PB

Qeqertarsuaq

Uummannaq

Upernavik

Ilulissat

QasigiannguitAasiaatKangaatsiaq

Qaanaaq

Sisimiut

Maniitsoq

Kangaamiut Tasiilaq

Nuuk

Ittoqqortoormiit

Paamiut

Narsaq NarsarsuaqAlluitsup Paa

QaqortoqNanortalik

Kangerlussuaq

Naatsukullammik Kalaallit Nunaanni Sulisitsisut Peqatigiiffit

32

Kalaallit Nunaanni Sulisitsisut Peqatigiiffit – ineriartornermi salliuvoqKalaallit Nunaanni Sulisitsisut Peqatigiiffia-ta 1966-mili Kalaallit Nunaata inuussutis-sarsiornikkut soqutigisai aallaavigalugit su-livoq, ullumikkullu suliffeqarfiit ilaasortavut 500-t missaanniipput, 6000-illu missaaniit-tut, nuna tamakkerlugu inuussutissarsiornik-kut ingerlataqarfinnut tamanut agguataar-simasut, sulisuullutik. Suliffeqarfiit mikisut akunnattumillu angissusillit allaallu ingerlat-sivissuit nunani tamalaani niuerfinnik sule-qateqartut ilaasortaapput. Kalaallit Nu naan-ni Sulisitsisut Peqatigiiffiat inuussutissar-siutit assigiinngitsut pillugit ataatsimiititanut qulingiluanut ilaasortaavoq.

Taamaalilluta Kalaallit Nunaanni inuussu-tis sarsiornikkut suliniaqatigiiffiit annersa-raatigut, tassami suliffeqarfiit amerlaner-saan nut sinniisaavugut inuussutissarsior-nikkullu aningaasat kaaviiaartitat nuna ta-mak kerlugu 90 %-iisa missaat kaaviiaartit-tarlutigit.

Tamatuma suliffeqarnikkut aammalu nu-nap naalakkersuinikkut siuttuinut oqartus-saasuinullu tunngatillugu Kalaallit Nu naanni Sulisitsisut Peqatigiiffiata qitiusumik inissi-simanissaa qulakkeerpaa.

Kalaallit Nunaanni Sulisitsisut Peqatigiif-fiata Kalaallit Nunaat tamaat suliffigaa ersa-rissumillu siunertaralugu inuussutissarsior-nikkut sinaakkutissat sapinngisamik pit saa-nerpaat pilersinnissaat. Tamatuma nassa-taraa Kalaallit Nunaanni Sulisitsisut Peqa-tigiiffiannut ilaasortaagaanni inuussutissar-siornikkut ineriartortoqarnissaanut toq qaan-nartumik sunneeqataasinnaaneq aammalu nukittorsaataasumik sulineq aqqutigalugu ataatsimoornissamik ammaassilluni.

Ilutigisaanik Kalaallit Nunaanni Sulisitsisut Peqatigiiffiat inuussutissarsiornikkut peri-arfissat atukkallu pillugit ilisimasanut qitiul-

luni katersuiffiuvoq. Kalaallit Nunaanni Su-lisitsisut Peqatigiiffiata allattoqarfia ukioq kaajallallugu siunnersuinissamut ilitsersui-nissamullu piareersimavoq – apeqqutaatin-nagu ulluinnarni sulinermut apeqqutit mi-kisuunersut imaluunniit inatsisitigut ani ngaa-satigullu piumasaqaatitalinnik apeqqu taa-nersut.

Allatut oqaatigalugu Kalaallit Nunaanni Sulisitsisut Peqatigiiffiat suliniaqatigiiffiuvoq ullunut nutaanut naleqqussarsimasoq ilaa-sortanik kiffartuussisoq, isummertarnernik sunniiniartartoq aammalu sullissinermut pingaarutillit pillugit siunnersuisartoq. Aam-mali inuussutissarsiutitigut ineriartorneq su-liassatsinnut ilaatipparput. Inuussutissarsi-utitigut ineriartornerup inuiaqatigiinnut sun-niutigisinnaasai eqqarsaatigalugit. Taamaat-tumik pikkorissaanerit, ataatsimiinnerit, paa-sissutissiisarnerit kiisalu nunanut allanut paasisassarsiortarnerit angalatitsisarnerillu ingerlakkaluttuinnarpavut.

Kalaallit Nunaanni inuussutissarsiorneqKalaallit Nunaat ineriartupiloorpoq, tamatu-malu ukiuni aggersuni inuussutissarsior ne-rup oqallisaaqqilernissaa nassatarisussaa-vaa. Inuussutissarsiutit ingerlanneqareersut – soorlu aalisarneq, nunanut allanut tunini-aa neq, niuerneq, kiffartuussineq, IT, tusa-gas siorneq, akunnittarfeqarneq takorniar-titsitsisarnerlu, sanaartornermik suliffiute-qarneq, sanaartugassanik sananeq sanaar-tornerlu, assartuussineq kiisalu siunnersu-isarneq – saniatigut suliassaqarfiit nutaat tassaasut aatsitassanik ikummatissanillu ujarlerneq, aatsitassarsiorneq il.il. annertu-siartuinnartumik suliatsinnut ilaalerput.

32

Kalaallit Nunaanni Sulisitsisut Peqatigiiffiata qitiutillugit suliai sisamat:

Soqutigisaqaqatigiiffik

Soqutigisaqaqatigiiffittut Kalaallit Nunaan-ni Sulisitsut Peqatigiiffiata inuussutissarsi-ortunut pitsaanerpaanik sinaakkusiortoqar-nissaa anguniarlugu naalakkersuinermik suliaqartunik sunniiniartarpoq. Tamatumani Kalaallit Nunaanni Sulisitsisut Peqatigiiffia-ta inuussutissarsiutitigut anguniagaanut ili-uusissatut pilersaarutaa aallaavigineqarpoq taamaaliornerminilu pisortallu oqartussaa-sui qanimut oqaloqatigalugit ingerlalluni. Assersuutigalugu maannakkorpiaq siunner-suisoqatigiinni, ataatsimiititaliani aalaja ngii-sartunilu aalaakkaasuni 20-ni Namminer-sorlutik Oqartussat ataanniittuni Kalaallit Nunaanni Sulisitsisut Peqatigiiffiat sinniisuu-titaqarpoq, soorluttaaq aamma Namminer-sorlutik Oqartussat inatsisissanik piareer-saanerani tusarniarneqarsinnaalluni.

Kiffartuussinermik suliniaqatigiiffik Kiffartuussinermik suliniaqatigiiffittut Kalaal-lit Nunaanni Sulisitsisut Peqatigiiffiat inat-sisitigut aningaasatigullu suliffeqarfinnut ilaasortaasunut siunnersuisarpoq, soorlut-taaq aamma suliffeqarfiit assigiimmik su-liaqartartut pillugit kisitsisigut paasissutis-sanik inatsisillu taakkununnga naapertuut-tut pillugit ilitsersuutinik pisariaqartitsineq naapertorlugu suliaqartartugut.

Sulisitsisut kattuffiat

Sulisitsisut kattuffiattut Kalaallit Nunaanni Sulisitsisut Peqatigiiffiat suliffeqarnermi pis-

sutsit pitsaasuunissaannik isumannaarin-neqataavoq. Isumaqatigiissut pingaarneq aqqutigalugu aammalu isumaqatigiissutinik sisamanik sulinermik inuussutissarsiutillit kattuffiannik SIK-mik atsioqateqarnikkut tamanna pivoq. Isumaqatigiissutini sam-mineqarput sanasut, niuertut aamma allaf-fimmiut, nioqqutissiortut kiisalu assartuineq aammalu sullissineq. Taamaaqataanik ani-ngaaserivinni sulisut pillugit Kalaallit Nu-naan ni Sulisitsisut Peqatigiiffiat Danmar-kimi Finansforbund-ilu isumaqatigiissummik pingaarnermik isumaqatigiissusiorsimapput aammalu atsioqatigiillutik isumaqatiissusi-orsimallutik.

Inuussutissarsiutit nutaat pillugit inuussutissarsiutinik siuarsaanermi suleqataaneqInuussutissarsiutit pioreersut nutaallu inuus-su tissarsiutigineqarnerisa ineriartortinne-qar nerannut Kalaallit Nunaanni Sulisitsisut Peqatigiiffiat suliniuteqaqataanissamut pisussaaffeqarpoq, inuussutisarsiutit nu taat uani pineqartut tassaapput aatsitassarsi-orneq, uuliasiorneq/gassisiorneq aammal kalaallit nerisassaataannik tunisassiorneq. Taamaalilluni ilisimasanik katersineq ilisi-masallu iluaqutiginissaat, suleqatissarsi-orneq aammalu assigiinngitsunik suliffiutil-lit suliffeqarfiillu pillugit nunani tamalaani attavissarsiornissaq Kalaallit Nunaanni Su-lisitsisut Pieqatigiiffiata suliarai. Taamaali-or poq kalaallit suliffeqarfiutaasa siunissami piumasaqaataalersussanut sapinngisamik pitsaanerpaamik atugaqalernissaat angu-niarlugu.

4 5

Kalaallit Nunaanni Sulisitsisut Peqatigiiffata aqqissuussaanera: Suliffeqarfiit assigiinngitsunik suliallit, najukkami peqatigiiffiit naapittarfiillu

Kalaallit Nunaanni Sulisitsisut Peqatigiiffi-anni ilaasortatut suliffeqarfiup suliai suu ner-sut apeqqutaatillugit peqataasoqartarpoq:

• Sanaartornermik suliallit• Entreprenørit, tunisassiortut

aammalu aatsitassalerisut• Niuerneq• Innaallagialerineq aammalu

ruujorilerineq• IT, Attaveqaqatigiinneq

Tusagassiutillu• Kiffartuussineq Assartuinerlu• Akunnittarfiit, Neriniartarfiit

Takornariaqarnerlu• Aalisarneq aammalu Nunanut

allanut tuniniaaneq• Teknikkimut tunngasuni

siunnersuisartut

Najukkami Peqatigiiffiit

Suliffeqarfiit ilaasortaasut aamma nunami sumiikkaluartut kattuffimmut ilaasortaasar-put, tassami Kalaallit Nunaanni illoqarfinni tamangajanni Kalallit Nunaanni Sulisitsisut Peqatigiiffiat najukkami peqatigiiffeqarpoq. Taamaalillutik najukkami inuussutissarsior-tut soqutigisaat isumagineqarput.

Suliffeqarfiit assigiimmik suliallit

Suliffeqarfiit assigiimmik suliallit ataatsimii-titamit siulersorneqarput, tassani suliffeqar-fiit assigiimmik suliallit ilaasortamik akor-nanni qinigaat pingasut-talliamat ilaasor-taal lutik. Suliffeqarfiit assigiimmik suliallit ataatsitimiititaliaanni siulittaasoq Kalaallit Nunaanni Sulisitsisut Peqatigiiffiata siuler-suisuini ilaasortaavoq.

Suliassaqarfiit assigiinngitsut akimorlugit suleqatigiit Kalaallit Nunaanni Sulisitsisut Peqatigiiffi-annut ilaasortat sunik suliaqarnertik sumilu najugaqarnertik akimorlugu suleqatigiinnut peqataasinnaaput, tamatumani sammisat immikkut ittut qitiutinneqarlutik sammineqar-tarput taamaaliornikkut inuussutissarsi-ornermi pissutsit tunngavissaqarluartumik oqallisigineqarsinnaallutik aammalu inuus-sutissarsiornermi massakkorpiaq atukkat paasisaqarfigineqarsinnaallutik tamannalu aqqutigalugu inuussutissarsiornikkut atuk-kat pitsaasumik sunniuteqaqataaffigine qar-sinnaallutik – tassa pisortat oqartussaasu-inut, kommuninut aammattaaq suliffe qar fiit assigiinngitsunik suliallit akimorlugit sule-qatigiinnermut tunngatillugu.

4 5

Aallartitat ataatsimiinnerat

Nunap imm. Ilaa sortat 8 aammalu siulittaasoq

Aallartitat ataatsimiinnerat PeqatiigiiffiitAssigiinnik suliaqarfik

Pisortaq

Siulittaasut

Allaffeqarfik

Nanortalik

Nuuk

Tasiilaq

QaqortoqSanaartornermik suliallit

Innallagisserisut Ruujorilerisullu

Entreprenørerit, nioqqutissaliortut aatsitassarsiortullu

IT, Attaveqa- qatigiinnermik

tusagassiornermillu suliallit

Niuernermik suliallit

Sullissinermik Assartuinermillu

suliallit

Akunnitarfinnik, Neriniartarfinnik

Takornariaqarnermillu suliallit

Aalisarneq Avammullu niiverneq

Siunnersuisartut

Suliffeqarfik

Paamiut

ManiitsoqQeqqata Kommunia

Kommuneqarfik Sermersooq

Kommune Kujalleq

Qaasuitsup Kommunia

Aasiaat

Ilulissat

Uummannaq

Narsaq

Ittoqqortoormiit

Sisimiut

Qasigiannguit

Qeqertarsuaq

Qaanaaq

Upernavik

6 7

Kalaallit Nunaanni Sulisitsisut Peqatigiiffiata aaqqissuussaanera Aallartitat ataatsimiittarnerat siulersuisuunerilluSuliffeqarfiit assigiimmik suliallit ataatsimi-ititaliaanni siulittaasut qulingiluaasut sania-tigut siulersuisut arfineq-pingasunik ilaa-sor taqarput taakkulu aallartitat ataatsimiin-neranni Kalaallit Nunaanni kommuninit si-samaasunit (tamarmik immikkut marlunnik ilaasortaatitaqarlutik) qinigaapput. Qinigaa-sartut tassaapput kommunini ataasiakkaani ilaasortat akornanni ilaasortanit qinerneqar-tartut.

Siulersuisunut siulittaasoq Kalaallit Nu-naanni Sulisitsisut Peqatigiiffiani oqartus-saanerpaanit, tassa aallartitat ataatsimiin-neranni ukioq allortarlugu pisartumi, qiner-neqartarpoq.

Siulersuisut pisortassamik toqqaasarput, allatoqarfik peqatigalugu suliassat qulaani taagorneqartut suliarinissaannik isumagin-nitussaq.

Ilaasortaaneq

Kalaallit Nunaanni Sulisitsisut Peqatigiffian-nut toqqaannartumik ilaasortanngornia raan-ni Kalaallit Nunaanni inuussutissarsiummik ingerlataqartunut nalunaarsuiffimmut (GER) normuligaalluni nalunaarsorsimanissaq kii-salu suliffeqarfimmi aqutsisutut Kalaallit Nu-naanni najugaqartuunissaq piumasaqaa-taap put. Ilaasortaanermut tunngaviusumik akiliuteqartoqassaaq aammalu sulisut akis-sarsiaasa katinnerat aallaavigalugu akiliute-qartoqartassalluni.

Taaseqataasinnaanani ilaasortaaneqSuliniaqatigiiffiit aammalu suliffeqarfiit nu-nanit tamalaaneersut, toqqaannartumik ilaa-sortaanissamut piumasaqaatinik naam-massinninngitsut, taasisinnaatitaatanik Ka-laallit Nunaanni Sulisitsisut Peqatigiiffiannut ilaasortanngorsinnaapput.

Taamatut ilaasortaariaaseq 2011-mi eqqunneqarpoq taamaaliornikkut suliffe-qarfinnik nunanit tamalaaneersu nik suleqa-teqarnissaq nukittorsarniarlugu. Ilaasortaa-nermut akiliut aalajangersimasuuvoq akiliu-teqartarnermut nalunaarsuiffimmi takune-qarsinnaasoq.

Ilaasortaanerup iluaqutissartai

Suliffeqarfiit Kalaallit Nunaanni Sulisitsi sut Peqatigiiffiannut ilaasortaasut inatsi sit isu-maqatigiissutit, ilitsersuutit paasiumi nartut, immersigassat kiisalu www.ga.gl aqqutiga-lugu qarasaasiakkut ujarlerfissat arlallit ator-fissaqartitatik pisinnaavaat.

Taakku saniatigut Kalaallit Nunaanni Su-lisitsisut Peqatigiiffiannut ilaasortat sammi-sat assigiinngitsut pillugit paasitinneqartar-nikkut ilaasortaanertik iluaqutigisinnaavaat. Kalaallit Nunaanni suliffeqarfiit ilaasortaasut aqqutigalugit aammattaarli Kalaallit Nu naan-ni Sulisitsisut Peqatigiiffiata Danmarkimi suleqatai aqqutigalugit tamanna pisarpoq.

6 7

Kalaallit Nunaanni Sulisitsisut Peqatigiiffiata allattoqarfia ilaatigut siunnersuisartunik arlalinnik sulisoqarpoq, makkunun ngalu tunngasuni siunnersuisarluni:

• Kalaallit Nunaanni inuussutissarsiutit pillugit nalinginnaasumik paasissutissiineq

• inatsisit aningaasarsiornerlu pillugit ilitsersuineq

• misissueqqissaarneq kisitsisitigullu misissuineq

• pikkorissaanissanut ataatsimiinnissanullu qaaqqusinerit

• suliffeqarfinnut aammalu kalaallit inuussutissarsiummik ingerlataqartut angalanissaannut qaaqqusinerit

• qarasaasiakkut nutaarsiassat aammalu ilaasortanut atuagassiaq Aurora

• CSR Greenland pillugu paasissutissiineq

Kalaallit Nunaanni Sulisitsisut Peqatifiiffiisa suleqatai – nunami maani nunanilu tamalaaniKalaallit Nunaanni Sulisitsisut Peqatigiiffiat Kalaallit Nunaannut tamarmut suleqatigiiffi-uvoq, aammali Kalaallit Nunaata avataani suleqateqarluni, taamaaliornikkut suliffeqar-fiit ilaasortaasut pitsaanerpaamik ullutsin-nullu naleqqunnerpaamik kiffartuunnissaat siunnersornissaallu isumannaarparput.

Danmarkimi suleqatit ilaat makku taaneqarsinnaapput:Dansk Byggeri, Dansk Erhverv aamma Horesta.

Kalaallit Nunaanni Sulisitsisut Peqatigiiffiat nunani tamalaani suliniaqatigiiffinnut suleqatigiiffinnullu makkununnga ilaasortaavoq:PDAC, NOIA, Offshore Center Danmark, MSC Fisheries.

CSR Greenland

Kalaallit Nunaanni Sulisitsisut Peqatigiiffiat CSR Greenland-imut allattoqarfiuvoq su-liffeqarfiillu inuiaqatigiinnut akisussaaneran-nut tunngasuni ilaasortanut siunnersuisar-luni.

Kalaallit Nunaanni Sulisitsisut Peqatigiiffiata allattoqarfia:Kalaallit Nunaanni Sulisitsisut Peqatigiiffiat Postboks 73, Jens Kreutzmanipp Aqq 3.3900 Nuuk - Grønland+299 32 15 00www.ga.gl - ga@ga.gl

Suliffeqarfiit Suuneri

ukiup sisamararterutaanut ilaasortaanermut akiliut

ukiumi ataatsimi akissarsiat katinnerat

tunngavigalugu ilaasortaanermut akiliut

Ilaasortanngornermi akiliut 1000,-

Ukiumut akis-sarsiarititat

100.000 tungaannut

Ukiumut akissarsiarititat

100.000-niit 850.000-nut

Ukiumut akissarsiarititat

850.000-it sinnerlugit

850.000-it tungaannut

Akissiarsiri- titat ukiumut 850.000-it sinnerlugit

Sanasut illuliortartut * 1.400 1.500 1.500 0 0,48%Innaallagialerisut ruujorilerisullu * 1.400 1.500 1.500 0 0,48%Sanaartornermik suliffiutillit, tunisassiorneq aammalu Aatsitassanik qalluineq* 1.400 1.500 1.500 0 0,48%Siunnersuisartut* 1.400 1.500 1.500 0 0,48%* Dansk Byggeri-mut akikitsumik ilaasortanngortoqarsinnaavoq

Ukiumut akis-sarsiarititat 1.000.000 tungaannut

Ukiumut akissarsiarititat 1.000.000-niit 1.400.000-nut

Ukiumut akissarsiarititat

1.400.000 sinnerlugit

1.400.000-it tungaannut

Akissiarsiri- titat ukiumut 1.400.000-it sinnerlugit

Akunnittarfiit, neriniartarfiit takornariaqarnerlu** 1.400 1.500 1.500 0 0,45%Niuerneq 1.400 1.500 1.500 0 0,45%IT, attaveqatigiinneq tusagassiuutillu 1.400 1.500 1.500 0 0,45%Kiffartuussineq assartuinerlu 1.400 1.500 1.500 0 0,45%

Kilisaatit mikisut 2.500 0,48%Kilisaatit angisuut 6.250 0,48% ** Akunnittarfinnik, Neriniartarfinnik Takornariaqarnermullu sammisaqarfimmut ilaasortaalluni,

HORESTA-mut akikitsumik piumasaqaataavoq ilaasortanngortaanissaq

tapersersuilluni ilaasortaaneq qaammatit pingasukkaarlugit akiliut 2.500,00 kr.

2012-mi januaarip aallaqqaataani ilaasortat akiliutaasa agguataarneqarnerat