Embed Size (px)
Citation preview
1
44/95, 24/96, 34/96, 35/97, 82/99, 29/02, 40/03, 42/03, 63/04,
82/04, 55/05, 81/05, 113/05, 35/06, 70/06, 51/07
македонски јазик
2
M
IN
IS
TE
RS
TV
O Z
A O
BR
AZ
OV
AN
IE
I N
AU
KA
BI
RO
ZA
RA
ZV
OJ N
A O
BR
AZ
OV
AN
IE
TO
Skopje, април 2008
МАКЕДОНСКИ ЈАЗИК
VI
OD
DE
LE
NI
E
DEVETGODI[NO
OSNOVNO
OBRAZOVANIE
3
CELI NA NASTAVATA VO VI ODDELENIE
U~enikot/u~eni~kata:
- da se osposobuva da gi prepoznava i da gi razlikuva osnovnite karateristiki na makedonskiot jazik vo
negoviot istoriski razvoj;
- da se osposobuva da gi razlikuva vidovite soglaski i samoglaski vo pismenoto i usnoto izrazuvawe;
- da se osposobuva da go primenuva praviloto za zborovno akcentirawe vo makedonskiot standarden jazik;
- da se osposobuva da razviva slo`ena od prosta re~enica i da napravi prosta od slo`ena;
- da razlikuva zborovi so razli~no leksi~ko zna~ewe vo usnata i pismenata komunikacija;
- da gi usvojuva osnovnite poimi koi ja karakteriziraat dramata kako kni`even vid/rod;
- da se zapoznae so osnovnite karakteristiki na lirskite i epskite tvorbi;
- da se osposobuva da u~estvuva vo razgovor, diskusija vo razli~ni ulogi;
- da gi razlikuva glavnite i sporednite ulogi vo teatarska pretstava;
- da znae koj u~estvuva vo sozdavawe teatarska pretstava.
4
ПРОГРАМСКО ПОДРАЧЈЕ: ЈАЗИК
Цели Содржини Поими Активности и методи
Ученикот/ученичката:
- да го знае потеклото на македонскиот
јазик;
- да ги препознава глаголското и
кирилското писмо (на факсимил).
Потеклоto на македонски-
от јазик
Старословенски азбуки:
глаголица и кирилица
Современо македонско
кирилско писмо
Старословенски
јазик
Глаголица
Кирилица
Современо
македонско
кирилско писмо
Визуелно запознавање на старословен-
скиот јазик (фотокопии од пишани
споменици). Текстови со глаголско и
кирилско писмо. Споредба на старсло-
венската кирилица и современото
кирилско писмо.
Фонетика
- Dа ја знае слоготворната функција на
самогласките;
- да ги препознава видовите согласки;
- (звучните и безвучните во парови).
Поделба на гласовите
(самогласки и согласки;
pоделба на согласките:
звучни, безвучни и
сонорни (сонанти))
Самогласки
(вокали)
Согласки
(консонанти)
Сонанти
Pr. ve`ba: U~enicite dobivaat
lista (mo`e da se zapi{e i na
tabla) na pove}e soglaski i samo
edna samoglaska. Nivna zada~a e da
sostavat zbor(ovi) od ponudenata
lista , istite da gi zapi{at i da
gi izgovorat.
- Dа знае правилно да ги акцентира
зборовите во усното изразување;
- да умее да го определи акцентот на
зборовите.
Правила за акцентирање на
зборовите: едносложни,
двосложни и повеќесложни
Акцент: динамичен
и определен
Вежби за правилно акцентирање na
zborovite преку читање текстови и
усно изразување.
Вежби за обележување на акцентот.
Pr. ve`ba:U~enicite dobivaat
lista na zborovi so odbele`an
akcent. Sekoj u~enik gi izgovara
zborovite spored odbele`aniot
akcent.
5
Морфологија
- Dа ги препознава видовите зборови;
- да ја определува групата во која
припаѓаат видовите зборови (менливи
или неменливи).
Морфолошка
класификација на
зборовите: менливи и
неменливи зборови
Видови зборови
Вежби за препознавање на видовите
зборови.
Вежби за класификација на зборовите
во зборовни групи.
Pr. ve`ba: U~enicite dobivaat
lista menlivi i nemenlivi zborovi
(mo`e i da se zapi{at na tabla) so
lista na nastavki, pretstavki,
sufiksi i prefiksi. Nivna zada~a e
da gi upotrebat predlo`enite
dodavki vo formirawe na novi
formi na zborovi. U~enicite gi
izdvojuvaat zborovite koi
ostanale vo prvobitnata forma.
Nastavnikot frontalno
izvlekuva odgovor na pra{aweto
zo{to na tie zborovi ne im ja
promenile formata.
- Dа го препознава видот на именките;
- да ја разликува глаголската именка од
другите видови именки;
- да знае правилно да го применува
членувањето на именките.
Именки: општи, сопствени
(kako povtoruvawe) и
збирни
Именки кои именуваат
глаголски дејства
(глаголски именки)
Определеност кај именките
Именки: општи,
сопствени (kako
povtoruvawe) и
збирни
Глаголска именка
Определеност кај
именките
(членување)
Препознавање на видот на именките.
Препознавање на глаголската именка и
посочување свои примери за глаголска
именка.
Вежби за трансформирање на глаголи
во глаголски именки. Вежби за
препознавање на членските наставки и
нивна правилна примена.
- Dа ги прimenuva глаголите како видови
зборови;
- да ги препознава исказниот, заповедниот
и можниот начин (без дефинирање).
Глаголи
Граматичка категорија
начин: исказен, заповеден
и можен начин
Категорија начин
кај глаголите
Вежби за препознавање на глаголите и
za sfa}awe na нивните граматички
категории: вид, лице, број (kako
povtoruvawe) i na~in.
6
Pr. ve`ba:U~enicite po analiza na
tekst od u~ebnik dobivaat zada~a
vo odreden pasus da gi podvle~at
site glagoli. Podvle~enite
glagoli gi zapi{uvaat vo svojata
tetratka i za istite
opredeluvaat lice , vid, broj i
na~in.
- Dа го препознава видот на придавките;
- да ги категоризира според видот;
- да ги употребува соодветно во
Реченици.
Придавки: заменски
Односни придавки:
материјални придавки
Zamenski придавки
Односни придавки:
материјални
придавки
Вежби за препознавање и категоризи-
рање на придавките според видот.
Вежби за препознавање на материјал-
ните придавки. Вежби за збогатување
на текстот со употреба на придавки.
- Dа ги прimenuva заменките како видови
зборови;
- да ги категоризира po grupi.
Заменки (лични и показни)
Li~ni
Pokazni
Вежби за препознавање на заменките и
нивниот вид.
Вежби за примена na видовите
заменки.
Pr. ve`ba: U~enicite dobivaat
tekst (ne podolg od 4-5 re~enici) i
lista na li~ni i pokazni zamenki
Tie dobivaat zada~a da gi zamenat
mestata na opredeleni zborovi so
li~ni ili pokazni zamenki.
Novoformiraniot tekst go
razmenuvaat me|u sebe i davaat
komentar dali so upotrebata na
zamenkite tekstot ima zna~ewe.
Синтакса
- Dа умее да ги открива подметот и
прирокот во реченици (повторување);
- да го именува видот на зборот кој е во
Реченицата: главни
реченични делови (подмет
и прирок)
Главни реченични
членови: подмет и
прирок
Вежби за препознавање на подмет и
прирок.
Вежби за посочување на видовиte
7
функција на подмет во реченицата.
Подмет: зборови што се
јавуваат во функција на
подмет
Зборови во
функција на подмет зборови во функција на подмет.
Вежби за самостојно составување
реченици со различни видови зборови
во функција на подмет.
- Dа ги препознава и именува прилошките
определби (dodatoci na prirokot);
- да знае правилно да ги користи
прилошките определби во изразувањето;
- да умее да го збогатува изразувањето со
примена на прилошки определби.
Неопходни реченични
делови: прилошки
определби за: место, време,
начин
Прилошки
определби: за место,
време, начин
Вежби за препознавање и класифици-
рање на прилошките определби според
видот.
Вежби за правилен ред во реченицата
при нивнаta употреба.
- Dа ги препознава сложените реченици;
- да го усвои поимот за сложена реченица;
- да умее да ги проширува простите
реченици во сложени.
Сложена реченица: поим за
сложена реченица
Сложена реченица Вежби за откривање на сложената
реченица. Вежби за составување на
сложени реченици.
Вежби за трансформација на прости во
сложени реченици.
Речник и стил
- Dа прави разлика во лексичкото значење
на синонимите, антонимите, паронимите;
- да го збогатува изразувањето со примена
на овие зборови.
Лексичко значење на
зборовите: синоними,
антоними (kako
povtoruvawe), пароними
Пароними
Вежби за откривање на зборовите
според нивното лексичко значење.
Вежби за примена на овие зборови во
текст.
Правопис
- Dа го знае значењето на посочени
скратеници;
- да користи скратеници во писменото
iзразување.
Скратеници: за обраќање
кон лица, за мерките во
метричкиот систeм и за
други мерки и големини
Скратеници Вежби за објаснување на посочени
скратеници. Вежби за скратување на
зборови. Употреба на Правопис.
- Dа ги применува правилата за слеано
пишување на зборовите.
Слеано пишување на
сложените зборови:
именки , придавки,
прилози и броеви
Слеано пишување
на зборовите
Вежби за слеано пишување на
зборовите.
Диктат. Употреба на Правопис.
Pr. ve`ba: U~enicite rabotat vo
par i naizmeni~no gi menuvaat
ulogite . Prvo eden u~enik
8
diktira i proveruva kako e napi{a-
no, vtoriot pi{uva. Potoa
postapkata se povtoruva so smene-
ti ulogi. U~enicite pi{uvaat na
list hartija, a nastavnikot na
kraj od ve`bata gi sobira, gi prove-
ruva i im go soop{tuva misleweto
na u~enicite so akcent na pravila-
ta za sleano pi{uvawe na zborovi-
te.
- Dа го разликува основното и преносното
значење на зборовите;
- да го користи преносното значење на
зборовите во збогатување на
изразувањето.
Употреба на зборовите во
нивното основно значење и
можности за употреба во
преносно значење за
употреба во преносно
значење.
Речник и стил:
основно и преносно
значење на
зборовите
Вежби за согледување на основното и
преносноto значење на зборовите.
Вежби за примена на знаењата во
збогатување на својот речник и стил.
- Da znae za pravilnata upotreba na
interpunkciskite znaci.
- Upotreba na
interpunkciskite
znaci: to~ka zapirka;
pra{alnik; dve to~ki.
- Interpunkciski
znaci za
direkten govor
(to~ka zapirka;
pra{alnik; dve
to~ki)
Ve`bi za pravilna upotreba na
interpunkciskite znaci vo
pismenoto izrazuvawe.
9
ПРОГРАМСКО ПОДРАЧЈЕ: ЛИТЕРАТУРА И ЛЕКТИРА
Цели Содржини Поими Активности и методи
- Dа ги разбира разликите меѓу литератур
ните родови;
- да ги препознава литературните родови
по надворешните karakteristiki.
Поделба на литературата
(со нагласување на
надворешните разлики) по
родови: лирика, епика и
драма
Литературни
родови: лирика,
епика и драма
Литературни текстови од трите литера-
турни родови i nivno sпоредување.
Вежби за објаснување на разликите
меѓу творбите. Вежби за творење во
трите литературни родови. - Pr. ve`ba: U~enikot dobiva zada~a
doma da pro~ita po eden tekst od
site tri roda so nasoka da odgovori
na pra{awata:
1. Koja e prvata razlika koja ja
sogleduva{ za pro~itanite
tekstovi?
2. Razlikite {to si gi izdvoil(a) se
odnesuvaat:
a) na dol`inata na tekstot;
b) na brojot na likovite;
v) na temata za koja se zboruva.
3. Vo koj od pro~itanite tekstovi
ima pove}e nastani , a vo koj
iska`uvawe na pove}e ~uvstva?
Проза
- Dа умее да презентира sodr`ina од учен
(прочитан) текст;
- да презентира содржина од учен текст.
Sодржина на текст Sодржина Вежби за презентирање на содржината
од истиот текст.
- Dа ги открие белезите на расказот како
куса проза;
- да умее да напише kus tekst со примена
на стекнати знаења за елементите на
епиката;
Белези на расказот
Vidovi raskazi
Расказ Читање раскази. Вежби за откривање
на елементите на расказот. Примена на
аудио средство. Вежби за творење.
10
- da razlikuva vid raskaz spored
temata.
- Dа разликува раскажувачка форма во
прво и во трето лице.
Раскажувач во прво и во
трето лице и сезнаечки
раскажувач
Наратор
(раскажувач)
Текстови за откривање на позицијата
на раскажувачот. Вежби за раскажува-
ње во прво и трето лице.
- Dа ја согледа спецификата на драмскиот
текст во однос на епиката и лириката;
- да преобрази драмски извадок во
раскажувачка форма.
Поим за драма (како
литературен род)
Драма Драмски текстови. Разговор за
специфичностите на драмскиот текст
во споредба со лириката и епиката.
Аудио средство. Лична творба –
писмена вежба со примена на знаењата.
- da tvori dijalozi i monolozi kako
elementi na dramski tekst
- Dа ги препознава дијалозите и монолози-
те во izvadoci od драмски текст;
- да учествува во дискусии како комуника-
циски дијалог;
- да ја воочува разликата меѓу дијалогот во
творба и дијалогот во комуникацијата.
Дијалогот и монологот во
драмскиот текст
Комуникациски дијалог
Дијалог и монолог Текстови за споредба на драмски
дијалог со дијалог во епски и лирски
текстови. Вежби за водење меѓусебен
комуникациски дијалог. Настапување
со монолог. Аудио средства.
Поезија
- Dа ги препознава видовите лирски песни
според мотивите;
- да коментира преплетување на мотивите
во лирските творби;
- да твори лирски творби на дадени (или
самостојно одбрани) мотиви.
Лирски видови:
а) љубовни песни
б) патриотски песни
в) описни песни (пејзажни)
Видови лирски
песни Избор од лирски песни (со различни
мотиви). Рецитирање на истите.
Разговор за мотивите и класификација
според истите. Аудио средство. Вежби
за творење лични творби.
Ve`bi za poso~uvawe na vizuelni i
auditivni elementi vo poetski
tvorbi.
- Dа ги usvoi стилските фигури;
- да ги препознава и посочува во текстови;
- да умее да дава сопствени примери.
Стилски фигури:
епитет, anafora, epifora
Стилски фигури:
епитет, anafora,
epifora
Текстови од народната и авторската
литература. Вежби за рецитирање на
творбите. Читање на творбите.
Дискусии за употребените стилски
11
фигури и целта од употребата. Аудио-
средство. Лични творби – дискусии за
истите.
Pr. ve`ba: U~enicite ~itaat
poetska tvorba vo koja se
upotrebeni trite stilski izrazni
sredstva. Tie imaa zada~a so 3
razli~ni boi da gi podvle~at
stihovite vo koi gi pronao|aat
poso~enite stilski figuri.
- Dа ги открива лирските и епските
елементи во творбите;
- да го дефинира овој вид поетска творба.
Белези на лирско-епските
песни
Лирско-епски песни Лирско-епски песни од народната и од
авторската литература. Вежби за
откривање на лирските и епските
елементи. Лични творби од овој вид.
ПРОГРАМСКО ПОДРАЧЈЕ: ИЗРАЗУВАЊЕ И ТВОРЕЊЕ
Цели Содржини Поими Активности и методи
Усно изразување
- Да употребува соодветни зборови за
културна комуникација;
- да води службен и приватен разговор со:
одделенски раководител, наставник,
директор, педагог и сл.
Разговорот како вид
комуникација:
формулирање прашања и
одговори на прашањата
Интервју (igrawe ulogi)
Разговор
Вежби за културна меѓусебна комуни-
каcија. Импровизирани разговори со
селекција на зборови во зависност со
кого комуницира. Вежби во двојки
(парови) за водење службен и приватен
разговор.
- Dа умее течно и интересно да раскажува
доживеани случки (селекција на
податоци);
Хронолошко и ретроспек-
тивно раскажување
Прераскажување
Вежби за живо и интересно
раскажување. Вежби за збогатување на
сопственото изразување со употреба на
12
- да го збогатува изразувањето со употреба
на изразни средства;
- да препознава и презентира раскажување
по хронологија (според редот на случува
њето) и ретроспективно (според
сеќавањата);
- да ги воочи деталите во описите и
нивното значење за текстот;
- да се оспосobuva да направи разлика меѓу
лик и личност.
Детално опишување
Опишување на ликови и
личности
Раскажување
Опишување
Лик и личност
изразни средства. Вежби за
хронолошко и ретроспективно
раскажување на доживеани настани.
Вежби за детално опишување со
примена на изразните средства. - Pr. ve`ba: Ve`ba so cel u~enicite
da ja sogledaat razlikata me|u
koncizno i op{irno raska`uvawe.
Dvajca u~enici dobivaat zada~a eden
ist tekst edniot koncizno da go
raska`e, a drugiot op{irno da go
raska`e. Ostanatite u~enici slu{a-
at i odreduvaat koj od u~enicite
raska`uval kratko, a koj raska`uval
op{irno so toa {to gi bele`at
razlikite. (Istava ve`ba mo`e da se
primeni i vo pismeno izrazuvawe samo
{to namesto u~enicite da slu{aat
dobivaat kopii od izrabotki na
u~enicite koi bile zadol`eni.
- Dа пишува извештај за работата на
училишнаta секција, за одделенскаta и
ученичкаta заедница;
- да селектира факти.
Известување: вест,
извештај
Vest
Извештај
Вежби за пишување vest, извештај
Текстови од весници и списанија.
- Dа ги применува знаењата за читање
дијалог, монолог, раскажувања на автор
(глас, дикција, движења и сл.);
- да умее сценски (импровизирано) да
изведе драмски текст (со мимики,
гестови, движења, глас и сл.).
Сценски изведби
Драматизација
Писмени и усни вежби за претставу-
вање текстови по улоги. Вежби за
читање текстови по улоги.
Организирање импровизирани сценски
изведби.
13
Писмено изразување
- Dа раскажува, прераскажува, опишува во
писмена форма;
- да применува знаења од правописот,
стилот и јазикот и јазичните норми;
- да составува вест и извештај.
Писмено изразување:
раскажување,
прераскажување,
опишување, лик и личност,
вест, извештај
Раскажување
Прераскажување
Опишување
Лик и личност
Вежби за писмено творење. Вежби за
примена на стекнатите знаења за
писмено изразување. Вежби за
составување извештај и соопштение.
- Dа прави промени во текст или реченици
кои му се диктираат (примена на
глаголски времиња, замена на соодветни
зборови и сл.).
Диктат со промени
Творечки диктат
Диктат
Подготвени соодветни диктати за
диктат со промени и за творечки
диктат. Работа во двојки (парови) со
меѓусебно диктирање.
Ve`bi za tvorewe според диктат (да
го zbogatuva re~nikot по дадени
барања).
Ve`bi za творewe диктат (да го
збогатува re~nikot по дадени
барања).
Pismeno izrazuvawe Писмени работи –
задолжително три во текот
на годината
( 1 vo I polugodie,
2 vo II polugodie).
Напомена: Да се користат соодвет-
ните современи методи и техники за
читање и пишување кои ќе придонесат
за критичко размислување на учени-
ците.
14
ПРОГРАМСКО ПОДРАЧЈЕ: МЕДИУМСКА КУЛТУРА
Цели Содржини Поими Активности и методи
- Dа ги именува процесите во создавањето
книга;
- да препознава рубрики во весници и
Списанија.
Видови медиуми:
електронски и печатени
Книгата како медиум (од
идеја до книга)
Весници, списанија и
рубрики
Медиуми: печатени
и електронски
Весници и списанија.
Вежби за разликите меѓу
електронските и печатените медиуми.
Вежби за создавање книга.
- Dа ја знае улогата на режисерот, актерот,
костимографот и сценографот;
- да разликува актер и артист.
Режисер
Актер
Костимограф
Сценограф
Режисер
Актер
Костимограф
Сценограф
Посета на театарска претстава.
Дружење со посочените u~esnici vo
драмската претстава. Обид за правење
драмска претстава nа училиште.
- Dа ја знае улогата на медиотеката. Медиотека Медиотека Посета на медиотека.
Разговор со вработените во медиотека-
та.
Вежби за користење на соодветен
софтвер во медиотека за пребарување
податоци од областа на литературата,
филмот и театарот.
15
3. DIDAKTI^KI PREPORAKI
Sodr`inata na nastavnata programa po predmetot makedonski jazik ovozmo`uva integrirano planirawe so
nastavata po predmetite: matematika, likovno obrazovanie, muzi~ko obrazovanie, angliski jazik, op{testvo,
prirodni nauki i tehnika. Vo integrirano planirawe na predmetnoto podra~je Jazik mo`at da se vklu~at i sodr`ini
od: istorija (koga u~enikot se zapoznava so vidovite zborovi vo usno i pismeno izrazuvawe imenuvaj}i gi poimite od
ovoj nastaven predmet ili koga se rabotat sodr`ini od istoriskiot razvoj na jazikot); so matematika (pri
imenuvawe na poimite od sodr`inite od matematika ili so pribli`nata i to~nata brojnost na broevite kako vidovi
zborovi); so likovno obrazovanie (so pravewe crte`i so koi se pretstavuvaat likovi,nastani od tekstovite koi se
rabotat); so muzi~ko obrazovanie (preku sodr`inite koi se povrzani so samoglaskite i soglaskite, so sodr`ini preku
koi se zapoznavaat so ritam); angliski jazik (preku sodr`ini za funkciite na zborovite i re~enicite vo dvata
jazika).
Vo sevkupnoto planirawe na sodr`inite na nastavniot predmet makedonski jazik treba da se vklu~uvaat i
planirawa koi se povrzani so vrednuvawe na postigawata na u~enicite za vreme na realizacijata na nastavnata
programa i na kraj od opredeleni obrazovni periodi. Toa podrazbira deka vrednuvaweto treba da e del i od dnevnite,
tematskite i od globalnite planirawa na nastavniot proces.
Planiraweto na nastavata po makedonski jazik treba da bide vo koordinacija so nastavniot plan i programata za ovoj
predmet i da gi opfa}a programskite sodr`ini na site obrazovno-vospitni podra~ja (Jazik, ^itawe, literatura i
lektira, Izrazuvawe i tvorewe i Mediumska kultura). Pri odreduvaweto na brojot na ~asovite za predmetnite
podra~ja treba da se imaat predvid i specifi~nostite na uslovite za izveduvawe na ovaa nastava vo u~ili{teto kade
{to raboti nastavnikot. Vo planiraweto na nastavnata programa treba da se uva`uva faktot razli~noto te`insko
nivo na programskite sodr`ini vo ramkite na programata {to se izvlekuva od postavenosta na celite {to treba da e
osnova na planiraweto na nastavniot proces. Na site sodr`ini ne mo`e i ne treba da im se posvetuva podednakvo
vnimanie vo nastavata. Vo planiraweto, isto taka, kako pojdovna osnova treba da e i postavenosta na nastavnata
sodr`ina, potrebniot vremenski rok za realizacija na istata, kako i nivoto na postigawa na postavenite celi.
Sepak, se prepora~uva da nema vpe~atlivo golemi vremenski otstapki za sodr`inskata realizacija.
Preporaki za koristewe na godi{niot fond na ~asovi- 144 ~asa godi{no, 4 ~asa nedelno.
- Po nastavni podra~ja se predlaga: Jazik – 50 ~asa; ^itawe, literatura i lektira - 50 ~asa; Izrazuvawe i tvorewe -
34 ~asa; Mediumska kultura - 10 ~asa.
16
Nastavni sredstva:
- u~ebnik izbran na nivo na u~ili{teto za soodvetniot predmet, odobren od strana na ministerot - u~ebnik;
- enciklopedii, re~nici i sl.;
- Internet, obrazovni softveri;
- spisanija - tradicionalno potvrdeni spisanija za deca (odobreni spisanija);
- audio-vizuelni sredstva i drugi sredstva vo zavisnost od predmetot – CD (literaturni tekstovi, zvu~ni zapisi);
- drugi izvori na u~ewe vo neposrednata okolina: spomenici na kulturata, muzei, domovi na kulturata, biblioteki,
kina, teatri, nacinalni parkovi itn.
4. OCENUVAWE NA POSTIGAWATA NA U^ENICITE
DIJAGNOSTI^KO PROVERUVAWE I OCENUVAWE-
Na po~etokot na u~ebnata godina nastavnikot vr{i dijagnosti~ko proveruvawe i ocenuvawe so cel da ja
spoznae sostojbata takva kakva {to e, vo funkcija na kvalitetnoto planirawe i realizirawe na idnite aktivnosti.
Dijagnosti~koto proveruvawe nastavnikot mo`e da go realizira so primena na pove}e instrumenti kako {to se:
dijagnosti~ki testovi, so usni pra{awa podgotveni od nastavnikot, so usni pra{awa podgotveni od u~enicite, so
pi{uvawe kratki sostavi.
Dobienite odgovori se slika na u~eni~kite predznaewa vo naj{iroka smisla na zborot i pretstavuvaat osnova
za planirawata za realizacijata na nastavnata programa i procesot na ocenuvawe vo tekot na nastavnata godina.
FORMATIVNO OCENUVAWE –
Vo tekot na nastavata po makedonski jazik vo {esto oddelenie se prepora~uva formativno sledewe koe }e
ovozmo`i formirawe na objektivni opisi kako povratna informacija za postigawata na u~enicite vo opredelen
vremenski period. Formativnoto sledewe na postigawata na u~enicite nastavnikot mo`e da go realizira so
koristewe na pove}e metodi za ocenuvawe:
- razgovori nastavnik/u~enik;
- usni prezentacii;
- pismeni ve`bi;
17
- testovi;
- doma{ni raboti;
- portfolio - sobirawe na pokazateli (detski izrabotki, tvorbi, iskazi i sl.) za sekoj u~enik posebno.
- Portfolioto treba, vo tekot na celata godina, da im e dostapno na roditelite za da mo`at da
pridonesat vo kvalitetnata realizacija na nastavata po makedonski jazik.
- Portfolioto na u~enikot so pro~isteni i selektirani podatoci prodol`uva vo narednoto, povisoko
oddelenie.
Ovie i drugi metodi za ocenuvawe nastavnikot mo`e da gi vrednuva so odnapred podgotveni evalvacioni listi za
sekoj u~enik, koi se popolnuvaat po konkretna negova aktivnost, koja e specifi~na (pozitivna ili negativna) ili
studii na slu~aj vo koi nastavnikot ja bele`i fakti~kata sostojba. Dobienite rezultati od sledeweto na postigawata
na u~enicite ovozmo`uvaat kreirawe na planirani usni i pi{ani povratni informacii koi vo forma na kreirani
opisi se nameneti za u~enicite, za roditelite i za samite nastavnici.
MIKROSUMATIVNO OCENUVAWE - Na krajot od sekoe trimese~je, vrz osnova na soznanijata od formativnoto
ocenuvawe, se realizira mikrosumativno ocenuvawe od ~ii{to rezultati se oformuvaat trimese~nite opisni
vrednuvawa za postigawata na u~enicite.
SUMATIVNO OCENUVAWE - Vrz osnova na celokupnite podatoci dobieni od sledeweto, proverkata na
postigawata na u~enicite vo tekot na realizacijata na nastavnata programa nastavnikot ja konstatira (opi{uva)
razvojnata sostojba na sekoj u~enik poedine~no, vo ramkite na sekoe programsko podra~je.
Od formiranite sumativnite opisni ocenki formulirani za sekoj u~enik posebno rakovodej}i se od postavenite
nivoa na postigawa vo tekot na opredeleni vremenski periodi nastavnikot vnesuva i soodvetni numeri~ki ocenki.
5. PROSTORNI USLOVI ZA REALIZIRAWE NA NASTAVNITE PROGRAMI
Програмата во однос на просторните услови се темели на Нормативот за простор, опрема и наставни средства за
деветгодишното основно училиште, а донесен од страна на министерот за образование и наука со Решение број 07-1830/1 од
28.02.2008 година.
18
6. NORMATIV ZA NASTAVEN KADAR
Nastava po makedonski jazik vo VI oddelenie mo`e da izveduva lice koe zavr{ilo:
- Filolo{ki (porano Filozofski) fakultet, studiska grupa za makedonski jazik i makedonska
kni`evnost, studiska grupa za makedonski jazik i kni`evnost; studiska grupa za makedonska
kni`evnost i ju`noslovenski kni`evnosti (porano kni`evnosti na narodite na SFRJ), so makedonski
jazik kako vtor glaven predmet - nastavna nasoka; studiska grupa za komparativna kni`evnost -
nastavna nasoka.
- Pedago{ka akademija, grupa Makedonski jazik i srpskohrvatski jazik.
7. O^EKUVANI REZULTATI
U~enikot/u~eni~kata:
- usno i pismeno se izrazuva so upotreba na bogat re~nik ili soodveten fond na zborovi na standarden
makedonski jazik;
- gi primenuva pravilata od gramatikata, pravogovorot i pravopisot na makedonskiot standarden jazik vo
usnoto i pismenoto izrazuvawe;
- znae da odredi podmet i prirok vo re~enicata;
- ~ita so razbirawe tekstovi so razli~na sodr`ina, slo`enost i od razli~ni izvori;
- analizira delo od narodnata ili umetni~kata kni`evnost;
- analizira kni`evno delo soodvetno na vozrasta primenuvaj}i gi osnovnite teoretski poimi (tema; strofa,
stih; rima; lik; li~nost, stilski izrazni sredstva; dejstvo);
- pi{uva vo razni formi (pismo, soop{tenie, kreativni tekstovi; tekstovi za prakti~na namena);
19
- usno i pismeno raska`uva i preraska`uva (hronolo{ki, retrospektivno) so i bez dadeni nasoki;
- koristi knigi i drug vid literatura od bibliotekite i od drugi izvori;
- sledi i interpretira literaturni, scenski, filmski ostvaruvawa i drug vid na mediumska produkcija.
8. KOMISIJA ZA PODGOTOVKA NA NASTAVNATA PROGRAMA
- d-r Blagica Petkovska, vonreden prof., Pedago{ki fakultet ,,Sv. Kliment Ohridski” - Skopje
- d-r Vera Stoj~evska - Anti}, prof., Filolo{ki fakultet, ,,Sv. Kiril i Metodij” - Skopje
- Tawa Andonova – Mitrevska, sovetnik, BRO - koordinator
- Nada Nikolovska, sovetnik, BRO
- Gorica Velovska, nastavnik, OU ,,Sv. Kiril i Metodij” - Skopje
- Milica Dimitrijoska - Radevska – DSU ,,Taki Daskalo” – Bitola
sorabotnik: Sne`ana Velkova – predmeten nastavnik , OU „J. H. Pestaloci “ - Skopje
9. ПОТПИС И ДАТУМ НА ДОНЕСУВАЊЕ НА НАСТАВНАТА ПРОГРАМА
Наставната програма по македонски јазик за VI одделение на деветгодишното основно образование ја донесе
Министер
Сулејман Рушити на ден 22.05.2008
Бр. 07-4053/1
