nquai co bling cIacI?tcIlIqccI{/ta'chuc cac NCKH aQcI~p.Tuy nhien, tnuc te cho tMy rang khOng thieu nhilng nhanghien cuu co nhh?uaong gop khoa hoc quan,tronq nhllngkhang co allqe bling cap ceo, va trong chieu ngllqc I~/,cOng khang it nquai co bang cap cao nhat nhlf_ngva,nkhang co au nang luc nghien cuu. Vi the', tieu chi bang capcOngchila mot trong s6'nhieu cIieukitln can thiet ban cIaume thai.

De co tM lam NCKH, trinh cIQkhoa hoc chuyen nganhcue nglloi nghien cuu phili du de xac dinh nhung van decon bo ng6 cnue co toi giai aap khoa hoc thoe cIang.Trinhaa chuyen man cua nha nghien cuu chlla cao se khien hQx~c ainh va'ncIenghien cuu khOngphI) hqp (pertinent), vado a6, nghien cuu cua hQkhang co gia trioKhoa hQchitlna~i allqc xay dl/ng tren quan ni~m cho rang kie'n thuckhoa hoc chila tam thOi va no khang ngung philt trien, tuit cIen~hieu, tu don gia~ cIenphuc t~p... Sl/ philt tril3'naocM yeu la thOngqua can allong NCKH, vi ml,lc tieu cuaNCKH la san sinh ra kie'n thue moi. Vi the, nha khoa hQcphili co cIu kien thuc ae phil! hi~n ra ranh gioi giila " cilicIabiet " cua khoa hQCva cai chlla biet. De'a~t allqc aieunay, mai cil nhan phili tl/ hQcae b6' sung kie'n,thu~ khoahQc chuyen nganh. Vi the. NCKH lu6n Mt afJu bang tl/hoc tll cIao tao ae'nang cao trinh aQchuyen man.. 1.2. Kien'thuc ve phu'dngphcip NCKHTu nhieu th$p ky nay, phUong phap NCKH c6 nhieu

tian bo Ion lao, va n6 dB.tra thanh mQt nganh khoa hoctheo d'ung nghia. Kien thuc ve phuong phap NCKH cOngmang tinh chat cua kian thuc khoa hoc n6i chung: nocOng phat trien, cOng dUQcdieu chlnh, bo sung thuangxuyen, Theo J. Beillerot (1991), a cac nUoc phUong Tay,W khoa hoc dUQcdung chung voi W nghien cuu

I. cAc VEU TO T~O THANH NANG Life NGHIEN cuuKHOA Hoe

KMi ni$m nang luc (tiang Anh: competence) dautien ducc nha nqon ngG'hoc nguoi My N, Chomsky su dl.mgde chi nang luc nqon ngG'cua mot thanh vien trong motcQngdong ngon ngG'nao d6, de doi tap voi khai niern ngG'thi (performance) tuc la kat qua cua mot heat dQngngonngu, Sau do, cac nha Iy luan day hoc nqcai ngG'sir dunqrQng rai thuat ngu nay de chi mQt nang luc nao do trongqua trinh IInhhQinqon ngu dich. Trong Iy luan day hoc n6ichung, khai niem nang h,(c" c6 nhieu dinh nghia khacnhau. Tuy nhieln,cac dinh nghia nay c6 diem chung sauday: d6 la sl,lket hQpcua nhieu kian thuc, ky nang va thaidQ phu hQp voi mQt tinh huong nao d6 (Uy ban CQngdong CMu Au, '2005, tr.3).

Ve nang Il/c nghien cuu, theo A:' eberova, d6 la mi?t~$thong rna va kt'\ongngung phat tMn, bao gom cac kienthuc tuyen bo va kien thuc quy trinh trong IInh vl/c nghiencuu, cac thai dQva sl,lsan sang cua ca nhiin cho phep cacgiang vien thl/c hi$n mQtnghien cuu giao dvc trong khuonkho ho?t dQng nghe nghi$p cua ho (2008, tr.61). N6i mQtcach tong quat, cOng nhUmoi nang h,(c khac, nang h,(cNCKH bao gom 3 tMnh t6 chu yau: kien thuc, ky nang vathai do.

1. KIEN THUC1.1. Kien thuc khoa hQcchuyen nganhDe co the tien h8.nhmQtNCKH,cac ca nh8.nphili co du

kien thuc ve chuyfm nganhcuaminh. Trennguyen tac, nglloico bang cap cang cao thi kien thUc chuyen nganh cangphong phu. Tranghtl th6'ngcIaot?o cua cac qua'cgia, tie'nSIla bang cap cao nhat ; no chuan nh?,i1nang Il/c t6'i thieuma

Nghj quye't Hi)i nghj Trung ucmg 8 khoa XI ve f)oi mdi can ban, toan dien giao dl.l~v~,da~ ti,l~~,dii~e'ranhi~m vv ph.H trie'n nghien cuu khoa hoc (NCKH), trong.~o co ~hc:ah~c gia~=.V,,the,phat. trien n,angII/cNCKHcho di)i ngu giang vien la mi)t trong nhung mve, tieu c~u yeu cu,amC)1co sci dao t?O,d?1~.C)c~a~?OdJng nham nang cao kha nang sang teo khoa hQC.De co the phat trien nang II/c NCKH cua dQIng,:,g/~ngvien, 'ca'nphai xsc djnh cec ye'u to ca'u thanh nang II/c !,CKH, va nhung ~ieu ~~i~n..kh~ch qua~ th~C)cve, ..phuong di~n to chac - quan IY de'nang II/c do pMt trien. Do Ja hai mQtcua van de co~,qua~h! khang khit vatnhau, thieu mi)t trong hai mQt,nhung no II/c cai thi~n hi~n tr?ng se khOng co dU(/c ket qua tot d~p.

PGS.TS. NGUT. TRAN THANH AITruong Dai hoc Can Tho

Can lam gl de philt trien nang I~cnghien coo khoa 9C giao nue

21

mai tU nhClng narn 1930, de chi mot heat dng tuan thumt quy trinh chat che va khach quan nharn tim hieu nhO'ngvan de rna nha khoa hoc quan tam. Vi the, vi$c tl/ hoc vepturonqphap NCKH la dieu kien bat buoc doi vo: nha khoahoc.

Tuy nhien, hien nay c6 nhieu each hieu I$ch lac vephucnq phap NCKH, dac biet la phucnq phap nghien cuutrong cac nqanh xa hi, nhan van va giao due, khien heatdng nay c6 nhieu bien tuonq. Vi the, de phan tfch cac yeuto anh huong d6n nang luc NCKH, khonq the khong banve phuonq phap NCKH.

1.2.1. NCKH theo chua'n muc quae te (con 99i la nghiencuu han lam )

Truce het, tu nqhien cuu trong tieng Viet cOngnhu research trong tieng Anh va recherche trongtieng Phap khong nhat thiet c6 nghTa la NCKH. Trongcuoc song hang ngay cOng nhu trong hoat dng nghenghi$p, ai ai cOng deu da co nhieu Ian phai nghien cuu caigi d6, de tim giai phap cho cac van de va kho khan ma hogi[lp phai. Theo nghTa nay, nghien cuu la mt quatrinh suy nghTde t

chirnq gia thuyet (nghien cuu giai thich). Ngay nay, congngh$ thong tin dong mot vai tro rat quan tronq trong NCKH,ngay ca trong cac nqanh khoa hoc xa h9i va nhan van. Vithe, nha nghien cuu phai biet each su dl,lng nhieu phanrnern phan tich. 8ay la mot ho tro ky thuat rat quan tronq,tao IQi the dang ke khi cong bo qucc teo

1.2.6. Ky nang phe phsnKy nang phe phan dua tren sl,1doi chieu giO'a kien thuc

hi$n.h~nh voi thuc te khach quan, de phat hi$n ra SI,1batI\,ICcya kien truro hi$n hanh trong vi$c Ii; giai thuc teo Khoahoc hi$n dai dua tren nguyen Ii; la kien thuc cua nhan lcaithi luon lac hau vel thuc te, vi v~y, nhan loai luon luon phaiphat hl$n ra nhO'ng cho khiern khuyet do de khong ngungbo sung kien thuc mdi, bang each phat chap, nhan viecxem xet lai Ii; thuyet, du cho no da hoan chlrin aen dauchang nua (Le Thanh Khoi, 2001).

1':'2.7. Ky nang I?p tu?nNCKH dl/a tren nen tang thuyet pht,Jc bang cac lap

lu~n va chung minh. NhO'ng I~p lu~n phai d\,la tren co sokhoa hQc dii dUQc c9n9 dong khoa hoc cong nh~n, chukhong phai dl,1atren cam nghi chu quan, hay tren i; kiencLia dam dong. Ky nang I~p lu~n chtng nhO'ng giup nhakhoa hQc xay d\,lng lu~n diem cua minh m9t cach ch~t che,thuyet phl,.lc,ma con co the giup hQ phat hi$n ra nhO'ng batc~p giO'a Ii; thuyet va thl,1cte, lam nen tang cho nhung phathl$n khoa hQc co i; nghia.

1.2.8. Ky nang vie't bai bao (belo cao) khoa hQcM9t cong trinh nghien cuu phai dUQc ket thuc bang bal

bao ho~c bao cao khoa hoc. Vi$c trinh bay bai viet doi hoinha nghien cuu phai co ky nang thong tin, viet nhO'ng gican viet, the hl$n chinh xac ban chat cLia sl,1vi$c sao chonguai dQc nao cling hieu giong nhau. Ngay nay, nha khoahoc co nhieu dip tham dl/ dien dan khoa hoc quoc te, vanhat la vai tro cong bo quoc te ngay cang co i; nghia quantrQng, nen ky nang dien dng thl/c tien, va la yeuto rat quan trQng de tt ky nang vo cung

quan trQng, vi no quyet dinh S\,l thanh Gong hay that bt qua trinh phuc t

Khi nha khoa hoc chua dQc lap va tl,! chu thi chua thxem la thanh cong duoc. )qc lap 0 day phai hieu theonghTatv tao cho minh mot "tnronq phai" va dong vai trochu tri du an nghien cuu.

1.3.6. Thu hut thi}' h~ nghien cuu sinh ma!Mqt yeu to quan tronq la dao tao the h$ tiep noi. MQt

nha khoa hoc khonq de lai the h~ tiep noi thi khong thexem la thanh conq ducc.

1.3.7. Hl1P rae)e tang kha nang thanh cong, nha khoa hoc can phai

hop tac vdi cac dong nghi$p trong va nqoai chuyen nqanh.HQPtac cOngla mot each thuc tuyet vai d coy tuong mdi,

1.3.8. Cong bo' quac teTrong khoa hoc c6 mQtcong thuc noi tieng la Research

= Experiments + Publication (Nqhien cuu = Thi nghi$m +Cong be). Khong co cong bo se khong dU'Qccong nhan la nha khoa hoc hay nha nghien cuu.

1.3.9. Co giai thu,(1ngNhung giai thU'ongla mot tin hi$u cua thanh conq.1.3.10. Thu hut tiJi tTf)d cac nVoc Australia va My, ngU'aita co the do lU'ang

thanh cong qua so tien ma nha khoa hoc thu hut W cac cdquan tai trQ khoa hoc. Tuy nhien, cach danh gia nay gi;lpphai sl/ phan doi cua nhieu ngU'ai.

II. NHUNG OIEU KI~N CAN CHOVIEC PHAT TRIENNANG LtJC NGHIEN cL)'u .

1 TV'do hQcthu~tTI/ do hoc thu~t la dieu ki~n tien quyet de phat trien

khoa hoc, nhat la trong cac nganh xii. hqi, nhan van vagiao d!,lc. TI/ do hoc thu~t bao ham '1 nghla la nha khoahoc dU'Qctoan quyen quyet d!nh minh se nghien cuu cai gi,va co the cong bo ket qua ma anh ta tim ra ma khong b!can tro hay 10ng?i b! che tai. )6 chinh la moi trU'angcanthiet cho ho?t dQngkhoa hoc. " Moi trU'angkhoa hoc la sl/tl,!chu cua nha khoa hoc. TI,!chu cua nha khoa hoc khongphai W noi suong, d6 khong chI la ton trong ma la di;ltnguon h,lcnhU'the nEW, cai do cap bach nhu y dU'Qc,nhU'thl/c nghi~m (Ngo Sao Chau, 2013).

2 Cd che quan Iy phai thong thoang, khfch I~HoGttdQng khoa hoc la mQt d?ng lao dQng sang tGto

di;lc bi~t, khong giong cong vi~c cua ngvai nong dan canhtac dat dai hay ngvai ky su xay dl,!ng.Nhung ngU'ainay c6th biet kha chinh xac ket qua cong vic cua hOtrU'ockhibat tay vao vi~c, neu hOco du cac dieu ki$n can thiet chovi~c cua hO.Cong vi~c cua nha khoa hoc thi hoan toankhac: vi hOtim kiem nhung dieu chU'aai biet (tim kiem caimoil, nen hOkhong the cam ket bat cu dieu gi ve ket quanghien cuu cua minh trU'ockhi nghien cuu ket thuc. RangbUQchOvao cac thu tl,JChanh chinh se gay tro ngGtikhongit cho vi~c nghien cUu.Vi the, cac trU'angdGtihoc can phaico cd che thong thoang va khich 1$de cac nha khoa hocyen tam nghien cUu.

3. Lay ngLiainghien cuu lam trung fiimTrong ho?t dqng khoa hoc, vai tro cua ngU'ainghien

cuu la toi quan trong, vi khong ai co the lam thay ho. Vithe, moi bi~n phap phai hU'ongden viec t?Odieu ki$n thu$nIQicho nha nghien cuu, xem hOla nhan v~t trung tam, chukhong phai lay Sl/ ti$n IOicua nha quan 1'1khoa hoc lam

muc tieu nhu nircc ta dang lam hian nay.

III. MOT sO' BI~N PHApTrong mot toa dam t8 chuc ngay 16/12/2013 tai Dai

hoc Oucc gia Ha NQi,GS. Ngo Bao CMu dii. nhan xet: Nguyen tac lam khoa hoc 0 dau cOng giong nhau. Chikhac, 0 nucc phat trin co truyen thong co Ie khong can aigiang cho ban ve quy trinh hay pharn chat can co vi no tvnhien nhu th~ roi. Vi$t Nam chua co truyen thong nhU'v~y (2013) . .vi chua co truyen thong lam khoa hoc baiban nhU'cac nuoc phat trin nen chunq ta can phai hoctap mot each nghiem tuc va day du thl rndi co th cai thiendan dan narrg luc nqhien cuu cua dQingOgiang vien, Duatheo cac phan tich tren, chunq toi de ra mot so giai phapsau day:

1.Co bien phap khuyen khfch cac tien si lam NCKHCan cp bien phap khuyen khich phu hQPva thoa dang

de cac gi'ang vien c6 bang tien si tiep tuc tl,! dao tao vatham gia NCKH: c6 bang tien sl chi me: la budc dau tientren con (MJng khoa hoc. )oivoi cac dai hoc phU'dngTay,cac tan tien SI phai trai qua giai d01;ln h~u tien SI(postdoc) de lam quen voi moi truong nghien cuu chuyennghi~p. d Vi~t Nam, khong c6 cd che d6, nen ngU'oic6bang tien sTcan phai tl,! hoc de nang cao trinh dq va kynang nghien cuu de co the ho?t dQngkhoa hQcdqc I~p vac6 hi$u qua.

2. Tang cuang gui giang vien di dao t~o tien siTGtodieu ki$n thu~n IQide nhieu giang vien theo hoc

chU'dngtrinh dao t1;lOtien sT,nhat la theo hoc tGiicac tnfongdGtihoc nU'ocngoai. Du bang cap khong phai la yeu toquyet d!nh nang h,lcnghien cuu, nhU'ngn6 la dieu ki$n totnhat de giang vien tiep c$n kien thuc khoa hoc va renluY$nky nang nghien cuu. Can t~n dl,Jngkinh nghi$m daotGtocua cac d