N ™ê~Ú ã¨K«Ûi„`«=Ú 3 lmnoppq - Sai...Q N ê~Ú ã¨K«Ûi„`«=Ú 3 Q 3

Q

N ™ê~Ú ãK«Ûi„ «=Ú

3

Q

3


LáÈ^•…`«=Ú

lmnoppqN ™ê~Ú<å è•Ü«∞ #=∞ó

"≥Ú Œ\˜ ~ÀA áê~åÜ«∞=Ú

=∞Ç¨~å„+ì Õâ◊=ÚÖ’x "å~°O ŒiH˜ N QÆ∞~°∞K«i„ « ã¨∞„Ñ¨ã≤ Œú=Ú.P Õâ◊=∞O «@ Œ åÎ„ ÕÜ«∞ Éèí‰õΩÎÅ∞ nxx K«k"≥ Œ~°∞. H˘O Œ~°∞ nxxx «ºáê~åÜ«∞=Ú KÕÃã Œ~°∞. nxx ~°zOz#"å~°∞ ã~°ãfif QÆOQÍ èŒ~°∞_»∞.WO Œ∞Ö’ Náê Œ N=Å¡Éèí™êfiq∞ Ü≥ÚHõ Ü«Ú, N #~°ã≤OÇÏ ã~°ãfiu ™êfiq∞Ü≥ÚHõ Ü«Ú bÅÅ∞#∞ qz„ « K«~°ºÅ∞#∞ =i‚OÑ¨|_çÜ«Ú#flq. gi ŒÌ~°∞Œ åÎ„ ÕÜ«Úx =ÚMÏº=`å~°=ÚÅ∞. „Ñ¨=ÚY =∞~å\© „QÆO äŒHõ~°ÎÜ«∞QÆ∞

N ZÖò.P~ü. áêOQÍ~üHõ~ü Jaè„áêÜ«∞=Ú „ÑHÍ~° g∞ Ô~O_»=`å~°=ÚÅ∞ 14,15 â◊ å|Ì=ÚÅÖ’ "≥ÅÃã#∞. Œ åÎ„ ÕÜ«Úx « Œ∞Ñi Ü«∞=`å~°=ÚÅ∞ ‰õÄ_®QÆÅ=Ù. WO Œ∞Ö’ =ÚYº"≥∞ÿ#q <≥·*Ï=Ú WÖÏMÏÖ’ N =∂Hõº „ÑÉèí∞=Ù#∞,ëÈÖÏÑ¨Ó~°∞ lÖÏ¡Ö’ N JHõ¯ÖòHÀ@Hõ~ü =∞Ç¨Ï~å*òQÍ~°∞, `«∞@ì`«∞^Œ‰õΩJÇÏ=∞ Œ∞#QÆ~°∞ lÖÏ¡Ö’x +≤i_ôÖ’ N ™ê~ÚÉÏÉÏÜ«Ú#∞. ÉÏÉÏ 1918=ãÖ=`«û~°=ÚÖ’ =∞Ç¨ã¨=∂kè K≥Oki. N JHõ¯ÖòHÀ@Hõ~ü =∞Ç¨Ï~å*òJ=`å~° Ñ¨~°OÑ¨~°ÜÕ∞ N ™ê~ÚÉÏÉÏÜ«∞x H˘O Œi Éèí‰õΩÎÅ #=∞‡Hõ=Ú.

QÆ∞~°∞"å~°=Ú

1

LáÈ^•… «=Ú, N ™ê~ÚÉÏÉÏ Z=~°∞, N ™ê~ÚÉÏÉÏ ã¨~åfiO «~åºq∞

Q


3

Q

3J~Ú Œ= Ü«∞ è•ºÜ«∞=ÚÖ’ "ÕÑK≥@∞ì „HO Œ áê Œ∞HõÅ∞ „Ñu+≤ªOz# Hõ äŒÜ«Ú,W~°∞=kÜ«∂~°= Ü«∞ è•ºÜ«∞=ÚÖ’ K≥ÑÊ|_ç# ÇÏiâ◊ÛO„ ŒÑ≤ «àı J#∞Éèí==Ú#∞D #=∞‡Hõ=Ú#∞ Œ$_è»Ñ~°K«∞K«∞#flq.

ÃÑ ·# q=iOz# Ô~O_»∞ J=`å~°=ÚÅ qz„`« bÅÅ#∞N QÆ∞~°∞K«i„`«=∞#∞ „QÆO^äŒ=∞O^Œ∞ 53 J^è•ºÜ«∞=ÚÅÖ’ ã¨~°ã¨fifQÆOQÍ^èŒ~°∞_≥@∞¡ =i‚OK≥<À, Ü«∞@∞Å<Õ N QÀqO^Œ ~°Ñ¶¨Ú<å^ä£ L~°Ñ¶πJ<åfl™êÃÇÏ|∞ •Éè’à◊ ~°∞ ('¿ÇÏ=∂_£ÑO «∞—) J#∞"å~°∞ N™ê~ÚbÅÅ#∞53 J^è•ºÜ«∞=ÚÅÖ’ N ™ê~Ú ã¨K«Ûi„`«=∞#∞ „QÆO^äŒ=Ú# =i‚OzÜ«Ú<åfl~°∞. Hõ#∞Hõ D N™ê~Ú ãK«Ûi„ «=Ú ~¸<å\ 'QÆ∞~°∞K«i„ «—Ü«∞xK≥ÑÊ=K«∞Û#∞ !

ÃÑ· K«i„ «Å QÆ∂iÛ D kQÆ∞= JOâ◊=ÚÅ∞ QÆ=∞<å~°›=ÚÅ∞ :

1. N QÆ∞~°∞ K«i„ «#∞ „"åã≤#"å~°∞ Hõ#fl_»=Ú "å~°∞ HÍ|\ì, "åiH˜=∞~åsî ÉèÏ+¨ ÉÏQÆ∞QÍ `≥eÜ«∞‰õΩO_≥#∞. J~Ú#Ñ¨Ê\˜H˜ "åiW+ì ≥·==Ú Ü≥ÚHõ Pj~åfi Œ=Ú =Å¡ =∞~åsî ÉèÏ+Ö’ „Ñã≤kúÔHH¯#Q˘Ñ¨Ê „QÆO äŒ=Ú#∞ "å~°∞ „"åÜ«∞QÆeyi. N™ê~Ú ã¨K«Ûùi„ «=ÚÜ≥ÚHõ¯ „QÆO^äŒHõ~°Î ã¨∞„Ñ¨ã≤^Œú =∞~åsî"å~°∞. "å~°∞ =∞Ç¨~å„+¨ìÕâ◊=ÚÖ’x Ü«∞<ÕHõ Ü≥∂QÆ∞Å K«i„ «Å#∞ K«kqÜ«Ú<åfl~°∞. „Ñã≤kú

K≥Ok# UHõ<å^äŒ ÉèÏQÆ=`«=Ú "åi x`«ºáê~åÜ«∞ „QÆO^äŒ=Ú.N ™ê~Ú ã¨K«Ûi„`«=Ú#∞ *Ï„QÆ`«ÎQÍ K«kq#KÀ, UHõ<å^äŒÉèÏQÆ= «=ÚÖ’x ÃÑ‰õΩ¯ q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ N ™ê~Ú ã¨K«Ûi„ «=ÚÖ’á⁄O Œ∞Ñ~°K«|_çÜ«ÚO_»∞@ K«∂_»QÆÅ~°∞.

2. N QÆ∞~°∞K«i„`«=Ú =ÚYº=ÚQÍ Hõ~°‡HÍO_»ÃÑ· <å^è•~°Ñ¨_çÜ«ÚO_»∞@KÕ ^•xx É’^èŒÑ¨~°K«∞H˘#∞@ |Ç¨ïHõ+¨ì=Ú. ^•x<åK«~°Ö’ É@∞ì@ =∞éO « Hõ+ì=Ú. Œ åÎ„ ÕÜ«Úx =ÚYº t+µºÅ∞QÆ∂_» ^•x <åK«~°Ö’ ÃÑ@ìÖË‰õΩ<åfl~°∞. N ™ê~Ú ã¨K«Ûi„`«

q+Ü«∞=Ú J\ìk HÍ Œ∞. JO Œ∞Ö’x q+Ü«∞=ÚÅ∞ Õ@ ≥Å¡=ÚÅ∞,q∞H˜¯e ™ê=∂#º"≥∞ÿ#q. WO^Œ∞Ö’ K≥Ñ≤Ê#"åxx JO^Œ~°∞ã¨∞ÅÉèí=ÚQÍ „QÆÇ≤ÏOz PK«~°Ö’ ÃÑ@ìQÆÅ~°∞.

3. N QÆ∞~°∞K«i„`«Ö’ =i‚Oz# q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ Jq [iyáÈ~Ú##∂ˆ~O_»¡‰õΩ „"åÜ«∞|_≥#∞. HÍx N™ê~Ú ã¨K«Ûi„ «=ÚÖ’x H˘xflbÅÅ#∞ ~°K«~Ú « ãfiÜ«∞=ÚQÍ K«∂K≥#∞. N ™ê~ÚÉÏÉÏ Ü≥ÚHõÜ«∞#∞=∞u á⁄Ok, "åi Ü«∂j~åfi^Œ=Ú`À D „QÆO^äŒ=Ú#∞„áê~°OaèOK≥#∞. "åi Ü«∂*Ï˝#∞™ê~°=Ú JHõ _»Hõ _» =ÚYº"≥∞ÿ#q+¨Ü«∞=ÚÅ∞, bÅÅ∞ @∂H©QÍ „"åã≤Ü«ÚOK«∞H˘<≥#∞. 1918=ãÖ=`«û~°=ÚÖ’ ™ê~ÚÉÏÉÏ ã¨=∂kè K≥Ok# `«~°∞"å`«,N ™ê~ÚbÅ =∂ã¨Ñ¨„uHõÖ’ N™ê~ÚK«i„`«=Ú#∞ H˘OK≥=ÚH˘OK≥=ÚQÍ „Ñ¨Hõ\ÕK≥#∞. N™ê~Ú ã¨K«Ûi„ « g∞q èŒ=ÚQÆ 1923#∞O_ç 1929 =~°‰õΩ N™ê~ÚbÅÖ’ è•~å"åÇ≤ÏHõ=ÚQÆ „ÑK«∞iOÑ|_ç,1930Ö’ Ñ¨ÓiÎ „QÆO^äŒ ~°∂Ñ¨=ÚQÆ =Ú„kOÑ¨|_ç#k. Hõ#∞HõN ™ê~Ú ãK«Ûi„ «=∞#∞ „Ñã∞Î « „QÆO äŒ=ÚJkèHÍiHõ"≥∞ÿ#k. +≤i_ôÖ’

LáÈ^•… «=Ú

N ™ê~ÚÉÏÉÏ ã¨â◊s~°∞Å∞QÆ Ü«ÚO_»QÍ Œi≈OK«∞H˘#∞ ÉèÏQÆº=ÚÅaèOK«x ™ê~ÚÉèí‰õΩÎÅ‰õΩ ~¸ „QÆO äŒ=Ú x[=ÚQÍ Ü≥ÚHõ =~°=Ú.

N ™ê~ÚãK«Ûi„ «=Ú#∞ J<åfl™êÃÇÏ|∞ •Éè’à◊ ~°∞ ‰õÄÔ~Û#∞. HÍx,„Ñü J^è•ºÜ«∞=Ú z=~°#∞ N ™ê~Ú „¿Ñˆ~Ñ¨KÕ '¿ÇÏ=∂_£ÑÖ`ü—KÕ„"åÜ«∞|_ç #@∞ ¡#flk. HÍ=Ù# D ¿ÇÏ=∂_£Ñ Ö`«∞ Z=~°xáê~î°‰õΩÅ_»∞QÆ=K«∞Û#∞. J<åfl™êÃÇÏ|∞ ^•Éè’à◊¯~°∞ "≥Ú@ì"≥Ú^Œ\˜™êiN ™ê~ÚÉÏÉÏ#∞ ãÖ Œi≈Oz#Ñ¨ÙÊ_»∞, "ås a~°∞ Œ∞#∞ ^•Éè’à◊ ~°∞‰õΩHõ~°∞Ozi. ZÑÙÊ_»∞ U ãO Œ~°ƒù=ÚÖ’ h a~°∞ Œ∞ # «xH <˘ãOy~À Ü«∞#∞q+Ü«∞=Ú Ô~O_»= J è•ºÜ«∞=ÚÖ’ ~°K«~Ú « K≥Ñ≤ÊÜ«Ú<åfl~°∞. J<åfl™êÃÇÏ|∞rq « K«i„ « ~¸ kQÆ∞= ‰õΩ¡ÑÎ=ÚQÍ K≥Ñ¨Ê|_ç#k.

2 3

Q


3

Q

3„QÆO äŒ~°K«~Ú « Ü«∞QÆ∞ •Éè’à◊ ~°∞ 1859= ãÖ= «û~°=ÚÖ’ ~îåÏlÖÏ¡Ö’x ˆHàıfi=∂Ç≤Ï=Ú#O^Œ∞ Ü≥ÚHõ ¿Ñ^Œ P^ŒºQ“_» „ÉÏÇ¨Ï‡‰õΩ@∞O|=ÚÖ’ [x‡Ozi. "åi `å`«`«O„_»∞Å∞ ^≥·=ÉèíH˜Î QÆÅ"å~°∞.^•Éè’à◊ ~°∞ «=∞ „áê äŒq∞Hõ q Œº#∞ ãfi„QÍ=∞=∞O Õ ÑÓiÎKÕã≤, ÑÓ<åÖ’ 5=™êìO_»~°∞¤ =~°‰õΩ POQÆ¡ q Œº #Éèíºã≤Ozi. ‰õΩ@∞O| Pi÷Hõ Ñïã≤÷ «∞ÅO «ÉÏQÆ∞QÍ #∞O_»‰õΩO_»∞@KÕ "å~°∞ ÃÑ· HÍ¡ã∞Å∞ K« Œ∞=Ù@ =∂#∞H˘xi. JÑÊ\’¡#∞#fl ã¨~å¯~°∞ #=ÙHõi Ñ¨sHõ∆Ö’ #∞fÎ~°∞‚Ö· «# TiÖ’<Õ |_çÑÖ «∞Å∞L^ÀºQÆ=ÚÖ’ „Ñ¨"ÕtOzi. P ã¨=∞Ü«∞=∞O^Œ∞ ‰õΩÖÏÉÏ lÖÏ¡Ö’=∂=∞ÅÎ^•~°∞QÍ #∞#fl ™êÉÏr zO`å=∞˜ z\ò©ãπ J#∞"å~°∞ giãpÛÅ «#∞, |∞kú‰õΩâ◊Å «#∞, ¿ã"åx~°ux K«∂z "≥∞K«∞ÛH˘x «ÖÏsîÜ«∞#∞„QÍ"≥∂^ÀºyQÍ xÜ«∞q∞Ozi. «~°∞"å « WOw¡+µ QÆ∞=∞™êÎQÍ "Õã≤i. Ñ≤=∞‡@=∂=∞ÅÎ •~°∞ HõKÕiÖ’ ÃÇÏ_£ QÆ∞=∞™êÎQÍ xÜ«∞q∞Ozi. H˘O «HÍÅ=Ú[iy# Ñ≤=∞‡@ J@gâßYÖ’ L^ÀºyQÍ #∞Ozi. H˘<åflà◊§‰õΩ Hõ~°∞=ÙãÖ|O^èŒÑ¨Ù Ñ¨#∞ÅO^Œ∞ „Ñ¨`ÕºHÀ^ÀºyQÍ QÆ∞[~å`üÖ’x „É’KüÖ’xÜ«∞q∞`«∞Öˇ·i. PÜ«∂ L^ÀºQÆ=ÚÅÖ’ `«# ÉÏ^èŒº`«Å#∞ J`«ºO`«ã¨=∞~°÷=O`«=ÚQÆ <≥~°"Õ~°∞Û@ =Å# 1901= ãÖ.Ö’ ~îåÏ lÖÏ¡Ö’xâßÇÑÓ~°∞Ö’ =∂=∞ÅÎ •~°∞QÍ xÜ«∞q∞OÑ|_çi. 1903= ãO.Ö’ Ñ¶ã∞ìHÍ¡ã∞Ô~ã≤_≥O@∞ "≥∞l„¿ãì@∞QÍ ÉÏO„^•Ö’ xÜ«∞q∞OÑ¨|_çi. "å~°K«Û@ 1907=~°‰õΩ L^ÀºQÆ=Ú KÕã≤i. «~°∞"å « PÜ«∞# =Ú~åƒù_»∞, P#O £, É’~°û Œ∞ÅÖ’Ñ¨xKÕã≤, 1910= ãÖ.Ö’ uiy ÉÏO„^•Ö’ Ô~ã≤_≥O@∞ "≥∞l„¿ãì@∞QÍxÜ«∞q∞ «∞Ö·i. D ãÖ= «û~°=∞O Õ "åiH˜ +≤i_ôH˜ áÈ~Ú N ™ê~ÚãO Œ~°≈#=Ú KÕÜ«Ú ÉèÏQÆº=Ú HõeÔQ#∞.

1916= ãÖ.Ö’ "å~°∞ L^ÀºQÆ q~°=∞ KÕã≤# Ñ≤=∞‡@ H˘xfl <≥ÅÅ=~°‰õΩ å`å¯eHõ L^ÀºyQÍ ÑxKÕã≤i. JkÜ«Ú#∞ q~°q∞Oz# «~°∞"å «™ê~ÚÉÏÉÏ =∞Ç¨ã¨=∂kè K≥O^Œ∞=~°‰õΩ N ™ê~Ú ¿ã=Ö’<Õ Ñ¨ÓiÎQÍx=∞QÆ∞flÅ~Úi. ÉÏÉÏ =∞Ç¨ã¨=∂kè Ñ≤=∞‡@ +≤i_ô N ™ê~ÚÉÏÉÏãÖ™ê÷#=Ú#∞, 1929= ãÖ.Ö’ `å#∞ =∞~°ÕK«∞=~°‰õΩ#∞, ZO`ÀKåHõK«Hõº=ÚQÆ #_çÑ≤i. "åiH˜ ÉèÏ~°º, XHõ ‰õΩ=∂~°∞_»∞, J~Ú Œ∞QÆ∞~°∞

‰õΩ=∂Ô~ÎÅ∞O_çi. a_»¤Å‰õΩ «y# ãÖ|O èŒ=ÚÅ∞ ^˘iH˜#q. JO Œ~°∞H∆=∞=ÚQÍ #∞<åfl~°∞.

N ™ê~ÚÉÏÉÏ Ü≥∞=~°∞ ?™ê~ÚÉÏÉÏ Ü≥∞=~°∞ ? ... J#∞ „Ñ¨â◊fl‰õΩ =¸_»∞ q èŒ=ÚÅ∞QÍ

ã=∂ è•#=Ú K≥ÑÊ=K«∞Û#∞ :

1. n~å…Ö’K«# KÕÜ«∞HõÜÕ∞, q+¨Ü«∞=ÚÅ QÆ∂iÛ QÍx, =∞#∞+¨µºÅ#∞QÆ∂iÛ QÍx Ü«∞aè„áêÜ«∞=Ú K≥ÑÙÊ JÉèÏºã=Ú QÆÅ"å~°∞ ™ê~ÚÉÏÉÏ<˘Hõ Ñ≤zÛ Ñ¶H©~°xÜ«Ú, "å~°∞ +≤i_ôÖ’ tkäÅ"≥∞ÿ áê_»∞Ñ_ç# =∞ã‘ Œ∞Ö’#<ÕHõ ãÖ=`«û~°=ÚÅ∞ x=ã≤Oz~°xÜ«Ú, W+¨ì=Ú =zÛ#@∞¡QÍ=∂\Ï¡_»∞K«∞, «=∞#∞ Œi≈OÑ =zÛ#"åi #∞Oz ŒH∆ ~°∂Ñ=ÚQÍèŒ#=Ú =ã∂Å∞ KÕÜ«ÚK«∞O_ç~°xÜ«Ú K≥ÑÙÊ Œ∞~°∞.

D Jaè„áêÜ«∞=Ú «ÑÙÊ ! P~ü.U. «~°ö_£ QÍi ¿ãflÇ≤Ï «∞_»∞ XHõ™êiÉÏÉÏ Œ~°≈<å#O «~°=Ú, ÉÏÉÏ = ŒÌ ÃãÅ=Ù Ñ¨ÙK«∞ÛH˘x ÉÁOÉÏ~Úuiy áÈ=Ù#Ñ¨Ù_»∞ HõO@`«_ç ÃÑ@∞ìH˘<≥#∞. J`«x`À ÉÏÉÏ~Ú@¡<≥#∞, ''Ñ≤zÛ"åx=Ö „Ñ=iÎOK«∞K«∞<åfl"Õq∞ ? <Õ#∞ ÉÁOÉÏ~ÚÖ’

=∂„ «=Ú h`À ÖË<å ?—— •xH «~°ö_£ QÍi q∞„ «∞_ç@∞¡ ["åaK≥Û#∞:''<åHÍ q+Ü«∞=Ú ≥eÜ«∞ Œ∞. ZO Œ∞Hõ#QÍ, g∞~°∞ ÉÁOÉÏ~ÚÖ’<å`À #∞#fl@∞¡ <å Hõ#∞Éèí==Ú ÖË Œ∞QÆ • !—— JO Œ∞Å‰õΩ ÉÏÉÏ~Ú@¡xÜ≥∞#∞ : ''Z=~° ~Ú Õ ÉÏÉÏ +≤i_ôÖ’ =∂„ «"Õ∞ Ü«Ú<åfl_»x

Ü«∞#∞H˘O^Œ∞~À "å~°∞ ÉÏÉÏ#∞ x[=ÚQÍ „QÆÇ≤ÏOÑ¨ÖË^Œx

≥Å∞ã∞HÀ!——.

2. H˘O Œ~°∞ ™ê~ÚÉÏÉÏ#∞ =∞Çã≤ Œú ÑÙ~°∞+µ_»xi. =∞ÇÏ=∞‡nÜ«ÚÅ∞ÉÏÉÏ#∞ «=∞ Ñ‘~°∞ÅÖ’ <˘HõxQÍ ÉèÏqOzi. Ç≤ÏO Œ∞=ÙÅ∞ ÉÏÉÏ#∞

«=∞ =∞Ç¨ «∞‡ÅÖ’ <˘HõxQÍ „QÆÇ≤ÏOzi. „Ñü ãÖ= «û~°=Ú+≤i_ôÖ’ [~°∞QÆ∞ L «û==ÚÅ x~åfiÇ¨Ï‰õΩÅ∞ «=∞ „Ñ¨Hõ@#ÅÖ’ÉÏÉÏ#∞ 'ãÖ « K«∂_®=∞˜—QÍ ¿Ñ~˘¯<≥ Œ~°∞.

LáÈ^•… «=Ú

4 5

Q


3

Q

3D Ü«∞aè„áêÜ«∞=Ú ‰õÄ_® ãïÜ≥ÿ∞#k HÍ Œ∞ !

3. N ™ê~ÚÉÏÉÏ#∞ ãxflÇ≤Ï «=ÚQÍ#∞, "åãÎ==ÚQÍ#∞ ¿ãqOz# "å~°∞=∂„ «=Ú ÉÏÉÏ#∞ ÉèíQÆ= Œ=`å~°=ÚQÍ xÑÊ\Hx ÉèÏqOK«∞K«∞<åfl~°∞.nxH˜ kQÆ∞= H˘xfl Œ$ëêìO «=ÚÅ xK≥Û Œ=Ú.

N™ê~ÚÉÏÉÏ ã¨~åfiO «~åºq∞ :1. a.q. #~°ã≤OÇ¨Ï™êfiq∞QÍ~°∞ ~°zOz# ''ÉÏÉÏ ã¨∂„`«=ÚÅ∞ –

ÑÅ∞‰õΩÅ∞—— J#∞ „QÆO äŒ=Ú#‰õΩ Ñ‘iîHõÖ’ WO_À~°∞ ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì [_çQÍ~°QÆ∞Ü«∞"£∞. a. ~ˆQQÍ~°∞ W@∞¡ „"åã≤Ü«Ú<åfl~°∞ : ''ÉÏÉÏ ã¨â◊s~°∞Å∞QÍÜ«Ú#flÑÙÊ_»∞, "å~˘Hõ ~°∂ÑÙ^•eÛ# ÉèíQÆ «ûfi~°∂Ñ=ÚQÆ «=∞ Éèí‰õΩÎÅ‰õΩÉèÏã≤Å∞¡ «∂, «=∞ bÖÏ „Ñ¨É’ è•Å ^•fi~å ™ê èŒ‰õΩÅ =∂~°æ=Ú#∞„Ñ¨HÍtOÑ¨KÕÜ«Ú K«∞O_≥_ç"å~°∞. "åi #â◊fi~°"≥∞ÿ# ^ÕÇ¨Ï=Ú=∂Ü«∞"≥∞ÿáÈ~Ú#k QÍx, •xÖ’ JÑÙÊ_»∞O_ç# 'ÉÏÉÏ— =∂„ «=ÚxÑ¨Ê\˜H˜x J#O «â◊HÎ=Öˇ xez, "å~°∞ ã¨=∂kè K≥O ŒHõ=ÚO Œ∞Éèí‰õΩÎÅ‰õΩ `À_»Ê_ç#>Ë¡ WÑ¨Ê\˜H˜x "åi <å„â◊~ÚOK«∞ Ü«∞ãÖMÏºHõÉèí‰õΩÎÅ‰õΩ xâ◊≈|Ì=ÚQÍ ã¨Ç¨Ü«∞Ñ¨_»∞K«∞<åfl~°∞——.

2. N a.q. #~°ã≤OÇ¨Ï™êfiq∞ QÍ~°∞ ~°zOz# 'Éèí‰õΩÎÅ Ü«∞#∞Éèí==ÚÅ∞—J#∞ Ñ¨ÙãÎHõ=ÚÖ’x "≥Ú Œ\˜ ¿ÑrÖ’ L «Î~° ÉèÏ~° « Õâ◊=ÚÖ’ #∞#flXHõ ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì [_çQÍi@∞¡ „"åã≤Ü«Ú<åfl~°∞ :''<Õ#∞ ™ê~ÚÉÏÉÏ#∞ ã¨$+≤ì, ã≤÷u ÅÜ«∞HÍ~°‰õΩ_»∞QÍ ÉèÏqOK≥ Œ#∞.1918= ãÖ.Ö’ "å~°∞ ã¨=∂kè K≥O^ŒHõ=ÚO^Œ∞ <Õ#@∞¡ÉèÏqOzux. WÑÊ\H <Õ#>Ë¡ ÉèÏqOK«∞K«∞<åfl#∞. <å‰õΩ =∂„ «=Ú"å~°∞ ã¨=∂kè K≥Ok#@∞¡ ÖË^Œ∞. <å ^Œ$+≤ìÖ’, "å~°∞ JxflÑïq∞ «∞Å‰õΩ Jf «∞Å∞. "å~°∞ =∂ =∞ èŒº Ü«Ú#flÑ¨ÙÊ_»∞ "åi=∂#= â◊s~°=Ú =∂ Hõ#∞Å =ÚO Œ∞ ãÖK«iOK«∞ K«∞O_≥#∞.XH˘¯Hõ Ñ¨ÙÊ_»k =∂ Œ$+≤ìx qâı+¨=ÚQÆ <åHõi¬OK≥_çk. HÍx,Z‰õΩ¯= ÉèÏQÆ=Ú =∂ Z~°∞HõÖ’ xÅz#k =∂„ «=Ú "åi J#O «« «Îfi"Õ∞. âßâ◊fi «=Ú – Jâßâ◊fi «=ÚÅ J Œ∞ƒù « ã"Õ∞‡à◊# ~°∂Ñ"≥∞ÿ#

Ü≥ÚHõ =∂#ã≤Hõ „ÑüaO|=Ú=ÖË "å~°∞ =∂‰õΩ ÉèÏã≤OKÕ"å~°∞.Jâßâ◊fi «"≥∞ÿ# «=∞ =∂#= ÕÇÏ=Ú <˘H˘¯Hõ ÑÙÊ_»∞ =∂ =ÚO Œ~°«à◊√‰õΩ=∞x "≥∞iÑ≤OKÕ"å~°∞. WÑ¨ÙÊ_»∞ Jâßâ◊fi «"≥∞ÿ# P ÕÇ¨Ï=Ú

=∂Ü«∞"≥∞ÿ, '™ê~ÚÉÏÉÏ— Ü«∞#∞ âßâ◊fi «"≥∞ÿ# J#O «â◊HÎ =∂„ «=ÚxezÜ«Ú#flk——.

3. a.q. #~°ã≤OÇÏ™êfiq∞ QÍiKÕ ~°zOÑ|_ç# 'Éèí‰õΩÎÅ Ü«∞#∞Éèí==ÚÅ∞—J#∞ „QÆO äŒ=ÚÖ’ 19–20 ÑÙ@ÅÖ’ PKå~°º l.l. <å~¯, (Ü«∞O.U.,Ü«∞O.Ü«∞ãπ.ã≤., ÑÓ<å WO[hiOQÆ∞ HÍÖËr) ~Ú@∞¡ K≥Ñ≤ÊÜ«Ú<åfl~°∞:

''WO\˜=^ŒÌ x`«º=Ú <Õ#∞ Ñ¨ÓlOK«∞ QÆ$Ç¨Ï^Õ=`«Å =∞^è Œº™ê~ÚÉÏÉÏ <˘HõiQÍ #∞Ozux. ™ê~ÚÉÏÉÏ ÉèíQÆ=O`«∞_»∞.PÜ«∞# ™ê=∂#º ã «∞Ê~°∞+µ_»∞ HÍ_»∞. =∂ =∂=∞QÍ~°QÆ∞ N=∂<£|∂\©, <å ÉèÏ~°º, <å «e¡ Q˘ÑÊ ™ê~ÚÉèí‰õΩÎÅ∞. "å~°∞ ™ê~ÚÉÏÉÏ#∞Éè íQÆ=O`«∞x=Öˇ Ñ¨ÓlOK«∞"å~°∞. <Õ#∞ „H˘`« ÎQÍ +≤i_ôH˜áÈ~Ú#Ñ¨ÙÊ_˘Hõ<å_»∞ Ç¨~°u ã¨=∞Ü«∞=ÚÖ’ ™ê~ÚÉÏÉÏ q∞H˜ eHÀáÈnÌÑ≤ «∞_≥· Ü«ÚO_≥#∞. JHÍ~°=ÚQÍ "å~°∞ HÀÑ≤OK«∞K«∞,â◊Ñ≤OK«∞K«∞ ÉèíÜ«∞ÃÑ@∞ìK«∞O_çi. PÜ«∞# Ñ≤zÛ"å_® ÜÕ∞=∞#∞ãÖâ◊Ü«∞=Ú <å =∞#ã¨∞ûÖ’ "≥∞kÖˇ#∞. =∂=¸Å∞QÆ<Õ Ç¨~°uÑ¨ÓiÎÜ«∂Ü≥∞#∞. P<å\˜ ™êÜ«∞OHÍÅ=Ú <Õ#∞ ÉÏÉÏáê Œ=ÚÅ#∞ X «∞ÎK«∞O\˜x. JÑ¨ÙÊ_»∞ ÉÏÉÏ „¿Ñ=∞QÍ <å «Å#∞x=Ú~°∞K«∞, '<Õ#∞ Ñ≤zÛ"å_»#∞ HÍ#∞ !— J<≥#∞. ZO « Ü«∂â◊Û~°º=Ú!<å Ç¨Ï$^ŒÜ«∞QÆ`« ÉèÏ==Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞K«∞<åfl~°∞. "åiH˜≥eÜ«∞‰õΩO_» =∞#=Ú U ~°Ç¨Ïã¨º=ÚÅ#∞ ^•K«*ÏÅ=Ú. "å~°∞

Ü«∞O`«~åºq∞, <å Ü«∂`«‡ Ü≥ÚHõ¯ JO`«~åºq∞. "åiÜ«∞O «~åºq∞ «fi=Ú#∞ QÆ∂iÛ <åHõ<ÕHõ x Œ~°≈#=ÚÅ∞ HõeÔQ#∞."å~°∞ <å`À =∂\Ï¡_»∞#Ñ¨ÙÊ_»∞ <å Ç¨Ï$^ŒÜ«∞=ÚÖ’ ‰õÄ~°∞ÛO_ç,=∂\Ï¡_»∞"åx=Öˇ =∂\Ï¡_»∞"å~°∞. <å Ç¨Ï$^ŒÜ«∞=ÚÖ’ QÆÅÜ«∂Ö’K«#Å#∞, HÀiHõÅ#∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞ K«∞O_≥_ç"å~°∞. "å~°∞ <åÖ’

LáÈ^•… «=Ú

6 7

Q


3

Q

3#∞#fl ÉèíQÆ=O «∞_»∞. "åˆ~ ÉèíQÆ=O «∞_»x xâ◊Û~ÚOK«∞@Ö’ <åÔH\ì

ãÖHÀK«=Ú ÖË‰ õΩO_≥#∞. XH˘¯Hõ¯Ñ¨ Ù Ê_ »∞ "åix <Õ#∞

Ñ¨sH∆OK«∞K«∞O\˜x. „Ñü Ñ¨sHõ∆Ö’ "å~°∞ ã¨~°fiA˝ÅxÜ«Ú, "åi

~ÚKåÛù#∞™ê~°=Ú ã¨~°fi=Ú#∞ #_çÑ≤OK≥ Œ~°#∞ XˆH #=∞‡Hõ=Ú

HõÅ∞QÆ∞K«∞O_≥#∞——.

4. ~å=Ù|Ç¨Ï Œ∂Ì~ü Ü«∞"£∞._»|∞¡º. „Ñ¨ è•<£ „"åã≤# '+≤i_ô ™ê~ÚÉÏÉÏ—

Ü«∞#∞ „QÆO^ä Œ=Ú#‰õΩ LáÈ^•…`«=ÚÖ’ Q“~°=hÜ«ÚÅ∞#∞,J=∞~å=uÖ’ „Ñ¨ã≤kú ÔHH˜ # =H©Å∞#∞ #QÆ∞ ^•^•™êÃÇÏ|∞ MÏÑ¨~¤~Ú@∞¡ K≥Ñ≤ÊÜ«Ú<åfl~°∞ :

' 'N ™ê~ÚÉÏÉÏ „Ñ ü"åi Ü«∞O`«~ °OQÆ=∞O^Œ∞ "≥∞^ŒÅ∞

PÖ’K«#ÅxflÜ«Ú ≥eã≤# "åx=Ö =ÙO_ç, "åi HÀiHõÅ∞ f~°∞ÛK«∞

ã∞YãO`À+=ÚÅ∞ HõÅ∞QÆ*ËÜ«Ú K«∞O_≥_ç"å~°∞. PÜ«∞# Éèí∂q∞ÃÑ·

#_»Ü«∂_»∞ ≥·==∞<Õ ÉèÏ==Ú HõÅ∞QÆ∞K«∞O_≥#∞——

5. ^•ã¨QÆ∞ =∞Ç¨~åA «=∞ 'ãÎ=# =∞O[i— Ü«∞#∞ ™ÈÎ„ «=Ú #O Œ∞™ê~ÚÉÏÉÏ#∞ [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ ã¨$+≤ ìHõ~° ÎQÍ#∞, x~°‡Å"≥∞ÿ#Ü«∞O «~å «‡QÍ#∞ x «º âßO «=¸iÎQÍ#∞ =i‚Oz Ü«Ú<åfl~°∞.

6. ¿ÇÏ=∂_£ÑÖ`«∞ N ™ê~Úã¨K«Ûi„`«=Ú Ü≥ÚHõ¯ "≥Ú^Œ\˜J è•ºÜ«∞=ÚÖ’ ™ê~ÚÉÏÉÏ#∞ QÀ èŒ∞=∞Å∞ qã¨~°∞K«∞O_ç# Ü≥ÚHõqO «Ü≥∂yQÍ =i‚OK≥#∞. HÍx ~å#∞ ~å#∞ ÉÏÉÏ`À ãÖ|O èŒ=ÚÃÑiy# H˘Åk, ÉÏÉÏ#∞ ÉèíQÆ=O`«∞_»xÜ«Ú, ™êH∆Í`«Ê~°„|Ç¨Ï‡ãfi~°∂ÑÙ_»xÜ«Ú K≥Ñ≤ÊÜ«Ú<åfl~°∞.

7. +≤i_ô Éèí‰õΩÎÅO Œ~°∞, =ÚYº=ÚQÍ =∂ èŒ=~å=Ù Õâ◊áêO_Õ =Ù~°Ñ¶π âßº=∂Ü«∞#∞"å~°∞ ÉÏÉÏ‰õΩ q∞H˜ e Éèí‰õΩÎÅ∞† =zÛ# Éèí‰õΩÎÅO Œi`À Hõeã≤"≥∞Åã≤ u~°∞QÆ∞`å_»∞. PÜ«∞<≥Å¡Ñ¨ÙÊ_»∞ ÉÏÉÏ#∞ '^Õ"å— Ü«∞xãOÉ’kèOK«∞"å_»∞.

D Éèí‰õΩÎÅO Œi Ü«∞aè„áêÜ«∞=ÚÅ#∞ J= èŒiOz, "å~°∞ K≥Ñ≤Ê#^•xÖ’x Ü«∞^•~°÷=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOz N ™ê~Ú Ü«∞=`å~°Ñ¨Ù~°∞+¨µ_»xÉèÏqOK≥ Œ=Ú QÍHõ !

LÑx+ £ „ Œ+ìÖ·# =∞# ÑÓ~°fi |∞∞+µÅ∞ ÉèíQÆ=O «∞_»∞ ã~åfiO «~åºq∞Ü«∞#∞ ã «º=Ú#∞ Œi≈Ozi. |$ÇÏ^•~°ºHõ, KèåO^ÀQÆº, Hõ~î°, âıfi`åâ◊fi «~°LÑx+ «∞ÎÅ∞ r=HÀ\`À ãÇÏ ã~°fi=ã∞Î ã=Ú^•Ü«∞"≥∞ÿ# „ÑHõ$u Ü«∞O «Ü«ÚÉèíQÆ=O`«∞x ~°K«#=∞xÜ«Ú, Jk Ü«∞O`«Ü«Ú #O`«~åºq∞KÕ, J#QÍã~°fi=Ú#∞ ã$+≤ìOz áêeOK≥_ç ÉèíQÆ=O «∞xKÕ, "åºÑ≤OÑ|_çÜ«Ú#fl ŒxÜ«Ú=HÍ¯ÕK«∞ K«∞#flk. D ã≤ •úO «=Ú#∞ x~°∂Ñ¨ KÕÜ«Ú@‰õΩ «y#Ü«Ú^•Ç¨Ï~°=Ú N ™ê~ÚÜÕ∞ ! D N ™ê~Ú ã¨K«Ûi„`«=Ú#∞,™ê~ÚÉÏÉÏ‰õΩ ãÖ|OkèOz# W «~° „QÆO äŒ=ÚÅ#∞ K«kq#"å~°∞ «Ñ¨ÊHõ~¸ ã¨ «º=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOz, Ü«∞^•~°÷=∞~Ú# N ™ê~Úx Œi≈OK«QÆÅ~°∞ !

LáÈ^•… «=Ú ãOÑÓ~°‚=Ú

ã¨^Œ∞æ~°∞ N ™ê~Ú<å^ä•~°Ê=∞ã¨∞Î

â◊√ÉèíO Éèí=`«∞

abcdef

LáÈ^•… «=Ú

8 9

Q


3

Q

3

N ™ê~Ú ãK«Ûi„ «=Ú"≥Ú Œ\˜ J è•ºÜ«∞=Ú


QÆ∞~°∞ Õ=`å ã¨∞Îu † u~°QÆe qã¨~°∞@ – ^•x "Õ •O « « «Îfi=Ú

QÆ∞~°∞ Õ=`åã¨∞Îu :

ÑÓ~°fi ãO„Ñ^•Ü«∂#∞™ê~°=Ú ¿ÇÏ=∂_£ÑO «∞ N ™ê~Ú ãK«Ûi„ «

„QÆO äŒ=Ú#∞ QÆ∞~°∞ Õ=`åã∞Îu`À „áê~°OaèOK«∞K«∞<åfl~°∞.

1. „Ñ„Ñ äŒ=∞=Ú# q¿Ñ¶∞flâ◊fi~°∞x ã‡iOK«∞K«∞ P@OHõ=ÚÅ#∞ ˘ÅyOz~¸ „QÆO^ä Œ=Ú [Ü«∞„Ñ¨^Œ=ÚQÍ ™êQÆ∞#@∞¡ "Õ_»∞H˘#∞K«∞N ™ê~Ú<å äŒ∞_Õ ™êH∆Í «∞Î N QÆËâ◊√_»x K≥ÑÙÊK«∞<åfl~°∞.

2. Ñ≤=∞‡@ N ã¨~°ã¨fif Õqx ã¨‡iOz Ü«∂"≥∞ «#h „QÆO äŒ ~°K«#‰õΩÑ¨ÙiH˘eÊ#O^Œ∞Å‰õΩ #=∞ã¨¯iOK«∞K«∞, N ™ê~ÚÜÕ∞ ã¨~°ã¨fifã¨fi~°∂Ñ¨ÙÖˇ · `«=∞ Hõ^ä Œ#∞ `å"Õ∞ QÍ#=Ú KÕÜ«ÚK«∞<åfl~°xK≥ÑÙÊK«∞<åfl~°∞.

3. « Œ∞Ñi ã$+≤ì, ã≤÷u, ÅÜ«∞ HÍ~°‰õΩÅQÆ∞ „|ÇÏ‡, q+µ‚, =∞¿ÇÏâ◊fi~°∞Å#∞„áêi÷Oz N ™ê~ÚÜÕ∞ „u=¸~åÎº «‡Hõ ã¨fi~°∂Ñ¨ÙÅxÜ«Ú, ã¨=∞~°÷ã ¨^Œ∞ æ~ °∞=ÙÅxÜ«Ú, "å~°∞ =∞#Å#∞ ãÖ™ê~°=∞#∞ #kx^•\OK«QÆÅ~°xÜ«Ú K≥ÑÙÊK«∞<åfl~°∞.

4. `«~°∞"å`« `«=∞ QÆ$Ç¨Ï^Õ=`«Ü«∞QÆ∞ <å~åÜ«∞ Pk<å^äŒ∞#‰õΩ#=∞ã¨ iOz, "å~°∞ H˘OHõ Õâ◊=ÚÖ’ "≥Åã≤~°xÜ«Ú, P Éèí∂q∞Ñ~°â◊√~å=Ú_»∞ ã=Ú„ Œ=Ú #∞O_ç ãOáêkOz# ŒxÜ«Ú K≥ÑÙÊK«∞,"åi =Oâ◊ =¸ÅÑ¨Ù~°∞+¨µx ™ÈÎ„ «=Ú KÕã≤i.

5. J@∞ Ñ≤=∞‡@ "åi QÀ„ « |∞∞+≤Ü«∞QÆ∞ Éèí~° •fi[=Úxx ã‡iOK≥#∞.JO ÕQÍHõ, Ü«∂[=Å∞¯º_»∞, Éèí$QÆ∞_»∞, Ñ~åâ◊~°∞_»∞, <å~° Œ∞_»∞, ã#Hõã#O Œ<å Œ∞Å∞, ã# «∞¯=∂~°∞_»∞, â◊√‰õΩ_»∞, â∫#‰õΩ_»∞, qâßfiq∞„ «∞_»∞,=t+¨µª_»∞, "åb‡H˜, "åã¨∞^Õ=Ù_»∞, *ˇ·q∞x, "≥·â◊OáêÜ«∞#∞_»∞,#=Ü≥∂wO„ Œ∞Å∞ =Ú#flQÆ∞ ÑÅ∞=Ù~°∞ =Ú#∞Å#∞, x=$uÎ, *Ï# Õ=Ù,™Èáê#∞, =ÚHÍÎÉÏ~Ú, [<å~°÷#∞_»∞, UHõ<å äŒ∞_»∞, <å=∞ Õ=Ù_»∞,«∞HÍ~å"£∞, HÍ<å›, #~°ÇÏi «k «~° J~åfip# Ü≥∂wâ◊fi~°∞Å#∞ ‰õÄ_®

„áêi÷OK≥#∞.

6. «~°∞"å « «# Ñ≤ å=∞Çï_≥·# ã^•t=Ù#‰õΩ, «O„_ç ~°Ñ¶Ú<å äŒ∞#‰õΩ,Hõ#fl «e¡H, z#fl «#=Ú #∞O_ç ÃÑOz ÃÑ ŒÌKÕã≤# "Õ∞# «Î‰õΩ, «# *Ëº+ª™È Œ~°∞#‰õΩ #=∞ã¯iOK≥#∞.

7. J@∞ÃÑ·# áê~î °‰ õΩÅ‰õΩ #=∞ã¨¯iOz, `«# „Q ÆO^ä Œ=Ú#∞UHÍ„QÆz «Î=Ú`À áê~åÜ«∞ KÕÜ«Ú_»x „áêi÷OK≥#∞.

8. z=~°QÍ «# QÆ∞~°∞=Ù, Œ åÎ=`å~°=Ú#∞ JQÆ∞ N ™ê~ÚÉÏÉÏ‰õΩ#=∞ã¯iOz, å#∞ "åiÃÑ· ÑÓiÎQÍ <å è•~°Ñ_ç Ü«Ú<åfl#x K≥ÑÙÊK«∞,D „ÑÑOK«=Ú q∞ äŒºÜ«∞xÜ«Ú, „|ÇÏ‡"Õ∞ ã «º=∞<Õ J#∞Éèí==Ú#∞

«#‰õΩ HõeyOK«∞ â◊HÎ "åiˆH HõÅ Œx K≥Ñ¨ÙÊK«∞, h „Ñ¨ÑÖK«=ÚÖ’<ÕÜÕ∞ r=ÙÅO Œ∞ Ñ¨~°=∂ «∞‡_»∞ x=ã≤OK«∞K«∞<åfl_À "å~°ÅO ŒiH˜#=∞ã¯iOK≥#∞.

Ñ~åâ◊~°∞_»∞, "åºã∞_»∞, âßO_çÅ∞º_»∞ "≥Ú ŒÅ∞QÍ QÆÅ"å~°Å∞ K≥Ñ≤Ê#ÉèíHÎ =∂~°æ=ÚÅ#∞ á⁄QÆ_ç =i‚Oz# Ñ≤=∞‡@, ¿ÇÏ=∂_£ÑÖ «∞ D „HÕkHõ äŒ#∞ K≥ÑÙÊ@‰õΩ „áê~°OaèOK≥#∞.

"≥Ú Œ\ J è•ºÜ«∞=Ú

10 11

Q


3

Q

31910 ãO. « Œ∞Ñi Ü≥ÚHõ<å\ L ŒÜ«∞=Ú# <Õ#∞ ti_ô =∞ã‘ Œ∞Ö’#∞#fl N ™ê~ÚÉÏÉÏ Œ~°≈#=Ú H˘~°‰õΩ "≥o§ux. JÑ¨ÙÊ_»∞ [iy# D„HÕk q+¨Ü«∞=Ú#∞ QÆ=∞xOz q∞H˜ e Ü«∂â◊Û~°ºÑ¨_çux. ÉÏÉÏ =ÚY„Ñ¨H∆Íà◊#=Ú QÍqOK«∞H˘x QÀ èŒ∞=∞Å∞ qã¨~°∞@‰õΩ ãÖã≤ Œ∞ú_»QÆ∞K«∞O_≥#∞."å~°∞ <ÕÅÃÑ· QÀ<≥ Ñ~°z, •xÃÑ· u~°∞QÆe Ü«ÚOzi. KÕ@Ö’ H˘xfl QÀ èŒ∞=∞Å∞áÈã≤H˘x, HõÑ¶h (K˘HÍ¯) KÕ «∞Å∞ ÃÑ·H =∞_»z, Ñ≤_çÔH_»∞ K˘ÑÙÊ# QÀ èŒ∞=∞Å∞"ÕÜ«ÚK«∞ qã~°™êyi. Jk K«∂z <åÖ’ <Õ#∞, ''D QÀ èŒ∞=∞Ñ≤O_çx ÉÏÉÏ

ÜÕ∞q∞KÕÜ«Ú#∞ ?—— PÜ«∞<≥O Œ∞Å‰õΩ QÀ èŒ∞=∞Å∞ qã¨~°∞K«∞O_≥#∞ ?

"å~°∞ aèH∆Í@#=ÚKÕ rqOK«∞"åˆ~ ! "åiH˜ QÀ^èŒ∞=∞Ñ≤O_ç`À <Õq∞

xq∞ «Î=Ú ? "åiH˜ Ñ≤O_ç xÅfi KÕÜ«∞=Åã≤# JQÆ «º=Ú ÖË Õ !—— Ü«∞xzOuOzux. JK«Û@‰õΩ =zÛ# =∞iH˘O`«=∞Ok ‰õÄ_» x>Ë ¡Ü«∂â◊Û~°º=∞QÆ∞flÅ~Úi. HÍx =∂Ö’ <≥=iH QÆ∂_» ÉÏÉÏ#∞ „ÑtflOK«∞@‰õΩè≥·~°º=Ú KåÅ‰õΩO_≥#∞. D ãÖQÆu "≥O@<Õ „QÍ=∞=ÚÖ’ "åºÑ≤OK≥#∞.

PÉÏÅ QÀáêÅ=Ú D qO « K«~°º#∞ K«∂K«∞@ÔH· ÉÏÉÏ = ŒÌ QÆ∞q∞QÆ∂_çi.#Å∞QÆ∞~°∞ „ã‘ÎÅ∞ Z@∞Å<À ™êÇ¨Ïã≤Oz =∞ã‘ Œ∞ "≥∞>¡H˜ ÉÏÉÏ#∞ „Ñ¨Hõ ‰õΩ[iÑ≤, "åˆ~ qã¨~°∞@ „áê~°OaèOzi. "å~°∞ u~°∞QÆe Ñ≤_çx KÕ «Ñ¨@∞ìH˘x,ÉÏÉÏ bÅÅ#∞ áê_»∞K«∞ qã∞~°∞@ ™êyOzi. D K«~°ºÅ#∞ K«∂z ÉÏÉÏ‰õΩHÀÑ¨=Ú =K≥Û#∞. HÍx, "åi „¿Ñ=∞‰õΩ ÉèíH˜ ÎH˜ q∞QÆ∞Å ãÖ`«ã≤Ozzé∞#=Ùfi#qfii. qã~°∞#ÑÙÊ_»∞ „ã‘ÎÅ∞ «=∞Ö’ åq∞@¡#∞H˘xi. ''ÉÏÉÏ‰õΩ

WÅ∞¡ Ñ≤Å¡Å∞ ÖË~°∞. Pã≤Îáêã¨∞ÎÅ∞ ÖË=Ù. "åiÃÑ· P è•~°Ñ¨_ç#"å~°∞, PÜ«∞#

áÈ+≤OK«=Åã≤# "åÔ~=~°∞#∞ ÖË~°∞. "å~°∞ aèH∆Í@#=ÚKÕ rqOK«∞"å~°∞

Hõ#∞Hõ "åiH˜ ~˘>ˇì KÕã≤H˘#∞@‰õΩ QÀ^èŒ∞=∞Ñ≤O_ç`À xq∞`«Î=Ú ÖË^Œ∞.

J\ì Ñïã≤÷ «∞ÅÖ’ ÉÏÉÏ‰õΩ QÀ èŒ∞=∞Ñ≤O_ç À <Õq∞Ñ¨x ? ÉÏÉÏ q∞QÆ∞Å

^ŒÜ«∂„~°Ì Ç¨Ï$^ŒÜ«Ú_»QÆ∞@KÕ =∞#H© Ñ≤O_çx ÑÖzÃÑ@∞ì#∞ HÍÉ’Å∞——

Dq èŒ=ÚQÍ =∞#=Ú# "Õ~fi~°∞ q èŒ=ÚÅ zOuOK«∞K«∞ áê_»∞K«∞ qã~°∞@=ÚyOz, Ñ≤O_çx <åÅ∞QÆ∞ ÉèÏQÆ=ÚÅ∞QÍ KÕã≤ Ü≥ÚH˘¯Hõ ~°∞ XH˘¯Hõ

ÉèÏQÆ=Ú#∞ fã≤H˘#∞K«∞O_çi. JO «=~°‰õΩ âßO «=ÚQÍ QÆ=∞xOK«∞K«∞#flÉÏÉÏ ÖËz HÀÑ¨=Ú`À "åix u@∞ìK«∞ x@¡<≥#∞.

''F =x «ÖÏ~å ! g∞‰õΩ Ñ≤zÛÑ\ì#^• ÜÕ∞q∞ ? Z=~°|ƒ ™⁄=∞‡#∞H˘x

Å∂\© KÕÜ«ÚK«∞O\i ? g∞ = ŒÌ #∞O_ç QÀ èŒ∞=∞Å∞ "å_»∞H˘O\<åÜÕ∞q∞ ?

U HÍ~°=Ú KÕ « Ñ≤O_çx Q˘OáÈ=Ù@‰õΩ Ü«∞uflOK«∞K«∞<åfl~°∞ ? ã~, ~Ú@∞¡

KÕÜ«Ú_»∞. Ñ≤O_çx fã≤H˘xáÈ~Ú „QÍ=∞ÑÙ ãiÇÏ Œ∞ÌÅÃÑ·x K«Å∞¡_»∞——. Jkqx Ü«∂ =x « ÖÏâ◊Û~°º=∞QÆflÅ~Úi, ã≤QÆ∞æÑ¨_çi, QÆ∞ã¨QÆ∞ã¨ÖÏ_»∞H˘#∞K«∞T~°∞ ãiÇÏ Œ∞ÌÅ = ŒÌ‰õΩ áÈ~Ú ÉÏÉÏ Ü«∂*Ï#∞™ê~°=Ú P Ñ≤O_çx K«e¡i.

<Õx^ŒO`«Ü«Ú Ez, +≤i_ô „Ñ¨[Å#∞ ÉÏÉÏ K«~°º#∞ QÆ∂iÛ„ÑtflOzux. TiÖ’ HõÅ~å *Ï_»º=Ú QÆÅ ŒxÜ«Ú •xx âßOuOÑKÕÜ«Ú@Hõk ÉÏÉÏ ™ê èŒ#=∞xÜ«Ú K≥Ñ≤Êi. JÑ¨ÙÊ_»∞ "å~°∞ qã≤i#q QÀ èŒ∞=∞Å∞HÍ=xÜ«Ú, "å~°∞ HõÅ~å *Ï_»º=Ú#∞ qãi TiHõ= «Å áê~°„^Àe~°xÜ«ÚK≥Ñ≤Êi. JÑ¨Ê\˜ #∞O_ç HõÅ~å `«ÔQæ#∞. „QÍ=∞=ÚÖ’x „Ñ¨[ÅO^Œ~°∞P#OkOzi. W ŒO «Ü«Ú qx# <å‰õΩ q∞H¯e ãO «ã=Ú HõeÔQ#∞. nxQÆ∂_®~°÷=Ú#∞ ≥eã≤H˘# ‰õΩ «∂Ç¨ÏÅ=Ú HõeÔQ#∞. QÀ èŒ∞=∞Ñ≤O_çH˜ HõÅ~å*Ï_»º=Ú#‰õΩ ãÖ|O^èŒ"Õ∞q∞? D Ô~O_çO\˜H˜ QÆÅ HÍ~°ºHÍ~°ãO|O èŒ"Õ∞q∞ ? XHõ\ ~ÚOH˘Hõ •x<≥@∞¡ âßOuOÑ*ËÃã#∞ ? W ŒO «Ü«ÚJQÀK«~°=ÚQÍ `ÀK≥#∞. JO Œ∞KÕ <Õ#∞ «Ñ¨ÊHõ ~¸ q+¨Ü«∞=Ú#∞ QÆ∂iÛ„"åã≤ ÉÏÉÏ bÅÅ#∞ =∞#™ê~å áê_»∞H˘# =ÅÜ«Ú#x xâ◊Û~ÚOK«∞H˘O\x.D bÅ#∞ Ez ~Ú@∞¡ ÉèÏqOK«∞H˘x ÇÏ$ ŒÜ«∂#O Œ ÑÓi «∞_»#~Úux.D „ÑHÍ~°=ÚQÍ ÉÏÉÏ ãK«Ûi„ «#∞ „"åÜ«Ú@‰õΩ „¿Ñ~Ñ≤OÑ|_çux. J>Ë¡ÉÏÉÏ Hõ$áêHõ\ÏHõ∆=ÚÅKÕ Pj~åfi Œ=ÚÅKÕ „QÆO äŒ=Ú xifiÑ¶∞fl=ÚQÆ#∞,[Ü«∞„Ñ Œ=ÚQÆ#∞ ÑÓiÎÜ≥ÿ∞#k.

u~°QÆe qã¨~°∞@ – ^•x "Õ •O « « «Îfi=Ú :u~°∞QÆe qã~°∞@#∞ QÆ∂iÛ +≤i_ô „Ñ[Å#∞H˘#∞suÜÕ∞ HÍHõ •xÖ’

"Õ •O « ÉèÏ==Ú ‰õÄ_® HõÅ Œ∞. ™ê~ÚÉÏÉÏ +≤i_ô Ü«∞O Œ∞ ã∞=∂~°∞ 60

"≥Ú Œ\ J è•ºÜ«∞=Ú

12 13

Q


3

Q

3

D „QÆO äŒ ~°K«#‰õΩ =ÚYº HÍ~°=Ú† „QÆO äŒ ~°K«#‰õΩ Ñ¨Ó#∞H˘#∞@‰õΩJã¨=∞~°÷ «–ÉÏÉÏ JÉèíÜ«∞=Ú† "å_®Ö’ f„= "åyfi"å Œ=Ú†

'¿ÇÏ=∂_£ÑÖ «∞— J#∞ a~°∞ Œ∞#‰õΩ =¸ÅHÍ~°=Ú, QÆ∞~°∞=Ù Ü≥ÚHõ P=â◊ºHõ «

D „QÆO äŒ ~°K«#‰õΩ =ÚYºHÍ~°=Ú

"≥Ú Œ\ Ü«∞ è•ºÜ«∞=ÚÖ’ QÀ èŒ∞=∞Å∞ qãi Ü«∂ Ñ≤O_çx Ti|Ü«∞@

K«e¡ HõÅ~å *Ï_»º=Ú#∞ «iq∞"Õã≤# ÉÏÉÏ qO « K«~°º#∞ =i‚Ozux.

W ÕQÍHõ N ™ê~Ú Ü≥ÚHõ ~Ú «~° =∞Ç≤Ï=∞Å∞ qx ãÖ`À+≤Ozux. P

ãÖ`À+¨"Õ∞ #hfl „QÆO äŒ=Ú „"åÜ«Ú@‰õΩ Ñ¨ÙiH˘eÊ#k. J ÕQÍHõ ÉÏÉÏQÍi

qO « bÅÅ∞#∞ K«~°ºÅ∞#∞ =∞#ã¨∞û# HÍ#O Œ=Ú HõÅ∞QÆ*ËÜ«Ú#∞† Jq

Éèí‰õΩÎÅ‰õΩ É’ èŒ#Å∞QÍ LÑHõiOK«∞#∞† «∞ Œ‰õΩ áêÑ=ÚÅ∞ É’Q˘@∞ì#∞ QÆ •

Ü«∞x ÉèÏqOz ÉÏÉÏ Ü≥ÚHõ Ñq„ « rq «=Ú#∞, "åi É’ èŒ#Å#∞ „"åÜ«∞

"≥Ú Œe_çux. Ü≥∂wâ◊fi~°∞x rq « K«i„ « «~° =Ú#∞ <åºÜ«∞=Ú#∞ HÍ Œ∞.

Jk =∞#‰õΩ ã «º=Ú#∞, P è•ºu‡Hõ=Ú#∞<≥·# =∂~°æ=Ú#∞ EÑÙ#∞.

UO_»∞¡ x=ã≤OK≥#∞. D HÍÅ=∞O`«Ü«Ú "å~°∞ u~°∞QÆe qã¨~°∞K«∞<ÕÜ«ÚO_çi! x «º=Ú "å~°∞ qã¨~°∞#k QÀ èŒ∞=∞Å∞ HÍ=Ù, Éèí‰õΩÎÅ Ü≥ÚHõáêÑ=ÚÅ∞, =∞<À qKå~°=ÚÅ∞ "≥Ú ŒÅQÆ∞#q. u~°∞QÆe Ü≥ÚHõ „HOk~å~ÚHõ~°‡† g∞k ~å~Ú ÉèíHÎ† KÕu`À Ñ@∞ìH˘x# Ñ≤_ç *Ï#=Ú. *Ï<À ŒÜ«∞=Ú#‰õΩQÍx, P «‡ ™êH∆Í`å¯~°=Ú#‰õΩ QÍx "≥Ú@ì"≥Ú Œ@ áêÑ=ÚÅ#∞, HÀiHõÅ#∞«∞_çz "ÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞. J@∞ Ñ≤=∞‡@ „uQÆ∞ ~åÇ≤Ï «º=Ú á⁄O Œ=Ö#∞.

JÇÏOHÍ~°=Ú#∞ K«OÑÙH˘#=ÅÜ«Ú#∞.

Wk q#QÆ<Õ Hõc~°∞ Hõ äŒ [˝Ñ≤ÎH˜ =K«∞Û#∞. XHõ<å_»∞ „ã‘Î Ü≥ÚHõ ≥u~°∞QÆeÖ’ ^è•#º=Ú#∞ "Õã≤ qã¨~°∞K«∞O_≥#∞. ^•xx K«∂z Hõc~°∞ÜÕ∞_»fi™êÔQ#∞. xÑü x~°O[#∞_»#∞ Ü≥ÚHõ ™ê^èŒ∞Ñ¨ÙOQÆ=Ù_»k K«∂zHÍ~°=∞_»∞QÆQÍ Hõc~°∞ ~Ú@∞¡ ["åaK≥Û#∞† ''<Õ#∞ ‰õÄ_® P è•#º=Ú=Öˇ „Ñ¨ÑÖK«=∞#∞ u~°∞QÆeÖ’ qã¨~°|_≥^Œ#∞ Hõ^• ?—— ^•xH˜xÑüx~°O[#∞_ç@∞¡ | Œ∞Å∞ K≥ÃÑÊ#∞ :

''ÉèíÜ«∞=Ú ÖË Œ∞ ! u~°∞QÆe Ñ≤_çx QÆ\ìQÍ Ñ¨@∞ìH˘#∞=Ú. J#QÍ

*Ï˝#=Ú#∞ q_»∞=‰õΩ=Ú. <Õ<≥@∞¡ QÆ\ìQÍ Ñ¨\ìÜ«Ú<åfl<À h=Ù#∞ J>Ë¡

KÕÜ«Ú=Ú. =∞#ã¨∞û#∞ ˆHO„nHõiOK«∞=Ú. Œ∂~°=ÚQÍ áÈhÜ«∞‰õΩ=Ú.

JO «~å «‡#∞ EK«∞@‰õΩ Œ$+≤ìx JO «~°∞‡Y=Ú QÍx=Ú‡. h=Ù «Ñ¨ÊHõ

~°H∆OÑ|_≥ Œ=Ù——.

"≥Ú Œ\ J è•ºÜ«∞=Ú ãOÑÓ~°‚=Ú

ã¨^Œ∞æ~°∞ N ™ê~Ú<å^ä•~°Ê=∞ã¨∞Î


abcdef



Ô~O_»= J è•ºÜ«∞=Ú

14 15

Q


3

Q

3Ü≥∂QÆ∞Å K«i„ «Å∞ gxÜ«∞O Œ∞ QÆÅ=Ù. ÉèíHõÎ bÖÏ=∞$ «=ÚÖ’x 31, 32,33 J è•ºÜ«∞=ÚÅO Œ∞#∞, ãO «Hõ ä•=∞$ «=ÚÖ’x 57= J è•ºÜ«∞=∞O Œ∞#∞™ê~ÚÉÏÉÏ rq « K«i„ «Ü«Ú, "åi É’ èŒ#Å∞ K«Hõ QÍ qâ◊nHõiOÑ|_ç#q.Wq ™ê~ÚbÖÏ =∂ã¨Ñ¨„uHõ, ãÖÑ¨Ù@=Ú 17, ãÖzHõÅ∞ 11, 12 #O Œ∞„ÑK«∞i «=ÚÅ∞. K« Œ∞=~°∞Å∞ D Ü«∞ è•ºÜ«∞=ÚÅ∞ ‰õÄ_® ÑiîOK«=Ö#∞.N ™ê~ÚÉÏÉÏ J Œ∞ƒù «bÅÅ∞ ÉÏO„^• x"åã≤xÜ«∞QÆ∞ N=∞u ™êq„fÉÏ~Ú~°Ñ¶¨Ú<å^ä£ `≥O_»∂Å¯~üKÕ z#fl Ñ¨Ùã¨ÎHõ=ÚÖ’ K«Hõ¯QÍ =i‚OÑ¨|_ç#q.^•ã¨QÆ∞ =∞Ç¨~åAQÍ~°∞ ‰õÄ_» N™ê~Ú áê@Å∞ =∞^èŒ∞~°=ÚQÍ„"åã≤Ü«Ú<åfl~°∞. QÆ∞[~åf ÉèÏ+Ö’ Jg∞^•ãπ Éèí"åx "≥∞ÇÏ`å Ü«∞#∞ Éèí‰õΩÎ_»∞N ™ê~Ú Hõ äŒÅ#∞ =Ú„kOz<å~°∞. ™ê~Ú<å äŒ„Ñ¨Éèí J#∞ =∂ã¨Ñ¨„uHõ+≤i_ôÖ’x ^ŒH˜ ∆aèHõ ∆ ãÖã¨ ÷ "å~°∞ „Ñ¨K«∞iOz Ü«Ú<åfl~°∞. Wxfl„QÆO äŒ=ÚÅ∞O_»QÍ „Ñ¨ã¨∞Î « ã¨K«Ûi„ « „"åÜ«Ú@‰õΩ HÍ~°"Õ∞q∞ ? ^•xÜ«∞=ã~°"Õ∞q∞ ? Ü«∞x Z=Ô~·##∞ „ÑtflOÑ =K«∞Û#∞.

nxH ["å|∞ q∞H¯e ÕeHõ ! ™ê~ÚÉÏÉÏ rq « K«i„ « ã=Ú„ Œ=Ú=Ö qâßÅ"≥∞ÿ#k, Ö’ ≥·#k. JO Œ~°∞ nxÜ«∞O Œ∞ =Úxy ÉèíHÎ*Ï#=ÚÅ#∞=∞∞Å#∞ "≥eH˜fã≤ HÍ=Åã≤#"åiH˜ ÑÖz ÃÑ@ì=K«∞Û#∞. N ™ê~ÚÉÏÉÏhu É’ èŒHõ=∞QÆ∞ Hõ äŒÅ∞, bÅÅ∞ q∞H˜ e Ü«∂â◊Û~°º=Ú#∞ HõÅ∞QÆ*ËÜ«Ú#∞.Jq =∞<ÀqHõÅ`« K≥Ok#"åiH˜, qKå~°„QÆã¨∞ÎÅ‰õΩ âßOu ã¨=∞‰õÄiÛÜ«∂#O Œ=Ú HõÅ∞QÆ*ËÜ«Ú#∞. WÇÏÑ~°=ÚÅ‰õΩ HÍ=Åã≤# *Ï#=Ú#∞ |∞kúxWK«∞Û#∞. "Õ Œ=ÚÅ=Öˇ ~°O[Hõ=ÚÅ∞#∞ LÑ¨ Õâ◊Hõ=ÚÅ∞#∞#QÆ∞ ÉÏÉÏ„ÑÉ’ èŒ=ÚÅ∞ qx, "åxx =∞##=Ú KÕã≤#KÀ Éèí‰õΩÎÅ∞ "åOzèOK«∞#q, J#QÍ„|ÃÇ·Ï‡HõºÜ≥∂QÆ=Ú, JëêìOQÆÜ≥∂QÆ „áêgº=Ú, è•º<å#O Œ=Ú á⁄O ≥ Œ~°∞.JO Œ∞KÕ ÉÏÉÏ bÅÅ#∞ ÑÙãÎHõ ~°∂Ñ=Ú# „"åÜ«∞ xâ◊Û~ÚOzux. ÉÏÉÏ#∞ã¨=∂kèH˜ =ÚO^Œ∞ K«∂_»x Éèí‰õΩÎÅ‰õΩ D bÅÅ∞ q∞QÆ∞Å P#O^Œ=ÚHõÅ∞QÆ*ËÜ«Ú#∞. JO Œ∞KÕ « ÉÏÉÏQÍi Ü«∂ «‡ ™êH∆Í`å¯~° Ñ¶e «=∞QÆ∞ÑÅ∞‰õΩÅ∞, É’ èŒÅ∞ ã=∞‰õÄ~°∞Û@‰õΩ ÑÓ#∞H˘O\x. ™ê~ÚÉÏÉÏÜÕ∞ ~¸

„QÆO äŒ ~°K«#‰õΩ Ñ¨Ó#∞H˘#∞@‰õΩ Jã¨=∞~°÷ « – ÉÏÉÏ JÉèíÜ«∞=Ú :N ™ê~Ú ãK«Ûi„ « „QÆO äŒ ~°K«#‰õΩ «y# ã=∞~°÷ « QÆÅ"å_»#∞ HÍ#x

¿ÇÏ=∂_£ÑÖ «∞ ÉèíÜ«∞Ñ¨_≥#∞. J «_ç@¡#∞H˘<≥#∞ : ''<å Ü≥ÚHõ ã¨xflÇ≤Ï «¿ãflÇ≤Ï «∞x rq «K«i„ «ÜÕ∞ <å‰õΩ ≥eÜ«∞ Œ∞. <å =∞#¿ãû <å‰õΩ QÀK«~°=ÚHÍ‰õΩ#flk. W\˜ ì ã≤ ÷uÖ’ XHõ Ü≥∂wâ◊fi~°∞x K«i„`«#∞ <Õ<≥@∞¡„"åÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞ Œ∞#∞? J=`å~° ÑÙ~°∞+µÅ ÅHõ∆=ÚÅ <≥@∞¡ =i‚OK«QÆÅ#∞?"Õ Œ=ÚÖË "åix á⁄QÆ_»ÖË‰õΩO_≥#∞. `å#∞ Ü≥∂yÜ«∞~Ú# QÍx Ü≥∂yÜ≥ÚHõ rq «=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOÑ*ÏÅ_»∞. J\ìKÀ "åi =∞Ç≤Ï=∞Å#∞ <Õ<≥@∞¡H©iÎOK«QÆÅ#∞ ? ã¨Ñ¨ Î ã¨=Ú„^Œ=ÚÅ Ö’`«∞#∞ Q˘Å∞= =K«∞Û#∞.PHÍâ◊=Ú#∞ QÆ∞_»¤Ö’ "Õã≤ =¸Ü«∞=K«∞Û#∞. HÍx Ü≥∂wâ◊fi~°∞x K«i„ «„"åÜ«Ú@ |Ç¨ïHõ+¨ì=Ú. Wk Q˘Ñ¨Ê ™êÇ¨Ïã¨ Hõ$`«º=∞x ‰õÄ_® <å‰õΩ≥eÜ«Ú#∞—— JO Œ∞=Å# #Å∞QÆ∞iÖ’ #=ÙfiÅáêÅQÆ∞ Œ∞<Õ"≥∂#x ÉèíÜ«∞Ñ_ç

N ™ê~¸â◊fi~°∞x J#∞„QÆÇ¨Ï=Ú H˘~°‰õΩ „áêi÷OK≥#∞.

=∞Ç~å„+ì Õâ◊=ÚÖ’x „Ñ èŒ=∞ HõqÜ«Ú, Ü≥∂wâ◊fi~°∞_»∞#QÆ∞ *Ï<Õâ◊fi~°=∞Ç¨~åA Ü≥∂QÆ∞Å K«i„ « „"åã≤# "åix ÉèíQÆ=O «∞_»∞ „¿Ñq∞OK«∞#xK≥Ñ≤ÊÜ«Ú<åfl~°∞. U Éèí‰õΩÎÅ∞ Ü≥∂QÆ∞Å K«i„ «Å#∞ „"åÜ«∞ ‰õΩ «∂ÇÏÅ Ñ_≥ Œ~À"åi HÀiHõÅ∞ <≥~°"Õ~°∞#@∞¡, "åi „QÆO äŒ=ÚÅ∞ H˘#™êQÆ∞#@∞¡ KÕÜ«Ú@‰õΩÜ≥∂QÆ∞Å<ÕHõ =∂~°æ=ÚÅ #=ÅOaOK≥^Œ~°∞. Ü≥∂QÆ∞ÖË Ü«∞\˜ìÑ¨xH˜„¿Ñˆ~Ñ≤O «∞~°∞. ^•xx <≥~°"Õ~°∞Û@‰õΩ Éèí‰õΩÎx HÍ~°=∂„ «∞xQÍ #∞Oz"åi "åi HÍ~°º=ÚÅ#∞ "åˆ~ H˘#™êyOK«∞H˘<≥^Œ~°∞. 1700 â◊HõãO= «û~°=ÚÖ’ =∞Ç‘ÏÑu ÑO_ç «∞_»∞ Ü≥∂wâ◊fi~°∞Å K«i„ «Å#∞ „"åÜ«Ú@‰õΩHÍOH∆OK≥#∞. Ü≥∂QÆ∞Å∞ P «xx „áÈ «ûÇ≤ÏOz P HÍ~°º=Ú#∞ H˘#™êyOzi.J>Ë¡ 1800 â◊Hõ ãÖ= «û~°=ÚÖ’ ^•ã¨QÆ∞ Ü≥ÚHõ ¿ã=#∞ P"≥∂kOzi.=∞Ç‘ÏÑü <åÅ∞QÆ∞ „QÆO äŒ=ÚÅ#∞ „"åÃã#∞. Jq ÉèíHõÎ q[Ü«∞=Ú, ãÖ «

q[Ü«∞=Ú, ÉèíHõÎ bÖÏ=∞$ «=Ú, ãÖ « bÖÏ=∞$ «=Ú J#∞#q. •ã¨QÆ∞„"åã≤#q ÉèíHõÎbÖÏ=∞$ «=Ú, ãÖ «Hõ ä• =∞$ «=Ú#∞ =∂„ «"Õ∞. P èŒ∞xHõ


16 17

Q


3

Q

3HÍ~°º=Ú#‰õΩ ##∞fl „áÈ «ûÇ≤ÏOK≥#∞. <å Ü«∞ÇÏOHÍ~°=Ú#∞ "åi áê Œ=ÚÅÃÑ·#∞Oz â◊~°O\x. HÍ=Ù# <å =∂~°æ=Ú ã=º"≥∞ÿ# ŒxÜ«Ú ÉÏÉÏ ~ÚÇÏÑ~°™œYº=ÚÅ∞ «ÑÊHõ ŒÜ«∞KÕÜ«Ú#xÜ«Ú #q∞‡Ü«ÚO\x.

<å Ü«∞O «@ <Õ#∞ D „QÆO äŒ ~°K«#‰õΩ ÉÏÉÏ Ü≥ÚHõ Ü«∞#∞=∞uxá⁄O ŒÖË‰õΩO\x. =∂ èŒ=~å=Ù Õâ◊áêO_Õ L~°Ñ¶π âßº=∂ J#∞"å~°∞ ÉÏÉÏ‰õΩ=ÚYºÉèí‰õΩÎ_»∞. "åix <å «~°ÑÙ# ÉÏÉÏ#∞ „áêi÷OK«=∞O\x. <å «~°∞ÑÙ#"å~°∞ ÉÏÉÏ`À x@¡xi. ''D J<åfl™êÃÇÏ|∞ g∞ rq « K«i„ «#∞ „"åÜ«∞HÍOH˜∆OK«∞K«∞<åfl_»∞. '<Õ#∞ aèH∆Í@#=ÚKÕ rqOK«∞ Ñ¶¨H©~°∞#∞. <årq « K«i„ « „"åÜ«∞#=ã¨~°=Ú ÖË Œ—x Ü«∞#= Œ∞Ì ! g∞~°∞ ã¨=∞‡uOzã¨Ç¨Ü«∞Ñ¨_ç#KÀ "å~°∞ „"åÃã^Œ~°∞. ÖË^• g∞ Hõ$Ñ¨ÜÕ∞ ^•xxã≤kúOÑ¨*ËÜ«Ú#∞. g∞ Ü≥ÚHõ¯ Ü«∞#∞=∞u Ü«∂j~åfi^Œ=Ú ÖËx^ÕÜÕ∞kÜ«Ú [Ü«∞„Ñ Œ=ÚQÍ KÕÜ«∞ÖË=Ú——. Jk qx#O «<Õ N ™ê~ÚÉÏÉÏ=∞#ã¨∞û Hõiy, <å‰õΩ Tn „Ñ¨™ê Œ=Ú ÃÑ\ì Ü«∂j~°fikOK≥#∞. =∞iÜ«Ú(âßº=∂`À) x@∞¡ K≥Ñ¨Ê ^˘_»OÔQ#∞. ''Hõ äŒÅ#∞, J#∞Éèí==ÚÅ#∞ „áÈQÆ∞

KÕÜ«∞=∞#∞=Ú. JHõ¯_»Hõ¯_» H˘xfl =ÚYº q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ @∂H©QÍ

„"åÜ«∞=∞#∞. <Õ#∞ ã¨Ç¨Ü«∞=Ú KÕÃã Œ#∞. "å_»∞ xq∞ «Î=∂„ «∞_Õ. <å

rq « K«i„ « <Õ<Õ „"åã≤ <å Éèí‰õΩÎÅ HÀiHõÅ∞ <≥~°"Õ~°Û=Öˇ#∞. "å_»∞ «#

Ü«∞Ç¨ÏOHÍ~°=Ú#∞ q_»∞==Öˇ#∞. ^•xx <å áê Œ=ÚÅÃÑ·# Éˇ@ì=Öˇ#∞.

Z=~°~Ú`Õ "åi rq`«=ÚÖ’ x@∞¡ KÕÃã^Œ~À "åiH˜ <Õ#∞ q∞H˜¯e

ãÇÜ«∞Ñ_≥ Œ#∞. <å rq « K«~°ºÅH˘~°H HÍ Œ∞. ™ê èŒº"≥∞ÿ#O « =~°‰õΩ "åi

QÆ$Ç¨ÏHõ$`«º=ÚÅO^Œ∞#∞ `À_»Ê_≥^Œ#∞. "åx Ü«∞Ç¨ÏOHÍ~°=Ú Ñ¨ÓiÎQÍ

Ñ¨_çáÈ~Ú# Ñ≤=∞‡@ Jk =∞K«∞Û#‰õΩ ‰õÄ_» ÖË‰õΩO_»∞#Ñ¨ÙÊ_»∞ <Õ#∞ "åx

=∞#ã∞ûÖ’ „Ñ"ÕtOz <å K«i„ «#∞ <Õ<Õ „"åã≤H˘O Œ∞#∞. <å Hõ äŒÅ∞ É’ èŒÅ∞

q#fl Éèí‰õΩÎÅ‰õΩ ÉèíHÎ qâßfiã=ÚÅ∞ ‰õΩ Œ∞~°∞#∞. "å~°∞ P «‡ ™êH∆Í`å¯~°=Ú#∞

„|Ç‡#O Œ=Ú#∞ á⁄O ≥ Œ~°∞. h‰õΩ Àz# •x<Õ h=Ù x~åú~° KÕÜ«Ú@‰õΩ

„Ñ¨Ü«∞uflOK«‰õΩ=Ú. W`«~°∞Å Jaè„áêÜ«∞=ÚÅ#∞ H˘\˜ì"ÕÜ«Ú@‰õΩ

„Ñ¨Ü«∞uflOK«‰õΩ=Ú. U q+¨Ü«∞=Ú ÃÑ·##∞ H©_»∞ "Õ∞Å∞ ZOK«∞ q"å Œ=Ú

‰õÄ_» Œ∞——.

q"å Œ=∞#QÆ<Õ ##∞fl '¿ÇÏ=∂_£ÑO «∞— Jx Ñ≤Å∞Û@‰õΩ HÍ~°"Õ∞"≥∂g∞‰õΩ K≥ÃÑÊ Œ##∞ "åQÍÌ#=Ú [˝Ñ≤ÎH˜ =zÛ#k. WÑ¨ÙÊ_»∞ ^•x<Õ g∞‰õΩK≥ÑÊÉ’=ÙK«∞<åfl#∞. HÍHÍ™êÃÇÏ|∞ nH∆ ü, <å<å™êÃÇÏ|∞ KåO^À~° ~°∞Å`À<Õ<≥‰õΩ¯= ¿ãflÇÏ=Ú`À #∞O\x. "å~°∞ ##∞fl +≤i_ô áÈ~Ú ÉÏÉÏ Œ~°≈#=ÚKÕÜ«Ú=∞x |Å=O «=Ú KÕã≤i. J>Ë¡ KÕÃã Œ#x "åiH˜ <Õ#∞ "åQÍÌ#=ÚKÕã≤ux. D =∞ èŒºÖ’<Õ À [iy#k. Jk <å +≤i_ô „Ñ¨Ü«∂=Ú#Hõ_»∞¤Ñ_ç#k. Ö’<å"åÖÏÖ’ #∞#fl <å ¿ãflÇ≤Ï «∞x H˘_»∞‰õΩ [|∞ƒÑ_≥#∞. <å¿ãflÇ≤Ï`«∞_»∞ =∞O^Œ∞Å∞, =∞O„`«=Ú ÅxflÜ«Ú #∞Ñ¨Ü≥∂yOK≥#∞ QÍxx+ÊùÅ=∞Ü≥∞º#∞. [|∞ƒ «QÆæÖË Œ∞. «∞ Œ‰õΩ "åx QÆ∞~°∞=Ù#∞ Ñ≤eÑ≤OK«∞H˘x„Ñ¨Hõ # ‰õÄ~°∞ÛO_»Éˇ@∞ìH˘<≥#∞. HÍx „Ñ¨Ü≥∂[#=Ú ÖË‰õΩO_≥#∞. DãÖQÆu qx, ''<å ¿ãflÇ≤Ï «∞x ‰õΩ=∂~°∞x ~°H∆OK«ÖË#\ì QÆ∞~°∞=Ù Ü≥ÚHõ

„Ñ ¨Ü≥∂[#"Õ∞q∞ ? QÆ∞~ °∞=Ù =∞#‰õΩ Uq∞Ü«Ú ã¨Ç¨Ü«∞=Ú

KÕÜ«∞ÖË#Ñ¨ÙÊ_»∞ <Õ#∞ +≤i_ô ÜÕ∞Å áÈ=Öˇ#∞ ?—— Jx ÉèÏqOz, +≤i_ô„Ñ¨Ü«∂=Ú#∞ =∂#∞H˘O\˜x. HÍx HÍ#∞#flk HÍHõ=∂# Œ∞. Jk ~¸„HÕk q èŒ=ÚQÍ [iÔQ#∞.

<å<å™êÃÇÏ|∞ KåO^À~°¯~ü „áêOfÜ«∞ Ô~"≥#∂º JkèHÍi.L^ÀºQÆs`åº Ü≥ÚHõ<å_®Ü«∞# =ã¨~¸H˜ Ñ¨~°º@#ÔH· áÈ=ÙK«∞O_≥#∞.~îåÏ#∞O_ç ^•^Œ~°∞‰õΩ =zÛ Ü«∞K«Û@ =ã¨~¸ áÈ=Ù |O_çH˘~°‰õΩHõxÃÑ@∞ìH˘x Ü«ÚO_≥#∞. DÖ’QÍ ÉÏO„^• Ö’HõÖò |O_ç =K≥Û#∞. •xÖ’‰õÄ~˘Ûx ÉÏO„^• =zÛ, ##∞fl Ñ≤eÑ≤Oz +≤i_ô „Ñ¨Ü«∂=Ú#∞ "å~Ú^•"Õã≤#O Œ∞Å‰õΩ <åÃÑ· HÀÑ≤OK≥#∞. <å<å K≥Ñ≤Ê#k ãÖ`À+¨ •Ü«∞Hõ=ÚQÆ#∞ã¨=∞‡`«=ÚQÍ#∞ LO_≥#∞. JO^Œ∞KÕ <å ~å„uÜÕ∞ +≤i_ôH˜ áÈ=xâ◊Û~ÚOzux. ™ê=∂#∞Å∞ Hõ@∞ìH˘x +≤i_ô |Ü«∞Å∞ Õiux. ÉÏO„^•#∞O_ç • Œ~°∞ "≥o§ JK«Û@ =∞<å‡_£ "≥à◊√§ Ô~·Å∞ ZHõ =Ö#x J#∞H˘O\x.J@∞Å<Õ • Œ~°∞‰õΩ \Hõ @∞ì H˘x, Ô~·Å∞ ~åQÍ<Õ ZH¯ ‰õÄ~°∞ÛO\x. |O_çWHõ |Ü«∞Å∞ Õ~°∞##QÍ, =∞ÇÏ=∞‡nÜ«Ú_˘Hõ_»∞ <Õ#∞ ‰õÄ~˘Ûx# ÃÑ>ìÖ’xH


18 19

Q


3

Q

3ÇÏ_®q_çQÍ =zÛ, <å ã~°O*Ï=∂#O «Ü«Ú Ez, Ü≥∞Hõ _»‰õΩ áÈ=ÙK«∞O\=x##∞fl „ÑtflOK≥#∞. <å Ü«∂Ö’K«# "åiH K≥Ñ≤Êux, "≥O@<Õ P «_»∞ • Œ~°∞¿ãì+¨#∞Ö’ kQÆ= ŒÌh, ZO Œ∞Hõ#QÍ =∞<å‡_»∞ "≥∞~ÚÅ∞ • Œ~°∞Ö’ PQÆ Œh,J Õ Ô~·Å∞Ö’ WOHõ#∂ =ÚO Œ∞‰õΩÉ’~Ú É’s|O Œ~°∞ ¿ãì+¨#∞Ö’ kQÆ=∞x<å‰õΩ ã¨ÅÇ¨ K≥ÃÑÊ#∞. D z#fl bÅÜÕ∞ [~°QÆ‰õΩO_ç#KÀ <Õ##∞H˘x#„Ñ¨HÍ~°=Ú P =∞~°∞ã¨\˜ L ŒÜ«∞=Ú +≤i_ô KÕ~°ÖËHõáÈÜ≥∞_ç"å_»#∞. J<ÕHõãÖ ÕÇ¨Ï=ÚÅ∞ ‰õÄ_® Hõey Ü«ÚO_≥_çq. HÍx <å Ü«∞ Œ$+ì=âß «∞Î Ü«∞kÜ«∞@∞¡ [~°∞QÆÖË Œ∞. =∞~°∞ã¨\˜ k#=Ú ã¨∞=∂~°∞ 9–10 QÆO@ÅÖ’QÍ <Õ#∞+≤i_ô KÕiux. +≤~°_ôÖ’ <å H˘~°‰õΩ HÍHÍ™êÃÇÏ|∞ nH∆ ü HõxÃÑ@∞ìH˘xÜ«ÚO_≥#∞.

Wk 1910 „áêO «=ÚÖ’ [iy#k. JÑÊ\H ™ê~î"å_® Ü≥∞Hõ \ÜÕ∞+≤i_ô =K«∞Û Éèí‰õΩÎÅ H˘~°‰õΩ xi‡OÑ|_ç Ü«ÚO_≥#∞. \ÏOQÍ ky# "≥O@<ÕÉÏÉÏ#∞ Œi≈OK«=Ö#x <å‰õΩ P„ «=Ú HõeÔQ#∞. JO «Ö’, JÑÙÊ_Õ =∞ã‘ Œ∞#∞O_ç =K«∞ÛK«∞#fl `å`åº™êÃÇÏ|∞ #∂Å¯~°∞ ÉÏÉÏ "å_® z=~°#L<åfl~°xÜ« , "≥Ú@ì"≥Ú Œ@ èŒ∂o Œ~°≈#=Ú KÕã¨∞H˘#=∞x <å‰õΩ ã¨ÅÇ¨~ÚK≥Û#∞. ™êfl<å#O «~°=Ú FÑ≤HõQÍ =∞~°Å K«∂_»=K«∞Û#<≥#∞. Wk qx#`À_»<Õ <Õ#∞ áÈ~Ú ÉÏÉÏ áê Œ=ÚÅ‰õΩ ™êëêìOQÆ #=∞™ê¯~°=Ú KÕã≤ux.<åÖ’ P#O Œ=Ú á⁄Oyá⁄~°e#k. <å<å™êÃÇÏ|∞ KåO^À~° ~°∞ K≥Ñ≤Ê#^•xHõ#fl#∂ Z<Àfl Ô~@∞¡ J#∞Éèí="≥∞ÿ#k. <å ã~fiO„kÜ«∞=ÚÅ∞ «$Ñ≤Î K≥OkÜ«∂Hõe ŒÑ≤ÊHõÅ∞ =∞~°zux. =∞#ã¨∞û‰õΩ ãÖ «∞+≤ì HõeÔQ#∞. ÉÏÉÏáê Œ=ÚÅ∞ Ñ¨\ì# "≥O@<Õ <å rq «=ÚÖ’ Q˘Ñ¨Ê =∂~°∞Ê HõeÔQ#∞. <å‰õΩ+≤i_ô áÈ=Åã≤# Œx „áÈ «ûÇ≤ÏOz# "å~°O ŒiH˜ <Õ<≥O`À |∞∞Ñ¨_ç#@∞¡QÍÉèÏqOzux. "åix <å x["≥∞ÿ# ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∞QÍ ÉèÏqOzux. "åi|∞∞=Ú#∞ <Õ#∞ f~°∞ÛH˘#ÖË#∞. "åix [˝Ñ≤ÎH˜ ≥K«∞ÛH˘x, "åiH˜ <å=∞#ã¨∞Ö’ ™êëêìOQÆ „Ñ¨=∂=Ú KÕã≤ux. <å‰õΩ `≥eã≤#O`«=~°‰õΩ™ê~ÚÉÏÉÏ Œ~°≈#=Ú =Å¡ HõÅ∞QÆ∞ z„ «"Õ∞=∞# =∞#Ö’#∞#fl Ü«∂Ö’K«#Å∞

=∂iáÈ=Ù#∞. "≥#∞Hõ\ Hõ~°‡Å |Å=Ú «QÆ∞æ#∞. „Hõ=∞=ÚQÍ „ÑÑOK«=∞O Œ∞q~°HÎ HõÅ∞QÆ∞#∞. <å Ñ¨Ó~°fi[#‡ ã¨∞Hõ$ «=ÚKÕ <åH© Œ~°≈#=Ú ÅaèOz#Œ#∞H˘O\x. ™ê~ÚÉÏÉÏ#∞ K«∂z#O « =∂„ «=Ú#<Õ h „ÑÑOK«=∞O «Ü«Ú

™ê~ÚÉÏÉÏ ~°∂Ñ=Ú =Ç≤ÏOK≥#∞.

"å_®Ö’ f„= "åyfi"å^Œ=Ú :<Õ#∞ +≤i_ô KÕi# "≥Ú^Œ\˜ k#=Ú#<Õ <å‰õΩ#∞ ÉÏÖÏ™êÃÇÏ|∞

ÉèÏ>Ë‰õΩ#∞ QÆ∞~°∞=Ù Ü≥ÚHõ Ü«∂=â◊ºHõ «#∞ QÆ∂iÛ Q˘ÑÊ "åyfi"å Œ=Ú [iÔQ#∞.=∞# ¿ãfiK«Ûù#∞ q_çz ~ÚOH˘HõiH˜ ZO Œ∞‰õΩ ÖÁOyÜ«ÚO_»=Öˇ#x <Õ#∞"åkOzux. ''=∞# Hõ~°‡Å#∞ =∞#"Õ∞ KÕÜ«Ú@‰õΩ QÆ∞~°∞=Ù Ü≥ÚHõ¯Ü«∂=â◊ºHõ « Uq∞ ? «#O «@ `å<Õ Hõ$+≤ KÕã≤, q∞H˜ e Ü«∞ «fl=Ú`À~¸ [#‡ Œ∞óY=Ú #∞O_ç «Ñ≤ÊOK«∞H˘# =Öˇ#∞. Uq∞Ü«Ú KÕÜ«∞Hõ™È=∞iQÍ ‰õÄ~˘Û#∞"åxH˜ QÆ∞~°∞"Õq∞ KÕÜ«∞QÆÅ_»∞ ?—— Jx <Õ#∞ ¿ãfiK«ÛùÑHõ∆=Ú#∞ P„â◊~ÚOzux. ÉèÏ>Ë ~ÚOH˘Hõ "å Œ=Ú#∞ |@∞ìH˘x, „áê~°|ú=Ú

«~°Ñ¨Ù# "åkOK«∞K«∞, ''HÍ‰õΩ#flk HÍHõ =∂# Œ∞. =∞Ç¨ÏhÜ«ÚÅ∞ ‰õÄ_»h q+¨Ü«∞=ÚÖ’ <À_çáÈ~Úi. =∞#∞A_˘Hõ\˜ «ÅOz# ÉèíQÆ=O «∞_»∞"Õ~˘Hõ\˜ «ÅOK«∞#∞. h ≥eq Õ@Å#∞ J@∞O_»x=Ú‡. QÆ~°fi=ÚQÍxÜ«∞Ç¨ÏOHÍ~°=Ú HÍx g∞‰õΩ `À_»Ê_»=Ù—— J<≥#∞. D "å Œ# Ü≥ÚHõ QÆO@=~°‰õΩ [iÔQ#∞. HÍx ~Ú Œq∞ «÷=∞x ÜÕ∞q∞Ü« ÕÅÖË Œ∞. J¼Åã≤áÈ=Ù@KÕÑ¶¨∞~°¬ =∂#∞H˘O\˜q∞. D Ñ¶¨∞~°¬=Å¡ <å =∞#óâß≈Ou `«Ñ≤Ê#k.^ÕÇ¨`«‡|∞kú, JÇ¨ÏOHÍ~°=Ú ÖË‰õΩ#flKÀ q"å^Œ=Ú#‰õΩ `å=ÙÖË^Œx„QÆÇ≤ÏOzux. "ÕÜÕ∞Å, q"å Œ=Ú#‰õΩ =¸Å HÍ~° =∞Ç¨ÏOHÍ~°=Ú.

W «~°∞Å`À ‰õÄ_» "Õ∞=Ú =∞ã‘ Œ∞#‰õΩ áÈQÍ, ÉÏÉÏ HÍHÍ#∞ aez~Ú@¡_çÔQ#∞ : ''"å_®Ö’ <Õq∞ [iy#k ? Uq∞\Ï q"å Œ=Ú ? Jk Õxx

QÆ∂iÛ? D ¿ÇÏ=∂_£ÑÖ «∞ U=∞#∞K«∞<åfl_»∞ ?——

D =∂@Å∞ qx <Õ#∞ Pâ◊Û~°ºÑ¨_çux. ™êˆ~î"å_® =∞ã‘ Œ∞#‰õΩKåÖÏ Œ∂~°=ÚQÍ #∞#flk. =∂ q"å Œ=Ú QÆ∂iÛ ÉÏÉÏÔH@∞¡ ≥eÃã#∞ ?


20 21

Q


3

Q

3

ã¨^Œ∞æ~°∞ N ™ê~Ú<å^ä•~°Ê=∞ã¨∞Î


abcdef

J «_»∞ ã¨~°fiA˝_≥· Ü«ÚO_»=Öˇ#∞. ÖËxKÀ =∂ "å Œ# <≥@∞¡ „QÆÇ≤ÏOK«∞#∞ ?ÉÏÉÏ =∞# Ü«∞O «~å «‡ÃÑ· #kèHÍiÜ≥ÿ∞ Ü«ÚO_»=K«∞Û#∞.

¿ÇÏ=∂_£ÑÖ «∞ J#∞ a~°∞ Œ∞#‰õΩ =¸ÅHÍ~°=Ú :™ê~ÚÉÏÉÏ #<≥flO Œ∞Å‰õΩ '¿ÇÏ=∂_£ÑÖ «—x Ñ≤eK≥#x PÖ’zOÑ¨

™êyux? Wk '¿ÇÏ=∂„kÑÖ «∞— J#∞ <å=∞=Ú#‰õΩ ~°∂áêO «~°=Ú.Õ=yiH K≥Ok# Ü«∂ Œ= =Oâ◊ ~åAÅ‰õΩ ¿ÇÏ=∂„kÑO «∞ „Ñ è•<å=∂ «∞º_»∞.

J «_»∞ Q˘ÑÊ ÑO_ç «∞_»∞, =∞Oz ãfiÉèÏ==Ú QÆÅ"å_»∞† K« «∞~°fi~°æ zO`å=∞,~å[ „Ñâ◊ã≤Î Ü«∞#∞ Q˘ÑÊ „QÆO äŒ=ÚÅ#∞ ~°zOz#"å_»∞† "≥∂_ô ÉèÏ+#∞, XHõ#∂ «# QÆ « q è•#=Ú#∞ HõxÃÑ\ì#"å_»∞. WHõ <Õ<å ? "åxH =ºu~Hõ|∞kúQÆÅ"å_»#∞, "Õ∞ è•â◊HÎ Ü«∞O «QÍ ÖËx"å_»#∞. =∞i, ™ê~ÚÉÏÉÏ <åÔHO Œ∞H©'a~°∞^Œ∞— <˘ãÖy~À `≥eÜ«∞‰õΩO_≥#∞. PÖ’K«# KÕÜ«∞QÍ xk <åÜ«∞Ç¨ÏOHÍ~°=Ú#∞ K«OÑ¨Ù@H˘Hõ Ü«∞=∞‡xÜ«Ú, <Õ<≥Ñ¨ÙÊ_»∞#∞ J‰õΩ=#„=∞ «Å∞ Hõey Ü«ÚO_»=Ö#x ÉÏÉÏ HÀiHõÜ«∞~Ú Ü«ÚO_»=K«∞Û#xÜ«Ú„QÆÇ≤ÏOzux. JO`«‰õΩ=ÚO^Œ∞ "å_®Ö’ [iy# K«~°ÛÖ’ <Õ K«∂Ñ≤#`≥eq`Õ@Å‰õΩ ÉÏÉÏ ~¸ suQÍ Jaè#OkOz Ü«ÚO_»=K«ÛxÜ«∞#∞H˘O\x.

Éèíq+¨ºK«Ûi„ «#∞ |\ì K«∂_»QÍ ÉÏÉÏ Ñ¨Å∞‰õΩÅ‰õΩ (^•Éè’à◊ ~°∞#∞'¿ÇÏ=∂_£ÑÖ`«∞— J#∞@) Q˘Ñ¨Ê „áê=ÚYº=Ú HõÅ^ŒxÜ«Ú, Éèíq+¨º`«∞Î`≥eã≤ÜÕ∞ ÉÏÉÏ Ü«∞@¡<≥#xÜ«Ú ÉèÏqOK«=K«∞Û#∞. UÅÜ«∞#QÍ¿ÇÏ=∂_£ÑÖ «∞ N ™ê~ÚÉÏÉÏ ãÖ™ê÷#=Ú#∞ K«Hõ x KåHõK«Hõº=Ú`À#_çÃÑ#∞. ãO™ê÷#=Ú Ü≥ÚHõ ÖHõ Å#∞ ÉÏQÆ∞QÍ #∞OK≥#∞. J ÕHÍHõ ÉèíHÎ,*Ï#=Ú, x~åfiº"≥∂ÇÏ=Ú, P «‡ â◊~°ÏQÆu, P «‡ ™êH∆Í`å¯~°=Ú "≥Ú ŒÅQÆ∞q+Ü«∞=ÚÅ`À N ™ê~Ú ãK«Ûi„ « Ü«∞#∞ Q˘ÑÊ „QÆO äŒ=Ú#∞ ~°zOK≥#∞.

QÆ∞~°∞=Ù Ü≥ÚHõ Ü«∂=â◊ºHõ « :D q+Ü«∞"≥∞ÿ ÉÏÉÏ ÜÕ∞=∞<≥<À ¿ÇÏ=∂_£ÑO «∞ „"åã≤Ü«ÚO_»ÖË Œ∞.

HÍh, HÍHÍ™êÃÇÏ|∞ nH∆ ü D q+¨Ü«∞=Ú#∞ QÆ∂iÛ `å#∞ „"åã≤H˘x#

^•xx „Ñ¨K«∞iOK≥#∞. ¿ÇÏ=∂_£ÑÖ «∞ ÉÏÉÏ#∞ Hõeã≤# Ô~O_»= k#=ÚHÍHÍ™êÃÇÏ|∞ nH∆ ü ÉÏÉÏ = ŒÌ‰õΩ =zÛ ''+≤i_ô #∞O_ç "≥à◊§=K«∞Û<å—— Ü«∞xÜ«∞_çÔQ#∞. ÉÏÉÏ Ü«∞>Ë¡ Ü«∞x ["åaK≥Û#∞. ''ZHõ _»‰õΩ—— Jx Z=~ÀÜ«∞_»∞QÆQÍ, ''KåÖÏ ÃÑ·H˜—— Jx ÉÏÉÏ K≥ÃÑÊ#∞. ''=∂~°æ"Õ∞k—— Ü«∞x nH∆ üÜ«∞_çÔQ#∞. ''JHõ _»‰õΩ áÈ=Ù@‰õΩ J<ÕHõ =∂~°æ=ÚÅ∞ HõÅ=Ù. +≤i_ô #∞Oz

‰õÄ_» <˘Hõ =∂~°æ=Ú HõÅ Œ∞. =∂~°æ=Ú „ÑÜ«∂ãHõ~°"≥∞ÿ#k. =∂~°æ=∞ èŒº=Ú#

#∞#fl Ü«∞_»qÖ’ Ñ¨ÙÅ∞Å∞, `À_Õà◊√§ HõÅ——=x ÉÏÉÏ |^Œ∞e_≥#∞.''=∂~°æ Œ~°≈‰õΩx "≥O@ nã≤H˘x áÈ~Ú#KÀ—— #x HÍHÍ™êÃÇÏ|∞ Ü«∞_»∞QÆQÍ,''J@¡~Ú#KÀ Hõ+ì"Õ∞ ÖË Œ——x ÉÏÉÏ ["åaK≥Û#∞. =∂~°æ Œ~°≈‰õΩ_»∞ u#flQÍQÆ=∞º™ê÷#=Ú KÕ~°∞Û#∞. =∂~°æ=∞ èŒº=Ú# #∞#fl À_Õà◊√§, ÑÙÅ∞Å∞ QÀ «∞Å#∞O_ç `«Ñ≤ÊOK«∞#∞. =∂~°æ^Œ~°≈‰õΩ_Õ ÖËxKÀ J_»q =∞$QÆ=ÚÅKÕK«OÑ|_»=K«∞Û#∞. ÖË • •i «Ñ≤Ê QÆ∞O@ÅÖ’ Ñ_çáÈ=K«∞Û#<≥#∞. =∞ã‘ Œ∞Ö’JÑ¨ÙÊ_»K«Û@<Õ Ü«Ú#fl •Éè’à◊ ~°∞ «# „Ñ¨â◊fl HõkÜÕ∞ «y# ã¨=∂ è•#=∞xQÆ∞iÎOK≥#∞. "Õ •O « q+¨Ü«∞=ÚÅÖ’ =∂#=Ù_»∞ ¿ãfiKåÛùÑ¨~°∞_® HÍ_® ?Ü«∞#∞ q"å Œ=Ú =Å# „Ñ¨Ü≥∂[#=Ú ÖË Œx „QÆÇ≤ÏOK≥#∞. Ñ¨~°=∂~°÷=Úx[=ÚQÍ QÆ∞~°∞É’ èŒ=Å¡<Õ z‰õΩ¯#xÜ«Ú, ~å=∞Hõ$+¨µ‚Å∞ «=∞ QÆ∞~°∞=ÙÖ·#=ã≤+ª ™êOnÑ¨ÙÅ‰õΩ ÖÁOy Ü«∞‰õΩ=`À #∞O_ç Ü«∂ «‡ ™êH∆Í`å¯~°=Úá⁄Ok~°xÜ«Ú, •xH˜ Œ$_è»"≥∞ÿ# #=∞‡Hõ=Ú (x+ª), FÑ≤Hõ (ã¨|∂i) Ü«∞#∞Ô~O_»∞ QÆ∞=ÚÅ∞ P=â◊ºHõ=∞xÜ«Ú „QÆÇ≤ÏOK≥#∞.

Ô~O_»= J è•ºÜ«∞=Ú ãOÑÓ~°‚=Ú


22 23

Q


3

Q

3

™ê~ÚÉÏÉÏ Ü«∞#∞=∞u – "åQÍÌ#=Ú† Éèí‰õΩÎÅ‰õΩ "Õ~fi~°∞ Ñ¨#∞Å∞xÜ«∞q∞OK«∞@†ÉÏÉÏ Hõ äŒÅ∞ nÑ¨ãÎOÉèí=ÚÅ∞† ™ê~ÚÉÏÉÏ =∂ «$ „¿Ñ=∞ – ~ÀÇ≤ÏÖÏ ¡Hõ äŒ†

ÉÏÉÏ Ü≥ÚHõ J=∞$ « «∞Åº=∞QÆ∞ Ñ¨Å∞‰õΩÅ∞

™ê~ÚÉÏÉÏ Ü≥ÚHõ Ü«∞#∞=∞u, "åQÍÌ#=Ú :"≥#∞Hõ\ Ü«∞ è•ºÜ«∞=ÚÖ’ =i‚Oz# „ÑHÍ~°=Ú N ™ê~Ú ãK«Ûi„ «

„"åÜ«Ú@‰õΩ ÉÏÉÏ ÑÓiÎ Ü«∞#∞=∞u <˘ãOQÆ∞K«∞ W@∞¡ #∞_çqi : ''ãK«Ûi„ «

„"åÜ«Ú q+Ü«∞=ÚÖ’ <å ÑÓiÎ ã=∞‡u QÆÅ Œ∞. h Ñxx h=Ù x~°fiiÎOK«∞=Ú.

ÉèíÜ«∞Ñ¨_»‰õΩ=Ú. =∞#ã¨∞û xÅHõ_»QÍ #∞OK«∞=Ú. <å =∂@ÅÜ«∞O Œ∞

qâßfiã¨=ÚOK«∞=Ú. <å bÅÅ∞ „"åã≤#KÀ #q Œº JO «iOz áÈ=Ù#∞.

„â◊ •úÉèí‰õΩÎÅ`À "åxx qx# "åiH „ÑÑOK«=∞O Œ∞ "åº"≥∂ÇÏ=Ú H©∆OK«∞#∞.

|Å"≥∞ÿ# „¿Ñ=∞ ÉèíHÎ ÔH~°@=ÚÅ∞ ÖËK«∞#∞. Z=~°~Ú Õ <å bÅÅÖ’ =ÚxÔQ Œ~À

"åiH˜ *Ï˝#~° «fl=ÚÅ∞ ÅaèOK«∞#∞——.

Wk qx ~°K«~Ú « q∞H¯e ãO «ã≤OK≥#∞. "≥O@<Õ x~°ƒùÜ«Ú_»Ü≥∞º#∞.HÍ~°º=Ú [Ü«∞„Ñ Œ=ÚQÍ ™êQÆ∞##∞ è≥·~°º=Ú HõeÔQ#∞. J@∞ÃÑ·x =∂ èŒ=~å=ÙÕâ◊áêO_Õ (âßº=∂) "≥·Ñ¨Ù uiy ÉÏÉÏ ~Ú@¡<≥#∞ :

N ™ê~Ú ãK«Ûi„ «=Ú=¸_»= J è•ºÜ«∞=Ú


''„¿Ñ=∞`À <å <å=∞=Ú#∞K«ÛùiOz# "åi HÀiHõÅxflÜ«Ú <≥~°"ÕÔ~Û Œ#∞.

"åi ÉèíHÎx ÃÇÏzÛOK≥ Œ#∞. "åi#xfl kâ◊ÅO Œ∞ HÍáê_≥ Œ#∞. Z=Ô~· Õ =∞#ó

ÑÓ~°fiHõ=ÚQÍ <åÃÑ· ÑÓiÎQÍ <å è•~°Ñ_çÜ«Ú<åfl~À "ås Hõ äŒÅ∞ q#∞#ÑÙÊ_»∞

Jq∞`å #O Œ=Ú#∞ á⁄O ≥ Œ~°∞. <å bÅÅ#∞ QÍ#=Ú KÕÜ«Ú"åiHõO «∞ÖËx

Ü«∂#O Œ=Ú#∞, âßâ◊fi «"≥∞ÿ# «$Ñ≤Îx WK≥Û Œ#x #=Ú‡=Ú. Z=~°~Ú Õ ##∞fl

â◊~°∞ "Õ_≥ Œ~À, ÉèíHÎ qâßfiã=ÚÅ`À ##∞fl ÑÓlOK≥ Œ~À, #<Õfl ã‡iOK≥ Œ~À,

<å ~°∂Ñ=Ú#∞ «=∞ =∞#ã∞û# xÅ∞ÑÙH˘<≥ Œ~À, "åix Œ∞óY |O èŒ#=ÚÅ

#∞O_ç «Ñ≤ÊO «∞#∞. „áêÑOzHõ q+Ü«∞=ÚÅ#xflO\h =∞~°z, <å <å=∞=Ú<Õ

[Ñ≤OK«∞K«∞, <å Ñ¨Ó[<Õ ã¨Å∞ÊK«∞, <å bÅÅ#∞, K«i„ «=Ú#∞ =∞##=Ú

KÕÜ«ÚK«∞, ZÅ¡Ñ¨Ê_»∞ ##∞fl [˝Ñ≤ ÎÜ«∞O^Œ∞OK«∞H˘#∞"å~°∞ „Ñ¨ÑÖK«

q+Ü«∞=ÚÅO ≥@∞¡ «QÆ∞Å∞H˘O Œ∞~°∞? "åix =∞~°=Ú #∞O_ç |Ü«∞@‰õΩ

ÖÏÔQ Œ#∞. <å Hõ äŒÅ∞ qx#KÀ ã¨HõÅ ~ÀQÆ=ÚÅ∞ x"åiOÑ¨|_»∞#∞. HÍ=Ù#

ÉèíH˜Î „â◊^ŒúÅ`À <å Hõ^äŒÅ#∞ q#∞=Ú. "åxx =∞#=Ú# xÅ∞Ñ¨Ù=Ú.

P#O^Œ=Ú#‰õΩ `«$Ñ≤ ÎH˜ xkÜÕ∞ =∂~° æ=Ú. <å Éè í‰õΩ ÎÅ Ü≥ÚHõ¯

QÆ~åfiÇÏOHÍ~°=ÚÅ∞ x„+¯q∞OK«∞#∞. <å bÅÅ∞ q#∞"åiH âßOu HõÅ∞QÆ∞#∞.

=∞#óÑ¨Ó~°fiHõ"≥∞ÿ# #=∞‡Hõ=Ú QÆÅ"åiH˜ â◊√ Œú K≥· «#º=Ú`À å^• «‡º=Ú

HõÅ∞QÆ∞#∞. '™ê~Ú ™ê~Ú— Ü«∞#∞ <å=∞=Ú#∞ [˝Ñ≤Î Ü«∞O Œ∞OK«∞H˘#flO «

=∂„`«=Ú#, K≥_»∞ Ñ¨Å∞‰õΩ@ =Å#, q#∞@ =Å# HõÅ∞QÆ∞ áêÑ¨=ÚÅ∞

`˘ÅyáÈ=Ù#∞——.

Éèí‰õΩÎÅ‰õΩ "Õ~fi~°∞ Ñ¨#∞Å∞ xÜ«∞q∞OK«∞@ :ÉèíQÆ=O «∞_»∞ "Õ~fi~°∞ Éèí‰õΩÎÅ#∞ "Õ~fi~°∞ Ñ¨#∞Å‰õΩ xÜ«∞q∞OK«∞#∞.

H˘O Œ~°∞ Õ"åÅÜ«∞=ÚÅ∞, =∞~î°=ÚÅ∞, f~°÷=ÚÅÖ’ #k X_»∞¤# "≥∞@∞¡"≥Ú ŒÅQÆ∞#q xi‡OK«∞@‰õΩ xÜ«∞q∞ «∞ÅQÆ∞ Œ∞~°∞. ÉèíQÆ=O «∞x bÅÅ#∞áê_»∞@‰õΩ H˘O Œ~°∞ xÜ«Ú‰õΩÎÅQÆ∞ Œ∞~°∞. H˘O Œ~°∞ f~°÷Ü«∂„ «Å‰õΩ áÈ=Ù Œ∞~°∞.ãK«Ûi„ « ~°K«# <å‰õΩ xÜ«∞q∞OÑ|_ç#k. q+Ü«∞ *Ï#=Ú â◊¥#º=∞QÆ∞@KÕh Ñx <å J~°› «‰õΩ q∞Oz#k. J~Ú#KÀ, ~ÚO « Hõiî#"≥∞ÿ# Ñx <Õ<≥O Œ∞‰õΩ

=¸_»= J è•ºÜ«∞=Ú

24 25

Q


3

Q

3P"≥∂kOK«=Öˇ#∞ ? ™ê~ÚÉÏÉÏ rq «K«i„ «#∞ =i‚OK«QÆÅ "åÔ~=fi~°∞ ?™ê~Ú Ü≥ÚHõ Hõ~°∞ÜÕ∞ ~ÚO « Hõiî# HÍ~°º=Ú#∞ <≥~°"Õ~°∞Û â◊HÎx <å‰õΩ„Ñ¨™êkOz#k. <Õ#∞ KÕ`« HõÅ=Ú Ñ¨@∞ìH˘#QÆ<Õ ™ê~ÚÉÏÉÏ <åÜ«∞Ç¨ÏOHÍ~°=Ú#∞ ÑïÇ¨ÏiOz, "åi Hõ äŒÅ#∞ "åˆ~ „"åã≤H˘xi Hõ#∞Hõ D„QÆO äŒ=Ú ~°zOz# Q“~°==Ú ™ê~ÚÉÏÉÏˆH K≥O Œ∞#∞QÍx <å‰õΩ QÍ Œ∞.„ÉÏÇÏ‡∞_»<≥· ÑÙ\ì#ÑÊ\Hx „â◊√u ã‡$u Ü«∞#∞ Ô~O_»∞ HõO_»∞¡ ÖË‰õΩO_»∞@KÕ™ê~Ú ãK«Ûùi„ «#∞ <Õ#∞ „"åÜ«∞ÖË‰õΩO\x. HÍx ÉèíQÆ=O «∞x J#∞„QÆÇÏ=Ú=¸QÆ"åxx =∂\Ï¡_»∞#@∞¡ KÕÜ«Ú#∞† ‰õΩO\"åxx Ñ~°fi «=Ú •@∞#@∞¡KÕÜ«Ú#∞. «# ~ÚKåÛù#∞™ê~°=Ú Ñ¨#∞Å∞ <≥~°"Õ~°∞ÛH˘#∞ Kå «∞~°º=Ú PÉèíQÆ=O «∞xˆH QÆÅ Œ∞. Ç¨~À‡xÜ«∞=Ú#‰õΩ QÍx "Õ∞=Ù#‰õΩ QÍx èŒfi#∞Å∞Z@∞¡ =K«∞ÛK«∞#fl"À `≥eÜ«∞^Œ∞. Jk "å~ÚOK«∞"åxˆH `≥eÜ«Ú#∞.K«O„ ŒHÍO «=Ú „ ŒqOK«∞@, ã=Ú„ Œ=Úá⁄ÊOQÆ∞@ "åx "åx =Å¡ [~°∞QÆ=Ù.Jq K«O„^À ŒÜ«∞=Ú =Å¡ [~°∞QÆ∞#∞.

ÉÏÉÏ Hõ äŒÅ∞ nÑ¨ãÎOÉèí=ÚÅ∞ :ã=Ú„ Œ =∞ èŒº=∞O Œ∞ nÑãÎOÉèí=ÚÅ∞O_»∞#∞. Ñ_»=Å "≥·ÑÙ áÈ=Ù"å~°∞

P "≥Å∞`«∞~°∞Ö’ ~åà◊√§ ~°Ñ¨ÊÅ =Å¡ HõÅ∞QÆ∞ Ç¨#∞Å#∞ `«Ñ≤ÊOK«∞H˘xã∞~°H∆ «=ÚQÍ „ÑÜ«∂O «∞~°∞. „ÑÑOK«=∞#∞ =∞Çã=Ú„ Œ=ÚÖ’ ÉÏÉÏHõ äŒÅ#∞ nÑ=ÚÅ∞ •i K«∂ÑÙ#∞. Jq J=∞$ «=Ú HõO> uÜ«∞ºQÍ #∞O_ç„ÑÑOK« Ü«∂„ « KÕÜ«Ú =∂~°æ=Ú#∞ ã∞ÅÉèí=ÚQÆ#∞, ã∞QÆ=∞=ÚQÆ#∞ KÕÜ«Ú#∞.Ü≥∂wâ◊fi~°∞Å Hõ äŒÅ∞ Ñq„ «=ÚÅ∞. Jq =∞# K≥=ÙÅ •fi~å ÇÏ$ ŒÜ«∞=∞O Œ∞„Ñ¨"ÕtOK«∞#Ñ¨ÙÊ_»∞ â◊s~° ã¨Ê$Ç¨ÏÜ«Ú#∞, JÇ¨ÏOHÍ~°=Ú#∞, ^ŒfiO^Œfiã¨fiÉèÏ==ÚÅ∞#∞ x„+¨ q∞OK«∞#∞. =∞# Ç¨Ï$ ŒÜ«∞=∞O Œ∞ xÅfiÜ«ÚO_ç#ãÖ ÕÇ¨Ï=ÚÅ∞ Ñ¨\ÏÑÖK«Å~ÚáÈ=Ù#∞. â◊s~° QÆ~°fi=Ú =∂Ü«∞"≥∞ÿáÈ~ÚHÍ=Åã≤#O « *Ï˝#=Ú xÅfiKÕÜ«∞|_»∞#∞. N ™ê~ÚÉÏÉÏ H©iÎ, =~°‚#Å∞„¿Ñ=∞`À áê_ç#QÍx, qx#QÍx Éèí‰õΩÎx áêÑ=ÚÅ∞ Ñ\ÏÑOK«ÅQÆ∞#∞. HÍ|\ì~ÚqÜÕ∞ "≥∂Hõ∆=Ú#‰õΩ ã¨∞ÅÉèí ™ê^èŒ#=ÚÅ∞. Hõ$`« Ü«ÚQÆ=ÚÖ’

â◊=∞ Œ=∞=ÚÅ∞ (J#QÍ xâ◊ÛÅ =∞#ã¨∞û, â◊s~°=Ú), „ Õ åÜ«ÚQÆ=ÚÖ’Ü«∂QÆ=Ú, •fiÑ~° Ü«ÚQÆ=ÚÖ’ ÑÓ[, HõeÜ«ÚQÆ=ÚÖ’ ÉèíQÆ=#‡Ç≤Ï=∞Å#∞<å=∞=ÚÅ#∞ áê_»∞@ "≥∂Hõ∆ =∂~°æ=ÚÅ∞. <åÅ∞QÆ∞ =~°‚=ÚÅ"å~°∞ Dz=i ™ê èŒ#=Ú#∞ J=ÅOaOK«=K«∞Û#∞. «H˜ # ™ê èŒ#=ÚÅ∞ J#QÍÜ≥∂QÆ=Ú, Ü«∂QÆ=Ú, è•º#=Ú, è•~°=Ú J=ÅOaOK«∞@ Hõ+ì «~°=Ú.HÍx ÉèíQÆ=O «∞x H©iÎx, =∞Ç≤Ï=∞#∞ áê_»∞@ Ü«∞u ã¨∞ÅÉèí=Ú. =∞#=∞#ã∞û#∞ =∂„ «=Ú J@∞"≥·ÑÙ „uÑÊ=Ö#∞. ÉèíQÆ= « äŒÅ#∞ q#∞@ =Å#áê_»∞@ =Å# =∞#‰õΩ ÕÇäè=∂#=Ú `˘ÅyáÈ=Ù#∞. Jk Éèí‰õΩÎÅ#∞x~À‡Ç¨ïÅ∞QÆ *Ëã≤, «∞ Œ‰õΩ P «‡ ™êH∆Í`å¯~°=Ú á⁄O Œ∞#@∞¡ KÕÜ«Ú#∞.D HÍ~°=Ú KÕ`«<Õ ™ê~ÚÉÏÉÏ <å‰õΩ ã¨Ç¨Ü«∞Ñ¨_ç <åKÕ Dã¨K«Ûi`å=∞$ «=Ú#∞ „"å~ÚOK≥#∞. Éèí‰õΩÎÅ∞ ^•xx ã¨∞ÅÉèí=ÚQÆ K« Œ∞=QÆÅ~°∞, q#QÆÅ~°∞. K« Œ∞=Ù#ÑÙÊ_»∞ q#∞#ÑÙÊ_»∞ ÉÏÉÏ#∞ è•ºxOK«=K«∞Û#∞."åi ã¨fi~°∂Ñ¨=Ú#∞ =∞#ã¨∞û#O Œ∞ =∞##=Ú KÕã≤H˘#=K«∞Û#∞. D„ÑHÍ~°=ÚQÍ QÆ∞~°∞=Ù#O Œ∞ « Œ∞Ñi ÉèíQÆ=O «∞x Ü«∞O Œ∞ ÉèíHÎ HõÅ∞QÆ∞#∞.`«∞^Œ‰õΩ „Ñ¨ÑÖK«=∞O^Œ∞ q~°H˜ Î á⁄Ok Ü«∂`«‡ ™êH∆Í`å¯~°=ÚãOáêkOK«QÆÅ∞QÆ∞ Œ∞=Ú. ãK«Ûi`å=∞$ «=Ú „"åÜ«Ú@, «Ü«∂~°∞KÕÜ«Ú@ÉÏÉÏ Ü≥ÚHõ Hõ\ÏHõ∆=Ú KÕ «<Õ ã≤kúOz#q. <Õ#∞ xq∞ «Î=∂„ «∞_»∞QÆ<ÕÜ«ÚO\x.

™ê~ÚÉÏÉÏ Ü≥ÚHõ =∂ «$„¿Ñ=∞ :P=Ù «# Œ∂_»<≥@∞¡ „¿Ñq∞OK«∞<À Ü«∞O ŒiH˜ ≥eã≤# q+¨Ü«∞"Õ∞.

^•x á⁄ Œ∞ÔQÅ¡Ñ¨ÙÊ_»∞ xO_çÜÕ∞ Ü«ÚO_»∞#∞. Œ∂_»‰õΩ HÍ=Åã≤#Ñ¨ÙÊ_≥Å¡‰õΩ_çz#KÀ áêÅ∞ è•~°QÍ HÍ~°∞#∞. J¼ÖÏQÆ∞#<Õ a_»¤‰õΩ ZÑ¨ÙÊ_»∞ áêÅ∞HÍ=Ö<À «e¡ „QÆÇ≤ÏOz ãHÍÅ=∞O Œ∞ áêeK«∞Û#∞. a_»¤‰õΩ QÆ∞_»¤Å∞ ˘_»∞QÆ∞@Ü«∞O Œ∞#∞, J¼ÅOHõiOK«∞@ Ü«∞O Œ∞#∞ «e¡ «y# „â◊ Œú fã≤H˘x ãïQÍKÕÜ«Ú#∞. a_»¤‰õΩ D q+Ü«∞ "Õ∞q∞Ü«Ú ≥eÜ«∞ Œ∞ QÍx, «e¡ «# a_»¤Å∞K«Hõ QÍ Œ∞ã¨∞ÎÅ∞ èŒiOz Ü«∞ÅOHõiOÑ¨ |_»∞@ K«∂z Ü«∞q∞`å#O Œ=Ú

=¸_»= J è•ºÜ«∞=Ú

26 27

Q


3

Q

3á⁄O Œ∞#∞. «e¡ „¿Ñ=∞‰õΩ ãiáÈÅÛ Œy# ÕkÜ«Ú ÖË Œ∞. Jk Ü«∞™ê=∂#º=Ú†x~åfiº[=Ú. ã¨^Œ∞æ~°∞=ÙÅ∞ ‰õÄ_® h =∂`«$„¿Ñ=∞ "åi t+¨µºÅO^Œ∞K«∂ÑÙ Œ∞~°∞. ™ê~ÚÉÏÉÏ‰õΩ QÆ∂_» <å Ü«∞O Œ\ì „¿Ñ=∞ Ü«ÚO_≥#∞. •xH©„HOk Ü«Ú^•ÇÏ~° Ü≥ÚHõ\.

1916= ãÖ=`«û~°=ÚÖ’ <Õ#∞ ã¨~å¯~°∞ L^ÀºQÆ=Ú #∞O_çq~°q∞Ozux. <åH©Ü«∞ xâ◊Û~ÚOz# Ñ≤OKè«#∞ ‰õΩ@∞O|=Ú#∞ Q“~°==ÚQÍ™ê‰õΩ@‰õΩ KåÅ Œ∞. QÆ∞~°∞áœ~°‚q∞<å_»∞ W «~° Éèí‰õΩÎÅ`À <Õ#∞ ‰õÄ_» +≤i_ôH˜áÈ~Úux. JÏ‚ zOK«©Hõ~ü <åQÆ∞iOz ÉÏÉÏ`À x@¡<≥#∞ : ''^ŒÜ«∞KÕã≤~¸ J<åfl™êÃÇÏÉò Ü«∞O Œ∞ •H∆º=Ú K«∂ÑÙ=Ú. "åxH =K«∞Û Ñ≤OKè«#∞ãïáÈ Œ∞, "åx ‰õΩ@∞O|=Ú ÃÑ~°∞QÆ∞K«∞#flk. "åx HÕˆH ≥·# L^ÀºQÆq∞Ñ≤ÊOK«∞=Ú. "åx Ü«∂ «∞~° «#∞ fã≤, xtÛO «#∞ QÆÅ∞QÆ KÕÜ«Ú=Ú——JO Œ∞Å‰õΩ ÉÏÉÏ ~Ú@∞¡ ["åaK≥Û#∞ : ''"åx HOH˘Hõ L^ÀºQÆ=Ú ˘~°∞‰õΩ#∞.

HÍx "å_çÑÙÊ_»∞ <å ¿ã=`À «$Ñ≤ÎÑ_»=Ö#∞. "åx Éè’[# áê„ «Å∞ ZÑÙÊ_»∂

ÑÓ~°‚=ÚQÆ<Õ Ü«ÚO_»∞#∞. Jq Z#fl\Hx xO_»∞H˘#=Ù. "åx Œ$+≤ì#O «\x

<å"≥·ÑÙ „uÑÊ=Ö#∞. <åã≤Î‰õΩÅ Œ∞~å‡~°∞æÅ ãÇÏ"åã=Ú q_»∞==Ö#∞. JO Œi

Ü≥∞_»Å J∞‰õΩ= #„=∞`«Å∞O_»=Öˇ#∞. ##∞fl Ç¨Ï$^ŒÜ«∞Ñ¨Ó~°fiHõ=ÚQÆ

ÑÓlOK«=Ö#∞. "å_ç@∞¡ KÕã≤#KÀ âßâ◊fi`å#O Œ=Ú á⁄O Œ∞#∞——.

##∞fl Ñ¨ÓlOÑ¨Ù_»#∞ ^•xÖ’x D '##∞fl— J#QÍ Z=~°∞ ? J#∞„Ñâ◊fl‰õΩ ã=∂ è•#=Ú ~¸ „QÆO äŒ=Ú Ü≥ÚHõ LáÈ^•… «=ÚÖ’ '™ê~ÚÉÏÉÏ

Z=~°∞— J#∞ ji¬Hõ „HÕ Œ K≥Ñ≤Ê# ^•xÖ’ qâ◊nHõiOÑ¨|_ç Ü«Ú#flk.K«∂_»∞_»∞ !

~ÀÇ≤ÏÖÏ¡ Hõ äŒ :~ÀÇ≤ÏÖÏ¡ Hõ äŒ q#flKÀ ÉÏÉÏ „¿Ñ=∞ Ü≥∞\ì À É’ èŒÑ_»∞#∞. á⁄_»∞QÍ\

"å_»∞#∞, á⁄_»∞ÔQ·# K˘HÍ¯ `˘_çy#"å_»∞#∞, |Å=O «∞_»∞#QÆ∞ ~ÀÇ≤ÏÖÏ¡Ü≥ÚHõ_»∞ ÉÏÉÏ H©iÎ qx PHõi¬ «∞_≥· +≤i_ôÖ’ ã≤÷~°x"åã=Ú U~°Ê~°K«∞H˘<≥#∞.~å„uO|=à◊√§ Y∞~å#∞Ö’x HõÖÏ‡#∞ K« Œ∞=ÙK«∞, ''JLÖÏ¡Ç¨ï JHõƒ~ü—— Ü«∞x

Ü«∂É’`«∞ ~°OÔH "ÕÜ«Ú#@∞¡ aQÆæ~°QÍ #~°K«∞K«∞O_≥#∞. JO^Œ∞=Å#Ñ¨QÆÅO «Ü«Ú á⁄Å=ÚÖ’ Hõ+ìÑ¨_ç Ñ¨xKÕã≤ ~ÚO\˜H˜ =zÛ# +≤i_ô „Ñ¨[Å‰õΩ~å„u x„^•ÉèíOQÆ=Ú#∞ J™œHõ~°º=Ú#∞ HõÅ∞QÆ∞K«∞O_≥#∞. H˘<åflà◊§=~°‰õΩ"å~°∞ nx <À~°∞ÛH˘xi. «∞ Œ‰õΩ P ÉÏ èŒ <À~°fiÖËHõ ÉÏÉÏ = ŒÌHy ~ÀÇ≤ÏÖÏJ~°Ñ¨ÙÅ <åÑ¨Ù=∞x |u=∂ei. ÉÏÉÏ "åi Ñ¶≤~åº Œ∞#∞ q#HõáÈ=Ù@ÜÕ∞HÍHõ "åiÃÑ· HÀÑ≤Oz "åi Ñ¨#∞Å∞ "å~°∞ K«∂K«∞H˘#=Åã≤# Õ HÍx ~ÀÇ≤ÏÖÏ¡*’eH˜ áÈ=^ŒÌx =∞O^ŒeOzi. ''~ÀÇ≤ÏÖÏ¡‰õΩ XHõ ^Ò~åƒùQÆºÑ¨Ù ÉèÏ~°º

QÆÅ ŒxÜ«Ú, P"≥∞ QÆÜ«∂ºo Ü«∞xÜ«Ú, P"≥∞ =zÛ ~ÀÇ≤ÏÖÏ¡#∞ «##∞

ÉÏ èŒ ÃÑ@∞ìK«∞#fl ŒxÜ«Ú, ~ÀÇ≤ÏÖÏ¡ „áê~°÷#Å∞ qx P"≥∞ Uq∞ KÕÜ«∞ÖËHõ

T~°HõÜ«ÚO_»∞—— #xÜ«Ú ÉÏÉÏ K≥ÃÑÊ#∞. x[=ÚQÍ ~ÀÇ≤ÏÖÏ¡‰õΩ ÉèÏ~°ºÜÕ∞ÖË Œ∞. ÉèÏ~°º Ü«∞#QÍ Œ∞~°∞ƒùkúÜ«∞x ÉÏÉÏ ÉèÏ==Ú. ÉÏÉÏ‰õΩ Jxfl\HõO>≥·= „áê~°÷#ÅO Œ∞ q∞‰õΩ¯@=∞QÆ∞ „¿Ñ=∞, JO Œ∞KÕ ~ÀÇ≤ÏÖÏ¡ «~°ÑÙ# "åkOz,

TiÖ’x "åi <ÀÑ≤Hõ À <À~°∞ÛH˘x P J™œHõ~°º=Ú#∞ ã¨Ç≤ÏOÑ¨=Åã≤#ŒxÜ«Ú, #k «fi~°Ö’ «QÆ∞æ#xÜ«Ú ÉÏÉÏ |∞kú K≥ÃÑÊ#∞.

ÉÏÉÏ Ü≥ÚHõ Ü«∞=∞$ « «∞Åº=∞QÆ∞ Ñ¨Å∞‰õΩÅ∞ :XHõ<å_»∞ =∞ è•ºÇ¨Ïfl Ç¨~°u Ü«∞~Ú# Ñ≤=∞‡@ Éèí‰õΩÎÅO Œ~°∞ «=∞

«=∞ |ã¨Å‰õΩ áÈ=ÙK«∞O_çi. JÑ¨ÙÊ_»∞ "åiH˜ ÉÏÉÏ ~¸ „HÕk K«Hõ xÜ«ÚÑ Õâ◊ q∞zÛi :

''g∞Ô~Hõ _» #∞#fl#∂, Uq∞ KÕÜ«ÚK«∞#fl#∂ <å‰õΩ ≥eÜ«Ú#x ÉÏQÆ∞QÍ

*ÏÑHõ=ÚOK«∞H˘#∞_»∞. <Õ#O Œi ÇÏ$ ŒÜ«∞=ÚÅ áêeOK«∞"å_»#∞. JO Œi

Ç¨Ï$ ŒÜ«∞=ÚÅÖ’ x=ã≤OK«∞"å_»#∞. <Õ#∞ „Ñ¨ÑÖK«=∞O Œ∞QÆÅ K«~åK«~°

r=HÀ\ <å=iOzÜ«Ú<åfl#∞. D [QÆ «∞Î#∞ #_çÑ≤OK«∞"å_»#∞, ã∂„ « è•ix

<Õ<Õ. <Õ<Õ [QÆ<å‡ «#∞, „uQÆ∞=ÚÅ ™ê=∞~°ã¨º=Ú#∞ <Õ<Õ, WO„kÜ«∞

KåÅ‰õΩ_»#∞ <Õ<Õ. ã¨$+≤ì ã≤÷u ÅÜ«∞ HÍ~°‰õΩ_»#∞ <Õ<Õ. Z=~°~Ú Õ «=∞

Œ$+≤ìx <å"≥·Ñ¨Ù „uÃÑÊ Œ~À "åiˆHÇ¨x QÍx ÉÏ èŒ QÍx HõÅ∞QÆ Œ∞. ##∞fl

=∞~°z# "åix =∂Ü«∞ tH∆OK«∞#∞. ÑÙ~°∞QÆ∞Å∞, p=∞Å∞ «k «~° Œ$â◊º=∂#

K«~åK«~° r=HÀ\˜ Ü«∞O «Ü«Ú <åâ◊s~°"Õ∞, <å ~°∂Ñ¨"Õ∞ !——.

=¸_»= J è•ºÜ«∞=Ú

28 29

Q


3

Q

3

Ü≥∂wâ◊fi~°∞Å Hõ~°Î=º=Ú† Ñ¨q„`« +≤i_ô ˆH∆„`«=Ú † ™ê~ÚÉÏÉÏ ~°∂Ñ¨Ùˆ~YÅ∞†Q“e|∞"å Jaè„áêÜ«∞=Ú† q~î°Å ^Õ=Ù_»∞ ^Œ~°≈#q∞K«∞Û@† ÉèíQÆ=O`«~å=Ù

H©∆~°™êQÆ~°∞x Hõ^äŒ† „Ñ¨Ü«∂QÆ ˆH∆„`«=ÚÖ’ ^•ã¨QÆ∞ ™êfl#=Ú† ÉÏÉÏJÜ≥∂xãÖÉèí=Ù_»∞– +≤i_ô "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ „Ñ¨"ÕtOK«∞@† =¸_»∞ =ãü QÆ$Ç¨Ï=ÚÅ∞

Ü≥∂wâ◊fi~°∞Å Hõ~°Î=º=Ú :

ÉèíQÆ=næ`« K«`«∞~å÷^è•ºÜ«∞=Ú# 7–8 â’¡Hõ=ÚÅO^Œ∞ NHõ$+¨ ‚Ñ¨~°=∂`«∞‡_»∞ W@∞¡ ÃãÅqzÛÜ«Ú<åfl~°∞. ''^èŒ~°‡=Ú #tOK«∞#Ñ¨ÙÊ_»∞

J^èŒ~°‡=Ú =$kú á⁄O^Œ∞#Ñ¨ÙÊ_»∞ <Õ#∞ J=`«iOK≥^Œ#∞. ã¨<å‡~°∞æÅ#∞

~°H˜ ∆OK«∞@‰õΩ, ^Œ∞~å‡~°∞ æÅ#∞ tH˜ ∆OK«∞@‰õΩ, ^è Œ~°‡™ê÷Ñ¨# H˘~°‰õΩ,

Ü«ÚQÆÜ«ÚQÆ=ÚÅO Œ∞ J= «iOK≥ Œ#∞——. WkÜÕ∞ ÉèíQÆ=O «∞x Hõ~°Î=º Hõ~°‡.ÉèíQÆ=O «∞x „Ñüx èŒ∞ÅQÆ∞ Ü≥∂QÆ∞Å∞ ã¨<åºã¨∞Å∞ J=ã¨~°=Ú =zÛ#Ñ¨Ù_≥Å¡J= «iOz P Hõ~°Î=º=Ú#∞ x~°fiiÎOK≥ Œ~°∞. kfiAÅQÆ∞ „ÉÏÇÏ‡, Hõ∆„uÜ«∞,"≥·â◊º *Ï «∞Å"å~°∞ «=∞ Hõ~°‡Å#∞ =∂#∞#ÑÙÊ_»∞, â◊¥„ Œ∞Å∞ ÃÑ· *Ï «∞Å"åiÇ¨Ï‰õΩ¯Å#∞ JÑ¨Ç¨ÏiOK«∞#Ñ¨ÙÊ_»∞, =∞`« QÆ∞~°∞=ÙÅ#∞ Q“~°qOK«HõÜ«∞==∂xOK«∞#Ñ¨ÙÊ_»∞, Z=~°∞#∞ =∞`« É’^èŒÅ#∞ ÅHõ∆ºÃÑ@ì#Ñ¨ÙÊ_»∞,„Ñü"å_»∞#∞ Q˘Ñ¨Ê ÑÖ_ç`«∞_»#x Ü«∞#∞H˘#∞#Ñ¨ÙÊ_»∞, [#∞Å∞

D K«Hõ x Ü«∞=¸Åº"≥∞ÿ# =∂@Å∞ qx "≥O@<Õ <å =∞#ã¨∞ûÖ’ÜÕ∞ <ÒHõs H˘~°‰õΩ Ü«∞uflOK«Hõ, QÆ∞~°∞¿ã=Ö’<Õ x=∞QÆfl=∞QÆ∞@‰õΩxâ◊Û~ÚOK«∞H˘O\˜x. HÍx, JÏ‚ zOK«©Hõ~°∞ „Ñ¨â◊fl‰õΩ ÉÏÉÏ K≥Ñ≤Ê#ã¨=∂ è•#=Ú <å =∞#ã¨∞û #O Œ∞O_≥#∞. Jk [~°∞QÆ∞<å ÖË • Ü«∞xãÖ^ÕÇ¨Ï=Ú HõÅ∞QÆ∞K«∞O_≥#∞. Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’ ÉÏÉÏ ÑëH˜# Ñ¨Å∞‰õΩÅ∞ã «º=ÚÖ·#q. <åH˘Hõ ã~å¯~°∞ L^ÀºQÆ=Ú ˘~°ÔH#∞. HÍx Jk H˘kÌHÍÅ=Ú=~°H. J@∞ Ñ≤=∞‡@ "Õ~ Ñ¨x ÜÕ∞kÜ«Ú KÕÜ«∞Hõ N ™ê~Ú ¿ã=‰õΩ <årq «=∞O «Ü«Ú ã=∞iÊOzux.

D Ü«∞ è•ºÜ«∞=Ú#∞ =ÚyOK«É’=Ù=ÚO Œ∞ K« Œ∞=~°∞Å‰õΩ <Õ#∞K≥ÑÙÊ# Õ=∞#, | ŒúHõ=Ú, x„ Œ, K«OK«Å =∞#ã∞û ÕÇaè=∂#=Ú "≥Ú ŒÅQÆ∞"åxx q_çz, "å~°∞ «=∞ Ü«∂= «∞Î Œ$+≤ìx ™ê~ÚÉÏÉÏ Hõ äŒÅ"≥·ÑÙ „uÑÊ=Ö#∞."åi „¿Ñ=∞ ã¨Ç¨Ï[=ÚQÍ #∞O_»=Öˇ#∞. "å~°∞ ÉèíHÎ Ü≥ÚHõ ~°Ç¨Ïã¨º=Ú#∞`≥eã≤H˘O^Œ∞~°∞QÍHõ. W`«~° =∂~°æ=Ú Å=ÅOaOz J#=ã¨~°=ÚQÍ#Åã≤áÈ= Œ∞Ì. JO Œ~°∞ < ˆH =∂~°æ=Ú#∞ „`˘‰õΩ¯ Œ∞~°∞ QÍHõ ! J#QÍN ™ê~Ú Hõ äŒÅ#∞ qO Œ∞~°∞ QÍHõ ! Wk "åi Ü«∞*Ï#=Ú#∞ #tOÑ*ËÜ«Ú#∞."≥∂Hõ∆=Ú#∞ ãOáêkOz ÃÑ@∞ì#∞. Ö’aè Ü≥∞Hõ _» #∞#flÑÊ\Hx "åx =∞#ã∞û`å#∞ áêu ÃÑ\ì# ™⁄ «∞Î#O Õ Ü«ÚO_»∞#@∞¡, ÉÏÉÏ#∞ ‰õÄ_» <≥Å¡~°∞ «=∞ÇÏ$ ŒÜ«∞=ÚÅO Œ∞ ™ê÷Ñ≤OK«∞H˘O Œ∞~°∞QÍHõ !

=¸_»= J è•ºÜ«∞=Ú ãOÑÓ~°‚=Ú

ã¨^Œ∞æ~°∞ N ™ê~Ú<å^ä•~°Ê=∞ã¨∞Î


abcdef

N ™ê~Ú ãK«Ûi„ «=Ú<åÅ∞QÆ= J è•ºÜ«∞=Ú


30 31

Q


3

Q

3™ê~ÚÉÏÉÏ ~°∂Ñ¨Ùˆ~YÅ∞ :™ê~ÚÉÏÉÏ =Å#<Õ +≤i_ô „áê=ÚYº=Ú =Ç≤ÏOz#k. ™ê~ÚÉÏÉÏ

Ü≥∞\˜ì =ºH˜ÎÜ≥∂ ÑïjeO`«=Ú. "å~°∞ Hõ+¨ì`«~°"≥∞ÿ# ãÖ™ê~°=Ú#∞[~ÚOz#"å~°∞. âßOuÜÕ∞ "åi Éèí∂+¨=Ú. "å~°∞ *Ï˝#=¸~°∞ÎÅ∞,"≥ ·+¨ ‚=Éè í‰ õΩ ÎÅ H˜Å∞¡=O\˜"å~°∞† L^•~° ã¨fiÉèÏ=ÙÅ∞† ™ê~°=ÚÖ’x™ê~åOâ◊=Ú=O\"å~°∞† #tOK«∞ =ã∞Î=ÙÅO Œaè=∂#=Ú ÖËx"å~°∞† ZÅ¡ÑÙÊ_»∞P`«‡ ™êH∆Í`å¯~°=∞O^Õ =ÚxyÜ«ÚO_≥_ç"å~°∞† Éèí∂Ö’Hõ=∞O^Œ∞QÍx,ã¨fi~°æÖ’Hõ=∞O Œ∞QÍx QÆÅ =ã¨∞Î=ÙÅ Ü«∞O Œaè=∂#=Ú ÖËx"å~°∞. "åiÜ«∞O «~°OQÆ=Ú J ŒÌ=Ú=Ö ãfiK«Ûù"≥∞ÿ#k. "åi "å‰õΩ¯Å #∞O_ç Ü«∞=∞$ «=Ú„ã¨qOK«∞K«∞O_≥#∞. Q˘Ñ¨Ê"å~°∞, c^Œ"å~°∞ "åiH˜ ã¨=∂#"Õ∞. "å~°∞=∂<å==∂<åÅ#∞ ÖˇH˜¯Oz#"å~°∞ HÍ~°∞. JO^ŒiH˜ "å~°∞ „Ñ¨Éèí∞=Ù.JOk~° À Hõeã≤ "≥∞Åã≤ Ü«ÚO_≥_ç"å~°∞. P@Å∞ QÍqOK≥_ç"å~°∞† áê@Å#∞q#∞K«∞O_≥_ç"å~°∞. HÍh ã=∂kè ã≤÷u #∞O_ç =∞~°Å∞"å~°∞ HÍ~°∞. ZÅ¡ÑÙÊ_»∞J¼ÖÏ¡ <å=∞=Ú #∞K«ÛùiOK«∞K«∞O_≥_ç"å~°∞. „ÑÑOK«=∞O`å "Õ∞Å∞H˘#∞#ÑÙÊ_»∞"å~°∞ Ü≥∂QÆx„ Œ Ü«∞O Œ∞O_≥_ç"å~°∞. Ö’Hõ=Ú x„kOz#Ñ¨ÙÊ_»∞ "å~°∞"≥∞Å‰õΩ=`À #∞O_≥_ç"å~°∞. "åi Ü«∞O «~°OQÆ=Ú Ö’ «~Ú# ã=∞„ Œ=Ú=Ö„Ñ¨âßO`«=Ú. "åi Ü«∂„â◊=∞=Ú, "åi K«~°ºÅ∞ W^Œq∞`« ÷=ÚQÍxâ◊Û~ÚOK«∞@‰õΩ gÅ∞HÍxq. XHõKÀ@<Õ ‰õÄ~°∞ÛO_çÜ«Ú#flÑ¨Ê\˜H˜x„ÑÑOK«=∞O Œ∞ [~°∞QÆ∞ ãOQÆ «∞ÅxflÜ«Ú "åiH ≥eÜ«Ú#∞. "åi Œ~åƒ~°∞Ñ¶∞#"≥∞ÿ#k. x «º=Ú =O ŒÅ H˘Åk Hõ äŒÅ∞ K≥Ñ¨ÙÊ#Ñ¨Ê\˜H˜x =∞ø#=Ú

«ÃÑÊ_ç"å~°∞ HÍ~°∞. ZÅ¡Ñ¨ÙÊ_»∞ =∞ã‘ Œ∞ QÀ_»‰õΩ P#∞‰õΩx xÅ∞K«∞"å~°∞.ÖË^•, L^ŒÜ«∞=Ú =∞^è•ºÇ¨Ïfl=Ú ™êÜ«∞O„`«=Ú ÖˇO_ô `À@"≥·Ñ¨ÙQÍxKå=_ç"≥·ÑÙQÍx ÑKå~°∞¡ KÕÜ«ÚK«∞O_≥_ç"å~°∞. ZÅ¡ÑÙÊ_»∞ P «‡ è•º#=Ú#O Õ=Úxy Ü«ÚO_≥_ç"å~°∞. ã≤ ŒúÑÙ~°∞+µ_≥·#ÑÊ\Hx ™ê èŒ‰õΩx=Ö #\OK«∞"å~°∞.J‰õΩ= #„=∞`« Hõey, Ü«∞Ç¨ÏOHÍ~°=Ú ÖËHõ Ü«∞O^Œix P#OkOÑ¨*ËÜ«Ú"å~°∞. J\ì"å~°∞ ™ê~ÚÉÏÉÏ. +≤i_ô <ÕÅ "åi áê Œã¨Ê~°≈KÕ Q˘Ñ¨Ê

x+≤ •úÇ~°=ÚÅ∞ =∞ Œºáê#=ÚÅ HõÅ"å@∞ Ñ_ç#ÑÙÊ_»∞, =∞ «=Ú ¿Ñ~°∞`ÀHÍx Ñ¨#∞Å∞ KÕÜ«Ú#Ñ¨ÙÊ_»∞, "Õ~fi~°∞ =∞ «=ÚÅ "å~°∞ «=∞Ö’ `å=ÚHõÅÇ≤ÏOK«∞#Ñ¨ÙÊ_»∞, „ÉÏÇ¨Ï‡∞Å∞ ãÖ^è•º=O^Œ#=Ú =∂#∞#Ñ¨ÙÊ_»∞,ã¨<å «#∞Å∞ «=∞ =∞`åKå~°=ÚÅ∞ áê\ÕK«#Ñ¨ÙÊ_»∞, „Ñ¨[Å∞ èŒ#^•~åãÖ`å#=ÚÖË rq`« Ñ¨~°=∂~° ÷=ÚQÍ ÉèÏqOz "≥∂Hõ ∆=∂~° æ=Ú#∞=∞~°K«∞#Ñ¨ÙÊ_»∞, Ü≥∂wâ◊fi~°∞Å∞ ŒƒùqOz "åi "åHÍ¯Ü«∞ Hõ~°‡ÅKÕ „Ñ¨[Å#∞ã¨=º=∂~° æ=Ú# Éˇ\˜ ì =º=Ç¨~°=ÚÅ#∞ K«Hõ¯k^Œ∞ Ì^Œ∞~°∞. "å~°∞nÑ¨ã¨ÎOÉèí=ÚÅ=Öˇ ã¨Ç¨Ü«∞Ñ¨_ç, =∞#=Ú #_»∞Ñ¨=Åã≤# ã¨<å‡~°æ=Ú#∞ã¨„`«Ê=~°Î#=Ú#∞ xˆ~ÌtOK≥^Œ~°∞. D q^èŒ=ÚQÆ<Õ x=$uÎ, *Ï˝#^Õ=Ù,=ÚHÍÎÉÏ~Ú, <å=∞ Õ=Ù, *Ï<åÉÏ~Ú, QÀ~å, QÀÏ~¸, UHõ<å äŒ∞_»∞, «∞HÍ~°O,#~°ÇÏi, #iûÉÏ~Ú, ã[<£Hõ™ê~Ú, ™êO= «=∂e, ~å=∞^•ã∞ "≥Ú ŒÅ∞QÍQÆÅÜ≥∂QÆ∞Å∞#∞, «k «~°∞Å∞ "Õ~fi~°∞ ã=∞Ü«∞=ÚÅO Œ∞ ŒƒùqOz =∞#‰õΩ ã=º"≥∞ÿ#=∂~°æ=Ú#∞ EÑ≤i. J>Ë¡ ™ê~ÚÉÏÉÏQÆ∂_» ã¨HÍÅ=∞O Œ∞ +≤i_ô KÕii.

Ñ¨q„ « +≤i_ô ˆH∆„ «=Ú :JÇ¨Ï=∞^Œ∞#QÆ~°∞ lÖÏ¡Ö’x QÀ^•=i #k „áêO`«=ÚÅ∞ KåÖÏ

ÑÙº «=∞=ÚÅ∞. UÅÜ«∞# #K«Û@ #<ÕHõ Ü≥∂QÆ∞Å∞ ŒƒùqOzi, x=ã≤Ozi.J\˜ì"åiÖ’ =ÚY∞ºÅ∞ N *Ï˝<Õâ◊fi~ü =∞Ç¨Ï~å*ò. +≤i_ô „QÍ=∞=ÚJÇ¨Ï=∞ Œ∞#QÆ~°∞ lÖÏ¡Ö’x HÀÑ¨~üQÍO `åÅ∂HÍ‰õΩ K≥Ok#k. HÀÑ¨~üQÍO= ŒÌ QÀ^•=i ^•\˜ +≤i_ôH˜ áÈ=Öˇ#∞. #k ^•\˜ 3 HÀã¨∞Å∞ áÈ~Ú#KÀh"£∞QÍO"£ =K«∞Û#∞. JK«Û\˜H˜ +≤i_ô HõxÑ≤OK«∞#∞. Hõ$ëê‚ f~°=∞O Œ∞QÆÅQÍQÍÑ¨ Ù~ °=Ú, #~°ã ≤OÇ¨Ï"å_ç , B^Œ∞O|~ü " ≥Ú^ŒÅ∞QÍ Q ÆÅÑÙºH∆„ «=ÚÅ=Ö +≤i_ô‰õÄ_» Q˘ÑÊQÍ ¿Ñ~°∞ QÍOz#k. ÑO_»sÑÙ~°=Ú#‰õΩãg∞Ñ=Ú# QÆÅ =∞OQÆà◊"Õ èŒ Ü«∞O Œ∞ Éèí‰õΩÎ_»QÆ∞ •=∂r, ã[#QÆ_è» =∞O Œ∞ã=∞~°÷ ~å=∞^•ã∞, #~ÀûÉÏp"å_ôÜ«∞O Œ∞ N #~°ã≤OÇÏ ã~°ãfif™êfiq∞"å~°∞¡=iúe¡#>Ë¡ N ™ê~Ú<å äŒ∞_»∞ +≤i_ôÖ’ =iúe¡ •xx Ñ¨q„ « "≥Ú#Ô~Û#∞.

<åÅ∞QÆ= J è•ºÜ«∞=Ú

32 33

Q


3

Q

3„áê=ÚYº=Ú á⁄Ok#k. *Ï˝<Õâ◊fi~ü =∞Ç¨Ï~å*ò Pà◊Okx =$kú KÕã≤#@∞¡,UHõ<å äŒ∞_»∞ ÃÑ·~îå#∞#∞ =$kú KÕã≤#@∞¡ N ™ê~ÚÉÏÉÏ +≤i_ôx =$kú KÕÃã#∞.+≤i_ôÖ’x QÆ_ç¤~åà◊√§ Ñ¨Ùº=Ú KÕã≤H˘#flq. UÅÜ«∞# ÉÏÉÏ Ñ¨q„`«áê Œ=ÚÅ#∞ =Ú Œ∞Ì ÃÑ@∞ìH˘x "åi áê Œ èŒ∂o «ÅÃÑ·x "Õã≤H˘#QÆey#q.+≤i_ô =∂ =O\˜ Éèí‰õΩÎÅ‰õΩ ÑÖ_»sÑ¨Ù~°=Ú, [QÆ<åfl äŒ=Ú, ^•fi~°Hõ, HÍt,~å"Õ∞â◊fi~°=Ú, |^Œs, ˆH^•~ü, <åã≤H±, „`«ºO|ˆHâ◊fi~°=Ú, L[˚~Úx,=∞Ç|ÖËâ◊fi~°=Ú, QÀHõ~°‚=ÚÅ =O\ Œ~Ú#k. +≤i_ô ™ê~ÚÉÏÉÏ ãÊ~°≈ÜÕ∞=∂‰õΩ "Õ^Œáê~åÜ«∞ `«O„`«=Ú. Jk =∂‰õΩ ãÖ™ê~° |O^èŒ=ÚÅã¨#flyÅKÕã≤ Ü«∂`«‡ ™êH∆Í`å¯~°=Ú#∞ ã¨∞ÅÉèí ™ê^èŒº=Ú KÕÜ«Ú#∞.N ™ê~Ú Œ~°≈#"Õ∞ =∂‰õΩ Ü≥∂QÆ™ê èŒ#=ÚQÍ #∞O_≥#∞. "åi`À ãOÉèÏ+=∂ áêÑ¨=ÚÅ#∞ `˘ÅyOK«∞K«∞O_≥#∞. „u"Õ© „Ñ¨Ü«∂QÆÅ ™êfl#Ñ¶Å=Ú"åi áê Œ¿ã= =Å#<Õ HõÅ∞QÆ∞K«∞O_≥_çk. "åi áê^À ŒHõ=Ú =∂ HÀiHõÅ#∞#tOÑ¨*ËÜ«Ú K«∞O_≥_çk. "åi Ü«∂[˝ =∂‰õΩ "Õ Œ"å‰õΩ¯QÍ #∞O_≥_çk."åi Tn „Ñ™ê Œ=Ú =∞=Ú‡ áê=#=Ú KÕÜ«ÚK«∞O_≥#∞. "å~°∞ =∂ áêe@NHõ$+µ‚_»∞QÆ, N~å=Ú_»∞QÍ #∞O_ç LÑâ◊=∞#=Ú HõÅ∞QÆ*ËÜ«ÚK«∞O_çi. "å~°∞=∂‰õΩ Ñ¨~°„|Ç¨Ï‡ ã¨fi~°∂Ñ¨"Õ∞. "å~°∞ ŒfiO^•fif «∞Å∞† x~°∞`åûÇ¨Ï=ÚQÍxLÖÏ¡ã¨=ÚQÍx Ü≥∞~°∞QÆ~°∞. "å~°∞ ZÅ¡Ñ¨ÙÊ_»∞ ã¨zÛ^•#O Œ ã¨fi~°∂Ñ¨ÙÅ∞QÍ#∞O_≥_ç"å~°∞. +≤i_ô "åi HO„ Œ"≥∞ÿ##∞ "åi bÅÅ∞ ÑÖ*Ï|∞, HõÅHõ åÎ,L`«Î~° Ç≤ÏO^Œ∂™ê÷#=Ú, QÆ∞[~å`«∞, ^ŒHõ¯#∞, Hõ#fl_» ^Õâ◊=ÚÅÖ’K«∂Ñ¨ÙK«∞O_çi. W@∞¡ "åi H©iÎ ^Œ∂~° ^Õâ◊=ÚÅ‰õΩ "åºÑ≤OK«QÍ,Éèí‰õΩÎÅxfl Õâ◊=ÚÅ #∞O_ç +≤i_ô KÕi "åix Œi≈Oz "åi Ü«∂j~åfi Œ=Ú#∞á⁄O Œ∞K«∞O_çi. "åi Œ~°≈# =∂„ «=Ú#<Õ Éèí‰õΩÎÅ =∞#=ÚÅ∞ "≥O@<ÕâßOu =Ç≤ÏOK«∞K«∞O_≥_çq. ÑÖ_»sÑ¨Ù~°=∞O Œ∞ q~î°Öò ~°Y∞=∂~¸Å#∞Œi≈Oz#KÀ Éèí‰õΩÎÅ‰õΩ HõeÔQ_ç Ü«∂#O Œ=Ú +≤i_ôÖ’ ^˘~°∞‰õΩK«∞O_≥#∞.

Wk Ü«∞uâ◊Ü≥∂HÎ HÍ Œ∞. D q+¨Ü«∞=Ú#∞ QÆ∂iÛ Éèí‰õΩÎ_˘Hõ_»∞ K≥Ñ≤Ê#kQÆ=∞xOÑÙ_»∞.

Q“e|∞"å Jaè„áêÜ«∞=Ú :95 ãÖ= «û~°=ÚÅ =Ü«∞ã¨∞û QÆÅ Q“e|∞"å Ü«∞#∞ =$ ŒúÉèí‰õΩÎ_»∞

XHõ_»∞ ÑO_»sÜ«∂„ « „Ñu ãO= «û~°=Ú KÕÜ«Ú"å_»∞. Zxq∞k =∂ã=ÚÅ∞ÑÖ_»s Ñ¨Ù~°=∞O Œ∞, q∞QÆ « <åÅ∞QÆ∞ =∂ã¨=ÚÅ∞ – Pëê_è»=Ú "≥Ú ŒÅ∞HÍsÎHõ=Ú =~°‰õΩ (AÖ· – #=O|~°∞) QÆOQÍ#k Ü≥Ú_»∞¤##∞ LO_≥_ç"å_»∞.™ê=∂#∞ "≥∂Ü«Ú@ H˘Hõ QÍ_ç^Œ#∞, `À_»∞QÍ <˘Hõ t+¨µºx fã¨∞H˘xáÈ=Ù"å_»∞. „Ñu ãO= «û~°=Ú ÑO_»sÜ«∂„ « KÕã≤H˘x +≤i_ô ™ê~ÚÉÏÉÏŒ~°≈#=Ú#ÔH· =K≥Û_ç"å_»∞. J «_»∞ ÉÏÉÏ#∞ q∞QÆ∞Å „¿Ñq∞OK«∞"å_»∞.

J «_»∞ ÉÏÉÏ "≥·Ñ¨Ù K«∂K«∞K«∂ ~Ú@¡<≥_ç"å_»∞: ''g~°∞ ÑÖ_»s<å äŒ∞x

Ü«∞=`å~°"Õ∞ ! J<å äŒÅ H˘~°‰õΩ, c ŒÅ H˘~°‰õΩ "≥Åã≤# HÍ~°∞º=¸iÎ !——

Q“e|∞"å q~îÀÉÏ Õ=Ùx =ÚãëÉèí‰õΩÎ_»∞. ÑÖ_»sÜ«∂„ « Ü≥∞xfl ™ê~°∞Ö’KÕÃã#∞. g~°∞ ™ê~ÚÉÏÉÏ ÑO_»s<å äŒ∞x Ü«∞=`å~°=∞x x~åú~° Ñ~°zi.

q~î°Å Õ=Ù_»∞ Œ~°≈#q∞K«∞Û@ :™ê~ÚÉÏÉÏ‰õΩ ÉèíQÆ=<åfl=∞ã¨‡~°Ü«∞O Œ∞#∞, ãÖH©~°Î#=∞O Œ∞#∞

q∞H˜ e „Ñ‘u. "åÔ~Ñ¨ÙÊ_»∞ 'JÖÏ¡=∂eH±— –– J#QÍ, 'J¼ÖÏ¡ÜÕ∞ Ü«∞[=∂x—Jx Ü«∞#∞K«∞O_≥_ç"å~°∞. U_»∞ ~å„uO|=à◊√§ ÉèíQÆ=<åfl=∞ã‡~° KÕ~ÚOK«∞K«∞O_≥_ç"å~°∞. nx<Õ <å=∞ã¨áêÎã¨=∞O Œ∞~°∞. ÉÏÉÏ XHõÑ¨ÙÊ_»∞ ^•ã¨QÆ∞=∞Ç¨~åA#∞ <å=∞ã¨áêÎÇ¨Ï=Ú KÕÜ«Ú=∞xi. ã¨áêÎÇ¨Ï=Ú =ÚyÜ«Ú<å_»∞q~î°Öò Œ~°≈#=Ú HõÅ∞QÆ∞#x "åQÍÌ#q∞zÛ#KÀ <å=∞ãáêÎÇÏ=Ú#∞ ãeÃÑ Œ#x^•ã¨QÆ∞ ["åaK≥Û#∞. ÉÏÉÏ «# QÆ∞O_≥ÃÑ· KÕ~Ú "Õã≤, '' «Ñ¨ÊxãïQÆ

Œ~°≈#q∞K«∞Û#∞ QÍx, Éèí‰õΩÎ_»∞ ÉèíHÎ „¿Ñ=∞Å`À #∞O_»=Öˇ#∞. _®‰õÄ~°∞<å ä£

Ü≥ÚHõ _®‰õÄ~°∞ Ñ@ì=Ú, q~î°Öò Ü≥ÚHõ ÑO_»sÑÙ~°=Ú, NHõ$+µ‚x •fi~°HÍ

Ñ¨@ì=Ú, WHõ _»<Õ Ü«∞#QÍ +≤i_ôÖ’<Õ Ü«Ú#flq. Z=~°∞#∞ ^•fi~°Hõ‰õΩ

áÈ=Åã≤# J=ã¨~°=Ú ÖË Œ∞. q~î°Å∞_»∞ WHõ _»<Õ Ü«Ú<åfl_»∞. Éèí‰õΩÎ_»∞ ÉèíHÎ

„¿Ñ=∞Å`À H©iÎOK«∞#Ñ¨ÙÊ_»∞ q~î°Å∞_çHõ _»<Õ Ü«∞= «iOK«∞#∞—— J<åfl~°∞.


34 35

Q


3

Q

3ã¨áêÎÇ¨Ï=Ú =Úyã≤# Ñ≤=∞‡@ q~î °Å∞_ô „HÕk q^è Œ=ÚQÍ^Œ~°≈#q∞K≥Û#∞. ™êfl<å#O`«~°=Ú HÍHÍ™êÃÇÏ|∞ nH˜∆`ü ^è•º#=ÚÖ’=Úxy#ÑÙÊ_»∞ q~î°Å∞_»∞ "åiH QÍxÊOK≥#∞. HÍHÍ =∞ è•ºÇÏfl Ç~°u H˘~°‰õΩÉÏÉÏ Ü≥Ú ŒÌ‰õΩ áÈQÍ Õ@ ≥Å¡=ÚQÍ HÍHÍ#∞ ÉÏÉÏ ~Ú@¡_çÔQ#∞. ''q~î°Öò

áê\˜Öò =zÛ<å_® ? h=Ù "åxx Ezu"å ? "å_»∞ q∞H˜ e áê~°∞É’ «∞.

"åxx ^Œ$_è»=ÚQÍ Ñ¨@∞ìH˘#∞=Ú. U =∂„`«=Ú J*Ï„QÆ`«ÎQÆ#∞#fl#∞

«Ñ≤ÊOK«∞H˘x áêiáÈ=Ù#∞.—— Wk L ŒÜ«∞=Ú [iÔQ#∞. =∞ è•ºÇÏfl=Ú Z=_ÀÑ¨@=ÚÅ #=Ú‡"å_»∞ 25, 30 q~îÀÉÏ z„ « Ñ¨@=ÚÅ#∞ J=∞‡Hõ=Ú#‰õΩ≥K≥Û#∞. P Ñ@=Ú ãiQÍ HÍHÍ™êÃÇÏ|∞ è•º#=ÚÖ’ K«∂z# Œ$â◊º=Ú`À

áÈeÜ«ÚO_≥#∞. nxx Ez ÉÏÉÏ =∂@Å∞ *Ï˝Ñ¨Hõ=Ú#‰õΩ ≥K«∞ÛH˘x,HÍHÍ™êÃÇÏ|∞ Pâ◊Û~åº#O Œ=ÚÅÖ’ =ÚxÔQ#∞. q~îÀÉÏ Ñ¨@=Ú <˘Hõ\˜H˘x ÑÓ*Ï=∞Ok~°=ÚÖ’ #∞OK«∞H˘<≥#∞.

ÉèíQÆ=O «~å=Ù H©∆~°™êQÆ~°∞x Hõ äŒ :q~î°Å ÑÓ[Ü«∞O Œ∞ ÉÏÉÏ ÔHO « „Ñ‘uÜ≥∂ ÉèíQÆ=O «~å=Ù H©∆~°™êQÆ~°∞x

Hõ äŒÖ’ qâ◊nHõiOÑ|_ç#k. ÉèíQÆ=O «~å=Ù «O„_ç q~îÀÉÏ Éèí‰õΩÎ_»∞. ÑO_»sÑ¨Ù~°=Ú#‰õΩ xÜ«∞=∞=ÚQÆ Ü«∂„ « KÕÜ«ÚK«∞O_≥_ç"å_»∞. WO\˜= ŒÌ ‰õÄ_»q~îÀÉÏ „Ñu=∞ #∞Oz •xx ÑÓlOK«∞"å_»∞. J «_»∞ =∞~°Oz# Ñ≤=∞‡@"åi H˘_»∞‰õΩ Ñ¨Ó[#∞, Ü«∂„ «#∞, „âß Œú=Ú#∞ =∂<≥#∞. ÉèíQÆ=O «~å=Ù+≤i_ô =zÛ#ÑÙÊ_»∞, ÉÏÉÏ "åx «O„_çx [Ñ≤ÎH ≥K«∞ÛH˘x : ''gx «O„_ç <å

¿ãflÇ≤Ï «∞_»∞ QÍ# gx xK«Û@‰õΩ D_»∞ÛH˘x =zÛux. g_»∞ <≥·"Õ Œº=Ú

Z#fl_»∞ ÃÑ@ìÖË Œ∞. HÍ=Ù# ##∞fl#∞ q~î°Å∞x ‰õÄ_» PHõe`À =∂_çÛ<å_»∞.

JO Œ∞KÕ « gx xHõ _»‰õΩ ≥zÛux. g_»∞ KÕÜ«Ú#k «Ñ¨Êx É’kèOz

z"å@∞¡ ÃÑ\ì uiy Ñ¨Ó[ „áê~°OaèOK«∞#@∞¡ KÕÃã Œ#∞—— Jxi.

„Ñ¨Ü«∂QÆ ˆH∆„`«=ÚÖ’ ^•ã¨QÆ∞ ™êfl#=Ú :QÆOQÍ#k Ü«∞=Ú<å#k HõeÜ«ÚKÀ@∞#‰õΩ „Ñ¨Ü«∂QÆÜ«∞x ¿Ñ~°∞.

WO^Œ∞Ö’ ™êfl#=∂K«iOz# „Ñü"åxH˜ Q˘Ñ¨Ê Ñ¨Ùº=Ú „áêÑ≤ÎOK«∞#x

Ç≤ÏO Œ∞=ÙÅ #=∞‡Hõ=Ú. JO Œ∞KÕ «<Õ "ÕÅH˘Åk Éèí‰õΩÎÅ∞ JÑÙÊ_»ÑÙÊ_»K«\HáÈ~Ú ™êfl#=∂_»∞^Œ∞~°∞. ^•ã¨QÆ∞ ‰õÄ_® „Ñ¨Ü«∂QÆáÈ~Ú JK«Û@ãÖQÆ=∞=ÚÖ’ ™êfl#=Ú KÕÜ«∞=Öˇ#x =∞#ã¨∞û# ŒÅK≥#∞. ÉÏÉÏ = ŒÌHyÜ«∞#∞=∞uOK«=∞<≥#∞. JO Œ∞‰õΩ ÉÏÉÏ ~Ú@∞¡ ["åaK≥Û#∞. ''JO « Œ∂~°=Ú

áÈ=Åã≤# J=ã¨"Õ∞ ÖË Œ∞. =∞# „Ñ¨Ü«∂QÆ ~ÚK«Û@<Õ HõÅ Œ∞. <å =∂@Å∞

qâ◊fiã≤OÑÙ=Ú——. W@¡#∞#O «Ö’ <åâ◊Û~°º=ÚÅxfl\HõO> <åâ◊Û~°ºHõ~°"≥∞ÿ# qO «[iy#k. •ãQÆ∞ =∞ÇÏ~å*ò ÉÏÉÏ áê Œ=ÚÅÃÑ· t~°ã∞û #∞Oz# "≥O@<ÕÉÏÉÏ Ô~O_»∞ áê Œ=ÚÅ ÉÁ@# „"Õà◊§ #∞O_ç QÆOQÍ Ü«∞=Ú<å [Å=ÚÅ∞HÍÅ∞=Å∞QÍ áêÔ~#∞. D K«=∞`å¯~°=Ú#∞ K«∂z ^•ã¨QÆ∞Pâ◊Û~°ºK«H˜`«∞_»Ü«∂º_»∞. ÉèíHÍÎº"ÕâßÅ`À "≥∞ÿ=∞~°Kå_»∞. Hõ#∞flÅ∞P#O^•„â◊√=ÙÅ`À xO_®~Ú. J «x ÇÏ$ ŒÜ«∞OÖ’ =Ùá⁄ÊOy# Hõq`å"Õâ◊ON ™ê~ÚbÖÏQÍ#~°∂ÑÖÖ’ ÃÑÅ∞¡aHÕk.

ÉÏÉÏ JÜ≥∂xãÖÉèí=Ù_»∞ – +≤i_ô "≥Ú@ì"≥Ú Œ@ „Ñ¨"ÕtOK«∞@ :™ê~ÚÉÏÉÏ `«e¡^ŒO„_»∞Å#∞ QÆ∂iÛQÍx, [#‡=Ú QÆ∂iÛ QÍx

[#‡™ê÷#=Ú#∞ QÆ∂iÛ QÍx Ü≥∞=iH˜ Uq∞Ü«Ú ≥eÜ«∞ Œ∞. ZO Œ~ÀÃÑ‰õΩ¯™ê~°∞b q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ Hõ#∞Q˘#∞@‰õΩ „Ñ¨Ü«∞uflOzi. Ñ¨Å∞™ês¡q+¨Ü«∞=ÚQÆ ÉÏÉÏ#∞ „Ñ¨tflOzi QÍx, Ü≥∞\˜ì ã¨=∂^è•#=Ú QÍx,ã=∂Kå~°=Ú QÍx á⁄O Œ‰õΩO_çi. <å=∞ Õ=Ù, Hõc~°∞ ™ê=∂#º=∂#=ÙÅ=Ö[x‡Oz Ü«ÚO_»ÖË Œ∞. =Ú «ºÑ¨ÙzÑ¨ÊÅÖ’ z#fl áêÑ¨Å=Öˇ ÅaèOzi.<å=∞ Õ=Ù_»∞ cè=∂~°kä #n «@=Ú# QÀÏ~ÚH HõxÑ≤OK≥#∞. Hõc~°∞ ÉèÏw~°nä#n «@=Ú# «=∂Å∞‰õΩ HõxÑ≤OK≥#∞. J\ì Õ ™ê~Ú [#‡ =$`åÎO «=Ú.Éèí‰õΩÎÅ H˘~°‰õΩ ÉÏÉÏ Ñ¨ Œ∞<åˆ~à◊§ ÉÏÅ∞_»∞QÍ +≤i_ôÖ’x "ÕÑ¨K≥@∞ì „HÕ Œ#= «iOK≥#∞. ÉÏÉÏ JÑÊ\H „|ÇÏ‡*ÏxQÍ QÍxÊOK≥#∞. ÉÏÉÏ ãfiáêfl=ã÷Ü«∞O Œ~Ú##∞ „Ñ¨ÑÖK« =ã¨∞Î=ÙÅ#∞ HÍOH∆OK≥_ç"å~°∞ HÍ Œ∞. PÜ«∞#=∂Ü«∞#∞ `«<≥fl#∞. =ÚH˜Î ÉÏÉÏ áê^Œ=ÚÅ#∞ ¿ãqOK«∞K«∞O_≥#∞.<å<åKÀÑπ •~°∞ «e¡ q∞H˜ e =Úãëk. P"≥∞ ÉÏÉÏ x@∞¡ =i‚Oz#k.


36 37

Q


3

Q

3''D K«Hõ x K«∞~°∞ÔH·# ‰õΩé]"å_»∞ "ÕÑK≥@∞ì „HO Œ Pã#=ÚÖ’ #∞O_≥#∞.j`À+¨‚=ÚÅ#∞ ÖˇH˜¯OÑ¨Hõ Ü«∞O`«\˜ z#fl ‰õΩé]"å_»∞ Hõiî# `«Ñ¨=∂K«iOK«∞@ ã¨=∂kèÖ’ =Ú#∞QÆ∞@ K«∂z „QÍ=∞ã¨∞÷Å∞ Pâ◊Û~°ºÑ¨_çi.P ÉÏÅ∞_»∞ Ñ¨QÆÅ∞ Z=i`À HõeÃã_ç"å_»∞ HÍ^Œ∞. ~å„uÜ«∞O^≥=iH˜ÉèíÜ«∞Ñ¨_»∞"å_»∞ HÍ_»∞. K«∂z#"å~åâ◊Û~°º x=∞QÆ∞flÖˇ· ~¸ z#fl‰õΩé]"å_≥Hõ _» #∞O_ç =zÛ<å_»x Ü«∞_»∞QÆ™êyi. J «x ~°∂Ñ¨Ù, =ÚYÅHõ∆=ÚÅ∞ KåÖÏ JO Œ=ÚQÆ #∞O_≥#∞. K«∂z# "åÔ~Å¡~°∞ XHõ ™êiQÆ=ÚQÆ∞úÅQÆ∞K«∞O_çi. PÜ«∞# Z=i ~ÚO\˜H˜ áÈ‰õΩO_≥#∞, ZÅ¡Ñ¨ÙÊ_»∞"ÕÑK≥@∞ì „HO Œ<Õ ‰õÄ~ Û#∞"å_»∞. ÃÑ·H z#fl ÉÏÅ∞x =Ö QÍxÊOz#ÑÊ\HxKÕ «Å#∞ |\ì K«∂_»QÍ x[=ÚQÍ =∞Ç¨#∞ÉèÏ=Ù_Õ. x~åfiº"≥∂Ç¨Ï=Ú~°∂ÑÙ^•eÛ# Ü«∂ «x QÆ∂iÛ Ü≥∞=iH <Õq∞ ≥eÜ«∞ ‰õΩO_≥#∞——. XHõ<å_»∞YO_ÀÉÏ Õ=Ù_˘Hõx <å"ÕtOK«QÍ h ÉÏÅ∞_≥=_»~Ú Ü«ÚO_»∞#x „ÑtflOzi."åx «e¡ ŒO„_»∞Öˇ=~°x, ZK«Û\˜#∞O_ç =zÛ<å_»x Ü«∞_çyi. P YO_ÀÉÏQÆ=Ú XHõ ã¨÷Å=Ú#∞ K«∂Ñ≤, QÆ_»¤áê~°#∞ nã≤H˘x =zÛ Ü«∞K«Û@„ «=Ùfi=∞<≥#∞. J@∞¡ „ «=fiQÍ #O Œ∞Ö’ H˘xfl x@∞HõÅ∞, "åx Ü≥∞QÆ∞="≥_»Å∞Ê ~å~Ú Ü≥ÚHõ\˜ QÍxÊOK≥#∞. P |O_»#∞ ˘ÅyOK«QÍ „HÕ Œ<˘HõãÖ Œ∞ QÍxÊOK≥#∞. JK«Û@ <åÅ∞QÆ∞ nÑ¨=ÚÅ∞ "≥Å∞QÆ∞K«∞O_≥#∞. P™⁄~°OQÆ=Ú •fi~å =ÚO Œ∞‰õΩ áÈQÍ #K«Û@ <˘Hõ Éèí∂QÆ$ÇÏ=Ú HÍxÊOK≥#∞.JO Œ∞Ö’ QÀ=ÚY x~å‡=ÚÅ∞, Hõé]|Å¡Å∞, [Ñ¨=∂ÅÅ∞ QÍxÊOK≥#∞.D ÉÏÅ∞_»K«Û@ 12 ãÖ= «û~°=ÚÅ∞ «Ñ¨ã¨∞û #Éèíºã≤OK≥#x YO_ÀÉÏK≥ÃÑÊ#∞. Ñ≤=∞‡@ ‰õΩé]"åx h q+¨Ü«∞=Ú „Ñ¨tflOK«QÍ, "å~°Å#∞=∞~°Ñ≤OK«∞K«∞ Jk «# QÆ∞~°∞™ê÷#=∞xÜ«Ú, "åi ã¨=∂kè Ü«∞K«Û@ QÆÅ Œ∞QÍ=Ù# ^•xx HÍáê_»=Öˇ#xÜ«Ú K≥ÃÑÊ#∞. "≥O@<Õ ^•x <≥Ñ¨Ê\˜=Öˇ=¸ã≤"Õã≤i. Jâ◊fi «÷ L Œ∞O|~° =$Hõ∆=ÚÅ=Öˇ h "ÕÑ¨K≥@∞ì#∞ Ñ¨q„ «=ÚQÍK«∂K«∞H˘#∞K«∞ ÉÏÉÏ „¿Ñq∞OK«∞"å~°∞. =∞Ç¨ÖÏûÑü «k «~° +≤i_ôÖ’xÉèí‰õΩÎÅ∞ nxx ÉÏÉÏÜ≥ÚHõ QÆ∞~°∞=ÙQÍi ã=∂kè™ê÷#=∞x ÉèÏqOz ™êëêìOQÆ#=∞™ê¯~°=ÚÅ∞ KÕÃã Œ~°∞.

=¸_»∞ =ãü QÆ$Ç¨Ï=ÚÅ∞ :"ÕÑ¨K≥@∞ì#∞, ^•x K«∞@∞ì#∞#fl ã¨÷Å=Ú#∞ Ç¨Ïi q<åÜ«∞Hõ ™êˆ~î

J#∞"å_»∞ H˘x ™êˆ~î"å_®Ü«∞#∞ <˘Hõ ÃÑ ŒÌ =ãü QÆ$Ç¨Ï=Ú#∞ QÆ\ìOK≥#∞.JÑ¨Ê\’¡ +≤i_ôH˜ áÈ~Ú# ÉèíHõÎ=∞O_»eH˜k Ü≥ÚHõ¯\˜ÜÕ∞ x"åã¨ã¨÷Å=Ú."ÕÑ¨K≥@∞ì K«∞@∞ì Z «∞ÎQÍ J~°∞QÆ∞ Hõ\ìi. "≥∞@∞¡ xi‡Ozi. "≥∞@¡ kQÆ∞=#<˘Hõ QÆ∂_»∞ =O\˜k QÆÅ Œ∞. Éèí‰õΩÎÅ∞ =∞O_»Ñ¨=ÚÃÑ· #∞ «Î~åaè=ÚY=ÚQÍ‰õÄ~˘Û<≥ Œ~°∞. Z=iK«Û@ QÆ∞~°∞, â◊√„Hõ"å~°=ÚÅ∞ èŒ∂Ñ¨=Ú "ÕÜ«Ú Œ∞~À"å~°∞ ÉÏÉÏ Hõ$Ñ¨=Å¡ ãÖ`À+¨=Ú`À #∞O_≥^Œ~°∞. D "å_® KåÖÏÑ¨Ù~å`«#"≥∞ÿ#k. HÍ=Ù# =∞~°=∞‡`«∞Î#‰õΩ ã≤^Œú=ÚQÍ #∞O_≥#∞. `«y#=∂~°∞ÊÅ∞ =∞~°=∞‡ «∞ÎÅ∞ ãO™ê÷#=Ú "å~°∞ KÕã≤i.

H˘xfl ãO= «û~°=ÚÅ Ñ≤=∞‡@ nH∆ ü "å_®Ü«∞#∞ ¿Ñ~° WOH˘Hõ =ãuQÆ$Ç¨Ï=Ú Hõ@ì|_ç#k. <åºÜ«∞"åkÜ≥ÿ∞# HÍHÍ™êÃÇÏ|∞ nH∆ ü WOQÆ¡O_»∞‰õΩÉ’Ü≥∞#∞. JK«Û@ Ô~·Å∞ „Ñ¨=∂ Œ=Ú# HÍÅ∞ ‰õΩO@∞Ñ¨_≥#∞. Jk Ü≥∞O «„Ñ¨Ü«∞uflOz##∞ ÉÏQÆ∞ HÍÖË^Œ∞. `«# ¿ãflÇ≤Ï`«∞_»QÆ∞ <å<å™êÃÇÏ|∞KåO^À~° ~°∞ +≤i_ô ™ê~ÚÉÏÉÏ#∞ Œi≈OK«∞=∞x ãÅÇ ~ÚK≥Û#∞. 1909=ãÖ=`«û~°=Ú# HÍHÍ +≤i_ôH˜ É’Ü≥∞#∞. ÉÏÉÏ ^Œ~°≈# =∂„`«=Ú#Jq∞`å#O Œ Éèíi «∞_≥· +≤i_ôÖ’ x=ã≤OK«∞@‰õΩ xâ◊Û~ÚOK«∞H˘<≥#∞. HÍÅ∞‰õΩO\˜`«#=ÚHõ#fl `«# =∞#ã¨∞ûÖ’x ‰õΩO\˜`«#=Ú#∞ fã≤"ÕÜ«Ú=∞xÉÏÉÏ#∞ „áêi÷OK≥#∞. «# H˘~°‰õΩ#∞, W «~° Éèí‰õΩÎÅ‰õΩ#∞ Ñ¨xH˜ =K«∞Û#@∞¡XHõ "å_®#∞ xi‡OK≥#∞. 10–12–1910= `åsY∞# D "å_® Hõ@∞ì@‰õΩÑÙ<åk "Õã≤i. P<å_Õ Ô~O_»∞ =ÚYº"≥∞ÿ# ãOÑ¶∞@#Å∞ [iÔQ#∞. (1) •^•™êÃÇÏ|∞ MÏÑ¨ˆ~¤‰õΩ `«# WO\˜H˜ É’=Ù@‰õΩ ÉÏÉÏ ã¨=∞‡u ^˘iÔH#∞.(2) Kå=_çÖ’ âı*ò (~å„u) Ç¨~°u „áê~°OÉèí=∞Ü≥∞º#∞. nH˜∆`ü"å_®Ñ¨ÓiÎHÍQÍ<Õ 1911= ãÖ=`«û~°=ÚÖ’ N~å=∞#=q∞ ã¨=∞Ü«∞=∞O^Œ∞âß„™ÈÎHõÎ=ÚQÍ QÆ$Ç¨Ï„Ñ¨"Õâ◊=Ú [iÑ≤i.

<åÅ∞QÆ= J^è•ºÜ«∞=Ú<åÅ∞QÆ= J è•ºÜ«∞=Ú

38 39

Q


3

Q

3«~°∞"å «, HÀ\©â◊fi~°∞_»∞#∞ <åQÆÑÓ~°∞ x"åã≤Ü«Ú#QÆ∞ |∂\© =∞iÜ≥ÚHõÃÑ ŒÌ ~åu"Õ∞_»#∞ xi‡OK≥#∞. J «_»∞ KåÖÏ „ Œ=º=Ú nxH˘~°‰õΩ "≥zÛOK≥#∞."≥zÛOz# „^Œ=º=∞O`«Ü«Ú x[=Ú#‰õΩ ™ê~°úHõ=∞Ü≥∞º#∞. UÅÜ«∞#ÉÏÉÏQÍi Éè∫uHõ â◊s~° =∞O Œ∞Ö’ ã¨=∂kè KÕÜ«∞|_ç#k. nx<Õ ã¨=∂kè=∞Ok~°=∞O Œ∞~°∞. D ã÷Å=ÚÖ’ "≥Ú@ì"≥Ú Œ@ Ñ¨ÓÅ`À@ Ü«ÚO_≥#∞.P À@Ö’ ÉÏÉÏÜÕ∞ À@=∂eQÍ "≥ÚHõ Å‰õΩ hà◊√§ áÈÜ«Ú@ "≥Ú ŒÅQÆ∞#qKÕÃã_ç"å~°∞.

W@∞¡ =¸_»∞ "å_®Å∞ (=ãü QÆ$Ç¨Ï=ÚÅ∞) Hõ@ì|_≥#∞. JO «‰õΩ=ÚOkK«Û@ XHõ =ãuQÆ$ÇÏ=Ú ‰õÄ_» ÖË‰õΩO_≥#∞. Jxfl\HõO> ™ê~î"å_®"≥Ú Œ\ ~ÀAÅÖ’ JO ŒiH KåÖÏ LÑHõiOK«∞K«∞O_≥#∞.

<åÅ∞QÆ= J è•ºÜ«∞=Ú ãOÑÓ~°‚=Ú

ã¨^Œ∞æ~°∞ N ™ê~Ú<å^ä•~°Ê=∞ã¨∞Î


abcdef

ÃÑO_ç¡ "åi`À HõÅã≤ ÉÏÉÏ uiy +≤i_ô =K«∞Û@† Ñ¶¨H©~°∞‰õΩ '™ê~Ú— <å=∞"≥∞@∞¡=K≥Û#∞† W`«~° Ü≥∂QÆ∞Å`À ã¨Ç¨Ï"åã¨=Ú† ÉÏÉÏ ^Œ∞ã¨∞ÎÅ∞–"åi x`«º Hõ$`«º=ÚÅ∞†

"ÕÑ¨K≥@∞ì „HÕ^Œ#∞#fl áê^Œ∞HõÅ =$`åÎO`«=Ú† D Hõ^äŒ Ü≥ÚHõ¯ Ñ¨ÓiÎ q=~°=ÚÅ∞†"≥ÚÇ≤ÏÜ≥ÚnÌ<£ `«OÉ’e`À ‰õΩã‘Î – rq`«=ÚÖ’ =∂~°∞Ê† hà◊¡#∞ #∂<≥QÍ =∂~°∞Û@†

*∫Ç¨Ï~ü Jxb Ü«∞#∞ HõÑ¨@ QÆ∞~°∞=Ù

ÃÑO_ç¡ "åi`À Hõeã≤ ÉÏÉÏ uiy +≤i_ôH˜ =K«∞Û@ :B~°OQÍÉÏ^£ lÖÏ¡Ö’ ^èŒ∂Ñπ J#∞ „QÍ=∞=Ú HõÅ^Œ∞. JK«Û@

èŒx‰õΩ_»QÆ∞ =∞Ç¨Ï=∞‡nÜ«Ú _˘Hõ_»∞O_≥#∞. J «x¿Ñ~°∞ KåO £áê\©Å∞.B~°OQÍÉÏ^Œ∞ áÈ=ÙK«∞O_»QÍ J`«x QÆ∞é]=Ú `«Ñ≤ÊáÈÜ≥∞#∞. Ô~O_»∞=∂ã¨=ÚÅ∞ "≥ ŒH˜##∞ •x Ü«∞O «∞ ˘~°Hõ‰õΩO_≥#∞. J «_»∞ x~åâ◊K≥OkÉèí∞[=ÚÃÑ· r#∞ "Õã¨∞H˘x B~°OQÍÉÏ^Œ∞ #∞O_ç ^èŒ∂Ñπ „QÍ=∞=Ú#‰õΩáÈ=ÙK«∞O_≥#∞. ã∞=∂~˘Hõ ˘q∞‡k "≥∞ÿà◊√§ #_»z# Ñ≤=∞‡@ <˘Hõ =∂q∞_çK≥@∞ì= ŒÌ‰õΩ =K≥Û#∞. ^•x h_»Ö’ <˘Hõ qO « Ñ¨Ù~°∞+¨µ_»∞ ‰õÄ~˘ÛxÜ«ÚO_≥#∞.J «_»∞ «ÅÃÑ· \’Ñ≤, á⁄_»∞ÔQ·# K˘HÍ¯ èŒiOzÜ«ÚO_≥#∞. K«OHõÖ’ ã¨@HÍÃÑ@∞ìH˘x zÅ∞=Ú „`åQÆ∞@‰õΩ „Ñ¨Ü«∞uflOK«∞K«∞O_≥#∞. ^•i"≥O@ áÈ=ÙKåO £áê\©Å∞#∞ Ez, J «xx aez zÅ∞=Ú „`åy H˘O_» «_»=Ù q„âßOu

N ™ê~Ú ãK«Ûi„ «=ÚJ~Ú Œ= J è•ºÜ«∞=Ú


40 41

Q


3

Q

3Q˘#∞=∞<≥#∞. r#∞ QÆ∞iOz „Ñ¨tflOK≥#∞. Jk `å#∞ áÈQ˘@∞ìH˘x#QÆ∞é]=Ú Œx KåO £áê\©Å∞ | Œ∞Å∞ K≥ÃÑÊ#∞. P ŒQÆæ~°Ö’ #∞#fl HÍÅ∞=„Ñ¨Hõ # "≥ Œ‰õΩ=∞x Ñ¶H©~°∞ K≥ÃÑÊ#∞. J «_»K«@‰õΩ áÈ~Ú QÆ_ç¤ "Õ∞Ü«ÚK«∞#flQÆ∞é]=Ú#∞ K«∂z q∞H¯e Ü«∂â◊Û~°ºÑ_≥#∞. D Ñ¶H©~°∞ ™ê è•~° =∞#∞A_»∞HÍ_»xÜ«Ú Q˘Ñ¨Ê BeÜ«∂ (ã≤ ŒúÑ¨Ù~°∞+¨µ_»∞) J~Ú Ü«ÚO_»=K«∞Û #xÜ«ÚJ#∞H˘<≥#∞. QÆ∞é]=Ú#∞ nã≤H˘x Ñ¶¨H©~°∞ =^ŒÌ‰õΩ =K≥Û#∞. zÅ∞=Ú`«Ü«∂~°∞QÍ #∞O_≥#∞. HÍx zÅ∞=Ú "≥eyOK«∞@‰õΩ xÑ¨ÙÊ, QÆ∞_»¤#∞

«_»∞Ñ¨Ù@‰õΩ h~°∞ HÍ=Åã≤ Ü«ÚO_≥#∞. Ñ¶H©~°∞ ã¨@HÍ#∞ Éèí∂q∞Ö’xH˜„QÆ∞K«ÛùQÍ xÑ¨ÙÊ =K≥Û#∞. =∞~°Å JHõ _Õ ã¨@HÍ`À <ÕÅÃÑ· "≥∂ ŒQÍ h~°∞=K≥Û#∞. Ñ¶H©~°∞ KåÛÑ‘ (QÆ∞_»¤ =ÚHõ ) <å h\`À «_çÑ≤, xÑÙÊ`À zÅ∞=Ú#∞"≥eyOK≥#∞. J@∞Å ã≤ Œú"≥∞ÿ# zÅ∞=Ú#∞ P Ñ¶H©~°∞ å#∞ Ñ‘eÛ, «~°∞"å «KåO £áê\©Å∞ HõOkOK≥#∞. W ŒO «Ü«Ú Ez KåO £áê\©Å∞ Pâ◊Û~°ºK«H «∞_»Ü≥∞º#∞. Ñ¶H©~°∞#∞ «# QÆ$ÇÏ=Ú#‰õΩ JukäQÍ ~°=∞‡x KåO £áê\©Å∞"Õ_≥#∞. P =∞~°∞ã¨\˜k#"Õ∞ Ñ¶¨H©~°∞ áê\©Å∞ WO\˜H˜ áÈ~Ú Ü«∞K«Û@H˘O «HÍÅ=ÚO_≥#∞. P áê\©Å∞ „QÍ=∞=Ú#‰õΩ =Ú#ã¨|∞. J «x ÉèÏ~°º

«=Ú‡x H˘_»∞‰õΩ ÃÑO_ç¡ ã¨g∞Ñ≤OK≥#∞. ÃÑO_ç¡ ‰õÄ «∞ik +≤i_ô „QÍ=∞=Ú.JO Œ∞KÕ HÍ=Åã≤# ã¨<åflÇ¨Ï=ÚÅxflÜ«Ú KÕã≤H˘x áê\©Å∞ +≤i_ô „Ñ¨Ü«∂=∞Ü≥∞º#∞. ÃÑO_ç¡"åi`À HõÅã≤ Ñ¶H©~°∞ ‰õÄ_® |Ü«∞Å∞ ÕÔ~#∞. Z\ì z‰õΩ¯Å∞ÖËHõ q"åÇ¨Ï=Ú [iyáÈÜ≥∞#∞. ÃÑO_ç¡"å~°∞ èŒ∂Ñπ „QÍ=∞=Ú uiy "≥o§iQÍx Ñ¶H©~°∞ =∂„ «=Ú +≤i_ôÖ’ Py, Ü«∞K«Û@<Õ ã≤÷~°=ÚQÍ xeK≥#∞.

Ñ¶H©~°∞‰õΩ '™ê~Ú— <å=∞"≥∞@∞¡ =K≥Û#∞ ?ÃÑO_ç¡"å~°∞ +≤i_ô KÕ~°QÆ<Õ YO_ÀÉÏ =∞Ok~°=Ú#‰õΩ ã¨g∞Ñ¨=Ú#

#∞#fl ÉèíHõÎ =∞Ç¨ÏÖÏûÑüQÍi á⁄Å=ÚÖ’ #∞#fl =∞é]K≥@∞ì „HÕ Œ |ã¨KÕã≤i.YO_ÀÉÏ =∞Ok~°=Ú#‰õΩ «yeÜ«Ú#fl MÏm *ÏQÍÖ’ |O_»∞¡ q_çzi.|O_»¡Ö’ #∞#fl"å~˘Hõi «~°∞"å « <˘Hõ~°∞ kyi. Ñ¶H©~°∞ ‰õÄ_® kÔQ#∞.|O_ç kQÆ∞K «∞#fl Ü«Ú= Ñ¶ ¨H ©~ °∞#∞ Ez Éè íH õ Î =∞Ç ¨ÏÖÏûÑ ü

''~°O_ç ™ê~¸—— ! Ü«∞x ™êfiQÆuK≥#∞. «H¯#"å~°∞ QÆ∂_» PÜ«∞##∞ '™ê~Ú—

Ü«∞x Ñ≤Å∞= <å~°OaèOzi. Jk "≥Ú ŒÅ∞ "å~°∞ '™ê~ÚÉÏÉÏ—QÍ „ÑMÏº «∞Ö·i.

W «~° Ü≥∂QÆ∞Å`À ã¨Ç¨Ï"åã¨=Ú :™ê~ÚÉÏÉÏ +≤i_ôÖ’ <˘Hõ =∞ã‘ Œ∞Ö’ x"åã "Õ∞~°Ê~°K«∞H˘xi. ÉÏÉÏ

+≤i_ô ~åHõ Ñ¨Ó~°fi"Õ∞ Õg^•ã¨∞ J#∞ Ü≥∂y +≤i_ôÖ’ Z<Àfl ãÖ= «û~°=ÚÅ#∞O_ç x=ã≤OK«∞K«∞O_≥#∞. ÉÏÉÏ J «x`À ™êOQÆ «º=Ú# H˜+ìÑ¨_≥#∞.J «x`À HõÅã≤ H˘O «HÍÅ=Ú =∂~°∞f =∞Ok~°=ÚÖ’#∞, Kå=_çÖ’#∞#∞O_≥#∞. H˘O «HÍÅ "≥ÚO@iQÍ #∞O_≥#∞. JO «Ö’ *Ï#H© •ã∞ QÀ™êqJ#∞ xOH˘Hõ Ü≥∂y Ü«∞K«Û@‰õΩ =K≥Û#∞. ÉÏÉÏ JÑÙÊ_»ÑÙÊ_»∞ D Ü≥∂y`À=∂\Ï¡_»∞K«∞O_≥_ç"å~°∞ ÖË^•, ÉÏÉÏ LO_»∞KÀ@∞‰õΩ *Ï#H©^•ã¨∞áÈ=ÙK«∞O_≥#∞. J@∞Å<Õ, Ñ¨Ù`åOÉË #∞O_ç Ü≥ÚHõ "≥·â◊º Ü≥∂y +≤i_ô=K«∞ÛK«∞O_≥_ç"å_»∞. PÜ«∞# QÆ$ÇÏã∞÷_»∞† ¿Ñ~°∞ QÆOQÍw~°∞. XHõ<å_»∞ ÉÏÉÏã¨fiÜ«∞=ÚQÍ ‰õΩO_»Å`À hà◊√§ ≥zÛ Ñ¨ÓÅK≥@¡‰õΩ áÈÜ«ÚK«∞O_»∞@ EzJ «_»∞ +≤i_ô „QÍ=∞ã¨∞÷Å`À x@¡<≥#∞. ''D =∞˜ ~ÚK«Û@∞O_»∞@KÕ +≤i_ô

Ñ¨ÙºˆH∆„ «=∞~Ú#k. DÜ«∞h<å_»∞ ‰õΩO_»Å`À hà◊√§ "≥∂Ü«ÚK«∞<åfl_»∞.

HÍx ~Ú «_»∞ ™ê=∂#º =∂#=Ù_»∞ HÍ_»∞. D <ÕÅ x[=ÚQÆ Ñ¨Ùº=Ú

KÕã≤H˘x#k Hõ#∞Hõ<Õ ™ê~ÚÉÏÉÏ Ü«∞#∞ h =∞˜x ~å|@∞ìH˘#

QÆeÔQ#∞——. U=ÖÏ „QÍ=∞=ÚÖ’ #∞#fl =∞~î°=ÚÖ’ P#O^Œ<å^äŒ∞_»#∞Ü≥∂yÑÙOQÆ=Ù _»∞O_≥#∞. J «_»∞ JHõ ÖòHÀ@Hõ~ü =∞ÇÏ~å*ò QÍi t+µº_»∞.J «_˘Hõ<å_»∞ +≤i_ô „QÍ=∞ x"åã¨∞Å`À ÉÏÉÏ#∞ K«∂_»=K≥Û#∞. J «_»∞™ê~ÚÉÏÉÏ#∞ Ez ~Ú@¡<≥#∞. ''DÜ«∞# Ü≥ÚHõ Ü«∞=¸Åº"≥∞ÿ#

~°`«fl=Ú. ™ê=∂#º =∂#=Ùx =Öˇ QÍxÊOK«∞#Ñ¨Ê\˜H˜x DÜ«∞#

=∂=¸Å∞ ~å~Ú=O\˜ "å_»∞ HÍ Œ∞. DÜ«∞<˘Hõ Ü«∞=¸Åº =„[=Ú.

=ÚO^Œ∞ =ÚO^Œ∞ D ãÖQÆu g∞ˆH `≥eÜ«∞QÆÅ^Œ∞——. W@¡#∞K«∞P#O Œ<å äŒ∞_»∞ uiy U=ÖÏ "≥à‹§#∞. Wk N ™ê~ÚÉÏÉÏ Ü«∞ø=fi#=Ú#[iy# ãÖQÆu.

J~Ú^Œ= J^è•ºÜ«∞=Ú

42 43

Q


3

Q

3ÉÏÉÏ ^Œ∞ã¨∞ÎÅ∞ – "åi x`«ºHõ$`«º=ÚÅ∞ :Ü«∞ø=#=Ú#O Œ∞ ÉÏÉÏ «=∞ «Å "≥O„@∞HõÅ∞ HõuÎiOK«∞H˘#Hõ A@∞ì

ÃÑOK«∞K«∞O_≥#∞. Ñ¨Ç≤ÏÖÏfi#∞=Öˇ ^Œ∞ã¨∞ÎÅ∞ "Õã¨∞H˘<≥_ç"å~°∞. +≤i_ôH˜=¸_»∞"≥∞ÿà◊§ Œ∂~°=ÚÖ’ #∞#fl ~°ÇÏ`å‰õΩ áÈ~Ú#ÑÙÊ_˘Hõ™êi |Ou, QÆ<Õfl~°∞,x «º=∞Ö¡ "≥ÚHõ Å∞ fã≤H˘x=zÛ, <ÕÅ#∞ K« Œ∞#∞KÕã≤ "å\˜x <å\˜ hà◊√§áÈÜ«ÚK«∞O_çi. J#∞k#=Ú "å=∞<£ å`åº Ü«∞#∞ ‰õΩ=∞‡i ÉÏÉÏ‰õΩ HÍÅÛxÔ~O_»∞ ÑzÛ ‰õΩO_»Å#∞ WK«∞ÛK«∞O_≥_ç"å_»∞. ÉÏÉÏ ãfiÜ«∞=ÚQÆ ÉÏq #∞O_çhà◊√§ KÕk, P h\˜x P Ñ¨zÛ ‰õΩO_»ÅÖ’ `À_ç, Éèí∞[=ÚÃÑ· "≥∂ã¨∞H˘x

≥zÛ "≥ÚHõ Å‰õΩ áÈÃã_ç"å~°∞. ™êÜ«∞OHÍÅ=Ú P ‰õΩO_»Å#∞ "ÕÑ¨K≥@∞ì"≥Ú Œ@ É’i¡OK«∞K«∞O_çi. HÍÅÛx=QÆ∞@KÕ Jq "≥O@<Õ qiy =ÚHõ Å∞=ÚHõ ÅQÆ∞K«∞O_≥_çq. W@∞¡ =¸_»∞ ãO= «û~°=ÚÅ∞ QÆ_»K≥#∞. ™ê~ÚÉÏÉÏHõ$+≤ =Å# JK«Û@ <˘Hõ Ñ¨ÓÅ`À@ ÖËK≥#∞. P ã÷Å=ÚÖ’<Õ ~ÚÑ¨ÙÊ_»∞ÉÏÉÏ ã¨=∂kè Ü«Ú#flk. ^•x<Õ ã¨=∂kè =∞Ok~° =∞O Œ∞~°∞. ^•xxŒi≈OK«∞@ H˘~°H Ü«∞<ÕHõ=∞Ok Éèí‰õΩÎÅ∞ qâı+=ÚQÍ áÈ=ÙK«∞<åfl~°∞.

"ÕÑ¨K≥@∞ì „HÕ^Œ#∞#fl áê^Œ∞HõÅ =$`åÎO`«=Ú :JHõ ÖòHÀ@Hõ~ü =∞Ç¨Ï~å*ò QÍi Éèí‰õΩÎ_»∞ ÉèÏ~ÚHõ$+‚r J¼bÉÏQ∑Hõ~ü.

W «_»∞ JHõ ÖòHÀ@Hõ~ü =∞Ç¨Ï~å*ò QÍi z„ « Ñ¨@=Ú#∞ Ñ¨ÓlOK≥_ç"å_»∞.J «_˘HõÑ¨ÙÊ_»∞ ëÈÖÏÑ¨Ó~°∞ lÖÏ¡Ö’x JHõ ÖòHÀ@ „QÍ=∞=Ú#‰õΩ áÈ~Ú,=∞Ç¨Ï~å*ò QÍi áê^Œ∞HõÅ∞ ^Œi≈Oz Ñ¨ÓlOK«=Öˇ#x Ü«∞#∞H˘<≥#∞.J «_»K«Û\˜H˜ áÈHõ =Ú#∞¿Ñ ã¨fiÑ¨fl=ÚÖ’ P =∞Ç¨Ï~å*ò Œ~°≈#q∞zÛ ~Ú@∞¡K≥ÃÑÊ#∞. ''„Ñ¨ã¨∞Î «=Ú +≤i_ô <å x"åã¨ ã÷Å=Ú. JK«Û\˜H˜ áÈ~Ú h Ñ¨Ó[

Ü≥Ú#iOÑ¨Ù=Ú !—— JO Œ∞KÕ, JHõ ÖòHÀ@ áÈ=Öˇ##∞ «# x~°‚Ü«∞=Ú#∞=∂~°∞ÛH˘x ÉèÏ~ÚHõ$+‚r +≤i_ô KÕi, ÉÏÉÏ#∞ Ñ¨ÓlOz, JK«Û@<Õ P~°∞=∂ã=ÚÅ∞ P#O Œ=Ú`À QÆ_çÃÑ#∞. nx *ÏÑHÍ~°÷=Ú áê Œ∞HõÅ∞ KÕ~ÚOz„âß= =∂ã=ÚÖ’ <˘Hõ â◊√Éèík#=Ú# "ÕÑK≥@∞ì„HO Œ „Ñu+ª KÕ~ÚOK≥#∞.Wk â◊Hõ ãÖ. 1834, „âß= =∂ã¨=ÚÖ’ (J#QÍ, „H©.â◊. 1912Ö’) [iÔQ#∞.

^•^•HÅ¯~ü, LáêãhÉÏÉÏ J#∞"å~°∞ ÑÓ[#∞ âß„™ÈÎHõÎ=ÚQÍ [iÑ≤i. nH∆ üÜ«∞#∞ „ÉÏÇ¨Ï‡∞_»∞ áê Œ∞HõÅ x «ºÑ¨Ó[‰õΩ xÜ«∞q∞OÑ¨|_≥#∞. nxxÑ~°º"ÕH∆OK«∞ ÉÏ èŒº « ÉèíHõÎ ãQÆ∞"Õ∞~°∞ <åÜ«∞H±# HõÑÊyOK«|_ç#k.

D Hõ äŒ Ü≥ÚHõ Ñ¨ÓiÎ q=~°=ÚÅ∞ :~îåË "åãÎ=Ùº_≥·# N a.q. Õ=Ù ÉÏÉÏ‰õΩ Q˘Ñ¨Ê Éèí‰õΩÎ_»∞. g~°∞

=∂=∞ÅÎ •~°∞QÍ Ñ¨ Œg q~°=∞ KÕã≤i. "ÕÑ¨K≥@∞ì „HÕ Œ „Ñü+≤ªOÑ¨|_ç#áê Œ∞HõÅ‰õΩ ãO|OkèOz# q=~°=ÚÅxflÜ«Ú ãQÆ∞ü"Õ∞~°∞ <åÜ«∞H± =∞iÜ«ÚQÀqO Œ Hõ=∞ÖÏHõ~ü nH∆ üÅ #∞O_ç ¿ãHõiOz, áê Œ∞HõÅ ÑÓiÎ =$`åÎO «=Ú,N ™ê~ÚbÅ =∂ãÑ„uHõ Ô~O_»= ãOÑÙ@=Ú, "≥Ú Œ\ ãOzHõ, 25= ¿ÑrÖ’hsuQÍ „Ñ¨K«∞iOz<å~°∞.

1912= ãÖ= «û~°=ÚÖ’ ÉÁOÉÏ~Ú #∞O_ç _®Hõì~°∞ ~å=∂~å=ÙH˘~îåÔ~Ü«∞#∞ # «_»∞ +≤i_ô =K≥Û#∞. "åx`À ÉÏ@∞QÆ J «x HÍOáœO_»~ü#∞=∞iÜ«Ú J «x q∞„ «∞_≥·# ÉèÏ~ÚHõ$+‚r J¼bÉÏQ∑Hõ~ü J#∞# «_»∞#∞ "≥O@=zÛi. +≤i_ôÖ’ "å~°∞ ãQÆ∞ü"Õ∞~°∞ <åÜ«∞H±‰õΩ l.ÔH. nH∆ ü‰õΩ ãxflÇ≤Ï «∞Ö·i.J<ÕHõ q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ «=∞Ö’ `å=Ú K«iÛOK«∞H˘#∞#Ñ¨ÙÊ_»∞ ãÖÉèÏ+¨=âß «∂Î, ÉÏÉÏ „Ñ¨„Ñ¨ äŒ=∞=Ú# +≤i_ô „Ñ¨"ÕtOz "ÕÑ¨K≥@∞ì „HÕ Œ «Ñ¨ã¨∞ûKÕã≤# ^•x *Ï˝Ñ¨HÍ~°÷=Ú ÉÏÉÏ áê^Œ∞HõÅ#∞ ~åu`À K≥H˜¯OK«∞@‰õΩx~°‚~ÚOzi. D ãOQÆu _®Hõì~°∞ ~å=∂~å=Ù H˘~îå~‰õΩ ≥eÑ≤#KÀ PÜ«∞#K«Hõ x áê Œ∞HõÅ∞ K≥H˜ OK≥ Œ~°x ÉèÏ~ÚHõ$+‚r q∞„ «∞_≥·# HÍOáœO_»~üã¨ÅÇ¨xK≥Û#∞. JO^Œ~°∞#∞ ~¸ ã¨ÅÇ¨‰õΩ ã¨=∞‡uOzi. JÑ¨Ê\˜H˜ÉÁOÉÏ~Ú uiy "≥o§# _®Hõì~°∞ QÍiH˜ D q+¨Ü«∞=Ú#∞ ≥eÜ«∞Ñ¨~°zi."å~°∞ "≥O@<Õ =∞~°Å +≤i_ô =zÛ áê Œ∞HõÅ #=¸<å „"å~ÚOzi. YO_ÀÉÏ=∞Ok~°=∞O Œ∞#fl Láêã≤h =∞ÇÏ~å*ò = ŒÌ‰õΩ áÈ~Ú å=Ú „"åã≤# áê Œ∞HõÅ#=¸<å#∞ EÑ≤i. N Láêãh •xÖ’ H˘xfl =∂~°∞ÊÅ#∞ *Ëã≤, Ñ Œ‡=Ú,â◊OY=Ú, K«„Hõ=Ú "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q KÕiÛ, ÉÏÉÏ Ü≥∂QÆâ◊H˜Îx "ÕÑ¨K≥@∞ìQ˘Ñ¨Ê «#=Ú#∞ ≥Å∞Ñ¨Ù ~¸ „HÕk â’¡Hõ=Ú#∞ ‰õÄ_» K≥H˜ OK«=∞xi :


44 45

Q


3

Q

3ã^• xO|=$Hõ∆ãº =¸ÖÏkè"å™ê ü

ã∞ è• „™êqO uHõÎ=∞Ñº„Ñ≤Ü«∞O «"£∞

«~°∞O HõÅÊ=$H∆ÍkèHõO ™ê èŒÜ«∞O «O

#=∂g∞â◊fi~°O ã Œ∞æ~°∞O ™ê~Ú<å äŒ"£∞

Láêã¨h ã¨ÅÇ¨Å <å"≥∂kOz áê Œ∞HõÅ∞ ÉÁOÉÏ~ÚÖ’ KÕ~ÚOzHÍOáœO_»~°∞ ^•fi~å ÑÖÑ≤i. „âß= áœ~°‚q∞ <å_»∞ ™ê÷Ñ¨# KÕÜ«Ú=∞xÉÏÉÏ Ü«∂*Ï˝Ñ≤OK≥#∞. P<å_»∞ 11 QÆO@Å‰õΩ l.ÔH. nH∆ ü «# t~°ã¨∞ûÃÑ·áê^Œ∞HõÅ∞ ÃÑ@∞ìH˘x YO_ÀÉÏ =∞Ok~°=Ú #∞O_ç ^•fi~°HÍ=∂~ÚH˜L «û==Ú`À =zÛi. ÉÏÉÏ Ü«∂ áê Œ∞HõÅ#∞ ã¨Ê$tOz, Jq ÉèíQÆ=O «∞xáê^Œ∞HõÅx #∞_ç"≥#∞. "åxx "ÕÑ¨K≥@∞ì =¸Å=Ú# „Ñü+≤ªOÑ¨Ù_»xÜ«∂ ÕtOK≥#∞.

P =ÚO Œ∞~ÀA ÉÁOÉÏ~Ú#∞O_ç áê™êÎ¿ã\ò Ü«∞#∞ áêsû Éèí‰õΩÎ_˘Hõ_»∞=∞xÜ«∂~°¤~°∞ •fi~å 25 ~°∂áêÜ«∞Å∞ ÑOÑ≤Ü«ÚO_≥#∞. ÉÏÉÏ Ü«∂ ÃÑ·Hõ=Úáê Œ∞HÍ „Ñü+ªHõQÆ∞ Y~°∞Û xq∞ «Îq∞K≥Û#∞. "≥Ú «Î=Ú 100 ~°∂áêÜ«∞Å∞Y~°Û~Ú#q. JO Œ∞Ö’ 75 ~°∂áêÜ«∞Å∞ K«O^•Å ^•fi~å =ã¨∂Å∞ KÕã≤i."≥Ú Œ\˜ 5 ãÖ= «û~°=ÚÅ∞ l.ÔH. nH∆ ü D áê Œ∞HõÅ‰õΩ Ñ¨Ó[ KÕÃã#∞.«~°∞"å « ÅHõ∆‡ü HõKÕâ◊fi~ü *ÏMò_≥ Ü«∞#∞ „ÉÏÇÏ‡∞_»∞ (<å#∞<å=∂ ÑÓ*Ïi)

Ñ¨Ó[ KÕÜ«ÚK«∞O_≥#∞. "≥Ú Œ\˜ 5 ãÖ= «û~°=ÚÅ∞ <≥Å‰õΩ 2 ~°∂áêÜ«∞ÅK˘Ñ¨ÙÊ# _®Hõì~ü H˘~îåÔ~ nÑ¨Ñ¨Ù Y~°∞Û xq∞ «Î=Ú ÑÖÑ¨ÙK«∞O_≥#∞. áê Œ∞HõÅK«∞@∞ì HõOK≥ ‰õÄ_® ÑÖÃÑ#∞. D HõOK≥Ü«Ú, ÃÑ· HõÑ¨ÙÊ#∞ HÀÑ¨~üQÍO ¿ãì+¨<£#∞O_ç +≤i_ô ≥K«∞Û@‰õΩ 7–8–0 Y~°∞Û ã¨QÆ∞ü"Õ∞~°∞ <åÜ«∞H± WK≥Û#∞.(„Ñ¨ã¨∞Î`«=Ú *ÏMò_≥ Ñ¨Ó[ KÕÜ«ÚK«∞<åfl_»∞. ã¨QÆ∞∞_»∞ <≥·"Õ^Œº=Ú#∞nÑ=Ú#∞ ÃÑ@∞ìK«∞<åfl_»∞).

"≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ ÉèÏ~ÚHõ$+¨‚r, JHõ¯ÖòHÀ@Hõ~ü =∞Ç¨Ï~å*ò Éèí‰õΩÎ_»∞.1912= ãO= «û~°=ÚÖ’ "ÕÑK≥@∞ì „HO Œ áê Œ∞HõÅ∞ ™ê÷Ñ≤OK«∞#ÑÙÊ_»∞ JHõ ÖòHÀ@‰õΩ áÈ=ÙK«∞ =∂~°æ=∞ èŒº=Ú# +≤i_ô Ü«∞O Œ∞ kÔQ#∞. ÉÏÉÏ Œ~°≈#=Ú

KÕã≤# «~°∞"å « JHõ ÖòHÀ@ „QÍ=∞=Ú#‰õΩ áÈ=Öˇ##∞H˘x ÉÏÉÏ = ŒÌHyÜ«∞#∞=∞u x=∞‡<≥#∞. ÉÏÉÏ ~Ú@¡<≥#∞. ''JHõ ÖòHÀ@Ö’ <Õ=Ú#flk ?

JHõ _ÕÅ áÈÜ≥∞ Œ=Ù ? JHõ _»∞O_Õ =∞ÇÏ~å*ò „Ñã∞Î «q∞Hõ _»<Õ Ü«Ú<åfl~°∞.

"åˆ~ <Õ#∞——. Wk qx ÉèÏ~ÚHõ$+‚r JHõ ÖòHÀ@ "≥à◊√§@ =∂#∞H˘<≥#∞.áê Œ∞HõÅ ™ê÷Ñ# «~°∞"å « J<ÕHõ Ñ~åºÜ«∞=ÚÅ∞ +≤i_ô Ü«∂„ « KÕÃã#∞.

¿ÇÏ=∂_£ÑÖ «∞#H© q=~°=ÚÅ∞ ≥eã≤Ü«ÚO_»=Ù. ≥eã≤Ü«Ú#flKÀãK«Ûi„ «Ö’ „"åÜ«Ú@ =∂xÜ«ÚO_»~°∞.

"≥ÚÇ≤ÏÜ≥ÚnÌ<£ «OÉ’e`À ‰õΩã‘Î – rq «=ÚÖ’ =∂~°∞Ê :+≤i_ô „QÍ=∞=ÚÖ’ ‰õΩã‘ÎÅ∞ Ñ@∞ì@ "å_»∞Hõ. JK«Û@ "≥ÚÇ≤ÏÜ«ÚnÌ<£

`åOÉ’e Ü«∞#∞"å_»∞ «~°K«∞QÍ ‰õΩã‘ÎÅ∞ Ñ@∞ìK«∞O_≥_ç"å_»∞. "åxH, ÉÏÉÏ‰õΩXHõ q+¨Ü«∞=ÚÖ’ ÉèË •aè„áêÜ«∞=Ú =zÛ ‰õΩã‘Î Ñ¨\ìi. JO Œ∞Ö’ ÉÏÉÏÜ≥∂_çáÈÜ≥∞#∞. JÑ¨Ê\˜ #∞O_ç ÉÏÉÏ‰õΩ q~°HÎ Hõey «# Œ∞ã¨∞ÎÅ#∞,x=ã≤OK«∞ sux =∂~°∞ÛH˘<≥#∞. ÅOQÀ\ ayOK«∞H˘x, (Ñ¶H©~°∞Å∞ èŒiOK«∞)á⁄_»"å\˜ K˘HÍ¯ (HõÑ¶‘fl)x `˘_çyH˘x, <≥uÎÃÑ·x QÆ∞_»¤ Hõ@∞ìH˘<Õ"å~°∞. XHõQÀ<≥ =ÚHõ ÃÑ· ‰õÄ~°∞Û<≥_ç"å~°∞. zOH˜QÆ∞_»¤Å`À ãÖ «∞+≤ì K≥O ≥_ç"å~°∞.~å[º Éè’QÆ=Ú HõO>ˇ ^•i„^Œº"Õ∞ "Õ∞Åx #∞_ç"≥_ç"å~°∞. ¿Ñ^Œ"åiH˜ÉèíQÆ=O «∞_»∞ ¿ãflÇ≤Ï «∞_»<Õ"å~°∞. QÆOQÍw~°∞‰õΩ ‰õÄ_» ‰õΩã‘ÎÅÜ«∞O Œ∞ „¿Ñ=∞.XHõ<å_»∞ ‰õΩã‘Î Ñ¨@∞ìK«∞O_»QÍ Ü«∞`«xH˜ "≥·~åQÆº=Ú HõeÔQ#∞. J^Õã=∞Ü«∞=ÚÖ’ ' ÕÇÏ=Ú#∞ Œq∞Oz, Õ=Ùx ãÇÏ"åã=Ú KÕÜ«∞=∞—x Ü≥ÚHõÜ«∞â◊s~°"å Ü«∞ «xH qxÑ≤OK≥#∞. JÑÊ\#∞O_ç QÆOQÍw~°∞ ãO™ê~°=Úq_çK≥#∞. P «‡™êH∆Í`å¯~°=Ú H˘~°‰õΩ áê@∞Ñ¨_≥#∞. Ñ¨Ù`åOÉË ŒQÆæ~°#kÜ≥Ú_»∞¤# XHõ =∞~î°=Ú#∞ ™ê÷Ñ≤Oz «# t+µºÅ`À x=ã≤OK«∞K«∞O_≥#∞.

™ê~ÚÉÏÉÏ [#∞Å`À HõÅã≤ "≥∞Åã≤ uiÔQ_ç"å~°∞ HÍ~°∞† Z=fii`À#∞`«=∞O`«@ `å=Ú =∂\Ï¡_≥_ç"å~°∞ HÍ~°∞. Z=Ô~·# ÜÕ∞^≥·# J_çy#Ü«∂Ü«∞_çy#^•xH =∂„ «=Ú ["åaK«∞Û"å~°∞. k#=ÚÖ’ Ü≥∞‰õΩ¯= ÉèÏQÆ=Ú"ÕÑ¨K≥@∞ì h_»Ü«∞O Œ∞, JÑ¨ÙÊ_»Ñ¨ÙÊ_»∞ Ü« ~°= «Å#∞#fl HÍÅ∞= Ü≥Ú_»∞¤#


46 47

Q


3

Q

3QÆÅ `«∞=∞‡K≥@∞ì h_»# ‰õÄ~˘Û<≥_ç"å~°∞. ™êÜ«∞OHÍÅ =¸~°Hõ<ÕH˘O « Œ∂~°=Ú #_çK≥_ç"å~°∞† XH˘¯Hõ ™êi h"£∞QÍO áÈ=ÙK«∞O_≥_ç"å~°∞.h"£∞QÍOÖ’ ÉÏÉÏ™êÃÇÏÉò „`«ºO|H±r _ÕOQÆÖË Ü«∞#∞#`«x WO\˜H˜«~°∞K«∞QÍ áÈ=Ù"å~°∞. ÉÏÉÏ™êÃÇÏÉò _ÕOQÆÖË Ü«∞O Œ∞ ™ê~ÚÉÏÉÏ‰õΩ q∞H¯e

„¿Ñ=∞. J «x «=Ú‡x ¿Ñ~°∞ <å<å™êÃÇÏ|∞. J «_»∞ Ô~O_»∞ q"åÇÏ=ÚÅ∞KÕã≤H˘#fl#∞ ãO`å#=Ú HõÅ∞QÆÖË Œ∞. ÉÏÉÏ™ê¿ÇÏ|∞ _ÕOQÆÖË «# ™È Œ~°∞x™ê~ÚÉÏÉÏ = ŒÌ‰õΩ ÑÖÃÑ#∞. ÉÏÉÏ Ü«∞#∞„QÆÇ¨Ï=ÚKÕ <å<å™êÃÇÏ|∞‰õΩÑ¨Ù„ « ãÖ`å#=Ú HõeÔQ#∞. JÑ¨Ê\˜#∞O_ç ÉÏÉÏ#∞ Œi≈OK«∞@‰õΩ „Ñ¨[Å∞

«O_ÀÑ «O_»=ÚÅ∞QÍ ~å™êyi. "åi H©iÎ Ü«∞O «@#∞ "≥Å¡_ç Ü«∂Ü≥∞#∞.JÇ¨Ï=∞^£#QÆ~°∞ =~°‰õΩ "åºÑ≤OK≥#∞. JHõ¯_ç #∞O_ç <å<å™êÃÇÏ|∞KåO^À~° ~°∞, Hâ◊"£ z ŒO|~ü "≥Ú ŒÅ∞QÍ QÆÅ Ü«∞<ÕHõ =∞Ok +≤i_ôH =K«∞Û@„áê~°OaèOzi. k#=∞O «Ü«Ú ÉÏÉÏ#∞ Éèí‰õΩÎÅ∞ K«∞\ìÜ«ÚO_≥_ç"å~°∞.~å„ «∞ÅO Œ∞ ÉÏÉÏ áê_»∞Ñ_ç# áê « =∞ã‘ Œ∞ #O Œ∞ â◊Ü«∞xOK«∞K«∞O_≥#∞.á⁄QÆ Ñ‘Å∞ÛH˘#∞ 'zeO— Q˘@ì=Ú, H˘O « á⁄QÍ‰õΩ, XHõ ˆ~‰õΩ _»ÉÏƒ, HõÑ¶‘fl,«ÅQÆ∞_»¤ ZÅ¡ÑÙÊ_»∞ ŒQÆæ~°#∞OK«∞H˘#∞ 'ã@HÍ— (KÕuHõ„~°) =∂„ «"Õ∞ JÑÊ\Ö’

PÜ«∞#‰õΩ#fl ™ê=∂#∞Å∞. «ÅÃÑ· <˘Hõ QÆ∞_»¤#∞ K«∞\ì, ^•x JOK«∞Å#∞[_»=Öˇ "≥∞eÉˇ\ì =Ú_ç"Õã≤, Ü≥∞_»=∞ K≥qÃÑ· #∞Oz "≥#∞Hõ‰õΩ „"ÕÖÏ_»∞#@∞¡"Õã¨∞H˘#∞"å~°∞. `«=∞ ^Œ∞ã¨∞ÎÅ#∞ "å~°=ÚÅ `«~°|_ç L`«∞Hõ‰õΩO_»#∞OK«∞"å~°∞. K≥Ñ¨ÙÊÅ#∞ ˘_çQ"å~°∞ HÍ~°∞. k#=∞O «Ü«Ú QÀ<≥QÆ∞_»¤ÃÑ·<Õ‰õÄ~˘Û<Õ"å~°∞. (HõÑ¶‘fl „HO Œ) ÅOQÀ\© Hõ@∞ìH˘<≥_ç"å~°∞. K«ex HÍK«∞H˘#∞@‰õΩèŒ∞x ÔH Œ∞~°∞QÍ (=∞ã‘ Œ∞ Dâß#º ÉèÏQÆ=ÚÖ’ QÆÅ) H˘Ü«∞º KÕÑ@∞ìÃÑ· «=∞

Ü≥∞_»=∞ KÕu<åxOz, ŒH∆Ïaè=ÚY=ÚQÍ ‰õÄ~°∞Û<Õ"å~°∞. P èŒ∞xÖ’JÇ¨ÏOHÍ~°=Ú#∞, HÀiHõÅ#∞, PÖ’K«#Å#∞ PÇ¨ïu KÕã≤ 'JLÖÏ¡ÜÕ∞

Ü«∞[=∂x— Jx ÑëˆH"å~°∞. =∞ã‘^Œ∞Ö’ Ô~O_»∞ QÆ^Œ∞Å ã¨÷Å=Ú=∂„ «=ÚO_≥#∞. Éèí‰õΩÎÅO Œ~°∞ JK«@<Õ ÉÏÉÏ#∞ Œi≈OK«∞K«∞O_çi. 1912`«^Œ∞Ñï =∞ã‘^Œ∞‰õΩ H˘xfl =∂~°∞ÊÅ∞ KÕÜ«∞|_ç#q. áê`« =∞ã‘^Œ∞#∞

=∞~å=∞ «∞ KÕã≤ <ÕÅÃÑ·# #y+‘~åà◊√§ `åÑ¨#KÕã≤i. ÉÏÉÏ ~¸ =∞ã‘ Œ∞‰õΩ~åHõÑÓ~°fi=Ú ' «HÜ«∂— (~°K«Û)Ö’ KåÖÏ HÍÅ=Ú x=ã≤Ozi. ÉÏÉÏ «=∞HÍà◊§‰õΩ z#fl QÆ[˚Å∞ Hõ@∞ìH˘x ™⁄QÆã¨∞QÍ <å@º=Ú KÕ¿ã"å~°∞† ÉèíH˜ÎÑÓ~°fiHõ=∞~Ú# áê@Å∞ áê_Õ"å~°∞.

hà◊¡#∞ #∂<≥QÍ =∂~°∞Û@ :™ê~ÚÉÏÉÏ‰õΩ nÑ¨=ÚÅ#fl KåÖÏ ~Ú+ì=Ú. TiÖ’ #∂<≥#∞

q„Hõ~ÚOK«∞ ëêÇïHÍ~°¡#∞ #∂<≥ Ü«∞_çy ≥zÛ =∞ã‘ Œ∞#O Œ∞ ~å„uÜ«∞O «Ü«ÚnÑ=ÚÅ∞ "≥eyOK«∞K«∞O_Õ"å~°∞. H˘<åflà◊√§ W@∞¡ [iÔQ#∞. XHõ<å_»∞ #∂<≥WK«∞Û Œ∞HÍÏ^•~°∞ÅO Œ~°∞ ‰õÄ_»|Å∞‰õΩH˘x ÉÏÉÏ‰õΩ #∂<≥ W=fi‰õÄ_» Œxxâ◊Û~ÚOK«∞H˘xi. ÉÏÉÏ "åi Œ∞HÍ=ÚÅ‰õΩ ZÑ¨Ê\˜=Öˇ áÈQÍ #∂<≥ÖË Œxi. ÉÏÉÏ HõÅ « *ˇO ŒHõ =\ì = «∞ÎÅ∞ =∂„ «"Õ∞ „Ñ¨q∞ ŒÅÖ’ ÃÑ\ìÜ«ÚOK≥#∞. #∂<≥ "åºáê~°∞Å∞ Pã¨HÎ À x ŒO «Ü«Ú QÆ=∞xOK«∞K«∞O_çi.J_»∞QÆ∞# Ô~O_»∞ =¸_»∞ #∂<≥K«∞Hõ Å∞ q∞yeÜ«Ú#fl «=∞ ~‰õΩ_»ÉÏƒÖ’h\˜x áÈã≤ HõeÜ«∞Éˇ\ì, P h\˜x „`åy"Õã≤i. D q èŒ=ÚQÍ Ü«∂ ˆ~‰õΩ_»ÉÏƒÖ’x #∂<≥ J=âı+¨=Ú#∞ áê=#=Ú KÕã≤# Ñ≤=∞‡@, =∞~°Å _»ÉÏƒ`Àh~°∞ fã≤H˘x, Ü«∂ h\˜x „Ñ¨q∞ ŒÅÖ’ xOÃÑ#∞. Œ∂~°=ÚQÍ xezÑ¨sH∆OK«∞K«∞#fl Œ∞HÍÏ^•~°∞Å∞ qã¨‡Ü«∞"≥ÚO Œ∞#@∞¡ „Ñ¨q∞ ŒÅxflÜ«Ú≥Å¡"å~°∞^•Hõ K«Hõ QÍ "≥Å∞QÆ∞K«∞O_≥#∞. W ŒO «Ü«Ú Ez Ü«∂ ëêÇïHÍ~°∞¡

Ñ¨âßÛ`åÎÑ¨Ñ¨_ç, ÉÏÉÏ#∞ =∞xflOÑ¨Ù=∞x HÀii. ÉÏÉÏ "åix Hõ∆q∞Oz,WHõÃÑ·<≥·##∂ ã «º=Ú #O\ÃÑ@∞ìH˘#∞_»x Ç≤Ï «=Ù K≥Ñ≤Ê ÑOÑ≤"Õã≤i.

*∫Ç¨Ï~ü Jwb Ü«∞#∞ HõÑ¨@QÆ∞~°∞=Ù :ÃÑ·# q=iOz# ‰õΩã‘Î [iy# Ü«∞~Ú ÕO_»¡ «~°∞"å « JÇÏ=∞ Œ∞#QÆ~°∞

#∞O_ç *∫ÇÏ~ü J¼b Ü«∞#∞ Ñ¶H©~˘Hõ_»∞ t+µºÅ`À ~°ÇÏ`å =K≥Û#∞. g~°Éèí„ Œ=∞Ok~°=Ú#‰õΩ ã¨g∞Ñ¨=ÚÖ’ #∞#fl ã÷Å=ÚÖ’ kÔQ#∞. P Ñ¶H©~°∞ ÉÏQÍK« Œ∞=ÙH˘#fl"å_»∞, Y∞~å#O «Ü«Ú =e¡OK«QÆÅ_»∞, =∞ èŒ∞~°ÉèÏ+¨∞_»∞. PÜ«¸iÖ’x Éè í‰ õΩ ÎÅ∞ =zÛ "åxx ã¨<å‡xOK«∞K«∞ Q“~°==Ú`À


48 49

Q


3

Q

3K«∂K«∞K«∞O_≥_ç"å~°∞. "åi ãÇÜ«∞=Ú`À g~°Éèí„ Œ =∞Ok~°=Ú#‰õΩ ŒQÆæ~°QÍ'D £QÍ— Ü«∞#∞ QÀ_»#∞ xi‡OK«∞@‰õΩ Ñ¨Ó#∞H˘<≥#∞. D Œ∞Öò Ñ¶≤ «~üJ#∞ ÑÖ_»∞QÆ<å_»∞ =∞Ç¨Ï=∞‡nÜ«ÚÅ∞ xÅ∞K«∞H˘x „áêi÷OK«∞ QÀ_»ÜÕ∞'D £QÍ—. D q+Ü«∞=ÚÖ’ q"å Œ=Ú ÖËz, Jk Ñ¶∞~°¬Å‰õΩ •ifÃã#∞.^•x`À *∫Ç¨Ï~ü J¼b ~°Ç¨Ï`å q_çz, +≤i_ô KÕi ÉÏÉÏ`À =∞ã‘ Œ∞#O Œ∞O_»™êÔQ#∞. „Ñ¨[Å∞ "åx fÑ≤=∂@Å‰õΩ "≥∂ã¨áÈ~Úi. J «_»∞ ÉÏÉÏ#∞ «#t+¨µº_»x K≥Ñ¨ÙÊ"å_»∞. ÉÏÉÏ Ü«∞O Œ∞Å Hõ_»∞¤K≥Ñ¨ÊHõ t+¨µºx=Öˇ<Õ =∞ã¨Å∞H˘<≥#∞. `«~°∞"å`« QÆ∞~°∞t+¨µºe^ŒÌ~°∂ ~°Ç¨Ï`å‰õΩ áÈ~Ú Ü«∞K«Û@x=ã≤OK«∞@‰õΩ xâ◊Û~ÚOK«∞H˘xi. QÆ∞~°∞=Ù#‰õΩ t+¨µºx â◊HÎ ÜÕ∞q∞Ü«Ú

≥eÜ«∞‰õΩO_≥#∞. t+¨µºxH˜ =∂„ «=Ú QÆ∞~°∞=Ù Ü≥ÚHõ Ö’Ñ¨=ÚÅ∞ ÉÏQÍ≥eÜ«Ú#∞. J~Ú#ÑÊ\H ÉÏÉÏ P HõÑ@ QÆ∞~°∞=Ù<≥ÑÙÊ_»∞ JQ“~°qOK«Hõ,

t+º èŒ~°‡=Ú#∞ „â◊ ŒúQÍ <≥~°"Õ~°∞ÛK«∞O_≥_ç"å~°∞. JÑÙÊ_»ÑÙÊ_»∞ "åi~°∞=Ù~°∞+≤i_ôH =zÛ áÈ=ÙK«∞O_≥_ç"å~°∞ HÍx JkèHõ=ÚQÍ ~°ÇÏ`åÖ’<Õ x=ã≤OKÕ"å~°∞.+≤i_ôÖ’x ™ê~ÚÉèí‰õΩÎÅ‰õΩ ÉÏÉÏ P q èŒ=ÚQÆ ~°Ç¨Ï`åÖ’ #∞O_»∞@ ZO «=∂„ « q∞+ì=Ú ÖË‰õΩO_≥#∞. JO Œ∞KÕ "å~°O Œ~°∞ HõÅã≤ ™ê~ÚÉÏÉÏ#∞=∞~°Å +≤i_ôH˜ Ñ≤Å∞K«∞H˘x=K«∞Û@‰õΩ ~°Ç¨Ï`å "≥o§i. "å~°∞ ~°Ç¨Ï`åÖ’D £QÍ = ŒÌ ÉÏÉÏ#∞ XO@iQÍ K«∂z, "åix uiy +≤i_ô fã≤H˘x áÈ=Ù@ÔH·=zÛ<å=∞x K≥Ñ≤Êi. *∫Ç¨Ï~ü J¼b =ÚHÀ¯Ñ≤ Ü«∞h, PÜ«∞# `«##∞q_çzÃÑ@ì_»h, JO Œ∞=Å# "å~°∞ «#Ü«∞O Œ∞ Pâ◊ q_çz, Ñ¶H©~°∞ JHõ _»‰õΩ=K«∞ÛÖ’Ñ¨Å, +≤i_ô =∞~°e"≥à◊√§@ =∞Oz Œx ÉÏÉÏ "åiH˜ ã¨ÅÇ¨ WK≥Û#∞."åi@∞¡ =∂\Ï¡_»∞H˘#∞K«∞O_»QÍ, *∫Ç¨Ï~ü J¼b JHõ _»‰õΩ =zÛ, ÉÏÉÏ#∞fã≤H˘x áÈ=Ù@‰õΩ „ÑÜ«∞uflOK«∞K«∞#fl +≤i_ô „Ñ[ÅÃÑ· =∞O_çÑ_≥#∞. H˘O «"å^ÀÑ"å Œ=ÚÅ∞ [iy# Ñ≤=∞‡@ QÆ∞~°∞t+µºe ŒÌ~°∂ uiy +≤i_ô áÈ=Ù@‰õΩx~°‚Ü«∞"≥∞ÿ#k.

"å~°∞ +≤i_ô KÕi Ü«∞K«Û@<Õ x=ã≤OK«∞K«∞O_çi. H˘xfl k#=ÚÅÑ≤=∞‡@ Õg^•ã¨∞ P HõÑ¨@ QÆ∞~°∞=Ù#∞ Ñ¨sH∆Oz Ü«∞ «x |O_®~°=Ú

|Ü«∞@ÃÑ>ì#∞. KåO £áê\˜Öò ÃÑo§ |$O Œ=Ú`À ÉÏÉÏ +≤i_ô =K«∞Û@‰õΩ12 ãÖ= «û~°=ÚÅ =ÚO Õ Ñ¨k Ñ¨<≥flO_Õà◊§ =Ü«∞ã¨∞Ö’ Õg^•ã¨∞ +≤i_ôKÕÔ~#∞. "å~°∞ =∂~°∞u Õ"åÅÜ«∞=ÚÖ’ #∞O_Õ"å~°∞. Õg^•ã¨∞ K«Hõ xJOQÆ™œ+ª==Ú, Õ*’=O «=ÚÖ·# <Õ„ «=ÚÅ∞ Hõey, x~åfiº"≥∂Ç≤Ï`å=`å~°=Ú =Öˇ *Ï˝x=Öˇ Hõ#Ñ¨_»∞K«∞O_≥#∞. `å`åºáê\©Å∞, HÍj<å ä£ +≤OÑ‘"≥Ú ŒÅ∞QÍ QÆÅ Ü«∞<ÕHõ=∞Ok Õg^•ã∞#∞ «=∞ QÆ∞~°∞=ÙQÍ ÉèÏqOK≥_ç"å~°∞."å~°∞ *∫Ç¨Ï~ü J¼bx Õq^•ã¨∞ = ŒÌ‰õΩ fã≤H˘x=zÛi. "åi =∞ èŒº [iy#"å Œ=ÚÖ’ *∫Ç¨Ï~ü J¼b z «∞ÎQÍ Ü≥∂_çáÈ~Ú, +≤i_ô #∞O_ç Ñ¨ÖÏÜ«∞#=Úz «ÎyOK≥#∞. P «~°∞"å « Ü«∞ «_»∞ "≥·*ÏÑ¨Ó~°∞Ö’ #∞O_ç, KåÖÏ ÜÕ∞O_»¡

«~°∞"å « +≤i_ô uiy =zÛ ÉÏÉÏ áê Œ=ÚÅÃÑ· |_≥#∞. `å#∞ QÆ∞~°∞=Ù,™ê~ÚÉÏÉÏ t+¨µº_»#∞ „Éèí=∞ "åx =∞#ã¨∞û#∞O_ç ˘Åy, «# „Ñ¨=~°Î#‰õΩÑ¨âßÛ`åÎÑ¨Ñ¨_≥#∞. ™ê~ÚÉÏÉÏ "åxx Ü«∞ ä•su Q“~°==ÚQÍ<Õ K«∂K≥#∞.Dq èŒ=ÚQÍ t+¨µº_»∞ QÆ∞~°∞=Ù<≥@∞¡ ¿ãqOÑ¨=Öˇ<À, Ü≥∞@∞¡ JÇ¨ÏOHÍ~°=∞=∞HÍ~°=ÚÅ#∞ q_çz QÆ∞~°∞â◊√„â◊¥+ KÕã≤ «∞ Œ‰õΩ P «‡ ™êH∆Í`å¯~°=Ú#∞á⁄O^Œ=Öˇ<À ÉÏÉÏ PK«~°Ï`«‡Hõ=ÚQÆ x~°∂Ñ≤OK≥#∞. D Hõ^äŒ ÉèíHõÎ=∞Ç¨ÏÖÏûÑü K≥Ñ≤Ê# q=~°=ÚÅ Ü«∂ è•~°=ÚQÆ „"åÜ«∞|_ç#k.

J~Ú Œ= J è•ºÜ«∞=Ú ãOÑÓ~°‚=Ú

ã¨^Œ∞æ~°∞ N ™ê~Ú<å^ä•~°Ê=∞ã¨∞Î


abcdef


50 51

Q


3

Q

3

™ê~ÚÉÏÉÏ Ü≥ÚHõ J#∞=∞u – "åQÍú#=Ú† L~°∞ã¨∞ L «û==Ú†K«O Œ<À «û==Ú† L~°∞ã¨∞ N~å=∞ #=q∞ L «û==ÚQÍ =∂i# "≥·#=Ú†

=∞ã‘ Œ∞‰õΩ =∞~°=∞‡ «∞ÎÅ∞

™ê~ÚÉÏÉÏ Ü≥ÚHõ Ü«∞#∞=∞u – "åQÍÌ#=Ú :ãO™ê~°=∞#∞ ™êQÆ~°=ÚÖ’ r=Ù_»<≥_ç Ü≥∂_»#∞ ã Œ∞æ~°∞_Õ ã~°OQÆ∞Ü≥ÿ∞

#_»∞ÑÙ#ÑÙÊ_»∞ Jk ã∞ÅÉèí=ÚQÆ#∞, ã∞~°H∆ «=ÚQÆ#∞ QÆ=∞º=Ú#∞ KÕ~°∞#∞.ã¨ Œ∞æ~°∞=#QÍ<Õ ™ê~ÚÉÏÉÏ ã¨∞Êù~°‰õΩ =K«∞ÛK«∞<åfl~°∞. <åHõO_»¡ Ü≥∞ Œ∞@™ê~ÚÉÏÉÏ xezÜ«Ú#fl@∞¡, <å #∞ Œ∞@ Tn ÃÑ@∞ìK«∞#fl@∞¡, <å t~°ã∞ûÃÑ·KÕ~Ú"Õã≤ Ü«∂j~°fikOK«∞K«∞#fl@∞¡ á⁄_»=ÚK«∞#flk. <å =∞#ã¨∞ûãÖ`À+¨=Ú`À xO_çáÈ~Ú, HõO_»¡ #∞O_ç „¿Ñ=∞ á⁄Oy á⁄~°Å∞K«∞#flk.QÆ∞~°∞Ç¨ÏãÎã¨Ê~°≈ =∞Ç≤Ï=∞ J Œ∞ƒù «"≥∞ÿ#k. „Ñ¨à◊Ü«∂yflKÕ ‰õÄ_» HÍÅ#\ì"åã<å=∞Ü«∞"≥∞ÿ# ã∂Hõ∆‡â◊s~°=Ú QÆ∞~°∞ Hõ~° ãÊ~°≈ «QÆ∞ÅQÆ<Õ Éèíã‡"≥∞ÿ áÈ=Ù#∞†J<ÕHõ [<å‡i˚`« áêÑ¨ ãÖK«Ü«∞=Ú Ñ¨\ÏÑÖK«Öˇ·áÈ=Ù#∞. P^è•ºu‡HõãO|O èŒ"≥∞ÿ# q+Ü«∞=ÚÅ∞ q#∞@H qã∞QÆ∞Ñ_»∞"åi "å‰õΩ¯ ‰õÄ_» <≥=∞‡ká⁄O^Œ∞#∞. N ™ê~Ú ã¨∞O^Œ~° ~°∂Ñ¨=Ú HÍOK«∞@ `À_»<Õ HõO~î°=ÚP#O^•uˆ~Hõ=Ú`À QÆ Œæ Œ=∞QÆ∞#∞† Hõ#∞flÅ #∞O_ç P#O^•„â◊√=ÙÅ∞ á⁄Oy

N ™ê~Ú ãK«Ûi„ «=ÚP~°= J è•ºÜ«∞=Ú


á⁄~°Å∞#∞† Ç¨Ï$ ŒÜ«∞=Ú ÉèÏ"À„ ÕHõ=Ú`À Ü«ÚH˜ i aH˜ i Ü«∞QÆ∞#∞. '<Õ<Õ`å#—#∞ (Ñ~°„|ÇÏ‡ ãfi~°∂Ñ=Ú#∞) ã∞Êù~° "Õ∞ÖÁ¯x, P «‡ ™êH∆Í`å¯~å#O Œ=Ú#∞ HõeyOK«∞#∞. '<Õ#∞ h=Ù— J#∞ ÉèË ŒÉèÏ==Ú#∞ `˘ÅyOz„|ÃÇ·Ï‡HÍº#∞Éèí==Ú#∞ ã≤kúOÑ*ËÜ«Ú#∞. <Õ#∞ "Õ ŒÑÙ~åÏk ã„ ŒæO äŒ=ÚÅ∞K« Œ∞=Ù#ÑÙÊ_»∞ <å ã Œ∞æ~°∞=¸iÎÜÕ∞ Ü«∞_»∞QÆ_»∞QÆ∞#‰õΩ [Ñ≤ÎH =K«∞ÛK«∞O_»∞#∞†<å ã Œ∞æ~°∞"≥·# N ™ê~ÚÉÏÉÏÜÕ∞ N~å=Ú_»∞QÍ, NHõ$+µ‚_»∞QÍ <å =ÚO Œ∞xez, «# bÅÅ#∞ å"Õ∞ qxÑ≤OÑ¨ *ËÜ«Ú#@∞¡ ÀK«∞#∞. <Õ#∞ ÉèÏQÆ= «áê~åÜ«∞‰õΩ Ñ¨Ó#∞H˘#QÆ<Õ N ™ê~Ú Ü«∂áê Œ =∞ãÎHõ=Ú Hõ$+¨µ‚x=ÖˇQÍxÊOK«∞#∞. ÉèÏQÆ=`«"≥∂, L^Œú=w`«Ü≥∂ `å"Õ∞ áê_»∞K«∞#fl@∞¡QÆJxÑ≤OK«∞#∞. Z=i`À<≥·# ãÖÉèÏ+≤OK«∞#Ñ¨ÙÊ_»∞ ™ê~ÚÉÏÉÏ Hõ^äŒÖËL^•Ç¨Ï~°=ÚÅ∞QÍ xK«∞Û@‰õΩ [˝Ñ≤ÎH˜ =K«∞Û#∞. <åÔH· <Õ#∞ ÜÕ∞ ≥·# „"åÜ«∞

«ÅÃÑ\ì#KÀ, Ü≥ÚHõ =∂@QÍx "åHõº=Ú QÍx „"åÜ«Ú@‰õΩ ~å Œ∞. "åiÜ«∂j~åfi Œ=Ú ÅaèOz# "≥O@<Õ ~°K«<å è•~° Ü«∞O «∞ÖË#@∞¡ ™êQÆ∞#∞.Éèí‰õΩÎxÖ’ JÇ¨ÏOHÍ~°=Ú q[$OaèOK«QÆ<Õ ÉÏÉÏ ^•xx Ü«∞z "ÕÜ«Ú#∞.

«# â◊HÎ À "åx HÀiHõÅ#∞ <≥~°"ÕiÛ ãO «∞+≤ì*Ëã≤ Ü«∂j~°fikOK«∞#∞. ™ê~Úáê Œ=ÚÅ‰õΩ ™êëêìOQÆ #=∞™ê¯~°=Ú KÕã≤ ã¨~°fiã¨º â◊~°ÏQÆu KÕã≤#"åxH˜^è Œ~å‡~° ÷ HÍ=∞ "≥∂Hõ ∆=ÚÅ∞ Hõ~°`«ÖÏ=∞ÅHõ=ÚÅQÆ∞#∞. Éè íQÆ=`ü™êxfl èŒº=Ú#‰õΩ áÈ=Ù@‰õΩ Hõ~°‡, *Ï#, Ü≥∂QÆ, ÉèíHÎ =∂~°æ=ÚÅ<≥_ç <åÅ∞QÆ∞„`À=Å∞ QÆÅ=Ù. JxflO\Ö’ ÉèíHÎ=∂~°æ=Ú Hõ+ì"≥∞ÿ#k. Jk =ÚO_»∞¡ QÀ «∞Å`ÀxO_çÜ«ÚO_»∞#∞. ã¨^Œ∞æ~°∞x ã¨Ç¨Ü«∞=Ú`À =ÚO_»¡#∞ QÀ`«∞Å#∞

«Ñ≤ÊOK«∞H˘x =ÚO Œ∞‰õΩ ™êy#KÀ QÆ=∞º™ê÷#=Ú J=bÅQÍ KÕ~°=K«∞Û#∞.D ã¨`«º=Ú#∞ ^Œ$_è »=ÚQÍ #=Ú‡_»x N ™ê~ÚÉÏÉÏ <˘H˜¯=HÍ¯OK≥_ç"å~°∞.

ã¨fiÜ«∞Oã¨ åÎHõ"≥∞ÿ# „|Ç¨Ï‡=Ú, [QÆ «∞Î#∞ ã¨$+≤ìOK«∞ <å „|Ç¨Ï‡=ÚÜ≥ÚHõ â◊HÎ (=∂Ü«∞), ã$+≤ì ... Ü«∞#∞ ~¸ =¸_çO\ QÆ∂iÛ# « «Îfi qKå~°=ÚKÕã≤, "åãÎ==Ú#H© =¸_»∞#∞ <˘Hõ\˜ÜÕ∞Ü«∞x ã≤ •úOfHõiOz, ÉÏÉÏ «#

P~°= J^è•ºÜ«∞=Ú

52 53

Q


3

Q

3Éèí‰õΩÎÅ „âıÜ«∞ã¨∞ûÔH· KÕã≤# JÉèíÜ«∞ „Ñ¨ •# "åHõº=ÚÅ#∞ ~°K«~Ú « D„HO Œ L ŒÇÏiOK«∞K«∞<åfl_»∞ :

''<å Éèí‰õΩÎx ~ÚO\˜Ö’ J#fl =„ãÎ=ÚÅ‰õΩ ZÑ¨ÙÊ_»∂ Ö’@∞O_» Œ∞.

<åÜ«∞O^Õ =∞#ã¨∞û xeÑ≤, ÉèíH˜ Î„â◊^Œ úÅ`À =∞#óÑ¨Ó~°fiHõ=ÚQÍ #<Õfl

Ü«∂~åkèOK«∞"åi Ü≥∂QÆH∆=∞=ÚÅ <Õ#∞ EK≥ Œ#∞. HÍ=Ù# =„™êÎÇ~°=ÚÅ

H˘~°‰õΩ „Ñ¨Ü«∂ã¨Ñ¨_»= Œ∞Ì ! hˆH"≥∞ÿ# HÍ=Åã≤# ÉèíQÆ=O «∞x "Õ_»∞H˘#∞=Ú.

„Ñ¨ÑÖK«=ÚÖ’x H©iÎ „Ñü+¨ªÅÔH· „áê‰õΩÖÏ_»∞@ =∂x, ^≥·==Ú Ü≥ÚHõ¯

^Œ~åƒ~°∞Ö’ =∞#fl#Å∞ á⁄O^Œ∞@‰õΩ, ÉèíQÆ=O`«∞x Hõ~°∞ÏHõ\ÏHõ∆=ÚÅ∞

ãÖáêkOK«∞@‰õΩ Ü«∞uflOK«∞=Ú. „Ñ¨ÑÖK« Q“~°==∞O Œ∞H˘#∞ „Éèí=∞#∞

q_»∞=Ù=Ú. =∞#ã∞û #O Œ∞ W+ì ≥·==Ú Ü≥ÚHõ Ü«∂HÍ~°=Ú#∞ xÅ∞ÑÙ=Ú.

ã¨=∞¿ãÎO„kÜ«∞=ÚÅ#∞ =∞#ã¨∞û#∞ Éè íQÆ=O`«∞x Ü«∂~å^è Œ#H˘~° ˆH

xÜ«∞q∞OÑ¨Ù=Ú. W «~°=ÚÅ "≥·Ñ¨Ù =∞#ã¨∞û áÈx=fi‰õΩ=Ú. ZÅ¡Ñ¨ÙÊ_»∞ #<Õfl

[Ñ≤ÎÜ«∞O Œ∞OK«∞H˘#∞=Ú. =∞#ã∞#∞ èŒ#ãOáê~°#=Ú, ÕÇÏáÈ+, QÆ$ÇÏ

ãO~°Hõ∆=Ú "≥Ú.# q+Ü«∞=ÚÅ Ñ@¡ ãOK«iOK«‰õΩO_» QÆ\ìQÍ xÅ∞ÑÙ=Ú.

JÑ¨ÙÊ_»k <≥=∞‡k =Ç≤ÏOz, âßO`«=ÚQÆ#∞ zO`å~°Ç≤Ï`«=ÚQÆ#∞

Ü«ÚO_»∞#∞. =∞#ã¨∞û ãïÜ≥ÿ∞# ™êOQÆ «º=ÚÖ’ #∞#fl Œ#∞@‰õΩ xkÜÕ∞

QÆ∞~°∞Î. K«OK«Å =∞#ã¨∞¯#‰õΩ ™êfiã÷º=Ú zHõ Œ∞——.

ÉÏÉÏ =∂@Å∞^ŒÇ¨ÏiOz# Ñ≤=∞‡@ „QÆO^äŒHõ~°Î +≤i_ôÖ’ [~°∞QÆ∞N~å=∞#=q∞ Ü«Ú «û==Ú#∞ =i‚OK«∞@‰õΩ ÑÓ#∞H˘<≥#∞. +≤i_ôÖ’ [~°∞QÆ∞#∞ «û==ÚÅxfl\˜Ö’ N~å=∞#=q∞ÜÕ∞ Q˘Ñ¨Êk. ™ê~ÚbÅ (1925 – Ñ¨Ù@197) Ñ¨„uHõÖ’ +≤i_ôÖ’ [~°∞QÆ∞ N~å=∞#=q∞ Ü«Ú «û==Ú QÆ∞iOzqÑ¨ÙÅ=ÚQÆ =i‚OÑ¨|_ç#k. •x ãÖ„QÆÇ¨Ïq∞@ ¿Ñ~˘¯#|_»∞K«∞#flk.

L~°∞ã¨∞ L «û==Ú :HÀÑ¨~üQÍO"£Ö’ QÀáêÖò~å=Ù QÆ∞O_£ J#∞# «_»∞ áÈbã¨∞ ãï¯Å∞

W<£ÃãÊHõì~°∞QÍ #∞O_≥#∞. J «_»∞ ÉÏÉÏ‰õΩ Q˘ÑÊ Éèí‰õΩÎ_»∞. J «xH =ÚQÆ∞æ~°∞ÉèÏ~°ºÅ∞#flÑ¨Ê\˜H˜ ãÖ`å#=Ú HõÅ∞QÆÖË Œ∞. N™ê~Ú Ü«∂j~°fiK«#=ÚKÕ

J «xH˘Hõ H˘_»∞‰õΩ |∞>ì#∞. P P#O Œ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ J «xH˜ +≤i_ôÖ’'L~°∞ã∞—* L «û==Ú x~°fiÇ≤ÏOK«=Ö##∞ PÖ’K«# Hõey#k. «# PÖ’K«##∞`å`åºHÀ Õáê\©Å∞, ^•^•HÀ Õ áê\©Å∞, =∂ èŒ=~å=Ù Õâ◊áêO_Õ «k «~°

«H¯# ™ê~ÚÉèí‰õΩÎÅ =ÚO Œ∞OK≥#∞. "å~°O`å nxx P"≥∂kOzi. ÉÏÉÏÜ«∂j~åfi Œ=Ú#∞, J#∞=∞ux á⁄Oki. Wk 1897Ö’ [iÔQ#∞. L~°∞ã¨∞L «û=O [~°∞ÑÙHÀ=_®xH lÖÏ¡ HõÖHõì~°∞ J#∞=∞uÔH· Œ~°MÏã∞Î ÃÑ\ìi. „QÍ=∞‰õΩÅHõi‚ (Hõ~°=Ú) ^•xÃÑ· <Õ À =ºuˆ~Hõ=ÚQÍ K≥Ñ≤Ê#O Œ∞# J#∞=∞u~åÖË Œ∞. HÍx ÉÏÉÏ Ü«∂j~°fikOz Ü«ÚO_»∞@KÕ, =∞~°Å „Ñ¨Ü«∞uflOK«QÍ"≥O@<Õ Ü«∞#∞=∞u =K≥Û#∞. ÉÏÉÏ ãÅÇ ##∞ãiOz L~°∞ã∞ L «û==Ú#∞N~å=∞#=q∞<å_»∞ KÕÜ«Ú@‰õΩ xâ◊Û~ÚOzi. D L~°∞ã¨∞ L «û==Ú#∞N~å=∞#=q∞<å_»∞ [~°∞Ñ¨ÙH˘#=∞#∞@Ö’ Ç≤ÏO^Œ∂–=∞Ç¨Ï=∞‡nÜ«ÚÅã"≥∞ÿHõº`å ÉèÏ==Ú ÉÏÉÏ L ÕÌâ◊º=Ú HÍÉ’Å∞. Éèíq+º «ûOÑ¶∞@#Å#∞ |\ìK«∂_»QÍ ÉÏÉÏ ãÖHõÅÊ=Ú <≥~°"Õi#@∞¡ ã¨Ê+ì=∞QÆ∞#∞.

L`«û==Ú [~°∞Ñ¨Ù@‰õΩ J#∞=∞`«~Ú`Õ =K≥Û#∞QÍx, ~Ú`«~°J"åO «~°=ÚÅ∞ H˘xfl «ÖˇuÎ#q. z#fl „QÍ=∞"≥∞ÿ# +≤i_ôÖ’ h\˜ Z ŒÌ_çJkèHõ=ÚQÍ #∞O_≥#∞. „QÍ=∞=∞O «\˜H˜ Ô~O_»∞ #∂ «∞Å∞O_≥_çq. XHõ\˜Ü≥∞O_®HÍÅ=ÚÖ’ <≥O_çáÈ=ÙK«∞O_≥#∞. Ô~O_»= •xÖ’x hà◊√§ LÑ¨Êxq.D ã¨=∞ã¨º#∞ ÉÏÉÏ‰õΩ x"ÕkOK«QÍ, ÉÏÉÏ P LÑ¨ÙÊh\˜ ÉÏqÖ’ Ñ¨Ù=ÙfiÅ∞"ÕÃã#∞. Pâ◊Û~°ºHõ~°=ÚQÆ P LÑ¨ÙÊh~°∞ =∞Ozhà◊√§QÍ =∂iáÈ~Ú#q. Ph~°∞ ‰õÄ_® KåÅHõáÈ=Ù@KÕ å`åºáê\©Å∞ Œ∂~°=Ú #∞O_ç "≥∂@Å^•fi~åh~°∞ ≥Ñ≤ÊOK≥#∞. `å`å¯eHõ=ÚQÆ JOQÆà◊√§ "≥Åã≤#q. ‰õΩã‘Î áÈ\©ÅH˘~°H~åÊ@∞¡ KÕÜ«∞|_ç#q.

QÀáêÅ~å=Ù QÆ∞O_»∞# H˘Hõ q∞„ «∞_»∞ QÆÅ_»∞. "åx ¿Ñ~°∞ ^•=ÚJÏ‚HÍ™ê~ü. J «xk JÇÏ=∞ £#QÆ~°∞. J «xHx W ŒÌ~°∞ ÉèÏ~°ºÅ∞#flÑÊ\H

* L~°∞ã∞ ã=∂kè K≥Ok# =∞ÇÏ=∞‡nÜ«ÚÅ =∞Ç «∞‡Å Œ~åæÅ (ã=∂ èŒ∞Å)= ŒÌ ÜÕ∞>Ë\Ï Éèí‰õΩÎÅ∞ [~°∞Ñ¨ÙH˘#∞ P~å èŒ<À «û==Ú.


54 55

Q


3

Q

3ãÖ`å#=Ú ÖË‰õΩO_≥#∞. J «xH˜ ‰õÄ_» ÉÏÉÏ Ü«∂j~åfi Œ=ÚKÕ Ñ¨Ù„ «ãÖ`å#=Ú QÆeÔQ#∞. L «û==Ú H˘~°‰õΩ XHõ [O_® «Ü«∂~°∞ KÕ~ÚOK«=Öˇ#x QÀáêÅ~å=Ù J «xH˜ Ñ¨Ù~°=∂~ÚK≥#∞. J@∞Å<Õ <å<å™êÃÇÏ|∞x"≥∂<£Hõ~°∞#∞ XHõ #y+‘ [O_® ≥=∞‡x HÀÔ~#∞. D Ô~O_»∞ [O_®Å#∞L «û==Ú`À fã≤H˘xáÈ~Ú =∞ã‘ Œ∞ Ô~O_»∞ =¸ÅÅO Œ∞ xÅÉˇ\ìi. DÑ¨ Œúu xÑ¨Ê\˜H˜x J=ÅOaOK«∞K«∞<åfl~°∞. ÉÏÉÏ `å=Ú x=ã≤Oz# Ü«∂=∞ã‘ Œ∞#∞ '^•fi~°HÍ=∂~Ú— Ü«∞x Ñ≤eK≥_ç"å~°∞.

K«O Œ<À «û==Ú :ã¨∞=∂~°∞ J~Ú Õà◊§ «~°∞"å « D Ü«Ú «û==Ú`À ÉÏ@∞ xOH˘Hõ

L «û==Ú ‰õÄ_» „áê~°OÉèí=∞Ü≥∞º#∞. H˘~åÖÏ „QÍ=∞=Ú#‰õΩ K≥Ok# Jg∞~°∞â◊Hõ¯~ü ^ŒÖÏÖò J#∞ =∞Ç¨Ï=∞‡nÜ«∞ Éèí‰õΩÎ_»∞ K«O^Œ# L`«û==Ú#∞„áê~°OaèOK≥#∞. D L «û==Ú Q˘ÑÊ =∞ÇÏ=∞‡nÜ«∞ Ñ¶H©~°∞Å Q“~°"å~°÷=ÚKÕÜ«Ú Œ∞~°∞. "≥_»Å∞Ê Ñà‹§~°=ÚÖ’ K«O Œ#ÑÙ =Ú ŒÌ #∞Oz «ÅÃÑ· ÃÑ@∞ìH˘x™êO„ÉÏ˜ èŒ∂Ñ¨=ÚÅ`À ÉèÏ*Ï Éèí[O„fÅ`À L «û==Ú ™êyOK≥ Œ~°∞.L «û= = ˆ~y# Ñ≤=∞‡@ =∞ã‘ Œ∞#‰õΩ =zÛ =∞ã‘ Œ∞ QÆ∂\˜ (xOÉÏ~°∞)Ö’#∞, QÀ_»ÅÃÑ·##∞ P K«O Œ#=Ú#∞ KÕu`À #O Œ~°∞#∞ «>ì Œ~°∞. "≥Ú Œ\=¸_»∞ ãO= «û~°=ÚÅ∞ D Ü«Ú «û==Ú#∞ Jg∞~°∞â◊Hõ ~°∞ x~°fiÇ≤ÏOK≥#∞.Ñ≤=∞‡@ J «x ÉèÏ~°º P ¿ã=#∞ H˘#™êyOK≥#∞. XˆH k#=∞O Œ∞ Ñ¨QÆÅ∞Ç≤ÏO^Œ∞ÅKÕ [O_®Ü«Ú`«û==Ú, ~å„`«∞ÅO^Œ∞ =∞Ç¨Ï=∞‡nÜ«ÚÅKÕK«O Œ<À «û==Ú ÜÕ∞ Jé=∞iHõÅ∞ ÖËHõ [~°∞QÆ∞K«∞#flq.

U~åÊ@∞¡ :

+≤i_ôÖ’ [~°∞QÆ∞ N~å=∞#=q∞ L`«û==Ú ÉÏÉÏ Éèí‰õΩÎÅ‰õΩ=ÚYº"≥∞ÿ#k, Ñ¨q„`«"≥∞ÿ#k. Éèí‰õΩÎÅO^Œ~°∞ =zÛ D Ü«Ú`«û==ÚÖ’áêÖÁæ#∞K«∞O_çi. |Ü«∞\˜ U~åÊ@¡xflÜ«Ú `å`åºHÀ`Õ áê\©Å∞K«∂K«∞H˘<≥_ç"å_»∞. WO\Ö’ÑÅ KÕÜ«∞=Åã≤#=xflÜ«Ú ~å è•Hõ$+‚=∂~Ú Ü«∞#∞

Éèí‰õΩÎ~åÅ∞ K«∂K«∞K«∞O_≥#∞. L «û= k#=ÚÅÖ’ P"≥∞ x"åã=Ú Éèí‰õΩÎÅ`ÀxO_çáÈÜ≥∞_çk. P"≥∞ "åiH HÍ=Åã≤# ÜÕ∞~åÊ@∞¡ K«∂K«∞H˘#∞@ÜÕ∞ QÍHõ,L`«û==Ú#‰õΩ HÍ=Åã≤# ã¨~°O*Ï=∂#O`«Ü«Ú ã≤^ŒúÑ¨~°K«∞K«∞O_≥#∞.JO ÕHÍ Œ∞. ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ P"≥∞ =∞ã‘ Œ∞#∞ â◊√„ÉèíÑ¨~°z QÀ_»Å‰õΩ ã¨∞#fl=Ú"ÕÜ«ÚK«∞O_≥#∞. =∞ã‘ Œ∞ QÀ_»Å∞ ÉÏÉÏ "≥eyOK«∞ èŒ∞x =¸Å=ÚQÍ =∞ã≤Ñ\ìÜ«ÚO_≥_çq. =∞O_»∞K«∞#fl èŒ∞x`À ã¨Ç¨, =∞ã‘ Œ∞Ö’x =ã¨∞Î=ÙÅ#xflO\˜hfã≤ |Ü«∞@ÃÑ\ì, =∞ã‘ Œ∞ QÀ_»Å#∞ K«Hõ QÍ Hõ_çy "≥Å¡"Õ~ÚOK«∞K«∞O_≥#∞.P"≥∞ W ŒO «Ü«Ú ÉÏÉÏ (k#=Ú =∂iÛ k#=Ú) Kå=_çÖ’ Ñ~°∞O_»∞#ÑÙÊ_»∞KÕÃã_çk. D Ñxx N~å=∞#=q∞H XHõ~ÀA =ÚO Õ ÑÓiÎKÕÜ«ÚK«∞O_≥#∞.¿Ñ ŒÅ‰õΩ J#fl^•#=∞x# ÉÏÉÏ‰õΩ KåÖÏ „Ñ‘u. JO Œ∞KÕ D Ü«Ú «û=ã=∞Ü«∞=∞O Œ∞ J#fl^•#=Ú qiqQÍ KÕÜ«ÚK«∞O_çi. Éè’[# Ñ^•~°÷=ÚÅ∞,q∞~îå~ÚÅ∞ ~å^è•Hõ$+¨ ‚=∂~Ú WO\˜Ö’ q™êÎ~°=ÚQÆ =O_»|_≥_çq.J<ÕHõ=∞Ok ãÖÑ¨#∞flÖ·# ™ê~ÚÉèí‰õΩÎÅ∞ ã¨fiK«ÛùO Œ=ÚQÆ Ñ¨Ó#∞H˘x ~¸¿ã=Ö’ áêÖÁæ#∞K«∞O_≥_ç"å~°∞.

L~°∞ã¨∞ N~å=∞#=q∞ L «û==ÚQÍ =∂i# "≥·#=Ú :D „Ñ¨HÍ~°=ÚQÍ 1897 #∞O_ç 1911 =~°‰õΩ L~°∞ã¨∞ L «û==Ú

N~å=∞#=q∞ <å_»∞ "≥·Éèí==ÚQÍ [~°∞QÆ∞K«∞O_≥#∞. ~å#∞~å#∞ Jk=$kúÜ«∞QÆ∞K«∞ „áê=ÚYº=Ú ãÖ`«iOK«∞H˘<≥#∞. 1912Ö’ ~¸L`«û==Ú#‰õΩ ãÖ|OkèOz<˘Hõ =∂~°∞Ê [iÔQ#∞. N ™ê~Ú<å^äŒ

ã¨QÆ∞Àáêã¨# „QÆO^äŒHõ~°ÎÜ≥ÿ∞# Hõ$ëê‚~å=Ù *ÏˆQâ◊fi~° cè+¨‡ Ü«∞#∞"å_»∞^•^•™êÃÇÏ|∞ MÏÑ~¤ (J=∞~å=u)`À Hõeã≤ #∞ «û==Ú#‰õΩ =K≥Û#∞. "å~°∞nH∆ ü"å_®Ö’ |ã¨KÕã≤i. L «û==Ú =ÚO Œ∞~ÀA Hõ$ëê‚~å=Ù nH∆ ü"å_®=™ê~åÖ’ ÑÖ_»∞H˘xÜ«ÚO_≥#∞. P ã¨=∞Ü«∞=ÚÖ’ ÅHõ∆‡~å=Ù L~°Ñ¶πHÍHÍ=∞Ç¨[x Ñ¨Ó*Ï ÑïHõ~°=ÚÅ Ñ¨à‹§=Ú`À =∞ã‘ Œ∞#‰õΩ áÈ=ÙK«∞O_≥#∞.J «xx K«∂_»QÆ<Õ cè+¨‡‰õΩ Ü≥ÚHõ „H˘ «Î Ü«∂Ö’K«# «>ì#∞. "≥O@<Õ HÍHÍ=∞Ç[xx ŒQÆæ~°‰õΩ Ñ≤ez J «x`À, ''L~°∞ã∞ Ü«Ú «û==Ú#∞ N~å=∞#=q∞


56 57

Q


3

Q

3<å_»∞ KÕÜ«Ú=∞#∞@Ö’ Éè íQÆ=^Œ∞^Õ Ìâ ◊"Õ∞kÜ≥∂ Ü«ÚO_»=K«∞Û#∞.

N~å=∞#=q∞ Ç≤ÏO Œ∞=ÙÅ‰õΩ KåÖÏ =ÚYº"≥∞ÿ# Ñ¨~°fik#=Ú Hõ#∞Hõ ~¸

k#=∞O Œ∞ ~å=∞ [<À‡ «û==Ú ÜÕ∞Å [~°∞Ñ¨‰õÄ_»—— Œx Ü«∞_çÔQ#∞. HÍHÍ=∞Ç¨[xH˜ P Ü«∂Ö’K«# ÉÏQÍ #zÛ#k. «=∞ ãÖHõÅÊ=Ú#‰õΩ ÉÏÉÏÜ«∞#∞=∞u ãÖáêkOK«∞@‰õΩ PÜ«∞`«Î=∞~Úºi. HÍh, ÉèíQÆ=ã¨ûOH©~°Î#KÕÜ«Ú@‰õΩ, JO « «‰õΩ¯= =º=kèÖ’ ÇÏi^•ã∞#∞ ãOáêkOK«∞@ Hõ+ì=Ú.D ã=∞ãº#∞ ‰õÄ_® «∞ Œ‰õΩ cè+‡ÜÕ∞ Ñi+¯iOK≥#∞. Z@¡#, J «x = ŒÌ~å=∂MÏº#=∞#∞ N~å=Úx K«i„ « ã≤ Œú=ÚQÍ #∞O_»∞@KÕ, J «_Õ •xxãÖH©~°Î# KÕÜ«Ú@‰õΩ, HÍHÍ =∞Ç¨[x Ç¨~À‡xÜ«∞O "å~ÚOK«∞@‰õΩf~å‡xOzi. K«ÔH¯~° À HõeÑ≤# âÁOiî QÆ∞O_» „Ñ™ê Œ=Ú ~å è•Hõ$+‚=∂~ÚKÕÜ«Ú@ H~åÊ@Ü≥∞º#∞. ÉÏÉÏ Ü«∞#∞=∞u ÉÁO Œ∞@ÔH· "å~°∞ =∞ã‘ Œ∞‰õΩáÈ~Úi. ã¨~°fiA˝_≥·# ÉÏÉÏ, ''"å_»Ö’ <Õq∞ [~°∞QÆ∞K«∞#fl Œ——x =∞Ç¨[xx„Ñ¨tflOK≥#∞. ÉÏÉÏ Ü«∞_çy# „Ñ¨â◊flÖ’x JO`«~å~°ú=Ú#∞ =∞Ç¨[x„QÆÇ≤ÏOK«ÖËHõ, ÜÕ∞g∞ ["åa=fiHõ =∞ø#=ÚQÆ #∞O_≥#∞. ÉÏÉÏ Ü«∞ Õ „Ñ¨â◊flcè+‡ #_çÔQ#∞. J «_»∞ N~å=∞#=q∞ Ü«Ú «û==Ú KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú##∞ «=∞Ü«∂Ö’K«##∞ ÉÏÉÏ‰õΩ q=iOz, JO Œ∞Å‰õΩ ÉÏÉÏ Ü«∞#∞=∞u x=fi=Ö#xHÀÔ~#∞. ÉÏÉÏ "≥O@<Õ Ü«∂j~°fikOK≥#∞. JO Œ~°∞ ãO «ã≤Oz ~å=∞[Ü«∞OuL «û==Ú#‰õΩ ãÖã≤ Œ∞úÖ·i. P =∞~°∞ã¨\˜ k#=Ú =∞ã‘ Œ∞ #ÅOHõiOzi.~å è•Hõ$+‚=∂~Ú Ü≥ÚHõ TÜ«∞ÅxK≥Û#∞. •xx ÉÏÉÏ Pã#=Ú =ÚO Œ∞„"ÕÖÏ_»QÆ\ìi. N~å=∞[<À‡ «û= "Õ_»∞Hõ „áê~°OÉèí=∞Ü≥∞º#∞. cè+¨µ‡_»∞H©~°Î# K≥Ñ¨Ê@‰õΩ ÖËK≥#∞. =∞Ç¨[x Ç¨~À‡xÜ«∞O =ÚO Œ∞ ‰õÄ~˘Û<≥#∞.JÑÙÊ_Õ ÖO_ô #∞O_ç =∞ã‘ Œ∞‰õΩ =zÛ# ÉÏÉÏ J ŒO «Ü«Ú K«∂z =∞Ç[xxÑ≤eÑ≤OK≥#∞. ~å=∞[<À‡ «û==Ú [~°∞ÑÙ@‰õΩ ÉÏÉÏ Ü≥ÚÑÙÊH˘#∞<À ÖË À,ÜÕ∞=∞QÆ∞<À Ü«∞x [O‰õΩ «∂ J «_»∞ ÉÏÉÏ = ŒÌ‰õΩ "≥à‹§#∞. JkÜ«∞O «Ü«ÚÜÕ∞=∞x, JHõ _» TÜ«∞Å Ü≥∞O Œ∞‰õΩ Hõ\ì~°x ÉÏÉÏ Ü«∞ «xx Ü«∞_çÔQ#∞.N~å=∞#=q∞ =∞Ç¨ÏŸ «û==Ú „áê~°OÉèí"≥∞ÿ# ŒxÜ«Ú JO Œ∞ÅÔH· TÜ«∞Å

Hõ\ì~°xÜ«Ú J «_»∞ K≥ÃÑÊ#∞. ÉÏÉÏ =∞ã‘ Œ∞Ö’ #∞O_»∞ ÉèíQÆ=O «∞x x~°∞æãfi~°∂Ñ=Ú#∞ ã∂zOK«∞ 'xOÉÏ~°∞— (QÆ∂_»∞) #∞O_ç Ô~O_»∞ ÑÓÅ=∂ÅÅ∞fã≤, Ü≥ÚHõ\ =∞Ç[x "≥∞_»Ö’ "Õã≤, ~ÚOH˘Hõ\ cè+‡‰õΩ ÑOÃÑ#∞. ÇÏiHõ äŒ„áê~°OÉèí=∞Ü≥∞º#∞. ~å=∞Hõ ä•ãÖH©~°Î#=Ú =ÚyÜ«∞QÍ<Õ, ÉÏ*Ï Éèí[O„fèŒfi#∞Å =∞ èŒº 'N~å=∞K«O„ Œ=¸iÎH© *·— Ü«∞#∞ [Ü«∞ [Ü«∞ è•fi#=ÚÅ∞

KÕÜ«ÚK«∂, Ñ~°"≥∂`åûÇÏ=Ú`À JO Œ~°∂ Ü≥ÚHõiÃÑ· <˘Hõ~°∞ 'QÆ∞ÖÏÖò— (Zé]~°OQÆ∞á⁄_ç) [Å∞¡H˘xi. JO`«Ö’ <˘Hõ QÆ~°˚# q#|_≥#∞. Éèí‰õΩÎÅ∞K«Å∞¡H˘#∞K«∞O_ç# QÆ∞ÖÏÖò Z@∞Å<À áÈ~Ú ÉÏÉÏ HõO\Ö’ Ñ_≥#∞. ÉÏÉÏHÀÑ¨=Ú`À aQÆæ~°QÍ u@∞ì@ „áê~°OaèOK≥#∞. Wk K«∂z KåÅ=∞OkÉèíÜ«∞=Ú`À áêiáÈ~Úi. HÍx ÉÏÉÏ Ü≥ÚHõ ãxflÇ≤Ï «Éèí‰õΩÎÅ∞ =∂„ «=ÚJ=xflÜ«Ú u@¡ ~°∂Ñ=ÚQÍ ÉÏÉÏ «=∞HzÛ# Ü«∂j~åfi Œ=ÚÅx „QÆÇ≤ÏOzHõ^ŒÅHõ #Hõ¯_»<Õ Ü«ÚO_çi. N~å=∞[Ü«∞Ou<å_»∞ ~å=∞_»<ÕÜ«∞ÇÏOHÍ~åk Ji+_»fi~°æ=ÚÅ#∞ ãOÇÏiOK«∞@‰õΩ N™ê~Ú ~°∂Ñ=ÚÖ’#∞#fl N~å=Ú_»∞ P„QÆÇ≤ÏOK«∞@ ãÇÏ["Õ∞ Hõ • Ü«∞x ÉèÏqOzi. +≤i_ôÖ’U ≥·# „H˘ «Îk „áê~°OaèOK«∞#ÑÙ_≥Å¡ ÉÏÉÏ HÀÑ≤OK«∞@ Ü≥ÚHõ i"åA. nxx

≥eã≤#"å~°∞ QÆ=Ú‡# #∂~°HÕ_çi. «# TÜ«∞Å#∞ ÉÏÉÏ q~°∞K«∞##∞ÉèíÜ«∞=Ú`À ~å^è•Hõ$+¨‚=∂~Ú =∞Ç¨[xx aez TÜ«∞Å#∞ nã≤H˘x~°=∞‡<≥#∞. =∞Ç¨[x áÈ~Ú ^•xx qÑ¨ÙÊK«∞O_»QÍ ÉÏÉÏ J «x = ŒÌ‰õΩáÈ~Ú TÜ«∞Å#∞ fÜ«∞=Å Œx K≥ÃÑÊ#∞. H˘O «¿ãÑ\H ÉÏÉÏ âßOuOK≥#∞.P<å\ =∞ÇÑÓ[ Ç~°u "≥Ú ŒÅQÆ∞#q =ÚyÃã#∞. ™êÜ«∞O„ «=Ú =∞Ç[xáÈ~Ú TÜ«∞Å#∞ qÑÙÊK«∞O_»QÍ xOHõ#∂ •x Ü«∞=ã~°=Ú#fl Œh, Hõ#∞Hõ^•xx qÑ¨Ê=^ŒÌh ÉÏÉÏ Ü«∞`«xx "åiOK≥#∞. ~å=∞#=q∞ =∞~°∞ã¨\˜k#=Ú# [~°∞Ñ¨Ù QÀáêÅHÍÖ’ «û==Ú`À QÍx Ü«Ú «û==Ú Ñ¨ÓiÎHÍ Œ#∞q+¨Ü«∞=Ú JÑ¨ÙÊ_»∞ Éèí‰õΩÎÅ‰õΩ ã¨∞ÊùiOK≥#∞. =∞~°∞<å_»∞ NHõ$+‚ [##=Ú<å_»∞ áê\OK«∞ 'HÍÖÏÇÏO_ç— Ü«∞#∞ L «û==Ú [iÑ≤i. HÍÖÏÇÏO_ç Ü«∞#QÍ#Å¡x ‰õΩO_»Ö’ J@∞‰õΩÅ∞, ÃÑ~°∞QÆ∞, LÑ¨ÙÊHÍ~°=Ú HõeÑ≤ „"ÕÖÏ_»QÆ>ì Œ~°∞.


58 59

Q


3

Q

3Ç¨ÏiHõ äŒ ã¨=∂ÑÎ"≥∞ÿ# Ñ≤=∞‡@ nxx Hõ>ì À Ñ¨QÆ∞Å Q˘>ì Œ~°∞. ~åeÑ¨_ç#Ü«∞@∞‰õΩÅ#∞ Éèí‰õΩÎÅ‰õΩ „Ñ™ê Œ=ÚQÆ ÑOz ÃÑ>ì Œ~°∞. NHõ$+‚ Ñ~°=∂ «∞‡_»∞D =∂kiQÆ<Õ QÆ# ¿ãflÇ≤Ï «∞ÅQÆ∞ Q˘Å¡ Ñ≤Å¡"åO„_»‰õΩ ÑOz ÃÑ@∞ìK«∞O_≥#∞.P =∞~°∞ã\ k#=Ú W=xflÜ«Ú ÑÓiÎÜ≥ÿ∞# Ñ≤=∞‡@ TÜ«∞Å#∞ qÑÙÊ@‰õΩÉÏÉÏ ã=∞‡uOK≥#∞. N~å=∞#=q∞ "Õ_»∞Hõb q èŒ=ÚQÆ [iyáÈ=ÙK«∞O_»QÍ,ÑQÆ\"Õà◊ Ñ`åHÀ «û==Ú, ~å„uÜ«∞O Œ∞ K«O Œ<À «û==Ú ‰õÄ_® Ü«∞ ä•qkèQÆ[iy#q. Dq èŒ=ÚQÆ P<å\˜ #∞O_ç L~°∞ã¨∞ L «û==Ú N~å=∞#=q∞L «û==ÚQÆ =∂Ô~#∞.

1913 #∞O_ç N~å=∞#=q∞ Ü«Ú`«û==ÚÖ’x Ü«∞Oâ◊=ÚÅ∞„Hõ=∞=ÚQÆ ÃÇÏzÛ#q. K≥ ·„`« áê_»ºq∞ #∞Oz ~å^è•Hõ$+¨ ‚=∂~Ú'<å=∞ã¨áêÎÇ¨Ï=Ú— „áê~°OaèOK«∞ K«∞O_≥#∞. Éèí‰õΩÎÅO Œ~°∞ =O «∞Å "åsQÍJO^Œ∞ áêÖÁæ#∞K«∞O_çi. XH˘¯Hõ¯Ñ¨ÙÊ_»∞ ~å^è•Hõ$+¨‚=∂~Ú ‰õÄ_»"Õ‰õΩ=~°≠Ï=Ú#<Õ Éèí[#Ö’ KÕ~°∞K«∞O_≥#∞. N~å=∞#=q∞ L «û==ÚÅ∞Õâ◊=∞O «@ [~°∞QÆ∞@KÕ ÇÏiHõ ä• HÍÅH∆Ñ=Ú KÕÜ«Ú ÇÏi^•ã∞Å∞ ˘~°∞‰õΩ@Œ∞~°¡Éèí=ÚQÍ #∞O_≥#∞. N~å=∞#=q∞H˜ 5, 6 ~ÀAÅ∞ =ÚO Œ∞ 'P èŒ∞xHõ«∞HÍ~å"£∞— Ü«∞x Ñ≤Å∞=|_»∞ ÉÏÖÏ|∞= =∂bÜ«∞#∞ ãÖH©~°Î#HÍ~°∞x

HÍHÍ=∞Ç ¨ [x Ü«∂^ è Œ $zÛ ùH õ=ÚQ Æ H õeÜ«Ú@ `«@ã ≤ ÎOz#k.N~å=∞#=q∞<å_»∞ ãOH©~°Î# KÕÜ«Ú@‰õΩ =∞Ç[x J «xx +≤i_ô À_˘¯x=K≥Û#∞. P =∞~°∞ã¨\˜ ãÖ=`«û~°=Ú ‰õÄ_®, J#QÍ 1914Ö’ `«#ã¨fi„QÍ=∞"≥∞ÿ# ã¨ å~å lÖÏ¡ |$Ç¨Ï £ ã≤ ŒúHõ=>ˇ „QÍ=∞=ÚÖ’ ¿Ñ¡QÆ∞ "åºÑ≤OzÜ«ÚO_»∞@KÕ « ÉÏÅ|∞= ã`å~° ~ü ãOH©~°Î# HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ∞ ÖËHõ MÏmQÍ#∞O_≥#∞. HÍHÍ™êÃÇÏÉò nH∆ ü •fi~å ÉÏÉÏ Ü«∞#∞=∞u á⁄Ok J «_»∞ +≤i_ô=zÛ, ÇÏiHõ ä• ãOH©~°Î#=Ú KÕÃã#∞. ÉÏÉÏ J «xx «y#@∞¡ ã « iOK≥#∞.1914 ãÖ.Ö’ „Ñü ãÖ= «û~°=Ú N~å=∞#=q∞ <å_»∞ +≤i_ôÖ’ ãÖH©~°Î#KÕÜ«Ú ÉÏ èŒº «#∞ N •ãQÆ∞ =∞Ç~åA#‰õΩ ÉÏÉÏ JÑÊyOK«∞@ •fi~åÜÕ∞>Ë\Ï XH˘¯Hõ¯ „H˘`«Î Ç¨Ïi^•ã¨∞#∞ Ñ≤Å∞K«∞ ã¨=∞ã¨º âßâ◊fi`«=ÚQÆÑi+¯iOÑ|_≥#∞.

1912 #∞O_ç D Ü«Ú «û==Ú ~å#∞ ~å#∞ =$kú á⁄O Œ∞K«∞O_≥#∞.K≥·„ « â◊√ Œú J+ìq∞ "≥Ú ŒÅ∞ •fi Œt =~°‰õΩ +≤i_ô Õ<≥„ «∞>ìÜ«∞=Ö „Ñ[Å`ÀH˜@H˜@ÖÏ_»∞K«∞O_≥#∞. JOQÆà◊§ ãÖYº ÃÑiyáÈÜ≥∞#∞. ‰õΩã‘ÎáÈ\©ÅÖ’#<ÕHõ=∞Ok „Ñ=ÚY =∞Å∞¡Å∞ áêÖÁæ#∞K«∞O_çi. ¿Ñ ŒÅ‰õΩ J#fl ãO «~°ÊqiqQÆ [~°∞QÆ∞K«∞O_≥#∞. ~å è•Hõ$+‚=∂~Ú Hõ$+≤KÕ +≤i_ô Ü≥ÚHõ ãO™ê÷#=ÚQÆ~°∂á⁄O^≥#∞. qq^èŒ=ÚÖˇ·# Ç¨ÏOQÆ∞Å∞, J¼ÅOHÍ~°=ÚÅ∞ ÃÑiy#q.J¼ÅOHõiOÑ¨|_ç# QÆ∞é]=Ú, Ñ¨Å¡H˜, ~° äŒ=Ú, áê„ «Å∞, "≥O_ç ™ê=∂#∞Å∞,ÉÏbìÅ∞, =O@áê„`«Å∞, Ñ¨@=ÚÅ∞, xÅ∞=Ù@^Œ Ì=ÚÅ∞ "≥Ú.#q|Ç˙HõiOÑ|_≥#∞. L «û==Ú#‰õΩ U#∞QÆ∞Å∞ ‰õÄ_» =K≥Û#∞. W=xflÜ«ÚÜ≥∞O`« ÃÇÏzÛ#Ñ¨Ê\˜H˜ ™ê~ÚÉÏÉÏ gx<Õ=∂„`«=Ú ÅHõ ∆ºÃÑ@ìHõÜ«∞ ä•Ñ¨Ó~°fi=Ú x~å_»O|~°∞Ö· Ü«ÚO_≥_ç"å~°∞. D Ü«Ú «û==ÚÖ’QÆ=∞xOÑ¨=Åã≤# =ÚYº q+¨Ü«∞"Õ∞=∞# Ç≤ÏO Œ∞=ÙÅ∞, =∞Ç¨Ï=∞‡nÜ«ÚÅ∞Ü≥∞\ì J~°=∞iHõÅ∞ ÖËHõ Hõeã≤ "≥∞Åã≤ L «û==ÚÅÖ’ áêÅ∞|OK«∞H˘<≥_ç"å~°∞.D<å\ =~°‰õΩ Ü≥∞@∞=O\ =∞ « HõÅÇÏ=ÚÅ∞ +≤i_ôÖ’ «Ö «ÎÖË Œ∞. "≥Ú Œ@5000 #∞O_ç 7000 =~°‰õΩ Ü«∂„u‰õΩÅ∞ =KÕÛ"å~°∞. „Hõ=∞=ÚQÆ Ü«∂ ãOYº75,000‰õΩ ÃÑiy#k. JO « ÃÑ ŒÌ ãÖYºÖ’ [#∞Å∞ QÆ∞q∞QÆ∂_ç#Ñ¨Ê\˜H˜Z#fl_»∂ JO@∞"åº èŒ∞Å∞ HÍx, J¼Å¡~°∞Å∞ QÍx ãÖÉèíqOK«ÖË Œ∞ !

=∞ã‘ Œ∞‰õΩ =∞~°=∞‡ «∞Å∞ :QÀáêÅ~å=Ù QÆ∞O_»∞#‰õΩ WOH˘Hõ =∞Oz Ü«∂Ö’K«# «>ì#∞. L~°∞ã∞

L`«û==Ú#∞ „áê~°OaèOz# q^èŒ=ÚQÆ<Õ, =∞ã‘^Œ∞#∞ `«y#@∞¡QÍ fiÛk ŒÌ=Öˇ#x xâ◊Û~ÚOK«∞H˘<≥#∞. =∞ã‘ Œ∞ =∞~°=∞‡ «∞ KÕÜ«Ú xq∞ «Î"≥∞ÿ~åà◊§#∞ ≥Ñ≤ÊOz K≥H¯OK≥#∞. HÍx D Ñx ÉÏÉÏ J «xH xÜ«∞q∞OK«ÖË Œ∞.<å<å™êÃÇÏ|∞ KåO^À~° ~°∞‰õΩ P ¿ã= ÅaèOz#k. ~åà◊§ åÑ# HÍ~°º=ÚHÍHÍ™êÃÇÏ|∞ nH˜∆`ü‰õΩ xÜ≥∂yOÑ¨|_≥#∞. =∞ã‘^Œ∞‰õΩ =∞~°=∞‡`«∞Å∞KÕÜ«Ú@ "≥Ú Œ@ ÉÏÉÏ H˜+ì=Ú ÖË‰õΩO_≥#∞. HÍx Éèí‰õΩÎ_»QÆ∞ =∞Ç¨ÏÖÏûÑüHõeÊOK«∞H˘x, Ü≥∞@∞Å<À ÉÏÉÏ Ü«∞#∞=∞ux ™êkèOK≥#∞. ÉÏÉÏ Kå=_çÖ’


60 61

Q


3

Q

3ÑO_»∞H˘#fl XHõ ~å„uÖ’ =∞ã‘ Œ∞ <ÕÅ#∞ K«Hõ x ~åà◊§ «À åÑ# KÕÜ«Ú@=ÚyOzi. JÑ¨Ê\˜#∞O_ç ÉÏÉÏ QÀ<≥QÆ∞_»¤ÃÑ· ‰õÄ~°∞ÛO_»∞@ =∂x z#flÑ¨~°∞Ñ¨Ùg∞^Œ ‰õÄ~°∞ÛO_»∞"å~°∞. Q˘Ñ¨Ê =ºÜ«∞ „Ñ¨Ü«∂ã¨Å`À 1911=ãO= «û~°=ÚÖ’ ãÉèÏ=∞O_»Ñ=Ú ÑÓiÎKÕã≤i. =∞ã‘ Œ∞‰õΩ =ÚO Œ∞#fl *ÏQÍKåÖÏ z#flk. ™œHõ~°º=ÚQÍ ÖË‰õΩO_≥#∞. HÍHÍ™êÃÇÏ|∞ nH∆ ü ^•xxqâßÅÑ~°z ÃÑ· HõÑÙÊ "ÕÜ«∞ ŒÅK≥#∞. ZO`À _»|∞ƒ ÃÑ\ì W#∞Ñ ãÎOÉèí=ÚÅ∞"≥Ú ŒÅQÆ∞#q ≥Ñ≤ÊOz Ñ¨x „áê~°OaèOK≥#∞. ~å„uÜ«∞O «Ü«Ú „â◊=∞Ñ¨_çãÎOÉèí=ÚÅ∞ <å>_ç"å~°∞. =∞~°∞ã\ k#=Ú „áê «óHÍÅ=Ú#<Õ ÉÏÉÏ Kå=_ç#∞O_ç =zÛ Ü«∞kÜ«∞O «Ü«Ú Ez HÀÑ=Ú`À "åxx Ñ‘H áê~°"≥·K≥_ç"å~°∞.

XHõ™êi ÉÏÉÏ q∞H˜ e HÀáÈnÌÑ≤ «∞_≥·, <å\˜# W#∞Ñ¨ ãÎOÉèí=Ú#∞XHõ KÕu`À ÉHõeOK«∞K«∞, Ô~O_»= KÕu`À å`åºáê\©Å∞ Ñ‘Hõ#∞ |@∞ìH˘<≥#∞.`å`åº «ÅáêQÍ#∞ |Å=O «=ÚQÍ nã≤, Ü«∞yæÑÙÅ¡ À xÑÊO\Oz, Ü≥ÚHõQÀuÖ’ áê~°"≥·K≥#∞. ÉÏÉÏ <Õ„ «=ÚÅ∞ xÑÙÊHõ=ÚÅ=Ö "≥Å∞QÆ∞K«∞O_≥#∞.Z=iH˜x ÉÏÉÏ"≥·Ñ¨Ù K«∂K«∞@‰õΩ ‰õÄ_® è≥·~°º=Ú KåÅ‰õΩO_≥#∞. JO Œ~°∞ÉèíÜ«∞HõOÑ≤ «∞Ö·i. ÉÏÉÏ «# *Ë|∞Ö’ #∞Oz XHõ ~°∂áê~Ú fã≤ Ü«∞@∞"≥·ÑÙqãÔ~#∞. Jk â◊√Éèíã=∞Ü«∞=∞O Œ∞ KÕÜ«Ú Ü«∂Çïu=Ö Hõ#|_≥#∞. å`åº‰õÄ_® KåÖÏ ÉèíÜ«∞Ñ¨_≥#∞. `å`åºˆHq∞ [~°∞QÆ#∞#fl^À Z=iH© Uq∞Ü«Ú

≥eÜ«∞‰õΩO_≥#∞. HõeÊOK«∞H˘x ÉÏÉÏ Ñ¨@∞ì#∞O_ç å`åº#∞ q_çÑ≤OK«∞@ÔH=fiiH˜x è≥·~°º=Ú KåÅÖË Œ∞. WO «Ö’ ‰õΩ+≤ª~ÀyÜ«Ú ÉÏÉÏ Éèí‰õΩÎ_»∞ #QÆ∞ÉèÏQÀl tO Õ H˘OK≥=Ú è≥·~°º=Ú ‰õÄ_»QÆ@∞ìH˘x =ÚO Œ∞‰õΩ áÈQÍ ÉÏÉÏ"åxx XHõ „ÑHõ ‰õΩ „`Àã≤"ÕÃã#∞. =∂ èŒ=~å=Ù ãg∞Ñ≤OK«É’QÍ ÉÏÉÏ J «xÃÑ·W@∞Hõ~å~Ú ~°∞"≥fi#∞. ZO «=∞Ok P *’eH˜ áÈ ŒÅz~À JO ŒiH˜ Ü≥ÚˆHQÆu Ñ¨>ì#∞. HÍx H˘O «¿ãÑ¨\˜H˜ ÉÏÉÏ âßOuOK≥#∞. XHõ Œ∞HÍ^•~°∞xÑ≤eÑ≤Oz, "åx =^ŒÌ#∞Oz Ü≥ÚHõ #y+‘ [sáêQÍ#∞ H˘x, `å`åº#∞„Ñ ÕºHõ=ÚQÍ ã « iOK«∞@HÍÜ«∞#fl@∞¡, •xx ãfiÜ«∞=ÚQÍ å`åº «Å‰õΩK«∞>ˇ ì#∞. ÉÏÉÏ Ü≥ÚHõ¯ ~¸ qO`«K«~°º#∞ Ez# "åÔ~Å¡~°∞

<åâ◊Û~°º=∞QÆ∞flÖ·i. JO « «fi~°Ö’ ÉÏÉÏ ÔH@∞¡ HÀÑ=Ú =K≥Û#∞ ? ZO Œ∞KÕ «h q èŒ=ÚQÆ å`åº#∞ tH∆OK≥#∞ ? "åi HÀÑ=Ú «Hõ∆"Õ∞ Z@∞¡ K«Å¡|_≥#∞?Jx Ü«∞O Œ~°∞ PÖ’zOK«∞K«∞O_çi. ÉÏÉÏ XH˘¯Hõ ÑÙÊ_»∞ âßO «=¸iÎ=ÖQÆ∂~°∞ÛO_ç Ü«∞ «ºO « „¿Ñ=∂#∞~åQÆ=Ú`À =∂\Ï¡_»∞K«∞O_»∞"å~°∞. JO «Ö’#HÍ~°=ÚQÍ HÀÑ≤OK≥_ç"å~°∞. J@∞=O\ ãOÑ¶∞@#Å∞ J<ÕHõ=ÚÅ∞ QÆÅ=Ù.HÍx ÜÕ∞k K≥ÑÊ=Ö##∞ q+Ü«∞=Ú ÕÅ∞ÛH˘#ÖË‰õΩ<åfl#∞. JO Œ∞KÕ <å‰õΩ*ÏÑHõ=Ú =zÛ#ÑÙÊ_≥Å¡ XH˘¯Hõ \ K≥ÃÑÊ Œ#∞.

P~°= J è•ºÜ«∞=Ú ãOÑÓ~°‚=Ú

ã¨^Œ∞æ~°∞ N ™ê~Ú<å^ä•~°Ê=∞ã¨∞Î


abcdef


62 63

Q


3

Q

3

J Œ∞ƒù å=`å~°=Ú† ™ê~ÚÉÏÉÏ "≥·Yi† ÉÏÉÏ Ü≥∂QÍÉèÏºã¨=ÚÅ∞ – èÒu,YO_»Ü≥∂QÆ=Ú† ÉÏÉÏ ã¨~åfiO «~åºq∞ «fi=Ú, HÍ~°∞º=Ú† ‰õΩ+¨µª~ÀQÆ Éèí‰õΩÎx

¿ã=† MÏÑ¨~¤ ‰õΩ=∂~°∞x ¿Ñ¡QÆ∞ "åºkè† ÉÏÉÏ ÑÖ_»i „Ñ¨Ü«∂=Ú

J Œ∞ƒù å=`å~°=Ú :™ê~ÚÉÏÉÏ Ç≤ÏO^Œ∞=#flKÀ "å~°∞ =∞Ç¨Ï=∞‡nÜ«Úx =Öˇ

HõxÑ≤OK≥_ç"å~°∞. =∞Ç¨Ï=∞‡nÜ«Ú_»#∞H˘#flKÀ Ç≤ÏO^Œ∂=∞`åKå~°ãOÑ#∞fl_»∞QÆ QÍxÊOK«∞K«∞O_≥#∞. PÜ«∞# Ç≤ÏO Œ∞"å ÖËHõ =∞ÇÏ=∞‡nÜ«Ú_®Ü«∞#fl q+Ü«∞=Ú W Œq∞ Œú=ÚQÆ Ü≥∞=fiiH© ≥eÜ«∞ Œ∞. ÉÏÉÏ âß„™ÈÎHõÎ=ÚQÍÇ≤ÏO Œ∞=ÙÅ N~å=∞#=q∞ Ü«Ú «û==Ú [~°∞ÑÙK«∞O_≥#∞. J ÕHÍÅ=∞O Œ∞=∞Ç¨Ï=∞‡nÜ«ÚÅ K«O Œ<À «û==Ú [~°∞Ñ¨Ù@‰õΩ J#∞=∞uOK≥#∞. DÜ«Ú «û= ã=∞Ü«∞=∞O Œ∞ ‰õΩã‘Î áÈ\©Å#∞ „áÈ «ûÇ≤ÏOK«∞ K«∞O_»∞"å~°∞. ÔQez#"åiH =∞Oz |Çï=∞ «∞eK≥Û_ç"å~°∞. QÀ‰õΩÖÏ+ìq∞<å_»∞ QÀáêÖòHÍÖ’ «û==Ú[iÑ≤OK«∞K«∞O_çi. D^Œ∞Öò Ñ¶≤`«~ü ÑÖ_»∞QÆ<å_»∞ =∞Ç¨Ï=∞‡nÜ«ÚÅKÕ=∞ã‘ Œ∞Ö’ #=∂A KÕ~ÚOK≥_ç"å~°∞. "≥ÚÇ¨Ïé]O ÑÖ_»∞QÆ‰õΩ H˘O «=∞Ok=∞Ç¨Ï=∞‡nÜ«ÚÅ∞ =∞ã‘^Œ∞Ö’ `ålÜ«∂ ÖË^• `å|∂`«∞ xeÊ, H˘xflk#=ÚÅ∞ ^•x #K«Û@ #∞Oz Ñ≤=∞‡@ „QÍ=∞=ÚÖ’ #∂ˆ~yOK≥ Œ=∞xi.<åÅ∞QÆ∞ k#=ÚÅ =~°‰õΩ =∞ã‘ Œ∞Ö’ å|∂ «∞ #∞OK«∞@‰õΩ ÉÏÉÏ ã=∞‡uOz

N ™ê~Ú ãK«Ûi„ «=ÚU_»= J è•ºÜ«∞=Ú


Ü«∞~Ú^Œ=<å_»∞ xã¨ûOHÀK«=ÚQÆ ^•xx `å"Õ∞ fã≤"Õã≤i. "å~°∞=∞ÇÏ=∞‡nÜ«ÚÅ#flKÀ Ç≤ÏO Œ∞=ÙÅ‰õΩ=Ö "åi K≥=ÙÅ∞ ‰õΩ@ì|_çÜ«ÚO_≥#∞."å~°∞ Ç≤ÏO Œ∞=ÙÅ#flKÀ, ã∞<£fx „áÈ «ûÇ≤ÏOK≥_ç"å~°∞. ÉÏÉÏ Ç≤ÏO Œ∞"≥·#KÀ=∞ã‘^Œ∞#O^ÕÅ Ü«ÚO_»∞#∞ ? =∞Ç¨Ï=∞‡nÜ«Ú_≥·#KÀ ^èŒ∞xÜ«∞#∞JyflÇ¨ÏŸ„ «=Ú<ÕÅ "≥eyOz Ü«ÚO_»∞"å~°∞ ? JkÜÕ∞QÍHõ, u~°∞QÆe`Àqã¨~°∞@, â◊OY=¸ Œ∞@, QÆO@ "å~ÚOK«∞@, Ç¨ÏŸ=∞=Ú KÕÜ«Ú@, Éèí[#,J#fl ãÖ «~°Ê, J~°…ºáê^•º Œ∞Å`À Ñ¨Ó[Å∞ "≥Ú ŒÅQÆ∞ =∞Ç¨Ï=∞‡nÜ«∞=∞ «=Ú#‰õΩ JOwHÍ~°=Ú HÍx q+Ü«∞=ÚÅ∞ =∞ã‘ Œ∞Ö’ [~°∞QÆ∞K«∞O_≥#∞."å~°∞ =∞Ç¨Ï=∞‡nÜ«ÚÖ·#KÀ Hõi‡+¨µªÅQÆ∞ ã¨<å «<åKå~° Ñ¨~åÜ«∞∞Ö·#„ÉÏÇ¨Ï‡∞Å∞ "åi áê Œ=ÚÅÃÑ· ™êëêìOQÆ #=∞™ê¯~°=Ú Öˇ@∞¡ KÕÜ«ÚK«∞O_≥_ç"å~°∞ ? "åˆ~ `≥QÆ"å~°x Ü«∞_»∞QÆÉ’~Ú# "åÔ~Å¡~°∞ "åixãÖ^Œi≈Oz# "≥O@<Õ =¸QÆÅQÆ∞K«∞ Ñ¨~°=tOK«∞K«∞O_çi. JO^Œ∞KÕ™ê~ÚÉÏÉÏ Ç≤ÏO Œ∞"À =∞Ç¨Ï=∞‡nÜ«Ú_À Z=~°∞#∞ ãïQÍ x~°‚~ÚOK«ÖË‰õΩO_çi. WkÜ≥ÚHõ qO`«HÍ^Œ∞. Z=~°~Ú`Õ ã¨~°fi=Ú#∞ `«ºlOzÉèíQÆ=O «∞x ã¨~°fiã¨º â◊~°ÏQÆu Ü≥Ú#iOK≥ Œ~À "å~°∞ Õ=Ùx`À <≥·Hõº"≥∞ÿáÈÜ≥∞ Œ~°∞. "åiH Õx`À ãO|O èŒ=ÚQÍx, ÉèË ŒÉèÏ==ÚQÍx Ü«ÚO_» Œ∞."åiH *Ïu =∞ «=ÚÅ`À <≥\ì ãO|O èŒ=Ú ÖË Œ∞. ™ê~ÚÉÏÉÏ J\ì"å~°∞."åiH˜ *Ï «∞ÅO Œ∞ =º‰õΩÎÅO Œ∞ ÉèË Œ=Ú QÍxÊOK«‰õΩO_≥#∞. Ñ¶H©~°∞Å`ÀHõeã≤ ÉÏÉÏ =∞ «ûº =∂Oã=ÚÅ∞ Éèí∞lOK«∞K«∞O_≥#∞. "åi Éè’[# Ñà‹§=ÚÖ’‰õΩHõ Å∞ =¸u ÃÑ\ì##∞ ã∞QÆ∞"å~°∞ HÍ~°∞.

N™ê~Ú Ü«∞=`å~°=Ú qt+ì"≥∞ÿ#k† Ü«∞ Œ∞ƒù «"≥∞ÿ#k. <å Ñ¨Ó~°fiã∞Hõ$ «=ÚKÕ "åi áê Œ=ÚÅ K≥O « ‰õÄ~˘Û#∞ ÉèÏQÆº=Ú ÅaèOz#k. "åi™êOQÆ «º=Ú ÅaèOK«∞@ <å Ü«∞ Œ$+ì=Ú. "åi ã¨xflkèÖ’ <å‰õΩ Hõey#Ü«∂#O^ÀÖÏ¡ã=ÚÅ∞ K≥ÑÊ#Åq HÍxq. ™ê~ÚÉÏÉÏ x[=ÚQÍ â◊√^•ú#O ŒK≥· «#º=¸~°∞ÎÅ∞. <Õ#∞ "åi Q˘ÑÊ «#=Ú#∞, qt+ì «#∞ ÑÓiÎQÍ =i‚OK«ÖË#∞.Z=~°∞ "åi áê Œ=ÚÅ#∞ #"≥∞‡ Œ~À "åiH P`å‡#∞ãO è•#=Ú HõÅ∞QÆ∞#∞.

wU_»= J^è•ºÜ«∞=Ú

64 65

Q


3

Q

3ã¨<åºã¨∞Å∞, ™ê èŒ‰õΩÅ∞, =Ú=Ú‰õ∆Ω=ÙÅ∞ «k «~°∞Å<ÕHõ=∞Ok ™ê~ÚÉÏÉÏ= ŒÌ‰õΩ =K≥Û_ç"å~°∞. ÉÏÉÏ "åi`À HõÅã≤ #=ÙfiK«∂, ãÖÉèÏ+≤OK«∞K«∂ãOK«iOK«∞K«∞#flÑÊ\H©, "åi <åÅ∞HõÃÑ· 'J¼ÖÏ¡=∂eH±— Ü«∞#∞ =∂@ Ü≥∞ÑÙÊ_»∂<å@º=∂_»∞K«∞O_≥_çk. "åiH "å Œ q"å Œ=ÚÅ∞ QÍx, K«~°ÛÅ∞ QÍx ~Ú+ì=ÚÖË Œ∞. JÑÙÊ_»ÑÙÊ_»∞ HÀÑ=Ú =Ç≤ÏOz#ÑÊ\H©, "åÔ~Å¡ÑÙÊ_»∞ âßO «=ÚQÍ#∞,ãOÜ«∞=∞=Ú`À#∞ Ü«ÚO_≥_ç"å~°∞. ZÅ¡ÑÙÊ_»∞ ÑiÑÓ~°‚ "Õ •O « « «Îfi=Ú#∞É’kèOK«∞K«∞O_»∞"å~°∞. PY~°∞ =~°‰õΩ ÉÏÉÏ Ü≥∞=~À Z=iH ≥eÜ«∞<ÕÖË Œ∞."å~°∞ „Ñ¨Éèí∞=ÙÅ#∞ aè‰õ∆Ω‰õΩÅ#∞ < ˆH suQÍ P ŒiOzi. JO Œi Ü«∞O «~°OQÆ=ÚÅO Œ∞ QÆÅ ~°Ç¨Ïã¨º=ÚÅxfl ÉÏÉÏ Ü≥∞iOÔQ_ç"å~°∞. ÉÏÉÏ P~°Ç¨Ïã¨º=ÚÅ#∞ "≥e|∞K«ÛQÆ<Õ Ü«∞O Œ~°∞ Pâ◊Û~°º=∞QÆ∞flÅQÆ∞K«∞O_çi. "å~°∞ã¨~°fiA˝Å~Ú#Ñ¨Ê\˜H˜ Uq∞Ü«Ú `≥eÜ«∞x"åx=Öˇ #\ÕK«∞K«∞O_çi.ã<å‡#=ÚÅ#flKÀ "åiH=∂„ «=Ú W+ì=Ú ÖË Œ∞. ™ê~ÚÉÏÉÏ <≥·[=∞\ìk.=∂#= ÕÇÏ=Ú`À ãOK«iOK«∞K«∞#flÑÊ\H©, "åi K«~°ºÅ#∞ |\ì E_» "å~°∞™êH∆Í «∞Î ÉèíQÆ=O «∞_»xÜÕ∞ K≥Ñ¨Ê=Öˇ#∞. "åix Ez# "å~°O Œ~°∞ "å~°∞+≤i_ôÖ’ "≥Åã≤# ÉèíQÆ=O «∞_»xÜÕ∞ Ü«∞#∞H˘#∞K«∞O_çi. =\ì =¸~°∞ö_»<≥·#<Õ#∞ ÉÏÉÏ =∞Ç≤Ï=∞Å <≥@∞¡ =i‚OK«QÆÅ#∞ ?

™ê~ÚÉÏÉÏ "≥·Yi :+≤i_ô „QÍ=∞=ÚÖ’ #∞#fl â◊x, QÆÑu, áê~°fif–â◊OHõ~°, „QÍ=∞ Õ= «,

=∂~°∞f "≥Ú ŒÅQÆ∞ Õ"åÅÜ«∞=ÚÅxfl\˜x `å`åºáê\©Å∞ ^•fi~å ÉÏÉÏ=∞~°=∞‡ «∞ KÕ~ÚOK≥#∞. "åi •#QÆ∞=Ú Z#fl Œy#k. ŒH∆ ~°∂Ñ=ÚQÍ=ã¨∂Å~Ú# ÃÑ·Hõ=Ú#O «Ü«Ú <˘H˘¯Hõ iH˜ ~ÀAH˘Hõ O\˜H˜ ~°∂. 50/–,20/–, 15/–Å K˘ÑÙÊ# WK«Ûù=zÛ#@∞¡ ÑOzÃÑ>ì_ç"å~°∞.

ÉÏÉÏ#∞ Œi≈Oz# =∂„ «=Ú# „Ñ¨[Å∞ â◊√Éèí=ÚÅ∞ á⁄O Õ"å~°∞.~ÀQÆ∞Å∞ P~ÀQÆº=O`«∞ÅQÆ∞K«∞O_çi. ^Œ∞~å‡~°∞æÅ∞ ã¨<å‡~°∞æÅ∞QÍ=∂~°∞K«∞O_çi. ‰õΩ+¨µª"å~°∞ ‰õÄ_» ~ÀQÆq=Ú‰õΩÎÅQÆ∞K«∞O_çi. J<Õ‰õΩÅ‰õΩHÀiHõÅ∞ <≥~°"Õ~°∞K«∞O_≥#∞. Z@∞=O\ =∞O Œ∞Å∞ Ñã~°∞Å`À ÑxÖË‰õΩO_»QÆ<Õ

„QÆ∞_ç¤"åiH˜ Œ$+≤ì =K«∞ÛK«∞O_≥#∞. ‰õΩO\˜"åiH˜ HÍà◊√§ =K«∞ÛK«∞O_≥#∞.JO «∞ÖËx ÉÏÉÏ Q˘Ñ¨Ê «#=Ú#∞ ™ê~°=Ú#∞ Z=fi~°∞#∞ Hõ#∞Q˘#‰õΩO_çi."åi H©iÎ #Å∞=¸ÅÅ "åºÑ≤OK≥#∞. Jxfl Õâ◊=ÚÅ #∞O_ç Éèí‰õΩÎÅ∞ +≤i_ôH

«O_ÀÑ¨ «O_»=ÚÅ∞QÆ ~å™êyi. ÉÏÉÏ ZÅ¡Ñ¨ÙÊ_»∞ èŒ∞xÔH Œ∞~°∞QÍ è•º#=∞QÆ∞flÅ~Ú ‰õÄ~˘Û<≥_ç"å~°∞. XH˘¯Hõ Ñ¨ÙÊ_»∞ =∞Å=¸„ « qã¨~°# ‰õÄ_®JHõ _Õ KÕ¿ã"å~°∞. XH˘¯Hõ Ñ¨ÙÊ_»∞ ™êfl#=Ú KÕ¿ã"å~°∞† =∞~˘Hõ Ñ¨ÙÊ_»∞™êfl#=Ú ÖË‰õΩO_®<Õ Ü«ÚO_Õ"å~°∞.

`˘e k#=ÚÅÖ’ ÉÏÉÏ ≥Å¡\ «ÅáêQÍ, â◊√„Éèí"≥∞ÿ# èÀ=u, K˘HÍ¯èŒiOKÕ"å~°∞. "≥Ú Œ\˜ ~ÀAÅÖ’ "å~°∞ "≥· ŒºO KÕ¿ã"å~°∞. „QÍ=∞=ÚÖ’

~ÀQÆ∞Å#∞ ÑsH∆Oz B+ èŒ=Ú eK≥Û_ç"å~°∞. "åi KÕu`À xzÛ# =∞O Œ∞Å∞J Œ∞ƒù «=ÚQÆ Ñx KÕÜ«ÚK«∞O_≥_çq. "åiH Q˘ÑÊ 'ÇÏH©O— ("≥· Œ∞º_»∞) Ü«∞x¿Ñ~°∞ =K≥Û#∞. D ãO Œ~°ƒù=Ú# <˘Hõ PãHÎHõ~°"≥∞ÿ# ãOÑ¶∞@##∞ K≥ÑÊ=Ö#∞.XHõ Éèí‰õΩÎxH HõO_»∞¡ "åz q∞H¯e Ü≥∞é]|_≥#∞. +≤i_ôÖ’ "≥· Œ∞º_»∞ ˘~°HõÖË Œ∞.W`«~° Éèí‰õΩÎÖÏ`«xx ÉÏÉÏ =^ŒÌ‰õΩ Q˘xáÈ~Úi. ™ê=∂#º=ÚQÆ J\˜ì~ÀQÆ∞Å‰õΩ JO[#=ÚÅ∞, P=ÙáêÅ∞, Hõ~°∂Ê~°=Ú`À KÕã≤# Ü«∞ø+¨ èŒ=ÚÅ∞"≥· Œ∞ºÅ∞Ñ¨Ü≥∂yOK≥ Œ~°∞. HÍx ÉÏÉÏ KÕã≤# zH˜ «û qÅHõ∆"≥∞ÿ#k. #Å¡r_çyO[Å#∞ #∂i Ô~O_»∞ =∂„ «Å∞QÆ *Ëã≤, Ü≥ÚH˘¯Hõ HõO\Ö’ <˘H˘¯Hõ^•xx ÃÑ\ì QÆ∞_»¤ À Hõ@∞ìHõ\ìi. =∞~°∞ã¨\˜ k#=Ú P Hõ@¡#∞ qÑ≤Ê hà◊§#∞è•~°QÍ áÈã≤i. HõO_»¡Ö’x Ñ¨Ùã≤ «yæ HõO\˜áêÑ¨Å∞ ≥Å¡|_ç â◊√„Éèí=∞Ü≥∞º#∞.

#Å¡r_ç Ñ≤Hõ Å#∞ #∂i HõO_»¡Ö’ ÃÑ\ì##∂ ã∞xfl «"≥∞ÿ# HõO_»∞¡ =∞O_»<ÕÖË Œ∞.J@∞=O\˜ z„ «=ÚÅ<ÕHõ=ÚÅ∞ QÆÅ=Ù HÍx, Ü«∞O Œ∞ ~Ú^˘Hõ\˜ =∂„ «"Õ∞K≥ÑÊ|_ç#k.

ÉÏÉÏ Ü≥∂QÍÉèÏºã¨=ÚÅ∞ :

™ê~ÚÉÏÉÏ‰õΩ ã¨HõÅ Ü≥∂QÆ „Ñ¨„H˜Ü«∞Å∞ ≥eã≤Ü«ÚO_≥#∞. èÒu,YO_»Ü≥∂QÆ=Ú, ã¨=∂kè =Ú#flQÆ∞ +¨_çfi^èŒÜ≥∂QÆ „Ñ¨„H˜Ü«∞ÅO^Œ∞ ÉÏÉÏPi Õi#"å~°∞. JO Œ∞Ö’ Ô~O_»∞ =∂„ «"Õ∞ ~ÚHõ _» =i‚OÑ¨|_ç#q.

U_»= J^è•ºÜ«∞=Ú

66 67

Q


3

Q

3^èÒu :

=∞ã‘ Œ∞‰õΩ KåÖÏ Œ∂~°=Ú# XHõ =∞é]K≥@∞ì HõÅ Œ∞. JHõ _˘Hõ ÉÏqHõÅ Œ∞. „Ñü =¸_»∞~ÀAÅ H˘Hõ™êi ÉÏÉÏ Ü«∞K«Û@‰õΩ áÈ~Ú =ÚY„Ñ¨H∆Íà◊#=Ú, ™êfl#=Ú KÕÜ«ÚK«∞O_≥#∞. P ã¨=∞Ü«∞=ÚÖ’ ÉÏÉÏ «#„¿Ñ=ÙÅ#∞ |Ü«∞\˜H˜ "≥_»Å„QÆH˜ , "å\˜x h\˜ À â◊√„ÉèíÑ¨~°z, „Ñ¨Hõ #∞#fl<Õ~_»∞ K≥@∞ìÃÑ· P~°"ÕÜ«Ú@ +≤i_ôÖ’x H˘O Œ~°∞ HõO_®¡~° K«∂z K≥Ñ≤Êi.=∂=¸Å∞QÍ èÒuÜ«∞#QÍ 3 JOQÆ∞à◊=ÚÅ "≥_»Å∞Ê 22 1/2 J_»∞QÆ∞Åá⁄_»=ÙQÆÅ QÆ∞_»¤#∞ „q∞Oy Hõ_»∞Ñ¨ÙÖ’ J~°QÆO@ =~°‰õΩ #∞O_»xzÛ Ñ≤=∞‡@fÃã Œ~°∞, HÍx ÉÏÉÏ KÕã≤# èÒu KåÖÏ qt+ì=Ú, J™ê è•~°=Ú<≥·#k.

YO_»Ü≥∂QÆ=Ú :

ÉÏÉÏ «# â◊s~å=Ü«∞==ÚÅxflÜ«Ú "Õ~°∞KÕã≤ =∞ã‘ Œ∞ #O Œ∞ "Õ~fi~°∞ã÷Å=ÚÅÖ’ q_çz ÃÑ@∞ì"å~°∞. XHõ<å_˘Hõ ÃÑ ŒÌ=∞x+≤ =∞ã‘ Œ∞‰õΩ áÈ~ÚÉÏÉÏ Ü«∞=Ü«∞==ÚÅ∞ "Õˆ~fi~°∞ ã¨÷Å=ÚÅO^Œ∞ Ñ¨_çÜ«ÚO_»∞@ EzÉèíÜ«∞HõOÑ≤ «∞_≥· ÉÏÉÏ#∞ Z=~À Y∂x KÕã≤~°#∞H˘x „QÍ=∞ =Ú#ã|∞ = ŒÌ‰õΩáÈ~Ú Ñ¶≤~åº Œ∞ KÕÜ«∞ xâ◊Û~ÚOK«∞H˘<≥#∞. HÍx "≥Ú@ì"≥Ú Œ@ Ñ¶≤~åº Œ∞KÕã≤#"åxH˜ P q+¨Ü«∞=Ú QÆ∂iÛ H˘OK≥"≥∞ÿ# ≥eã≤ Ü«ÚO_»∞#x «#<ÕJ#∞=∂xOK≥ Œ~°x ÉèíÜ«∞Ñ_ç Ü« ~°H˘<≥#∞. =∞~°∞ã\ k#=∞ «_»∞ =∞ã‘ Œ∞‰õΩáÈQÍ, ÉÏÉÏ Ü≥∞Ñ¨Ê\˜=Öˇ Ç¨~ÚQÍ ‰õÄ~˘ÛxÜ«ÚO_»∞@ EzÜ«∂â◊Û~°ºÑ¨_≥#∞. =ÚO^Œ∞k#=Ú `å#∞ K«∂z# ^ŒO`«Ü«Ú „ÉèÏOuÜ«∞#∞H˘<≥#∞.

z~°∞„áêÜ«∞=Ú #∞O_ç ÉÏÉÏ qq^è Œ Ü≥∂QÆ „Ñ¨„H ˜Ü«∞Å∞KÕÜ«ÚK«∞O_≥#∞. "åi Ü≥∂QÆã≤÷u Ü≥∞=fiiH˜x JO «∞|@ìxk. ~ÀQÆ∞Å= ŒÌ#∞Oz _»|∞ƒ ÑÙK«∞ÛH˘#Hõ Ü«Úz «=ÚQÍ zH «û KÕÜ«ÚK«∞O_çi. ZO Œ~À¿Ñ ŒÅ∞ =º è•~°∞úÅ∞ "åi Ü«∞#∞„QÆÇÏ=Ú =Å¡ ãfiã÷ « á⁄Oki. x™êfi~°÷=ÚQÆ"å~°∞ KÕÜ«Ú ã¨ å¯~°º=ÚÅ =Å¡<Õ "åiH˜ Q˘Ñ¨Ê H©iÎ =K≥Û#∞. ÉÏÉÏ «#

™⁄O «=Ú H˘~°‰õΩ Uq∞Ü«Ú KÕÜ«∞Hõ, ~Ú «~°∞Å "Õ∞Å∞H˘~°H Ü≥∞Å¡Ñ¨ÙÊ_»∞áê@∞Ñ_Õ"å~°∞. XH˘¯Hõ ÑÙÊ_»∞ W «~°∞Å "åºkèx «=∞ÃÑ· "Õã≤H˘x P ÉÏ èŒ#∞`å=∞#∞ÉèíqOKÕ"å~°∞. J@∞=O\˜ ãÖÑ¶¨∞@# <˘Hõ^•xx ~¸ kQÆ∞=¿Ñ~˘¯O Œ∞#∞. nxx |\ì ÉÏÉÏ Ü≥ÚHõ ã~°fi[ «, ŒÜ«∂„~°Ì ÇÏ$ ŒÜ«∞=Úqk «=∞QÆ∞#∞.

ÉÏÉÏ ã¨~åfiO «~åºq∞ «fi=Ú – HÍ~°∞º=Ú :1910= ãÖ= «û~°=Ú (Ñ¶∞# „ «Ü≥∂ Œt<å_»∞, Ü«∞#QÍ) náê=o

ÑÖ_»∞QÆ =ÚO Œ∞ ~ÀA# ÉÏÉÏ èŒ∞x = ŒÌ ‰õÄ~°∞ÛO_ç K«e HÍK«∞H˘#∞K«∞,èŒ∞xÖ’ Hõ>ìÅ∞ "ÕÜ«ÚK«∞O_≥#∞. èŒ∞x ÉÏQÆ∞QÍ =∞O_»∞K«∞O_≥#∞. H˘O «

¿ãÑ¨~Ú# «~°∞"å « Ç¨Ï~îå «∞ÎQÆ Hõ>ìÅ‰õΩ =∂~°∞ «# KÕux èŒ∞xÖ’ ÃÑ\ìxâ◊ÛÅ=ÚQÆ Ü«ÚO_çáÈ~Úi. =∞O@Å‰õΩ KÕ~Ú HÍeáÈÜ≥∞#∞. =∂ èŒ=Ù_»<Õ<ÒHõ~°∞#∞, =∂ èŒ=~å=Ù Õâ◊áêO_ÕÜ«Ú nxx Ez, "≥O@<Õ ÉÏÉÏ "≥·Ñ¨Ù‰õΩÑ¨~°∞y_çi. =∂ èŒ=~å=Ù Õâ◊áêO_Õ ÉÏÉÏ #_»∞=Ú#∞ Ñ¨@∞ìH˘x |Å=ÚQÆ"≥#∞Hõ‰õΩ ÖÏÔQ#∞. '' Õ"å ! W>Ë¡Å KÕã≤u~°——x ÉÏÉÏ #_çyi. (=∞ˆ~^ÀÖ’Hõ=ÚÖ’ Ü«ÚO_ç#@∞¡O_ç#) ÉÏÉÏ ÉÏÇ¨Ïºã¨‡$u ≥K«∞ÛH˘x, ''WHõ _»‰õΩ

KåÖÏ Œ∂~°=ÚÖ’ XHõ Hõ=∞‡i „ã‘Î «# a_»¤#∞ Ü≥Ú_çÖ’ #∞OK«∞H˘x,

H˘eq∞ #∂ Œ∞K«∞O_≥#∞. JO «Ö’ <å"≥∞ Éèí~°Î Ñ≤eK≥#∞. «# Ü≥Ú_çÖ’

a_»¤Ü«Ú#fl ãÖQÆu =∞~°z P"≥∞ `˘O Œ~°QÍ ÖËK≥#∞. a_»¤ =∞O_»∞K«∞#fl

H˘eq∞Ö’ |_≥#∞. "≥O@<Õ <å KÕux H˘eq∞Ö’xH˜ Œ∂iÛ P a_»¤#∞

~°H∆Ozux. <å KÕ~Ú HÍe Õ HÍe#k. Jk <å HõO « ÉÏ è•Hõ~°=Ú HÍ Œ∞.

HÍx a_»¤ ~°H∆OÑ|_≥##∞ q+Ü«∞=Ú <å HÍ#O Œ=Ú QÆÅ∞QÆKÕÜ«ÚK«∞#fl—— Œx["åaK≥Û#∞.

‰õΩ+¨µª~ÀQÆÉèí‰õΩÎx ¿ã= :ÉÏÉÏ K≥~Úº HÍÖˇ##∞ ãÖQÆu =∂^èŒ=~å=Ù ^Õâ◊áêO_Õ ^•fi~å

≥eã≤H˘x# <å<å ™êÃÇÏ|∞ KåO^À~° ~°∞ "≥O@<Õ ÉÁOÉÏ~Ú #∞O_ç _®Hõì~°∞Ñ~°=∂#O £ Ü«∞#∞ „ÑMÏº « "≥· Œ∞ºx "≥O@É@∞ìH˘x "≥· Œº ™ê=∞„y`À ãÇ


68 69

Q


3

Q

3Çï\ÏÇï\# +≤i_ô KÕÔ~#∞. zH «û KÕÜ«Ú@ÔH· _®Hõì~°∞‰õΩ HÍe# «=∞ KÕ~ÚK«∂Ñ=∞x ÉÏÉÏ#∞ <å<å HÀÔ~#∞. ÉÏÉÏ Ü«∞O Œ∞Å H˘ÑÙÊH˘#ÖË Œ∞. KÕ~ÚHÍe# ÅQÍÜ«∞ «∞ ÉèÏQÀrtO Õ Ü«∞#∞ ‰õΩ+¨µª~Ày ÜÕ∞^À P‰õΩ"Õã≤ Hõ@∞ìHõ>ì_ç"å_»∞. <å<å Ü≥∞O « "Õ_ç##∞ ÉÏÉÏ _®Hõì~°∞ QÍiKÕ zH «û á⁄O Œ∞@‰õΩã¨=∞‡uOÑ¨ÖË Œ∞. _®Hõì~°∞QÍ~°∞ ‰õÄ_» J<ÕHõ™ê~°∞Å∞ "Õ_»∞H˘xi. 'JLÖÏ¡ÜÕ∞

«# "≥· Œ∞º_»h—, ' «=∞H =∂„ «=Ú ÉÏ èŒÖË Œh— K≥ÑÙÊK«∂, Ü≥∞@∞Ö’ _®Hõì~°∞KÕzH «û KÕ~ÚOK«∞H˘#∞@#∞ •@"ÕÜ«ÚK«∞O_≥#∞. JO Œ∞KÕ _®Hõì~°∞ =∞O Œ∞ÅÃÑ>ì =¸ «Ü≥ÿ∞# ≥~°∞=‰õΩO_»QÆ<Õ ÉÁOÉÏ~Ú uiy "≥o§áÈÜ≥∞#∞. HÍxJ «xH ~¸ q∞+`À ÉÏÉÏ Œ~°≈# ÉèÏQÆº=Ú ÅaèOK≥#∞. „Ñu~ÀA ÉèÏQÀr=zÛ ÉÏÉÏ KÕuH Hõ@∞ì Hõ@∞ìK«∞O_≥#∞. H˘xfl k#=ÚÅ «~°∞"å « QÍÜ«∞=Ú=∂xáÈÜ≥∞#∞. JO Œ~°∞ ãÖ`À+≤Ozi. JÑ¨Ê\˜H˜x ~ÚOHÍ U"≥∞ÿ# <˘Ñ≤Êq∞yeÜ«ÚO_ç#^•Ü«∞#∞ ãÖQÆu Ü≥∞=iH˜ ≥eÜ«∞ Œ∞. HÍx, „Ñü~ÀAL ŒÜ«∞=Ú ÉèÏQÀr Ñ\©ìÅ#∞ qÑ≤Ê, ÉÏÉÏ KÕux <Õu`À Àq∞, uiy Hõ@¡#∞Hõ@∞ìK«∞O_≥_ç"å_»∞. ÉÏÉÏ =∞Çã=∂kè =~°‰õΩ Wk [~°∞QÆ∞K«∞<Õ Ü«ÚO_≥#∞.=∞Çã≤ ŒúÑÙ~°∞+µ_»~Ú# ÉÏÉÏH ŒO «Ü«Ú x*ÏxH J=ã~°=Ú ÖË#ÑÊ\H©,«# Éèí‰õΩÎ_≥·# ÉèÏQÀr Ü«∞O Œ∞QÆÅ „¿Ñ=∞KÕ J «_˘#~°∞Û Láêã##∞ ÔQ·H˘<≥#∞.

ÉÏÉÏ ÖˇO_ôH˜ áÈ=Ù#Ñ¨ÙÊ_»∞ ÉèÏQÀr ÉÏÉÏ «ÅÃÑ· Q˘_»∞QÆ∞ Ñ¨@∞ìH˘x "≥O@#_çK≥_ç"å_»∞. „Ñu~ÀA L ŒÜ«∞=Ú ÉÏÉÏ èŒ∞x Ü≥Ú ŒÌ ‰õÄ~˘Û#QÆ<Õ, ÉèÏQÀr

«# ¿ã"åHÍ~°º=Ú "≥Ú Œe_»∞"å_»∞. ÉèÏQÀr QÆ « [#‡Ü«∞O Œ∞ KÕã≤# áêÑÑ¶e «=ÚQÆ ~¸ [#‡=Ú# ‰õΩ+µª~ÀQÆ=ÚKÕ ÉÏ èŒÑ_»∞K«∞O_≥#∞. "åx „"Õà◊√§D_»∞ÛH˘x áÈ~ÚÜ«ÚO_≥#∞. "åx â◊s~°=∞O`«Ü«Ú p=Ú HÍ~°∞K«∞,Œ∞~åfiã# H˘@∞ìK«∞O_≥#∞. ÉÏÇÏº=Ú#‰õΩ J «_≥O « Œ∞~° Œ$+ì=O «∞x=Ö

QÍxÊOK«∞#Ñ¨Ê\˜H˜, J «_»∞ q∞H˜ e J Œ$+ìâße, ãÖ`À+≤. ZO Œ∞Hõ#QÍJ «_»∞ ÉÏÉÏ ¿ã=‰õΩÅO ŒiÖ’ "≥Ú Œ\˜"å_»∞† ÉÏÉÏ ã¨Ç¨Ï"åã¨=Ú Ñ¨ÓiÎQÍ##∞ÉèíqOz#"å_»∞.

MÏÑ¨~¤ ‰õΩ=∂~°∞x ¿Ñ¡QÆ∞ "åºkè :ÉÏÉÏ qz„ « bÅÅÖ’ xOH˘Hõ ^•xx =i‚OK≥ Œ#∞. J=∞~å=u

x"åã≤ Ü«∞QÆ∞ ^•^•™êÃÇÏ|∞ MÏÑ¨~¤ ÉèÏ~°º «# z#fl H˘_»∞‰õΩ`À Hõeã≤+≤i_ôÖ’ H˘xfl k#=ÚÅ∞O_≥#∞. XHõ<å_»∞ MÏÑ~¤ ‰õΩ=∂~°∞xH f„= [fi~°=Ú=K≥Û#∞. Jk ¿Ñ¡QÆ∞ [fi~°=Ú „HÕ Œ =∂Ô~#∞. «e¡ q∞H˜ e ÉèíÜ«∞Ñ¨_≥#∞.+≤i_ô q_»z J=∞~å=u áÈ=Ö##∞H˘x ™êÜ«∞OHÍÅ=Ú ÉÏÉÏ |∂\©"å_®= ŒÌ‰õΩ =K«∞ÛK«∞#flÑÙÊ_»∞ "åix ÃãÅ=Ù #_»∞QÆÉ’Ü≥∞#∞. QÆ Œæ Œ HõO~î°=Ú`À«# z#flH˘_»∞‰õΩ ¿Ñ¡QÆ∞`À Ñ_çÜ«Ú<åfl_»x ÉÏÉÏ‰õΩ K≥ÃÑÊ#∞. ÉÏÉÏ Ü«∂"≥∞`ÀŒÜ«∞`À =∞$ Œ∞=ÙQÆ x>¡<≥#∞ : ''„Ñã∞Î «=Ú PHÍâ◊=Ú =∞|∞ƒ Ñ\ì Ü«Ú#flk.

H˘kÌ ¿ãÑ¨\˜Ö’ =∞|∞ƒÅxflÜ«Ú K≥kiáÈ~Ú, PHÍâ◊=Ú x~°‡Å=∞QÆ∞#∞——.J@¡#∞K«∞ ÉÏÉÏ HõÑ¶‘flx ÃÑ·ÔHuÎ, K«OHõÖ’ HÀ_ç„QÆ∞_»¡O « Ñï=∂=Ú QÆÅ<åÅ∞QÆ∞ ¿Ñ¡QÆ∞ á⁄‰õΩ¯Å#∞ K«∂ÑÙK«∂, ''<å Éèí‰õΩÎÅ H˘~°‰õΩ <Õ<≥@∞¡ ÉÏ èŒÑ_≥ Œ<À

K«∂_»∞=Ú ! "åi Hõ+ì=ÚÅxflÜ«Ú <å"Õ !—— D =∞Ç¨ Œ∞ƒù « bÅ#∞ Ez#[#∞Å‰õΩ, =∞Ç «∞‡Å∞ «=∞ Éèí‰õΩÎÅ ÉÏ èŒÅ∞ å"≥∞@∞¡ ã‘fiHõiO «∞~À Ü«∞#∞q+¨Ü«∞=Ú ã¨Ê+ì=∞Ü≥∞º#∞. =∞Ç¨ «∞‡Å =∞#ã¨∞û "≥∞ÿ#=Ú Hõ#fl "≥∞ «Îxk,"≥#fl=Öˇ =∞$ Œ∞"≥·#k. "å~°∞ Éèí‰õΩÎÅ#∞ „Ñ¨ «∞ºÑ¨HÍ~°"Õ∞q∞Ü«Ú PtOK«Hõ„¿Ñq∞OK≥ Œ~°∞. Éèí‰õΩÎÅ<Õ «=∞ ã¨fi[#∞Å∞QÆ ÉèÏqOK≥ Œ~°∞.

ÉÏÉÏ ÑÖ_»i „Ñ¨Ü«∂=Ú !™ê~ÚÉÏÉÏ «# Éèí‰õΩÎÅ<≥@∞¡ „¿Ñq∞OK«∞K«∞O_≥<À "åi HÀiHõÅ#∞

J=ã¨~°=ÚÅ <≥@∞¡ „QÆÇ≤ÏOK«∞K«∞O_≥<À Ü«∞#∞ Hõ^ä Œ#∞ K≥Ñ≤Ê DJ è•ºÜ«∞=Ú#∞ =ÚyOK≥ Œ#∞. <å<å™êÃÇÏ|∞ KåO^À~° ~°∞ ÉÏÉÏ‰õΩ Q˘ÑÊÉèí‰õΩÎ_»∞. J «_»∞ MÏO Õ+µÖ’x #O Œ∂~°∞ÉÏ~°∞Ö’ =∂=∞ÅÎ •~°∞QÍ #∞O_≥#∞.J «xH ÑO_»s ÑÙ~°=Ú#‰õΩ |kb JÜ≥∞º#∞. ™ê~ÚÉÏÉÏ Ü«∞O Œ∞ J «xHQÆÅ ÉèíHÎ Ü«∞#∞ Ñ¶Å=∂<å\˜H˜ ÑÖ_≥#∞. ÑÖ_»s Ñ¨Ù~°=Ú#∞ Éèí∂Ö’Hõ"≥·‰õΩO~î°=∞<≥ Œ~°∞. J\ì ã÷Å=Ú#‰õΩ |kb Ü«∞QÆ∞@KÕ <å «_»∞ Q˘ÑÊ èŒ#∞º_»∞.<å<å™êÃÇÏ|∞ "≥O@<Õ ÑÖ_»i áÈ~Ú L^ÀºQÆ=ÚÖ’ „Ñ¨"ÕtOK«=Åã≤Ü«ÚO_≥#∞. +≤i_ôÖ’ Ü≥∞=fiiH© L «Î~°=Ú „"åÜ«∞Hõ, Çï\ÏÇï\# ÑO_»iH


70 71

Q


3

Q

3„ÑÜ«∂=∞Ü≥∞º#∞. =ÚO Œ∞QÍ +≤i_ôH áÈ~Ú «# q~îÀÉÏÜ«∞QÆ∞ ÉÏÉÏ#∞Œi≈Oz, P «~°∞"å « ÑÖ_»iH˜ áÈ=Öˇ##∞H˘<≥#∞. <å<å™êÃÇÏ|∞ +≤i_ôH˜

=K«∞Û ãOQÆu Ü≥∞=iH ≥eÜ«∞ Œ∞. HÍx ÉÏÉÏ ã~°fiA_»QÆ∞@KÕ „QÆÇ≤ÏOK≥#∞.<å<å™êÃÇÏ|∞ h"£∞QÍO KÕ~°∞ãiH +≤i_ô =∞ã‘ Œ∞Ö’ HõÅHõÅ=Ú ~ÔQ#∞. ÉÏÉÏ=∞ã‘ Œ∞Ö’ ‰õÄ~°∞ÛO_ç =∞ÇÏÖÏûÑu, JáêÊtO Õ, HÍj~å=ÚÅ`À =∂\Ï¡_»∞K«∞O_≥#∞. Ç¨Ï~îå «∞ÎQÍ ÉÏÉÏ "åi`À x@¡xÜ≥∞#∞ : ''=∞# #Å∞QÆ∞~°=Ú

Hõeã≤ Éèí[# KÕÃã^Œ=Ú. ÑÖ_»s ^•fi~°=ÚÅ∞ `≥~°z<å~°∞. Hõ#∞Hõ

P#O Œ=ÚQÍ áê_≥ Œ=Ú ÖO_»∞ !—— JO Œ~°∞ Hõeã≤ áê_» ˘_»Oyi. P áê@Ü≥ÚHõ ÉèÏ="Õ∞=∞#, ''<Õ#∞ ÑO_»s áÈ=Ö#∞. <Õ#Hõ _»<Õ x=ã≤OK«=Ö#∞.

ZO Œ∞Hõ#QÍ, JkÜÕ∞ <å „Ñ¨Éèí∞=Ù Ü≥ÚHõ è•=∞=Ú——.J@∞¡ ÉÏÉÏ áê_»∞K«∞O_≥#∞. Éèí‰õΩÎÅO Œ~°∞ ÉÏÉÏ#∞ J#∞HõiOzi.

H˘kÌ¿ãÑ¨\˜H˜ <å<å™êÃÇÏÉò ‰õΩ@∞O| ã¨"Õ∞ «=ÚQÆ =zÛ ÉÏÉÏ áê Œ=ÚÅ‰õΩ™êëêìOQÆ #=∞™ê¯~°=Ú KÕã≤, «#‰õΩ ÑO_»sÑÙ~°=Ú |kbÜ≥ÿ∞# Œh, ÉÏÉÏ‰õÄ_® "åi`À ÑÖ_»sÑ¨Ù~°=Ú =zÛ Ü«∞Hõ _»∞O_»=Åã≤# Œh "Õ_»∞H˘<≥#∞.J@∞Å „|u=∂Å∞@ Hõ=ã~°=Ú ÖË‰õΩO_≥#∞. UÅ# ÉÏÉÏ Ü«∞ÑÊ\H ÑO_»iáÈ=Öˇ#∞, JK«Û@ #∞O_»=Öˇ##∞ ÉèÏ==Ú#∞ "≥e|∞K«∞ÛK«∞O_≥#x «H˜ #Éèí‰õΩÎÅ∞ K≥Ñ≤Êi. Wk qx <å<å =∞#ã¨∞û Hõiy ÉÏÉÏ áê Œ=ÚÅÃÑ· |_≥#∞.ÉÏÉÏ Ü≥ÚHõ Tn „Ñ™ê Œ=Ú#∞ Pj~åfi Œ=Ú#∞ J#∞[#∞ á⁄Ok, <å<å™êÃÇÏ|∞ ÑÖ_»iH˜ áÈÜ≥∞#∞. W\ì ÉÏÉÏ bÅÅ HõO «∞ÖË Œ∞ !

U_»= J è•ºÜ«∞=Ú ãOÑÓ~°‚=Ú

"≥Ú Œ\˜~ÀA áê~åÜ«∞=Ú ã¨=∂ÑÎ=Ú


Zxq∞ Œ= J è•ºÜ«∞=Ú


Ô~O_»= ~ÀA áê~åÜ«∞=Ú

=∂#= [#‡ Ü≥ÚHõ „áê=ÚYº=Ú :D Ü«∞ Œ∞ƒù « qâ◊fi=∞O Œ∞ ÉèíQÆ=O «∞_»∞ HÀ\Ï#∞HÀ@¡ r=ÙÅ#∞

ã¨$+≤ìOz Ü«Ú<åfl_»∞. Õ= Ü«∞Hõ∆ QÆO èŒ~åfi Œ∞Å∞, [O «∞ H©@HÍ Œ∞Å∞,=∞#∞+¨µºÅ∞ "≥Ú ŒÅQÆ∞ "åxx ã¨$+≤ìOK≥#∞. ã¨fi~°æ=Ú, #~°Hõ=Ú, Éèí∂q∞,=∞Ç¨ ã¨=Ú„^Œ=Ú, PHÍâ◊=Ú#O^Œ∞ x=ã≤OK«∞ r=HÀ\˜ Ü«∞O`«Ü«Úã¨$+≤ìOK≥#∞. giÖ’ <≥=i Ñ¨Ùº"≥∞‰õΩ¯=QÆ∞<À "å~°∞ ã¨fi~°æ=Ú#‰õΩ áÈ~Ú"åi Ñ¨ÙºÑ¶Å=Ú ##∞ÉèíqOz# Ñ≤=∞‡@ „`Àã≤"ÕÜ«∞|_»∞ Œ∞~°∞. Z=iáêÑ"≥∞‰õΩ¯=QÆ∞<À "å~°∞ #~°Hõ=Ú#‰õΩ áÈ Œ∞~°∞. JK«Û@ "å~°∞ áêÑ=ÚÅ‰õΩ

«y#@∞¡ ÉÏ èŒÅ#∞ á⁄O ≥ Œ~°∞. áêÑ¨ Ñ¨Ùº=ÚÅ∞ ã¨=∂#=∞QÆ∞#Ñ¨ÙÊ_»∞Éèí∂q∞ÃÑ· =∂#=ÙÅ∞QÍ [x‡Oz "≥∂Hõ∆ ™ê^èŒ#=Ú#ÔH· Ü«∞=HÍâ◊=ÚQÍOK≥ Œ~°∞. "åi áêÑ¨ Ñ¨Ùº=ÚÅ∞ x„+¨ q∞OK«∞#Ñ¨ÙÊ_»∞ "åiH˜ "≥∂Hõ∆=Ú

â◊√„Hõ"å~°=Ú

=∂#=[#‡ Ü≥ÚHõ „áê=ÚYº=Ú† ÉÏÉÏ Ü≥ÚHõ aèH∆Í@#=Ú† ÉÏ~Ú*ÏÉÏ~ÚÜ≥ÚHõ Z#ÖËx ¿ã=† =ÚQÆ∞æi Ñ¨_»Hõ ã÷Å=Ú† ~°Ç¨Ï`å x"åã≤ ‰õΩâßÖòK«O £

72 73

ã¨^Œ∞æ~°∞ N ™ê~Ú<å^ä•~°Ê=∞ã¨∞Î


abcdef

Q


3

Q

3HõÅ∞QÆ∞#∞. "ÕÜÕ∞Å "≥∂Hõ∆=ÚQÍx, Ñ¨Ù@∞ìHõ QÍx "å~°∞ "å~°∞ KÕã≤H˘x#Hõ~°‡ÃÑ· P è•~°Ñ_ç Ü«ÚO_»∞#∞.

=∂#= â◊s~°=Ú Ü≥ÚHõ „Ñ¨ ÕºHõ qÅ∞= :

r=HÀ\˜ Ü«∞O`«\˜H˜ PÇ¨~°=Ú, x„^Œ, ÉèíÜ«∞=Ú, ãÖÉè’QÆ=Ú™ê=∂#º=Ú. =∂#=ÙxH˜qQÍHõ =∞~˘Hõ „Ñ¨[˝ QÆÅ Œ∞. JkÜÕ∞ *Ï˝#=Ú.nx ã¨Ç¨Ü«∞=Ú#<Õ =∂#=Ù_»∞ ÉèíQÆ= ü ™êH∆Í`å¯~°=Ú#∞ á⁄O ŒQÆÅ_»∞.WOH [#‡Ü«∞O Œ∞#∞ nx Hõ=HÍâ◊=Ú ÖË Œ∞. D HÍ~°=Ú KÕ «<Õ Õ= «Å∞Ãã· «=Ú =∂#=[#‡#∞ D~°¬º`À K«∂K≥ Œ~°∞. "å~°∞ ‰õÄ_» Éèí∂q∞ÃÑ· =∂#=[#‡"≥∞uÎ "≥∂Hõ∆=Ú#∞ ™êkèOK«=Öˇ#x HÀÔ~ Œ~°∞.

H˘O «=∞Ok =∂#= [#‡=Ú KåÖÏ hK«"≥∞ÿ# ŒxÜ«Ú† p=Ú, ~°HõÎ=Ú,=∞Å=ÚÅ`À xO_çÜ«ÚO_»∞#xÜ«Ú, `«∞^Œ‰õΩ tkäÅ"≥∞ÿ ~ÀQÆ=Ú#‰õΩ,=∞~°=Ú#‰õΩ HÍ~°=∞QÆ∞#xÜ«Ú#O Œ∞~°∞. H˘O «=~°Hõk ‰õÄ_» x["Õ∞.Wxfl Ö’Ñ=ÚÅ∞#flÑÊ\H =∂#=Ù#‰õΩ *Ï#=Ú#∞ ãOáêkOK«∞ â◊HÎ HõÅ Œ∞.â◊s~°=ÚO_»∞@ KÕ «<Õ =∂#=Ù_»∞ «# ÕÇ¨Ï=Ú Ü≥ÚHõ , [QÆ «∞Î Ü≥ÚHõJx «º «fi=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOz, WO„kÜ«∞ ã∞Y=ÚÅ Ñ@¡ q~°HÎ á⁄Ok, x`åºx «ºq"ÕHõ=Ú`À Hõ_»‰õΩ ÉèíQÆ=`åûH∆Í`å¯~°=Ú#∞ ÉÁO Œ∞K«∞<åfl_»∞. â◊s~°=Ú=∞ÅÉèí∂~Ú+¨ì"≥∞ ÿ#^Œx x~åHõiOz#KÀ "≥∂Hõ ∆=Ú#∞ ãÖáêkOK«∞J=HÍâ◊=Ú#∞ áÈQ˘@∞ìH˘<≥ Œ=Ú. ÕÇ¨Ï=Ú#∞ =Ú Œ∞ÌQÍ ÃÑOz q+¨Ü«∞ã∞Y=ÚÅ‰õΩ =∞~°y#KÀ #~°Hõ=Ú# |_≥ Œ=Ú. Lz « =∂~°æ"Õ∞=∞#, ÕÇÏ=Ú#„â◊ Œú KÕÜ«∞‰õÄ_» Œ∞† ^•xx Ö’Å «fi=Ú`À áÈ+≤OÑ¨#∂ QÆ∂_» Œ∞. «QÆ∞*Ï„QÆ «Î =∂„ «"Õ∞ fã≤H˘#=Ö#∞. QÆ∞é]ÑÙ ~“ «∞ «# QÆ=∞º™ê÷#=Ú KÕ~°∞=~°‰õΩQÆ∞é]=Ú#∞ ZO « *Ï„QÆ «Î À K«∂K«∞H˘#∞<À Ü«∞O « *Ï„QÆ «Î =∂„ «"Õ∞fã≤H˘#=Öˇ#∞. D â◊s~°=Ú#∞ "≥∂Hõ∆™ê èŒ#, ÖËHõ Ü«∂ «‡ ™êH∆Í`å¯~°=ÚH˘~°‰õΩ qxÜ≥∂yOK«=Öˇ#∞. WkÜÕ∞ r=Ùx Ñ¨~°=∂=kèÜ≥ÿ∞ Ü«ÚO_»=Öˇ#∞.

ÉèíQÆ=O`«∞_»<ÕHõ r=ÙÅ#∞ ã¨$+≤ìOz#Ñ¨Ê\˜H˜ J`«xH˜ ãÖ`«∞+≤ìHõÅ∞QÆÖË^Œ@. ZO^Œ∞Hõ#QÍ ÉèíQÆ=O`«∞x â◊H˜Îx J"ÕqÜ«Ú „QÆÇ≤ÏOK«ÖËHõáÈ~Ú#q. JO Œ∞KÕ « ÉèíQÆ=O «∞_»∞ „Ñ¨ ÕºHõ=ÚQÍ =∂#=Ùx ã¨$+≤ìOK≥#∞."åxH˜ *Ï˝#=∞<Õ „Ñ¨ ÕºHõ â◊HÎ xK≥Û#∞. =∂#=Ù_»∞ ÉèíQÆ=O «∞x bÅÅ#∞,J Œ∞ƒù « HÍ~°º=ÚÅ#∞, âı=Ú+‘ q*Ï#=ÚÅ#∞ Ez Ñ~°=â◊"≥ÚOk#ÑÙÊ_»∞ÉèíQÆ=O`«∞_»∞ q∞H˜¯e ãÖ`«∞+≤ì *ˇOk Ü«∂#OkOK«∞#∞. JO^Œ∞KÕ=∂#=[#‡ á⁄O Œ∞@ ÅaèOK«∞@ Q˘Ñ¨Ê Ü«∞ Œ$+ì=Ú. „ÉÏÇ¨Ï‡ [#‡á⁄O Œ∞@ JO Œ∞Ö’#∂ „âı+ì=Ú. Jxfl\HõO> Q˘ÑÊk ™ê~ÚÉÏÉÏ K«~°Ï~°qO Œ=ÚÅÃÑ· ã~°fiãº â◊~°ÏQÆu KÕÜ«Ú#=HÍâ◊=Ú HõÅ∞QÆ∞@.

=∂#=Ùx q Œ∞ºHõÎ èŒ~°‡=Ú :

=∂#=[#‡ qÅ∞"≥·#^ŒxÜ«Ú, ^•xÔHÑ¨Ê\˜ÔH·##∂ =∞~°=ÚJx"å~°º=∞xÜ«Ú „QÆÇ≤ÏOz =∂#=Ù_≥Å¡ÑÙÊ_»∞ *ÏQÆ~°∂‰õΩ_≥· Ü«ÚO_ç rq «Ñ¨~°=∂=kèx ™êkèOK«∞@ÔH· Ü«∞uflOK«=ÅÜ«Ú#∞. U =∂„ «=Ú#∞ J„â◊ ŒúQÍx PÅã¨º=ÚQÍx KÕÜ«∞~å^Œ∞. `«fi~°Ö’ ^•xx ãÖáêkOK«∞@‰õΩÜ«∞uflOK«=Öˇ#∞. ÉèÏ~°º K«xáÈ~Ú# "å_»∞ Ô~O_»= ÉèÏ~°º H˘éÔHO`«P`«∞~°Ñ¨_»∞<À, `«Ñ≤ÊáÈ~Ú# Ü«Ú=~åAÔH· K«„Hõ=iÎ Ü≥∞O`«QÍ "≥^ŒHõÜ«∞uflOK«∞<À Ü«∞@∞Å<Õ, qã¨∞QÆ∞ q~å=∞=Ú ÖËHõ ~å„uO|=à◊√§ Hõ$+≤ KÕã≤Ü«∂ «‡ ™êH∆Í`å¯~°=Ú#∞ ãÖáêkOK«=Öˇ#∞. | ŒúHõ=Ú#∞, J¼Åã¨ «#∞,‰õΩ#∞‰õΩáê@¡#∞ Œ∂~°"≥Ú#iÛ JÇ¨ÏŸ~å„ «=ÚÅ∞ P «‡Ü«∞O Õ è•º#=ÚxÅ∞Ñ¨=Öˇ#∞. D =∂„`«=Ú KÕÜ«∞ÖËxKÀ =∞#=Ú Ñ¨â◊√„áêÜ«ÚÅ=∞QÆ∞ Œ∞=Ú.

«Hõ∆ Hõ~°Î=º=Ú :

=∞# ^èÕºÜ«∞=Ú ã¨`«fi~°=Ú Ñ¶ëOK«∞ =∂~°æ"Õ∞^Œ#, "≥O@<ÕÉèíQÆ=`åûH∆Í`å¯~°=Ú á⁄Ok# ã Œ∞æ~°∞=Ù = ŒÌHQÆ∞@. P è•ºu‡HÀÑ<åºã=ÚÖˇxfl qx#Ñ¨Ê\˜H˜ á⁄O Œ#\ìkÜ«Ú, P è•ºu‡Hõ „QÆO äŒ=ÚÖˇxfl K«kq##∞

Zxq∞^Œ= J^è•ºÜ«∞=Ú

74 75

Q


3

Q

3≥eÜ«∞#\ìkÜ«Ú#QÆ∞ P «‡ ™êH∆Í`å¯~°=Ú ã¨ Œ∞æ~°∞=ÙÅ ™êOQÆ «º=ÚKÕã¨∞ÅÉèí=ÚQÍ á⁄O^Œ=K«∞Û#∞. #Hõ∆„`«=ÚÅxflÜ«Ú Hõeã≤ ~Ú=fiÖËx"≥Å∞`«∞~°∞#∞ ã¨∂~°∞º_≥@∞¡ W=fiQÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl_À Ü«∞@¡<Õ P^è•ºu‡HÀÑ¨<åºã=ÚÅ∞, „QÆO äŒ=ÚÅ∞ W=fiÖËx *Ï#=Ú#∞ ã Œ∞æ~°∞=Ù qÑ≤Ê K≥ÑÊQÆÅ_»∞."åi K«~°ºÅ∞, ™ê=∂#º ãÖÉèÏ+¨ÖË =∞#‰õΩ =∞ø# „Ñ¨É’ èŒ=ÚÅ∞. âßOu,Hõ∆=∞, "≥·~åQÆº=Ú, •#=Ú, èŒ~°‡=Ú, =∞<À ÕÇÏ=ÚÅ#∞ ™êfinè# =∞O Œ∞OK«∞H˘#∞@, JÇ¨ÏOHÍ~°=Ú ÖË‰õΩO_»∞@ "≥Ú ŒÅQÆ∞ â◊√ÉèíÅHõ∆=ÚÅ#∞ "åiPK«~°Ö’ K«∂z, Éèí‰õΩÎÅ∞ <Õ~°∞ÛH˘O Œ∞~°∞. "åi áê=# K«i «=ÚÅ∞ Éèí‰õΩÎÅ=∞#=ÚÅ‰õΩ „ÑÉ’ èŒ=Ú HõÅ∞QÆ*Ëã≤ "åix áê~°=∂i÷Hõ=ÚQÍ L ŒúiOK«∞#∞.™ê~ÚÉÏÉÏ Ü«∞\ì =∞ÇÑÙ~°∞+µ_»∞† ã Œ∞æ~°∞=Ù.

ÉÏÉÏ ™ê=∂#º Ñ¶H©~°∞=Öˇ ãÖK«iOK«∞K«∞#flÑ¨Ê\˜H˜ "åÔ~Ñ¨ÙÊ_»∞#∞P`å‡#∞ãÖ è•#=Ú #O Õ x=∞QÆ∞flÅQÆ∞K«∞O_çi. ≥·=ÉèíHÎ QÆÅ Ñ¨q„ «ÇÏ$ ŒÜ«ÚÅ∞ "åiH ã^• „Ñ‘uáê„ «∞Å∞. "å~°∞ ã∞Y=ÚÅ‰õΩ Lá⁄ÊOQÆ∞"å~°∞HÍ~°∞, Hõ+ì=ÚÅ =Å# „‰õΩOyáÈ=Ù"å~°∞ HÍ~°∞. ~å*·##∂, x~°∞¿Ñ ≥·##∂"åiH˜ ã¨=∂#"Õ∞. «=∞ Œ$+≤ì =∂„ «=Ú# =Ú+≤ì"åxx K«„Hõ=iÎx KÕÜ«∞QÆÅâ◊HÎ Ü«Ú#flÑ¨Ê\˜H˜ ÉÏÉÏ WO\Õ\˜H˜ uiy aèHõ∆ <≥ ≥Î_ç"å~°∞ ! "åi aèHõ∆Ü≥∞\ì À K«∂ «=Ú.

ÉÏÉÏ Ü≥ÚHõ aèH∆Í@#=Ú :+≤i_ô [#∞Å∞ ÑÙÏº «∞‡Å∞. ZO Œ∞Hõ#QÍ, "åi ~ÚO_»¡ Ü≥∞ Œ∞@<Õ

QÆ • ÉÏÉÏ aè‰õ∆Ω‰õΩx =Öˇ xÅz, ''J=∂‡ ! ~˘>ì=ÚHõ ÃÑ@∞ì—— _»#∞K«∞,^•xx JO Œ∞H˘#∞@‰õΩ KÕ~Ú KåK≥_ç"å~°∞ ! KÕ « XHõ ~‰õΩ _»ÉÏƒ Ñ@∞ìH˘x,Éèí∞*ÏxH˜ XHõ QÆ∞_»¤*’Öˇ «yeOK«∞H˘x aèH∆Í@#‰õΩ áÈÜ≥∞_ç"å~°∞. ÉÏÉÏH˘xfl ~ÚO_»¡‰õΩ =∂„ «"Õ∞ aèHõ∆‰õΩ áÈÜ≥∞_ç"å~°∞. Ñ¨ÙÅ∞ã¨∞, =∞l˚QÆ =O\˜„ Œ= Ñ¨ •~°÷=ÚÅ∞, ‰õÄ~°Å∞ "≥Ú ŒÅQÆ∞#q ~‰õΩ _»ÉÏƒÖ’ áÈã≤H˘<≥_ç"å~°∞.J#fl=Ú, ~˘>ìÅ∞ "≥Ú ŒÅQÆ∞#q *’ÖˇÖ’ "Õ~ÚOK«∞H˘<≥_ç"å~°∞. ÉÏÉÏ‰õΩ

~°∞z Ü«∞#∞#k ÖË Œ∞. "å~°∞ lÇ¨Ïfi#∞ ™êfinè#=∞O Œ∞OK«∞H˘xi. HÍ#Jxfl Ñ¨ •~°÷=ÚÅ#∞ ˆ~‰õΩ_»ÉÏƒÖ’#∞, *’ÖˇÖ’#∞ "Õã≤H˘<≥_ç"å~°∞. JxflÑ^•~°÷=ÚÅ#∞ XH™êi HõeÑ≤"Õã≤ Éèí∞lOz ãO «∞+≤ì K≥O Õ"å~°∞. Ñ^•~°÷=ÚÅ~°∞zx áê\OKÕ"å~°∞ HÍ Œ∞. "åi <åÅ∞Hõ‰õΩ ~°∞z Ü«∞#∞#k ÖË#>Ë¡ HÍxÊOK«∞K«∞O_≥#∞. ÉÏÉÏ aèHõ∆‰õΩ Ü≥ÚHõ Ñ Œúu, HÍÅxÜ«∞=∞=Ú ÖË‰õΩO_≥#∞. XH˘¯Hõk#=Ú H˘xfl ~ÚO_»¡ = ŒÌ =∂„ «"Õ∞ aèHõ∆ KÕÃã_ç"å~°∞. XH˘¯Hõ ™êi 12™ê~°∞¡ ‰õÄ_® aèHõ∆‰õΩ "≥à‹§_ç"å~°∞. aèHõ∆Ö’ ^˘iH˜# Ñ¨ •~°÷=ÚÅ #xflO\˜xXHõ =∞\ì áê„ «Ö’ "Õ¿ã"å~°∞. •xx ‰õΩHõ Å∞, Ñ≤Å∞¡Å∞, HÍ‰õΩÅ∞ qK«ÛÅq_çQÍu#∞K«∞O_≥_çq. "å\x «i"Õ∞"å~°∞ HÍ~°∞. =∞ã‘ Œ∞ «∞_çz â◊√„Éèí=Ú KÕÜ«Ú„ã‘Î 10–12 ~˘>ì=ÚHõ Å#∞ x~å@OHõ=ÚQÍ fã≤H˘#∞K«∞O_≥_çk. ‰õΩHõ Å#∞,Ñ≤Å∞¡Å#∞ QÆ∂_» HõÅÖ’ Ãã· «=Ú J_»∞¤ ÃÑ@ìx"å~°∞, PHõe`À #∞#fl ¿Ñ ŒÅPÇ¨~°=Ú#‰õΩ J_»∞¤K≥Ñ¨ÙÊ Œ∞~å ? ''Ñ¶H©~°∞ Ñ¨ ŒqÜÕ∞ x["≥∞ÿ# =∞Ç¨~å[

Ñ ŒqÜ«∞h, JkÜÕ∞ âßâ◊fi «=∞h, =∂=¸Å∞ ã≤iãOÑ ŒÅ∞ Hõ∆ ÉèíOQÆ∞~åÅh——,ÉÏÉÏ Ü«∞#∞K«∞O_≥_ç"å~°∞. P áê=# K«i «∞x rq «=Ú =O\˜ rq «"Õ∞QÆ • q∞QÆ∞Å èŒ#º"≥∞ÿ#k !

"≥Ú Œ@ +≤i_ô „Ñ¨[Å∞ ÉÏÉÏ<˘Hõ Ñ≤zÛ Ñ¶H©~°x ÉèÏqOz, J@∞Å<ÕÑ≤eK≥_ç"å~°∞. Éè’[<ÀáêkèÔH· ~˘>ˇì=ÚHõ¯ÅÔH· „QÍ=∞=ÚÖ’ aèHõ∆<≥uÎá⁄@ìá⁄ã≤H˘<≥_»∞ ¿Ñ Œ Ñ¶H©~°#fl Z=iH˜ Q“~°="Õ∞q∞Ü«ÚO_»∞#∞ ? HÍh, ~¸Ñ¶H©~°∞ Ñ¨~°=∞ qâßÅÇ¨Ï$ ŒÜ«Ú_»∞, L^•~°∞_»∞, èŒ<å¿ÑHõ∆ ÖËâ◊ =∂„ «=Ú ÖËxx~åã¨‰õΩÎ_»∞. ÉÏÇ¨Ïº Œ$+≤ìH˜ "å~°∞ K«OK«Å∞xQÆ#∞, ã≤÷~° «fi=Ú ÖËx"å~°∞QÆ#∞QÍxÊOz##∞, Ö’# "å~°∞ ã≤÷~°z «∞ÎÅ∞. "åi K«~°ºÅ∞ JO «∞|@ìxq. P‰õΩ„QÍ=∞=ÚÖ’ ‰õÄ_» ÉÏÉÏ#∞ XHõ Q˘ÑÊ =∞Ç «∞‡xQÆ QÆ∞iÎOz, ¿ãqOz#^èŒ#ºr=ÙÅ∞ H˘kÌ=∞Ok QÆÅ~°∞. J\˜ì"åiÖ’ <˘Hõi =$`åÎO`«q∞Hõ¯_»K≥ÑÊÉ’=ÙK«∞<åfl#∞.


76 77

Q


3

Q

3ÉÏ~Ú*ÏÉÏ~Ú Ü≥ÚHõ Z#ÖËx ¿ã= :

`å`åºHÀ Õ áê\©Å∞ «e¡ ¿Ñ~°∞ ÉÏ~Ú*ÏÉÏ~Ú. P"≥∞ „Ñü~ÀA=∞ è•ºÇ¨Ïfl=Ú «ÅÃÑ· XHõ QÆOÑ¨Ö’ ~˘>ì ‰õÄ~° ÃÑ@∞ìH˘x, ã¨g∞Ñ¨=Ú##∞#flz@ì_çqÖ’ =ÚO_»∞¡ á⁄ ŒÅ∞ ÖˇHõ KÕÜ«∞Hõ „HÀã¨∞Å H˘kÌ Œ∂~°=Ú #_»z,P «‡ è•º#=ÚÖ’ xâ◊ÛÅ=ÚQÆ Ü≥∞Hõ _À ‰õÄ~°∞ÛxÜ«Ú#fl ÉÏÉÏ#∞ "≥ ŒH˜Ñ¨@∞ìH˘x, Éè’[#=Ú ÃÑ@∞ìK«∞O_≥#∞. ÉÏÉÏ‰õΩ ™êëêìOQÆ #=∞™ê¯~°=ÚKÕã≤, "åi Ü≥∞ Œ∞@ qãÎ~˘Hõ\˜ "Õã≤ `å#∞ ≥zÛ# ~˘>ì ‰õÄ~° "≥Ú ŒÅQÆ∞Éè’[# Ñ¨ •~°÷=ÚÅ#∞ =_ç¤Oz, H˘ãï H˘ãï "å\˜x ÉÏÉÏKÕ uxÑ≤OK«∞K«∞O_≥#∞. P"≥∞ ÉèíHÎ qâßfiã¨=ÚÅ∞ J Œ∞ƒù «"≥∞ÿ#q. Z#ÖËx P"≥∞ ¿ã=#∞ÉÏÉÏ z=i =~°‰õΩ =∞~°∞=ÖË Œ∞. P"≥∞ ¿ã=‰õΩ «y#@∞¡ P"≥∞ Ñ¨Ù„ «∞_»QÆ∞`å`åºáê\©Å∞#∞ Ü≥∞O`À P ŒiOz L ŒúiOK≥#∞. P «e¡ H˘_»∞‰õΩÅ‰õΩÉÏÉÏ ™êH∆Í ü ÉèíQÆ=O «∞_»<Õ qâßfiã¨=ÚO_≥#∞. H˘xfl ãÖ= «û~°=ÚÅ« Œ∞Ñi ÉÏÉÏ Ü«∞_»=ÙÅ‰õΩ É’=Ù@ =∂x =∞ã‘ Œ∞Ö’<Õ ‰õÄ~°∞ÛO_ç Éè’[#=Ú

KÕÜ«∞™êyi. JÑ¨Ê\˜#∞Oz á⁄Å=ÚÖ’ uiy ÉÏÉÏ#∞ "≥ «H˜ Ñ¨@∞ìH˘#∞„â◊=∞ ÉÏ~Ú*ÏÉÏ~ÚH˜ «Ñ≤Ê#k.

=ÚQÆ∞æi Ñ¨_»Hõ ã÷Å=Ú :Z=i Ç¨Ï$ ŒÜ«∞=∞O Œ∞ ã¨ • "åã¨∞ Õ=Ù_»∞ =ã≤OK«∞K«∞O_»∞<À J\ì

=∞Ç¨ «∞‡Å∞ èŒ#∞ºÅ∞† J\ì =∞Ç¨ «∞‡Å ™êOQÆ «º=Ú ÅaèOz# Éèí‰õΩÎÅ∞Q˘Ñ¨Ê Ü«∞ Œ$+ì=O «∞Å∞. `å`åºHÀ Õ áê\©Å∞, =∞Ç¨ÏÖÏûÑü W ŒÌ~°∞ J\ìJ Œ$+ìâßÅ∞~°∞. ÉÏÉÏ "åi~°∞=Ùix ã=∂#=ÚQÍ „¿Ñq∞OK≥_ç"å~°∞. ÉÏÉÏ"åi~°∞=Ùi`À HõÅã≤, =∞ã‘ Œ∞Ö’ «=∞ «ÅÅ#∞ «∂~°∞Ê, Ñ_»=∞~°, L «Î~°=ÚÅ"≥·Ñ¨Ù KÕã≤, =∞ èŒºÖ’ XHõi HÍà◊√§ XHõiH˜ «QÆ∞Å∞#@∞¡ ÑÖ_»∞H˘<≥_ç"å~°∞.„Ñ¨Hõ¯Å∞ Ñ¨~°K«∞H˘x, "åxÃÑ· K«uH˜ÅÑ¨_ç ã¨QÆ=Ú ˆ~~Ú =~°‰õΩ U"Õ"ÀãÖQÆ`«∞Å∞ =ÚK«Û_çOK«∞H˘<≥_ç"å~°∞. JO^Œ∞Ö’ <≥=iÔH·# x„^Œ=K«∞ÛK«∞#fl@∞Å QÍxÊOz# «H¯#"å~°∞ "åix "Õ∞ÖÁ¯Å∞Ñ¨Ù K«∞O_çi.

`å`åº ÑÖ_»∞H˘x QÆ∞é∞]ÃÑ\ì#KÀ ÉÏÉÏ "åxx Ü«∞@∞ x@∞ TÑ≤, "åxt~°ã¨∞û#∞ QÆ\ìQÍ <˘‰õΩ¯K«∞O_≥#∞. ÉÏÉÏ XH˘¯Hõ ™êi =∞Ç¨ÏÖÏûÑüxJ‰õΩ¯# *Ë~°∞ÛH˘x, J «x HÍà◊√§ <˘H¯ gÑÙ À"≥∞_ç"å~°∞. D q èŒ=ÚQÍ14 ãÖ= «û~°=ÚÅ∞ å`åº «# «e¡ ŒO„_»∞Å#∞ q_»z ÉÏÉÏÃÑ· „¿Ñ=∞KÕ=∞ã‘ Œ∞Ö’<Õ ÑÖ_»∞H˘<≥#∞. Jq =∞~°Ñ¨Ù~åx =∞ èŒ∞~° k#=ÚÅ∞. ÉÏÉÏ„¿Ñ=∂#∞~åQÆ=ÚÅ∞ H˘Å∞=~åxq† "åi J#∞„QÆÇÏ=Ú WO «Ü«∞x K≥ÑÙÊ@‰õΩJ¼ÅqHÍxk. «O„_ç =∞~°Oz# Ñ≤=∞‡@ å`åº QÆ$ÇÏÉÏ èŒº «#∞ ã‘fiHõiOzWO\˜Ö’<Õ x„kOK«∞@‰õΩ „áê~°OaèOK≥#∞.

~°Ç¨Ï`å x"åã≤ ‰õΩâßÖòK«O £ :+≤i_ôÖ’ (`å`åº «O„_çQÍÔ~·#) QÆÑü~å=ÙHÀ Õ áê\©Å∞#∞ ÉÏÉÏ

ZO « „¿Ñ=∂aè=∂#=ÚÅ`À EK≥_ç"å~À, JO «\˜ „¿Ñ=∂ Œ~°=ÚÅ`À<Õ~°Ç¨Ï`å x"åã≤Ü«∞QÆ∞ K«O„ ŒÉèÏ#∞ âı\ò =∂~åfi_ôx EK«∞K«∞O_çi. P âı\ò=∞~°Oz# Ñ≤=∞‡@ J «x Ü«∞#fl H˘_»∞HõQÆ∞ ‰õΩâßÖòK«O Œ∞#∞ QÆ∂_» q∞H¯e„¿Ñ=∞`À EK«∞K«∞ JÇ¨Ïiflâ◊Å∞ "åx Ü≥∂QÆˆH∆=∞ =∞~°Ü«ÚK«∞O_çi.XH˘¯Hõ Ñ¨ÙÊ_»∞ \ÏOQÍÖ’#∞, =∞~˘HõÑ¨ÙÊ_≥ Œ∞ÌÅ |O_ç g∞ Œ#∞ ÉÏÉÏ «#ã¨xflÇ≤Ï « Éèí‰õΩÎÅ`À HõÅã≤ ~°Ç¨Ï`å áÈ=Ù"å~°∞. ~°Ç¨Ï`å „Ñ¨[Å∞ ÉÏ*ÏÉèí[O„fÅ`À Ü≥∞ Œ∞ˆ~y, ÉÏÉÏ#∞ „QÍ=∞ ãïÇ¨Ï Œ∞Ì •fi~°=Ú = ŒÌ Œi≈Oz,™êëêìOQÆ #=∞™ê¯~°=ÚÅ∞ KÕÃã_ç"å~°∞. «~°∞"å « =∞Ç "≥·Éèí==ÚQÆ ÉÏÉÏ#∞„QÍ=∞=ÚÖ’xH ™ê Œ~°=ÚQÆ fã∞H˘x "≥à‹§_ç"å~°∞. ‰õΩâßÖòK«O Œ∞ ÉÏÉÏ#∞

«# ~ÚO\˜H˜ fã≤H˘xáÈ~Ú «y# Ü«∂ã¨#=Ú #O Œ∞ ‰õÄ~°∞ÛO_»*Ëã≤Éè’[#=Ú ÃÑ>ˇì_ç"å_»∞. W~°∞=Ù~°∞ H˘O`«¿ãÑ¨Ù „¿Ñ"≥∂ÖÏ¡ã¨=ÚÅ`À=ÚK«Û_çOK«∞H˘<≥_ç"å~°∞. `«^Œ∞Ñï ÉÏÉÏ "åix Pj~°fikOz +≤i_ôKÕ~°∞K«∞O_≥_ç"å~°∞.

+≤i_ô „QÍ=∞=Ú#‰õΩ ã¨=∂# Œ∂~°=ÚÖ’ XHõ"≥·Ñ¨Ù ( ŒH∆=Ú#)~°Ç¨Ï`å, =∞~À"≥·Ñ¨Ù (L «Î~° kâ◊Ü«∞O Œ∞) h"£∞QÍO L#flq. D Ô~O_»∞„QÍ=∞=ÚÅ∞ •\ ÉÏÉÏ Ü≥∞#fl_»∞ ZK«Û\H áÈ~Ú Ü«ÚO_»ÖË Œ∞. "åÔ~#fl_»∂


78 79

Q


3

Q

3Ô~·Å∞|O_çÖ’ „Ñ¨Ü«∂=Ú KÕã≤ Ü≥∞~°∞QÆ~°∞† Ô~·Å∞|O_çx Hõhã¨=Ú K«∂z‰õÄ_® Ü«ÚO_»ÖË^Œ∞. HÍh, ã¨~°fiA˝_≥·# ÉÏÉÏ‰õΩ |O_»¡ ~åHõáÈHõÅ∞YzÛ`«=ÚQÆ `≥eÜ«ÚK«∞O_≥_çq. ÉÏÉÏ =^ŒÌ ÃãÅ=Ù Ñ¨ÙK«∞ÛH˘x "åiÜ«∂*Ï#∞™ê~°=Ú „ÑÜ«∂=Ú KÕÜ«Ú"å~°ÅHHõ+ì=ÚÅ∞O_≥_çq HÍ=Ù. ÉÏÉÏÜ«∂ Õâ◊=Ú#‰õΩ =ºuˆ~Hõ=ÚQÆ áÈ=Ù "å~°<ÕHõ Hõ+ì=ÚÅ áêÅQÆ∞K«∞O_çi.J@∞=O\˜ H˘xfl ãÖÑ¶∞@#Å#∞, =∞iH˘xfl W «~° q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ ~åÉ’=ÙÜ«∞ è•ºÜ«∞=ÚÖ’ K≥ÃÑÊ Œ#∞.

Zxq∞ Œ= J è•ºÜ«∞=Ú ãOÑÓ~°‚=Ú

ã¨^Œ∞æ~°∞ N ™ê~Ú<å^ä•~°Ê=∞ã¨∞Î


abcdef +≤i_ô Ü«∂„ « Ü≥ÚHõ ÅHõ∆=ÚÅ∞† `å`åºHÀ Õ áê\˜Öò†S~Àáê Õâ◊ã¨∞Îx L ŒO «=Ú† aèHõ∆ Ü≥ÚHõ Ü«∂=â◊ºHõ «†

Éèí‰õΩÎÅ Ü«∞#∞Éèí==ÚÅ∞ – «~°ö_£ ‰õΩ@∞O|=Ú† P`å‡~å=Úx ÉèÏ~°º†ÉÏÉÏ‰õΩ ãÖ «∞+≤ìQÍ Éè’[=Ú ÃÑ@∞ì@ Ü≥∞@∞¡?† hu

+≤i_ô Ü«∂„ « Ü≥ÚHõ ÅHõ∆=ÚÅ∞ :

+≤i_ô ãO Œ~°≈#=ÚÖ’x Ü≥ÚHõ „Ñ ÕºHõ qâı+"Õ∞=∞#, ÉÏÉÏ Ü«∞#∞=∞uÖËx Õ Ü≥∞=~°∞#∞ +≤i_ô q_»∞= ÖË‰õΩO_çi. ÉÏÉÏ Ü«∞#∞=∞u ÖËHõ Ü≥∞=Ô~·##∞+ ≤i_ ô q_ »z " ≥o§#KÀ, "å~ °∞ TÇ≤ÏOK «x H õ+ ¨ ì=ÚÅ∞ H˘x

≥K«∞Û‰õΩ#fl"å~°QÆ∞K«∞O_çi. ÉÏÉÏ Ü≥∞=i<≥·# |Ü«∞Å∞ Õ~°∞_»x ÃãÅqzÛ#«~°∞"å «, WHõ +≤i_ôÖ’ #∞O_»~å Œ∞. ÃãÅ=Ù fã¨∞H˘#∞@‰õΩ ÉÏÉÏ = ŒÌ‰õΩ

Éèí‰õΩÎÅ∞ áÈ~Ú#ÑÙÊ_»∞ ÉÏÉÏ "åiH ãÊ+ì=ÚQÆ<À ÖËHõ ã∂K«# „áêÜ«∞=ÚQÆ<ÀH˘xfl ãÅÇÅ xK«∞ÛK«∞O_≥_ç"å~°∞. ÉÏÉÏ P Õâß#∞™ê~°=Ú #_»z f~°=Ö#∞.=ºuˆ~Hõ=ÚQÍ áÈ~Ú#KÀ „Ñ¨=∂ Œ=ÚÖË"À «Ñ¨ÊHõ =K«∞ÛK«∞O_≥_çq. DkQÆ∞= J\ì Ü«Ú^•ÇÏ~°=ÚÅ∞ H˘xfl WK«∞ÛK«∞<åfl#∞.

N ™ê~Ú ãK«Ûi„ «=Ú`˘q∞‡ Œ= J è•ºÜ«∞=Ú


80 81

Q


3

Q

3`å`åºHÀ Õ áê\˜Öò :`å`åºHÀ Õ áê\˜Öò XHõ<å_»∞ \ÏOQÍÖ’ HÀÑ¨~üQÍO"£Ö’ [~°∞QÆ∞

ãO «‰õΩ |Ü«∞Å∞ ÕÔ~#∞. ÇÏ_®=Ù_çQÍ =∞ã‘ Œ∞‰õΩ =zÛ, ÉÏÉÏ‰õΩ #=∞ã¯iOzHÀÑ¨~üQÍO"£ ãÖ «‰õΩ áÈ=ÙK«∞O\˜#x K≥ÃÑÊ#∞. ÉÏÉÏ J «x`À, ''`˘O Œ~°

Ñ¨_»= Œ∞Ì ! H˘OK≥=∂QÆ∞=Ú. ãÖ « ãÖQÆu Ü«∞@∞O_»x=Ùfi ! T~°∞ q_çz

Jã¨Å∞ |Ü«∞@ÔHHõ _çH˜x áÈ=Å Œ∞—— Jx J<≥#∞. ãÖ «‰õΩ "≥à◊§=Öˇ#<≥_ç`å`åº Ü«∂ «∞~° «#∞ Ez, Hõhã¨=Ú âßº=∂ (=∂ èŒ=~å=Ù Õâ◊áêO_Õ)#~Ú# "≥O@ nã≤H˘x á⁄=∞‡x ÉÏÉÏ K≥ÃÑÊ#∞. ÉÏÉÏ =∂@Å#∞ÖHõ KÕÜ«∞Hõ å`åº Çï\ÏÇï\# \ÏOQÍ<≥H¯ HÀÑ~üQÍO"£ |Ü«∞Å∞ ÕÔ~#∞.\ÏOQÍ‰õΩ Hõ\ì# Ô~O_»∞ QÆ∞é]=ÚÅÖ’ <˘Hõ\˜ =¸_»∞=O ŒÅ ~°∂áêÜ«∞Å∞Ys Œ∞ ÃÑ\ì „H˘ «ÎQÍ H˘#flk. q∞H˜ e K«∞~°∞ÔH·#k. +≤i_ô = Œe ™ê=ÙÖòqÇ≤Ï~ü •\# "≥O@<Õ Jk q∞H¯e =_çQÍ Ñ~°∞ÔQ «Î™êÔQ#∞. H˘O « Œ∂~°=ÚáÈ~Ú# Ñ≤=∞‡@ HÍÅ∞ =∞_» «|_ç Ü«∞k ‰õÄÅ|_≥#∞. `å`åº‰õΩ ÃÑ ŒÌ≥|ƒÖËg∞ «QÆ∞ÅÖË Œ∞ QÍh, «e¡=Öˇ „¿Ñ=∞`À ÉÏÉÏ K≥Ñ≤Ê# ã¨ÅÇ¨ [˝Ñ≤ÎH˜

=K≥Û#∞. =∞~˘HõÑÙÊ_»∞ QÆ∂_®, W@∞Å<Õ ÉÏÉÏ Ü«∂[#∞ =ºu~HOz HÀÖÏ›~°∞„QÍ=∞=Ú#‰õΩ „Ñ¨Ü«∂"≥∞ÿ, •iÖ’ \ÏOQÍ „Ñ¨=∂ Œ=Ú#‰õΩ QÆ∞~°Ü≥∞º#∞.

S~Àáê Õâ◊ã¨∞Îx L ŒO «=Ú :ÉÁOÉÏ~Ú #∞O_ç S~Àáê Õâ◊ã∞Î_˘Hõ_»∞ ÜÕ∞^À L ÕÌâ◊=Ú`À ÉÏÉÏ

Œ~°≈<å~°÷=Ú +≤i_ô =K≥Û#∞. «#`À <å<å™êÃÇÏ|∞ KåO^À~° ~°∞ = ŒÌ #∞Oz«##∞ QÆ∂iÛ# Ü≥ÚHõ ÑiK«Ü«∞ Ñ„ «=Ú#∞ ‰õÄ_® ≥K≥Û#∞. J «x H˘~°‰õΩ

XHõ „Ñ¨ ÕºHõ QÆ∞_®~°=Ú "Õã≤, JO Œ∞Ö’ ™œHõ~°º=ÚQÆ |ã¨ ÜÕ∞~åÊ@∞ KÕã≤i.ÉÏÉÏ =ÚO Œ∞ „"≥∂Hõie¡, "åi KÕux =ÚkÌ_»=Öˇ##∞ HÀiHõ À J «_»∞=¸_»∞™ê~°∞Å∞ =∞ã‘ Œ∞Ö’ „Ñ¨"ÕtOÑ¨ Ü«∞uflOK≥#∞. HÍx ÉÏÉÏ J «xx=∞ã‘ Œ∞Ö’ „Ñ¨"ÕtOK«∞@‰õΩ x¿+kèOK≥#∞. „HÕ Œ∞QÍ =∞ã‘ Œ∞ =ÚO Œ∞ QÆÅ|Ç≤Ï~°OQÍ=~°=ÚÖ’ ‰õÄ~°∞ÛO_çÜÕ∞ «=∞#∞ Œi≈OK«∞H˘#=K«∞Û#xi.J «_»∞ «#‰õΩ [iy# =∞iÜ«∂ Œ‰õΩ JãÖ «∞+≤ìÑ¨_ç "≥O@<Õ +≤i_ô q_»∞=

=Öˇ#x xâ◊Û~ÚOK«∞H˘<≥#∞. ÉÏÉÏ ÃãÅ=Ù á⁄O Œ∞@‰õΩ =K≥Û#∞. ˘O Œ~°Ñ_»Hõ =∞~°∞ã\ k#=Ú á⁄=∞‡x ÉÏÉÏ K≥ÃÑÊ#∞. «H¯#"å~°∞ ‰õÄ_» ÉÏÉÏP Õâ◊=Ú#∞ áê\ÕK«=∞x ã¨ÅÇ¨ WzÛi. P ã¨ÅÇ¨Å#∞ MÏ «~°∞ KÕÜ«∞HõJ «_»∞ \ÏOQÍ<≥H˜ +≤i_ô #∞O_ç |Ü«∞Å∞ ÕÔ~#∞. "≥Ú Œ@ QÆ∞é]=ÚÅ∞ÉÏQÆ∞QÆ<Õ Ñ¨~°∞ÔQuÎ#q. ™ê=ÙÖòqÇ≤Ï~ü ^•\˜# H˘kÌ¿ãÑ¨\˜Ö’ Ü≥ÚHõ Ãã·H˜Å∞J «x \ÏOQÍ ÔH Œ∞~°∞ =K≥Û#∞. •xx Ez QÆ∞é]=ÚÅ∞ É Œi#q. \ÏOQÍ

«Å„HÕ Œ∞ÅÜ≥∞º#∞. P ÃÑ ŒÌ=∞x+≤ „HÕ Œ|_ç, ~À_»∞¤ÃÑ· H˘O « Œ∂~°=ÚD_»fi|_≥#∞. Ñ¶e «=ÚQÍ QÍÜ«∞=ÚÅ#∞ ÉÏQÆ∞ KÕã≤H˘#∞@ÔH· HÀÑ~üQÍO"£Ö’Pã¨∞Ñ¨„u áêÅÜ≥∞º#∞. W@∞=O\˜ J<ÕHõ ãÖÑ¶∞@#Å =¸Å=Ú# ÉÏÉÏÜ«∂[˝#∞ kèHõ¯iOK«∞"å~°∞ „Ñ¨=∂^Œ=ÚÅ áêÅQÆ∞^Œ∞~°xÜ«Ú, ÉÏÉÏÜ«∂*Ï˝#∞™ê~°=Ú áÈ=Ù"å~°∞ ã¨∞~°H˜∆`«=ÚQÍ #∞O^Œ∞~°xÜ«Ú [#∞Å∞„QÆÇ≤ÏOzi.

aèHõ∆ Ü≥ÚHõ Ü«∂=â◊ºHõ « :ÉÏÉÏÜÕ∞ ÉèíQÆ=O «∞_»~Ú#KÀ "å~°∞ aèH∆Í@#=ÚKÕ rq «=∞O «Ü«Ú

QÆ_»∞Ñ¨<ÕÅ ? Ü«∞#∞ ãÖkÜ«∞=Ú KåÖÏ=∞OkH˜ HõÅ∞QÆ=K«∞Û#∞. nxH˜(1) aèH∆Í@#=Ú KÕã≤ rqOK«∞ ÇÏ‰õΩ¯ Z=iH HõÅ Œ∞ ? (2) ÑOK«ã∂#=ÚÅ∞,"åxx áÈQ˘@∞ìH˘#∞ =∂~°æ"Õ∞k ? Ü«∞#∞ Ô~O_»∞ „Ñ¨â◊flÅ‰õΩ =K«∞Ûã=∂ è•#=Ú`À ã=∂ è•#Ñ_»∞#∞.

ãÖ`å#=Ú, èŒ#=Ú, H©iÎ ãÖáêkOK«∞@ Ü«∞O^•¿ÑHõ∆ = ŒÅ∞H˘xã#ºã≤OK«∞"å~°∞ aèH∆Í@#=ÚKÕ rqOK«=K«∞Û#x =∞# âß„ãÎ=ÚÅ∞ Ñ¶∞’+≤OK«∞K«∞#flq. "å~°∞ WO\˜= ŒÌ =O@ „Ñ¨Ü«∞ «fl=ÚÅ∞ KÕã≤H˘x u#ÖË~°∞. "åiH˜Éè’[#=Ú ÃÑ@∞ì ÉÏ èŒº « QÆ$Ç¨Ïã¨∞÷ÅÃÑ· QÆÅ Œ∞. ™ê~ÚÉÏÉÏ QÆ$Ç¨Ïã¨∞÷_»∞HÍ~°∞† "å#„Ñ¨ã¨∞÷_»∞ ‰õÄ_» HÍ~°∞† "å~°ã÷e « „|Ç¨Ï‡Kå~°∞Å∞. ÉÏÅº=Ú#∞Oz „|Ç¨Ï‡K«~°º=Ú<Õ J¼=ÅOaèOK«∞K«∞O_çi. D ã¨HõÅ [QÆ «ÎO «Ü«Ú"åi QÆ$Ç¨Ï"Õ∞. D [QÆ «∞Î#‰õΩ "å~°∞ HÍ~°Éèí∂ «∞Å∞. "åiÃÑ· [QÆ «∞ÎP è•~°Ñ_ç Ü«Ú#flk. "å~°∞ Ñ~°„|ÇÏ‡ ãfi~°∂ÑÙÅ∞. HÍ|\ì "åiH aèH∆Í@#KÕÜ«Ú ÇÏ‰õΩ¯ ãOÑÓ~°‚=ÚQÍ HõÅ Œ∞.

`˘q∞‡^Œ= J^è•ºÜ«∞=Ú

82 83

Q


3

Q

3ÑOK«ã∂#=ÚÅ∞, "åxx «Ñ≤ÊOK«∞H˘#∞ =∂~°æ=Ú#∞ PÖ’zO «=Ú.

Éè’[# Ñ^•~°÷=ÚÅ∞ «Ü«∂~°∞KÕÜ«Ú@‰õΩ QÆ$ÇÏã∞÷Å∞ J~Ú Œ∞ Ñ#∞Å∞ «ÑÊHõ

KÕÜ«∞=Öˇ#∞. Jq ÜÕ∞=# : 1) ŒOK«∞@ ÖËHõ ~°∞|∞ƒ@, 2) qã¨~°∞@,

3) áê„`«Å∞ `À=Ú@, 4) WÅ∞¡ T_»∞Û@, `«∞_»∞K«∞@, 5) á⁄~Úº

Ü«∞O\ÕK«∞@. D J~Ú Œ∞ Ñ¨#∞Å∞ KÕÜ«Ú#Ñ¨ÙÊ_»<ÕHõ „H˜q∞ H©@HÍ Œ∞Å∞

=∞~°ÕK«∞@ «Ñ¨Ê Œ∞. QÆ$Ç¨Ïã¨∞÷Å∞ D áêÑ¨=Ú ##∞ÉèíqOK«=Öˇ#∞. D

áêÑ ÑiÇ~°=Ú#‰õΩ =∞# âß„ãÎ=ÚÅ∞ P~°∞ =∂~°æ=ÚÅ∞ „ÑÉ’kèOK«∞ K«∞#flq.

1) „|ÇÏ‡Ü«∞[=Ú, 2) "Õ • èŒºÜ«∞#=Ú, 3) Ñ≤ «$Ü«∞[=Ú, 4) Õ=Ü«∞[=Ú,

5) Éèí∂`«Ü«∞[˝=Ú, 6) Jukä Ü«∞[˝=Ú. âß„ã¨Î=ÚÅ∞ qkèOz# D

Ü«∞[˝=ÚÅ∞ x~°fiiÎOz#KÀ QÆ$Ç¨Ïã¨∞÷Å =∞#ã¨∞ûÅ∞ áêÑ¨~°Ç≤Ï «=ÚÅQÆ∞#∞.

"≥∂Hõ∆™ê èŒ#=Ú#‰õΩ P «‡ ™êH∆Í`å¯~°=Ú#‰õΩ ~Úq `À_»Ê_»∞#∞. ÉÏÉÏ

~ÚO\Õ\˜H˜ "≥o§ aèHõ∆ Ü«∞_»∞QÆ∞@Ö’, P QÆ$Ç¨Ïã¨∞÷Å‰õΩ "å~°∞ KÕÜ«∞=Åã≤#

Hõ~°‡#∞ ÉÏÉÏ [Ñ≤ÎH ≥zÛ#@¡~Ú#k. «=∞ WO\ QÆ∞=∞‡=Ú = ŒÌ<Õ ~ÚO «

Q˘Ñ¨Ê „Ñ¨É’ èŒ=Ú#∞ á⁄Ok# +≤i_ô „Ñ¨[ÖˇO «\˜ èŒ#∞ºÅ∞ !

Éèí‰õΩÎÅ Ü«∞#∞Éèí==ÚÅ∞ :

NHõ$+µ‚_»∞ ÉèíQÆ=næ « (9 J. 26 â’¡.) Ü«∞O Œ∞ ''„â◊ •úÉèí‰õΩÎÅ`À Z=fi~x

Ñ¨„ «=Ú QÍx Ñ¨Ù+¨Ê=ÚQÍx Ñ¶Å=Ú QÍx ÖË • h~°∞ QÍx Ü«∞iÊOz#KÀ

^•xx <Õ#∞ „QÆÇ≤ÏOK≥ Œ#∞—— Jx #∞_ç"≥#∞. ™ê~ÚÉÏÉÏ‰õΩ ãÖ|OkèOz

~ÚOHÍ ãÖ`À+¨ •Ü«∞Hõ=∞QÆ∞ q+¨Ü«∞"Õ∞=∞#, «=∞ Éèí‰õΩÎ_Õ ≥·# «=∞‰õΩ

ã¨=∞iÊOK«=Öˇ##∞H˘x, ÜÕ∞ HÍ~°=Ú KÕ ≥·##∞ P ãÖQÆu =∞~°z#KÀ,

J\ì"åxH˜ ÉÏÉÏ P q+¨Ü«∞=Ú *Ï˝Ñ¨Hõ=Ú KÕã≤, P x"Õ Œ##∞ „QÆÇ≤ÏOz

Ü«∂j~°fikOK«∞"å~°∞. J\˜ì Ü«Ú^•Ç¨Ï~°Å∞ H˘xfl ~¸ „HÕ^Œ

K≥ÑÊÉ’=ÙK«∞<åfl#∞.

«~°ö_£ ‰õΩ@∞O|=Ú :~å=∞K«O„ Œ P`å‡~å"£∞ =Ù~°Ñ¶π ÉÏÉÏ™êÃÇÏ|∞ «~°ö_£ Ü≥ÚHÍ<˘HõÑÙÊ_»∞

„áê~°÷# ã¨=∂[ã¨∞÷_≥·##∞, «~°∞"å « ÉÏÉÏ‰õΩ „Ñ≤Ü«∞Éèí‰õΩÎ_≥·<å_»∞. "åxÉèÏ~åºÑ¨Ù„ «∞Å∞ ‰õÄ_» ÉÏÉÏ#∞ q∞QÆ∞Å „¿Ñq∞OK«∞K«∞O_çi. XHõ™êi «b¡H˘_»∞‰õΩÅ∞ +≤i_ôH˜ áÈ~Ú Ü«∞K«Û@ "Õã¨q ÃãÅ=ÙÅ∞ QÆ_»∞Ñ¨=Öˇ#xx~°‚~ÚOzi. +≤i_ô áÈ=Ù@ ãÖ`À+¨ •Ü«∞Hõ"≥∞ÿ##∞, H˘_»∞‰õΩ =∂„ «=Ú^•xH˜ =∞#óã¨∂ÊùiÎQÆ W+ìÑ¨_»ÖË Œ∞. HÍ~°"Õ∞=∞# «# «O„_ç „áê~°÷#ã¨=∂[=Ú#‰õΩ K≥Ok#"å_»QÆ∞@KÕ WO\˜= ŒÌ ÉÏÉÏ Ü≥ÚHõ Ñ¨Ó[ ãïQÍKÕÜ«∞HõáÈ=K«∞Û#x ãÖâ◊~ÚOK≥#∞. HÍx, ÉÏÉÏÑ¨Ó[#∞ `å#∞xÜ«∞=∂#∞™ê~°=Ú ã„Hõ=∞=ÚQÍ KÕÃã Œ#x «O„_ç "åQÍÌ#=Ú KÕÜ«Ú@KÕ|Ü«∞Å∞ ÕÔ~#∞. â◊√„Hõ"å~°=Ú ~å„u «e¡ H˘_»∞‰õΩ |Ü«∞Å∞ Õi +≤i_ôH =zÛi.

P =∞~°∞ã¨\˜ k#=Ú â◊x"å~°=Ú<å_»∞ `«O„_çÜ«∞QÆ∞ `«~°ö_£ÃÑO ŒÅHõ_»<Õ x„ ŒÖËz, ™êfl#=ÚKÕã≤, ÑÓ[#∞ „áê~°OaèOK«∞@‰õΩ =ÚO Œ∞QÍÉÏÉÏ Ñ¨@=Ú#‰õΩ ™êëêìOQÆ #=∞™ê¯~°=Ú KÕã≤, ÜÕ∞^À ÖÏOKè«#=Ú =ÖˇHÍHõ, `«# ‰õΩ=∂~°∞_»∞ KÕÜ«Ú#@∞¡ Ñ¨Ó[#∞ „â◊^ŒúQÍ `«#KÕ KÕ~ÚOÑ¨=Åã≤# Œx „áêi÷OK≥#∞. P<å\ ÑÓ[#∞ ã=∂Ñ≤Î KÕã≤ <≥·"Õ Œº=ÚQÆ HõÅHõO_»#∞JiÊOK≥#∞. Éè’[# ã=∞Ü«∞=∞O Œ∞ •xx ÑOzÃÑ>ì#∞.

P<å\˜ ™êÜ«∞O„` «=Ú, P =∞~ °∞ã ¨\ ˜ k#=Ú, J#QÍPk"å~°=Ú<å_»∞, Ñ¨Ó[ Ü«∞O «Ü«Ú ã¨=º=ÚQÍ [iÔQ#∞. ™È=∞"å~°=Ú‰õÄ_» K«Hõ QÍ QÆ_çK≥#∞. P`å‡~å=Ú_»∞ ZÑÙÊ_ç@∞¡ ÑÓ[ KÕã≤ Ü«ÚO_»ÖË Œ∞.ÑÓ[Ü«∞O «Ü«Ú H˘_»∞‰õΩ#‰õΩ "åQÍÌ#=Ú KÕã≤#@∞¡ ãiQÍ [~°∞QÆ∞K«∞#flO Œ∞‰õΩãO «ã≤OK≥#∞. =∞OQÆà◊"å~°=Ú <å_»∞ ÑÓ[<≥ÑÊ\=Ö ãeÑ≤ HõKÕiH áÈÜ≥∞#∞.=∞ è•ºÇÏflq∞O\H =zÛ Éè’[#=Ú#‰õΩ ‰õÄ~°∞Û#flÑÙÊ_»∞ JHõ _» „Ñ™ê Œ=ÚÖË‰õΩO_»∞@ QÆ=∞xOK≥#∞. <ÒY~°∞#∞ J_»∞QÆQÍ P<å_»∞ <≥·"Õ Œºq∞K«∞Û@=∞~°K«∞@KÕ „Ñ¨™ê Œ=Ú ÖË Œx | Œ∞Å∞ K≥ÃÑÊ#∞. D ãÖQÆu q#QÆ<ÕÉè’[#=Ú#‰õΩ ‰õÄ~°∞Û#fl P`å‡~å"£∞ "≥O@<Õ ÖËz, ÉÏÉÏ Ñ¨@=Ú#‰õΩ™êëêìOQÆ #=∞™ê¯~°=Ú KÕã≤, ÉÏÉÏ#∞ Hõ∆=∂Ñ¨ HÀÔ~#∞. ÉÏÉÏ «#‰õΩ P

`˘q∞‡^Œ= J^è•ºÜ«∞=Ú

84 85

Q


3

Q

3q+Ü«∞=Ú#∞ [Ñ≤ÎH Õ#O Œ∞‰õΩ xOkOK≥#∞. D ãOQÆ «∞Åxfl\x +≤i_ôÖ’#∞#fl «# H˘_»∞‰õΩ#‰õΩ „"åã≤, ÉÏÉÏ#∞ Hõ∆=∂Ñ "Õ_»∞H˘<≥#∞. Wk ÉÏO„^•Ö’=∞OQÆà◊"å~°=Ú =∞ è•ºÇ¨Ïfl=Ú ã¨∞=∂~°∞ 12 QÆO@Å‰õΩ [iÔQ#∞.

J Õ ã¨=∞Ü«∞=∞O Œ∞ +≤i_ôÖ’ =∞ è•ºÇ¨Ïfl Ç¨~°u „áê~°OaèOK«∞@‰õΩ=ÚO Œ∞, P`å‡~å=Úx ÉèÏ~°º`À ÉÏÉÏ ~Ú@¡<≥#∞ : '' «b¡ ! U=∞~Ú#

u#=Öˇ##∞ L ÕÌâ◊=Ú`À ÉÏO„^•Ö’ g∞ ~ÚO\˜H˜ áÈ~Ú<å#∞. «Å∞Ñ¨Ù

`åà◊=Ú "Õã≤Ü«ÚO_≥#∞. ZÖÏQÆ∞#<À Ö’Ñ¨Å „Ñ¨"ÕtOzux. HÍx JHõ _»

u#∞@ˆHq∞ ÖËHõáÈ=Ù>KÕ uiy =zÛux—— J<≥#∞.

ÉÏÉÏ =∂@Å∞ P"≥∞ˆHq∞Ü«Ú É’ èŒÑ¨_»ÖË Œ∞. HÍx „Ñ¨Hõ <ÕÜ«Ú#fl‰õΩ=∂~°∞_»∞ =∂„ «=Ú WO\= ŒÌ ÑÓ[Ö’ <Õq∞Ü≥∂ Ö’@∞áê@∞Å∞ [iy#=x„QÆÇ≤ÏOz, ~ÚO\H áÈ=Ù@‰õΩ ÃãÅ=Ù x=∞‡x ÉÏÉÏ#∞ "Õ_≥#∞. JO Œ∞Å‰õΩÉÏÉÏ ÑÓ[#∞ JHõ _»<Õ KÕÜ«Ú=∞h, ~ÚO\H áÈ#=ã~°=Ú ÖË Œx K≥ÃÑÊ#∞."≥O@<Õ H˘_»∞‰õΩ +≤i_ôÖ’ [iy# q+¨Ü«∞=∞O «Ü«Ú q=~°=ÚQÆ «O„_çH˜L «Î~°=Ú „"åã≤, ÉÏÉÏ ÑÓ[#∞ J„â◊ Œú KÕÜ«∞= ŒÌx "Õ_»∞H˘<≥#∞. D Ô~O_»∞L «Î~°=ÚÅ∞ XHõ\˜H˘Hõ\˜ =∂~°æ=∞ èŒº=Ú# «@ã÷Ñ¨_ç «=∞ «=∞ QÆ=∞º™ê÷#=ÚÅ‰õΩ KÕÔ~#∞. Wk Pâ◊Û~°ºHõ~°=Ú Hõ • !

P`å‡~å=Úx ÉèÏ~°º :WHõ P`å‡~å=Úx ÉèÏ~°º q+¨Ü«∞=Ú. XHõ™êi P"≥∞ =¸_»∞

Ñ¨ •~°÷=ÚÅ#∞ ÉÏÉÏ‰õΩ <≥·"Õ Œº=Ú ÃÑ@∞ì@‰õΩ ãÖHõeÊOK«∞H˘<≥#∞. Jq :1) =OHÍÜ«∞ ÃÑ~°∞QÆ∞Ñ¨K«Û_ç, 2) =OHÍÜ«∞ "ÕÑ¨Ù_»∞ ‰õÄ~°, 3) ¿Ñ_®. ÉÏÉÏgx<≥@∞¡ „QÆÇ≤ÏOK≥<À K«∂K≥ Œ=Ú.

ÉÏO„^• x"åã≤Ü«∞QÆ∞ ~°Ñ¶Úg~° ÉèÏã¯~° ÑÙ~°O Œ~ ÉÏÉÏ‰õΩ q∞H¯eÉèí‰õΩÎ_»∞. J`«_»∞ XHõ<å_»∞ ÉèÏ~°º`À +≤i_ô |Ü«∞Å∞^Õ~°∞K«∞O_≥#∞.P`å‡~å=Úx ÉèÏ~°º ÃÑ ŒÌ =OHÍÜ«∞Å∞ Ô~O_çO\˜x q∞QÆ∞Å „¿Ñ=∞`À ≥zÛÑ¨Ù~°O^Œ~°∞x ÉèÏ~°º KÕuH˜zÛ Ü≥ÚHõ =OHÍÜ«∞`À ÃÑ~°∞QÆ∞ Ñ¨K«Û_çxÔ~O_»=^•x`À "ÕÑ¨Ù_»∞#∞ KÕã≤ ÉÏÉÏ‰õΩ =_ç¤OK«∞=∞x "Õ_≥#∞. +≤i_ô KÕi#

"≥O@<Õ Ñ¨Ù~°O Œ~°∞x ÉèÏ~°º =OHÍÜ«∞ ÃÑ~°∞QÆ∞Ñ¨K«Û_ç =∂„ «=Ú KÕã≤ ÉÏÉÏÉè’[#=Ú#‰õΩ ‰õÄ~°∞Û#flÑ¨ÙÊ_»∞ fã¨∞H˘x "≥à‹§#∞. ÉÏÉÏHÍ Ñ¨K«Û_ç KåÖÏ~°∞zQÍ #∞O_≥#∞. HÍ# ^•x #O Œ~°‰õΩ ÑÖz ÃÑ>ì#∞. "≥O@<Õ, «#‰õΩ=OHÍÜ«∞ "ÕÑ¨Ù_»∞ ‰õÄ_» JÑ¨ÙÊ_Õ HÍ=Öˇ#x ÉÏÉÏ J_çÔQ#∞. D ãÖQÆuÉèí‰õΩÎÅ∞ ~å è•Hõ$+‚=∂~ÚH ≥eÜ«∞Ñ~°zi. Jk =OHÍÜ«∞Å HÍÅ=Ú HÍ Œ∞QÆ#∞Hõ Ü«∂"≥∞ Hq∞Ü«Ú ÀK«‰õΩO_≥#∞. =OHÍÜ«∞Å∞ Z@∞¡ ãÖáêkOK«∞@Ü«∞#∞#k P"≥∞‰õΩ ã¨=∞ã¨º Ü«∂Ü≥∞#∞. =OHÍÜ«∞Ñ¨K«Û_ç ≥zÛ# ≥=~°xHõ#∞Q˘#QÍ Ñ¨Ù~°O Œ~°∞x ÉèÏ~°ºÜ«∞x ≥eÜ«Ú@KÕ =OHÍÜ«∞ "ÕÑ¨Ù_»∞ QÆ∂_»P"≥∞ÜÕ∞ KÕã≤ ÃÑ@ì=Öˇ#x P"≥∞‰õΩ Hõ|∞~°OÑ≤i. JÑ¨ÙÊ_»O ŒiH˜ =OHÍÜ«∞"ÕÑ¨Ù_»∞#∞ ÉÏÉÏ Ü≥∞O^Œ∞Å‰õΩ HÀi~À `≥eã≤#k. ÉÏÉÏ ã¨~°fi[˝`«‰õΩÜ«∞O Œ~åâ◊Û~°ºÑ_çi.

1915 _çÃãO|~°∞Ö’ QÀqO Œ |Å~åO =∂<£Hõ~ü Ü«∞#∞"å_»∞ +≤i_ôH˜áÈ~Ú «# «O„_çH L «Î~° „HÜ«∞Å∞ KÕÜ«∞=Ö##∞H˘<≥#∞. „ÑÜ«∂=Ú#‰õΩÑÓ~°fi=Ú P`å‡~å=Úx = ŒÌ‰õΩ =K≥Û#∞. P`å‡~åO ÉèÏ~°º ÉÏÉÏ H˘~°H"≥∞ÿ#ÑOÑ=Ö##∞H˘x WÅ¡O «Ü«Ú "≥ ŒÔH#∞. HÍx Ü≥ÚHõ ¿Ñ_® «ÑÊ ÜÕ∞q∞Ü«ÚQÍxÊOK«ÖË Œ∞. P ¿Ñ_® ‰õÄ_® Ü«∞ÑÊ\H ÉÏÉÏ‰õΩ <≥·"Õ Œº=ÚQÆ ã=∞iÊOÑ|_ç Ü«ÚO_≥#∞. `«O„_ç =∞~°ÕK«∞@KÕ QÀqO^Œ∞_»∞ qKå~°„QÆã¨∞Î_≥·Ü«ÚO_≥#∞. HÍx ÉÏÉÏ Ü«∞O Œ∞#fl ÉèíHÎ „¿Ñ=∞ÅKÕ P"≥∞ Ü«∂ ¿Ñ_®#∞J «x •fi~å ÑOÃÑ#∞. ÉÏÉÏ •xx ÑÙK«∞ÛH˘x u#∞#x #q∞‡Ü«ÚO_≥#∞.QÀqO Œ∞_»∞ +≤i_ô KÕÔ~#∞† ÉÏÉÏ#∞ Œi≈OK≥#∞. HÍh, ¿Ñ_® fã≤H˘x "≥à◊√§@=∞~°K≥#∞. ÉÏÉÏ JÑÊ\H T~°‰õΩO_≥#∞. ™êÜ«∞O„ «=Ú ÉÏÉÏ Œ~°≈#=Ú#ÔH·"≥o§#ÑÙÊ_»∞ ‰õÄ_» J «_»∞ ¿Ñ_® fã≤H˘xáÈ=Ù@ =∞~°K≥#∞. JÑÙÊ_»∞ ÉÏÉÏÜ≥∂Ñ≤Hõ Ñ@ìHõ «#H˘~°Hq∞ ≥zÛ<å=x Ü«∞_çÔQ#∞. Uq∞Ü«Ú fã≤H˘x ~åÖË ŒxQÀqO Œ∞_»∞ ["åaK≥Û#∞. "≥O@<Õ ÉÏÉÏ, ''h=Ù ~ÚO\˜= ŒÌ |Ü«∞Å∞

Õ~°∞#ÑÙÊ_»∞ P`å‡~å=Úx ÉèÏ~°º <å H˘~°‰õΩ h KÕuH q∞~îå~Ú W=fiÖË •——?Ü«∞x Ü«∞_çÔQ#∞. ‰õΩé]"å_»kÜ«∞O «Ü«Ú [˝Ñ≤ÎH˜ ≥K«∞ÛH˘x ã≤QÆ∞æÑ¨_≥#∞.

`˘q∞‡^Œ= J^è•ºÜ«∞=Ú

86 87

Q


3

Q

3ÉÏÉÏ#∞ Hõ∆=∂Ñ HÀÔ~#∞. |ã‰õΩ Ñ~°∞ÔQuÎ ¿Ñ_®#∞ ≥zÛ ÉÏÉÏ KÕuHK≥Û#∞.KÕuÖ’ Ñ¨_ç# "≥O@<Õ ÉÏÉÏ ^•xx QÆ∞@∞‰õΩ¯# „q∞OÔQ#∞. Wqfi èŒ=ÚQÍP`å‡~å=Úx ÉèÏ~°º Ü≥ÚHõ ÉèíHÎx ÉÏÉÏ „Ñ‘uÑ¨Ó~°fiHõ=ÚQÆ ã‘fiHõiOK≥#∞.''<å Éèí‰õΩÎÅ∞ #<≥fl@∞¡ ÉèÏqO «∞~À, <Õ#∞ "åi <åq èŒ=ÚQÆ<Õ J#∞„QÆÇ≤ÏO «∞#∞——

J#∞ w`å"åHõº=Ú (4–11) x~°∂Ñ≤OK≥#∞.

ÉÏÉÏ‰õΩ ãÖ «∞+≤ìQÍ Éè’[#=Ú ÃÑ@∞ì@ Ü≥∞@∞¡ ?XHõÑ¨ÙÊ_»∞ P`å‡~å"£∞ «~°ö_£ ÉèÏ~°º +≤i_ôÖ’ <˘Hõ WO\˜Ü«∞O Œ∞

kÔQ#∞. =∞ è•ºÇÏfl Éè’[#=Ú «Ü«∂~°Ü≥∞º#∞. JO ŒiH =_ç¤Ozi. PHõe`À#∞#fl ‰õΩHõ Ü≥ÚHõ\˜ =zÛ "≥Úé∞QÆ∞@ „áê~°OaèOK≥#∞. "≥O@<Õ «~°ö_£ÉèÏ~°º ÖËz Ü≥ÚHõ ~˘>ì=ÚHõ #∞ qãÔ~#∞. P ‰õΩHõ ZO`À =∞‰õΩ¯=QÍ P~˘>ì=ÚHõ #∞ u<≥#∞. P<å_»∞ ™êÜ«∞OHÍÅ=Ú P"≥∞ =∞ã‘ Œ∞#‰õΩ áÈQÍÉÏÉÏ P"≥∞`À x@¡<≥#∞, '' «b¡ ! <å‰õΩ Hõ_»∞ÑÙxO_» Q˘O «∞=~°‰õΩ Éè’[#=Ú

ÃÑ\ì<å=Ù. <å r=â◊‰õΩÎÅ∞ ãO «∞+≤ì K≥Ok#q. ZÅ¡ÑÙÊ_»∞ W@¡<Õ KÕÜ«Ú=Ú.

Wk h‰õΩ ã¨ Œæu HõÅ∞QÆ*ËÜ«Ú#∞. D =∞ã‘ Œ∞Ö’ QÆ∂~°∞ÛO_ç <Õ<≥#fl_»ã¨ «º

=∂_»#∞. <åÜ«∞Ok>Ë¡ ŒÜ«∞ Ü«ÚOK«∞=Ú. "≥Ú Œ@ Ü«∂Hõe`À #∞#fl

rqH˜ Éè’[#=Ú ÃÑ\ì# Ñ≤=∞‡@ h=Ù Éèí∞lOÑ¨Ù=Ú. nxx *Ï„QÆ «ÎQÍ

[Ñ≤ÎÜ«∞O Œ∞OK«∞H˘#∞=Ú——. W ŒO «Ü«Ú P"≥∞Hq∞Ü«Ú É’ èŒÑ_»ÖË Œ∞. HÍ=Ù#P"≥∞ ~Ú@∞¡ ["åaK≥Û#∞. ''ÉÏÉÏ ! <Õ#∞ hÔH@∞¡ Éè’[#=Ú ÃÑ@ìQÆÅ#∞?<å Éè’[#=Ú H˘~°H W «~°∞ÅÃÑ· P è•~°Ñ¨_ç Ü«Ú<åfl#∞. <Õ#∞ "åiH˜_»aƒzÛ Éè’[#=Ú KÕÜ«ÚK«∞<åfl#∞——. JO^Œ∞Å‰õΩ ÉÏÉÏ ~Ú@∞¡["åaK≥Û#∞. ''h=Ù „¿Ñ=∞Ñ¨Ó~°fiHõ=ÚQÆ ÃÑ\ì# Ü«∂ ~˘>ì=ÚHõ #∞ ux

~ÚÑ¨Ê\˜H˜ „ Õ#∞Ñ¨ÙÅ∞ fÜ«ÚK«∞<åfl#∞. h Éè’[#=Ú#‰õΩ =ÚO Œ∞ ÜÕ∞

‰õΩHõ #∞ h=Ù Ez ~˘>ì ÃÑ\ìu"À JkÜ«Ú <Õ#∞ XHõ \˜ÜÕ∞. J@¡<Õ,

Ñ≤Å∞¡Å∞, ÑÖ^Œ∞Å∞, DQÆÅ∞, P=ÙÅ∞ "≥Ú^ŒÅ∞QÍ QÆÅ=xflÜ«Ú <å

Ü«∞Oâ◊=ÚÖË. <Õ<Õ "åx Ü«∂HÍ~°=ÚÖ’ u~°∞QÆ∞K«∞<åfl#∞. Z=~°~Ú Õ ãHõÅ

r=HÀ\˜Ö’ ##∞fl E_»QÆÅ∞QÆ∞ Œ∞~À "åˆ~ <å „Ñ≤Ü«∞Éèí‰õΩÎÅ∞. HÍ=Ù# <Õ#∞

"Õ~°∞ «H¯# r=~åt Ü«∞O «Ü«Ú "Õ~°∞ Ü«∞#∞ ŒfiO ŒfiÉèÏ==Ú#∞ ÉèË Œ=Ú#∞

q_çz ##∞fl ¿ãqOÑ¨Ù=Ú——. D Ü«∞=∞$ « «∞Åº=∞QÆ∞ =∂@Å∞ Ü«∂"≥∞Ç¨Ï$ ŒÜ«∞=Ú <≥O «Ü≥∂ Hõ ŒeOz#q. P"≥∞ <Õ„ «=ÚÅ∞ J„â◊√=ÙÅ`ÀxO_≥#∞. Q˘O`«∞ QÆ^Œæ^Œ=∞Ü≥∞º#∞. P"≥∞ Ü«∂#O^Œ=Ú#‰õΩ JO`«∞ÖË‰õΩO_≥#∞.

hu :'r=ÙÅxfl\˜ Ü«∞O^Œ∞ ÉèíQÆ=O`«∞x ^Œi≈OÑ¨Ù=Ú— J#∞#k ~¸

Ü«∞^è•ºÜ«∞=ÚÖ’ <Õ~°∞ÛH˘#=Åã≤# hu. LÑ¨x+¨`«∞ÎÅ∞, ÉèíQÆ=næ`«,ÉèÏQÆ=`«=Ú "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q Ü«∞xflÜ«Ú ÉèíQÆ=O`«∞x „Ñü rqÜ«∞O^Œ∞K«∂_»∞=∞x „Ñ¨É’kèOK«∞K«∞#flq. D Ü«∞^è•ºÜ«∞=Ú z=~° K≥Ñ≤Ê#Ü«Ú^•Ç¨Ï~°=Ú =Å##∞, W «~° J<ÕHõ Éèí‰õΩÎÅ J#∞Éèí==ÚÅ =Å##∞,™ê~ÚÉÏÉÏ LÑ¨x+¨ «∞ÎÅÖ’x „Ñ¨É’ èŒ=ÚÅ#∞, «=∞ PK«~° ~°∂Ñ¨=Ú#K«∂Ñ≤, Ü«∞#∞Éèí= Ñ¨Ó~°fiHõ=ÚQÍ x~åú~° KÕã≤Ü«Ú<åfl~°x ã¨Ê+ì=∞QÆ∞#∞.LÑ¨x+¨^•k „QÆO^äŒ=ÚÅÖ’ „ÑüáêkOÑ¨|_ç# `«`«Îfi=Ú#∞ J#∞Éèí=ÑÓ~°fiHõ=ÚQÆ „ÑÉ’kèOz# ã=∞~°ú ã Œ∞æ~°∞_Õ N ™ê~ÚÉÏÉÏ.

`˘q∞‡ Œ= J è•ºÜ«∞=Ú ãOÑÓ~°‚=Ú

ã¨^Œ∞æ~°∞ N ™ê~Ú<å^ä•~°Ê=∞ã¨∞Î


abcdef

`˘q∞‡^Œ= J^è•ºÜ«∞=Ú

88 89

Q


3

Q

3

™ê~ÚÉÏÉÏ rq « q è•#=Ú† ÉÏÉÏ "åi â◊Ü«∞# bÅ† „|Ç¨Ï‡=Ú Ü≥ÚHõã¨QÆ∞Ï=`å~°=Ú† +≤i_ôÖ’ ÉÏÉÏ x"åã¨=Ú – "åi [#‡ Õk† ÉÏÉÏ ÅHõ∆º=Ú–

"åi É’ èŒÅ∞† ™ê~ÚÉÏÉÏ ã¨ Œ∞æ~°∞=Ù† ÉÏÉÏ "åi Ü«∞‰õΩ=† <å<å=o†=∞Ç¨ «∞‡Å Hõ ä• „â◊==Ú – "åi ™êOQÆ «º"Õ∞ Ju ã¨∞ÅÉèí=∂~°æ=Ú

™ê~ÚÉÏÉÏ rq`« q^è•#=Ú :ZÅ¡Ñ¨Ê_»∞ N ™ê~ÚÉÏÉÏ#∞ Éè íH˜ Î „¿Ñ=∞Å`À [˝Ñ≤ ÎÜ«∞O^Œ∞

Ü«ÚOK«∞H˘#∞=Ú. UÅ# ÉÏÉÏ ZÅ¡Ñ¨ÙÊ_»∞ «=∞ P «‡ ã¨fi~°∂Ñ¨=Ú#O Õb#"≥∞ÿ, ã~°∞fiÅ‰õΩ Ç≤Ï «=Ú KÕÜ«Ú@Ü«∞O Œ∞ x=∞QÆfl"≥∞ÿ Ü«ÚO_»∞"å~°∞† "åiã¨‡~°ÜÕ∞ r=#‡~°~°∂Ñ¨"≥∞ÿ# ãÖ™ê~°=∞<≥_»∞ z‰õΩ¯=Ú_çx qÑ¨ÙÊ«~°∞ÀáêÜ«∞=Ú. Wk JxflO\HõO>Ë J «ºO « „âı+ì=Ú ã∞ÅÉèí «~°=ÚÜ≥ÿ∞#

™ê èŒ#=Ú. nxÖ’ =ºÜ«∞ „ÑÜ«∂ãÅ∞ ÖË=Ù. H˘kÌ „â◊=∞`À Q˘ÑÊ Ñ¶e «=Ú#∞á⁄O^Œ=K«∞Û#∞. JO^Œ∞=Å# WH õ PÅã¨º=Ú KÕÜ«∞H õ , =∞#^Õ¿ÇÏO„kÜ«∞=ÚÅÖ’ Ñ¨@∞`«fi=Ú#flO`« =~°‰õΩ „Ñü xq∞+¨=Ú#∞ D™ê èŒ#=Ú#∞ J#∞+≤ªOK«∞@‰õΩ "≥zÛOK«=Ö#∞. W «~° Õ= «ÅO`å L «Î „Éèí=∞.QÆ∞~°∞"˘Hõ_Õ Õ=Ù_»∞. ã Œ∞æ~°∞=Ù K«~°=ÚÅ#∞ #q∞‡ H˘eÛ#KÀ "å~°∞ =∞#Ü«∞ Œ$+ì=Ú#∞ ÉÏQÆ∞KÕÜ«∞QÆÅ~°∞. "åix „â◊ ŒúQÍ ¿ãqOz#KÀ ãÖ™ê~°|O^è Œ=ÚÅ #∞O_ç `«Ñ≤ÊOK«∞H˘#QÆÅ=Ú. <åºÜ«∞g∞=∂O™êk

N ™ê~Ú ãK«Ûi„ «=ÚÑ¨ Œ= J è•ºÜ«∞=Ú


+¨_»Ì~°≈#=ÚÅ#∞ K« Œ∞= Ñ¨xÖË Œ∞. =∞# rq «=∞<Õ F_»‰õΩ ã¨ Œ∞æ~°∞xã¨~°OQÆ∞QÍ *Ëã≤H˘#flKÀ, Hõ+¨ì=ÚÅ∞ zO`«Å`À ‰õÄ_ç# ãÖ™ê~°=∞<Õ™êQÆ~°=Ú#∞ =∞#=Ú ã∞ÅÉèí=ÚQÍ •@QÆÅ=Ú. ã=Ú„ Œ=ÚÅ∞, # Œ∞Å∞^•@∞#Ñ¨ÙÊ_»∞ =∞#=Ú F_» #_ç¿Ñ"åxÜ«∞O^Œ∞ #=∞‡Hõ=ÚOz#@∞¡,ãÖ™ê~°=∞<Õ ™êQÆ~°=Ú#∞ ^•@∞@‰õΩ ã¨^Œ∞æ~°∞=<Õ ã¨~°OQÆ∞ÃÑ· Ñ¨ÓiÎ#=∞‡Hõ=ÚOK«=Ö#∞. Éèí‰õΩÎÅ Ü≥ÚHõ Ü«∞O «~°OQÆ=Ú# QÆÅ ÉèíHÎ „¿Ñ=∞Å#∞|\ì, ã Œ∞æ~°∞=Ù "åiH *Ï#=Ú#∞ âßâ◊fi`å#O Œ=Ú#∞ „Ñ™êkOK«∞#∞.

QÆ « J è•ºÜ«∞=ÚÖ’ ÉÏÉÏ Ü≥ÚHõ aèH∆Í@#=Ú#∞ H˘O Œ~°∞ Éèí‰õΩÎÅÜ«∞#∞Éèí==ÚÅ∞ "≥Ú ŒÅQÆ∞#q K≥Ñ≤Êuq∞. D J è•ºÜ«∞=ÚÖ’ ÉÏÉÏÜ≥∞Hõ _» x=ã≤OK≥#∞ ? UÖÏQÆ∞# rqOK≥#∞ ? Z@∞¡ â◊Ü«∞xOK≥_ç"å~°∞ ?Éèí‰õΩÎÅ‰õΩ Z@∞¡ É’kèOK«∞K«∞O_≥#∞ ? "≥Ú ŒÅQÆ∞#q K≥ÑÙÊ Œ∞=Ú.

ÉÏÉÏ"åi â◊Ü«∞#bÅ :"≥Ú@ì"≥Ú Œ@ ÉÏÉÏ Ü≥∞K«Û@ ÑO_»∞H˘#∞K«∞O_≥<À, Z@∞¡ ÑO_»∞H˘#∞

K«∞O_≥<À K«∂K≥ Œ=Ú. XHõ™êi <å<å™êÃÇÏ|∞ _ÕOQÆÖË, ã¨∞=∂~°∞ <åÅ∞QÆ∞=¸~°Å á⁄_»=Ù, XHõ *Ï<≥_»∞ "≥_»Å∞Ê QÆÅ Ü≥ÚHõ Hõé] |Å¡#∞ ÉÏÉÏ Ñ_»HõHõx≥K≥Û#∞. P |Å¡#∞ <ÕÅÃÑ· "Õã∞H˘x ÑO_»∞H˘#∞@‰õΩ =∂~°∞QÍ, ÉÏÉÏ •xx

=∞ã‘ Œ∞ Ü≥ÚHõ Œ∂Å=ÚÅ‰õΩ TÜ«∞Å=Ö „"ÕÖÏ_»∞#@∞¡ zxy# áê «QÆ∞_»¤Ñ‘eHõÅ`À QÆ\ì, •xÃÑ· ÑO_»∞H˘# "≥Ú Œe_≥#∞. QÆ∞_»¤ Ñ‘eHõÅ∞ ÑÅ∞K«xq,ÜÕ∞ =∂„ «=Ú |Å"≥∞ÿ#q HÍ=Ù. Jq P H˘Ü«∞º|Å¡ Ü≥ÚHõ |~°∞=Ù#∞"≥∂Ü«Ú@ÜÕ∞ QÆQÆ#=Ú. WOHõ ÉÏÉÏ Ü≥ÚHõ |~°∞=Ù#∞ ‰õÄ_» HõeÑ≤JqÜ≥∞@∞¡ ÉèíiOK«∞K«∞O_≥ ##∞#k Ü«∂â◊Û~°º q<À Œ=ÚÅ‰õΩ ¿ÇÏ «∞=Ü≥∞º#∞.P áê «QÆ∞_»¤ Ñ‘eHõÅ∞ Ü«∞O « |~°∞=Ù#∞ "≥∂Ü«∞QÆÅ∞QÆ∞@ x[=ÚQÆ ÉÏÉÏbÅÜÕ∞. ÉÏÉÏ D |Å¡ Ü≥ÚHõ <åÅ∞QÆ∞ =¸ÅÅÜ«∞O Œ∞ <åÅ∞QÆ∞ nÑÑÙ„Ñq∞ ŒÅ∞Oz ~å„u Ü«∞O «Ü«Ú nÑ=ÚÅ∞ "≥eyOK«∞K«∞O_çi. WkÜÕ∞q∞z„`«=Ú ! |Å¡ÃÑ· P*Ï#∞ÉÏÇ¨ï=QÆ∞ ÉÏÉÏ ÑÖ_»∞H˘#∞@ˆH ã¨÷Å=ÚKåÅ#Ñ¨ÙÊ_»∞ nÑ¨=ÚÅ∞ ÃÑ@∞ì@‰õΩ *ÏQÍ Ü≥∞Hõ _çk ? ÉÏÉÏ |Å¡ÃÑ·#

Ñ¨^Œ= J^è•ºÜ«∞=Ú

90 91

Q


3

Q

3ÑÖ_»∞H˘x# Ü«∂ Œ$â◊º=Ú#∞ Õ= «Å∞ ã¨Ç≤Ï «=Ú K«∂z f~°=Åã≤# Õ !P |Å¡ÃÑ·H ÉÏÉÏ Ü≥∞@∞¡ Z‰õΩ¯K«∞O_≥#∞ ? Z@∞¡ kQÆ∞K«∞O_≥#∞ ? J#∞#qÜ«∞O Œ~°‰õΩ Ü«∂â◊Û~°º=Ú HõeyOK«∞K«∞O_≥#∞. J<ÕHõ=∞Ok L «∞ûHõ « ÀÉÏÉÏ |Å¡ÃÑ·H Ü≥∞‰õΩ¯@, kQÆ∞@ QÆ=∞xOK«∞@ÔH· HõxÃÑ@∞ìH˘x LO_≥_ç"å~°∞.HÍx ÉÏÉÏ Ü≥∞=iH˜ P "≥·#=Ú JO «∞ ≥eÜ«∞x=fiÖË Œ∞. P qO «K«∂K«∞@‰õΩ [#∞Å∞ QÆ∞OÑ¨ÙÅ∞ QÆ∞OÑ¨ÙÅ∞QÆ QÆ∞q∞QÆ∂_»∞K«∞O_»∞@KÕ ÉÏÉÏqã¨∞QÆ∞K≥Ok <˘Hõ<å_»∞ Ü«∂ |Å¡#∞ q~°z áê~°"≥·zi. J+ìã≤ Œ∞úÅ∞ ÉÏÉÏÜ«∞nè#=ÚÅ∞. ÉÏÉÏ "åx #¿ÑH∆OK«ÖË Œ∞, "åxH˘~°‰õΩ <Õ JÉèÏºã¨=ÚÅ∞KÕÜ«∞ÖË Œ∞. "å~°∞ ÑiÑÓ~°∞‚Å∞ QÆ#∞Hõ ãÇÏ[=ÚQÆ<Õ Jq "åiH ã≤kúOK≥#∞.

„|Ç¨Ï‡=Ú Ü≥ÚHõ ã¨QÆ∞Ï=`å~°=Ú :™ê~ÚÉÏÉÏ =¸_»∞#fl~° =¸~°Å =∂#= ÕÇÏ=Ú`À QÍxÊOz##∞

"å~°∞ ã¨~°fiÇ¨Ï$ ŒÜ«∂O «~°ã¨∞÷Å∞. JO «~°OQÆ=Ú# "å~°∞ Ñ¨~°=∞ xsÇ¨ïÅ∞xãÊ$ÇÏÖ·#ÑÊ\H, ÉÏÇÏº=Ú#‰õΩ Ö’HõÇ≤Ï «=Ú HÀ~°∞"åxQÆ QÆxÑ≤OK«∞"å~°∞.JO «~°OQÆ=Ú# "å~°∞ =∞=∞HÍ~° ~°Ç≤Ï «∞Ö·#ÑÊ\H©, ÉÏÇÏº Œ$+≤ìH =∂„ «=Ú

«=∞ Éèí‰õΩÎÅ Ü≥∂QÆH∆=∞=ÚÅ H˘~°‰õΩ ZO «Ü≥∂ åÑ„ «Ü«∞ Ñ_»∞ «∞#fl "åi=ÖË HõxÑ≤OK≥_ç"å~°∞. "åi JO «~°OQÆ=Ú âßOuH˜ LxH˜ Ñ¨@ì~Ú##∞,|Ü«∞@‰õΩ K«OK«Å =∞#ã¨∞¯x =Öˇ QÆxÑ≤OK«∞K«∞O_≥#∞. Ö’Ñ¨Å Ñ¨~°„|Ç¨Ï‡ã≤÷u Ü«∞O Œ∞#flÑ¨Ê\˜H˜x, |Ü«∞@‰õΩ ŒÜ«∞º=Ú=Öˇ #\ÕK«∞K«∞O_≥_ç"å~°∞.Ö’ÑÅ Ü«∞ ≥·fiuÜ≥ÿ∞##∞ |Ü«∞@‰õΩ „ÑÑOK«=Ú#O Œ∞ «QÆ∞ÖÁ¯x# "åx=ÖQÍxÊOK«∞K«∞O_≥#∞. XH˘¯Hõ¯Ñ¨ÙÊ_»O^Œix „¿Ñ=∞`À K«∂K≥_ç"å~°∞.WOH˘HõÑ¨ÙÊ_»∞ "åiÃÑ· ~åà◊√§ qã¨~°∞K«∞O_çi. XH˘¯Hõ¯Ñ¨ÙÊ_»∞ "åixu@∞ìK«∞O_çi. WOH˘HõÑ¨ÙÊ_»∞ "åix „¿Ñ=∞`À J‰õΩ¯# *Ë~°∞Û‰õΩx, ZO`À<≥=∞‡k`À#∞, âßO`«=Ú`À#∞, Fiq∞`À#∞, ãÖÜ«∞=∞=Ú`À#∞=º=ÇÏiOK≥_ç"å~°∞.

ÉÏÉÏ ZÅ¡Ñ¨ÙÊ_»∞ P`å‡#∞ãÖ è•#=∞O Õ =ÚxyÜ«ÚO_≥_ç"å~°∞†Éèí‰õΩÎÅÃÑ· HÍ~°∞º=Ú#∞ EÑ¨ÙK«∞O_≥_ç"å~°∞. "åÔ~Å¡Ñ¨ÙÊ_»∞ <˘ˆH

Ü«∂ã¨#=∞O Œ∞ ã≤÷~°=ÚQÆ #∞O_≥_ç"å~°∞. "åÔ~Hõ _»‰õΩ „Ñ¨Ü«∂=ÚÅ∞KÕÃã_ç"å~°∞ HÍ~°∞. z#fl KÕuHõé] (ã@HÍ) ÜÕ∞ "å~°∞ ã^• èŒiOK≥_ç ŒO_»=Ú†zO`å ~°Ç≤Ï «∞Ö· Ü≥∞ÑÙÊ_»∞ âßO «=ÚQÍ #∞O_Õ"å~°∞. ã≤iãOÑ ŒÅ#∞ QÍx,H©iÎ „Ñu+ìÅ#∞ QÍh ÅHõ∆ºÃÑ@ìHõ, aèH∆Í@#=ÚKÕ x~å_»O|~°∞Ö· rqOK≥_ç"å~°∞.J\ì áê=# r=#∞Å∞ "å~°∞. ZÅ¡Ñ¨ÙÊ_»∞ ÉÏÉÏ 'JLÖÏ¡=∂eH±— (ÉèíQÆ=O «∞_ÕÜ«∞[=∂x) Jx Ü«∞<≥_ç"å~°∞. Éèí‰õΩÎÅÜ«∞O Œ∞ JqzÛù#fl"≥∞ÿ# ÑïÑ¨Ó~°‚„¿Ñ=∂#∞~åQÍÅ#∞ Hõey Ü«ÚO_≥_ç"å~°∞. P «‡ *Ï#=Ú#‰õΩ PÜ«∞# QÆx,k"åº#O Œ=Ú#‰õΩ "å~°∞ LxHÑ@∞ì. ™ê~ÚÉÏÉÏ Ü≥ÚHõ k=º ãfi~°∂Ñ=ÚJ\ìk. P ŒºO «=ÚÅ∞ ÖË#\ìk, JHõ∆Ü«∞"≥∞ÿ#\ìk, ÉèË Œ~°Ç≤Ï «"≥∞ÿ#\ìk,qâ◊fi=∞O «Ü«Ú <å=iOz#\ìk Ü≥ÿ∞# P Ñ~°„|ÇÏ‡ « «Îfi"Õ∞ ™ê~ÚÉÏÉÏQÍÜ«∞= «iOz#k. ZO`À Ñ¨Ùº=Ú KÕã¨∞H˘#fl J Œ$+ì=O «∞Å∞ =∂„ «"Õ∞Ü«∂ xkèx á⁄O ŒQÆeyi. „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ∞QÆ∞K«∞O_çi. ™ê~ÚÉÏÉÏ Ü≥ÚHõx[ « «Îfi=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOK«ÖËHõ, "åi<˘Hõ ™ê=∂#º=∂#=ÙxQÍ <≥Oz#"å~°∞x[=ÚQÆ Œ∞~° Œ$+ì=O «∞Å∞.

+≤i_ôÖ’ ÉÏÉÏ x"åã¨=Ú – "åi [#‡ Õk :ÉÏÉÏ Ü≥ÚHõ «e¡ ŒO„_»∞Å QÆ∞iOz QÍx, "åi ãïÜ≥ÿ∞# [#‡

ÕnQÍx Ü≥∞=iH˜x ≥eÜ«∞ Œ∞. "å~°∞ +≤i_ôÖ’ =ÙO_ç# HÍÖÏxfl |\ì^•xx ã¨∞=∂~°∞QÍ xâ◊Û~ÚOÑ¨=K«∞Û#∞. ÉÏÉÏ 16 ÜÕ∞O_»¡ „áêÜ«∞=Ú#+≤i_ô =zÛ =¸_»∞ ãÖ= «û~°=ÚÅ∞ JK«@ #∞O_çi. Ç¨Ï~îå «∞ÎQÍ JK«@#∞O_ç J^Œ$â◊√ºÖˇ·, H˘O`«HÍÅ=Ú Ñ≤=∞‡@ <≥·*Ï=Ú ~å[º=ÚÖ’xB~°OQÍÉÏ Œ∞‰õΩ ãg∞Ñ=Ú# QÆxÑ≤Ozi. 20 ãO= «û~°=ÚÅ „áêÜ«∞=Ú#KåO^£áê\©Å∞ ÃÑO_ç ¡QÆ∞OÑ¨Ù`À +≤i_ô KÕii. JÑ¨Ê\˜#∞O_ç 60ãO= «û~°=ÚÅ∞ +≤i_ô = ŒÅHõ Ü«∞K«Û@<Õ Ü«ÚO_ç, 1918= ãO= «û~°=ÚÖ’=∞Ç¨ã¨=∂kè K≥Oki. nxx|\˜ì ÉÏÉÏ ã¨∞=∂~°∞ 1838= ãÖ=`«û~°„áêO «=ÚÅO Œ∞ [x‡OzÜ«ÚO Œ∞~°x ÉèÏqOÑ=K«∞Û#∞.


92 93

Q


3

Q

3ÉÏÉÏ ÅHõ∆º=Ú – "åi É’ èŒÅ∞ :17= â◊ å|Ì=ÚÖ’ ~å=∞^•ã¨#∞ Ü≥∂yÑ¨ÙOQÆ=Ù_»∞ (1608 – 81)

=iúÖ¡#∞. QÀ„ÉÏÇÏ‡∞Å#∞ =∞ÇÏ=∞‡nÜ«ÚÅ #∞O_ç ~°H∆OK«∞ ÅHõ∆º=Ú#∞"å~°∞ K«Hõ¯QÍ x~°fiiÎOzi. "å~°∞ QÆuOz# 200 UO_»¡ Ñ≤=∞‡@Ç≤ÏO Œ∞=ÙÅ‰õΩ =∞Ç¨Ï=∞‡nÜ«ÚÅ‰õΩ uiy "≥·~°=Ú „Ñ¨|Öˇ#∞. "åi =∞ èŒºã¨"≥∞ÿHõº ÉèÏ==Ú#∞ <≥ÅH˘Å∞Ê@ˆH ™ê~ÚÉÏÉÏ J= «iOK≥#∞. ZÅ¡Ñ¨ÙÊ_»∞"å~°∞ K≥ÃÑÊ_ç Ç≤Ï`«=Ù ' 'Ç≤ÏO^Œ∞=ÙÅ ^≥ ·==∞QÆ∞ N~å=Ú_»∞#∞,

=∞Ç¨Ï=∞‡nÜ«ÚÅ ≥·==∞QÆ∞ ~°Ç‘Ï=Ú#∞ XHõ ˆ~. "åi~°∞=Ùi =∞ èŒº ÜÕ∞g∞

ÉèË Œ=Ú ÖË Œ∞. J@¡~Ú#Ñ¨ÙÊ_»∞ "åi Éèí‰õΩÎÅ∞ "åiÖ’ "å~°∞ HõÅÇ¨Ï=∂_»∞@

Ü≥∞O Œ∞Å‰õΩ ? F J*Ï#∞ÖÏ~å ! KÕ «∞Å∞ KÕ «∞Å∞ HõeÑ≤ Ô~O_»∞ *Ï «∞Å∞#∞

Hõeã≤ "≥∞eã≤ Ü«ÚO_»∞_»∞. |∞kú À „Ñ=iÎOÑÙ_»∞. *ÏfÜ«∞ SHõ=∞ «º=Ú#∞

ã¨=∞‰õÄ~°∞Û_»∞. q"å Œ=Ú =Å¡QÍx, Ñ¶∞~°¬ =Å¡QÍx „Ñ¨Ü≥∂[#=Ú ÖË Œ∞.

JO Œ∞KÕ q"å Œ=Ú q_»∞=Ù_»∞. W «~°∞Å`À áÈ\©Ñ¨_»‰õΩ_»∞. g∞ Ü≥ÚHõ

=$kúx "Õ∞Å∞#∞ K«∂K«∞H˘#∞_»∞. ÉèíQÆ=O`«∞_»∞ q∞=Ú‡ ~°H˜∆OK«∞#∞.

Ü≥∂QÆ=Ú, åºQÆ=Ú, «Ñã∞û, *Ï#=Ú, "≥∂Hõ∆=Ú#‰õΩ =∂~°æ=ÚÅ∞. gxÖ’

<Õ ≥·# J=ÅOaOz "≥∂Hõ∆=Ú#∞ ãÖáêkOK«xKÀ g∞ rq «=Ú =º~°÷=Ú.

Z=Ô~·# g∞‰õΩ H©_»∞ KÕã≤#KÀ, „Ñ¨ «ºÑ¨HÍ~°=Ú KÕÜ«∞‰õΩ_»∞. W «~°∞Å H˘~°‰õΩ

g∞ˆ~"≥∞ÿ# KÕÜ«∞QÆey#KÀ <≥Å¡Ñ¨ÙÊ_»∞ "Õ∞Å∞ =∂„`«"Õ∞ KÕÜ«Ú_»∞——.ãÖ„QÆÇ¨Ï=ÚQÍ WkÜÕ∞ ÉÏÉÏ Ü≥ÚHõ „Ñ¨É’ èŒ=Ú. Wk WÇ¨ÏÑ¨~°™ê èŒ#=Ú.

™ê~ÚÉÏÉÏ ã¨ Œ∞æ~°∞=Ù :QÆ∞~°∞=ÙÅ=∞x K≥Ñ¨ÙÊH˘x u~°∞QÆ∞"å~°∞ J<Õ‰õΩÅ∞ QÆÅ~°∞. "å~°∞

WO\O\H u~°∞QÆ∞K«∞ g, z~° «Å∞ KÕ «|@∞ìH˘x P è•ºu‡HÍ_»O|~°=ÚKå>ˇ Œ~°∞. t+¨µºÅ K≥=ÙÅÖ’ =∞O„ «=ÚÅ #∂k "åi #∞O_ç èŒ#=ÚÖÏÔQ Œ~°∞. Ñq„ « =∂~°æ=Ú#∞ =∞ «=Ú#∞ É’kèOK≥ Œ=∞x K≥ÃÑÊ Œ~°∞. HÍx=∞ « =∞#QÍ<Õ"≥∂ "åiˆH ≥eÜ«∞ Œ∞. ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ "å~°Ñ¨q„ «∞Å∞.

™ê~ÚÉÏÉÏ «# Q˘ÑÊ «# "≥∞#fl_»∞#∞ „Ñ Œi≈OK«=Ö ##∞H˘#ÖË Œ∞."åiH ÕÇaè=∂#=Ú U =∂„ «=Ú ÖË‰õΩO_≥#∞. HÍx Éèí‰õΩÎÅ Ü«∞O Œ∞ q∞H¯e„¿Ñ=∞ =∂„ «=Ú LO_≥_çk. xÜ«∞ «QÆ∞~°∞=ÙÅx JxÜ«∞ « QÆ∞~°∞=ÙÅxQÆ∞~°∞=ÙÅ∞ Ô~O_»∞ q èŒ=ÚÅ∞. xÜ«∞ « QÆ∞~°∞=ÙÅ#QÍ xÜ«∞q∞OÑ |_ç#"å~°∞.JxÜ«∞ « QÆ∞~°∞=ÙÅ#QÍ ã¨=∞Ü«∂#∞‰õÄÅ=ÚQÍ =zÛ ÜÕ∞ ≥·# ã¨ÅÇ¨xzÛ=∞# Ü«∞O`«~°OQÆ=Ú##∞#fl ã¨∞QÆ∞=Ú#∞ =$kúKÕã≤ "≥∂Hõ∆=∂~°æ=Ú„`˘‰õΩ¯#@∞¡ KÕÜ«Ú"å~°∞. xÜ«∞ « QÆ∞~°∞=ÙÅ ã¨Ç¨Ï"åã¨=Ú 'h=Ù <Õ#—#∞^ŒfiO^Œfi ÉèÏ=##∞ áÈQ˘\˜ì, JO`«~°OQÆ=Ú#∞ Ü≥∂QÆ=Ú# „Ñü+≤ªOz'' « «fi=∞ã≤—— Ü«∞QÆ∞#@∞¡ KÕÜ«Ú#∞. ã¨~°fiq èŒ=ÚÅ „Ñ¨ÑÖK« *Ï˝#=Ú#∞É’kèOK«∞ QÆ∞~°∞=ÙÅ<Õ‰õΩÅ∞ QÆÅ~°∞. HÍx =∞#Å <≥=~°~Ú Õ ã¨Ç¨Ï[ã≤÷uÜ«∞O Œ∞ xÅ∞K«∞#@∞¡ KÕã≤ =∞#Å#∞ „ÑÑOK«ÑÙ@∞xHH Jf «=ÚQÍ fã≤H˘xáÈÜ≥∞ Œ~À "å~ ã Œ∞æ~°∞=ÙÅ∞. ™ê~ÚÉÏÉÏ Ü«∞\ì ã Œ∞æ~°∞=Ù. "åi =∞Ç≤Ï=∞=~°‚<åf «=Ú. Z=Ô~·<å "åix Œi≈Oz#KÀ, ÉÏÉÏ "åi Ü≥ÚHõ Éèí∂ «,Éèíq+¨º^Œfi~°Î=∂#=ÚÅxfl\˜x K≥Ñ¨ÙÊ"å~°∞. „Ñü rqÜ«∞O^Œ∞ ÉÏÉÏ^≥·=`«fi=Ú#∞ EKÕ"å~°∞. ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∞, q~À^èŒ∞Å∞ "åiH˜ ã¨=∂#∞ÖË.x~°aè=∂#=Ú ã¨=∞ «fi=Ú "åiÖ’ =¸sÎÉèíqOz#q. "å~°∞ Œ∞~å‡~°∞æÅÜ«∞=ã¨~°=ÚÅ QÆ∂_» nÔ~Û_ç"å~°∞. Hõeq∞ ÖË=ÚÅ∞ "åiH˜ ã¨=∂#=Ú.=∂#= ^ÕÇ¨Ï=Ú`À ãÖK«iOz#Ñ¨Ê\˜H˜, "åiH˜ QÆ$Ç¨Ï^ÕÇ¨^Œ∞ÅÜ«∞O^Œ∞Ü«∞aè=∂#=Ú ÖË‰õΩO_≥#∞. â◊s~° è•~°∞Å=Ö QÆxÑ≤Oz##∞ "å~°∞ x[=Ú#‰õΩxâ◊≈s~°∞Å∞, r=#∞‡‰õΩÎÅ∞.

ÉÏÉÏ#∞ ÉèíQÆ"å#∞x =Öˇ Ñ¨ÓlOz# +≤i_ô „Ñ¨[Å∞ Ñ¨ÙÏº «∞‡Å∞.Uk u#∞K«∞#fl#∞, „`åQÆ∞K«∞#fl#∞, «=∞ ˘_»¡Ö’<À, á⁄Å=ÚÅÖ’<À ÑxKÕã≤H˘#∞K«∞#fl#∞, "åÔ~Å¡ÑÙÊ_»∞ ™ê~Úx [Ñ≤Î Ü«∞O Œ∞OK«∞H˘x ™ê~Ú =∞Ç≤Ï=∞#∞H©iÎOK«∞K«∞O_Õ"å~°∞. ™ê~Ú «ÑÊ ~ÚOH˘Hõ ≥·==Ú#∞ "åÔ~iy Ü«ÚO_»ÖË Œ∞.+≤i_ô „ã‘ÎÅ „¿Ñ=∞#∞ ÉèíHÎx ^•x =∂ èŒ∞~°º=Ú#∞ =i‚OK«∞@‰õΩ =∂@Å∞KåÅ=Ù. "å~°∞ áê=∞~°∞Å~Ú#ÑÊ\H, "åi‰õΩ#fl ãfiÅÊ ÉèÏëê *Ï#=Ú`À<Õ


94 95

Q


3

Q

3„¿Ñ=∞`À ÉÏÉÏÃÑ· áê@Å#∞ ‰õÄ~°∞ÛH˘x áê_»∞H˘#∞K«∞O_çi. "åiH˜ JHõ∆~°*Ï˝#=Ú â◊¥#º=∞~Ú#Ñ¨Ê\˜H˜ "åi áê@ÅÖ’ x["≥∞ÿ# Hõq`«fi=ÚQÍ#=K«∞Û#∞. Ü«∞^•~°÷"≥∞ÿ# Hõq «fi=Ú áêO_ç «º=Ú=Å¡ ~å Œ∞. Jk Ü«∞ãÖ·#„¿Ñ=∞=Å# "≥Å∞=_»∞#∞. Hõq «fi=Ú ã¨fiK«Ûù"≥∞ÿ# „¿Ñ=∞ÉèÏ==Ú #∞O_ç"≥Å∞=_»∞#∞. J@∞=O\˜ ã≤ã¨Öˇ·# Hõq`åfixfl q|∞^èŒ∞Öˇ·# „â’`«Å∞P™êfikOK«QÆÅ~°∞. D Ñ¨Ö¡ Ñ¨ •Å#xflÜ«Ú ¿ãHõiOÑ¨ Œy#q. ™ê~ÚJ#∞„QÆÇ¨Ï=ÚO>Ë, U Éèí‰õΩÎ_»~Ú# gxx N ™ê~ÚbÅ Ñ¨„uHõÖ’<À ÖË •ÑÙãÎHõ ~°∂Ñ=Ú#<À „ÑHõ\Oz# Ü≥∞O «Ü≥∂ ÉÏQÆ∞O_»∞#∞.

ÉÏÉÏ"åi Ü«∞‰õΩ= :ÉèíQÆ=O «∞xH˜ P~°∞ ÅHõ∆=ÚÅ∞ QÆÅ=Ù. (1) H©iÎ, (2) èŒ#=Ú,

(3) Jaè=∂#=Ú ÖË‰õΩO_»∞@, (4) *Ï#=Ú, (5) =∞Ç≤Ï=∞, (6) B^•~°º=Ú.D QÆ∞=ÚÅxflÜ«Ú ÉÏÉÏÖ’ #∞O_≥#∞. Éèí‰õΩÎÅ H˘~°‰õΩ =∂#= ~°∂Ñ=Ú#J=`«iOz# ÉèíQÆ=`«`«Îfi"Õ∞ ™ê~ÚÉÏÉÏ. "åi Hõ~°∞, J#∞„QÆÇ¨Ï=ÚJ Œ∞ƒù «=ÚÅ∞. "åˆ~ Hõ~°∞`À Éèí‰õΩÎÅ#∞ «=∞ = ŒÌ‰õΩ KÕ~°∞ÛH˘#‰õΩO_ç#,"åi =∞Ç «‡º=Ú#∞ ≥Å∞ã∞H˘#QÆÅ â◊HÎ Ü≥∞=iH QÆÅ Œ∞ ? Éèí‰õΩÎÅ H˘~°‰õΩÉÏÉÏ<À@ "≥Å∞=_ç# Ñ¨Å∞‰õΩÅ∞ Ñ¨Å∞‰õΩ@‰õΩ ã¨~°ã¨fif Õq ‰õÄ_® "≥~°QÆ∞K≥O Œ∞#∞. XHõ Ü«Ú^•ÇÏ~°. ÉÏÉÏ q∞H¯e Ü«∞‰õΩ=`À x@¡<≥_ç"å~°∞ :''ÉÏxã¨Å‰õΩ ÉÏxã¨#QÆ∞ <Õ#∞ g∞‰õΩ |∞∞„QÆã¨∞÷_»#∞. g∞ Œ~°≈#=ÚKÕ <Õ#∞

«$ÑÙÎ_»<≥·ux. g∞ áê Œ=ÚÅ∞ Œi≈OK«∞@ <å ÉèÏQÆº=Ú. g∞ Ü«∞â◊√ Œú=ÚÖ’

<Õ<˘Hõ ÑÙ~°∞QÆ∞#∞. J@¡QÆ∞@ =Å# <Õ#∞ èŒ#∞º_»#∞——. Uq∞ "åi Ü«∞‰õΩ=!ÉÏÉÏ Ü≥ÚHõ¯ ~¸ "åHõº=ÚÅ#∞ „Ñ¨K«∞iOK«∞@ ^•fi~å ÉÏÉÏ#∞HÕK«Ñïzu#x Z=Ô~·# Ü«∞x#KÀ, ~¸ <å JÑ¨~å èŒ=Ú#‰õΩ ÉÏÉÏ#∞Hõ∆=∂Ñ HÀÔ~ Œ#∞† « åÊÑÑiÇ~å~°÷"≥∞ÿ ÉÏÉÏ <å=∞[Ñ=Ú KÕÃã Œ#∞.

ÉÏÇ¨Ïº Œ$+≤ìH˜ ÉÏÉÏ WO„kÜ«∞ q+¨Ü«∞=ÚÅ ##∞ÉèíqOK«∞"åx=ÖˇHõ#Ê\ì##∞, WO„kÜ«∂#∞Éèí∂ «∞Å`À "åiˆH=∂„ « =∞aè~°∞z Ü«ÚO_≥_çkHÍ Œ∞. Jã¨Å∞ WO„kÜ«∂#∞Éèí==ÚÅ ã¨Ê$Ç¨ÏÜÕ∞ "åiH˜ ÖË‰õΩO_≥#∞. "å~°∞

Éèí∞lOK«∞#Ñ¨Ê\˜H˜ ÕxÜ«∞O Œ∞ "åiH˜ ~°∞z Ü«ÚO_≥_çk HÍ Œ∞. "å~°∞„Ñ¨ÑÖK«=Ú#∞ K«∂K«∞K«∞#fl@∞¡ QÍxÊOz##∞ "åiH˜ •xÜ«∞O Õ=∂„ «=ÚPã¨H˜Î ÖË‰õΩO_≥#∞. HÍ=∞=∞#flKÀ "å~°∞ Ç¨Ï#∞=∞O`«∞x=Öˇ Ü«∞ã¨÷e`«„|Ç¨Ï‡Kå~°∞Å∞. "åiH˜ ÕxÜ«∞O Œ∞ =∞=∞HÍ~°=Ú ÖË‰õΩO_≥#∞. "å~°∞ â◊√ ŒúK≥· «#º ãfi~°∂ÑÙÅ∞† HÀiHõÅ∞, HÀÑ=Ú "≥Ú ŒÅQÆ∞ ÉèÏ=qHÍ~°=ÚÅ∞ âßOuOz,™êfiã÷º=Ú K≥O ≥_ç q„âßOu è•=∞=Ú. "ÕÜÕ∞Å "å~°∞ q~åQÆ∞Å∞, =Ú‰õΩÎÅ∞,ÑïÑ¨Ó~°∞‚Å∞. nxx q=iOK«∞@ H˘Hõ Ü«Ú^•Ç¨Ï~°=Ú.

<å<å=o :+≤i_ôÖ’ qz„ « ÑÙ~°∞+µ_˘Hõ_»∞O_≥#∞. J «x ¿Ñ~°∞ <å<å=o. J «_»∞

ÉÏÉÏ q+Ü«∞=ÚÅ#∞, Ñ#∞Å#∞ K«Hõ ÃÑ@∞ìK«∞O_»∞"å_»∞. XHõ<å_» «_»∞ ÉÏÉÏ= ŒÌ‰õΩ áÈ~Ú, ÉÏÉÏ#∞ "åi QÆ ≥Ì (Pã#=Ú) #∞O_ç ÖË==Åã≤# Œh, •xÃÑ·`å#∞ ‰õÄ~°∞ÛO_»=Öˇ#x «#‰õΩ |∞kú Ñ¨Ù\ì# Œh J<≥#∞. "≥O@<Õ ÉÏÉÏÖËz QÆ ≥Ì#∞ MÏm KÕÃã#∞. <å<å=o ^•xÃÑ· H˘O «¿ãÑ¨Ù ‰õÄ~°∞ÛO_ç ÖËz,ÉÏÉÏ#∞ uiy ‰õÄ~˘Û#∞=∞<≥#∞. ÉÏÉÏ «# QÆ ≥ÌÃÑ· ‰õÄ~˘Û<≥#∞. <å<å=oÉÏÉÏ áê Œ=ÚÅ‰õΩ ™êëêìOQÆ #=∞™ê¯~°=Ú KÕã≤ "≥o§áÈÜ≥∞#∞. «# QÆ ≥Ìg∞ Œ #∞O_ç kyá⁄=∞‡x##∞, •xÃÑ· xOH˘Hõ~°∞ ‰õÄ~˘Ûx##∞, ÉÏÉÏ Ü≥∞\ìÜ«∞ãO «∞+≤ì "≥e|∞K«ÛÖË Œ∞. ÉÏÉÏ#∞ <å<å=o Ü≥∞O «QÍ „¿Ñq∞OK«∞"å_»x#,J «_»∞ ÉÏÉÏ =∞Çã=∂kè K≥Ok# Ñ Œ=¸_»=<å_»∞ ÕÇÏ`åºQÆ=Ú KÕÃã#∞.

=∞Ç¨ «∞‡Å Hõ ä• „â◊==Ú – "åi ™êOQÆ «º"Õ∞ Juã¨∞ÅÉèí =∂~°æ=Ú:™ê~ÚÉÏÉÏ ™ê=∂#º =∂#=Ùx =Ö #\Oz#ÑÊ\H, "åi K«~°ºÅ#∞

|\ì "å~°∞ Ü«∞™ê è•~° |∞kú ‰õΩâ◊Å «Å∞ HõÅ"å~°x ≥eÜ«∞=K«∞Û#∞. "å~°∞KÕÜ«Ú# ŒO «Ü«Ú «=∞ Éèí‰õΩÎÅ "Õ∞Å∞H˘~°H. "å~°∞ Pã¨#=ÚÅ∞ QÍx,Ü≥∂QÍÉèÏºã¨=ÚÅ∞ QÍx, =∞O„`ÀÑ¨^Õâ◊=ÚÅ∞ QÍx `«=∞ Éèí‰õΩÎÅ‰õΩLÑ¨ ÕtOK«ÖË Œ∞. ≥eq Õ@Å#∞ „Ñ¨Hõ ‰õΩ Éˇ\ì '™ê~Ú ™ê~Ú— Ü«∞#∞<å=∞=Ú#∞ =∂„ «=Ú [˝Ñ≤ÎÜ«∞O Œ∞OK«∞H˘#∞=∞xi. J@∞¡ KÕã≤#KÀ "å~°∞ã¨~°fi |O èŒ#=ÚÅ #∞O_ç q=Ú‰õΩÎÖ·, ™êfi «O„ «º=Ú á⁄O ≥ Œ~°x K≥Ñ≤Êi.


96 97

Q


3

Q

3ÑÖKåQÆ∞flÅ #_»∞=∞ ‰õÄ~˘Û#∞@, Ü«∂QÆ=ÚÅ∞ KÕÜ«Ú@, =∞O„ « [Ñ¨=ÚKÕÜ«Ú@, JëêìOQÆ Ü≥∂QÆ=ÚÅ∞ "≥Ú ŒÅQÆ∞#q „ÉÏÇÏ‡∞ÅH gÅ∞Ñ_»∞#∞.

«H¯# =~°‚=ÚÅ "åiH Jq LÑÜ«ÚHõÎ=ÚÅ∞HÍ=Ù. PÖ’zOK«∞>Ë =∞#ã∞ûÜ≥ÚHõ Ñ¨x. Jk Ü«∂Ö’zOK«‰õΩO_» Ü≥ÚHõ x=Ú+¨"≥∞ÿ# #∞O_»ÖË Œ∞.^•xH ≥·# WO„kÜ«∞ q+Ü«∞=Ú [Ñ≤ÎH ≥zÛ#KÀ, •x<Õ zOuOK«∞K«∞O_»∞#∞.QÆ∞~°∞=Ù#∞ [Ñ≤ÎH ≥zÛ#KÀ QÆ∞~°∞=Ù<Õ zOuOK«∞K«∞O_»∞#∞. g∞~°∞ ™ê~ÚÉÏÉÏÜ≥ÚHõ Q˘Ñ¨Ê «#=Ú#∞ "≥·Éèí==Ú#∞ „â◊ ŒúQÍ qO\˜i. WkÜÕ∞ "åix [˝Ñ≤ÎÜ«∞O^Œ∞OK«∞H˘#∞@‰õΩ ã¨Ç¨Ï["≥∞ÿ# =∂~°æ=Ú. WkÜÕ∞ "åi Ñ¨Ó[Ü«ÚH©~°Î#Ü«Ú.

=∞Ç¨ «∞‡Å Hõ äŒÅ#∞ q#∞@ ÃÑ·# K≥Ñ≤Ê# W «~° ™ê èŒ#=ÚÅ=ÖˇHõ+ì"≥∞ÿ#k HÍ Œ∞. Wk q∞H¯e ã∞ÅÉèí ™ê èŒº"≥∞ÿ#k. "åi Hõ äŒÅ∞ ãO™ê~°=Ú#O Œ∞ QÆÅ ÉèíÜ«∞=ÚÅxfl\x áê~°„^Àe áê~°=∂i÷Hõ =∂~°æ=Ú#‰õΩ nã≤H˘xáÈ=Ù#∞. HÍ=Ù# =∞Ç¨ «∞‡Å K«i„ «Å#∞ „â◊==Ú KÕÜ«Ú_»∞† "åx<Õ=∞##=Ú KÕÜ«Ú_»∞† "åxÖ’x ™ê~åOâ◊=Ú#∞ ri‚OK«∞H˘#∞_»∞. WO «=∂„ «=Ú KÕã≤#KÀ „ÉÏÇ¨Ï‡∞ÖË QÍHõ „ã‘Î â◊¥„^•k Jxfl =~°‚=ÚÅ"å~°∞‰õÄ_» Ñ¨q„ «∞ÅQÆ∞ Œ∞~°∞. „áêÑÖzHõ ÉÏ èŒº «ÅO Œ∞ «QÆ∞ÖÁ¯xÜ«Ú#fl#∞g∞ =∞#ã∞û#∞ ™ê~ÚÉÏÉÏ HõiÊOÑÙ_»∞, "åi Hõ äŒÅ∞ q#∞_»∞. "å~°∞ «ÑÊHõ=∞#Å#∞ J#∞„QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ~°∞. Wk q∞H¯e ã∞ÅÉè’áêÜ«∞=Ú. J~Ú#KÀ=∞i nx <≥O Œ∞‰õΩ JO Œ~°∞ J=ÅOaOK«‰õΩ<åfl~°∞ ? Jx Ü«∞_»∞QÆ=K«∞Û.HÍ~°"Õ∞=∞#† ÉèíQÆ=O`«∞x Hõ$áêHõ\ÏHõ∆=Ú ÖËx Ü≥∞_»Å =∞Ç¨`«∞‡ÅK«i„ «Å#∞ q#∞@‰õΩ ‰õÄ_® =∞#ã¨∞û JOwHõiOK« Œ∞. ÉèíQÆ=O «∞x KÕ «<Õã¨~°fi=Ú x~å@OHõ=Ú, ã¨∞QÆ=∞=Ú Ü«∞QÆ∞#∞. =∞Ç¨ «∞‡Å Hõ äŒÅ∞ q#∞@Ü«∞#QÍ "åi ™êOQÆ «º=Ú KÕÜ«Ú>Ë. =∞Ç¨ «∞‡Å ™êOQÆ «º=ÚKÕ HõÅ∞QÆ∞„áê=ÚYº=Ú KåÖÏ Q˘ÑÊk. Jk =∞# Ü«∞ÇÏOHÍ~°=Ú#∞, ÕÇaè=∂#=Ú#∞#tOÑ¨*ËÜ«Ú#∞† Kå=Ù Ñ¨Ù@∞ìHõÅ<Õ |O èŒ=ÚÅ#∞ ‰õÄ_» #tOÑ¨*ËÜ«Ú#∞†Ç¨Ï$^ŒÜ«∞ „QÆO^äŒ∞Å#∞ `≥QÆQ˘@∞ì#∞. `«∞^Œ‰õΩ â◊√^Œú K≥·`«#º~°∂Ñ¨Ù_»QÆ∞

ÉèíQÆ=O «∞x ™êxfl èŒº=Ú#‰õΩ fã¨∞H˘xáÈ=Ù#∞. q+¨Ü«∞ "åº"≥∂Ç¨Ï=ÚÅÜ«∞O Œ∞ =∞#‰õΩ QÆÅ Ü«∞aè=∂#=Ú#∞ «yæOz „áêÑÖzHõ Hõ+ì ã¨∞Y=ÚÅO Œ∞ q~°HÎ HõÅ∞QÆ*Ëã≤ áê~°=∂iúHõ =∂~°æ=Ú# #_»∞ÑÙ#∞. g∞‰õΩ ÉèíQÆ=<åfl=∞ã¨‡~°=Ú Ñ¨Ó[ ÉèíHÎ =O\˜ ~Ú «~° ™ê èŒ#=Ú ÖËqÜ«Ú ÖËHõáÈ~Ú##∞,H=Å=Ú ÇÏ$ ŒÜ«∞ÑÓ~°fiHõ=ÚQÆ =∞Ç «∞‡Å <å„â◊~ÚOz#KÀ KåÅ∞#∞, "å~°∞=∞#Å#∞ Éèí=™êQÆ~°=Ú #∞O_ç `«iOÑ¨*ËÜ«Ú^Œ∞~°∞. =∞Ç¨`«∞‡Å∞JO Œ∞H˘~°H #= «iOK≥ Œ~°∞. „ÑÑOK« áêÑ=ÚÅ ˘ÅQÆ*ËÜ«Ú#\ì QÆOQÍ,QÀ^•=s, Hõ$ëê‚, HÍ"Õs =Ú#flQÆ∞ Ñ¨q„ « # Œ∞Å∞ ‰õÄ_» =∞Ç¨ «∞‡Å∞ =zÛ

«=∞ h\˜Ö’ ™êfl#=Ú KÕã≤ «=∞#∞ áê=#=Ú KÕÜ«∞=Öˇ#x "åOzèOK«∞K«∞O_»∞#∞. =∞Ç¨ «∞‡Å =∞Ç≤Ï=∞ J\ìk. =∞# Ñ¨Ó~°fi[#‡ ã¨∞Hõ$ «=ÚKÕ=∞#‰õΩ ™ê~ÚÉÏÉÏ áê Œ=ÚÅ <å„â◊~ÚOK«∞ ÉèÏQÆº=Ú Hõey#k.

=∞ã‘ Œ∞QÀ_» HÍ#∞H˘x Tn =∞Ç „Ñ™ê Œ=Ú#∞ «# Éèí‰õΩÎÅ Ü≥∂QÆˆH∆=∞=ÚÅÔH· ÑÖzÃÑ@∞ì ã¨∞O Œ~° ã¨fi~°∂Ñ¨Ù_»∞#∞, D „Ñ¨ÑÖK«=Ú Ü≥ÚHõJÉèÏ==Ú#∞ zOuOK«∞"å_»∞#∞, ã¨^• Ñ¨Ó~å‚#O^Œ=ÚÖ’ =ÚxyÜ«ÚO_»∞"å_»∞#QÆ∞ ™ê~Ú áê^Œ=ÚÅ‰õΩ ™êëêìOQÆ #=∞™ê¯~°=ÚÅ∞KÕÜ«ÚK«∂ D J è•ºÜ«∞=Ú#∞ =ÚyOK≥ Œ=Ú.

Ñ Œ= J è•ºÜ«∞=Ú ãOÑÓ~°‚=Ú

ã¨^Œ∞æ~°∞ N ™ê~Ú<å^ä•~°Ê=∞ã¨∞Î


abcdef


98 99

Documents

N ™ê~Ú ã¨K«Ûi„`«=Ú 3 lmnoppq - Sai...Q N ê~Ú ã¨K«Ûi„`«=Ú 3 Q 3