÔØNG CHUYEÂN NGAØNH QUAÛN LYÙ MOÂI TRÖÔØNG

Ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng cuûa hoaït ñoäng choân laáp chaát thaûi raén ñoâ thò treân ñòa baøn TPHCM

LEÂ NGOÏC TUAÁN 91

1.2. Nước Thải Sinh Hoạt

Trong giai đoạn xây dựng, nước thải sinh hoạt thường là nước tắm rửa của công

nhân sau giờ tan ca, nước làm vệ sinh và của căntin (nếu có). Với số lượng công nhân và

cán bộ làm việc trên mỗi công trường khoảng 100-150 người, lượng nước thải sinh hoạt

ước tính khoảng 10-15 m3/ngđ.

Trong giai đoạn vận hành, ngoài khối lượng nước thải trên, còn có thêm do 40

công nhân, cán bộ vận hành BCL, trạm phát điện và gần 300 lái xe, phụ lái sử dụng các

công trình vệ sinh trong BCL. Lượng nước thải sinh hoạt ước tính đến 30 - 35 m3/ngđ.

Nước thải sinh hoạt được chia làm hai loại : (1) loại nhiễm bẩn cao xả ra từ nhà xí,

và (2) loại nhiễm bẩn ít hơn xả ra từ các chậu rửa. Đối với nước thải loại (1) có nhiễm

phân được xử lý sơ bộ bằng hệ thống bể tự hoại 3 ngăn, sau đó xả vào mạng lưới thoát

nước chung cùng với nước thải sinh hoạt loại (2) dẫn đến trạm xử lý nước rỉ rác.

Cấu tạo của bể tự hoại.





1.3. Nước Rửa Xe

Theo qui định về quản lý BCL, tất cả các xe ra khỏi BCL đều phải rửa xe để tránh

gây ô nhiễm môi trường trên đường vận chuyển. Lượng nước rửa xe mỗi ngày khoảng

100-120 m3 trên mỗi công trường. Lượng nước thải này chủ yếu nhiễm bẩn bởi các chất

vô cơ (đất cát) và một phần chất hữu cơ do các loại chất thải hữu cơ bám vào bánh xe.

Tuy nhiên, do yêu cầu chất lượng rửa xe không cao nên lượng nước rửa xe được tuần

hoàn lại sau khi xử lý sơ bộ bằng quá trình lắng. Lượng bùn đất giữ lại trong bể lắng được

bơm ra BCL đang hoạt động và không cần phải làm khô bùn.

BỂ LẮNG SƠ BỘ NƯỚC RỬA XE

Mặc dù vậy, sau nhiều chu kì tuần hoàn lượng nước này cũng sẽ bị nhiễm bẩn bởi

các chất hữu cơ hoà tan, là các chất không phải xử lý bằng quá trình lắng đơn giản. Để

không phải xử lý một lượng nước lớn cùng một lúc, mỗi ngày 10% (hoặc hơn) lượng

nước rửa xe sau khi lắng sơ bộ được bơm đến trạm xử lý nước rỉ rác và một lượng nước

sạch tương tự được bổ sung vào hệ thống nước rửa xe.

Tất cả các loại nước thải đều được xử lý đạt tiêu chuẩn nguồn loại B trước khi xả

vào nguồn tiếp nhận.

Bên cạnh các loại nước thải (nước rỉ rác, nước thải sinh hoạt, nước rửa xe) để hạn

chế lượng nước tràn trên bề mặt (nước mưa) mạng lưới thoát nước mưa đã được thiết kế

dọc theo hàng rào của công trường xử lý rác. Hàng rào chắn cao 6 m sẽ hạn chế đáng kể

lượng nước mặt tràn qua BCL.





2. Các Biện Pháp Khống Chế Ô Nhiễm Không Khí

2.1. Khí thải từ BCL

Thành phần khí hình thành từ BCL được trình bày trong bảng sau:

Thành phần Phần trăm (thể tích khô)

Methane (CH4)

Carbon dioxide (CO2)

Nitrogen (N2)

Sulfide, disulfide, mercaptants, v.v.

Ammonia (NH3)

Hydrogen (H2)

Carbon monoxide (CO)

Khí vết khác

Hơi nước (H2O)

45 – 60

40 – 60

2 – 5

0,1 – 1,0

0 – 1,0

0 – 0,2

0 – 0,2

0,01 – 0,6

bão hòa

Sự tác động đến môi trường của các khí thải này chỉ có thể giải quyết bằng các

biện pháp kỹ thuật phù hợp. Cho đến nay, việc giảm thiểu khí CO2, khí thải chính gây

hiệu ứng nhà kính ở mức toàn cầu chỉ dừng ở mức quốc gia trên các hiệp ước. Việc giảm

thiểu khí CO2 được quan tâm và ký kết chủ yếu ở các nước phát triển và Trung Quốc, nơi

sản sinh loại khí thải này chiếm 80% của cả thế giới. Tổng lượng khí thải sinh ra dự đoán

khoảng 1.416.720 m3/30 năm (đối với BCL Gò Cát). Trong đó, lượng khí thực thu gom

khoảng 983.280 m3/30năm, tương đương 48.000.000 kwh điện. Rõ ràng đây là nguồn

điện năng lớn nên cần có biện pháp thu hồi khí BCL để sản xuất điện. Phương án này

không những tái sử dụng được năng lượng mà còn giảm được tác động đến chất lượng

môi trường không khí đặc biệt vì khí methane có ảnh hưởng hiệu ứng nhà kính gấp 20 lần

so với khí dioxit carbon có cùng khối lượng.





Đồ thị khí BCL có thể thu thực và năng lượng có thể thu thực.

Vì vậy, để tối ưu hóa thiết bị lắp đặt, cần lắp đặt số lượng máy phát điện phù hợp

để tận dụng lượng khí sinh ra theo thời gian.

Hệ thống thu khí là hệ thống các ống thu khí đứng phân đều khắp BCL, nối vào

thùng chứa làm bằng thép. Sau đó khí được dẫn qua một cụm các thiết bị:

Thiết bị khử ẩm (nước) bằng cyclon;

Thiết bị lấy mẫu và phân tích Oxy và Methane;

Từ đây khí đã khử ẩm được dẫn theo 2 đường ống, một vào tuốc bin – máy phát điện

và một được dẫn vào thiết bị đốt bỏ (flare);

Biến thế phụ và hệ thống dây dẫn điện lên lưới điện vùng.

Khí BCL sẽ được thu từ BCL bằng cách tạo ra áp suất hút không đổi trên hệ thống

đường ống hút chính. Khi khí đi vào thiết bị thu hồi khí, nước (ẩm) sẽ được phân tách

bằng cyclon. Khí này sẽ được phân tích xác định hàm lượng oxy và khí methane. Hàm

lượng methane tối tiểu phải đạt 45% vì thấp hơn sẽ tạo ra những vấn đề trong động cơ

khí. Khí methane và khí oxy được theo dõi trong một ngăn phân tích riêng lẽ cùng với bộ

phận làm nguội khí.

Tốc độ quay của quạt được điều chỉnh tùy thuộc vào áp suất hút đã định trước.

Theo tính toán, lượng khí sẽ đủ để chạy máy phát đầu tiên vào khoảng tháng thứ 15 từ khi

bắt đầu chôn lấp. Tất cả các máy sẽ hoạt động ở khoảng tháng thứ 20 trở đi. Lúc này công

suất sản sinh điện là cao nhất, phần khí dư sẽ được đốt bỏ ở thiết bị đốt. Trong trường hợp

sửa chữa hoặc hư hỏng, toàn bộ lượng khí thu gom cũng được đốt bỏ ở thiết bị này. Thiết

naêm0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000

16000

18000

1 3 5 7 9

11

13

15

17

19

21

23

25

27

29

31

m3,

kw

Löôïng khí thöïc thu gom

(m3/h)

Naêng löôïng thöïc (kWh/h)





bị đốt bỏ có cấu tạo bên trong là gạch chịu nhiệt, nhiệt độ trong thiết bị có thể lên đến

900-1.200oC.

Hình ảnh về hệ thống lọc khí, tuốc bin, máy phát điện và đầu đốt khí

Việc vận hành hệ thống thu hồi khí BCL và sản xuất điện dự kiến kéo dài trong

khoảng 27 năm.

2.2. Khí thải do các phương tiện cơ khí vận chuyển và phương tiện thi công cơ

giới

Khí thải từ các phương tiện là nguồn phân tán, khó thu gom và xử lý. Các biện

pháp giảm thiểu có thể thực hiện được chủ yếu ở mức quản lý: chính sách, luật lệ, tiêu

chuẩn và thanh tra. Các biện pháp này có thể trình bày tóm tắt như sau:

- Không cho phép lưu hành các phương tiện giao thông cơ giới quá cũ (trên 20 năm);

- Sử dụng nhiên liệu chứa hàm lượng các chất gây ô nhiễm thấp;

- Những qui định về mức ồn cho phép đối với các loại phương tiện;

- Xe chở rác cần theo các qui chuẩn hay phải áp dụng các phương pháp như phủ bạt để

tránh rơi vai rác, đất, bụi…;

- Các qui định về thời gian lưu thông vận chuyển, tải trọng…

- Các biện pháp như phun nước trôi bụi trước khi vào thành phố.





2.3. Các biện pháp giảm thiểu mùi hôi

Các biện pháp giảm thiểu mùi hôi chính hiện nay đang được áp dụng dựa trên

nguyên lý khống chế, thu gom các chất khí sinh ra từ quá trình phân hủy CTR và chuyển

các khí trong quá trình phân hủy thành những hợp chất không gây mùi.

2.3.1. Khống chế mùi hôi bằng biện pháp thu gom khí

Các biện pháp được sử dụng gồm:

- Phủ chất thải bằng một lớp đất sét nén chặt với độ dày thích hợp (thường là 20cm)

- Phủ bằng các vật liệu nhẹ như nylon, bạt,…

- Phủ chất thải bằng foam nhằm tiết kiệm thể tích BCL là một công nghệ đang được áp

dụng khá rộng rãi.

2.3.2. Chuyển thành những thành phần không gây mùi

Một trong những công nghệ tiên tiến trên thế giới đang được áp dụng để khống chế

mùi hôi là sử dụng một số loại tinh dầu thực vật đặc biệt. Những tinh dầu này được máy

tự động phun vào không khí tại khu vực cần được xử lý với nồng độ đã tính toán từ trước.

Những hạt tinh dầu li ti này tác dụng với các phân tử gây mùi, tạo ra và đẩy nhanh quá

trình hình thành các sản phẩm cuối cùng không mùi và không độc hại. Theo báo cáo gần

đây, một số tinh dầu đã được áp dụng rất thành công trong việc khống chế mùi hôi gây ra

bởi hydrocarbons, aldehydes, mercaptans, amines, sulfides, amonia, ketones, cũng như rất

nhiều hợp chất hữu cơ đa dạng khác tại các BCL chất thải và các khu vực xử lý nước thải.

Kết quả nghiên cứu trong phòng thí nghiệm của Trung Tâm Nghiên Cứu Khoa Học Quốc

Gia, Trường Đại học Tổng hợp Pierre et Marie Curie, Paris, Pháp đối với tác dụng giảm

H2S cho thấy, so với đối chứng, nồng độ H2S trong không khí khu vực xử lý đã giảm

80%.

Nghiên cứu thực tế với loại tinh dầu đó cũng đã được thực hiện bằng cách gắn một

lọ tinh dầu này trên một xe san ủi BCL, hướng về phía trước và bộ phận tự động chỉ phun

tinh dầu ra khi phát hiện chiều gió hướng về phía khu vực dân cư. Kết quả thu được rất

khả quan, trước khi thí nghiệm, mỗi ngày trung bình có khoảng 20 than phiền từ phía dân

cư, trong khi thí nghiệm, đã không còn một lời than phiền nào nữa.

Ở Việt Nam và một số quốc gia đang phát triển ở Đông Nam Á, biện pháp chính

đang được sử dụng tại các BCL CTR là sử dụng dung dịch EM hoặc bột bokasi (dạng rắn

của EM). Sau khi được phun hoặc rải lên rác, với mật độ rấty cao của quần thể vi sinh vật

trong EM, chúng nhanh chóng chiếm ưu thế hơn so với các vi sinh vật phân hủy gây mùi

trong rác. Kết quả là đã làm thay đổi các phản ứng phân hủy rác theo hướng không sinh

mùi hôi. Các thành phần nitơ, lưu huỳnh còn lại trong rác dưới dạng các hợp chất khác

như nitrat và sulphat không mùi.

2.4. Chế phẩm vi sinh vật hữu hiệu (EM – Effective Microorganism)

2.4.1. Giới thiệu





Theo Viện Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp Miền Nam, EM là vi sinh vật hữu hiệu

do GS. TS. Teruo Higa – Trường Đại học Tổng hợp Ryukus Okinawa Nhật Bản phân lập,

chọn lọc và phát triển năm 1980.

Chế phẩm EM này được sử dụng ở 85 nước trên thế giới, thử nghiệm ở Việt Nam

từ 1997 do Trung tâm Phát triển Công nghệ Việt Nhật cung cấp. Chế phẩm được Trung

Tâm Kiểm Định Quốc Gia Vaccin Và Sinh Phẩm (Bộ Y tế ) và Viện Thú Y ( Bộ Nông

nghiệp và Phát triển Nông thôn) kiểm định về mặt an toàn, không có vi khuẩn gây bệnh,

phục vụ tốt cho sản xuất nông nghiệp và xử lý môi trường.

2.4.2. Cơ chế tác động

EM là một cộng đồng bao gồm 80 loại vi sinh vật có ích, thành phần chủ yếu như

vi khuẩn quang hợp, vi khuẩn tạo acid lactic, nấm men, xạ khuẩn, nấm sản sinh men,…

Chúng tạo nên hệ thống sinh thái và cộng sinh với nhau, nhằm phát huy nhiều loại tác

dụng tương hỗ, tăng tính đa dạng của VSV đất. Chúng xúc tiến quá trình phân giải và

thúc đẩy các VSV có lợi trong đất, trong phân hữu cơ, trong thức ăn, nước và ức chế các

VSV có hại trong tự nhiên.

2.4.3. Vai trò của các VSV trong chế phẩm EM trong việc giảm mùi hôi

2.4.3.1. Vi khuẩn Lactic

Vi khuẩn Lactic sản xuất acid lactic từ đường và các carbonhydrat khác do vi

khuẩn quang hợp và nấm men tạo ra. Acid lactic là chất khử trùng mạnh, nó tiêu diệt các

VSV có hại và làm tăng nhanh chóng sự phân hủy các chất hữu cơ. Vi khuẩn lactic có khả

năng ngăn chặn bệnh do lan truyền của VSV như Fusarium trong quá trình canh tác liên

tục. Trong điều kiện thông thường Furasium làm cho cây trồng yếu đi, dễ nhiễm bệnh và

tăng quần thể sâu hại. Vi khuẩn lactic làm quần thể dòi bọ giảm, ngăn chặn sự phát triển

và lan truyền của Furasium. Hơn nữa, vi khuẩn lactic thúc đẩy sự lên men và phân hủy

các vật liệu như cellulose, lignin. Vì vậy có thể phân hủy được các chất hữu cơ khó phân

hủy.

2.4.3.2. Xạ khuẩn

Xạ khuẩn Actinomycetes tạo ra những chất B12, B6, B2, Biotin, acid folic, acid

pentopennovic, nicotinovic.

2.4.3.3. Nấm mốc

Nấm mốc sản sinh ra các loại enzym để phân giải các hợp chất cao phân tử như

tinh bột, cellulose, lignin, protide. Các chất này rất lâu phân giải. Nấm mốc đã tiết ra hệ

enzym: amylaza, proteaza, cellulaza,… có hoạt tính cao để phân giải các hợp chất cao

phân tử.

EM lên men, phân huỷ các chất hữu cơ rất nhanh, làm cho nó không thối, cho nên

bất cứ loại chất hữu cơ nào cũng có thể làm compost với EM được (có tác dụng khử mùi

hôi ở bãi rác, hố phân gia súc, gia cầm, cống rãnh). EM có tác dụng biến đổi chất thải

thành loại vật chất có ích, không độc hại.

3. Các biện pháp chống ồn và rung





Ồn chủ yếu gây ra do máy phát điện và xe vận chuyển.

Các xe vận chuyển là nguồn gây ồn di động, với mức ồn tương tự như giao thông.

Bên cạnh tiếng ồn do các xe vận chyển, xe thi công,.. một nguồn tiếng ồn đáng kể khác

phải được quan tâm giải quyết, đó là nguồn ồn phát sinh từ trạm phát điện dùng khí BCL.

Tại nhà máy phát điện dùng khí BCL tại Melbourne (Úc), thấy tiếng ồn bên trong phân

xưởng đặt 6 máy phát điện lên đến 140-160 dBA. Với mức độ ồn như vậy, người công

nhân làm việc tại khu vực đặt máy và khu vực lân cận có thể bị điếc hoặc mất khả năng

nghe tạm thời, mất ngủ,… cần phải có các thiết bị kỹ thuật để giảm mức độ ồn trong phân

xưởng ảnh hưởng đến môi trường bên ngoài và bảo vệ sức khỏe của công nhân. Tuy

nhiên cần lưu ý là các thiết bị áp dụng cần phải đạt yêu cầu (1) giảm mức độ ồn, nhưng

(2) bảo đảm thông thoáng cho phân xưởng đặt máy phát điện.

Việc giảm mức độ ồn có thể sử dụng các tấm cách âm dùng bông thủy tinh mật độ

cao (ép chặt) hoặc styrofoam (polystyren) bên ngoài các tấm vật liệu tổng hợp, trên bọc

bằng các tấm thép mỏng (khung) có đục lỗ tròn đường kính 10 mm với mật độ 400 lỗ/m2.

Các tấm này đặt vuông góc với mặt tường phân xưởng (thay thế tường ngăn) và cách

nhau 10 cm. Với cấu tạo như trên bên trong phân xưởng có mức ồn là 140-160 dBA thì

bên ngoài chỉ còn dưới 40 dBA. Công nhân trong phân xưởng phải được trang bị mũ che

tại hoặc nút bịt tai và cũng rất ít khi phải vào phân xưởng này vì máy móc hoạt động theo

chế độ tự động.

4. Biện pháp can thiệp tác hại do vật chủ và vi sinh vật gây bệnh cho người

Khi xây dựng BCL, cần phải xây dựng tường cao và chỉ có một cổng cho xe ra vào

để có thể hạn chế sự xâm nhập và phát tán của chuột.

Cần có định kỳ thời gian để diệt chuột và động vật chân đốt (khoảng 6 tháng/lần).

Tùy từng khu vực để sử dụng các biện pháp khác nhau, như khu chứa chất thải có thể

dùng mồi hóa chất để diệt chuột, dùng hóa chất phun diệt động vật chân đốt và mầm bệnh

ký sinh trùng. Khu có người ở, dùng các biện pháp cơ học và sinh học là chủ yếu, như

đánh bẫy mồi, keo dính... để diệt chuột. Thả cá vào các bể chứa nước hoặc dùng các loại

trực khuẩn Bacillus để diệt bọ gậy muỗi.

Hàng năm có kế hoạch điều tra lại thực trạng về chuột, động vật chân đốt và mầm

bệnh ký sinh trùng ở BCL để có biện pháp phòng chống kịp thời.

Việc giám sát vi sinh vật không khí phải được tiến hành theo kế hoạch, ít nhất mỗi

năm làm hai lần vào đúng mùa gió chủ đạo. Mùa khô vi sinh vật không khí sẽ tăng cao

hơn mùa mưa. Các khu vực trọng điểm được ưu tiên giám sát là khu thải rác và chôn lấp,

khu phân loại. Việc giám sát vi sinh vật không khí kèm theo với việc giám sát bụi và các

chất độc hại khác. Giám sát bất thường được thực hiện khi có một lượng rác rất lớn chưa

kịp chôn lấp và xử lý kịp thời theo kế hoạch.

Giám sát sự phát tán vi sinh vật ra các khu dân cư bằng cách khảo sát số lượng vi

sinh vật trong nhà dân và ngoài sân. Bình thường, vi sinh vật trong nhà bao giờ cũng cao

hơn ngoài sân vì vi sinh vật trong nhà ít chịu tác động của mặt trời, gió và liên tục được

bổ sung bởi quần thể người. Vi sinh vật ngoài sân, ngoại cảnh thấp hơn vì chịu tác động

của nhiều yếu tố bất lợi. Số lượng vi sinh vật ngoài sân tăng cao bằng trong nhà hoặc hơn





(đặc biệt phát hiện thấy các vi khuẩn gây bệnh ngoài sân) là một chỉ điểm báo hiệu

không khí trong khu vực dân cư đã bắt đầu chịu tác động các yếu tố độc hại trong đó có vi

sinh vật. Bằng mọi biện pháp tránh tạo ra nhiều bụi trong khu vực bãi rác vì tạo ra sự tăng

cao số lượng vi sinh vật trong không khí.

Đặc biệt chú ý bảo vệ cho người lao động trong khu vực bãi rác để tránh khả năng

hít phải không khí có bụi mang vi sinh vật. Định kỳ khám sức khỏe, đặc biệt khám các

bệnh nhiễm khuẩn hô hấp và các bệnh dị ứng tai mũi họng và dị ứng ngoài da.

Nên tổ chức khám sức khỏe cho dân cư trong vùng dự kiến sẽ chịu ảnh hưởng tác

hại của bãi rác, chú ý các bệnh hô hấp, tai mũi họng, dị ứng da (đặc biệt là trẻ em dưới 5

tuổi) để có số liệu nền, có cơ sở để theo dõi đánh giá tác động xấu của môi trường nhằm

bảo vệ sức khỏe của nhân dân ngay từ đầu khi bắt đầu xây dựng.

Để tăng cường các biện pháp giảm thiểu việc phát tán ô nhiễm (rác, vi sinh vật, khí

BCL) hành lang rộng 15-20m sẽ được trồng cây xanh (tràm, xà cừ…) có chiều cao từ 8-

12m. Hàng rào cây xanh này ngoài tác dụng giảm thiểu phát tán ô nhiễm còn tạo cảnh

quan tốt do che chắn tầm nhìn từ bên ngoài vào BCL.

II. CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ

1. Tổng quan các biệp pháp kiểm soát ô nhiễm

Để giải quyết tốt việc quản lý chất thải rắn sinh hoạt thành phố Hồ Chí Minh cần

xây dựng một hệ thống thống nhất gồm nhiều khâu bắt đầu từ các qui định cụ thể từ khâu

phân loại rác tại nguồn, hệ thống tồn trữ và thu gom, vận chuyển đến BCL, xử lý và cuối

cùng là vận hành BCL, giám sát kiểm soát ô nhiễm tại BCL chất thải. Các biện pháp

hành chính phải được thực hiện dồng thời với việc đầu tư tài chính để bảo đảm các biện

pháp kỹ thuật hoạt động một cách hiệu quả. Các biện pháp cụ thể được đề xuất bao gồm:

- Thiết lập qui định cho dịch vụ thu gom vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt;

- Thành lập một đơn vị chuyên nghiệp có chức năng và chuyên môn đảm trách nhiệm

vụ tiêu hủy chất thải công nghiệp;

- Xây dựng hệ thống tồn trữ, thu gom và vận chuyển thống nhất bảo đảm an toàn đối

với môi trường và sức khỏe nhân dân trong quá trình chuyển rác từ nơi phát sinh đến

nơi tiêu hủy cuối cùng;

- BCL cuối cùng phải có đầy đủ các thành phần của một BCL hợp vệ sinh bảo đảm

không gây ô nhiễm không khí, đất, nước mặt và nước ngầm; không gây ảnh hưởng

đến sức khỏe của nhân dân trong vùng;

- Áp dụng các biện pháp ngăn ngừa giáo dục đối với những người có cơ hội tiếp xúc với

chất thải nhiều nhất gồm lực lượng công nhân lao động trực tiếp và lực lượng nhặt rác.

Tuyên truyền vận động tăng cường sự tham gia, ủng hộ của nhân dân trong công tác

bảo vệ môi trường.

2. Thiết lập các qui định dịch vụ tiêu hủy chất thải

Mục đích của việc này nhằm giải quyết tình trạng phân tán khó quản lý đối với

chất thải rắn sinh hoạt. Trên cơ sở qui định môi trường gồm Luật Môi Trường Việt Nam





(2005), Thông tư liên tịch hướng dẫn thi hành chỉ thị của 199/TTg ngày 3/4/1997 của Thủ

tướng Chính phủ về các biện pháp cấp bách trong quản lý chất thải rắn ở các đô thị và

khu công nghiệp, qui định môi trường của thành phố cần thiết lập các qui định cụ thể cho

vấn đề xử lý chất thải rắn sinh hoạt. Một số nội dung được đề suất nhằm phục vụ cho

việc thiết lập hệ thống xử lý chất thải rắn sinh hoạt hợp vệ sinh là:

- Hạn chế tối đa nguy cơ rò rỉ chất thải trên địa bàn thành phố trong quá trình vận

chuyển;

- Qui định lệ phí bắt buộc đối với các cơ sở hưởng dịch vụ thu gom và xử lý nhằm đảm

bảo kinh phí duy trì hệ thống quản lý chất thải rắn sinh hoạt.

Một số qui định sẽ được phát triển trong quá trình tiến hành hoạt động chôn lấp nói

riêng và hoạt động quản lý CTRĐT nói chung; được bổ sung, hoàn thiện, thay mới trên

cơ sở thực tiễn, kinh nghiệm thu được hoặc trên cơ sở các ý kiến đóng góp của các ban

ngành, các nhà môi trường, của nhân dân...

3. Thành lập đơn vị chuyên trách quản lý chất thải rắn sinh hoạt

Nhằm mục đích thống nhất hệ thống quản lý chất thải rắn, kiểm soát chặt chẽ số

lượng chất thải sinh ra và khống chế khả năng gây ô nhiễm của chúng, một bộ phận

chuyên trách vấn đề chất thải rắn sinh hoạt phải được thiết lập. Hai nhu cầu chính phải

được đáp ứng trong quá trình thực hiện dự án: nhân lực và phương tiện kỹ thuật.

- Yếu tố nhân lực là yếu tố quyết định:

Dự án chôn lấp chất thải sẽ xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý, cán bộ kỹ thuật và

đội công nhân lành nghề, hiểu biết các vấn đề liên quan đến chất thải rắn sinh hoạt.

Trước khi thực hiện một dự án chôn lấp chất thải nào, một số cán bộ được cử đi tham

quan tìm hiểu tình hình, kinh nghiệm quản lý và kỹ thuật xử lý chất thải tại một số nước

phát triển. Đội ngũ công nhân cần phải được tuyển lựa trên cơ sở tay nghề và nhận thức

tốt về công tác bảo vệ môi trường, nghiêm túc thực hiện các quy định về khống chế chất

thải phát sinh từ BCL.

- Đảm bảo có đủ phương tiện kỹ thuật theo yêu cầu về kỹ thuật và môi trường:

Đặc biệt là các phương tiện, thiết bị khống chế ô nhiễm làm việc tại bãi chôn chất

thải được đầu tư theo đúng thiết kế, có chất lượng đảm bảo phục vụ tốt cho hoạt động tiêu

hủy chất thải.

Cơ cấu tổ chức và quyền hạn của bộ phận chuyên trách này được nghiên cứu kỹ

trên cơ sở Luật Môi Trường Việt Nam, các qui định về bảo vệ môi trường để ngoài năng

lực về kỹ thuật bộ phận này phải có thêm chức năng pháp lý nhất định để tạo thuận lợi

trong việc quản lý thống nhất chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn thành phố.

4. Biện pháp quản lý chất thải rắn sinh hoạt

4.1. Những nguyên tắc chung

Chiến lược quản lý chất thải rắn sinh hoạt sẽ theo hướng phù hợp với chiến lược

phát triển kinh tế xã hội, bảo tồn tài nguyên, giữ gìn sức khỏe và bảo vệ môi trường.





Chất thải sinh hoạt gây ảnh hưởng rất lớn đến môi trường đô thị và do vậy phải

được kiểm soát chặt chẽ. Khối lượng và thành phần chất thải rắn sinh hoạt phụ thuộc vào

sự tăng trưởng của xã hội, phong tục tập quán và ý thức của người dân.

4.2. Những điểm đặc biệt cần lưu ý

Chiến lược quản lý chất thải rắn sinh hoạt cần xem xét trên quan điểm từ phân loại

tại nguồn, thu gom, vận chuyển và xử lý:

+ Chôn lấp rác, làm phân compost;

+ Biện pháp khống chế ô nhiễm nước;

+ Biện pháp khống chế ô nhiễm không khí.

Vai trò của các nhóm thành viên có ý nghĩa rất lớn trong sự thành công của bất kỳ

một dự án chôn lấp chất thải:

4.2.1. Tăng cường sự tham gia, ủng hộ của nhân dân trong các công tác thực

hiện dự án

Sự tham gia của cộng đồng vào công tác bảo vệ môi trường mà trước hết là sự ủng

hộ của nhân dân sống khu vực xung quanh bãi rác sẽ góp phần tích cực cho sự thành công

của dự án. Để đạt được điều này cần phải tuyên truyền vận động nhiều tầng lớp dân

chúng tham gia vào hoạt động bảo vệ môi trường, cụ thể là:

- Phải có thông tin đầy đủ các lợi ích kinh tế xã hội và môi trường của dự án cho quảng

đại quần chúng;

- Nêu rõ tính cấp bách của việc quản lý chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn thành phố

Hồ Chí Minh;

- Khẳng định được tính an toàn cao của các biện pháp kỹ thuật mà dự án sẽ áp dụng;

- Làm cho mọi người thấy được tầm quan trọng của sự tự giác ủng hộ dự án, việc tham

gia các ý kiến đóng góp cụ thể cho công tác quản lý chất thải rắn sinh hoạt, hay những

phản ánh kịp thời về các vấn đề môi trường trong quá trình hoạt động của dự án.

4.2.2. Vai trò của các cơ quan chủ quản

- Sự quan tâm và ủng hộ của cơ quan chuyên môn đối với việc sử dụng các phương tiện

kỹ thuật tiên tiến giảm thiểu lượng chất thải sinh ra như việc không sử dụng xe quá cũ

hoặc tạo điều kiện thuận lợi trong sản xuất hoặc nhập khẩu các thiết bị phục vụ xử lý

chất ô nhiễm hoặc thiết bị sản xuất sinh ra ít chất ô nhiễm như tuốc bin chạy khí phát

điện…

- Việc thanh tra các công trình xử lý trong thời gian xây dựng cũng như trong lúc vận

hành cần có tính thương lượng, quan tâm (dĩ nhiên mang tính nghiêm túc) hơn là quan

liêu, ra lệnh;

- Tăng cường thông tin đại chúng để tạo sự ủng hộ và tham gia của dân chúng.





4.3. Quản lý thông qua các văn bản luật – “Công cụ điều hành và kiểm soát”

(CAC)

Pháp luật là công cụ quản lý môi trường hiệu quả với nhiều văn bản luật, nghị

định, công ước, quy chế, hướng dẫn… sử dụng trong việc quản lý môi trường nói chung

và quản lý CTRĐT nói riêng.

Nhìn chung, Việt Nam đã xây dựng được khung pháp lý phù hợp cho các hoạt

động bảo vệ môi trường, trong đó có các hướng dẫn về quản lý và xử lý chất thải rắn.

Khung pháp lý này còn được hỗ trợ bởi hai chiến lược là Chiến lược quản lý CTR tại các

đô thị và khu công nghiệp Việt Nam (1999) và Chiến lược bảo vệ môi trường quốc gia

đến năm 2010 và định hướng đến năm 2020 (2003).

Các văn bản luật hiện hành có liên quan đến công tác quản lý CTRĐT:

-Luật Bảo vệ môi trường ở Việt Nam ban hành ngày 27/12/1993 và có hiệu lực

ngày 10/1/1994 đã tạo được cơ sở pháp lý cho công tác quản lý chất thải, tạo tiền đề cho

việc ban hành các văn bản pháp lý khác liên quan đến việc cụ thể hoá các quy định, quy

chế, tiêu chuẩn, hướng dẫn,….

- Nghị định số 175-CP của chính phủ ngày 18/10/1994 hướng dẫn thi hành Luật

Bảo vệ môi trường.

- Nghị định số 121/2004/NĐ-CP của chính phủ ngày 12/5/2004 quy định về xử

phạt vi phạm hành chính trong bảo vệ môi trường.

- Nghị định số 256/2003/QĐ-TTg của Thủ tướng chính phủ ban hành ngày

2/4/2003 về việc phê duyệt Chiến lược bảo vệ môi trường quốc gia đến năm 2010 và định

hướng đến năm 2020.

- Chỉ thị số 199/TTg ngày 3/4/1997 của Thủ tướng chính phủ về những biện pháp

cấp bách trong công tác quản lý CTR ở các đô thị và khu công nghiệp.

- Thông tư liên tịch số 1590/1997/TTLB-KHCNMT-XD của Bộ Khoa học công

nghệ và môi trường và Bộ Xây dựng ban hành ngày 17/10/1999 hướng dẫn thi hành chỉ

thị số 199/TTg ngày 3/4/1997 của Thủ tướng chính phủ về những biện pháp cấp bách

trong công tác quản lý CTR ở các đô thị và khu công nghiệp.

- Quyết định số 152/1999/QĐ-TTg ngày 10/7/1999 của Thủ tướng chính phủ về

việc phê duyệt Chiến lược quản lý CTR tại các đô thị và khu công nghiệp Việt Nam đến

năm 2020.

- Thông tư liên tịch số 01/2001/TTLT-BKHCNMT-BXD ngày 18/1/2001 hướng

dẫn các quy định về bảo vệ môi trường đối với việc lựa chọn địa điểm xây dựng và vận

hành bãi chôn lấp CTR.

- TCVN 6696-2000 – Bãi chôn lấp hợp vệ sinh – Yêu cầu về bảo vệ môi trường.

- TCVN 6705-2000 – Chất thải rắn không nguy hại – Phân loại.

- TCXDVN 261-2001 – Bãi chôn lấp – Tiêu chuẩn thiết kế.

- Việt Nam đã tham gia ký kết Công ước quốc tế về Nghị định thư Kyoto (2002) và

đang xây dựng Chiến lược quốc gia về Cơ chế phát triển sạch (CDM) cho phép các nước





công nghiệp hoá được phép mua “Chứng chỉ Carbon” từ các chỉ tiêu của các nước đang

phát triển và coi như đã giảm lượng khí thải ra theo cam kết của mình. Việc thu gom và

sử dụng khí methane từ các BCL là một trong những công nghệ mang lại những lợi ích về

mặt tài chính nhất khi thực hiện CDM, tỷ lệ quay vòng tài chính nội tại từ các dự án này

có thể tăng lên từ 5% đến 10%.

4.4. Quản lý bằng công cụ kinh tế (EIs)

Nhằm mục tiêu thực thi chính sách về môi trường, EIs hoạt động thông qua cơ chế

giá cả trên thị trường, có chức năng làm nâng giá các hành động làm tổn hại đến môi

trường hoặc hạ giá các hành động bảo vệ môi trường. EIs sẽ tạo ra khả năng lựa chọn cho

các tổ chức và cá nhân hành động sao cho phù hợp với điều kiện của họ.

Có thể nhận thấy rằng, EIs hoàn toàn có tính tương phản với công cụ CAC, bởi lẽ

EIs hoạt động theo cơ chế có tính linh hoạt và mềm dẻo dựa trên cơ sở lợi ích và chi phí

về mặt kinh tế. EIs làm thay đổi hành vi của những cá nhân hay tổ chức làm tổn hại đến

môi trường thông qua việc khuyến khích hoặc thưởng phạt về kinh tế.

Như vậy, trong nhiều trường hợp sử dụng EIs còn tạo ra khả năng ý thức tự nguyện

chấp hành đối với những hành vi ứng xử môi trường. Vì lẽ đó, EIs là loại công cụ sử

dụng rất có hiệu quả trong bối cảnh của cơ chế thị trường.

4.4.1. Các EIs đang được áp dụng trong lĩnh vực quản lý CTRĐT

Do có sự đổi mới và thay đổi về cơ chế kinh tế từ 1986 đến nay, bên cạnh những

thành tựu về tăng trưởng kinh tế, cơ chế thị trường cũng đang đặt ra cho chúng ta những

thách thức về suy giảm nguồn tài nguyên, suy thoái và ô nhiễm môi trường, buộc chúng

ta phải sử dụng các EIs để điều chỉnh lại sự ô nhiễm và suy thoái đó.

Nhà nước đã ban hành các nghị định, thông tư… liên quan đến việc áp dụng công

cụ này như:

- Pháp lệnh của Uỷ ban thường vụ Quốc Hội số 38/2001/PL-UBTVQH ngày

28/8/2001 về Phí và lệ phí. Pháp lệnh này sẽ được bổ sung bằng các quy chế/quy định

của các Hội đồng và Uy ban nhân dân tỉnh.

- Nghị định số 57/2002/NĐ-CP của Chính phủ ngày 3/6/2002 hướng dẫn chi tiết

việc thực hiện pháp lệnh số 38/2001/PL-UBTVQH của Uy ban thường vụ Quốc hội về

Phí và lệ phí.

- Thông tư số 63/2002/TT-BTC ngày 24/7/2002 của Bộ Tài chính hướng dẫn thực

hiện các quy định về Phí và lệ phí.

- Thông tư số 71/2003/TT-BTC ngày 30/7/2003 của Bộ Tài chính hướng dẫn thực

hiện các quy định về Phí và lệ phí trong thu gom và xử lý CTR như một dịch vụ vệ sinh.

Trong lĩnh vực quản lý CTRĐT, EIs đã và đang được sử dụng là:

4.4.2. Phí môi trường

Theo quan niệm của Việt Nam hiện nay, phí môi trường là các khoản thu nhằm bù

đắp chi phí của Nhà nước cho việc thực hiện nhiệm vụ bảo vệ môi trường. Đây là những

khoản thu bắt buộc những người được hưởng dịch vụ phải đóng góp cho Nhà nước hoặc





cho tổ chức làm dịch vụ đó, trực tiếp phục vụ lại cho người đóng phí. Như vậy, việc thực

hiện phí môi trường cần phải đạt được 2 mục đích cơ bản: (1) làm thay đổi hành vi của

người gây ô nhiễm, (2) tăng nguồn thu nhập để chi cho những hoạt động cải thiện môi

trường.

Phí môi trường của Việt Nam trong lĩnh vực quản lý CTRĐT là “phí rác thải đô

thị”.

Phí rác thải đô thị là công cụ kinh tế được sử dụng khá sớm. Về cơ bản, loại phí

này chủ yếu được sử dụng ở khu vực đô thị. Quy định thu phí do UBND thành phố hoặc

các tỉnh quy định, do vậy mức thu phí có thể khác nhau và phụ thuộc vào từng địa

phương.

Như đã phân tích, hiện nay tại TpHCM tồn tại song song 2 lực lượng thu gom rác:

lực lượng thu gom chính quy và lực lượng thu gom tư nhân. Mức phí thu gom của 2 lực

lượng này có khác nhau. Mức phí thu gom của lực lượng chính quy được cơ quan có

chức năng của thành phố quy định, trong khi mức phí của lực lượng thu gom tư nhân chủ

yếu do thoả thuận của lực lượng này với các chủ nguồn thải. Nhìn chung, mức phí hiện

nay là 8.000-15.000/tháng.hộ gia đình, các khu thương mại, nhà hàng, khách sạn… thì

chịu mức phí cao hơn. Tuy nhiên, mức thu phí này vẫn thấp, chỉ mới là chi phí cho công

tác thu gom và vận chuyển đến điểm hẹn, TTC hoặc BCL. Các chi phí xử lý còn lại hiện

vẫn đang được Nhà nước trợ giá. Theo điều tra trên địa bàn thành phố, các hộ gia đình tỏ

ra sẵn sàng chi trả phí rác thải cao hơn nếu họ được hưởng dịch vụ thu gom rác tốt và

hiệu quả hơn.

4.4.3. Đặt cọc hoàn trả

Về loại công cụ này chưa có quy định của Nhà nước nhưng do vận hành của cơ chế

thị trường đã xuất hiện có tính tự phát ở nước ta trong một số lĩnh vực. Ví dụ đối với các

cửa hàng bán bia chai, khách hàng phải đặt cọc 2000đ/chai bia mua về nhà. Số tiền sẽ

được hoàn trả khi khách hàng mang trả cho chủ cửa hàng vỏ chai còn đảm bảo nguyên

vẹn.

Ở các nước phát triển, công cụ này đã được áp dụng từ lâu với nhiều mặt hàng

buộc phải “đặt cọc hoàn trả”. Điều này sẽ hạn chế đáng kể lượng rác thải phát sinh ra môi

trường, trong đó có các loại rác có khả năng tái sinh, tái chế. Mặt khác, tạo thói quen và

nâng cao nhận thức của người tiêu dùng về trách nhiệm với rác thải mà họ thải ra.

4.4.4. Quỹ môi trường

Quỹ môi trường là loại EIs được sử dụng khá phổ biến hiện nay cho mục đích bảo

vệ môi trường. Hiện nay ở Việt Nam có 3 loại quỹ môi trường: Quỹ môi trường quốc gia,

Quỹ môi trường địa phương và Quỹ môi trường ngành.

Lĩnh vực quản lý CTRĐT được hỗ trợ rất lớn từ 2 nguồn Quỹ môi trường quốc gia

và Quỹ môi trường địa phương.

(1) Quỹ môi trường quốc gia được thành lập theo quyết định số 82/2002/QĐ-TTg

ngày 26/06/2002 để huy động vốn từ các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước; tiếp nhận

các nguồn vốn đầu tư của Nhà nước nhằm hỗ trợ các chương trình, dự án, các hoạt động,

nhiệm vụ bảo vệ môi trường trên phạm vi cả nước. Trên cơ sở quyết định này, Bộ Khoa





học Công nghệ và Môi trường (trước đây) đã có quyết định số: 53/2002/QĐ-BKHCNMT

ngày 16/07/2002 “Về việc ban hành Điều lệ Tổ chức và Hoạt động của Quỹ bào vệ môi

trường Việt Nam”, điều lệ gồm 7 chương và 24 điều. Hiện nay Quỹ đang trong quá trình

đi vào hoạt động.

Các hoạt động hỗ trợ tài chính trước mắt: Xử lý chất thải; phòng ngừa và khắc

phục sự cố môi trường; nghiên cứu và triển khai công nghệ thân thiện với môi trường;

bảo tồn đa dạng sinh học; giáo dục, truyền thông môi trường và phát triển bền vững.

Ngoài các lĩnh vực hỗ trợ tài chính trước mắt, Quỹ còn có các nội dung ưu tiên hỗ

trợ như: hỗ trợ các dự án nằm trong danh mục xử lý triệt để các cơ sở gây ô nhiễm theo

quyết định 64/2003/QĐ-TTg của Thủ tướng chính phủ; xử lý chất thải khu đô thị, làng

nghề, bệnh viện, khắc phục sự cố môi trường; nghiên cứu và triển khai các biện pháp

phòng ngừa sự cố môi trường; nghiên cứu và triển khai công nghệ thân thiện với môi

trường; bảo vệ các hệ sinh thái nhạy cảm…

(2) Quỹ môi trường địa phương – Quỹ môi trường TpHCM có số vốn ban đầu khá

lớn (hơn 100 000USD), mục tiêu chủ yếu là cho vay ưu đãi đối với các doanh nghiệp

công nghiệp có hoạt động sản xuất sạch hơn. Điều này góp phần hạn chế CTR phát sinh

ra môi trường, tăng khả năng tái sinh, tái chế và sinh lợi từ chất thải ngay tại nhà máy.

4.4.5. Một số kiến nghị

- Để thực hiện tốt EIs, cần phải thực hiện 2 nguyên tắc cơ bản: Người gây ô nhiễm

phải trả tiền (PPP) và Người được hưởng lợi từ môi trường cũng phải trả tiền (BPP). Về

khía cạnh này, EIs thể hiện sự đảm bảo về mặt công bằng xã hội.

- Nhà nước nên có những cơ chế chính sách phù hợp cho việc hình thành và

khuyến khích sử dụng EIs trong quản lý môi trường nói chung và quản lý CTRĐT nói

riêng. Phải thể hiện cụ thể trong các điều luật, nghị quyết. Coi EIs là một tất yếu trong bối

cảnh của cơ chế thị trường.

Chẳng hạn hình thành một số loại thuế môi trường, có thể tính vào thuế xả thải

CTR hoặc đánh vào đầu sản phẩm – có thể hiểu đây là một loại phí sản phẩm. Bên cạnh

đó, áp dụng loại phí đổ bo – trực tiếp đánh vào các chất thải độc hại hoặc tại các cơ sở sản

sinh ra hoặc tại điểm tiêu hủy. Đồng thời, Nhà nước có hình thức khuyến khích doanh

nghiệp cải tiến công nghệ sản xuất ít phát thải, cải tiến hình dáng và chất liệu bao bì “thân

thiện” với môi trường,… bằng cách giảm thuế hoặc tuyên dương, khen thưởng, góp phần

nâng cao uy tín của thương hiệu sản phẩm.

Điều này cho thấy việc sử dụng EIs vừa đảm bảo yêu cầu tiết kiệm tài nguyên,

giảm thiểu ô nhiễm, nâng cao khả năng tái chế, tái sử dụng chất thải… vừa khuyến khích

doanh nghiệp chuyển đổi từ nhận thức về môi trường thành hành động vì môi trường,

cũng là hình thức tôn vinh uy tín và thương hiệu của doanh nghiệp.

Xúc tiến và mở rộng phạm vi sử dụng EIs, xã hội sẽ giảm được những chi phí kinh

tế trong quản lý so với các biện pháp CAC, trước hết là bộ máy thực thi pháp luật. Mặt

khác, nếu sử dụng tốt EIs, đặc biệt là thuế và phí, sẽ tăng nguồn thu cho ngân sách để đầu

tư trở lại vào môi trường, thậm chí còn có thể đầu tư cho các lĩnh vực dịch vụ xã hội

khác.





Bên cạnh đó, EIs tạo điều kiện kích thích và khuyến khích các đối tượng thực thi

thuộc cơ quan quản lý môi trường quốc gia và địa phương thực thi nhanh chóng bởi lẽ họ

được hưởng lợi từ nguồn thu đó.

- Phải có đội ngũ cán bộ đủ năng lực trong việc thực thi EIs trong quản lý môi

trường, từ việc nghiên cứu xây dựng cho đến triển khai thực hiện.

Thực tế cho thấy, chúng ta đang thiếu trầm trọng đội ngũ này, hoặc nếu có cũng

chỉ là những cán bộ không được đào tạo đúng chuyên môn nghiệp vụ. Do vậy, dù có

nhiều công cụ kinh tế hình thành nhưng việc thực thi lại gặp nhiều khó khăn và tỏ ra

không hiệu quả.

Chẳng hạn về mức phí rác thải đô thị, để tính đúng và tính đủ chi phí cho cả quy

trình quản lý CTRĐT từ khâu thu gom đến vận chuyển, tái sinh, tái chế, xử lý tiêu hủy và

chôn lấp cần có một đội ngũ cán bộ được trang bị đầy đủ chuyên môn. Đó là chưa kể đến

việc lập nên lộ trình thực hiện EIs trong lĩnh vực này. Bởi lẽ, để tăng mức phí từ 8.000 –

15.000đ/tháng.hộ gia đình lên mức phí 35.000 – 70.000/tháng.hộ gia đình (ước tính) là

một điều khó có thể có được sự đồng tình của người dân trong thời gian ngắn.

- Để thực hiện tốt EIs, cần có sự phối hợp với các loại công cụ khác như công cụ

pháp lý, công cụ tuyên truyền giáo dục, công cụ kỹ thuật… Đồng thời, không ngừng hoàn

thiện cơ chế thị trường - ứng với mỗi thời kỳ sẽ có những loại EIs phù hợp với thời kỳ đó.

III. CÁC BIỆN PHÁP HỖ TRỢ

1. Các biện pháp hỗ trợ trước mắt

Ngoài các biện pháp khống chế ô nhiễm như đã trình bày trên, một số biện pháp hỗ

trợ sau đây nhằm giảm thiểu các công tác tiêu cực đến sức khỏe người dân, đến các hệ

sinh thái, đến kinh tế- xã hội…

- Tăng cường các phương tiện vận chuyển và thiết bị công trình có độ an toàn cao. Cấp

cứu kịp thời khi có sự cố, giải quyết nhanh các hậu quả có ảnh hưởng xấu đến sức

khỏe người dân.

- Tích cực bảo vệ tốt diện tích cây xanh trồng xung quanh BCL rác để giảm thiểu ảnh

hưởng đến các hệ sinh thái tạo cảnh quan cho khu vực.

- Tận dụng tối đa lượng đất thải bỏ trong quá trình đào hố chôn lấp.

2. Các biện pháp hỗ trợ dài hạn

2.1. Hoàn thiện khung thể chế và năng lực thể chế

Để quản lý hiệu quả CTRĐT Việt Nam nói chung và TpHCM nói riêng, cần xây

dựng một khung thể chế hoàn thiện. Trong đó, phân công rõ ràng vai trò của từng cấp (từ

trung ương đến địa phương) trong việc giải quyết các nhiệm vụ cụ thể liên quan đến công

tác quản lý CTRĐT.

Hiện nay, Cơ quan Bộ chịu trách nhiệm chính trong lĩnh vực môi trường ở Việt

Nam là Bộ tài nguyên và môi trường, ngoài ra còn có các Bộ khác và UBND cấp tỉnh

cũng tham gia trực tiếp quản lý CTR.





Cấu trúc hệ thống quản lý CTRĐT tại TpHCM

CÁC CƠ QUAN CHỨC

NĂNG

VAI TRÒ TRONG QUẢN LÝ CTRĐT

Bộ Tài

nguyên và

môi trường

Vụ Môi trường -Hoạch định các chính sách, chiến lược và pháp luật ở cấp độ trung

ương và địa phương

-Hướng dẫn áp dụng các tiêu chuẩn môi trường Việt Nam

Vụ Thẩm định

và đánh giá tác

động môi

trường

-Thẩm định các báo cáo đánh giá tác động môi trường các dự án xây

dựng các hệ thống quản lý CTR, các khu chôn lấp, xử lý.

Cục Bảo vệ

môi trường

-Phối hợp thực hiện thanh tra môi trường đối với các BCL.

-Thực hiện giám sát và phối hợp cưỡng chế về mặt môi trường đối

với các khu đô thị.

-Nâng cao nhận thức cộng đồng.

-Thẩm định công nghệ xử lý, tái chế

-Phối hợp quy hoạch các khu chôn lấp

Bộ TN & MT UBND TP

Sở TN & MT

Cty MTĐT

Phòng QLCTR Chi Cục BVMT Phòng QLMT

UBND Quận/Huyện

Công ty DVCI

Quận/Huyện

Phòng QLĐT

(tổ TN-MT)

UBND

Phường Xã

Cán bộ MT

Hỗ trợ về nghiệp vụ

Cấp quản lý trực tiếp





Bộ Xây dựng -Hoạch định các chính sách, kế hoạch, quy hoạch và xây dựng các

cơ sở quản lý CTR.

-Xây dựng và quản lý các kế hoạch xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng

liên quan đến CTR cả ở cấp trung ương và địa phương.

Bộ Y tế -Đánh giá tác động của CTR đối với sức khoẻ con người.

Bộ Giao

thông vận

tải

Sở Giao thông

công chánh

-Quy hoạch và quản lý hệ thống cơ sở hạ tầng giao thông hàng

không, đường bộ, đường sắt và đường biển ở cả cấp quốc gia và cấp

tỉnh.

-Giám sát hoạt động của công ty môi trường đô thị.

Bộ Kế hoạch và đầu tư -Quy hoạch tổng thể các dự án đầu tư và điều phối các nguồn hỗ trợ

phát triển chính thức (ODA) liên quan đến quản lý chất thải.

UBND các tỉnh/thành phố -Giám sát công tác quản lý môi trường trong phạm vi quyền hạn cho

phép.

-Quy hoạch, quản lý các khu đô thị và việc thu hồi các loại phí.

Các Cty môi trường đô thị

trực thuộc UBND

Tỉnh/thành phố hoặc Sở

GTCC hoặc Bộ xây dựng

-Thu gom và tiêu hủy chất thải.

Bên cạnh việc xây dựng một khung thể chế hoàn thiện, cần chú trọng đến năng

lực của thể chế. Các vấn đề sau đây cần được quan tâm hơn nữa nhằm phát huy tối đa

hiệu quả của công tác quản lý CTRĐT hiện nay:

- Cần tăng cường hoạt động giám sát Nhà nước về CTR nói chung và CTRĐT nói

riêng. Hiện nay, nhân lực phục vụ cho công tác này chưa đáp ứng nhu cầu thực tế. Hầu

hết các quận huyện trên địa bàn TpHCM chỉ có 2-4 cán bộ công tác tại Phòng Quản lý Đô

thị trực thuộc UBND Quận. Trong đó, ít hoặc thậm chí không có cán bộ chuyên trách (chỉ

kiêm nhiệm) hoạt động trong lĩnh vực quản lý CTR. Trên địa bàn cả nước chỉ duy nhất có

Sở Tài Nguyên Môi Trường TpHCM có Phòng Quản lý chất thải rắn, tuy nhiên, với 19

nhân lực (2004) thì hoạt động của Phòng còn gặp nhiều khó khăn.

- Cần nâng cao kiến thức chuyên môn cho các cán bộ đang hoạt động trong lĩnh

vực quản lý CTR thông qua các chương trình tập huấn, đào tạo nguồn nhân lực…

- Chú ý tăng cường quan trắc CTR trên địa bàn thành phố.

- Phân công, phân trách nhiệm rõ ràng giữa các cơ quan quản lý nhà nước về vai

trò và quyền hạn trong công tác quản lý CTR.





2.2. Thể hiện rõ hơn vai trò của cộng đồng

Cộng đồng nói chung và xã hội

dân sự nói riêng đóng một vai trò rất

quan trọng trong quản lý CTR, bao gồm

các hiệp hội quần chúng, các tổ chức phi

chính phủ và các hiệp hội khác có thể

góp phần cải thiện hoạt động quản lý

CTR theo nhiều cách khác nhau. Việc

động viên, khuyến khích cộng đồng dân

cư trong khu vực tham gia các chương

trình phân loại rác tại nguồn, giữ gìn vệ

sinh và thu gom rác nơi công cộng, góp

phần cải thiện tình trạng môi trường

BCL… là những dẫn chứng rất điển

hình.

Cộng đồng có vai trò rất lớn trong việc chia sẻ gánh nặng quản lý với chính quyền

địa phương và cả nước. Chương trình xã hội hoá hoạt động thu gom chất thải trên địa bàn

TpHCM từ những năm 1990 đến nay đã cho thấy hiệu quả đáng kể trong công tác thu

gom, phân loại chất thải, góp phần đáng kể vào công tác tái sinh, tái chế CTR, càng thể

hiện rõ vai trò không thể thiếu của cộng đồng trong công tác quản lý CTR nói chung.

Do đó, chính quyền cần chú trọng đến vai trò của cộng đồng hơn nữa trong công

tác quản lý CTR. Tạo điều kiện cho cộng đồng tiếp cận với các vấn đề CTR để từ đó đóng

góp tiếng nói của họ trong công tác quản lý. Chẳng hạn, việc lựa chọn địa điểm xây dựng

và vận hành BCL ít khi được sự tán đồng của cư dân sinh sống quanh khu vực được lựa

chọn. Mặc dù với các nhà chuyên môn thì nơi đó là phù hợp cho việc xây dựng BCL. Tuy

nhiên, chính quyền thường gặp những phản đối gay gắt từ phía cộng đồng vì công tác

tuyên truyền chưa phát huy hiệu quả. Nói khác hơn, nếu vai trò của cộng đồng được chính

quyền xem trọng hơn, nếu cộng đồng được chia sẻ nhiều thông tin hơn về những tác động

có thể xảy ra đối với họ từ hoạt động của BCL thì những quyết định từ phía chính quyền

sẽ thuyết phục cư dân hơn.

2.3. Tăng cường nguồn tài chính cho hoạt động quản lý CTRĐT

Cần tăng cường đầu tư về tài chính cho việc xây dựng cơ bản các hạng mục phục

vụ công tác quản lý CTR nói chung và CTRĐT nói riêng.

Bên cạnh đó, việc ổn định nguồn tài chính cho công tác vận hành, duy tu, bảo trì

hệ thống là một việc làm rất cần thiết, đảm bảo duy trì hoạt động ổn định và hiệu quả của

công tác quản lý CTR.

2.4. Giáo dục, nâng cao nhận thức cộng đồng

Thường xuyên nâng cao nhận thức cộng đồng trong việc thực hiện trách nhiệm,

nghĩa vụ và quyền hạn đã được quy định trong Luật Bảo vệ môi trường:





- Tổ chức các chiến dịch truyền thông gây ấn tượng mạnh, nhằm phát động phong

trào toàn dân thực hiện Luật Bảo vệ môi trường. Đẩy mạnh phong trào: xanh-sạch-đẹp,

Ngày chủ nhật xanh…

- Tổ chức các hoạt động tuyên truyền trực tiếp cho cộng đồng thông qua đội ngũ

những người tình nguyện (Đoàn viên, hội viên, Hội phụ nữ…).

- Tổ chức tuyên truyền rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng, trên các

tài liệu, sách báo tuyên truyền, hướng dẫn bảo vệ môi trường nói chung và quản lý

CTRĐT nói riêng.

Giáo dục cộng đồng theo 4 vấn đề lớn:

- Giáo dục nâng cao nhận thức cộng đồng

- Giáo dục môi trường ở các cấp học mầm non, tiểu học, phổ thông, đại học, sau

đại học.

- Huấn luyện, đào tạo phục vụ công tác quản lý CTR nói chung và quản lý

CTRĐT nói riêng.

- Các hoạt động phong trào mang tính truyên truyền giáo dục.





CHƯƠNG 6

CHƯƠNG TRÌNH GIÁM SÁT CHẤT LƯỢNG MÔI TRƯỜNG

TRONG QUÁ TRÌNH VẬN HÀNH VÀ ĐÓNG CỬA

BÃI CHÔN LẤP

I. CHƯƠNG TRÌNH GIÁM SÁT CHẤT LƯỢNG MÔI TRƯỜNG

Giám sát chất lượng môi trường là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu trong công tác

quản lý môi trường. Giám sát môi trường là một quá trình tổng hợp các biện pháp khoa

học, kỹ thuật, công nghệ và tổ chức nhằm kiểm soát, theo dõi một cách chặt chẽ và có hệ

thống các khuynh hướng biến đổi chất lượng môi trường. Giám sát chất lượng môi trường

có thể được định nghĩa như là một quá trình “quan trắc - đo đạc - ghi nhận - phân tích -

xử lý và kiểm soát một cách thường xuyên, liên tục các thông số chất lượng môi trường”.

Giám sát chất lượng môi trường là công cụ đắc lực để các nhà quản lý, các nhà chuyên

môn quản lý chặt chẽ các nguồn chất thải gây ô nhiễm môi trường, điều chỉnh các kế

hoạch sản xuất và giảm nhẹ các chi phí cho khắc phục, xử lý ô nhiễm và bảo vệ môi

trường một cách hữu hiệu nhất.

Việc giám sát môi trường trong các dự án theo dõi biến đổi một số chỉ tiêu được

chỉ thị qua các thông số lý học – hóa học và sinh học của môi trường. Kết quả của cả quá

trình giám sát chất lượng môi trường một cách liên tục và lâu dài có một ý nghĩa quan

trọng không chỉ đối với việc phát hiện những thay đổi về môi trường để đề xuất các biện

pháp xử lý, bảo vệ mà còn góp phần đánh giá mức độ chính xác của các dự đoán tác động

môi trường được đề cập đến trong các báo cáo ĐTM của từng dự án.

Các công trường xử lý rác hiện nay trên địa bàn TpHCM thường có qui mô lớn.

Ngoài các ô chôn rác hợp vệ sinh còn có các hệ thống xử lý nước rò rỉ, hệ thống thu khí

và các công trình phụ trợ.

Nước rỉ rác từ BCL rác được sinh ra trong khoảng thời gian khá dài, thậm chí 20-

30 năm sau khi đóng bãi. Các thành phần hữu cơ khó phân hủy, các thành phần vô cơ

cùng các chất ô nhiễm khác trong nước rỉ rác thấm qua đáy và đường bao BCL đi vào

nước ngầm, hoặc theo nước mưa tràn vào nguồn nước mặt gây ô nhiễm các nguồn nước

này. Mặt khác, đối với môi trường không khí, trong quá trình phân hủy, rác đã sinh ra các

chất độc hại, có mùi hôi khó chịu được khuếch tán vào môi trường như: methane (khoảng

63,8% thể tích), carbonic (33,6%), nitrogen (2,4%), hydrogen (0,05%), H2S (0.00002%)

…

Các chất độc hại này ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của những người vận hành

và làm việc tại BCL chất thải, hệ thống xử lý nước rò rỉ, hệ thống xử lý khí cũng như môi

trường khu vực xung quanh.

Như đã trình bày, hiện nay thành phố Hồ Chí Minh đã có ba bãi chôn lấp chất thải

rắn đô thị (Đông Thạnh, Gò Cát và Phước Hiệp) với tổng diện tích chôn lấp khoảng 60ha

và khối lượng chất thải rắn đã chôn lấp lên đến 12-15 triệu tấn. Bãi chôn lấp Đông Thạnh

có diện tích 45ha, đã nhận và chôn lấp khoảng 9-10 triệu tấn chất thải rắn đô thị từ năm





1990, đã đóng một phần từ cuối năm 2002 và nay chỉ còn nhận xà bần với khối lượng trên

dưới 1,200 tấn/ngày. Bãi chôn lấp Gò Cát, có diện tích 25ha với diện chôn lấp thiết kế là

17,5ha, do Hà Lan tài trợ có hệ thống thu gom và xử lý nước rỉ rác, có hệ thống thu gom

khí bãi chôn lấp và 03 máy phát điện sử dụng khí bãi chôn lấp, hoạt động từ đầu năm

2002 với công suất tiếp nhận chất thải rắn mỗi ngày khoảng 2.000-2.500 tấn. Bãi chôn lấp

Phước Hiệp (giai đoạn 1), có diện tích chôn lấp 16ha trên tổng diện tích 43ha, được đưa

vào hoạt động từ đầu năm 2003, có công suất tiếp nhận 2.500-3.000 tấn/ngày. Trong ba

bãi chôn lấp trên, chỉ có bãi chôn lấp Gò Cát và Phước Hiệp được thiết kế và xây dựng

theo mô hình bãi chôn lấp vệ sinh, và cũng chỉ bãi chôn lấp Gò Cát có hệ thống thu và xử

lý khí bãi chôn lấp. Và cũng trong ba bãi trên, chỉ có bãi chôn lấp Đông Thạnh và Gò Cát

nằn trên vùng đất cao, đáy có tầng sét khá dày, còn bãi chôn lấp Phước Hiệp nằm trong

vùng đất thấp (ngập nước) và nền đất yếu (bùn lầy). Cả ba bãi chôn lấp trên đều chưa có

hệ thống giám sát chất lượng môi trường hoàn chỉnh, mặc dù theo phê duyệt báo cáo đánh

giá tác động môi trường của Bộ Tài Nguyên và Môi Trường cho các bãi chôn lấp, thành

phố bắt buộc phải xây dựng hệ thống quan trắc và giám sát. Các chương trình lấy mẫu và

phân tích ở các bãi này chủ yếu phục vụ công tác vận hành và giải quyết sự cố. Cả ba bãi

này, ở các mức độ khác nhau đang gây ô nhiễm đến môi trường xung quanh.

Trong thời gian sắp tới, thành phố dự kiến sẽ phải xây dựng thêm ba bãi chôn lấp,

bãi chôn lấp Phước Hiệp (giai đoạn 2) với diện tích 88ha, Khu Công Nghiệp Sinh Thái

Xử Lý Chất Thải Rắn Đa Phước (Bình Chánh) với diện tích tổng cộng khoảng 73ha và

diện tích bãi chôn lấp khoảng 20-25ha, Khu Liên Hợp Xử Lý Chất Thải Rắn Thủ Thừa

(Long An) với diện tích tổng cộng là 1.760ha và diện tích bãi chôn lấp khoảng 200ha.

Toàn bộ ba khu vực có kế hoạch xây dựng bãi chôn lấp này đều nằm trên vùng đất thấp

và nền đất yếu. Khu vực Phước Hiệp và Thủ Thừa nằm trên vùng đất yếu và thường bị

ngập lụt vào mùa lũ. Khu vực Đa Phước bị ngập hàng ngày khi nước triều lên.

Bên cạnh các vấn đề trên của bãi chôn lấp đã và sắp có, trong thời gian tới, nhằm

khắc phục những nhược điểm của bãi chôn lấp, thành phố đang chuẩn bị nhiều dự án về

chế biến compost, sản xuất phân hữu cơ từ chất thải rắn, sản xuất điện từ khí bãi chôn lấp

hoặc trực tiếp từ các lò đốt chất thải rắn.

Đặc biệt, theo nghị định Kyoto, thành phố đang chuẩn bị thực hiện dự án “Cơ Chế

Phát Triển Sạch” (Clean Development Mechanism) về giảm thiểu lượng khí thải gây

“hiệu ứng nhà kính” là khí carbonic CO2 và methane CH4. Với dự án này, mỗi tấn carbon

qui đổi thành phố có thể thu về ít nhất là 4USD. Tuy nhiên việc xác định chính xác nồng

độ khí methane CH4 và sự thay đổi của nồng độ khí này theo thời gian là một trong yếu tố

quan trọng quyết định sự thành công, cả về mặt môi trương và kinh tế, của dự án.

Như vậy, công tác quan trắc và giám sát môi trường tại các bãi chôn lấp sẽ hỗ trợ

rất nhiều trong công tác quản lý chất thải rắn. Trong thời điểm trước mắt và lâu dài công

tác này luôn cần thiết để kịp thời báo động những thay đổi về môi trường gây tác động

xấu đến sức khỏe cộng đồng dân cư khi vẫn còn sử dụng bãi chôn lấp.

Chương trình giám sát chất lượng môi trường của các bãi chôn lấp đi vào hoạt

động sẽ đem lại hiệu quả cao về môi trường cũng như kinh tế, cụ thể như:

Đánh giá sự tác động của bãi chôn lấp đến môi trường đất, nước, không khí và con

người.





Kịp thời kiến nghị các giải pháp tối ưu nhằm giảm thiểu sự tác động của bãi chôn

lấp đến môi trường và con người.

Đánh giá tính hiệu quả công nghệ chôn lấp chất thải rắn hợp vệ sinh và hoàn thiện

quy trình vận hành bãi chôn lấp.

Cung cấp thông tin cần thiết để hoàn thiện các thông số kỹ thuật, phục vụ cho công

tác thiết kế kỹ thuật của bãi chôn lấp Phước Hiệp (giai đoạn 2) và các bãi chôn lấp

khác nằm trên vùng đất thấp và nền đất yếu.

Xác định các thông số kỹ thuật phục vụ cho việc hoàn thiện qui trình vận hành các

bãi chôn lấp trên nền đất yếu.

Phục vụ các dự án đầu tư khác, như chế biến compost và sản xuất phân hữu cơ,

phát điện.

Phục vụ chương trình Quỹ Tín Dụng Carbon (CCF) – Cơ chế phát triển sạch.

Từ những kết quả quan trắc, giám sát chất lượng môi trường, có thể làm tăng tuổi

thọ, giảm chi phí vận hành bãi chôn lấp và chi phí khắc phục hậu quả gây ra cho con

người và môi trường tự nhiên.

Việc thiết lập hệ thống các điểm quan trắc giam sát môi trường cũng như chương

trình giám sát chất lượng môi trường nói chung của khu vực thực hiện dự án phải dựa trên

số liệu về điều kiện tự nhiên: khí tượng, thủy văn, địa chất thủy văn, hiện trạng chất lượng

môi trường.





1. Mục Tiêu

Mục tiêu của chương trình giám sát chất lượng môi trường các BCL là thu thập

một cách liên tục các thông tin về biến đổi chất lượng môi trường bên trong cũng như bên

ngoài khu chôn lấp để kịp thời phát hiện những tác động xấu đến môi trường của hoạt

động và đề xuất các biện pháp ngăn ngừa và giảm thiểu ô nhiễm. Mặt khác giám sát chất

lượng môi trường các BCL còn nhằm bảo đảm cho hệ thống xử lý nước rỉ rác và các hệ

thống khác trong khu vực hoạt động có hiệu quả và bảo đảm chất lượng nước và khí sau

khi xử lý luôn đạt tiêu chuẩn xả thải.

Các thông tin thu được trong quá trình giám sát phải đảm bảo các thuộc tính cơ

bản sau đây:

- Độ chính xác của số liệu: độ chính xác của số liệu giám sát được đánh giá bằng khả

năng tương đồng giữa số liệu và hiện thực. Sự sai lệch giữa số liệu và thực tế càng ít

càng tốt.

- Tính đặc trưng của số liệu: nghĩa là số liệu thu được tại một điểm quan trắc phải đại

diện cho một không gian nhất định.

- Tính đồng nhất của số liệu: các số liệu thu thập được tại các địa điểm khác nhau vào

những thời gian khác nhau, phải có khả năng so sánh được với nhau. Khả năng so

sánh của các số liệu được gọi là tính đồng nhất của các số liệu.

- Khả năng theo dõi liên tục theo thời gian.

- Tính đồng bộ của số liệu: nghĩa là số liệu phải bao gồm đủ lớn các thông tin về bản

thân yếu tố đó và các yếu tố có liên quan.

2. Nội Dung

Nội dung chương trình giám sát chất lượng môi trường các BCL bao gồm

- Giám sát môi trường không khí, tiếng ồn trong giai đoạn xây dựng, vận hành và đóng

cửa BCL;

- Giám sát môi trường nước (nước mặt và nước ngầm) trong giai đoạn xây dựng, vận

hành và đóng cửa BCL;

- Kiểm tra sức khỏe định kỳ cho cán bộ công nhân làm việc tại BCL.

3. Cơ Sở Giám Sát Chất Lượng Môi Trường

Giám sát chất lượng môi trường các BCL phải dựa theo các qui định pháp luật và

điều kiện kỹ thuật sau đây:

- Luật môi trường và các văn bản có liên quan của Việt Nam;

- Tiêu chuẩn Việt Nam về môi trường;

- Qui trình vận hành BCL và xử lý chất thải, trạm phát điện;

- Hiện trạng chất lượng môi trường khu vực;

- Trang thiết bị và phòng thí nghiệm giám sát môi trường.





II. GIÁM SÁT CHẤT LƯỢNG KHÔNG KHÍ

1. Mục tiêu của giám sát chất lượng không khí

Mục tiêu đặc thù của công tác giám sát chất lượng không khí được tóm tắt như

sau:

- Quan trắc nồng độ các chất ô nhiễm không khí xung quanh bên trong và bên ngoài

BCL;

- Quan trắc một số thông số khí tượng ảnh hưởng đến sự phát tán ô nhiễm;

- Đánh giá và nhận biết sớm sự gia tăng lượng thải các chất ô nhiễm không khí từ các

nguồn thải (BCL và trạm phát điện) để có những biện pháp giảm thiểu.

2. Mạng Lưới Giám Sát Chất Lượng Không Khí

Giám sát chất lượng không khí được tiến hành đối với tất cả các nguồn thải khí

trong BCL và khu vực xung quanh cũng như khu vực dân cư lân cận. Giám sát chất lượng

không khí được chia thành hai loại: Giám sát nguồn thải (BCL) và giám sát khu vực xung

quanh (bên ngoài BCL và khu vực dân cư lân cận)..

2.1. Vị trí giám sát chất lượng không khí bên trong khu vực BCL: điểm E1,

E2, E3, E4

- Điểm E1 : Khu vực trong BCL, gần hố thu nước rò rỉ;

- Điểm E2 và E3 : Hai điểm khác trong BCL, cách xa hồ thu nước rò rỉ;

- Điểm E4 : Khu vực máy phát điện;

- Điểm E5 và E6 : Dọc theo tuyến quốc lộ, nằm ngoài bãi rác.

2.2. Vị trí giám sát chất lượng không khí khu vực xung quanh: điểm A1, A2,

A3, A4, A5, A6

Khu vực thành phố Hồ Chí Minh có hai hướng gió chủ đạo là Tây – Tây Nam và

Bắc – Đông Bắc. Gió Tây – Tây Nam thổi vào mùa mưa (từ tháng 6 đến tháng 10), gió

Bắc – Đông Bắc thổi từ các tháng từ 11 đến tháng 2, từ tháng 3 đến tháng 5 có gió Nam –

Đông Nam. Do đó, các vị trí được chọn điển hình cho việc giám sát định kỳ chất lượng

môi trường không khí cho khu vực xung quanh các BCL như sau:





- Điểm A1.1, A1.2: khu vực xung quanh theo hướng Bắc đối với bãi rác, khi có gió

Nam;

- Điểm A2.1, A2.2: theo hướng Tây Bắc đối với bãi rác, khi có gió Đông Nam; (có

ảnh hưởng của giao thông trên quốc lộ);

- Điểm A3.1, A3.2: theo hướng Đông Bắc đối với bãi rác, khi có gió Tây Nam;

- Điểm A4.1, A4.2: theo hướng Đông đối với bãi rác, khi có gió Tây;

- Điểm A5.1, A5.2: theo hướng Tây Nam đối với bãi rác, khi có gió Đông Bắc;

- Điểm A6.1, A6.2: theo hướng Nam đối với bãi rác, khi có gió Bắc.

Theo cùng một hướng gió có thể chọn hai điểm khảo sát 1 và 2 cách nhau từ 100

đến 200m, để xác định mức độ ảnh hưởng của chất ô nhiễm không khí từ bãi rác phát tán

ra khu vực xung quanh. Và tại mỗi thời điểm khảo sát dựa theo hướng gió đặc trưng ta có

thể xác định các cặp đểm lấy mẫu cùng nhau, không nhất thiết phải chọn tất cả các điểm

khảo sát cùng một lúc nhằm giảm thiểu chi phí khảo sát, cụ thể có thể chọn các cặp điểm

giám sát như sau:

- Các điểm A3, A4: khi có gió Tây – Tây Nam, đặc biệt chú ý nếu thời điểm khảo sát ở

vào các tháng từ tháng 6 đến tháng 10

- Các điểm A5,A6: khi có gió Bắc – Đông Bắc, đặc biệt chú ý nếu thời điểm khảo sát ở

vào các tháng 11 đến tháng 2

- Các điểm A1, A2: khi có gió Nam - Tây Nam, đặc biệt chú ý nếu thời điểm khảo sát ở

vào các tháng 3 đến tháng 5.

Vào các giao mùa như tháng 10, tháng 11, tháng 2, tháng 3, tháng 5, tháng 6 nên

chú ý đến sự thay đổi hướng gió. Ngoài ra, hướng gió cũng có thể thay đổi khác nhau

theo thời gian trong ngày; do đó việc giám sát điều kiện khí tượng thủy văn và ghi lại các

điều kiện môi trường đặc trưng cũng là điều quan trọng và hết sức cần thiết, phục vụ cho

công việc đánh giá và nhận xét kết quả sau này.

Tại thời điểm khảo sát, đồng thời chọn 1 đến 2 điểm giám sát nền theo hướng trên

gió so với bãi rác và cách xa nguồn thải làm cơ sở cho việc so sánh kết quả với các điểm

ô nhiễm.

3. Các thông số giám sát

Các thông số giám sát chất lượng môi trường không khí cho các BCL bao gồm:

- Điều kiện khí tượng thủy văn: nhiệt độ, độ ẩm, tốc độ gió và hướng gió, lượng mưa,

độ bốc hơi;

- Các chất khí: NO2, SO2, CO, NH3, H2S, CH4, chất hữu cơ;

- Chất hạt: bụi;

- Kim loại nặng: Pb;

- Vi sinh vật: tổng vi khuẩn, nấm mốc, vi khuẩn tan trong máu,…

- Tiếng ồn và độ rung.





4. Qui định quan trắc và phân tích mẫu

- Đối với các yếu tố khí tượng: tuân thủ theo đúng qui phạm của ngành khí tượng thủy

văn;

- Đối với các yếu tố môi trường: Các chất khí, bụi, kim loại nặng và vi sinh vật được

lấy mẫu phân tích với tần suất 1lần/1tháng, quan trắc liên tục 3 ngày, Như vậy hằng

tháng có trung bình từ 18 đến 24 mẫu trên mỗi chỉ tiêu. Các chỉ tiêu này được phân

tích theo các tiêu chuẩn Việt Nam và Quốc Tế.

III. GIÁM SÁT CHẤT LƯỢNG NƯỚC

1. Mạng Lưới Giám Sát Chất Lượng Môi Trường Nước

1.1. Giám sát chất lượng nước ngầm

Vị trí giám sát hay vị trí các giếng giám sát chất lượng nước ngầm được xác định

và phân loại theo tầm quan trọng của chúng.

1.1.1. Mục tiêu của giám sát chất lượng nước ngầm

Mục tiêu đặc thù của công tác giám sát nước ngầm được tóm tắt như sau:

Xác định lưu lượng thải các chất ô nhiễm vào nước ngầm;

Xác định vận tốc truyền và hướng của dòng chất ô nhiễm;

Quan trắc nồng độ của chất ô nhiễm (BCL) đặc thù;

Nhận biết sớm những thay đổi về lượng cũng như hướng của dòng chất ô nhiễm;

Nhận biết sớm sự xâm nhập của dòng chất ô nhiễm vào các tầng chứa nước (thấm qua

các lớp cách nước).

1.1.2. Phân loại giếng giám sát chất lượng nước ngầm

1.1.2.1. Giếng loại A

Giếng giám định chất lượng nước ngầm trước khi chảy qua khu vực BCL. Về

nguyên tắc đối với các BCL có hệ thống chống thấm tốt thì nước ngầm rất khó có khả

năng bị ô nhiễm. Tuy nhiên do quá trình thi công không bảo đảm đúng yêu cầu kỹ thuật

và một số các nguyên nhân khác làm cho nước rỉ rác vẫn có khả năng đi qua lớp chống

thấm đi vào nước ngầm. Vị trí của giếng loại A này phải được xác định hết sức cẩn thận

dựa trên các số liệu đặc điểm thủy hóa và chất lượng nước ngầm của khu vực. Kết quả

phân tích chất lượng nước tại giếng này làm cơ sở và tiêu chuẩn để so sánh các giếng

khác. Thông thường giếng loại A không được đặt quá gần BCL. Mặt khác, giếng loại

này phải là đại diện cho các điều kiện nước ngầm trong khu vực. Do vậy chúng cũng

không được đặt quá xa khu vực BCL.

1.1.2.2. Giếng loại B

Là giếng quan trọng nhất trong hệ thống giám sát nước ngầm, vì nó cho phép phát

hiện sớm ô nhiễm nước ngầm do nước rò rỉ từ BCL. Giếng này thường được gọi là giếng

“quan trắc”. Về nguyên tắc bố trí các giếng “quan trắc” này càng gần BCL càng tốt và





nhất thiết phải đặt trong vùng giám sát I (vùng I được giới hạn bằng vòng di chuyển của

dòng nước ngầm chu kỳ 200 ngày được tính toán theo các thông số thủy lực).

Số lượng của giếng loại B này phụ thuộc chủ yếu vào qui mô của BCL, vào thiết bị

kỹ thuật và sự phức tạp của các điều kiện nước ngầm trong khu vực. Từ kết quả khảo sát

địa chất khu vực, nước ngầm khu vực chia làm hai loại: nước ngầm mạch nông (độ sâu

nhỏ hơn 7m) và nước ngầm mạch sâu (độ sâu lớn hơn 14m).

1.1.2.3. Giếng loại C

Là giếng xác định và kiểm soát phạm vi ô nhiễm nước ngầm hiện tại, vì vậy giếng

phải được bố trí trong vùng giám sát II với đường bao 2 năm là thời gian vận chuyển của

dòng nước ngầm được tính toán theo các thông số thủy lực và địa chất thủy văn. Số

lượng giếng loại C phụ thuộc vào qui mô ô nhiễm nước ngầm và các điều kiện địa chất

thủy văn.

1.1.2.4. Giếng loại D

Giếng được dùng để kiểm soát trực tiếp nước rò rỉ từ trong BCL. Trường hợp BCL

có đủ hệ thống chống thấm, thu gom và thoát nước rò rỉ thì sử dụng hệ thống thu gom

nước rỉ rác làm giếng loại D.

Phân tích thành phần nước rò rỉ từ mẫu lại lấy từ giếng D là rất cần thiết để đánh

giá ảnh hưởng của BCL và khẳng định tối ưu của việc chọn lựa các thông số cho phân

tích giám sát (đối với các giếng loại B và C).

1.2. Giám sát chất lượng nước mặt

Giám sát chất lượng nước mặt được tiến hành đối với tất cả các đối tượng nước

mặt trong vùng cận kề trực tiếp của BCL. Đặt biệt là đối với các thủy vực tĩnh cũng như

các thủy vực có nước lưu thông, hoạt động như là :

- Các dòng tiếp nhận cho nước ngầm mạch nông vùng cận kề trực tiếp của BCL

hoặc nhận trực tiếp nước mưa và nước rỉ rác từ BCL;

- Các dòng tiếp nhận nước rò rỉ sau khi được xử lý hoặc nước rửa trôi bề mặt của

BCL;

- Dòng thoát từ BCL và tiếp nhận nước ngầm bị ô nhiễm.

Sự xâm nhập các chất ô nhiễm từ BCL nhanh chóng làm giảm sút chất lượng và ô

nhiễm các thủy vực. Cơ chế làm giảm chất lượng nhanh nhất là việc đổ trực tiếp nước rò

rỉ từ BCL, rác vào các dòng chảy bề mặt. Trong trường hợp BCL dạng hố (sâu hơn mặt

đất), thấm bề mặt của nước ngầm là hết sức đáng kể. Thêm vào đó, việc đổ nước rò rỉ

ngay trên bề mặt cũng là một vấn đề cần quan tâm khi rác được chất quá cao và không

được che phủ kỹ lưỡng.

Yêu cầu đối với giám sát môi trường thì tất cả các thủy vực trong vòng bán kính 5

km quanh BCL đều phải được tiến hành giám sát.

Phân loại vị trí giám sát nước mặt

+ Giám sát chất lượng nước dọc theo kênh, rạch quanh BCL





Điểm đầu kênh: (2 điểm) trước khi qua BCL;

Điểm giữa kênh: (2 điểm) đoạn kênh nằm khoảng giữa BCL, nơi nước từ hệ thống

xử lý nước rỉ rác đổ ra;

Điểm cuối kênh: (2 điểm) sau khi qua BCL.

+ Giám sát chất lượng nước các ao cá, ao sen… gần khu vực BCL, phía trái và

phía phải BCL (4 điểm).

2. Các Thông Số Giám Sát

2.1. Các thông số thủy lực

- Số liệu khí hậu (mưa, bốc hơi, vận tốc gió, hướng gió);

- Tổng lượng nước rò rỉ;

- Lượng nước chảy tràn;

- Tổng lưu lượng các dòng tiếp nhận gần BCL;

- Mực nước ngầm.

2.2. Các thông số lý học và hóa học

Việc chọn các thông số giám sát trước hết phụ thuộc vào thành phần của rác chôn

lấp, thành phần của nước rỉ rác có tiềm năng gây ô nhiễm nước ngầm. Ngoài ra còn các ô

nhiễm có nguồn gốc nền (các hoạt động nông nghiệp, khu công nghiệp ô nhiễm) cũng

như nồng độ nền cao cũng phải được xem xét đến. Các chỉ tiêu giám sát cụ thể bao gồm

pH, COD, BOD, N-NH3, N-NO2-, N-NO3

-, N-Organic,…

3. Phương Pháp Giám Sát

Phương pháp giám sát và phân tích chất lượng nước tuân thủ đúng tiêu chuẩn môi

trường VN- 1995

IV. CÔNG TÁC BẢO HỘ LAO ĐỘNG VÀ SỨC KHỎE CÔNG NHÂN

Trong giai đoạn thi công, ban quản lý dự án và các chủ thầu công trình có trách

nhiệm thực hiện nghiêm túc công tác bảo hộ lao động cho công nhân trực tiếp thi công

công trình để tránh những tai nạn đáng tiếc xảy ra.

Trong suốt giai đoạn hoạt động, ban quản lý BCL phải có các chương trình kiểm

tra sức khỏe định kỳ, các chế độ bồi dưỡng độc hại cho công nhân trực tiếp vận hành

BCL cũng như các người dân nhặt rác tại khu vực.

V. CHI PHÍ GIÁM SÁT

Chủ đầu tư phải dự trù kinh phí giám sát và tính chi phí này vào chi phí xử lý chất

thải.

VI. TRANG THIẾT BỊ CHO CÔNG TÁC GIÁM SÁT MÔI TRƯỜNG

Trang thiết bị cho phòng thí nghiệm và khảo sát hiện trường tại mỗi BCL có thể

tham khảo trong bảng sau:

Danh sách thiết bị, dụng cụ thuỷ tinh





TT Dụng cụ Loại Số lượng TT Dụng cụ Loại Số lượng

1 Cốc thuỷ tinh

50 ml

100 ml

250 ml

500 ml

1000 ml

50

50

200

10

10

11 Phễu thuỷ

tinh

10

2 Bình tam giác 50 ml

100 ml

250 ml

50

50

50

12 Đĩa Petri 100

3 Pipet 1 ml

2 ml

5ml nhọn

5 ml tù

10 ml

25 ml

50

50

50

50

20

20

13 Bình định

mức

50 ml

100 ml

500 ml

1000 ml

20

20

10

5

4 Giá đỡ 30 14 Bình hút ẩm 2

5 Ống nghiệm 20 ml

30 ml

100

100

15 Buret định

mức

4 bộ

6 Giá ống

nghiệm

10 16 Buret số 10

7 Ống COD 300 17 Bộ lọc SS 2 bộ

8 Ống đong 25 ml

100 ml

250 ml

500 ml

20

20

20

20

18 Bình trích ly 10

9 Giá pipet 20 19 Impinger 25ml 40

10 Bình xịt nước

cất

10 20 Bình đựng

mẫu

Có nắp 50

Danh sách máy móc thiết bị

TT Máy móc thiết bị Loại Số lượng

1 Quang phổ kế 1

2 Máy pH 2

3 Máy khuấy từ có nhiệt độ 2

4 Máy đo độ dẫn điện 2

5 Máy đo DO 2

6 Cân phân tích 2

7 Cân kỹ thuật 2

8 Máy đo BOD 1

9 Tủ nung 2

10 Tủ sấy 2

11 Máy ly tâm 1

12 Dàn chưng cất kyndal 1

13 Máy so màu UV – VIS 2





14 Máy lắc 1

15 Máy cất nước 1

16 Kính hiển vi và lam 4

17 Máy GC 1

18 Bơm không khí 0,5– 4 l/phút 4

19 Máy đo khí phát hiện nhanh Multi log với các đầu dò 1

20 Máy đo nhiệt độ, độ ẩm 1

21 Vũ lượng kế 1

22 Bơm lấy mẫu bụi Hi - vol 10l/phút 2

23 Máy đo ồn, rung 1





VII. ĐÀO TẠO

Thành công của chương trình quan trắc không chỉ phụ thuộc vào khả năng sẵn có

của các thiết bị lấy mẫu, phân tích và đo lường thích hợp mà còn phụ thuộc rất lớn vào sự

hiểu biết về quy trình công nghệ và trình độ chuyên môn của cán bộ thực hiện chương

trình quan trắc.

Các hãng cung cấp máy móc thiết bị sẽ chịu trách nhiệm đào tạo về phân tích và sử

dụng máy. Tuy nhiên, cần phải hiểu rõ rằng công tác lấy mẫu là một nhiệm vụ chuyên

môn hoá cao, đòi hỏi mức độ kinh nghiệm và đào tạo tốt của các cán bộ. Các yêu cầu về

đào tạo cơ bản bao gồm:

- Kiến thức cơ bản về hoá học, lý học, sinh học và tính toán cơ bản;

- Phương pháp lấy mẫu và bảo quản mẫu;

- hương pháp phân tích;

- Thủ tục lắp đặt, vận hành và kiểm chuẩn;

- Phương pháp thu thập, tổng hợp và thẩm định thông tin, kết quả phân tích, lập báo

cáo.





CHƯƠNG 7

KẾT LUẬN

Khoa học công nghệ ngày càng phát triển, đời sống người dân ngày càng nâng cao,

nhu cầu sản xuất và tiêu dùng hàng hóa ngày càng tăng mạnh… do đó, chất thải phát sinh

đã – đang và sẽ là gánh nặng của toàn xã hội, đặc biệt là loại hình CTRĐT.

Những kết quả đạt được của Báo cáo “Đánh giá tác động môi trường của hoạt

động chôn lấp chất thải rắn đô thị trên địa bàn TP.HCM”:

- Khát quát chu trình CTR trong môi trường - từ nguồn phát sinh đến nơi tiêu hủy;

- Tập trung phân tích hiện trạng môi trường tại 3 bãi chôn lấp điển hình trên địa

bàn thành phố: BCL Đông Thạnh – Hóc Môn, BCL Gò Cát – Bình Chánh, BCL Phước

Hiệp – Củ Chi;

- Đánh giá những những tác động của hoạt động chôn lấp CTRĐT đến môi trường

tự nhiên cũng như môi trường xã hội từ giai đoạn chuẩn bị mặt bằng, xây dựng, vận hành

và đóng cửa BCL…

- Đưa ra những kiến nghị về mặt quản lý cũng như kỹ thuật nhằm cải thiện chất

lượng hoạt động chôn lấp hiện nay.

Tóm lại, vấn đề CTRĐT hiện nay đang là một trong những vấn đề môi trường lớn

cần được quan tâm. Quản lý CTRĐT hiện nay không chỉ còn là công việc của các cơ quan

quản lý Nhà nước, các dịch vụ công cộng… mà còn là nghĩa vụ và trách nhiệm của cộng

đồng. Xem CTR như là một dạng tài nguyên, gắn việc quản lý CTR với cộng đồng… là

cơ sở cho hoạt động góp phần cải thiện và nâng cao chất lượng môi trường hiện nay.





HÌNH ẢNH VỀ HOẠT ĐỘNG PHỦ ĐỈNH BCL SẼ ĐƯỢC

THỰC HIỆN TẠI BCL ĐÔNG THẠNH

Tấm lót / tấm phủ bằng vật liệu HPDE

Các tấm lót / tấm phủ HDPE được hàn dính tự động





Tấm lót địa chất HDPE

Tấm vải lọc địa chất





TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. “Báo cáo diễn biến môi trường Việt Nam 2004 – Chất thải rắn”

2. “Bảo vệ môi trường và phát triển bền vững ở Việt Nam” – NXB Chính trị quốc gia –

Hà Nội 2003

3. PGS.TS. Nguyễn Thế Chinh – “Công cụ kinh tế trong bảo vệ môi trường” – Diễn đàn

cải thiện môi trường – Hà Nội 2004

4. TS. Trần Hồng Hà – “Công tác bảo vệ môi trường trong sự nghiệp phát triển bền

vững ở Việt Nam” – Diễn đàn cải thiện môi trường – Hà Nội 2004

5. GS.TS. Trần Hiếu Nhuệ, TS. Ứng Quốc Dũng, TS. Nguyễn Thị Kim Thái – “Quản lý

chất thải rắn – tập 1: Chất thải rắn đô thị” – NXB Xây Dựng – Hà Nội 2001

6. “Phương án xây dựng hệ thống quan trắc và giám sát chất lượng môi trường các

BCL TpHCM” – UBND TPHCM – Sở Tài nguyên và Môi trường – tháng 08/2004

7. TS. Nguyễn Trung Việt – “Giáo trình môn học: Quản lý chất thải rắn sinh hoạt” –

2002

8. ThS. Phạm Hồng Nhật – Báo cáo khoa học “Bước đầu đánh giá mức độ ô nhiễm mùi

hôi và nghiên cứu, đề xuất biện pháp giảm thiểu mùi hôi tại BCL Gò Cát” –TpHCM

tháng 01/2003

9. Báo cáo khoa học “Các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm từ các bãi chôn lấp cũ và tái

sử dụng phân hủy cho nông nghiệp” – Trung tâm CENTEMA – Tháng 12/2003

10. Dự án “Xây dựng hệ thống quan trắc và giám sát chất lượng môi trường các bãi

chôn lấp Thành Phố Hồ Chí Minh” – Sở Tài Nguyên và Môi Trường TpHCM

Documents

MỤC LỤC - ĐỊA LÝ MÔI TRƯỜNG K30 – KHOA ĐỊA LÝ ...¯ƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG.....6 CHƯƠNG 2: HIỆN TRẠNG QUẢN LÝ CHẤT THẢI RẮN