Mustafa Akgül Bilkent Ü./INETD

akgul.web.tr/yazilar/ akgul@bilkent.edu.tr

İnternet, Bilgi Toplumu ve İnternet, Bilgi Toplumu ve Üniversiteler Üniversiteler

15/05/2007 Bursa Uludag Bilişim Toplulugu 2

Özet• İnterneti Nasıl Algılamalı ?

• Bilgi Ekonomisi ve Bilgi Toplumu

• Yatay Sektör Olarak Bilişim

• Dikey Sektör olarak Bilişim

• Katılım, Demokrasi ve İnternet

• İndeksler ve Türkiye

İnternet’in tarihçesi

• 1950-1960’larda hayal edildi

• 1969-70 lab’te başladı

• 1983 saha deneyleri (NSF, Junet, Janet)

• 1990’lar wais, Gopher, web

• 1993 Mosaic, NCSA

• 1995 Java, ticarileşme

• 2000 dot.com balonu,... internet2,. web2

İnternet Nedir ?

• Bilim adamları için başladı

• E-kütüphane olarak öne çıktı

• Etkileşim, zaman ve mekanın önemi azaldı

• Bireysel gelişim olanakları artı

• Matbaa, gazete, radyo, tv, eglence

• reklam ortamı ticaret ortamı, çalışma ortamı, yaşamın her boyutu

• “ambiant sweden”

5

İnterneti Nasıl Algılamalı?

• Ağların Ağı: 1.73 milyar insan, 730 M makina, 242M/70 web, 192M alan adı, 100+M video, 130M blog, 127 milyar sayfa

• devrimsel bir gelişme, • bilim teknoji ile sarmal ilişki• örgütsel yapı değişiyor• ağ etkisi, ağ ekonomisi, ağ toplumu• Birey öne çıkıyor: üretici ve tüketici • Rakipler işbirligi yapıyor: rekabirlik

6

İnterneti Nasıl Algılamalı-II

• Sanayi devrimi: kol gücünün çoklanması Bilgi Devrimi: beyin gücünün çoklanması

• Bilgi/enformasyonun: üretilmesi, saklanması, işlenmesi, yayılması

Katılım, saydamlık ortamı, tüm yaşamı değiş.; süreç

• Face: 400, twitter: 100, linkedin: 60, wp: 10M

• web2: soysal ağlar, sıradan insan söz sahibi

•

• web3: nesnelerin interneti; wiki, rss

• semantic web!

7

Sosyal Ağlar -sayılar

• Günde 250B e-posta, yılda 90 trilyon

• Kadinlar önde: %85

• Twitter: 4.25 M → 1 ; günde 25M tweet

• Flicker da 4 milyar resim var

• Facebookta 500 bin uygulama var

• Youtube da günde 1 milyar video izleniyor, %40

• Youtube 1 dk = 20 saatlik video yukleniyor

8

Sosyal Ağlar -sayılar II

• XING: 8, XANGA: 27, flixstar: 63

• Windows Live: 120, Vkonta?(Rusca): 70, 60

• Stambleupon: 9, Tagged: 70

• studioVZ(alman): 15, ispanyol: 5

• Qzone (cince): 200, skyrock(fr): 22

• Orkut: 180, Open Diary: 5, Plaxo: 15

• Myspace: 130, netlog: 60, hi5: 80

• Mylife: 51, myheritage: 30, mixi: 25

• last.fm: 30, macar: 6, pol: 6

9

Bilgi Ekonomisi ve Toplumu

• Information soc., knowledge, knowledge based, knowledge driven, knowledge econ

• Bilgi üretim faktörü, zenginlik kaynağı• Bilgi: bilimsel, teknoloji, ar-ge, patent,

know how, inovasyon, örtük (tacit), enformasyon

• Bilgi işcisi: beyin işcileri, araştırmacı, eğitimli insanlar

10

Bilgi Ekonomisi/Toplumu-II

• Bilgiye erişebilen, kullanan, işleyen ve Bilgi Üreten!

• Emek ve dogal kaynak yoğundan: Bilgi yoğun ekonomi ve topluma ..

• Kültür : bağımsız, sorgulayan, yaratıcı, girişimci bireyler

• Kurumlar ve Ortam gerekir

• Bilgi'nin özel konumu (açlık, DEC!)

Bilgi Ekonomisi: Tekstil örneği

• Pamuk’a gen düzeyinde müdahele

• Üretim düzeyi: toprak, sulama

• Kumaşa nanoteknoloji ...

• Kumaşın tasarımı

• Markalaşmak

• Moda, tasarım (zara )

• Pazarlama, dağıtım, üretim

12

Bilgi Eko./Toplumu İndexleri

• Pek çok göstergenin ağırlıklı ortalaması

• Ar-ge GDP, ar-ge calışanı, patent, yayın,

• Eğitim seviyesi, üniversite, lise bitirme oranı, gazete, kitap sayısı,

• Telefon, TV, Radyo, Kablo, fax

• Bilgisayar, internet yaygınlık, derinlik

• Özgürlükler, örgütlenme;

• kurumsal yapı (girişim, buluş, ar-ge, inov.)

13

Türkiye - I

• 26-30 milyon kull., 6 M ADSL, 3.1 M bilgisayar

• Alan adı: 215 + 870

• %27 düzenli, %67 hiç, %25? hiç duymamış?

• Kullanmayan: %80, kırsal %90

• Evlerin %80'inde internet yok

• Serbestleşme sorunlu: pazar payları, yabancı serm

• Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı

14

Türkiye - II

• Uluslarasi indeksler: 40/55, 55-70 /192

• Gender gap: 120+, insani gelişmede: 80-90

• UN e-gov: 59, 76, 69

• ITU - 57(2008-3.90), 56(2007, 3.63)

• ITU- pricebasket: 62, 2.39 (09); sabit 1.77%, GSM 3.07%, adsl 2.34%, 9340 US$

• GITR: sira: (07,08,09): 55, 61, 69

• Indeks: 3.96, 3.91, 3.68

15

GITR- Bilgi Toplumu Indeksi

• 3 kategori, 9 altkategori, 68 temel gösterge

• Çevresel(ç), Hazırolma(H), Kullanım(K)

• Ç: pazar (14), siyasal/düzen.(9), altayapı(7)

• H: birey(9), iş dünyası(10), devlet(4)

• K: birey(5), iş dünyası(5), devlet(5)

• Türkiye: 61 <--- 55

• Ç: 56; 66, 56, 62

• H: 69; 64, 63, 87

• K: 54; 61, 48, 60

16

Bilişim Sektörü için:

• Yatay rolu çok önemli

• Yatay için de gelişmesi gerekir

• Tutarlı politikalar gerekli-sistem yaklaşımı

• Bilişim-internet olmazsa olmaz koşuldur

• Ama, Tek başına yetmez: tutarlı ulusal ...

• Kendi özel konumuza uygun politikalar gerekli: açık kaynak gibi

17

• Katılım, Demokrasi ve İnternet

• Anti-global hareket interneti çok etkin ...

• Dağıtık, küçük gruplar haberleşme ...

• Bilgilenme, alternatif oluşturma, karar ...

• Kitleleri harekete geçirme (ventura, oba..)

• Yolsuzlugu önleme, yönetime katılma ...

• Strateji oluşturma, yayma ve ikna ...

• “Long Tail !” - herkese erişim!!

İnternet, Bilişim ve Bilgi Toplumu 18

E-democracy

• Extremedemocracy.com

• E-democracy.org

• Akgul.bilkent.edu.tr

• Berkman center, harvard law school

• Oxford Internet Instıtute oii.oxford.ca.uk?

• Cambridge, berkeley, harvard berkman

19

E-avrupa

• Web .eu de çıktı, 94'te hızlı başladılar

• !97 girdik dediler, 98'te sayısal uçurum

• 99'da e-avrupa “en dinamik ve rekabetçi”

• 2002'de biten eylem p, “herkes için bilgi T”

• 2001'de, e-avrupa+, e2005

• İ2010: growth and inclusion

• ABD, jp ve korenin gerisindeler

20

E-türkiye, e-devlet• Ülkenin yeniden yapılanması: e-türkiye

• Devletin yeniden yapılanması: e-devlet

• E-devlet, e-türkiye için öncü güç

• Bilgisayarlaşma, internet olmazsa olmaz!

• Ama, felsefe, insan, organizasyon önemlidir

• Bu bir süreçtir

• Bilgi toplumu bir tercih meselesi değildir!

Sansür yasası!: donkişot, devekuşu ve harakiri

• 8 konu: cocuk, porno,kumar,saglik intihar, ilac, müstehcen, Atatürk + bahis

• Erişimi engelleme• Sansür dairesi: 93• URL filtreleme

22

Ara Özet:

• Bilişim ve İnternet tercih meselesi değil

• Bilgi Toplumu hedefi doğru hedef

• Sistemik ve uyumlu politikalar gerekli

• Açık kaynak öncelikli, ama tek değil

• Katılımcı, saydam, Demokratik yapılar

• Kendi somut planlarımızı biz geliştirmeliyiz

• Tek başına bilişim değil, ama bilişim şart

23

e-öğrenme ...

• işin başındayız: ne kadar hazırız?

• paradigma değişikliği: aktif öğrenme

• zenginleştirici ---> degree program

• dinazor, göçmen, native

• “mass ...”, lab, öğrenme, katılım

• virtual classroom, atutor, moodle

• opencourseware, acik-ders malzeme

Türkiye Ne durumda ?

• Dünya ortalaması civarında• AB aday ülkelerin sonunda• 40/55, 50/110• E-devlet hizmet türü/kalitesinde iyi, yaygınlıkta• %33, %24 kadın, %19 kırsal K• 190+790M alan adı, 2,6 M bilgisayar• 9M Blog/web, 26 MSN

GITR -II

• bürokrasi 104• vergi (k)123, 78• adalet bagim 64• egitim sist k 77• okulda inet 55• firma arge 73• e-katilim 70• egitim harca 90

• basin özgür 106• adaletin etkin 82• ict önceligi 101• y.tekno alımı 106• vizyonda ict 85• edevlet haz. 70• dev ict teşvik 96• iş çalışan egit 90

Universiteler

• internet araçlarını yoğun kullanamlı• wiki, blog, rss, chat, liste, forum• liberal/önder: öğrenci, eleman, özgür• e-öğrenme; deney, destek, karma• Açık erişim, acik ders malzemeleri • Topluma önderlik: stk, ticaret• yaratıcı, girişimci, araştırma , inovasyon kültürü• sanayi işbirliği, toplumun sorun.

Universiteler

• opencourse consorsium• academicearth.org• best video lectures• acik kaynak yazilimlar: 250K• gnu.org, directoruy.fsf.org• sf.net, freshmeat.net• acik-kaynak.org.tr

28

Alan Adı

Kendi Alan adınız olsun

Adsoyad.com.tr

Com.tr biz.tr info.tr – sirketler için

Gen.tr web.tr herkes, org.tr STK

Gov.tr bel.tr pol.tr k12.tr

Name.tr tel.tr

Av.tr dr.tr (not.tr ecz.tr muhasebe.tr)

.tv.tr .fm.tr medya.tr

29

web önerileri:• Enformasyon/hizmet önemlidir !

• Flash, büyük resim, animasyondan uzak dur

• Platform bagımsız! Her tarayıcı, görme özü.

• Ana bilgi text, html olmalıdır (pdf, word.)

• Navigasyon ...

• Kurumsal bütünlük

• İletisim bilgileri, stil üzerine okuyun, düşünün

Tarama motorları

• Google, scholar.google, maps.google, print..

• Acik-erisim, creative commons

• Meta search , A9, de.li.cious,

• Firefox Search tools

• Wikipedia, free dictionary, webmaster, yahooligans

• Wikipedia, yahooligans, netscout

Bazı Web adresleri

• Wikipedia, tr.wikipedia.org

• Yahooligans – k12

• Netscout

• Dizin servisleri: directory.yahoo.com

• Directory.google.com, opendirectory

• E-posta listeleri

• Wiki, blog, rss!

32

Sorular• Teşekkür ederim

• akgul.web.tr/yazilar/

• akgul.bilkent.edu.tr

• Akgul-duyuru, k12, edu-net

• akgul@bilkent.edu.tr

Bilişim ...

• Bilgisayarlar her yerde: gömülü, cep, masa, süper, santral, ...

• Üretim aracı

• Kişisel/kurumsal verimlilik aracı

• Kişisel haberleşme, gelişme, eğlence, kültür aracı

• Yeni ilaç, malzeme, oto, uçak, güvenlik, bilim

• Elektrik gibi temel

• Bilgi sistemi kurmak zordur, ekip işi, insanı ikna

• Süreçtir, iş birliği ister

Yatay Sektör Olarak Bilişim

• İnternet ve Bilgisayar: “Her eve lazım!”

• Elektrik ve Telefon gibi! (sorgulamayın!)

• Verimlilik aracı: OECD doğruladı (Arrow)

• Tarım, KOBI, turizm, için gerekli

• Bilişim'in, işletme/iş nosyonları gerekli

• Mühendislik, inovasyon, ar-ge, pazarlama

• e-ticaret, e-pazaryerleri

• Bilgiye erişim yurttaşlık hk. Sayısal böl.

35

Dikey Sektör Olarak Bilişim• Kendi içinde: yazılım, gömülü, Call center

• Elektronik, Telekom ile bütün - ICT

• Telekom -Media-eğlence – Internet yakın.

• Yatırım göreceli düşük: egitim gerek

• İhracat: yazılım, hizmet, müteathitlik

• İnsan gücü planlaması: meslek (lise, YO, U)

• Üniversiteleri yeniden yapılandırmak gerek

İ 36

Bilişim, Verimlik, tetikleyicilik• Arrow'un itirazi çözüldü

• İ2010: %5 GDP --> 25% büyümeyi tetik.

• Verimligin %40'ı sağlıyor, ABD'de %60

• Bilişim ar-ge 1/3 (.us, .jp, .kr), 1/5 .eu

• Değişimi yönetmek zor, başarısızlık var

• Elektrik motorlarında gecikme

• 96-97 50/55• İnsani gelişme: 82-96 / 196• Digital opportunity (05): 1 dk, 2, iceland, 3.se, 4 uk, 5 no, 6, nl, 7,

ch, 8 fi, 9, lu, 10 de, 11, estonya, 12slovenya, 16 fr, 22 cy, 26 gr, 31 ro, 32 tr 33 ru (Avrupa)

• Dünya: 58 tr, 60 rs, 53 ro, 9 nl, 7 us, us 21,3 dk, 2 jp, 1 kr• Economist 07 e-readiness: 1 dj, 2, us-se, 4 hk, 5ch, 6 sgş 7 uk, 8nl,9

australya, 10 fi, 11 au, 12no, 13 ca, 14 nz, 16 kr, 30 sili, 42 tr, 43 br,44 ar, 45 ro, 48 bg

• İnnovation: 46 bg, 53 br, 58 tr, 60 urdun, 54 cin,• Broadband indeks. itif.org (07), 1 kr, 2 jp, 3 iceland, 4 fi, 5 nl, 6 se,

7fr, 8dk,9 no, 10 ca, 12 us, 24 pl, 27 gr, 29 mx, 30 tr• Global comptetition index: (07) 59 tr, 1 ch, 2 fi, 3 se, 4 dk, 5 sg, 6

us, 7 jp, 8 de, 9 nl, 1o uk, 12 no, 26 ma, 66 br

İndeksler II

• UN e-goverment readiness 2008:

1 se (.9157), 2 dk, 3 no, 4 us, 5, nl, 6 kr(.8317), 7 a, 8 australya, 9 fr, 10 uk (.7703), 11 jp, 12ch, 13 estonya (.7600), 14 lu, 15 fi, 17 il, 19 ir, 20 es (.7228), 35 cr, 44 gr, 45 br (.5679), 50 urdun, 70 saudi (.4935), tr 76 (.4834), 182 chad (